อรรถกถาเล่มที่ ๑๑ หน้าที่ ๒๑๑.

ตตฺถ อารพฺภถาติ ^๑- อารภวิริยํ กโรถ. นิกฺกมถาติ นิกฺกมวิริยํ กโรถ. ยุญฺชถาติ ปโยคํ กโรถ ปรกฺกมถ. มจฺจุโน เสนนฺติ มจฺจุโน เสนา นาม กิเลสเสนา, ตํ ธุนาถ. ชาติสํสารนฺติ ชาติญฺจ สํสารญฺจ, ชาติสงฺขาตํ วา สํสารํ. ทุกฺขสฺสนฺตํ กริสฺสตีติ วฏฺฏทุกฺขสฺส ปริจฺเฉทํ กริสฺสติ. กึ ปน กตฺวา เถโร ทสสหสฺสีโลกธาตุํ วิญฺญาเปสีติ? นีลกสิณํ ตาว สมาปชฺชิตฺวา สพฺพตฺถ อาโลกฏฺฐาเน อนฺธการํ ผริ, โอทาตกสิณํ สมาปชฺชิตฺวา อนฺธการฏฺฐาเน โอภาเสนฺโต. ^๒- ตโต "กิมิทํ อนฺธการนฺ"ติ สตฺตานํ อาโภเค อุปฺปนฺเน อาโลกํ ทสฺเสติ. ^๓- อาโลกฏฺฐาเน อาโลกกิจฺจํ นตฺถิ, "กึ อาโลโก อยนฺ"ติ วิจินนฺตานํ อตฺตานํ ทสฺเสสิ. อถ เนสํ เถโรติ วทนฺตานํ อิมา คาถาโย อภาสิ, สพฺเพ โอสฏาย ปริสาย มชฺเฌ นิสีทิตฺวา ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส วิย สทฺทํ สุณึสุ. อตฺโถปิ เนสํ ปากโฏ อโหสิ. จตุตฺถํ. ๕. ปรินิพฺพานสุตฺตวณฺณนา [๑๘๖] ปญฺจเม อุปวตฺตเน มลฺลานํ สาลวเนติ ยเถว หิ กทมฺพนทีตีรโต ราชมาตุวิหารทฺวาเรน ถูปารามํ คนฺตพฺพํ โหติ, เอวํ หิรญฺญวติกาย นาม นทิยา ปาริมตีรโต สาลวนํ อุยฺยานํ. ยถา อนุราธปุรสฺส ถูปาราโม, เอวนฺตํ กุสินาราย โหติ. ยถา ถูปารามโต ทกฺขิณทฺวาเรน นครํ ปวิสนมคฺโค ปาจีนมุโข คนฺตฺวา อุตฺตเรน นิวตฺตติ, เอวํ อุยฺยานโต สาลปนฺติ ปาจีนมุขา คนฺตฺวา อุตฺตเรน นิวตฺตา. ตสฺมา ตํ "อุปวตฺตนนฺ"ติ วุจฺจติ. ตสฺมึ อุปวตฺตเน มลฺลานํ สาลวเน. อนฺตเรน ยมกสาลานนฺติ มูลขนฺธวิฏปปตฺเตหิ อญฺญมญฺญํ สํสิพฺพิตฺวา ฐิตสาลานํ อนฺตริกาย. อปฺปมาเทน สมฺปาเทถาติ สติอวิปฺปวาเสน สพฺพกิจฺจานิ ^๔- สมฺปาทยถ. อิติ ภควา ยถา นาม มรณมญฺเจ นิปนฺโน มหทฺธโน กุฏุมฺพิโก ปุตฺตานํ ธนสารํ อาจิกฺเขยฺย, เอวเมว ปรินิพฺพานมญฺเจ นิปนฺโน ปญฺจจตฺตาฬีสวสฺสานิ ทินฺนํ โอวาทํ สพฺพํ เอกสฺมึ อปฺปมาทปเทเยว ปกฺขิปิตฺวา อทาสิ. ^๕- อยํ ตถาคตสฺส ปจฺฉิมา วาจาติ อิทํ ปน สงฺคีติการานํ วจนํ. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. อารมฺภถาติ ^๒ ฉ.ม., อิ. โอภาสํ ^๓ ฉ.ม., อิ. ทสฺเสสิ @^๔ ฉ.ม. กตฺตพฺพกิจฺจานิ ^๕ ฉ.ม. อภาสิ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๑ หน้าที่ ๒๑๑. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=11&page=211&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=11&A=5474&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=11&A=5474&modeTY=2&pagebreak=1#p211