อรรถกถาเล่มที่ ๑๑ หน้าที่ ๒๘๖.

นโรติ มาตุ นโร กุจฺฉิคโต, ^๑- กุจฺฉิยา อพฺภนฺตรคโตติ อตฺโถ. อิติ ภควา "เอวํ โข ยกฺข อยํ สตฺโต อนุปุพฺเพน มาตุ กุจฺฉิยํ วฑฺฒติ, น เอกปฺปหาเรเนว นิพฺพตฺตตี"ติ ทสฺเสติ. ปฐมํ. ๒. สกฺกนามสุตฺตวณฺณนา [๒๓๖] ทุติเย สกฺกนามโกติ เอวํนามโก เอโก ยกฺโข, เอโส ^๒- กิร มารปกฺขิโก ยกฺโข. ^๓- วิปฺปมุตฺตสฺสาติ ตีหิ ภเวหิ วิมุตฺตสฺส. ^๔- ยทญฺญนฺติ ยํ อญฺญํ. วณฺเณนาติ การเณน. สํวาโสติ เอกโต วาโส, สขิธมฺโม มิตฺตธมฺโมติ อตฺโถ. สปฺปญฺโญติ สุปญฺโญ สมฺพุทฺโธ. ทุติยํ. ๓. สูจิโลมสุตฺตวณฺณนา [๒๓๗] ตติเย คยายนฺติ คยาคาเม, คยาย อวิทูเร นิวิฏฺฐคามํ อุปนิสฺสายาติ อตฺโถ. ฏงฺกิตมญฺเจติ ทีฆมญฺเจ ปาทมชฺเฌ วิชฺฌิตฺวา อฏนิโย ปเวเสตฺวา กตมญฺเจ. ตสฺส "อิทํ อุปริ, อิทํ เหฏฺฐา"ติ นตฺถิ, ปริวตฺเตตฺวา อตฺถโตปิ ตาทิโสว โหติ, ตํ เทวฏฺฐาเน ฐเปนฺติ. จตุนฺนํ ปาสาณานํ อุปริ ปาสาณํ อตฺถริตฺวา กตเคหํ ^๕- "ฏงฺกิตมญฺโจ"ติ วุจฺจติ. สูจิโลมสฺสาติ กถินสูจิสทิสโลมสฺส. โส กิร กสฺสปสฺส ภควโต สาสเน ปพฺพชิตฺวา ทูรฏฺฐานโต อาคโต เสทมลคฺคหิเตน คตฺเตน สุปญฺญตฺตํ สํฆิกมญฺจํ อนาทเรน อปจฺจตฺถริตฺวา นิปชฺชิ, ตสฺส ปริสุทฺธสีลสฺส ตํ กมฺมํ สุทฺธวตฺเถ กาฬกํ วิย อโหสิ. โส ตสฺมึ อตฺตภาเว วิเสสํ นิพฺพตฺเตตุํ อสกฺโกนฺโต กาลํ กตฺวา คยาคามทฺวาเร สงฺการฏฺฐาเน ยกฺโข หุตฺวา นิพฺพตฺติ นิพฺพตฺตมตฺตสฺเสว จสฺส สกลสรีรํ กถินสูจีหิ ควจฺจิตํ ^๖- วิย ชาตํ. อเถกทิวสํ ภควา ปจฺจูสสมเย โลกํ โวโลเกนฺโต ตํ ยกฺขํ ปฐมาวชฺชนสฺเสว ^๗- อาปาถํ อาคตํ ทิสฺวา "อยํ เอกํ พุทฺธนฺตรํ มหาทุกฺขํ อนุภวิ, กินฺนุ ขฺวสฺส มํ อาคมฺม โสตฺถิการณํ ภเวยฺยา"ติ อาวชฺเชนฺโต ปฐมมคฺคสฺส @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม., อิ. มาตุยา ติโรกุจฺฉิคโต ^๒ ฉ., อิ. โส ^๓ ฉ.ม. มารปกฺขิกยกฺโข @^๔ ฉ.ม. วิปฺปมุตฺตสฺส ^๕ ฉ.ม. กตเคหมฺปิ @^๖ สี., อิ. อาวิชฺฌิตํ, ฉ.ม. ควิจฺฉิวิชฺฌิตํ ^๗ ม. ปฐมวชฺชนฺตสฺเสว

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๑ หน้าที่ ๒๘๖. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=11&page=286&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=11&A=7376&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=11&A=7376&modeTY=2&pagebreak=1#p286