อรรถกถาเล่มที่ ๑ ภาษาบาลี อักษรไทย
วินย.อ. (สมนฺต.๑)
หน้าที่ ๓๐๖-๓๑๑.

หน้าที่ ๓๐๖.
กตฺวา น สาเวติ ฯ เอวํ โขติ อปจฺจกฺขานลกฺขณํ นิยเมติ ฯ
อยํ หิ เอตฺถ อตฺโถ เอวเมว สิกฺขา อปจฺจกฺขาตา โหติ
น อญฺเญน การเณนาติ ฯ
     {๕๕} อิทานิ เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสเวยฺยาติอาทีนํ อตฺถทสฺสนตฺถํ
เมถุนธมฺโม นามาติอาทิมาห ฯ ตตฺถ เมถุนธมฺโม นามาติ อิทํ
นิทฺทิสิตพฺพสฺส เมถุนธมฺมสฺส อุทฺเทสปทํ ฯ อสทฺธมฺโมติ อสตํ
นีจชนานํ ธมฺโม ฯ คามธมฺโมติ คามวาสีนํ เสวนธมฺโม ฯ
วสลธมฺโมติ วสลานํ ธมฺโม ฯ กิเลสวสฺสนโต วา สยเมว
วสโล ธมฺโมติ วสลธมฺโม ฯ ทุฏฺฐุลฺลนฺติ ทุฏฺฐญฺจ กิเลเสหิ
ทุฏฺฐตฺตา ถุลฺลญฺจ อนิปุณภาวโตติ ทุฏฺฐุลฺลํ ฯ อิโต ปฏฺฐาย จ
ตีสุ ปเทสุ โย โสติ อิทํ ปริวตฺเตตฺวา ยนฺตนฺติ กตฺวา
โยเชตพฺพํ ยนฺตํ ทุฏฺฐุลฺลํ ยนฺตํ โอทกนฺติกํ ยนฺตํ รหสฺสนฺติ ฯ
เอตฺถ จ ยสฺมา ตสฺส กมฺมสฺส ปริวารภูตํ ทสฺสนมฺปิ คหณมฺปิ
อามสนมฺปิ ผุสนมฺปิ ฆฏฺฏนมฺปิ ทุฏฺฐุลฺลํ ตสฺมาปิ ตํ กมฺมํ
ทุฏฺฐุลฺลํ ยนฺตํ ทุฏฺฐุลฺลํ โส เมถุนธมฺโม อุทกํ อสฺส อนฺเต
สุทฺธตฺถํ อาทิยตีติ อุทกนฺตํ อุทกนฺตเมว โอทกนฺติกํ ยนฺตํ
โอทกนฺติกํ โส เมถุนธมฺโม รโห ปฏิจฺฉนฺเน โอกาเส
กตฺตพฺพตาย รหสฺสํ ยนฺตํ รหสฺสํ โส เมถุนธมฺโมติ เอวํ
โยชนา เวทิตพฺพา ฯ ทฺวเยน ทฺวเยน สมาปชฺชิตพฺพโต
ทฺวยทฺวยสมาปตฺติ ๑- ฯ ตตฺถ โยชนา ยา สา ทฺวยทฺวยสมาปตฺติ
โส เมถุนธมฺโม นามาติ ฯ อิธ ปน ตํ สพฺพํ เอกชฺฌํ นิคเมนฺโต
@เชิงอรรถ: ๑. ทฺวยนทฺวยสมาปตฺตีติปิ ลิขิยติ ฯ วิสุทฺธิมคฺคฏีกายํ ทฺวยทฺวยสมาปตฺตินฺติ
@ทฺวีหิ ทฺวีหิ สมาปชฺชิตพฺพํ เมถุนนฺติ วุตฺตํ ฯ มโนรถปูรณียมฺปิ
@ทฺวยทฺวยสมาปตฺตินฺติ ทฺวีหิ ทฺวีหิ สมาปชฺชิตพฺพภาวนฺติ วุตฺตํ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๐๗.
อาห เอโส เมถุนธมฺโม นามาติ ฯ กึการณา วุจฺจติ
เมถุนธมฺโมติ ฯ อุภินฺนํ รตฺตานํ สารตฺตานํ อวสฺตุตานํ ปริยุฏฺฐิตานํ
อุภินฺนํ สทิสานํ ธมฺโมติ ตํการณา วุจฺจติ เมถุนธมฺโมติ ฯ
ปฏิเสวติ นามาติ อิทํ ปฏิเสเวยฺยาติ เอตฺถ เยนากาเรน
ปฏิเสเวยฺยาติ วุจฺจติ ตสฺสาการสฺส ทสฺสนตฺถํ มาติกาปทํ ฯ
โย นิมิตฺเตน นิมิตฺตนฺติอาทีสุ โย ภิกฺขุ อิตฺถิยา นิมิตฺเตน
อตฺตโน นิมิตฺตํ อิตฺถิยา องฺคชาเตน อตฺตโน องฺคชาตํ สพฺพนฺติเมน
ปมาเณน เอกติลพีชมตฺตมฺปิ วาเตน อสมฺผุฏฺเฐ อลฺโลกาเส ปเวเสติ
เอโส ปฏิเสวติ นาม ฯ เอตฺตเกน สีลเภทํ ปาปุณาติ ปาราชิโก
โหติ ฯ เอตฺถ จ อิตฺถีนิมิตฺเต จตฺตาริ ปสฺสานิ เวมชฺฌญฺจาติ
ปญฺจฏฺฐานานิ ลพฺภนฺติ ฯ ปุริสนิมิตฺเต จตฺตาริ ปสฺสานิ มชฺฌํ
อุปรีติ ฉ ฯ ตสฺมา อิตฺถีนิมิตฺเต เหฏฺฐา ปเวเสนฺโตปิ ปาราชิโก
โหติ อุปริโต ปเวเสนฺโตปิ อุโภหิ ปสฺเสหิ ปเวเสนฺโตปิ จตฺตาริ
ฐานานิ มุญฺจิตฺวา มชฺเฌน ปเวเสนฺโตปิ ปาราชิโก โหติ ฯ
ปุริสนิมิตฺตํ ปน เหฏฺฐาภาเคน ฉุปนฺตํ ปเวเสนฺโตปิ ปาราชิโก
โหติ อุปริภาเคน ฉุปนฺตํ ปเวเสนฺโตปิ อุโภหิ ปสฺเสหิ ฉุปนฺตํ
ปเวเสนฺโตปิ มชฺเฌเนว ฉุปนฺตํ ปเวเสนฺโตปิ สมฺมิญฺชิตองฺคุลี วิย
มชฺฌิมปพฺพปิฏฺฐิยา สงฺโกเปตฺวา อุปริภาเคน ฉุปนฺตํ ปเวเสนฺโตปิ
ปาราชิโก โหติ ฯ ตตฺถ ตุลาทณฺฑสทิสํ ปเวเสนฺตสฺสาปิ จตฺตาริ
ปสฺสานิ มชฺฌญฺจาติ ปญฺจฏฺฐานานิ ฯ สงฺโกเปตฺวา ปเวเสนฺตสฺสาปิ
จตฺตาริ ปสฺสานิ อุปริภาคมชฺฌญฺจาติ ปญฺจฏฺฐานานิ ฯ เอวํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๐๘.
สพฺพานิปิ ปุริสนิมิตฺเต ทสฏฺฐานานิ โหนฺติ ฯ นิมิตฺเต ชาตํ
อนฏฺฐกายปฺปสาทํ จมฺมขีลํ วา ปิฬกํ วา ปเวเสติ อาปตฺติ
ปาราชิกสฺส ฯ นฏฺฐกายปฺปสาทํ มตจมฺมํ วา สุกฺขปิฬกํ วา
ปเวเสติ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส ฯ เมถุนสฺสาเทน โลมํ วา
องฺคุลีองฺคุฏฺฐพีชานิ วา ปเวเสนฺตสฺสาปิ ทุกฺกฏเมว ฯ อยญฺจ เมถุนกถา
นาม ยสฺมา ทุฏฺฐุลฺลา กถา อสพฺภิกถา ตสฺมา เอตํ วา อญฺญํ
วา วินเย อีทิสํ ฐานํ กเถนฺเตน ปฏิกูลมนสิการญฺจ สมณสญฺญญฺจ
หิโรตฺตปฺปญฺจ ปจฺจุปฏฺฐเปตฺวา สมฺมาสมฺพุทฺเธ คารวํ อุปฺปาเทตฺวา
อสมกรุณสฺส โลกนาถสฺส กรุณาคุณํ อาวชฺชิตฺวา กเถตพฺพํ ฯ
โส หิ นาม ภควา สพฺพโส กาเมหิ วินิวตฺตมานโสปิ สตฺตานุทยาย
โลกานุกมฺปาย สตฺเตสุ การุญฺญตํ ปฏิจฺจ สิกฺขาปทปฺปญฺญาปนตฺถาย
อีทิสํ กถํ กเถสิ อโห สตฺถุ กรุณาคุโณติ เอวํ โลกนาถสฺส
กรุณาคุณํ อาวชฺชิตฺวา กเถตพฺพํ ฯ อปิจ ยทิ ภควา สพฺพากาเรน
อีทิสํ กถํ น กเถยฺย โก ชาเนยฺย เอตฺตเกสุ ฐาเนสุ ปาราชิกํ
เอตฺตเกสุ ถุลฺลจฺจยํ เอตฺตเกสุ ทุกฺกฏนฺติ ฯ ตสฺมา สุณนฺเตนปิ
กเถนฺเตนปิ วีชนเกน มุขํ อปิธาย ทนฺตวิทํสกํ หสมาเนน น
นิสีทิตพฺพํ ฯ สมฺมาสมฺพุทฺเธนาปิ อีทิสํ กถิตนฺติ ปจฺจเวกฺขิตฺวา
ตพฺภีเตน หิโรตฺตปฺปสมฺปนฺเนน สตฺถุปฏิภาเคน หุตฺวา กเถตพฺพนฺติ ฯ
                 มูลปฺปญฺญตฺติสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํ ฯ
     อนุปฺปญฺญตฺติวาเร อนฺตมโสติ สพฺพนฺติเมน ปริจฺเฉเทน ฯ
ติรจฺฉานคตายปีติ ปฏิสนฺธิวเสน ติรจฺฉาเนสุ คตาย ฯ ปเคว
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๐๙.
มนุสฺสิตฺถิยาติ ปฐมตรํ มนุสฺสชาติกาย อิตฺถิยา ฯ ปาราชิกภูตาเอว
เจตฺถ ติรจฺฉานคติตฺถี ติรจฺฉานคตาติ คเหตพฺพา น สพฺพา ฯ
ตตฺรายํ ปริจฺเฉโท
        อปาทานํ อหิมจฺฉา        ทิปทานญฺจ กุกฺกุฏี
        จตุปฺปทานํ มชฺชารี        วตฺถุ ปาราชิกสฺสิมาติ ฯ
ตตฺถ อหิคฺคหเณน สพฺพาปิ อชครโคนสาทิเภทา ทีฆชาติ สงฺคหิตา ฯ
ตสฺมา ทีฆชาตีสุ ยตฺถ ติณฺณํ มคฺคานํ อญฺญตรสฺมึ สกฺกา
ติลผลมตฺตํ ปเวเสตุํ สา ปาราชิกวตฺถุ อวเสสา ทุกฺกฏวตฺถูติ
เวทิตพฺพา ฯ มจฺฉคฺคหเณน สพฺพาปิ มจฺฉกจฺฉปมณฺฑูกาทิเภทา
อุทกชาติ สงฺคหิตา ฯ ตตฺราปิ ทีฆชาติยํ วุตฺตนเยเนว
ปาราชิกวตฺถุจ ทุกฺกฏวตฺถุจ เวทิตพฺพํ ฯ อยํ ปน วิเสโส
ขรกมุขมณฺฑูกา นาม โหนฺติ เตสํ มุขสณฺฐานํ มหนฺตํ ฉิทฺทํ อปฺปกํ
ตตฺถ ปเวสนํ นปฺปโหติ มุขสณฺฐานํ ปน วณสงฺเขปํ คจฺฉติ
ตสฺมา ตํ ถุลฺลจฺจยวตฺถูติ เวทิตพฺพํ ฯ กุกฺกุฏิคฺคหเณน สพฺพาปิ
กากกโปตาทิเภทา ปกฺขิชาติ สงฺคหิตา ฯ ตตฺราปิ วุตฺตนเยเนว
ปาราชิกวตฺถุ จ ทุกฺกฏวตฺถุ จ เวทิตพฺพํ ฯ มชฺชาริคฺคหเณน สพฺพาปิ
รุกฺขสุนขมงฺคุสโคธาทิเภทา จตุปฺปทชาติ สงฺคหิตา ฯ ตตฺถาปิ
วุตฺตนเยเนว ปาราชิกวตฺถุ จ ทุกฺกฏวตฺถุ จ เวทิตพฺพํ ฯ ปาราชิโกติ
ปราชิโต ปราชยํ อาปนฺโน ฯ อยํ หิ ปาราชิกสทฺโท
สิกฺขาปทาปตฺติปุคฺคเลสุ วตฺตติ ฯ ตตฺถ อฏฺฐานเมตํ อานนฺท อนวกาโส
ยํ ตถาคโต วชฺชีนํ วา วชฺชิปุตฺตกานํ วา การณา สาวกานํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๑๐.
ปาราชิกสิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตํ สมูหเนยฺยาติ เอวํ สิกฺขาปเท วตฺตมาโน
เวทิตพฺโพ ฯ อาปตฺตึ ตฺวํ ภิกฺขุ อาปนฺโน ปาราชิกนฺติ เอวํ
อาปตฺติยา ฯ น มยํ ปาราชิกา โย อวหโฏ โส ปาราชิโกติ
เอวํ ปุคฺคเล วตฺตมาโน เวทิตพฺโพ ฯ ปาราชิเกน ธมฺเมน
อนุทฺธํเสยฺยาติอาทีสุ ปน ธมฺเม วตฺตตีติ วทนฺติ ฯ ยสฺมา ปน
ตตฺถ ธมฺโมติ กตฺถจิ อาปตฺติ กตฺถจิ สิกฺขาปทเมว อธิปฺเปตํ
ตสฺมา โส วิสุํ น วตฺตพฺโพ ฯ ตตฺถ สิกฺขาปทํ โย ตํ
อติกฺกมติ ตํ ปราเชติ ตสฺมา ปาราชิกนฺติ วุจฺจติ ฯ อาปตฺติ
ปน โย ตํ อชฺฌาปชฺชติ ตํ ปราเชติ ตสฺมา ปาราชิกาติ
วุจฺจติ ฯ ปุคฺคโล ยสฺมา ปราชิโต ปราชยมาปนฺโน ตสฺมา
ปาราชิโกติ วุจฺจติ ฯ เอตเมว หิ อตฺถํ สนฺธาย ปริวาเรปิ
       ปาราชิกนฺติ ยํ วุตฺตํ      ตํ สุณาหิ ยถากถํ
       จุโต ปรทฺโธ ภฏฺโฐ จ    สทฺธมฺมา หิ นิรงฺกโต
       สํวาโสปิ ตหึ นตฺถิ        เตเนตํ อิติ วุจฺจตีติ
วุตฺตํ ฯ อยํ เหตฺถ อตฺโถ ตํ สิกฺขาปทํ วีติกฺกมนฺโต อาปตฺติญฺจ
อาปนฺโน ปุคฺคโล จุโต โหตีติ สพฺพํ โยเชตพฺพํ ฯ เตน
วุจฺจตีติ เยน การเณน อสฺสมโณ โหติ อสกฺยปุตฺติโย ปริภฏฺโฐ
ฉินฺโน ปราชิโต สาสนโต เตน วุจฺจติ ฯ กินฺติ ฯ ปาราชิโก
โหตีติ ฯ สห วสนฺติ เอตฺถาติ สํวาโส ฯ ตํ ทสฺเสตุํ สํวาโส
นามาติ วตฺวา เอกกมฺมนฺติอาทิมาห ฯ ตตฺรายํ สทฺธึ โยชนาย
สํวณฺณนา ฯ จตุพฺพิธํปิ สงฺฆกมฺมํ สีมาปริจฺฉินฺเนหิ ปกตตฺเตหิ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๑๑.
ภิกฺขูหิ เอกโต กตฺตพฺพตฺตา เอกกมฺมํ นาม ฯ ตถา ปญฺจวิโธปิ
ปาฏิโมกฺขุทฺเทโส เอกโต อุทฺทิสิตพฺพตฺตา เอกุทฺเทโส นาม ฯ ปญฺญตฺตํ
ปน สิกฺขาปทํ สพฺเพหิปิ ลชฺชิปุคฺคเลหิ สมํ สิกฺขิตพฺพภาวโต
สมสิกฺขาตา นาม ฯ เอตฺถ ยสฺมา สพฺเพปิ ลชฺชิโน เอเตสุ
กมฺมาทีสุ สห วสนฺติ น เอโกปิ ตโต พหิทฺธา สนฺทิสฺสติ
ตสฺมา ตานิ สพฺพานิปิ คเหตฺวา เอโส สํวาโส นามาติ อาห ฯ
โส จ วุตฺตปฺปกาโร สํวาโส เตน ปุคฺคเลน สทฺธึ นตฺถิ เตน
การเณน ปาราชิโก ปุคฺคโล อสํวาโสติ วุจฺจตีติ ฯ
     {๕๖} เอวํ อุทฺทิฏฺฐสิกฺขาปทํ ปทานุกฺกเมน วิภชิตฺวา อิทานิ ยนฺตํ
ปฏิเสเวยฺยาติ เอตฺถ เยนากาเรน ปฏิเสเวยฺยาติ วุจฺจติ ตสฺสาการสฺส
ทสฺสนตฺถํ ปฏิเสวติ นามาติ อิทํ มาติกาปทํ ฐเปตฺวา นิมิตฺเตน
นิมิตฺตํ องฺคชาเตน องฺคชาตนฺติ วุตฺตํ ฯ ตตฺถ ยสฺมา น
เกวลํ อิตฺถิยาเอว นิมิตฺตํ ปาราชิกวตฺถุ น จ มนุสฺสิตฺถิยาเอว
สุวณฺณรชตาทิมยานญฺจ อิตฺถีนมฺปิ นิมิตฺตํ วตฺถุเอว น โหติ
ตสฺมา ยํยํ วตฺถุ โหติ ตํตํ ทสฺเสตุํ ติสฺโส อิตฺถิโยติอาทินา
นเยน เยสํ นิมิตฺตานิ วตฺถูนิ โหนฺติ เต สตฺเต วตฺวา
มนุสฺสิตฺถิยา ตโย มคฺเคติอาทินา นเยน ตีณิ วตฺถูนิ อาห ฯ
ตตฺถ ติสฺโส อิตฺถิโย อุภโตพฺยญฺชนกา ตโย ปณฺฑกา ตโย ปุริสาติ
ปาราชิกวตฺถูนํ นิมิตฺตานํ นิสฺสยา ทฺวาทส สตฺตา โหนฺติ ฯ เตสุ
อิตฺถีปุริสา ปากฏา เอว ฯ ปณฺฑกอุภโตพฺยญฺชนกเภโท
ปพฺพชฺชาขนฺธกวณฺณนายํ ปากโฏ ภวิสฺสติ ฯ มนุสฺสิตฺถิยา ตโย มคฺเค


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑ หน้าที่ ๓๐๖-๓๑๑.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=1&page=306&pages=6&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=1&A=6434&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=1&A=6434&modeTY=2&pagebreak=1#p306