ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
   ThaiVersion   PaliThai   PaliRoman 
read First itemread Previous itemแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ROMAN letter
TIPITAKA Volume 29 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 21 : Sutta. Khu. Mahāniddeso
                Pannarasamo attadandasuttaniddeso
     [788] Attadanda bhayam jatam       janam passatha medhagam
                samvegam kittayissami         yatha samvijitam maya.
     [789]    Attadanda   bhayam   jatanti   dandati   tayo   danda
kayadando   vacidando   manodando   .   tividham  kayaduccaritam  kayadando
catubbidham   vaciduccaritam   vacidando   tividham   manoduccaritam   manodando  .
Bhayanti   dve   bhayani   ditthadhammikanca   bhayam   samparayikanca   bhayam  .
Katamam   ditthadhammikam  bhayam  .  idhekacco  kayena  duccaritam  carati  vacaya
duccaritam   carati   manasa   duccaritam   carati   panampi   hanati   adinnampi
adiyati   sandhimpi   chindati   nillopampi   harati   ekagarikampi  karoti
paripanthepi titthati paradarampi gacchati musapi bhanati.
     {789.1}  Tamenam  gahetva  ranno  dassenti  ayam  deva coro
agucari   imassa   yam   icchasi   tam  dandam  panehiti  .  tamenam  raja
paribhasati  .  so  paribhasapaccayapi  [1]-  dukkhadomanassam  patisamvedeti.
Etam   bhayam   dukkhadomanassam  kuto  tassa  .  attadandato  jatam  sanjatam
nibbattam abhinibbattam patubhutam. Ettakenapi raja na tussati.
     {789.2}  Tamenam raja bandhapeti andubandhanena va rajjubandhanena
va   sankhalikabandhanena   va   vettabandhanena   va   latabandhanena  va
pekkhabandhanena     va     parikkhepabandhanena     va     gamabandhanena
@Footnote: 1 Ma. bhayampi uppadeti.
Va   [1]-   nagarabandhanena   va   ratthabandhanena   va  janapadabandhanena
va  antamaso  savacaniyampi  karoti  na  te  labbha  ito  pakkamitunti .
So    bandhanapaccayapi    dukkhadomanassam   patisamvedeti   .   etam   bhayam
dukkhadomanassam   kuto   tassa   .   attadandato  jatam  sanjatam  nibbattam
abhinibbattam patubhutam. Ettakenapi raja na tussati.
     {789.3}  Tamenam  raja tassa dhanam aharapeti satam va sahassam va
satasahassam   va  .  so  dhanajanipaccayapi  dukkhadomanassam  patisamvedeti .
Etam   bhayam   dukkhadomanassam  kuto  tassa  .  attadandato  jatam  sanjatam
nibbattam abhinibbattam patubhutam. Ettakenapi raja na tussati.
     {789.4}  Tamenam  raja  vividha  kammakarana karapeti kasahipi
taleti   vettehipi   taleti  addhadandakehipi  taleti  hatthampi  chindati
padampi    chindati    hatthapadampi   chindati   kannampi   chindati   nasampi
chindati    kannanasampi   chindati   vilangathalakampi   karoti   sankhamundakampi
karoti    rahumukhampi   karoti   jotimalikampi   karoti   hatthapajjotikampi
karoti   erakavattikampi   karoti   cirakavasikampi   karoti   eneyyakampi
karoti    balisamamsikampi   karoti   kahapanikampi   karoti   kharapatacchikampi
karoti  palighaparivattikampi  karoti  palalapithakampi  karoti  tattenapi  telena
osincati  sunakhehipi  khadapeti  jivantampi  sule  uttaseti  asinapi sisam
chindati  .  so  kammakaranapaccayapi  dukkhadomanassam patisamvedeti. Etam bhayam
@Footnote: 1 Ma. nigamabandhanena va.
Dukkhadomanassam   kuto   tassa   .   attadandato  jatam  sanjatam  nibbattam
abhinibbattam   patubhutam   .   raja  imesam  catunnam  dandanam  issaro .
So   sakena   kammena   kayassa   bheda   parammarana   apayam  duggatim
vinipatam nirayam upapajjati.
     {789.5}   Tamenam   nirayapala  pancavidhabandhanam  nama  kammakaranam
karenti  tattam  ayokhilam  hatthe  gamenti  tattam  ayokhilam  dutiye  hatthe
gamenti   tattam  ayokhilam  pade  gamenti  tattam  ayokhilam  dutiye  pade
gamenti   tattam   ayokhilam   majjheurasmim  gamenti  .  so  tattha  dukkha
tippa  [1]-  katuka  vedana  vedeti  na  ca tava kalam karoti yava na
tam   papakammam  byantihoti  .  etam  bhayam  dukkhadomanassam  kuto  tassa .
Attadandato jatam sanjatam nibbattam abhinibbattam patubhutam.
     {789.6} Tamenam nirayapala samvesitva 2- kudharihi 3- tacchenti.
So  tattha  dukkha  tippa  katuka  vedana vedeti na ca tava kalam karoti
yava   na   tam   papakammam  byantihoti  .  tamenam  nirayapala  uddhampadam
adhosiram  gahetva  vasihi  tacchenti . Tamenam nirayapala rathe yojetva
adittaya   pathaviya   sampajjalitaya  sanjotibhutaya  4-  sarentipi  5-
paccasarentipi  6-  .pe. Tamenam nirayapala mahantam angarapabbatam adittam
sampajjalitam  sanjotibhutam  aropentipi oropentipi .pe. Tamenam nirayapala
@Footnote: 1 Po. khara. idisatthane sabbattha idisameva. 2 Ma. samvesetva. 3 Ma. Si.
@kutharihi. 4 sajjotibhutayatipi sajotibhutayatipi patho. 5 Si. harentipi.
@6 paccaharentipi.
Uddhampadam  adhosiram  gahetva  tattaya  lohakumbhiya  pakkhipanti  adittaya
sampajjalitaya  sanjotibhutaya  .  so  tattha phenuddehakam paccati. So tattha
phenuddehakam  paccamano  sakimpi  uddham  gacchati  sakimpi  adho gacchati sakimpi
tiriyam  gacchati  .  so tattha dukkha tippa katuka vedana vedeti na ca tava
kalam  karoti  yava  na  tam  papakammam byantihoti. Etam bhayam dukkhadomanassam
kuto  tassa  .  attadandato  jatam  sanjatam nibbattam abhinibbattam patubhutam.
Tamenam nirayapala mahaniraye pakkhipanti. So kho pana mahanirayo
         catukkanno catudvaro        vibhatto bhagaso mito
         ayopakarapariyatto           ayasa patikujjito.
         Tassa ayomaya bhumi             jalita tejasa yuta
         samanta yojanasatam              pharitva titthati sabbada.
         Kadariya tapana ghora          accimanto durasada 1-
         lomahamsanarupa ca                 bhisma patibhaya dukkha.
         Puratthimaya ca bhittiya         accikkhandho samutthito
         dahanto papakammante       pacchimaya patihannati.
         Pacchimaya ca bhittiya           accikkhandho samutthito
         dahanto papakammante       puratthimaya patihannati.
@Footnote: 1 Si. khara sada.
         Uttaraya ca bhittiya           accikkhandho samutthito
         dahanto papakammante       dakkhinaya patihannati.
         Dakkhinaya ca bhittiya          accikkhandho samutthito
         dahanto papakammante       uttaraya patihannati.
         Hetthito ca samutthaya          accikkhandho bhayanako
         dahanto papakammante       chadanasmim patihannati.
         Chadanamha samutthaya           accikkhandho bhayanako
         dahanto papakammante       bhumiyam patihannati.
         Ayokapalam adittam            santattam jalitam yatha
         evam avicinirayo                   hettha upari passato.
         Tattha satta mahaludda      mahakibbisakarino
         accantapapakammanta        paccanti na ca miyyare.
         Jatavedasamo kayo             tesam nirayavasinam
         passa kammanam 1- dalhattam  na bhasma honti 2- napi masi.
         Puratthimenapi dhavanti           tato dhavanti pacchato 3-
         uttarenapi dhavanti             tato dhavanti dakkhinam.
         Yam yam disampi dhavanti 4-       tam tam dvaram pithiyati
         abhinikkhamitasa te             satta mokkham 5- gavesino.
         Na te tato nikkhamitum             labhanti kammapaccaya
         tesanca papakammantam         avipakkam katam bahunti.
@Footnote: 1 Po. kammana. 2 Ma. hoti. 3 Ma. pacchimam. 4 Ma. disam padhavanti.
@5 Yu. pamokkham.
     {789.7}  Etam  bhayam  dukkhadomanassam  kuto  tassa . Attadandato
jatam    sanjatam    nibbattam    abhinibbattam    patubhutam   .   yani   ca
nerayikani   dukkhani   yani   ca   tiracchanayonikani  dukkhani  yani  ca
pittivisayikani   dukkhani  yani  ca  manusakani  1-  dukkhani  tani  kuto
jatani   kuto   sanjatani   kuto   nibbattani   kuto   abhinibbattani
kuto   patubhutani   .   attadandato   jatani   sanjatani  nibbattani
abhinibbattani patubhutaniti attadanda bhayam jatam.
     [790]   Janam   passatha  medhaganti  jananti  khattiya  ca  brahmana
ca  vessa  ca  sudda  ca  gahattha  ca  pabbajita  ca  deva ca manussa
ca   .   medhaganti  2-  medhagam  janam  kalaham  janam  viruddham  janam  pativiruddham
janam    ahatajanam    paccahatajanam   aghatitajanam   paccaghatitajanam   passatha
dakkhatha oloketha nijjhayetha upaparikkhathati janam passatha medhagam.
     [791]  Samvegam  kittayissamiti  samvegam  ubbegam  utrasam  bhayam pilanam
ghattanam     upaddavam     upasaggam    kittayissami    3-    pakittayissami
acikkhissami    desissami    pannapissami    patthapissami   vivarissami
vibhajissami uttanikarissami pakasissamiti samvegam kittayissami.
     [792]  Yatha  samvijitam mayati yatha maya attanayeva [4]- samvejito
ubbejito samvegamapaditoti yatha samvijitam maya. Tenaha bhagava
         attadanda bhayam jatam       janam passatha medhagam
         samvegam kittayissami           yatha samvijitam mayati.
@Footnote: 1 Po. Ma. manusikani. 2 Po. Ma. ayam patho natthi. 3 Ma. kittayissamiti
@4 Po. Ma. attanam.
     [793] Phandamanam pajam disva       macche appodake yatha
         annamannehi byaruddhe     disva mam bhayamavisi.
     [794]   Phandamanam   pajam   disvati  pajati  sattadhivacanam  .  pajam
tanhaphandanaya    phandamanam    ditthiphandanaya   phandamanam   kilesaphandanaya
phandamanam    duccaritaphandanaya    phandamanam    payogaphandanaya    phandamanam
vipakaphandanaya     phandamanam    rattaragena    phandamanam    dutthadosena
phandamanam     mulhamohena     phandamanam     vinibandhamanena    phandamanam
paramatthaditthiya      phandamanam      vikkhepagatauddhaccena      phandamanam
anitthangatavicikicchaya      phandamanam      thamagataanusayehi      phandamanam
labhena   phandamanam   alabhena   phandamanam   yasena   phandamanam  ayasena
phandamanam   pasamsaya   phandamanam   nindaya   phandamanam   sukhena  phandamanam
dukkhena   phandamanam   jatiya   phandamanam   jaraya   phandamanam  byadhina
phandamanam     maranena     phandamanam    sokaparidevadukkhadomanassupayasehi
phandamanam   nerayikena   dukkhena   phandamanam   tiracchanayonikena  dukkhena
phandamanam   pittivisayikena   1-   dukkhena  phandamanam  manusakena  dukkhena
phandamanam    gabbhokkantimulakena    dukkhena    gabbhatthitimulakena   dukkhena
gabbhavutthanamulakena    dukkhena    jatassupanibandhikena   dukkhena   jatassa
paradheyyakena   dukkhena   attupakkamena   dukkhena  parupakkamena  dukkhena
dukkhadukkhena    sankharadukkhena   viparinamadukkhena   cakkhurogena   dukkhena
@Footnote: 1 Ma. pettivisayikena. sabbattha evam natabbam.
Sotarogena    ghanarogena    jivharogena    kayarogena   sisarogena
kannarogena   mukharogena   dantarogena  kasena  sasena  pinasena  1-
dahena   jarena   kucchirogena   mucchaya   pakkhandikaya  sulaya  visucikaya
kutthena   gandena   kilasena   sosena   apamarena   dadduya  kanduya
kacchuya   rakhasaya   vitacchikaya   lohitena   pittena  madhumehena  amsaya
pilakaya    bhagandalaya   pittasamutthanehi   abadhehi   semhasamutthanehi
abadhehi    vatasamutthanehi    abadhehi   sannipatikehi   abadhehi
utuparinamajehi   abadhehi   visamapariharajehi   abadhehi  opakkamikehi
abadhehi    kammavipakajehi   abadhehi   sitena   unhena   jighacchaya
pipasaya   uccarena  passavena  damsamakasavatatapasirimsapasamphassena  [2]-
matumaranena    dukkhena    pitumaranena   dukkhena   bhatumaranena   dukkhena
bhaginimaranena   dukkhena   puttamaranena   dukkhena  3-  dhitumaranena  dukkhena
natimaranena   dukkhena   bhogabyasanena   dukkhena   rogabyasanena  dukkhena
silabyasanena   dukkhena   ditthibyasanena   dukkhena   phandamanam  samphandamanam
vipphandamanam  vedhamanam  pavedhamanam sampavedhamanam. Disvati [4]- passitva
tulayitva tirayitva vibhavayitva vibhutam katvati phandamanam pajam disva.
     [795]   Macche   appodake   yathati   yatha  maccha  appodake
parittodake   udakapariyadane   kakehi   va   kulalehi  va  balakahi
@Footnote: 1 Po. pipasena. 2 Po. Ma. dukkhena. 3 Po. Yu. ayam patho natthi.
@4 Ma. disva.
Va   paripatiyamana   ukkhipiyamana   khajjamana   phandanti   samphandanti
vipphandanti    vedhenti    pavedhenti   sampavedhenti   evameva   paja
tanhaphandanaya    phandanti    .pe.   ditthibyasanena   dukkhena   phandanti
samphandanti   vipphandanti   vedhenti   pavedhenti   sampavedhentiti  macche
appodake yatha.
     [796]   Annamannehi   byaruddheti   annamannam   satta  viruddha
pativiruddha   ahata   paccahata   aghatita  paccaghatita  rajanopi
rajuhi     vivadanti    khattiyapi    khattiyehi    vivadanti    brahmanapi
brahmanehi     vivadanti     gahapatipi    gahapatihi    vivadanti    matapi
puttena   vivadati   puttopi   matara   vivadati   pitapi  puttena  vivadati
puttopi   pitara   vivadati   bhatapi   bhatara   vivadati  bhaginipi  bhaginiya
vivadati  1-  bhatapi  bhaginiya  vivadati  bhaginipi  bhatara  vivadati  sahayopi
sahayena   vivadati   .   te   tattha   kalahaviggahavivadapanna  annamannam
panihipi    upakkamanti    ledduhipi   upakkamanti   dandehipi   upakkamanti
satthehipi  upakkamanti  .  te  tattha  maranampi  gacchanti  2-  maranamattampi
dukkhanti annamannehi byaruddhe.
     [797]   Disva   mam   bhayamavisiti   disvati   disva   passitva
tulayitva   tirayitva   vibhavayitva   vibhutam   katva   bhayam  pilanam  ghattanam
upaddavo upasaggo avisatiti 3- disva mam bhayamavisi. Tenaha bhagava
@Footnote: 1 Po. Yu. ime patha natthi. 2 Ma. nigacchanti. 3 Po. Ma. avisiti.
         Phandamanam pajam disva              macche appodake yatha
         annamannehi byaruddhe      disva mam bhayamavisiti.
     [798] Samantamasaro loko         disa sabba samerita
         iccham bhavanamattano                 naddasasim anositam.
     [799]   Samantamasaro   lokoti   nirayaloko  tiracchanayoniloko
pittivisayaloko    manussaloko    devaloko    khandhaloko    dhatuloko
ayatanaloko  ayam  loko  paro  loko sabrahmaloko 1- sadevaloko 2-
ayam   vuccati   loko   .  nirayaloko  assaro  nissaro  sarapagato
niccasarasarena  va  sukhasarasarena  va  attasarasarena  va  niccena
va  dhuvena  va  sassatena va aviparinamadhammena va. Tiracchanayoniloko
pittivisayaloko    manussaloko    devaloko    khandhaloko    dhatuloko
ayatanaloko   ayam   loko   paro   loko  sabrahmaloko  sadevaloko
assaro   nissaro   sarapagato  niccasarasarena  va  sukhasarasarena
va   attasarasarena   va   niccena  va  dhuvena  va  sassatena  va
aviparinamadhammena va.
     {799.1}  Yatha  [3]- nalo assaro nissaro sarapagato yatha
erando   assaro   nissaro  sarapagato  yatha  udumbaro  assaro
nissaro  sarapagato  yatha  setagaccho  assaro  nissaro sarapagato
yatha   palibhaddako   assaro  nissaro  sarapagato  yatha  phenupindo
assaro   nissaro   sarapagato   yatha   pubbulakam   assaram  nissaram
@Footnote: 1-2 Ma. brahmaloko devaloko. 3 Ma. pana.
Sarapagatam    yatha   marici   assara   nissara   sarapagata   yatha
kaddalikkhandho   assaro  nissaro  sarapagato  yatha  maya  assara
nissara    sarapagata   evameva   nirayaloko   assaro   nissaro
sarapagato   niccasarasarena  va  sukhasarasarena  va  attasarasarena
va   niccena   va  dhuvena  va  sassatena  va  aviparinamadhammena  va
tiracchanayoniloko   pittivisayaloko   manussaloko   .pe.   sadevaloko
assaro   nissaro   sarapagato  niccasarasarena  va  sukhasarasarena
va   attasarasarena   va   niccena   va   dhuvena   va   sassatena
va aviparinamadhammena vati samantamasaro loko.
     [800]   Disa   sabba   sameritati   ye   puratthimaya   disaya
sankhara    tepi   erita   samerita   calita   ghattita   aniccataya
jatiya    anugata    jaraya   anusata   byadhina   abhibhuta   maranena
abbhahata     dukkhe     patitthita     atana    alena    asarana
asaranibhuta   .   ye   pacchimaya   disaya   sankhara   ye   uttaraya
disaya   sankhara   ye   dakkhinaya   disaya  sankhara  ye  puratthimaya
anudisaya   sankhara  ye  pacchimaya  anudisaya  sankhara  ye  uttaraya
anudisaya    sankhara    ye    dakkhinaya   anudisaya   sankhara   ye
hetthimaya   disaya   sankhara   ye   uparimaya  disaya  sankhara  ye
dasadisasu    sankhara    tepi   erita   samerita   calita   ghattita
aniccataya   jatiya   anugata   jaraya   anusata   byadhina   abhibhuta
Maranena   abbhahata   dukkhe   patitthita   atana   alena   asarana
asaranibhuta. Bhasitampi cetam
                kincapi cetam jalati vimanam
                obhasayam uttariyam disaya
                rupe ranam disva sada pavedhitam
                tasma na rupe ramati sumedho
         maccunabbhahato loko         jaraya parivarito
         tanhasallena otinno      icchadhumayiko 1- sada
         sabbo adipito loko          sabbo loko pajopito 2-
         sabbo pajjalito loko          sabbo loko pakampitoti.
Disa sabba samerita.
     [801]  Iccham  bhavanamattanoti  attano  bhavam  3-  tanam  lenam saranam
gatim   parayanam  icchanto  sadiyanto  patthayanto  pihayanto  abhijappantoti
iccham bhavanamattano.
     [802]    Naddasasim    anositanti    anajjhositam    na   addasam
ajjhositanneva   addasam   .   sabbam   yobbannam   jaraya   ositam  sabbam
arogyam   byadhina   ositam   sabbam   jivitam   maranena   ositam   sabbam
labham   alabhena   ositam   sabbam   yasam   ayasena   ositam  sabbam  pasamsam
nindaya ositam sabbam sukham dukkhena ositam.
@Footnote: 1 Ma. icchadhumayito. 2 Ma. padhupito. 3 Po. Ma. bhavanam.
                Labho alabho yaso ayaso ca
                ninda ca pasamsa ca sukhadukkhanca
                ete anicca manujesu dhamma
                asassata viparinamadhammati.
Naddasasim anositam. Tenaha bhagava
              samantamasaro loko         disa sabba samerita
              iccham bhavanamattano            naddasasim anositanti.
     [803] Osanetveva byaruddhe   disva me arati ahu
               athettha sallam addakkhim     duddasam hadayassitam.
     [804]   Osanetveva   byaruddheti   osanetvevati   sabbam
yobbannam    jara   osapeti   sabbam   arogyam   byadhi   osapeti
sabbam   jivitam   maranam   osapeti   sabbam   labham   alabho   osapeti
sabbam   yasam   ayaso   osapeti  sabbam  pasamsam  ninda  osapeti  sabbam
sukham   dukkham  osapetiti  osanetveva  .  byaruddheti  yobbannakama
satta    jaraya    pativiruddha    arogyakama    satta    byadhina
pativiruddha    jivitukama    satta    maranena   pativiruddha   labhakama
satta   alabhena   pativiruddha   yasakama   satta  ayasena  pativiruddha
pasamsakama   satta   nindaya   pativiruddha   sukhakama   satta  dukkhena
viruddha   pativiruddha   ahata   paccahata   aghatita  paccaghatitati
osanetveva byaruddhe.
     [805]   Disva   me   arati   ahuti  disvati  disva  passitva
tulayitva   tirayitva   vibhavayitva   vibhutam   katvati   disva   .  me
aratiti   ya  arati  ya  anabhirati  ya  anabhiramana  ya  ukkanthiya  1-
ya paritasita ahuti disva me arati ahu.
     [806]   Athettha   sallam   addakkhinti   athati   padasandhi  .pe.
Padanupubbatametam   athati   .   etthati   sattesu  .  sallanti  satta
sallani    ragasallam    dosasallam    mohasallam    manasallam    ditthisallam
sokasallam    kathamkathasallam    .   addakkhinti   addasam   addakkhim   apassim
pativijjhinti athettha sallam addakkhim.
     [807]    Duddasam    hadayassitanti    duddasanti   duddasam   duddakkham
duppassam    dubbujjham   duranubujjham   duppativijjham   .   hadayassitanti   hadayam
vuccati   cittam   yam   cittam  mano  manasam  hadayam  pandaram  mano  manayatanam
manindriyam    vinnanam    vinnanakkhandho    tajja   manovinnanadhatu  .
Hadayassitanti   hadayanissitam   cittanissitam   cittasannissitam   cittena   sahagatam
sahajatam    samsattham    sampayuttam    ekuppadam    ekanirodham   ekavatthukam
ekarammananti duddasam hadayassitam. Tenaha bhagava
              osanetveva byaruddhe   disva me arati ahu
              athettha sallam addakkhim      duddasam hadayassitanti.
     [808] Yena sallena otinno    disa sabba vidhavati
               tameva sallam abbuyha       na dhavati na sidati.
@Footnote: 1 Ma. ukkanthita.
     [809]   Yena   sallena   otinno   disa   sabba   vidhavatiti
sallanti   satta   sallani   ragasallam   dosasallam   mohasallam   manasallam
ditthisallam sokasallam kathamkathasallam.
     {809.1}  Katamam ragasallam. Yo rago sarago anunayo anurodho
nandi   nandirago  cittassa  sarago  .pe.  abhijjha  lobho  akusalamulam
idam ragasallam.
     {809.2}  Katamam  dosasallam  .  anattham me acariti aghato jayati
anattham   me  caratiti  aghato  jayati  anattham  me  carissatiti  aghato
jayati    .pe.    candikkam   assuropo   anattamanata   cittassa   idam
dosasallam.
     {809.3} Katamam mohasallam. Dukkhe ananam .pe. Dukkhanirodhagaminiya
patipadaya   ananam   pubbante  ananam  aparante  ananam  pubbantaparante
ananam   idappaccayatapaticcasamuppannesu   dhammesu   ananam   yam   evarupam
adassanam   anabhisamayo   ananubodho   asambodho  appativedho  asangahata
apariyogahata  1-  asamapekkhata  2-  apaccavekkhata  3- apaccakkhakammam
dummejjham  balyam  moho pamoho sammoho avijja avijjogho avijjayogo
avijjanusayo   avijjapariyutthanam   avijjalangi   moho   akusalamulam  idam
mohasallam.
     {809.4}  Katamam  manasallam . Seyyohamasmiti mano sadisohamasmiti
mano    hinohamasmiti    mano    yo    evarupo   mano   mannana
@Footnote:1-2-3 Ma. apariyogahana asamapekkhana apaccavekkhana.
Mannitattam     unnati    unnamo    dhajo    sampaggaho    ketukamyata
cittassa idam manasallam.
     {809.5}  Katamam  ditthisallam . Visativatthuka sakkayaditthi dasavatthuka
micchaditthi   dasavatthuka   antaggahika   ditthi   ya   evarupa   ditthi
ditthigatam    ditthigahanam    ditthikantaro   ditthivisukayikam   ditthivipphanditam
ditthisamyojanam    gaho   patiggaho   abhiniveso   paramaso   kummaggo
micchapatho    micchattam    titthayatanam    vipariyesaggaho    viparitaggaho
vipallasaggaho    micchagaho    ayathavakasmim    yathavakanti   gaho
yavata dvasatthi ditthigatani idam ditthisallam.
     {809.6} Katamam sokasallam. Natibyasanena va phutthassa bhogabyasanena
va   phutthassa   rogabyasanena   va  phutthassa  silabyasanena  va  phutthassa
ditthibyasanena    va    phutthassa    annatarannatarena    va    byasanena
samannagatassa    annatarannatarena   va   dukkhadhammena   phutthassa   soko
socana     socitattam     antosoko    antoparisoko    antodaho
antoparidaho cetaso parijjhayana domanassam idam sokasallam.
     {809.7}  Katamam  kathamkathasallam . Dukkhe kankha dukkhasamudaye kankha
dukkhanirodhe   kankha   dukkhanirodhagaminiya   patipadaya   kankha  pubbante
kankha    aparante    kankha   pubbantaparante   kankha   idappaccata-
paticcasamuppannesu   dhammesu   kankha  ya  evarupa  kankha  kankhayana
kankhayitattam    vimati    vicikiccha    dvelhakam    dvedhapatho    samsayo
Anekamsaggaho    asappana    parisappana    apariyogahana   chambhitattam
cittassa manovilekho idam kathamkathasallam.
     [810]   Yena   sallena   otinno   disa   sabba   vidhavatiti
ragasallena     otinno     viddho    phuttho    pareto    samohito
samannagato   kayena   duccaritam   carati  vacaya  duccaritam  carati  manasa
duccaritam    carati    panampi    hanati    adinnampi    adiyati   sandhimpi
chindati    nillopampi    harati    ekagarikampi    karoti    paripanthepi
titthati   paradarampi   gacchati   musapi   bhanati   .  evampi  ragasallena
otinno     viddho     phuttho    pareto    samohito    samannagato
dhavati vidhavati sandhavati samsarati.
     {810.1}  Athava  ragasallena  otinno  viddho  phuttho pareto
samohito    samannagato    bhoge   pariyesanto   navaya   mahasamuddam
pakkhandati    sitassa   purakkhato   unhassa   purakkhato   damsamakasavatatapa-
sirimsapasamphassehi    rissamano    1-   khuppipasaya   piliyamano   2-
gumbam   3-   gacchati   takkolam  gacchati  takkasilam  gacchati  kalamukham  gacchati
maranaparam   4-   gacchati  vesungam  gacchati  verapatham  gacchati  javam  gacchati
tambalingam   5-  gacchati  vankam  gacchati  elavaddhanam  6-  gacchati  suvannakutam
gacchati   suvannabhumim   gacchati   tambapannim   gacchati   supparam   7-  gacchati
bharukam  8-  gacchati  suraddham  9-  gacchati  anganekam 10- gacchati ganganam 11-
gacchati  paramaganganam  12-  gacchati  yonam  gacchati  [13]- pinakam 14- gacchati
allasandam   15-   gacchati   marukantaram   gacchati  jannupatham  gacchati  ajapatham
@Footnote: 1 Ma. piliyamano. 2 Po. Ma. Yu. miyyamano. 3 Ma. tigumbam. 4 Ma. purapuram.
@5 Yu. tamalingam. 6 Po. Ma. elabandhanam. 7 Ma. supparakam. 8 Ma. Yu. bharukaccham.
@9 Ma. surattham. 10 Ma. bhangalokam. 11 Po. Ma. bhanganam. 12 Ma. paramabhanganam.
@13 paramayonam gacchati. 14 Ma. vinakam. 15 mulapadam.
Gacchati  mendapatham  gacchati  sankupatham  gacchati  chattapatham  gacchati  vamsapatham gacchati
sakunapatham  gacchati  musikapatham  gacchati  daripatham  gacchati  vettadharam  gacchati.
Pariyesanto   na   labhati   alabhamulakampi   dukkhadomanassam  patisamvedeti .
Pariyesanto   labhati   laddha   arakkhamulakampi  dukkhadomanassam  patisamvedeti
kinti me bhoge neva rajano hareyyum na cora hareyyum na aggi daheyya na
udakam   vaheyya   na   appiya   dayada   hareyyunti  .  tassa  evam
arakkhato  gopayato  te  bhoga  vippalujjanti  .  so  vippayogamulakampi
dukkhadomanassam patisamvedeti.
     {810.2}  Evampi  ragasallena  otinno  viddho phuttho pareto
samohito  samannagato  dhavati  vidhavati  sandhavati  samsarati . Dosasallena
mohasallena   manasallena   otinno  viddho  phuttho  pareto  samohito
samannagato   kayena   duccaritam   carati  vacaya  duccaritam  carati  manasa
duccaritam   carati   panampi   hanati   adinnampi   adiyati  sandhimpi  chindati
nillopampi    harati    ekagarikampi    karoti    paripanthepi    titthati
paradarampi   gacchati   musapi   bhanati   .   evam  manasallena  otinno
viddho    phuttho   pareto   samohito   samannagato   dhavati   vidhavati
sandhavati samsarati.
     {810.3}  Ditthisallena  otinno  viddho phuttho pareto samohito
samannagato   acelako   hoti   muttacaro   hatthavalekhano   1-  na
@Footnote: 1 Ma. hatthapalekhano.
Ehibhadantiko    na   titthabhadantiko   nabhihatam   na   uddissa   katam   na
nimantanam    sadiyati    .    so    na    kumbhimukha   patigganhati   na
kalopimukha    patigganhati    na    elakamantaram    na   dandamantaram   na
musalamantaram   na   dvinnam   bhunjamananam   na   gabbhiniya  na  payamanaya
na   purisantaragataya   na   sankittisu  na  yattha  sa  upatthito  hoti  na
yattha   makkhika   sandasandacarini   na  maccham  na  mamsam  [1]-  na  merayam
na   thusodakam   pivati   .   so  ekagariko  va  hoti  ekalopiko
dvagariko   va   hoti  dvalopiko  .pe.  sattagariko  va  hoti
sattalopiko   ekissapi   dattiya   2-  yapeti  dvihipi  dattihi  3-
yapeti    .pe.   sattahipi   dattihi   yapeti   ekahikampi   aharam
ahareti   dvihikampi  aharam  ahareti  .pe.  sattahikampi  aharam
ahareti     iti    evarupam    addhamasikampi    pariyayabhattabhojananu-
yogamanuyutto viharati.
     {810.4}  Evampi  ditthisallena  otinno  viddho phuttho pareto
samohito   samannagato   dhavati   vidhavati  sandhavati  samsarati  .  athava
ditthisallena   otinno   viddho  phuttho  pareto  samohito  samannagato
so  sakabhakkho  va  hoti  samakabhakkho  va hoti nivarabhakkho va hoti
daddulabhakkho  va  hoti  hatabhakkho  va hoti [4]- acamabhakkho va hoti
pinnakabhakkho  va  hoti  [5]-  tinabhakkho va hoti gomayabhakkho va hoti
vanamulaphalaharo  yapeti  pavattaphalabhoji  6-  .  so  sananipi  dhareti
@Footnote: 1 ma na suram. 2 Ma. bhattiya. 3 Ma. bhattihi. 4 Ma. kanabhakkho va hoti.
@5 Ma. tilabhakkho va hoti. 6 Po. Ma. pavattaphalabhojano.
Masananipi    dhareti    chavadussanipi    dhareti    tiritanipi   dhareti
ajinanipi    dhareti    pamsukulanipi    dhareti    ajinakkhipampi   dhareti
kusacirampi    dhareti    vakacirampi    dhareti    phalakacirampi    dhareti
kesakambalampi    dhareti    ulukapakkhampi    dhareti    kesamassulocakopi
hoti    kesamassulocananuyogamanuyutto    viharati    ubbhatthakopi    hoti
asanapatikkhitto      ukkutikopi      hoti      ukkutikappadhanamanuyutto
kantakapassayikopi   hoti   kantakapassaye  seyyam  kappeti  phalakaseyyampi
kappeti      thandilaseyyampi      kappeti     ekapassayikopi     hoti
rajojalladharo  abbhokasikopi  hoti  yathasanthatikopi  hoti  vikatikopi  1-
hoti  vikatabhojananuyogamanuyutto  apanakopi  hoti  apanabhattamanuyutto 2-
sayatatiyakampi    udakorohananuyogamanuyutto    viharati    iti    evarupam
anekavihitam    kayassa    atapanaparitapananuyogamanuyutto    viharati  .
Evampi   ditthisallena   otinno   viddho   phuttho   pareto  samohito
samannagato dhavati vidhavati sandhavati samsarati.
     {810.5}  Sokasallena  otinno  viddho phuttho pareto samohito
samannagato   socati   kilamati   paridevati   urattalim   kandati   sammoham
apajjati   .   vuttam   hetam   bhagavata  bhutapubbam  brahmana  imissayeva
savatthiya   annatarissa   itthiya   mata  kalamakasi  .  sa  tassa
kalakiriyaya  ummattika  khittacitta  rathiya 3- rathiyam singhatakena singhatakam
upasankamitva   evamaha   api   me  mataram  addasatha  api  me  mataram
@Footnote: 1 Ma. vekatikopi. 2 Ma. apanakatthamanuyutto. 3 Ma. rathiyaya.
Addasathati     .    bhutapubbam    brahmana    imissayeva    savatthiya
annatarissa     itthiya    pita    kalamakasi    bhata    kalamakasi
bhagini    kalamakasi   putto   kalamakasi   dhita   kalamakasi   samiko
kalamakasi    .    sa   tassa   kalakiriyaya   ummattika   khittacitta
rathiya    rathiyam    singhatakena    singhatakam    upasankamitva   evamaha
api   me   samikam   addasatha  api  me  samikam  addasathati  .  bhutapubbam
brahmana    imissayeva    savatthiya    annatarassa   purisassa   mata
kalamakasi    .   so   tassa   kalakiriyaya   ummattako   khittacitto
rathiya    rathiyam    singhatakena    singhatakam    upasankamitva   evamaha
api me mataram addasatha api me mataram addasathati.
     {810.6}  Bhutapubbam  brahmana  imissayeva  savatthiya annatarassa
purisassa   pita  kalamakasi  bhata  kalamakasi  bhagini  kalamakasi  putto
kalamakasi   dhita   kalamakasi   pajapati   kalamakasi   .  so  tassa
kalakiriyaya    ummattako    khittacitto    rathiya   rathiyam   singhatakena
singhatakam    upasankamitva    evamaha   api   me   pajapatim   addasatha
api   me   pajapatim   addasathati   .   bhutapubbam  brahmana  imissayeva
savatthiya    annatara   itthi   natikulam   agamasi   .   tassa   te
nataka   samikam   acchinditva   annassa   datukama   .  sa  ca  nam
na  icchati  .  athakho  sa  itthi  samikam  etadavoca  ime  mam ayyaputta
nataka    tam    1-    acchinditva    annassa    datukama    ubho
@Footnote: 1 Ma. tava.
Mayam   marissamati   .   athakho  so  puriso  tam  itthim  dvidha  chetva
attanam  opatesi  1-  ubho  pecca  bhavissamati . Evam sokasallena
otinno   viddho   phuttho   pareto   samohito   samannagato   dhavati
vidhavati sandhavati samsarati.
     {810.7}   Kathamkathasallena   otinno   viddho  phuttho  pareto
samohito     samannagato     samsayapakkhanno     hoti     vimatipakkhanno
dvelhakajato   ahosim   nu  kho  aham  atitamaddhanam  na  nu  kho  ahosim
atitamaddhanam   kim   nu   kho   ahosim  atitamaddhanam  katham  nu  kho  ahosim
atitamaddhanam  kim  hutva  kim  ahosim  nu  kho  aham  atitamaddhanam  bhavissami
nu   kho  aham  anagatamaddhanam  na  nu  kho  bhavissami  anagatamaddhanam  kim
nu  kho  bhavissami  anagatamaddhanam  katham  nu  kho  bhavissami anagatamaddhanam
kim hutva kim bhavissami nu kho aham anagatamaddhananti.
     {810.8}   Etarahi   paccuppannamaddhanam   ajjhattam  kathamkathi  hoti
aham  nukhosmi  no  nukhosmi  kim  nukhosmim  katham  nukhosmi [2]- satto kuto
agato   so  kuhim  gami  bhavissatiti  .  evam  kathamkathasallena  otinno
viddho    phuttho   pareto   samohito   samannagato   dhavati   vidhavati
sandhavati  samsarati  .  te  ca salle abhisankharoti te salle abhisankharonto
sallabhisankharavasena     puratthimadisam     dhavati     pacchimadisam     dhavati
uttaradisam    dhavati    dakkhinadisam    dhavati   .   te   sallabhisankhara
appahina    sallabhisankharanam    appahinatta   gatiya   dhavati   niraye
@Footnote: 1 Ma. opateti. 2 ma ayam nu kho.
Dhavati    tiracchanayoniya    dhavati   pittivisaye   dhavati   manussaloke
dhavati    devaloke    dhavati    gatiya    gatim   upapattiya   upapattim
patisandhiya    patisandhim    bhavena    bhavam    samsarena   samsaram   vattena
vattam   dhavati   vidhavati   sandhavati   samsaratiti  yena  sallena  otinno
disa sabba vidhavati.
     [811]   Tameva   sallam   abbuyha  na  dhavati  na  sidatiti  tameva
ragasallam    dosasallam    mohasallam    manasallam    ditthisallam   sokasallam
kathamkathasallam     abbuyha     abbuhitva     uddharitva     samuddharitva
uppadayitva    samuppadayitva    pajahitva   vinoditva   byantikaritva
anabhavangamitva   neva   puratthimadisam   dhavati   na  pacchimadisam  dhavati  na
uttaradisam   dhavati   na   dakkhinadisam   dhavati   .   te  sallabhisankhara
pahina    sallabhisankharanam    pahinatta   gatiya   na   dhavati   niraye
na    dhavati   tiracchanayoniya   na   dhavati   pittivisaye   na   dhavati
manussaloke   na   dhavati   devaloke   na   dhavati   na   gatiya  gatim
na    upapattiya    upapattim    na   patisandhiya   patisandhim   na   bhavena
bhavam   na   samsarena   samsaram   na   vattena   vattam   dhavati   vidhavati
sandhavati    samsaratiti   tameva   sallam   abbuyha   na   dhavati   .   na
sidatiti    kamoghe   na   sidati   bhavoghe   na   sidati   ditthoghe   na
sidati  avijjoghe  na  sidati  na  samsidati  na  osidati  na  avasidati  [1]-
na   avagacchatiti   tameva   sallam   abbuyha   na   dhavati   na  sidati .
@Footnote: 1 Ma. na gacchati.
Tenaha bhagava
              yena sallena otinno     disa sabba vidhavati
              tameva sallam abbuyha         na dhavati na sidatiti.
     [812] Tattha sikkhanugiyanti         ... ... ... ... ...
              (yani loke gadhitani)        na tesu pasuto siya
              nibbijjhe sabbaso kame  sikkhe nibbanamattano.
     [813]   Tattha   sikkhanugiyanti   yani  loke  gadhitaniti  sikkhati
hatthisikkha    assasikkha   rathasikkha   dhanusikkha   salakiyam   sallakattiyam
kayatikiccham  bhutiyam  komaratikiccham  1-  .  giyantiti  2- giyanti kathiyanti 3-
bhaniyanti   dipiyanti  vohariyanti  .  athava  giyanti  ganhiyanti  ugganhiyanti
dhariyanti   upadhariyanti  upalakkhiyanti  gadhitapatilabhaya  .  gadhita  vuccanti
pancakamaguna   cakkhuvinneyya   rupa   ittha  kanta  manapa  piyarupa
kamupasamhita   rajaniya   .  kimkarana  gadhita  vuccanti  pancakamaguna .
Yebhuyyena   devamanussa   pancakamagune   icchanti   sadiyanti   pihayanti
abhijappanti   tamkarana   gadhita   vuccanti   pancakamaguna   .   loketi
manussaloketi tattha sikkhanugiyanti yani loke gadhitani.
     [814]  Na  tesu  pasuto  siyati  tasu  va  sikkhasu  tesu  va
pancakamagunesu   na   pasuto   siya   na  tanninno  assa  na  tappono
na tappabbharo na tadadhimutto na tadadhipateyyoti na tesu pasuto siya.
@Footnote: 1 Ma. komarabhaccam. 2 Ma. anugiyantiti. 3 Ma. niggiyanti kathiyanti ...
@vohariyanti.
     [815]   Nibbijjha   sabbaso   kameti   nibbijjhati   pativijjhitva
sabbe   sankhara   aniccati   pativijjhitva   sabbe  sankhara  dukkhati
.pe.   yankinci   samudayadhammam   sabbantam   nirodhadhammanti  pativijjhitva .
Sabbasoti  sabbena sabbam sabbatha sabbam asesam nissesam pariyadayavacanametam 1-
sabbasoti  .  kamati  uddanato  dve  kama vatthukama ca kilesakama
ca  .pe.  ime  vuccanti  vatthukama  .pe.  ime vuccanti kilesakamati
nibbijjha sabbaso kame.
     [816]  Sikkhe  nibbanamattanoti  sikkhati tisso sikkha adhisilasikkha
adhicittasikkha    adhipannasikkha    .pe.    ayam    adhipannasikkha  .
Nibbanamattanoti  attano  ragassa  nibbanaya  2- dosassa nibbanaya 3-
mohassa    nibbanaya    4-   .pe.   sabbakusalabhisankharanam   samaya
upasamaya     vupasamaya    nibbanaya    patinissaggaya    patippassaddhiya
adhisilampi   sikkheyya   adhicittampi   sikkheyya   adhipannampi  sikkheyya .
Ima  tisso  sikkha  avajjento  sikkheyya  jananto  sikkheyya .pe.
Sacchikatabbam   sacchikaronto  sikkheyya  acareyya  samacareyya  samadaya
vatteyyati sikkhe nibbanamattano. Tenaha bhagava
         tattha sikkhanugiyanti        ... ... ... ... ...
         (yani loke gadhitani)          na tesu pasuto siya
         nibbijjha sabbaso kame     sikkhe nibbanamattanoti.
@Footnote: 1 pariyadiyanametam. 2-3-4 po Ma. nibbapanaya.
     [817] Sacco siya appagabbho      amayo rittapesuno
              akkodhano lobhapapakam 1-   veviccham vitare muni.
     [818]   Sacco   siya  appagabbhoti  sacco  siyati  saccavacaya
samannagato    siya    sammaditthiya    samannagato    siya   ariyena
atthangikena    maggena    samannagato    siyati    sacco   siya  .
Appagabbhoti   tini   pagabbhiyani   kayikam   pagabbhiyam  vacasikam  pagabbhiyam
cetasikam   pagabbhiyam   .pe.   idam   cetasikam   pagabbhiyam   .  yassimani
tini   pagabbhiyani   pahinani   samucchinnani   vupasantani   patippassaddhani
abhabbuppattikani    nanaggina    daddhani    so   vuccati   appagabbhoti
sacco siya appagabbho.
     [819]    Amayo    rittapesunoti   maya   vuccati   vancanika
cariya   .   idhekacco   kayena   duccaritam  caritva  vacaya  duccaritam
caritva    manasa   duccaritam   caritva   tassa   paticchadanahetu   papikam
iccham    panidahati    ma    mam   jannati   icchati   ma   mam   jannati
sankappeti    ma   mam   jannati   vacam   bhasati   ma   mam   jannati
kayena   parakkamati   .   ya   evarupa  maya  mayavita  accasara
vancana    nikati    nikirana    niharana   pariharana   guhana   pariguhana
chadana     paricchadana     anuttanikammam    anavikammam    vocchadana
papakiriya  ayam  vuccati  maya  .  yassesa  maya  pahina  samucchinna
vupasanta    patippassaddha    abhabbuppattika   nanaggina   daddha   so
@Footnote: 1 Ma. lobhapapam.
Vuccati   amayo   .   rittapesunoti  pesunnanti  idhekacco  pisunavaco
hoti   .pe.   evam   bhedadhippayo   pesunnam  upasamharati  .  yassetam
pesunnam    pahinam    samucchinnam    vupasantam    patippassaddham   abhabbuppattikam
nanaggina    daddham    so   vuccati   rittapesuno   vigatapesunoti   1-
amayo rittapesuno.
     [820]  Akkodhano  lobhapapakam  veviccham  vitare  muniti akkodhanoti
hi   kho   vuttam   .   apica  kodho  tava  vattabbo  .  dasahakarehi
kodho   jayati   .pe.  yasseso  kodho  pahino  samucchinno  vupasanto
patippassaddho      abhabbuppattiko      nanaggina      daddho     so
vuccati   akkodhano   .   kodhassa   pahinatta   akkodhano  kodhavatthussa
parinnatatta   akkodhano   kodhahetussa   ucchinnatta   akkodhano  .
Lobhoti   yo   lobho   lubbhana   lubbhitattam   .pe.   abhijjha  lobho
akusalamulam   .  veviccham  vuccati  panca  macchariyani  avasamacchariyam  .pe.
Gaho vuccati macchariyam.
     {820.1}   Muniti   monam   vuccati  nanam  ya  panna  pajanana
.pe.   sangajalamaticca   so  muniti  .  akkodhano  lobhapapakam  veviccham
vitare   muniti   muni   lobhapapakanca   vevicchanca   atari  uttari  pattari
samatikkami    vitikkami    vitivattayiti    akkodhano   lobhapapakam   veviccham
vitare muni 2-. Tenaha bhagava
         sacco siya appagabbho     amayo rittapesuno
         akkodhano lobhapapakam       veviccham vitare muniti.
@Footnote: 1 Ma. vivittapeno pavivisuttapesuno 2 Po. Yu. muniti.
     [821] Niddam tandim sahe thinam       pamadena na samvase
               atimane na tittheyya     nibbanamanaso naro.
     [822]   Niddam   tandim   sahe   thinanti   niddati   ya  kayassa
akalyata    akammannata   onaho   pariyonaho   anto   samorodho
middham   soppam   1-  capalayika  supina  supitattam  .  tanditi  ya  tandi
tandiyana   [2]-   tandimanakata  alasiyam  alasayana  alasayitattam .
Thinanti   ya   cittassa   akalyata   akammannata   oliyana   salliyana
linam   liyana   liyitattam   thinam  thiyana  thiyitattam  cittassa  .  niddam  tandim
sahe   thinanti   niddanca   tandinca   thinanca  [3]-  saheyya  parisaheyya
abhibhaveyya   ajjhotthareyya   pariyadiyeyya   maddeyyati   niddam   tandim
sahe thinam.
     [823]  Pamadena  na  samvaseti  pamado vattabbo. Kayaduccaritena
va   vaciduccaritena   va   manoduccaritena  va  pancakamagunesu  cittassa
vossaggo    vossagganuppadanam   4-   va   kusalanam   va   dhammanam
bhavanaya      asakkaccakiriyata      asataccakiriyata     anatthitakiriyata
olinavuttita   nikkhittacchandata   nikkhittadhurata   anasevana   abhavana
abahulikammam   anadhitthanam   ananuyogo   pamado   yo  evarupo  pamado
pamajjana   pamajjitattam   ayam  vuccati  pamado  .  pamadena  na  samvaseti
pamadena  na  5-  samvaseyya  na  avaseyya na parivaseyya pamadam pajaheyya
vinodeyya     byantikareyya     anabhavangameyya    pamada    arato
@Footnote: 1 Ma. suppam. 2 Ma. tandiyitattam. 3 sahe. 4 Ma. vossagganuppadanam.
@5 Ma. na vaseyya.
Assa   virato   pativirato   nikkhanto   nissattho  vippamutto  visannutto
vimariyadikatena cetasa vihareyyati pamadena na samvase.
     [824]   Atimane   na  tittheyyati  atimanoti  idhekacco  param
atimannati    jatiya   va   gottena   va   .pe.   annatarannatarena
va   vatthuna   .   yo   evarupo  mano  mannana  mannitattam  unnati
unnamo    dhajo    sampaggaho   ketukamyata   cittassa   ayam   vuccati
atimano   .   atimane   na   tittheyyati   atimane   na  tittheyya
na    santittheyya    atimanam    pajaheyya    vinodeyya   byantikareyya
anabhavangameyya   atimana   arato  assa  virato  pativirato  nikkhanto
nissattho     vippamutto     visannutto     vimariyadikatena     cetasa
vihareyyati atimane na tittheyya.
     [825]   Nibbanamanaso   naroti   idhekacco  danam  dento  silam
samadiyanto   uposathakammam   karonto   paniyam  paribhojaniyam  upatthapento
parivenam     sammajjanto    cetiyam    vandanto    cetiye    gandhamalam
aropento    cetiyam    padakkhinam    karonto    yankinci    tedhatukam
kusalabhisankharam    abhisankharonto   na   gatihetu   na   upapattihetu   na
patisandhihetu   na   bhavahetu   na   samsarahetu   na   vattahetu   sabbantam
visamyogadhippayo     nibbananinno     nibbanapono    nibbanapabbharo
abhisankharotiti  evampi  nibbanamanaso  naro  .  athava sabbasankharadhatuya
cittam    pativapetva    amataya    dhatuya   cittam   upasamharati   etam
Santam    etam    panitam    yadidam   sabbasankharasamatho   sabbupadhipatinissaggo
tanhakkhayo    virago    nirodho   nibbananti   evampi   nibbanamanaso
naro.
                Na pandita upadhisukhassa hetu
                dadanti danani punabbhavaya
                kamanca te upadhiparikkhayaya
                dadanti danam apunabbhavaya.
                Na pandita upadhisukhassa hetu
                bhaventi jhanani punabbhavaya
                kamanca te upadhiparikkhayaya
                bhaventi jhanani apunabbhavaya.
                Te nibbutim abhimana 1- dadanti
                tanninnacitta tadadhimuttata 2-
                najjo yatha sagaramajjhagata 3-
                bhavanti nibbanaparayana teti.
Nibbanamanaso naro. Tenaha bhagava
              niddam tandim sahe thinam       pamadena na samvase
              atimane na tittheyya      nibbanamanaso naroti.
     [826] Mosavajjena niyyetha        rupe sneham na kubbaye
               mananca parijaneyya     sahasa virato care.
@Footnote: 1 Ma. asisamanasa. 2 Ma. tadadhimutta. 3 Ma. sagaramajjhupeta.
     [827]  Mosavajjena  niyyethati  mosavajjam  vuccati  musavado .
Idhekacco    sabhaggato    va   parisaggato   va   natimajjhagato   va
pugamajjhagato    va    rajakulamajjhagato    va    abhinito    sakkhiputtho
ehi  bho  purisa  yam  janasi  tam  vadehiti  so ajanam va aha janamiti
janam   va   aha   na   janamiti  apassam  va  aha  passamiti  passam
va  aha  na  passamiti  iti  attahetu va parahetu va amisakincikkhahetu
va   sampajanamusa  bhasita  1-  hoti  idam  2-  vuccati  mosavajjam .
Apica     tihakarehi    catupancachasattaatthahakarehi    .pe.    imehi
atthahakarehi    musavado    hoti    .    mosavajjena   niyyethati
mosavajjena  na  yayeyya  [3]-  na  vuyheyya 4- na samhareyya mosavajjam
pajaheyya    vinodeyya    byantikareyya    anabhavangameyya   mosavajja
arato   assa   virato   pativirato   nikkhanto   nissattho   vippamutto
visannutto vimariyadikatena cetasa vihareyyati mosavajjena niyyetha.
     [828]  Rupe  sneham  na  kubbayeti  rupanti  cattaro ca mahabhuta
catunnanca   mahabhutanam   upadayarupam   .   rupe   sneham  na  kubbayeti
rupe  sneham  na  kareyya  chandam  na  kareyya  pemam  na  kareyya ragam na
kareyya  na  janeyya  na  sanjaneyya  na  nibbatteyya  nabhinibbatteyyati
rupe sneham na kubbaye.
     [829]   Mananca   parijaneyyati   manoti   ekavidhena  mano
@Footnote: 1 Po. Yu. bhasitati. 2 Po. Yu. iti. 3 Ma. na niyyayeyya. 4 Ma. na vaheyya.
[1]-    Cittassa    unnati    .   duvidhena   mano   attukkamsanamano
paravambhanamano  .  tividhena  mano  seyyohamasmiti  mano  sadisohamasmiti
mano   hinohamasmiti   mano   .   catubbidhena   mano  labhena  manam
janeti   yasena   manam   janeti   pasamsaya   manam  janeti  sukhena  manam
janeti    .    pancavidhena    mano   labhimhi   manapikanam   rupananti
manam    janeti    [2]-    manapikanam    saddanam    gandhanam   rasanam
photthabbananti   manam   janeti   .   chabbidhena   mano   cakkhusampadaya
manam     janeti     sotasampadaya     ghanasampadaya     jivhasampadaya
kayasampadaya manosampadaya manam janeti.
     {829.1}   Sattavidhena   mano  mano  atimano  manatimano
omano   [3]-   adhimano   asmimano   micchamano  .  atthavidhena
mano   labhena  manam  janeti  alabhena  omanam  janeti  yasena  manam
janeti   ayasena   omanam   janeti   pasamsaya   manam   janeti  nindaya
omanam  janeti  sukhena  manam  janeti  dukkhena omanam janeti. Navavidhena
mano    seyyassa   seyyohamasmiti   mano   seyyassa   sadisohamasmiti
mano    seyyassa    hinohamasmiti    mano   sadisassa   seyyohamasmiti
mano    sadisassa    sadisohamasmiti    mano    sadisassa    hinohamasmiti
mano   hinassa   seyyohamasmiti   mano   hinassa  sadisohamasmiti  mano
hinassa  hinohamasmiti  mano  .  dasavidhena  mano  idhekacco manam janeti
jatiya   va   gottena   va   .pe.  annatarannatarena  va  vatthuna
@Footnote: 1 Ma. ya. 2 Ma. labhimhi. 3 Po. Ma. sadisamano.
Yo    evarupo    mano    mannana    mannitattam    unnati   unnamo
dhajo sampaggaho ketukamyata cittassa ayam vuccati mano.
     {829.2}    Mananca   parijaneyyati   manam   tihi   parinnahi
parijaneyya     nataparinnaya     tiranaparinnaya    pahanaparinnaya   .
Katama  nataparinna  .  manam  janati  ayam  ekavidhena  mano  cittassa
unnati    ayam    duvidhena    mano    attukkamsanamano   paravambhanamano
.pe.   ayam   dasavidhena  mano  idhekacco  manam  janeti  jatiya  va
gottena    va   .pe.   annatarannatarena   va   vatthunati   janati
passati    ayam    nataparinna    .   katama   tiranaparinna   .   evam
natva  1-  manam  tireti  aniccato  dukkhato  .pe.  anissaranato tireti
ayam   tiranaparinna   .  katama  pahanaparinna  .  evam  tiretva  manam
pajahati   vinodeti   byantikaroti   anabhavangameti  ayam  pahanaparinna .
Mananca   parijaneyyati   manam   imahi  tihi  parinnahi  parijaneyyati
mananca parijaneyya.
     [830]  Sahasa  virato  careti  katama  sahasacariya . Rattassa
ragacariya   sahasacariya   dutthassa   dosacariya  sahasacariya  mulhassa
mohacariya    sahasacariya    vinibandhassa    manacariya    sahasacariya
paramatthassa    ditthicariya   sahasacariya   vikkhepagatassa   uddhaccacariya
sahasacariya      anitthangatassa      vicikicchacariya      sahasacariya
thamagatassa   anusayacariya   sahasacariya  ayam  sahasacariya  .  sahasa
@Footnote: 1 Po. etam katva. Ma. etam nattam katva.
Virato  careti  sahasacariyaya  arato  assa  virato  pativirato nikkhanto
nissattho     vippamutto     visannutto     vimariyadikatena     cetasa
vihareyya   careyya   vicareyya   iriyeyya  vatteyya  paleyya  yapeyya
yapeyyati sahasa virato care. Tenaha bhagava
                mosavajjena niyyetha       rupe sneham na kubbaye
                mananca parijaneyya     sahasa virato careti.
     [831] Puranam nabhinandeyya    nave khantimakubbaye
                hiyamane na soceyya      akassam 1- na sito siya.
     [832]    Puranam   nabhinandeyyati   purana   vuccanti   atita
rupa   vedana  sanna  sankhara  vinnanam  [2]-  .  atite  sankhare
tanhavasena   ditthivasena   nabhinandeyya   nabhivadeyya   na  ajjhoseyya
abhinandanam   abhivadanam   ajjhosanam   gaham   paramasam  abhinivesam  pajaheyya
vinodeyya byantikareyya anabhavangameyyati puranam nabhinandeyya.
     [833]   Nave  khantimakubbayeti  nava  vuccanti  paccuppanna  rupa
vedana    sanna    sankhara   vinnanam   .   paccuppanne   sankhare
tanhavasena    ditthivasena   khantim   na   kareyya   chandam   na   kareyya
pemam   na   kareyya  ragam  na  kareyya  na  janeyya  na  sanjaneyya  na
nibbatteyya nabhinibbatteyyati nave khantimakubbaye.
     [834]    Hiyamane    na   soceyyati   hiyamane   hayamane
@Footnote: 1 Ma. Yu. akasam. 2 Ma. puranam vuccati.
Parihayamane   vemane  vigacchamane  antaradhayamane  na  soceyya  na
kilameyya   na   paramaseyya   na   parideveyya  na  urattalim  kandeyya
na   sammoham   apajjeyya  cakkhusmim  hiyamane  hayamane  parihayamane
vemane   vigacchamane   antaradhayamane   sotasmim   ghanasmim   jivhaya
kayasmim    rupasmim    saddasmim   gandhasmim   rasasmim   photthabbasmim   kulasmim
ganasmim    avasasmim    labhasmim    yasasmim   pasamsaya   sukhasmim   civarasmim
pindapatasmim         senasanasmim         gilanapaccayabhesajjaparikkharasmim
hiyamane     hayamane     parihayamane     vemane    vigacchamane
antaradhayamane   na   soceyya   na   kilameyya   na   paramaseyya  na
parideveyya   na   urattalim   kandeyya   na   sammoham   apajjeyyati
hiyamane na soceyya.
     [835]   Akassam  na  sito  siyati  akassam  vuccati  tanha  yo
rago   sarago   .pe.   abhijjha   lobho   akusalamulam  .  kimkarana
akassam    vuccati    tanha    .    yaya   tanhaya   rupam   akassati
samakassati     ganhati     paramasati     abhinivisati     vedanam    sannam
sankhare    vinnanam    gatim   upapattim   patisandhim   bhavam   samsaram   vattam
akassati      samakassati       ganhati      paramasati      abhinivisati
tamkarana   akassam   vuccati   tanha   .    akassam  na  sito  siyati
tanham   na  sito  siya  1-  tanham  pajaheyya   vinodeyya  byantikareyya
anabhavangameyya   tanhaya   arato  assa   virato  pativirato  nikkhanto
@Footnote: 1 Ma. tanha nissito na siya.
Nissattho     vippamutto     visannutto     vimariyadikatena     cetasa
vihareyyati akassam na sito siya. Tenaha bhagava
                puranam nabhinandeyya     nave khantimakubbaye
                hiyamane na soceyya      akassam na sito siyati.
     [836] Gedham brumi mahoghoti       acamam 1- brumi jappanam
               arammanam pakappanam        kamapanko duraccayo.
     [837]   Gedham  brumi  mahoghoti  2-  gedho  vuccati  tanha  yo
rago   sarago   .pe.   abhijjha   lobho   akusalamulam   .  mahogho
vuccati    tanha   yo   rago   sarago   .pe.   abhijjha   lobho
akusalamulam   .  gedham  brumi  mahoghoti  gedham  mahoghoti  brumi  acikkhami
desemi    pannapemi    patthapemi    vivarami   vibhajami   uttanikaromi
pakasemiti gedham brumi mahoghoti.
     [838]   Acamam   brumi   jappananti  acama  vuccati  tanha  yo
rago   sarago   .pe.   abhijjha   lobho   akusalamulam  .  jappanapi
vuccati  tanha  yo  rago  sarago  .pe.  abhijjha lobho akusalamulam.
Acamam   brumi   jappananti   acamam  jappanati  brumi  acikkhami  desemi
pannapemi    patthapemi   vivarami   vibhajami   uttanikaromi   pakasemiti
acamam brumi jappanam.
     [839]   Arammanam   pakappananti   arammana  3-  vuccati  tanha
@Footnote: 1 Ma. Yu. ajavam. 2 Ma. Yu. mahoghotiti. 3 Ma. arammanampi.
Yo  rago  sarago  .pe.  abhijjha  lobho  akusalamulam  .  pakappanapi
vuccati  tanha  yo  rago  sarago  .pe.  abhijjha lobho akusalamulanti
arammanam pakappanam.
     [840]  Kamapanko  duraccayoti  kamapanko kamakaddamo kamakileso
kamapalipo      kamapalibodho     duraccayo     durativatto     duttaro
duppataro    dussamatikkamo    dubbitivattoti   kamapanko   duraccayo  .
Tenaha bhagava
                gedham brumi mahoghoti        acamam brumi jappanam
                arammanam pakappanam        kamapanko duraccayoti.
     [841] Sacca avokkamam muni       thale titthati brahmano
                sabbam so patinissajja     save santoti vuccati.
     [842]   Sacca   avokkamam   muniti   saccavacaya   avokkamanto
sammaditthiya      avokkamanto      ariya     atthangika     magga
avokkamanto   .   muniti   monam   vuccati  nanam  ya  panna  pajanana
.pe. Sangajalamaticca so muniti sacca avokkamam muni.
     [843]   Thale   titthati  brahmanoti  thalam  vuccati  amatam  nibbanam
yo   so   sabbasankharasamatho   sabbupadhipatinissaggo   tanhakkhayo  virago
nirodho    nibbanam   .   brahmanoti   sattannam   dhammanam   vahitatta
brahmano    .pe.   anissito   tadi   pavuccate   sa   brahma  .
Thale   titthati   brahmanoti   brahmano   thale   titthati  dipe  titthati
Tane    titthati    lene   titthati   sarane   titthati   abhaye   titthati
accute   titthati   amate   titthati   nibbane   titthatiti   thale  titthati
brahmano.
     [844]   Sabbam  so  patinissajjati  sabbam  vuccati  dvadasayatanani
cakkhunceva  rupa  ca  .pe.  manoceva dhamma ca. Yato ajjhattikabahiresu
ayatanesu    chandarago   pahino   hoti   ucchinnamulo   talavatthukato
anabhavangato     ayatim     anuppadadhammo     ettavatapi     sabbam
cattam   hoti   vantam   muttam   pahinam   patinissattham   .  yato  tanha  ca
ditthi   ca   mano   ca   pahina   honti   ucchinnamula  talavatthukata
anabhavangata   1-   ayatim   anuppadadhamma  ettavatapi  sabbam  cattam
hoti   vantam   muttam   pahinam   patinissattham   .   yato   punnabhisankharo
ca   apunnabhisankharo   ca   anenjabhisankharo   ca   pahina   honti
ucchinnamula    talavatthukata    anabhavangata   ayatim   anuppadadhamma
ettavatapi   sabbam   cattam   hoti   vantam   muttam  pahinam  patinissatthanti
sabbam so patinissajja.
     [845]  Save  santoti  vuccatiti  so  santo  upasanto  vupasanto
nibbuto   patippassaddhoti   vuccati   kathiyati   bhaniyati   dipiyati  vohariyatiti
save santoti vuccati. Tenaha bhagava
                sacca avokkamam muni       thale titthati brahmano
                sabbam so patinissajja     save santoti vuccatiti.
@Footnote: 1 Ma. anabhavankata. Po. Yu. abhavangata.
     [846] Sa ve viddha 1- sa vedagu    natva dhammam anissito
               samma so loke iriyano  nappihetidha kassaci.
     [847]  Sa  ve  viddha  sa  vedaguti  viddhati  viddha  vijjagato
nani   buddhima  vibhavi  medhavi  .  vedaguti  vedo  vuccati  2-  catusu
maggesu    nanam    .pe.    sabbavedanasu   vitarago   sabbavedamaticca
vedagu soti sa ve viddha sa vedagu.
     [848]  Natva  dhammam  anissitoti  [3]- natva janitva tulayitva
tirayitva   vibhavayitva   vibhutam   katva   sabbe   sankhara   aniccati
natva   janitva   tulayitva   tirayitva   vibhavayitva   vibhutam   katva
sabbe    sankhara   dukkhati   .pe.   yankinci   samudayadhammam   sabbantam
nirodhadhammanti    natva   janitva   tulayitva   tirayitva   vibhavayitva
vibhutam    katva   .   anissitoti   dve   nissaya   tanhanissayo   ca
ditthinissayo  ca  .pe.  ayam  tanhanissayo  .pe.  ayam  ditthinissayo .
Tanhanissayam    pahaya    ditthinissayam   patinissajjitva   cakkhum   anissito
sotam    anissito    ghanam    anissito   .pe.   ditthasutamutavinnatabbe
dhamme    anissito    anallino    anupagato   anajjhosito   anadhimutto
nikkhanto     nissattho     vippamutto     visannutto    vimariyadikatena
cetasa viharatiti natva dhammam anissito.
     [849]   Samma  so  loke  iriyanoti  yato  ajjhattikabahiresu
ayatanesu    chandarago   pahino   hoti   ucchinnamulo   talavatthukato
@Footnote: 1 Ma. Yu. vidva. 2 Ma. veda vuccanti. Yu. veda vuccati. 3 Ma. natvati.
Anabhavangato    ayatim    anuppadadhammo   ettavatapi   samma   so
loke  carati  viharati  iriyati  vattati  paleti  yapeti  yapeti  .  yato
punnabhisankharo    ca    apunnabhisankharo    ca    anenjabhisankharo
ca    pahina    honti    ucchinnamula    talavatthukata   anabhavangata
ayatim   anuppadadhamma  ettavatapi  samma  so  loke  carati  viharati
iriyati vattati paleti yapeti yapetiti samma so loke iriyano.
     [850]   Nappihetidha   kassaciti   piha  vuccati  tanha  yo  rago
sarago   .pe.   abhijjha   lobho   akusalamulam   .   yassesa  piha
tanha   pahina   samucchinna   vupasanta   patippassaddha   abhabbuppattika
nanaggina    daddha    so    kassaci    nappiheti     khattiyassa   va
brahmanassa    va   vessassa   va   suddassa   va   gahatthassa   va
pabbajitassa    va    devassa    va    manussassa    vati   nappihetidha
kassaci. Tenaha bhagava
              sa ve viddha sa vedagu         natva dhammam anissito
              samma so loke iriyano  nappihetidha kassaciti.
     [851] Yo ca 1- kame accatari     sangam loke duraccayam
               na so socati najjheti      chinnasoto abandhano.
     [852]  Yo  ca  kame  accatari  sangam  loke  duraccayanti  yoti
yo    yadiso   yathayutto   yathavihito   yathapakaro   yanthanappatto
@Footnote: 1 Ma. yodha.
Yamdhammasamannagato   khattiyo   va  brahmano  va  vesso  va  suddo
va  gahattho  va  pabbajito  va  devo  va  manusso  va . Kamati
uddanato   dve   kama   vatthukama   ca   kilesakama   ca  .pe.
Ime   vuccanti   vatthukama   .pe.   ime   vuccanti  kilesakama .
Sangati   satta   sanga   ragasango  dosasango  mohasango  manasango
ditthisango    kilesasango    duccaritasango   .   loketi   apayaloke
manussaloke    devaloke   khandhaloke   dhatuloke   ayatanaloke  .
Duraccayanti   yo   kame   ca  sange  ca  loke  duraccaye  durativatte
duttare    duppatare    dussamatikkame    dubbitivatte    attari   uttari
pattari    samatikkami    vitivattayiti   yo   ca   kame   accatari   sangam
loke duraccayam.
     [853]   Na   so   socati   najjhetiti  viparinatam  va  vatthum  na
socati   viparinatasmim   va   vatthusmim   na  socati  cakkhu  me  viparinatanti
na  socati  sotam  me  ghanam  me  jivha  me kayo me rupa me sadda
me   gandha   me   rasa   me  photthabba  me  kulam  me  gano  me
avaso  me  labho  me  yaso  me  pasamsa  me  sukham  me  civaram me
pindapato     me     senasanam    me    gilanapaccayabhesajjaparikkhara
me  mata  me  pita  me  bhata  me  bhagini  me  putto  me  dhita
me   mitta   me   amacca   me   natisalohita   me   viparinatati
na    socati    na    kilamati   na   paridevati   na   urattalim   kandati
Na   sammoham   apajjatiti   na   socati   .   najjhetiti  najjheti  na
ajjheti   na   upanijjhayati   na   nijjhayati   na   pajjhayati  .  athava
na  jayati  na  jiyati  na  miyati  na  cavati  na  upapajjatiti  [1]-  na so
socati najjheti.
     [854]   Chinnasoto   abandhanoti   sota   vuccati   tanha  yo
rago   sarago   .pe.   abhijjha   lobho   akusalamulam  .  yassesa
sota     tanha    pahina    samucchinna    vupasanta    patippassaddha
abhabbuppattika    nanaggina    daddha   so   vuccati   chinnasoto  .
Abandhanoti    satta    bandhanani    ragabandhanam   dosabandhanam   mohabandhanam
manabandhanam    ditthibandhanam   kilesabandhanam   duccaritabandhanam   .   yassetani
bandhanani     pahinani     samucchinnani     vupasantani    patippassaddhani
abhabbuppattikani    nanaggina    daddhani    so    vuccati   abandhanoti
chinnasoto abandhano. Tenaha bhagava
              yo ca kame accatari          sangam loke duraccayam
               na so socati najjheti     chinnasoto abandhanoti.
     [855] Yam pubbe tam visosehi       paccha te mahu kincanam
               majjhe ce no gahessasi    upasanto carissasi.
     [856]  Yam  pubbe  tam  visosehiti  atite  sankhare  arabbha ye
kilesa  uppajjeyyum  te  kilese  sosehi  visosehi  sukkhapehi [2]-
pajahehi   vinodehi   byantikarohi   anabhavangamehiti  evampi  yam  pubbe
@Footnote: 1 Ma. najjhetiti. 2 Ma. visukkhapehi abijam karohi.
Tam   visosehi   .  athava  ye  atita  kammabhisankhara  avipakkavipaka
te   kammabhisankhare   sosehi   visosehi   sukkhapehi   abijam  karohi
pajahehi    vinodehi    byantikarohi    anabhavangamehiti    evampi   yam
pubbe tam visosehi.
     [857]  Paccha  te  mahu  kincananti  paccha  vuccati  anagatam .
Anagate   sankhare  arabbha  yani  uppajjeyyum  ragakincanam  dosakincanam
mohakincanam     manakincanam    ditthikincanam    kilesakincanam    duccaritakincanam
imani   kincanani   tuyham   ma  ahu  ma  patumakasi  ma  janesi  ma
sanjanesi   ma   nibbattesi   ma   abhinibbattesi   pajahehi   vinodehi
byantikarohi anabhavangamehiti paccha te mahu kincanam.
     [858]  Majjhe  ce  no  gahessasiti  majjham  vuccanti  paccuppanna
rupa   vedana   sanna   sankhara   vinnanam   1-   .   paccuppanne
sankhare   tanhavasena   ditthivasena   na  gahessasi  na  uggahessasi  na
ganhissasi    na    paramasissasi   nabhinandissasi   nabhivadissasi   2-   na
ajjhosissasi   abhinandanam   abhivadanam  ajjhosanam  gaham  paramasam  abhinivesam
pajahissasi     vinodissasi    byantikarissasi    anabhavangamissasiti    majjhe
ce no gahessasi.
     [859]  Upasanto  carissasiti  ragassa  santatta santo 3- dosassa
santatta    santo    4-   .pe.   sabbakusalabhisankharanam   santatta
samitatta    [5]-   vupasamitatta   vijjhatatta   nibbutatta   vigatatta
@Footnote: 1 Ma. majnam vuccati paccuppanna rupavedana .. vinnana. 2 Ma. nabhicarissasi.
@3-4 Ma. samitatta upasamitatta. 5 Ma. upasamitatta.
Patippassaddhatta   santo   upasanto   vupasanto   nibbuto  patippassaddho
carissasi  viharissasi  iriyissasi  vattissasi  palissasi  yapissasi  yapissasiti
upasanto carissasi. Tenaha bhagava
               yam pubbe tam visosehi        paccha te mahu kincanam
               majjhe ce no gahessasi    upasanto carissasiti.
     [860] Sabbaso namarupasmim        yassa natthi mamayitam
               asata ca na socati           sa ve loke na jiyyati.
     [861]   Sabbaso   namarupasmim  yassa  natthi  mamayitanti  sabbasoti
sabbena   sabbam   sabbatha   sabbam   asesam   nissesam  pariyadayavacanametam
sabbasoti  .  namanti  cattaro  arupino  khandha  .  rupanti cattaro ca
mahabhuta   catunnanca   mahabhutanam   upadayarupam   .   yassati  arahato
khinasavassa     .     mamattanti     dve    mamatta    tanhamamattanca
ditthimamattanca   .pe.   idam   tanhamamattam   .pe.  idam  ditthimamattam .
Sabbaso   namarupasmim   yassa   natthi   mamayitanti   sabbaso   namarupasmim
mamatta    yassa   natthi   [1]-   na   samvijjanti   nupalabbhanti   pahina
samucchinna        vupasanta        patippassaddha       abhabbuppattika
nanaggina daddhati sabbaso namarupasmim yassa natthi mamayitam.
     [862]   Asata  ca  na  socatiti  viparinatam  va  vatthum  na  socati
viparinatasmim   va   vatthusmim   na   socati   cakkhu   me   viparinatanti  na
socati   sotam   me   ghanam   me  jivha  me  kayo  me  rupa  me
@Footnote: 1 Ma. na santi.
Sadda  me  gandha  me  rasa  me  photthabba  me  kulam  me gano me
avaso   me   labho   me   .pe.  natisalohita  me  viparinatati
na   socati  na  kilamati  na  paridevati  na  urattalim  kandati  na  sammoham
apajjatiti   evampi   asata   ca   na   socati   .  athava  asataya
dukkhaya    vedanaya    phuttho   pareto   samohito   samannagato   na
socati   na   kilamati   na   paridevati  na  urattalim  kandati  na  sammoham
apajjatiti   evampi   asata   ca   na  socati  .  athava  cakkhurogena
phuttho       pareto       .pe.      damsamakasavatatapasirimsapasamphassehi
phuttho   pareto   samohito   samannagato   na   socati  na  kilamati  na
paridevati   na   urattalim   kandati   na   sammoham   apajjatiti  evampi
asata  ca  na  socati  .  athava  asante  asamvijjamane anupalabbhiyamane
ahu  vata  me  tam  vata  me  natthi  siya  vata  me  tam vataham na labhamiti
na   socati  na  kilamati  na  paridevati  na  urattalim  kandati  na  sammoham
apajjatiti evampi asata ca na socati.
     [863]  Sa  ve  loke  na  jiyyatiti  yassa  mayham  va idam paresam
va    idanti    kinci    rupagatam    vedanagatam   sannagatam   sankharagatam
vinnanagatam     gahitam     paramattham    abhinivittham    ajjhositam    adhimuttam
atthi tassa jani atthi. Bhasitampi hetam
                jinno rathassamanikundale 1- ca
                putte ca dare ca tatheva jinno
@Footnote: 1 Ma. rathassam manikundale.
                Sabbesu bhogesu asevitesu
                kasma na santappasi sokakale.
                Pubbeva maccam vijahanti bhoga
                maccova ne pubbataram jahati 1-
                assaka 2- bhogino 3- kamakami
                tasma na socamaham sokakale.
                Udeti apurati veti cando
                attham gametvana paleti suriyo 4-
                vidita maya attha 5- lokadhamma
                tasma na socamaham sokakaleti.
     {863.1}  Yassa  mayham  va  idam  paresam  va idanti kinci rupagatam
vedanagatam    sannagatam    sankharagatam    vinnanagatam    gahitam   paramattham
abhinivittham   ajjhositam   adhimuttam   natthi  tassa  jani  natthi  .  bhasitampi
hetam   nandasi   samanati   kim   laddha  avusoti  tenahi  samana  socasiti
kim   jiyittha   avusoti   tenahi   samana   neva   nandasi   na   socasiti
evamavusoti.
                Cirassam vata passama        brahmanam parinibbutam
                anandim anigham bhikkhum         tinnam loke visattikanti.
Sa ve loke na jiyyati. Tenaha bhagava
@Footnote: 1 Ma. jahasi. 2 Ma. Yu. asassata. 3 Ma. bhavino. 4 Ma. andham tapetvana
@paleti suriyo. 5 Ma. Yu. sattuka. idam alapanam.
                Sabbaso namarupasmim      yassa natthi mamayitam
                asata ca na socati         sa ve loke na jiyyatiti.
     [864] Yassa natthi idam meti      paresam vapi kincanam
                mamattam so asamvindam       natthi meti na socati.
     [865]  Yassa  natthi  idam  meti  paresam  vapi  kincananti  yassati
arahato  khinasavassa  .  yassa  mayham  va  idam  paresam  va  idanti kinci
rupagatam     vedanagatam    sannagatam    sankharagatam    vinnanagatam    gahitam
paramattham   abhinivittham   ajjhositam   adhimuttam   natthi   [1]-  na  samvijjati
nupalabbhati    pahinam    samucchinnam    vupasantam   patippassaddham   abhabbuppattikam
nanaggina   daddhanti   evampi   yassa   natthi  idam  meti  paresam  vapi
kincanam.
     {865.1}  Vuttam  hetam  bhagavata  nayam bhikkhave kayo tumhakam napi
annesam     puranamidam    bhikkhave    kammam    abhisankhatam    abhisancetayitam
vedaniyam  datthabbam  tatra  bhikkhave  sutava  ariyasavako  paticcasamuppadamyeva
sadhukam   yoniso  manasikaroti  iti  imasmim  sati  idam  hoti  imassuppada
idam  uppajjati  imasmim  asati  idam  na  hoti  imassa  nirodha idam nirujjhati
yadidam    avijjapaccaya    sankhara   sankharapaccaya   vinnanam   .pe.
Evametassa   kevalassa   dukkhakkhandhassa   samudayo   hoti  avijjayatveva
asesaviraganirodha    sankharanirodho    .pe.   evametassa   kevalassa
dukkhakkhandhassa   nirodho   hotiti   .   evampi  yassa  natthi  idam  meti
paresam vapi kincanam.
@Footnote: 1 Po. Ma. na santi.
     {865.2} Vuttam hetam bhagavata
         sunnato lokam avekkhassu    mogharaja sada sato
         attanuditthim uhacca           evam maccuttaro siya
         evam lokam avekkhantam            maccuraja na passatiti.
Evampi [1]- yassa natthi idam me paresam vapi kincanam.
     {865.3}  Vuttam  hetam  bhagavata  yam  bhikkhave na tumhakam tam pajahatha
tam   vo   pahinam   digharattam  hitaya  sukhaya  bhavissatiti  .  kinca  bhikkhave
na   tumhakam   rupam   bhikkhave   na   tumhakam  tam  pajahatha  tam  vo  pahinam
digharattam    hitaya    sukhaya    bhavissati    vedana   sanna   sankhara
vinnanam   na   tumhakam   tam   pajahatha   tam   vo  pahinam  digharattam  hitaya
sukhaya   bhavissati   tam   kim   mannatha   bhikkhave   yam   imasmim   jetavane
tinakatthasakhapalasam    tam    jano    hareyya    va    daheyya    va
yathapaccayam   va   kareyya   apinu   tumhakam   evamassa   amhe  jano
harati  va  dahati  va  yathapaccayam  va  karotiti  .  nohetam  bhante .
Tam   kissa   hetu   .  na  hi  no  etam  bhante  atta  va  attaniyam
va   .  evam  2-  kho  bhikkhave  yam  na  tumhakam  tam  pajahatha  tam  vo
pahinam   digharattam   hitaya   sukhaya   bhavissatiti   .   kinca   bhikkhave  na
tumhakam   rupam   bhikkhave   na   tumhakam   tam   pajahatha   tam   vo  pahinam
digharattam    hitaya    sukhaya    bhavissati    vedana   sanna   sankhara
vinnanam   na   tumhakam   tam   pajahatha   tam   vo  pahinam  digharattam  hitaya
@Footnote: 1 Po. bhikkhave. 2 Ma. Yu. evameva.
Sukhaya   bhavissatiti   .   evampi  yassa  natthi  idam  meti  paresam  vapi
kincanam.
     {865.4} Bhasitampi hetam
         suddhagamasamuppadam                suddhasankharasantatim
         passantassa yathabhutam             na bhayam hoti gamani
         tinakatthasamam lokam                 yada pannaya passati
         nannam patthayate kinci        annatra appatisandhiyati.
     [1]- Vajira bhikkhuni maram papimantam etadavoca
         kannu sattoti paccesi            mara ditthigatam nu te
         suddhasankharapunjoyam              nayidha sattupalabbhati
         yathapi 2- angasambhara        hoti saddo ratho iti
         evam khandhesu santesu              hoti sattoti sammati
         dukkhameva hi sambhoti              dukkham titthati veti ca
         nannatra dukkha sambhoti     nannam dukkha nirujjhatiti.
Evampi yassa natthi idam meti paresam vapi kincanam.
     {865.5}  Evameva  kho  bhikkhave  bhikkhu  rupam samannesati yavata
rupassa   gati   vedanam   sannam   sankhare   vinnanam  samannesati  yavata
vinnanassa    gati    tassa    rupam    samannesato    yavata    rupassa
gati    vedanam    sannam    sankhare    vinnanam   samannesato   yavata
vinnanassa   gati   yampi   3-   yassa   hoti  ahanti  va  mamanti  va
@Footnote: 1 Po. Ma. evampi yassa natthi idam meti paresam vapi kincanam. 2 Ma. yathahi.
@3 Ma. yampissa.
Asmiti   va   tampi   tassa   na  hotiti  .  evampi  yassa  natthi  idam
meti paresam vapi kincanam.
     {865.6}  Ayasma  anando  bhagavantam  etadavoca sunno loko
sunno  lokoti  bhante  vuccati  kittavata  nu  kho bhante sunno lokoti
vuccatiti   .   yasma   kho   ananda   sunnam  attena  va  attaniyena
va    tasma    sunno    lokoti   vuccatiti   .   kincananda   sunnam
attena   va   attaniyena   va   cakkhu   kho  ananda  sunnam  attena
va     attaniyena     va    rupa    sunna    cakkhuvinnanam    sunnam
cakkhusamphasso     sunno     yadidam     cakkhusamphassapaccaya     uppajjati
vedayitam   sukham   va   dukkham   va   adukkhamasukham  va  tampi  sunnam  sotam
sunnam     saddam     sunnam    ghanam    sunnam    gandham    sunnam    jivha
sunna     rasa    sunna    kayo    sunno    photthabba    sunna
mano      sunno      dhammo      sunno      manovinnanam     sunnam
manosamphasso     sunno     yadidam     manosamphassapaccaya     uppajjati
vedayitam  sukham  va  dukkham  va  adukkhamasukham  va  tampi  sunnam  attena va
attaniyena   va   yasma  kho  ananda  sunnam  attena  va  attaniyena
va   tasma   sunno   lokoti   vuccatiti   .   evampi   yassa  natthi
idam meti paresam vapi kincanam.
     [866]   Mamattam   so   asamvindanti   mamattati   dve   mamatta
tanhamamattanca    ditthimamattanca    .pe.    idam   tanhamamattam   .pe.
@Footnote: 1 Ma. itisaddo na dissati.
Idam      ditthimamattam     .     tanhamamattam     pahaya     ditthimamattam
patinissajjitva     mamattam    avindanto    asamvindanto    anadhigacchanto
appatilabhantoti mamattam so asamvindam.
     [867]  Natthi  meti  na  socatiti  viparinatam  va  vatthum  na  socati
viparinatasmim   va   vatthusmim   na   socati   cakkhu   me   viparinatanti  na
socati   sotam   me   .pe.   salohita   me  viparinatati  na  socati
na   kilamati  na  paridevati  na  urattalim  kandati  na  sammoham  apajjatiti
natthi meti na socati. Tenaha bhagava
                yassa natthi idam meti      paresam vapi kincanam
                mamattam so asamvindam       natthi meti na socatiti.
     [868] Anitthuri ananugiddho     anejo sabbadhi samo
                tamanisamsam pabrumi          pucchito avikampinam.
     [869]  Anitthuri  ananugiddhoti  1-  katamam  nitthuriyam . Idhekacco
nitthuri   hoti   paralabhasakkaragarukaramananavandanapujanasu   issati  ussuyati
issam   bandhati   yam   evarupam   nitthuriyam  nitthuriyakammam  issa  issayana
issayitattam  ussuya  ussuyana  ussuyitattam  idam  vuccati  nitthuriyam .
Yassetam     nitthuriyam     pahinam     samucchinnam    vupasantam    patippassaddham
abhabbuppattikam   nanaggina   daddham   so   vuccati  anitthuriti  anitthuri .
Ananugiddhoti   gedho   vuccati   tanha   yo  rago  sarago  .pe.
Abhijjha   lobho   akusalamulam   .   yasseso  gedho  pahino  samucchinno
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. ... samoti.
Vupasanto     patippassaddho     abhabbuppattiko     nanaggina    daddho
so   vuccati  ananugiddho  .  so  rupe  agiddho  .pe.  dittha  sutamuta
vinnatabbesu    dhammesu   agiddho   agadhito   amucchito   anajjhopanno
vitagedho   vigatagedho   cattagedho   vantagedho   muttagedho  pahinagedho
patinissatthagedho     vitarago    vigatarago    cattarago    vantarago
muttarago   pahinarago   patinissattharago   nicchato   nibbuto  sitibhuto
sukhapatisamvedi brahmabhutena attana viharatiti anitthuri ananugiddho.
     [870]  Anejo  sabbadhi  samoti  eja  vuccati  tanha yo rago
sarago   .pe.   abhijjha   lobho   akusalamulam   .  yassesa  eja
tanha       pahina      samucchinna      vupasanta      patippassaddha
abhabbuppattika   nanaggina   daddha   so  vuccati  anejo  .  ejaya
pahinatta   anejo   so   labhepi   na   injati  alabhepi  na  injati
yasepi    na   injati   ayasepi   na   injati   pasamsayapi   na   injati
nindayapi    na   injati   sukhepi   na   injati   dukkhepi   na   injati
na   calati   na  vedhati  nappavedhati  na  sampavedhatiti  anejo  .  sabbadhi
samoti   sabbam   vuccati   dvadasayatanani  cakkhu  ceva  rupa  ca  .pe.
Mano   ceva   dhamma   ca   .   yato   ajjhattikabahiresu   ayatanesu
chandarago   pahino   hoti   ucchinnamulo   talavatthukato  anabhavangato
ayatim   anuppadadhammo   so   vuccati   sabbattha   samo  sabbattha  tadi
sabbattha majjhatto sabbattha upekkhakoti anejo sabbadhi samo.
     [871]    Tamanisamsam   pabrumi   pucchito   avikampinanti   avikampinam
puggalanam   1-   puttho   pucchito  yacito  ajjhesito  pasadito  ime
cattaro   anisamse   pabrumi   yo  so  anitthuri  ananugiddho  anejo
sabbadhi    samoti    brumi   acikkhami   .pe.   pakasemiti   tamanisamsam
pabrumi pucchito avikampinam. Tenaha bhagava
                anitthuri ananugiddho      anejo sabbadhi samo
                tamanisamsam pabrumi           pucchito avikampinanti.
     [872] Anejassa vijanato          natthi kaci nisankhiti 2-
                virato so viyarambha 3-   khemam passati sabbadhi.
     [873]  Anejassa  vijanatoti  eja  vuccati  tanha  yo  rago
sarago  .pe.  abhijjha  lobho  akusalamulam  .  yassesa  eja tanha
pahina     samucchinna     vupasanta     patippassaddha    abhabbuppattika
nanaggina   daddha   so   vuccati   anejo   .   ejaya   pahinatta
anejo   so   labhepi   na   injati   alabhepi   na   injati  yasepi
na     injati    ayasepi    na    injati    pasamsayapi    na    injati
nindayapi    na   injati   sukhepi   na   injati   dukkhepi   na   injati
na   calati   na   vedhati   nappavedhati   na   sampavedhatiti   anejassa .
Vijanatoti   janato   ajanato   vijanato   pativijanato   pativijjhato
sabbe   sankhara  aniccati  janato  ajanato  vijanato  pativijanato
pativijjhato   sabbe   sankhara   dukkhati   .pe.   yankinci  samudayadhammam
@Footnote: 1 Ma. puggalam .  2 Ma. nisankhati .  3 Ma. viyarabbha.
Sabbantam   nirodhadhammanti   janato   ajanato   vijanato   pativijanato
pativijjhatoti anejassa vijanato.
     [874]  Natthi  kaci  nisankhititi  nisankhitiyo vuccanti punnabhisankharo
apunnabhisankharo    anenjabhisankharo    .   yato   punnabhisankharo
ca   apunnabhisankharo   ca   anenjabhisankharo   ca   pahina   honti
ucchinnamula    talavatthukata    anabhavangata   ayatim   anuppadadhamma
ettavata    nisankhitiyo   natthi   na   samvijjanti   nupalabbhanti   pahina
samucchinna        vupasanta        patippassaddha       abhabbuppattika
nanaggina daddhati natthi kaci nisankhiti.
     [875]  Virato  so  viyarambhati viyarambho vuccati punnabhisankharo
apunnabhisankharo    anenjabhisankharo    .   yato   punnabhisankharo
ca   apunnabhisankharo   ca   anenjabhisankharo   ca   pahina   honti
ucchinnamula    talavatthukata    anabhavangata   ayatim   anuppadadhamma
ettavata   viyarambha   arato   assa   virato  pativirato  nikkhanto
nissattho     vippamutto     visannutto     vimariyadikatena     cetasa
viharatiti 1- virato so viyarambha.
     [876]   Khemam  passati  sabbadhiti  bhayakaro  rago  bhayakaro  doso
bhayakaro   moho   .pe.   bhayakara   kilesa   .   bhayakarassa  ragassa
pahinatta    .pe.   bhayakaranam   kilesanam   pahinatta   sabbattha   khemam
passati     sabbattha     abhayam    passati    sabbattha    anitikam    passati
@Footnote: 1 Yu. vihareyyati.
Sabbattha    anupaddavam    passati   sabbattha   anupasaggam   passati   sabbattha
passaddham 1- passatiti khemam passati sabbadhi. Tenaha bhagava
                anejassa vijanato         natthi kaci nisankhiti
                virato so viyarambha       khemam passati sabbadhiti.
     [877] Na samesu na omesu         na ussesu vadate muni
                santo so vitamaccharo      nadeti na nirassatiti (bhagava).
     [878]  Na  samesu  na  omesu na ussesu vadate muniti [2]- monam
vuccati   nanam   ya   panna   pajanana   .pe.   sangajalamaticca  so
muniti   .   muni   seyyohamasmiti   va  sadisohamasmiti  va  hinohamasmiti
va  na  vadati  na  katheti  na  bhanati  na  dipayati  na voharatiti na samesu na
omesu na ussesu vadate muni.
     [879]  Santo  so  vitamaccharoti  santoti  ragassa  santatta 3-
santo   dosassa   mohassa   .pe.   sabbakusalabhisankharanam   santatta
samitatta     vupasamitatta     vijjhatatta     nibbutatta     vigatatta
patippassaddhatta   santo   upasanto   vupasanto  nibbuto  patippassaddhoti
santo   so   .  vitamaccharoti  panca  macchariyani  avasamacchariyam  .pe.
Gaho   idam   vuccati   macchariyam   .  yassetam  macchariyam  pahinam  samucchinnam
vupasantam     patippassaddham    abhabbuppattikam    nanaggina    daddham    so
vuccati   vitamaccharo   vigatamaccharo  cattamaccharo  vantamaccharo  muttamaccharo
pahinamaccharo patinissatthamaccharoti santo so vitamaccharo.
@Footnote: 1 Ma. anupasatthattam. 2 Ma. muniti. 3 Po. Ma. samitatta.
     [880]  Nadeti  na  nirassatiti  bhagavati  nadetiti rupam nadeti 1-
nadiyati    na    upadiyati   na   ganhati   na   paramasati   nabhinivisati
vedanam     sannam    sankhare    vinnanam    gatim    upapattim    patisandhim
bhavam   samsaram   vattam   nadeti  2-  nadiyati  na  upadiyati  na  ganhati
na   paramasati   nabhinivisatiti   nadeti   .   na   nirassatiti   rupam   na
pajahati   na   vinodeti   na   byantikaroti   na   anabhavangameti  vedanam
sannam     sankhare     vinnanam     gatim    upapattim    patisandhim    bhavam
samsaram    vattam    na   pajahati   na   vinodeti   na   byantikaroti   na
anabhavangametiti    na   nirassati   .   bhagavati   garavadhivacanam   .pe.
Sacchika pannatti yadidam bhagavati. Tenaha bhagava
                na samesu na omesu         na ussesu vadate muni
                santo so vitamaccharo      nadeti na nirassatiti (bhagava).
            Pannarasamo attadandasuttaniddeso nitthito.
                           --------------------
@Footnote: 1-2 Ma. ayam patho natthi.



             The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 29 page 488-543. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/roman_item_s.php?book=29&item=788&items=93&modeTY=2              Classified by [Item Number] :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/roman_item_s.php?book=29&item=788&items=93&modeTY=2&mode=bracket              Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_item_s.php?book=29&item=788&items=93&modeTY=2              Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=29&item=788&items=93&modeTY=2              Study Atthakatha :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=29&i=788              The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=45&A=9860              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=45&A=9860              Contents of The Tipitaka Volume 29 http://84000.org/tipitaka/read/?index_29

read First itemread Previous itemแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ROMAN letter

บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

Background color :