อรรถกถาเล่มที่ ๑๑ หน้าที่ ๑๐๗.

อถ กาเล คจฺฉนฺเต เทวปุตฺโต "อิมาสํ เนว สทฺโท สุยฺยติ, น ปุปฺผานิ ปาเตนฺติ, กหํ นุโข คตา"ติ อาวชฺเชนฺโต นิรเย นิพฺพตฺตภาวํ ทิสฺวา ปิยวตฺถุกโสเกน รุปฺปมาโน จินฺเตสิ "เอตฺตาวตา ^๑- ยถากมฺเมน คตา, มยฺหํ อายุสงฺขาโร กิตฺตโก"ติ. โส "สตฺตเม ทิวเส มยา ^๒- อวเสสาหิ ปญฺจสตาหิ สทฺธึ กาลํ กตฺวา ตตฺเถว นิพฺพตฺติตพฺพนฺ"ติ ทิสฺวา พลวตเรน โสเกน รุปฺปิ. โส "อิมํ มยฺหํ โสกํ สเทวเก โลเก อญฺญตฺร ตถาคตา นิพฺพาเปตุํ ^๓- สมตฺโถ นาม นตฺถี"ติ จินฺเตตฺวา สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา นิจฺจํ อุตฺรสฺตนฺติ คาถมาห. ตตฺถ อิทนฺติ อตฺตโน จิตฺตํ ทสฺเสติ. ทุติยปทํ ปุริมสฺเสว เววจนํ. นิจฺจนฺติ จ ปทสฺส เทวโลเก นิพฺพตฺตกาลโต ปฏฺฐายาติ อตฺโถ น คเหตพฺโพ, โสกุปฺปตฺติกาลโต ปน ปฏฺฐาย นิจฺจนฺติ เวทิตพฺพํ. อนุปฺปนฺเนสุ กิจฺเจสูติ อิโต สตฺตาหจฺจเยน ยานิ ทุกฺขานิ อุปฺปชฺชิสฺสนฺติ, เตสุ. อโถ อุปฺปตฺติเตสุ จาติ ยานิ ปญฺจสตานํ อจฺฉรานํ นิรเย นิพฺพตฺตานํ ทิฏฺฐานิ, เตสุ จาติ เอวํ อิเมสุ อุปฺปนฺนานุปฺปนฺเนสุ ทุกฺเขสุ นิจฺจํ มม อุตฺรสฺตํ จิตฺตํ, อพฺภนฺตเร ฑยฺหมาโน วิย โหมิ ภควาติ ทสฺเสติ. นาญฺญตฺร โพชฺฌงฺคตปสาติ ^๔- โพชฺฌงฺคภาวนญฺจ ตโปคุณญฺจ มุญฺจิตฺวา อญฺญตฺร ^๕- โสตฺถึ น ปสฺสามีติ อตฺโถ. สพฺพนิสฺสคฺคาติ นิพฺพานโต. เอตฺถ จ ^๖- กิญฺจาปิ โพชฺฌงฺคภาวนา ปฐมํ คหิตา, อินฺทฺริยสํวโร ปจฺฉา, อตฺถโต ปน อินฺทฺริยสํวโรว ปฐมํ เวทิตพฺโพ. อินฺทฺริยสํวเร หิ คหิเต จตุปาริสุทฺธิสีลํ คหิตํ โหติ. ตสฺมึ ปติฏฺฐิโต ภิกฺขุ นิสฺสยมุตฺตโก ธุตงฺคสงฺขาตํ ตโปคุณํ สมาทาย อรญฺญํ ปวิสิตฺวา กมฺมฏฺฐานํ ภาเวตฺวา ^๗- สห วิปสฺสนาย โพชฺฌงฺเค ภาเวติ. ตสฺส อริยมคฺโค ยํ นิพฺพานํ อารมฺมณํ กตฺวา อุปฺปชฺชติ, โส "สพฺพนิสฺสคฺโค"ติ ภควา จตุสจฺจวเสน เทสนํ วินิวตฺเตสิ. เทวปุตฺโต เทสนาปริโยสาเน โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐหิ. ^๘- สตฺตมํ. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. เอตา ตาว, อิ. เอเต ตาว ^๒ ฉ.ม., อิ.มยาปิ ^๓ ฉ.ม. นิทฺธมิตุํ @^๔ ฉ.ม. นาญฺญตฺร โพชฺฌา ตปสาติ, ^๕ ฉ.ม., อิ. อญฺญตฺร มุญฺจิตฺวา @^๖ ฉ.ม., อิ. จ-สทฺโท น ทิสฺสติ ^๗ ฉ.ม. ภาเวนฺโต ^๘ ฉ.ม., อิ. ปติฏฺฐหีติ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๑ หน้าที่ ๑๐๗. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=11&page=107&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=11&A=2801&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=11&A=2801&modeTY=2&pagebreak=1#p107