อรรถกถาเล่มที่ ๑๒ หน้าที่ ๒๑.

ทุกฺขสมุทเย อญฺญาณํ ตีหิ การเณหิ เวทิตพฺพํ วตฺถุโต อารมฺมณโต ปฏิจฺฉาทนโต จ. นิโรเธ ปฏิปทาย จ อญฺญาณํ เอเกเนว การเณน เวทิตพฺพํ ปฏิจฺฉาทนโต. นิโรธปฏิปทานํ หิ ปฏิจฺฉาทกเมว อญฺญาณํ เตสํ ยาถาว ลกฺขณปฏิเวธนิวารเณน เตสุ จ ญาณปฺปวตฺติยา อปฺปทาเนน จ, น ปน ตํ ตตฺถ อนฺโตคธํ ตสฺมึ สจฺจทฺวเย อปริยาปนฺนตฺตา, น ตสฺส ตํ สจฺจทฺวยํ วตฺถุ อสหชาตตฺตา, นารมฺมณํ ตทารพฺภ อปฺปวตฺตนโต. นิโรธปฏิปทานํ หิ ^๑- คมฺภีรตฺตา ทุทฺทสํ, น ตตฺถ อนฺธภูตํ อญฺญาณํ ปวตฺตติ. ปุริมํ ปน วจนียฏฺเฐน ^๒- สภาวลกฺขณสฺส ทุทฺทสฺสนตฺตา ^๓- คมฺภีรํ, ตตฺถ วิปลฺลาสคาหวเสน น สํวตฺตติ. ^๔- อปิจ "ทุกฺเข"ติ เอตฺตาวตา สงฺคหโต วตฺถุโต อารมฺมณโต กิจฺจโต จ อวิชฺชา ทีปิตา. "ทุกฺขสมุทเย"ติ เอตฺตาวตา วตฺถุโต อารมฺมณโต กิจฺจโต จ. "ทุกฺขนิโรเธ ทุกฺขนิโรธคามินิยา ปฏิปทายา"ติ เอตฺตาวตา กิจฺจโต. อวิเสสโต ปน "อญฺญาณนฺ"ติ เอเตน สภาวโต นิทฺทิฏฺฐาติ ญาตพฺพา. อิติ โข ภิกฺขเวติ เอวํ โข ภิกฺขเว. นิโรโธ โหตีติ อนุปฺปาโท โหติ. อปิเจตฺถ สพฺเพเหว เตหิ นิโรธปเทหิ นิพฺพานํ เทสิตํ. นิพฺพานํ หิ อาคมฺม เต เต ธมฺมา นิรุชฺฌนฺติ, ตสฺมา ตํ เตสํ เตสํ นิโรโธติ วุจฺจติ. อิติ ภควา อิมสฺมึ สุตฺเต ทฺวาทสหิ ปเทหิ วฏฺฏวิวฏฺฏํ เทเสนฺโต อรหตฺตนิกูเฏเนว เทสนํ นิฏฺฐาเปสิ. เทสนาปริโยสาเน วุตฺตนเยเนว ปญฺจสตา ภิกฺขู อรหตฺเต ปติฏฺฐหึสูติ. ^๕- วิภงฺคสุตฺตํ ทุติยํ. ------------ @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม., อิ. ปจฺฉิมํ หิ สจฺจทฺวยํ @^๒ ฉ.ม., อิ. วจนียตฺเตน ^๓ ฉ.ม. ทุทฺทสตฺตา @^๔ ฉ.ม., อิ. ปวตฺตติ ^๕ อิโต ปรํ ปุราณโปตฺถเกสุ วิภงฺคสุตฺตํ ทุติยนฺติ ลิขิตํ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๒ หน้าที่ ๒๑. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=12&page=21&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=12&A=454&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=12&A=454&modeTY=2&pagebreak=1#p21