อรรถกถาเล่มที่ ๑๑ หน้าที่ ๑๕.

"อลงฺกโต กปฺปิตเกสมสฺสู"ติ เอวมาทีสุ ^๑- เฉทนํ. "กปฺปติ ทฺวงฺคุลกปฺโป"ติ เอวมาทีสุ ^๒- วิกปฺโป. "อตฺถิ กปฺโป นิปชฺชิตุนฺ"ติ เอวมาทีสุ ^๓- เลโส. "เกวลกปฺปํ เวฬุวนํ โอภาเสตฺวา"ติ เอวมาทีสุ ^๔- สมนฺตภาโว. อิธ ปนสฺส สมนฺตภาโว อตฺโถติ อธิปฺเปโต. ตสฺมา เกวลกปฺปํ เชตวนนฺติ เอตฺถ "อนวเสสสมนฺตโต เชตวนนฺ"ติ เอวมตฺโถ ทฏฺฐพฺโพ. โอภาเสตฺวาติ วตฺถาลงฺการสรีรสมุฏฺฐิตาย อาภาย ผริตฺวา, จนฺทิมา วิย สุริโย วิย จ เอโกภาสํ เอกปฺปโชตํ กริตฺวาติ อตฺโถ. เยนาติ ภุมฺมตฺเถ กรณวจนํ. เยน ภควา เตนุปสงฺกมีติ ตสฺมา "ยตฺถ ภควา, ตตฺถ อุปสงฺกมี"ติ เอวเมตฺถ อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพ. เยน วา การเณน ภควา เทวมนุสฺเสหิ อุปสงฺกมิตพฺโพ, เตน การเณน อุปสงฺกมีติ เอวเมตฺถ อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพ. เกน จ การเณน ภควา อุปสงฺกมิตพฺโพ? นานปฺปการคุณวิเสสา- ธิคมาธิปฺปาเยน, สาธุผลูปโภคาธิปฺปาเยน ทิชคเณหิ นิจฺจผลิตมหารุกฺโข วิย. อุปสงฺกมีติ จ คโตติ ^๕- วุตฺตํ โหติ. อุปสงฺกมิตฺวาติ อุปสงฺกมนปริโยสานทีปนํ. อถวา เอวํ คโต ^๖- ตโต อาสนฺนตรฏฺฐานํ ภควโต สมีปสงฺขาตํ คนฺตฺวาติปิ วุตฺตํ โหติ. อิทานิ เยนตฺเถน โลเก อคฺคปุคฺคลสฺส อุปฏฺฐานํ อาคตา, ตํ ปุจฉิตุกามา ทสนขสโมธานสมุชฺชลํ อญฺชลึ สิรสิ ปติฏฺฐเปตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิ. เอกมนฺตนฺติ ภาวนปุํสกนิทฺเทโส "วิสมํ จนฺทิมสุริยา ปริวตฺตนฺตี"ติอาทีสุ ^๗- วิย. ตสฺมา ยถา ฐิตา เอกมนฺตํ ฐิตา โหติ, ตถา อฏฺฐาสีติ เอวเมตฺถ อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพ. ภุมฺมตฺเถ วา เอตํ อุปโยควจนํ. อฏฺฐาสีติ ฐานํ กปฺเปสิ. ปณฺฑิตา หิ เทวมนุสฺสา ครุฏฺฐานิยํ อุปสงฺกมิตฺวา อาสนกุสลตาย เอกมนฺตํ ติฏฺฐนฺติ, อยญฺจ เทโว เตสํ อญฺญตโร, ตสฺมา เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิ. กถํ ฐิโต ปน เอกมนฺตํ ฐิโต โหตีติ? ฉ ฐานโทเส วชฺเชตฺวา. เสยฺยถีทํ? อติทูรมจฺจาสนฺนํ อุปริวาตมุณฺณตปฺปเทสํ ^๘- อติสมฺมุขมติปจฺฉาติ. อติทูเร @เชิงอรรถ: ^๑ ขุ. วิมาน. ๒๖/๑๐๙๔/๑๒๑ ปฐมกุณฺฑลีวิมาน ^๒ วินย. จูฬ. ๗/๔๔๖/๒๘๖ @สตฺตสติกกฺขนฺธก ^๓ องฺ. อฏฺฐก. ๒๓/๑๘๕/๓๔๕ ยมกวคฺค @^๔ สํ. สคา. ๑๕/๙๔/๖๑ ทีฆลฏฺฐิสุตฺต ^๕ ฉ.ม. คตาติ ^๖ ฉ.ม., อิ. คตา @^๗ องฺ. จตุกฺก. ๒๑/๗๐/๘๕ อธมฺมิกสุตฺต ^๘ ฉ.ม., อิ. อุปริวาตํ อุนฺนตปฺปเทสํ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๑ หน้าที่ ๑๕. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=11&page=15&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=11&A=371&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=11&A=371&modeTY=2&pagebreak=1#p15