ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
   ThaiVersion   PaliThai   PaliRoman 
ไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ENGLISH letter
TIPITAKA Volume 22 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 14 : Sutta. Aṅ. (3): pañcaka-chakkanipātā

page1.

Suttantapiṭake aṅguttaranikāyassa tatiyo bhāgo ------- pañcakanipāto namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa. Paṭhamapaṇṇāsako sekhabalavaggo paṭhamo [1] Evamme sutaṃ . ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti . bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca pañcimāni bhikkhave sekhabalāni katamāni pañca saddhābalaṃ hiribalaṃ ottappabalaṃ viriyabalaṃ paññābalaṃ imāni kho bhikkhave pañca sekhabalāni tasmā tiha bhikkhave evaṃ sikkhitabbaṃ saddhābalena samannāgatā bhavissāma sekhabalena hiribalena samannāgatā bhavissāma sekhabalena ottappabalena samannāgatā bhavissāma sekhabalena viriyabalena samannāgatā bhavissāma sekhabalena paññābalena samannāgatā bhavissāma sekhabalenāti evaṃ hi vo bhikkhave sikkhitabbanti. [1]- @Footnote: 1 ito paraṃ Po. Ma. idamavoca bhagavā attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page2.

[2] Pañcimāni bhikkhave sekhabalāni katamāni pañca saddhābalaṃ hiribalaṃ ottappabalaṃ viriyabalaṃ paññābalaṃ . katamañca bhikkhave saddhābalaṃ idha bhikkhave ariyasāvako saddho hoti saddahati tathāgatassa bodhiṃ itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti idaṃ vuccati bhikkhave saddhābalaṃ. {2.1} Katamañca bhikkhave hiribalaṃ idha bhikkhave ariyasāvako hirimā hoti hiriyati kāyaduccaritena vacīduccaritena manoduccaritena hiriyati pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā idaṃ vuccati bhikkhave hiribalaṃ. {2.2} Katamañca bhikkhave ottappabalaṃ idha bhikkhave ariyasāvako ottappī hoti ottappati kāyaduccaritena vacīduccaritena manoduccaritena ottappati pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ samāpattiyā idaṃ vuccati bhikkhave ottappabalaṃ. {2.3} Katamañca bhikkhave viriyabalaṃ idha bhikkhave ariyasāvako āraddhaviriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu idaṃ vuccati bhikkhave viriyabalaṃ. {2.4} Katamañca bhikkhave paññābalaṃ idha bhikkhave ariyasāvako paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā idaṃ vuccati bhikkhave paññābalaṃ . Imāni kho bhikkhave pañca sekhabalāni tasmā tiha bhikkhave evaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page3.

Sikkhitabbaṃ saddhābalena samannāgatā bhavissāma sekhabalena hiribalena ... Ottappabalena ... viriyabalena ... paññābalena samannāgatā bhavissāma sekhabalenāti evaṃ hi vo bhikkhave sikkhitabbanti. [3] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu diṭṭheva dhamme dukkhaṃ viharati savighātaṃ saupāyāsaṃ sapariḷāhaṃ kāyassa [1]- bhedā parammaraṇā duggati pāṭikaṅkhā katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu assaddho hoti ahiriko hoti anottappī hoti kusīto 2- hoti duppañño hoti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu diṭṭheva dhamme dukkhaṃ viharati savighātaṃ saupāyāsaṃ sapariḷāhaṃ kāyassa bhedā parammaraṇā duggati pāṭikaṅkhā . Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu diṭṭheva dhamme sukhaṃ viharati avighātaṃ anupāyāsaṃ apariḷāhaṃ kāyassa bhedā parammaraṇā sugati pāṭikaṅkhā katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu saddho hoti hirimā hoti ottappī hoti āraddhaviriyo hoti paññavā hoti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu diṭṭheva dhamme sukhaṃ viharati avighātaṃ anupāyāsaṃ apariḷāhaṃ kāyassa bhedā parammaraṇā sugati pāṭikaṅkhāti. [4] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu assaddho hoti ahiriko hoti anottappī hoti kusīto @Footnote: 1 Ma. sabbattha vāresu etthantare casaddo atthi . 2 Po. Yu. sabbattha vāresu @kusito.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page4.

Hoti duppañño hoti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye . pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu yathābhataṃ nikkhitto evaṃ sagge katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu saddho hoti hirimā hoti ottappī hoti āraddhaviriyo hoti paññavā hoti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu yathābhataṃ nikkhitto evaṃ saggeti. [5] Yo hi koci bhikkhave bhikkhu vā bhikkhunī vā sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati tassa diṭṭheva dhamme pañca sahadhammikā vādānupātā 1- gārayhaṃ ṭhānaṃ āgacchanti katame pañca saddhāpi nāma te nāhosi kusalesu dhammesu hirīpi nāma te nāhosi kusalesu dhammesu ottappaṃpi nāma te nāhosi kusalesu dhammesu viriyaṃpi nāma te nāhosi kusalesu dhammesu paññāpi nāma te nāhosi kusalesu dhammesu yo hi koci bhikkhave bhikkhu vā bhikkhunī vā sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati tassa diṭṭheva dhamme ime pañca sahadhammikā vādānupātā gārayhaṃ ṭhānaṃ āgacchanti. {5.1} Yo hi koci bhikkhave bhikkhu vā bhikkhunī vā sahāpi dukkhena sahāpi domanassena assumukhopi 2- rudamāno paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ carati tassa diṭṭheva dhamme pañca sahadhammikā pāsaṃsaṃ 3- ṭhānaṃ āgacchanti @Footnote: 1 Po. Ma. vādānupātā gārayhā ṭhānā. Yu. vādānuvādā gārayhā ṭhānā. @2 Ma. pisaddo natthi. ito paraṃ īdisameva . 3 Po. Ma. Yu. pāsaṃsā ṭhānā. @ito paraṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page5.

Katame pañca saddhāpi nāma te ahosi kusalesu dhammesu hirīpi nāma te ahosi kusalesu dhammesu ottappaṃpi nāma te ahosi kusalesu dhammesu viriyaṃpi nāma te ahosi kusalesu dhammesu paññāpi nāma te ahosi kusalesu dhammesu yo hi koci bhikkhave bhikkhu vā bhikkhunī vā sahāpi dukkhena sahāpi domanassena assumukhopi rudamāno paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ carati tassa diṭṭheva dhamme ime pañca sahadhammikā pāsaṃsaṃ ṭhānaṃ āgacchantīti. [6] Na tāva bhikkhave akusalassa samāpatti hoti yāva saddhā paccupaṭṭhitā hoti kusalesu dhammesu yato ca kho bhikkhave saddhā antarahitā hoti assaddhiyaṃ pariyuddhāya 1- tiṭṭhati atha akusalassa samāpatti hoti na tāva bhikkhave akusalassa samāpatti hoti yāva hirī paccupaṭṭhitā hoti kusalesu dhammesu yato ca kho bhikkhave hirī antarahitā hoti ahirikaṃ pariyuddhāya tiṭṭhati atha akusalassa samāpatti hoti na tāva bhikkhave akusalassa samāpatti hoti yāva ottappaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti kusalesu dhammesu yato ca kho bhikkhave ottappaṃ antarahitaṃ hoti anottappaṃ pariyuddhāya tiṭṭhati atha akusalassa samāpatti hoti na tāva bhikkhave akusalassa samāpatti hoti yāva viriyaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti kusalesu dhammesu yato ca kho bhikkhave viriyaṃ antarahitaṃ hoti @Footnote: 1 Ma. Yu. pariyuṭṭhāya. sabbattha vāresu īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page6.

Kosajjaṃ pariyuddhāya tiṭṭhati atha akusalassa samāpatti hoti na tāva bhikkhave akusalassa samāpatti hoti yāva paññā paccupaṭṭhitā hoti kusalesu dhammesu yato ca kho bhikkhave paññā antarahitā hoti duppaññā pariyuddhāya tiṭṭhati atha akusalassa samāpatti hotīti. [7] Yebhuyyena bhikkhave sattā kāmesu laḷitā 1- asitabyābhaṅgiṃ bhikkhave kulaputto ohāya agārasmā anagāriyaṃ pabbajito hoti saddho pabbajito 2- kulaputtoti alaṃ vacanāya taṃ kissa hetu labbhā hi 3- bhikkhave yobbanena kāmā te ca kho yādisā vā tādisā vā ye ca bhikkhave hīnā kāmā ye ca majjhimā kāmā ye ca paṇītā kāmā sabbe kāmātveva saṅkhaṃ gacchanti seyyathāpi bhikkhave kumāro mando uttānaseyyako dhātiyā pamādamanvāya kaṭṭhaṃ vā kathalaṃ 4- vā mukhe āhareyya tamenaṃ dhātī 5- sīghaṃ sīghaṃ manasikareyya sīghaṃ sīghaṃ manasikaritvā sīghaṃ sīghaṃ āhareyya {7.1} no ce sakkuṇeyya sīghaṃ sīghaṃ āharituṃ vāmena hatthena sīghaṃ 6- pariggahetvā dakkhiṇena hatthena vaṅkaṅgulaṃ 7- karitvā salohitaṃpi āhareyya taṃ kissa hetu atthesā bhikkhave kumārassa vihesā nesā natthīti vadāmi karaṇīyañca kho evaṃ 8- bhikkhave dhātiyā atthakāmāya hitesiniyā anukampikāya anukampaṃ upādāya . yato ca kho bhikkhave so kumāro @Footnote: 1 Po. caḷitā. Yu. palālitā . 2 Ma. saddhāpabbajito . 3 Po. Ma. Yu. @hisaddo natthi . 4 Ma. kaṭhalaṃ . 5 Ma. Yu. dhāti . 6 Ma. Yu. sīsaṃ. @7 Ma. vaṅkaṅguliṃ . 8 Ma. etaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page7.

Vuḍḍho 1- hoti alaṃpañño anapekkhā pana 2- bhikkhave dhātī tasmiṃ kumārasmiṃ hoti attaguttodāni kumāro nālaṃ pamādāyāti {7.2} evameva kho bhikkhave yāvakīvañca bhikkhuno saddhāya akataṃ hoti kusalesu dhammesu hiriyā akataṃ hoti kusalesu dhammesu ottappena akataṃ hoti kusalesu dhammesu viriyena akataṃ hoti kusalesu dhammesu paññāya akataṃ hoti kusalesu dhammesu anurakkhitabbo tāva me so bhikkhave bhikkhu hoti yato ca kho bhikkhave bhikkhu no saddhāya kataṃ hoti kusalesu dhammesu hiriyā kataṃ hoti kusalesu dhammesu ottappena kataṃ hoti kusalesu dhammesu viriyena kataṃ hoti kusalesu dhammesu paññāya kataṃ hoti kusalesu dhammesu anapekkho panāhaṃ 3- bhikkhave tasmiṃ bhikkhusmiṃ homi attaguttodāni bhikkhave 4- bhikkhu nālaṃ pamādāyāti. [8] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu cavati nappatiṭṭhāti saddhamme katamehi pañhi assaddho bhikkhave bhikkhu cavati nappatiṭṭhāti saddhamme ahiriko bhikkhave bhikkhu cavati nappatiṭṭhāti saddhamme anottappī bhikkhave bhikkhu cavati nappatiṭṭhāti saddhamme kusīto bhikkhave bhikkhu cavati nappatiṭṭhāti saddhamme duppañño bhikkhave bhikkhu cavati nappatiṭṭhāti saddhamme imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu cavati nappatiṭṭhāti saddhamme. {8.1} Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu na cavati patiṭṭhāti saddhamme katamehi pañcahi saddho bhikkhave bhikkhu na @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. sabbattha vuddho . 2 Ma. Yu. dāni . 3 Ma. Yu. dānāhaṃ. @4 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page8.

Cavati patiṭṭhāti saddhamme hirimā bhikkhave bhikkhu na cavati patiṭṭhāti saddhamme ottappī bhikkhave bhikkhu na cavati patiṭṭhāti saddhamme āraddhaviriyo bhikkhave bhikkhu na cavati patiṭṭhāti saddhamme paññavā bhikkhave bhikkhu na cavati patiṭṭhāti saddhamme imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu na cavati patiṭṭhāti saddhammeti. [9] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu agāravo appatisso cavati nappatiṭṭhāti saddhamme katamehi pañcahi assaddho bhikkhave bhikkhu agāravo appatisso cavati nappatiṭṭhāti saddhamme ahiriko bhikkhave bhikkhu agāravo appatisso cavati nappatiṭṭhāti saddhamme anottappī bhikkhave bhikkhu agāravo appatisso cavati nappatiṭṭhāti saddhamme kusīto bhikkhave bhikkhu agāravo appatisso cavati nappatiṭṭhāti saddhamme duppañño bhikkhave bhikkhu agāravo appatisso cavati nappatiṭṭhāti saddhamme imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu agāravo appatisso cavati nappatiṭṭhāti saddhamme. {9.1} Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu sagāravo sappatisso na cavati patiṭṭhāti saddhamme katamehi pañcahi saddho bhikkhave bhikkhu sagāravo sappatisso na cavati patiṭṭhāti saddhamme hirimā bhikkhave bhikkhu sagāravo sappatisso na cavati patiṭṭhāti saddhamme ottappī bhikkhave bhikkhu sagāravo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page9.

Sappatisso na cavati patiṭṭhāti saddhamme āraddhaviriyo bhikkhave bhikkhu sagāravo sappatisso na cavati patiṭṭhāti saddhamme paññavā bhikkhave bhikkhu sagāravo sappatisso na cavati patiṭṭhāti saddhamme imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu sagāravo sappatisso na cavati patiṭṭhāti saddhammeti. [10] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu agāravo appatisso abhabbo imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ 1- virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjituṃ katamehi pañcahi assaddho bhikkhave bhikkhu agāravo appatisso abhabbo imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjituṃ ahiriko bhikkhave bhikkhu ... Anottappī bhikkhave bhikkhu ... Kusīto bhikkhave bhikkhu ... Duppañño bhikkhave bhikkhu agāravo appatisso abhabbo imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjituṃ imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu agāravo appatisso abhabbo imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjituṃ. {10.1} Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu sagāravo sappatisso bhabbo imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjituṃ katamehi pañcahi saddho bhikkhave bhikkhu sagāravo sappatisso bhabbo imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjituṃ hirimā bhikkhave bhikkhu ... ottappī bhikkhave bhikkhu ... Āraddhaviriyo bhikkhave bhikkhu ... paññavā bhikkhave bhikkhu sagāravo sappatisso bhabbo imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjituṃ imehi kho @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. vuddhiṃ. sabbattha īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page10.

Bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu sagāravo sappatisso bhabbo imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjitunti. Sekhabalavaggo paṭhamo. Tassuddānaṃ saṅkhittaṃ vitthataṃ dukkhaṃ 1- bhataṃ sikkhāya pañcamaṃ samāpatti ca kāmesu cavanā dve agāravāti. ---------- Balavaggo dutiyo [11] Pubbāhaṃ bhikkhave ananussutesu dhammesu abhiññāvosāna- pāramippatto paṭijānāmi pañcimāni bhikkhave tathāgatassa tathāgatabalāni yehi balehi samannāgato tathāgato āsabhaṇṭhānaṃ paṭijānāti parisāsu sīhanādaṃ nadati brahmacakkaṃ pavatteti katamāni pañca saddhābalaṃ hiribalaṃ ottappabalaṃ viriyabalaṃ paññābalaṃ imāni kho bhikkhave pañca tathāgatassa tathāgatabalāni yehi balehi samannāgato tathāgato āsabhaṇṭhānaṃ paṭijānāti parisāsu sīhanādaṃ nadati brahmacakkaṃ pavattetīti. [12] Pañcimāni bhikkhave sekhabalāni katamāni pañca saddhābalaṃ hiribalaṃ ottappabalaṃ viriyabalaṃ paññābalaṃ imāni kho bhikkhave pañca sekhabalāni imesaṃ kho bhikkhave pañcannaṃ sekhabalānaṃ etaṃ aggaṃ etaṃ saṅgāhikaṃ etaṃ saṅghātaniyaṃ yadidaṃ paññābalaṃ seyyathāpi @Footnote: 1 Ma. dukkhā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page11.

Bhikkhave kūṭāgārassa etaṃ aggaṃ etaṃ saṅgāhikaṃ etaṃ saṅghātaniyaṃ yadidaṃ kūṭaṃ evameva kho bhikkhave imesaṃ pañcannaṃ sekhabalānaṃ etaṃ aggaṃ etaṃ saṅgāhikaṃ etaṃ saṅghātaniyaṃ yadidaṃ paññābalaṃ tasmā tiha bhikkhave evaṃ sikkhitabbaṃ saddhābalena samannāgatā bhavissāma sekhabalena hiribalena ... Ottappabalena ... Viriyabalena ... Paññābalena samannāgatā bhavissāma sekhabalenāti evaṃ hi vo bhikkhave sikkhitabbanti. [13] Pañcimāni bhikkhave balāni katamāni pañca saddhābalaṃ viriyabalaṃ satibalaṃ samādhibalaṃ paññābalaṃ imāni kho bhikkhave pañca balānīti. [14] Pañcimāni bhikkhave balāni katamāni pañca saddhābalaṃ viriyabalaṃ satibalaṃ samādhibalaṃ paññābalaṃ katamañca bhikkhave saddhābalaṃ idha bhikkhave ariyasāvako saddho hoti saddahati tathāgatassa bodhiṃ itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti idaṃ vuccati bhikkhave saddhābalaṃ . katamañca bhikkhave viriyabalaṃ idha bhikkhave ariyasāvako āraddhaviriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu idaṃ vuccati bhikkhave viriyabalaṃ. Katamañca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page12.

Bhikkhave satibalaṃ idha bhikkhave ariyasāvako satimā hoti paramena satinepakkena samannāgato cirakataṃpi cirabhāsitaṃpi saritā anussaritā idaṃ vuccati bhikkhave satibalaṃ . katamañca bhikkhave samādhibalaṃ idha bhikkhave ariyasāvako vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti yantaṃ ariyā ācikkhanti upekkhako satimā sukhavihārīti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati idaṃ vuccati bhikkhave samādhibalaṃ . katamañca bhikkhave paññābalaṃ idha bhikkhave ariyasāvako paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā idaṃ vuccati bhikkhave paññābalaṃ. Imāni kho bhikkhave pañca balānīti. [15] Pañcimāni bhikkhave balāni katamāni pañca saddhābalaṃ viriyabalaṃ satibalaṃ samādhibalaṃ paññābalaṃ kattha ca bhikkhave saddhābalaṃ daṭṭhabbaṃ catūsu sotāpattiyaṅgesu ettha saddhābalaṃ daṭṭhabbaṃ . Kattha ca bhikkhave viriyabalaṃ daṭṭhabbaṃ catūsu sammappadhānesu ettha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page13.

Viriyabalaṃ daṭṭhabbaṃ kattha ca bhikkhave satibalaṃ daṭṭhabbaṃ catūsu satipaṭṭhānesu ettha satibalaṃ daṭṭhabbaṃ . kattha ca bhikkhave samādhibalaṃ daṭṭhabbaṃ catūsu jhānesu ettha samādhibalaṃ daṭṭhabbaṃ . kattha ca bhikkhave paññābalaṃ daṭṭhabbaṃ catūsu ariyasaccesu ettha paññābalaṃ daṭṭhabbaṃ. Imāni kho bhikkhave pañca balānīti. [16] Pañcimāni bhikkhave balāni katamāni pañca saddhābalaṃ viriyabalaṃ satibalaṃ samādhibalaṃ paññābalaṃ . imāni kho bhikkhave pañca balāni . imesaṃ kho bhikkhave pañcannaṃ balānaṃ etaṃ aggaṃ etaṃ saṅgāhikaṃ etaṃ saṅghātaniyaṃ yadidaṃ paññābalaṃ . seyyathāpi bhikkhave kūṭāgārassa etaṃ aggaṃ etaṃ saṅgāhikaṃ etaṃ saṅghātaniyaṃ yadidaṃ kūṭaṃ evameva kho bhikkhave imesaṃ pañcannaṃ balānaṃ etaṃ aggaṃ etaṃ saṅgāhikaṃ etaṃ saṅghātaniyaṃ yadidaṃ paññābalanti. [17] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu attahitāya paṭipanno hoti no parahitāya katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu attanā sīlasampanno hoti no paraṃ sīlasampadāya samādapeti attanā samādhisampanno hoti no paraṃ samādhisampadāya samādapeti attanā paññāsampanno hoti no paraṃ paññāsampadāya samādapeti attanā vimuttisampanno hoti no paraṃ vimuttisampadāya samādapeti attanā vimuttiñāṇadassanasampanno hoti no paraṃ vimuttiñāṇadassana- sampadāya samādapeti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi 1- @Footnote: 1 Ma. aṅgehi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page14.

Samannāgato bhikkhu attahitāya paṭipanno hoti no parahitāyāti. [18] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu parahitāya paṭipanno hoti no attahitāya katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu attanā na sīlasampanno hoti paraṃ sīlasampadāya samādapeti attanā na samādhisampanno hoti paraṃ samādhisampadāya samādapeti attanā na paññāsampanno hoti paraṃ paññāsampadāya samādapeti attanā na vimuttisampanno hoti paraṃ vimuttisampadāya samādapeti attanā na vimuttiñāṇadassanasampanno hoti paraṃ vimuttiñāṇadassanasampadāya samādapeti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu parahitāya paṭipanno hoti no attahitāyāti. [19] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu neva attahitāya paṭipanno hoti no parahitāya katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu attanā na sīlasampanno hoti no paraṃ sīlasampadāya samādapeti attanā na samādhisampanno hoti no paraṃ samādhisampadāya samādapeti attanā na paññāsampanno hoti no paraṃ paññāsampadāya samādapeti attanā na vimuttisampanno hoti no paraṃ vimuttisampadāya samādapeti attanā na vimuttiñāṇadassanasampanno hoti no paraṃ vimuttiñāṇadassanasampadāya samādapeti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu neva attahitāya paṭipanno hoti no parahitāyāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page15.

[20] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu attahitāya ca 1- paṭipanno hoti parahitāya ca katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu attanā ca sīlasampanno hoti parañca sīlasampadāya samādapeti attanā ca samādhisampanno hoti parañca samādhisampadāya samādapeti attanā ca paññāsampanno hoti parañca paññāsampadāya samādapeti attanā ca vimuttisampanno hoti parañca vimuttisampadāya samādapeti attanā ca vimuttiñāṇadassanasampanno hoti parañca vimuttiñāṇadassanasampadāya samādapeti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu attahitāya ca paṭipanno hoti parahitāya cāti. Balavaggo dutiyo. Tassuddānaṃ ananussutakūṭañca saṅkhittaṃ vitthatena 2- ca daṭṭhabbañca punakūṭaṃ 3- cattāropi 4- hitena cāti. ---------- Pañcaṅgikavaggo tatiyo [21] So vata bhikkhave bhikkhu agāravo appatisso asabhāgavuttiko sabrahmacārīsu ābhisamācārikaṃ dhammaṃ paripūressatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati ābhisamācārikaṃ dhammaṃ aparipūretvā sekhaṃ dhammaṃ paripūressatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati sekhaṃ dhammaṃ aparipūretvā sīlāni paripūressatīti @Footnote: 1 Po. casaddo natthi . 2 Ma. vitthārena . 3 Ma. sunokuṭaṃ . 4 Ma. Yu. ca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page16.

Netaṃ ṭhānaṃ vijjati sīlāni aparipūretvā sammādiṭṭhiṃ paripūressatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati sammādiṭṭhiṃ aparipūretvā sammāsamādhiṃ paripūressatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati so vata bhikkhave bhikkhu sagāravo sappatisso sabhāgavuttiko sabrahmacārīsu ābhisamācārikaṃ dhammaṃ paripūressatīti ṭhānametaṃ vijjati ābhisamācārikaṃ dhammaṃ paripūretvā sekhaṃ dhammaṃ paripūressatīti ṭhānametaṃ vijjati sekhaṃ dhammaṃ paripūretvā sīlāni paripūressatīti ṭhānametaṃ vijjati sīlāni paripūretvā sammādiṭṭhiṃ paripūressatīti ṭhānametaṃ vijjati sammādiṭṭhiṃ paripūretvā sammāsamādhiṃ paripūressatīti ṭhānametaṃ vijjatīti. [22] So vata bhikkhave bhikkhu agāravo appatisso asabhāgavuttiko sabrahmacārīsu ābhisamācārikaṃ dhammaṃ paripūressatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati ābhisamācārikaṃ dhammaṃ aparipūretvā sekhaṃ dhammaṃ paripūressatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati sekhaṃ dhammaṃ aparipūretvā sīlakkhandhaṃ paripūressatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati sīlakkhandhaṃ aparipūretvā samādhikkhandhaṃ paripūressatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati samādhikkhandhaṃ aparipūretvā paññākkhandhaṃ paripūressatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati so vata bhikkhave bhikkhu sagāravo sappatisso sabhāgavuttiko sabrahmacārīsu ābhisamācārikaṃ dhammaṃ paripūressatīti ṭhānametaṃ vijjati ābhisamācārikaṃ dhammaṃ paripūretvā sekhaṃ dhammaṃ paripūressatīti ṭhānametaṃ vijjati sekhaṃ dhammaṃ paripūretvā sīlakkhandhaṃ paripūressatīti ṭhānametaṃ vijjati sīlakkhandhaṃ paripūretvā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page17.

Samādhikkhandhaṃ paripūressatīti ṭhānametaṃ vijjati samādhikkhandhaṃ paripūretvā paññākkhandhaṃ paripūressatīti ṭhānametaṃ vijjatīti. [23] Pañcime bhikkhave jātarūpassa upakkilesā yehi upakkilesehi upakkiliṭṭhaṃ jātarūpaṃ na ceva mudu hoti na kammaniyaṃ na ca pabhassaraṃ pabhaṅgu ca na ca sammāupeti kammāya katame pañca ayo lohaṃ tipu sīsaṃ sajjhaṃ ime kho bhikkhave pañca jātarūpassa upakkilesā yehi upakkilesehi upakkiliṭṭhaṃ jātarūpaṃ na ceva mudu hoti na ca kammaniyaṃ na ca pabhassaraṃ pabhaṅgu ca na ca sammāupeti kammāya yato ca kho bhikkhave jātarūpaṃ imehi pañcahi upakkilesehi vimuttaṃ 1- hoti taṃ hoti jātarūpaṃ mudu ca kammaniyaṃ ca pabhassaraṃ ca na ca pabhaṅgu sammāupeti kammāya yassa kassaci 2- pilandhanavikatiyā ākaṅkhati yadi muddikāya yadi kuṇḍalāya yadi gīveyyakena 3- yadi suvaṇṇamālāya tañcassa atthaṃ anubhoti {23.1} evameva kho bhikkhave pañcime cittassa upakkilesā yehi upakkilesehi upakkiliṭṭhaṃ cittaṃ na ceva mudu hoti na ca kammaniyaṃ na ca pabhassaraṃ pabhaṅgu ca na ca sammāsamādhiyati āsavānaṃ khayāya katame pañca kāmacchando byāpādo thīnamiddhaṃ uddhaccakukkuccaṃ vicikicchā ime kho bhikkhave pañca cittassa upakkilesā yehi upakkilesehi upakkiliṭṭhaṃ cittaṃ na ceva mudu hoti na ca kammaniyaṃ na ca pabhassaraṃ pabhaṅgu ca na ca @Footnote: 1 Sī. vippamuttaṃ . 2 Ma. sabbattha vāresu yassā yassā ca. Po. yassa yassa ca. @3 Ma. gīveyyakāya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page18.

Sammāsamādhiyati āsavānaṃ khayāya yato ca kho bhikkhave cittaṃ imehi pañcahi upakkilesehi vimuttaṃ hoti taṃ hoti cittaṃ mudu ca kammaniyaṃ ca pabhassaraṃ ca na ca pabhaṅgu sammāsamādhiyati āsavānaṃ khayāya yassa yassa ca abhiññāsacchikaraṇīyassa dhammassa cittaṃ abhininnāmeti abhiññāsacchikiriyāya tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyatane {23.2} so sace ākaṅkhati anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhaveyyaṃ ekopi hutvā bahudhā assaṃ bahudhāpi hutvā eko assaṃ āvibhāvaṃ tirobhāvaṃ tirokuḍḍaṃ tiropākāraṃ tiropabbataṃ asajjamāno gaccheyyaṃ seyyathāpi ākāse paṭhaviyāpi ummujjanimujjaṃ kareyyaṃ seyyathāpi udake udakepi abhijjamāne gaccheyyaṃ seyyathāpi paṭhaviyā ākāsepi pallaṅkena kameyyaṃ seyyathāpi pakkhī sakuṇo imepi candimasuriye evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve pāṇinā parāmaseyyaṃ parimajjeyyaṃ yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vatteyyanti tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyatane {23.3} so sace ākaṅkhati dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya ubho sadde suṇeyyaṃ dibbe ca mānuse ca ye dūre santike cāti tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyatane so sace ākaṅkhati parasattānaṃ parapuggalānaṃ cetasā ceto paricca pajāneyyaṃ sarāgaṃ vā cittaṃ sarāgaṃ cittanti pajāneyyaṃ vītarāgaṃ vā cittaṃ vītarāgaṃ cittanti pajāneyyaṃ sadosaṃ vā cittaṃ sadosaṃ cittanti pajāneyyaṃ vītadosaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page19.

Vā cittaṃ vītadosaṃ cittanti pajāneyyaṃ samohaṃ vā cittaṃ samohaṃ cittanti pajāneyyaṃ vītamohaṃ vā cittaṃ vītamohaṃ cittanti pajāneyyaṃ saṅkhittaṃ vā cittaṃ saṅkhittaṃ cittanti pajāneyyaṃ vikkhittaṃ vā cittaṃ vikkhittaṃ cittanti pajāneyyaṃ mahaggataṃ vā cittaṃ mahaggataṃ cittanti pajāneyyaṃ amahaggataṃ vā cittaṃ amahaggataṃ cittanti pajāneyyaṃ sauttaraṃ vā cittaṃ sauttaraṃ cittanti pajāneyyaṃ anuttaraṃ vā cittaṃ anuttaraṃ cittanti pajāneyyaṃ samāhitaṃ vā cittaṃ samāhitaṃ cittanti pajāneyyaṃ asamāhitaṃ vā cittaṃ asamāhitaṃ cittanti pajāneyyaṃ vimuttaṃ vā cittaṃ vimuttaṃ cittanti pajāneyyaṃ avimuttaṃ vā cittaṃ avimuttaṃ cittanti pajāneyyanti tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyatane {23.4} so sace ākaṅkhati anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussareyyaṃ seyyathīdaṃ ekaṃpi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsaṃpi jātiyo tiṃsaṃpi jātiyo cattāḷīsaṃpi jātiyo paññāsaṃpi jātiyo jātisataṃpi jātisahassaṃpi jātisatasahassaṃpi anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto so tato cuto amutra udapādiṃ tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto so

--------------------------------------------------------------------------------------------- page20.

Tato cuto idhūpapannoti iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussareyyanti tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyatane so sace ākaṅkhati dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passeyyaṃ cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajāneyyaṃ ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannāti iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passeyyaṃ cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajāneyyanti tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyatane {23.5} so sace ākaṅkhati āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyanti tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyataneti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page21.

[24] Dussīlassa bhikkhave sīlavipannassa hatūpaniso hoti sammāsamādhi sammāsamādhimhi asati sammāsamādhivipannassa hatūpanisaṃ hoti yathābhūtañāṇadassanaṃ yathābhūtañāṇadassane asati yathābhūtañāṇadassana- vipannassa hatūpaniso hoti nibbidāvirāgo nibbidāvirāge asati nibbidāvirāgavipannassa hatūpanisaṃ hoti vimuttiñāṇadassanaṃ seyyathāpi bhikkhave rukkho sākhāpalāsavipanno tassa pappaṭikāpi na pāripūriṃ gacchati tacopi na pāripūriṃ gacchati pheggupi na pāripūriṃ gacchati sāropi na pāripūriṃ gacchati evameva kho bhikkhave dussīlassa sīlavipannassa hatūpaniso hoti sammāsamādhi sammāsamādhimhi asati sammāsamādhivipannassa hatūpanisaṃ hoti yathābhūtañāṇadassanaṃ yathābhūtañāṇadassane asati yathābhūtañāṇadassanavipannassa hatūpaniso hoti nibbidāvirāgo nibbidāvirāge asati nibbidāvirāgavipannassa hatūpanisaṃ hoti vimuttiñāṇadassanaṃ sīlavato bhikkhave sīlasampannassa upanissayasampanno hoti sammāsamādhi sammāsamādhimhi sati sammāsamādhisampannassa upanissayasampannaṃ hoti yathābhūtañāṇadassanaṃ yathābhūtañāṇadassane sati yathābhūtañāṇadassanasampannassa upanissayasampanno hoti nibbidāvirāgo nibbidāvirāge sati nibbidāvirāgasampannassa upanissayasampannaṃ hoti vimuttiñāṇadassanaṃ seyyathāpi bhikkhave rukkho sākhāpalāsasampanno tassa pappaṭikāpi pāripūriṃ gacchati tacopi pāripūriṃ gacchati pheggupi pāripūriṃ gacchati sāropi pāripūriṃ gacchati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page22.

Evameva kho bhikkhave sīlavato sīlasampannassa upanissayasampanno hoti sammāsamādhi sammāsamādhimhi sati sammāsamādhisampannassa upanissayasampannaṃ hoti yathābhūtañāṇadassanaṃ yathābhūtañāṇadassane sati yathābhūtañāṇadassanasampannassa upanissayasampanno hoti nibbidāvirāgo nibbidāvirāge sati nibbidāvirāgasampannassa upanissayasampannaṃ hoti vimuttiñāṇadassananti. [25] Pañcahi bhikkhave aṅgehi anuggahitā sammādiṭṭhi cetovimuttiphalā ca hoti cetovimuttiphalānisaṃsā ca paññāvimuttiphalā ca hoti paññāvimuttiphalānisaṃsā ca katamehi pañcahi idha bhikkhave sammādiṭṭhi sīlānuggahitā ca hoti suttānuggahitā ca hoti sākacchānuggahitā ca hoti samathānuggahitā ca hoti vipassanānuggahitā ca hoti imehi kho bhikkhave pañcahi aṅgehi anuggahitā sammādiṭṭhi cetovimuttiphalā ca hoti cetovimuttiphalānisaṃsā ca paññāvimuttiphalā ca hoti paññāvimuttiphalānisaṃsā cāti. [26] Pañcimāni bhikkhave vimuttāyatanāni yattha bhikkhuno appamattassa ātāpino pahitattassa viharato avimuttaṃ vā cittaṃ vimuccati aparikkhīṇā vā āsavā parikkhayaṃ gacchanti ananuppattaṃ vā anuttaraṃ yogakkhemaṃ anupāpuṇāti katamāni pañca idha bhikkhave bhikkhuno satthā dhammaṃ deseti aññataro vā garuṭṭhāniyo sabrahmacārī yathā yathā bhikkhave tassa bhikkhuno satthā dhammaṃ deseti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page23.

Aññataro vā garuṭṭhāniyo sabrahmacārī tathā tathā so tasmiṃ dhamme atthapaṭisaṃvedī ca hoti dhammapaṭisaṃvedī ca tassa atthapaṭisaṃvedino dhammapaṭisaṃvedino pāmujjaṃ 1- jāyati pamuditassa pīti jāyati pitimanassa kāyo passambhati passaddhakāyo sukhaṃ vedeti sukhino cittaṃ samādhiyati idaṃ bhikkhave paṭhamaṃ vimuttāyatanaṃ yattha bhikkhuno appamattassa ātāpino pahitattassa viharato avimuttaṃ vā cittaṃ vimuccati aparikkhīṇā vā āsavā parikkhayaṃ gacchanti ananuppattaṃ vā anuttaraṃ yogakkhemaṃ anupāpuṇāti. {26.2} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhuno naheva kho satthā dhammaṃ deseti aññataro vā garuṭṭhāniyo sabrahmacārī apica kho yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena paresaṃ deseti yathā yathā bhikkhave bhikkhu yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena paresaṃ deseti tathā tathā so tasmiṃ dhamme atthapaṭisaṃvedī ca hoti dhammapaṭisaṃvedī ca tassa atthapaṭisaṃvedino dhammapaṭisaṃvedino pāmujjaṃ jāyati pamuditassa pīti jāyati pītimanassa kāyo passambhati passaddhakāyo sukhaṃ vedeti sukhino cittaṃ samādhiyati idaṃ bhikkhave dutiyaṃ vimuttāyatanaṃ yattha bhikkhuno appamattassa .pe. Yogakkhemaṃ anupāpuṇāti. {26.3} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhuno naheva kho satthā dhammaṃ deseti aññataro vā garuṭṭhāniyo sabrahmacārī napi 2- yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena paresaṃ deseti apica kho yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena sajjhāyaṃ karoti yathā yathā @Footnote: 1 Ma. sabbavāresu pāmojjaṃ . 2 Ma. nāpi. sabbavāseupi īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page24.

Bhikkhave bhikkhu yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena sajjhāyaṃ karoti tathā tathā so tasmiṃ dhamme atthapaṭisaṃvedī ca hoti dhammapaṭisaṃvedī ca tassa atthapaṭisaṃvedino dhammapaṭisaṃvedino pāmujjaṃ jāyati pamuditassa pīti jāyati pītimanassa kāyo passambhati passaddhakāyo sukhaṃ vedeti sukhino cittaṃ samādhiyati idaṃ bhikkhave tatiyaṃ vimuttāyatanaṃ yattha bhikkhuno appamattassa ātāpino .pe. Yogakkhemaṃ anupāpuṇāti. {26.4} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhuno naheva kho satthā dhammaṃ deseti aññataro vā garuṭṭhāniyo sabrahmacārī napi yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena paresaṃ deseti napi yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena sajjhāyaṃ karoti apica kho yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ cetasā anuvitakketi anuvicāreti 1- manasānupekkhati yathā yathā bhikkhave bhikkhu yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ cetasā anuvitakketi anuvicāreti manasānupekkhati tathā tathā so tasmiṃ dhamme atthapaṭisaṃvedī ca hoti dhammapaṭisaṃvedī ca tassa atthapaṭisaṃvedino dhammapaṭisaṃvedino pāmujjaṃ jāyati pamuditassa pīti jāyati pītimanassa kāyo passambhati passaddhakāyo sukhaṃ vedeti sukhino cittaṃ samādhiyati idaṃ bhikkhave catutthaṃ vimuttāyatanaṃ yattha bhikkhuno appamattassa .pe. Yogakkhemaṃ anupāpuṇāti. {26.5} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhuno naheva kho satthā dhammaṃ deseti aññataro vā garuṭṭhāniyo sabrahmacārī napi yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena paresaṃ @Footnote: 1 Po. Yu. anuvicarati. aparampi īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page25.

Deseti napi yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena sajjhāyaṃ karoti napi yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ cetasā anuvitakketi anuvicāreti manasānupekkhati apica khvassa aññataraṃ samādhinimittaṃ suggahitaṃ hoti sumanasikataṃ sūpadhāritaṃ suppaṭividdhaṃ paññāya yathā yathā bhikkhave bhikkhuno aññataraṃ samādhinimittaṃ suggahitaṃ hoti sumanasikataṃ sūpadhāritaṃ suppaṭividdhaṃ paññāya tathā tathā so tasmiṃ dhamme atthapaṭisaṃvedī ca hoti dhammapaṭisaṃvedī ca tassa atthapaṭisaṃvedino dhammapaṭisaṃvedino pāmujjaṃ jāyati pamuditassa pīti jāyati pītimanassa kāyo passambhati passaddhakāyo sukhaṃ vedeti sukhino cittaṃ samādhiyati idaṃ bhikkhave pañcamaṃ vimuttāyatanaṃ yattha bhikkhuno appamattassa .pe. yogakkhemaṃ anupāpuṇāti. {26.6} Imāni kho bhikkhave pañca vimuttāyatanāni yattha bhikkhuno appamattassa ātāpino pahitattassa viharato avimuttaṃ vā cittaṃ vimuccati aparikkhīṇā vā āsavā parikkhayaṃ gacchanti ananuppattaṃ vā anuttaraṃ yogakkhemaṃ anupāpuṇātīti. [27] Samādhiṃ bhikkhave bhāvetha appamāṇaṃ nipakā patissatā samādhiṃ bhikkhave bhāvayataṃ appamāṇaṃ nipakānaṃ patissatānaṃ pañca ñāṇāni paccattaññeva uppajjanti katamāni pañca ayaṃ samādhi paccuppannasukho ceva āyatiṃ ca sukhavipākoti paccattaññeva ñāṇaṃ uppajjati ayaṃ samādhi ariyo nirāmisoti paccattaññeva ñāṇaṃ uppajjati ayaṃ samādhi akāpurisasevitoti paccattaññeva ñāṇaṃ uppajjati ayaṃ samādhi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page26.

Santo paṇīto paṭippassaddhiladdho ekodibhāvādhigato na ca sasaṅkhāraniggayhavāritappattoti paccattaññeva ñāṇaṃ uppajjati so kho panāhaṃ imaṃ samādhiṃ satova samāpajjāmi sato 1- vuṭṭhahāmīti paccattaññeva ñāṇaṃ uppajjati . samādhiṃ bhikkhave bhāvetha appamāṇaṃ nipakā patissatā samādhiṃ bhikkhave bhāvayataṃ appamāṇaṃ nipakānaṃ patissatānaṃ imāni pañca ñāṇāni paccattaññeva uppajjantīti. [28] Ariyassa bhikkhave pañcaṅgikassa sammāsamādhissa bhāvanaṃ desessāmi taṃ suṇātha .pe. katamā ca bhikkhave ariyassa pañcaṅgikassa sammāsamādhissa bhāvanā idha bhikkhave bhikkhu vivicceva kāmehi .pe. Paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati so imameva kāyaṃ vivekajena pitisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati nāssa kiñci sabbāvato kāyassa vivekajena pītisukhena apphuṭaṃ hoti seyyathāpi bhikkhave dakkho nhāpako vā nhāpakantevāsī vā kaṃsathāle nhāniyacuṇṇāni ākiritvā udakena paripphosakaṃ paripphosakaṃ sanneyya sāyaṃ nhāniyapiṇḍi sinehānugatā sinehaparetā samantarabāhirā 2- phuṭā sinehena na ca paggharati 3- evameva kho bhikkhave bhikkhu imameva kāyaṃ vivekajena pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati nāssa kiñci sabbāvato kāyassa vivekajena pītisukhena apphuṭaṃ hoti ariyassa bhikkhave pañcaṅgikassa sammāsamādhissa ayaṃ paṭhamā bhāvanā. {28.1} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā .pe. Dutiyaṃ jhānaṃ @Footnote: 1 Yu. etthantare vasaddo dissati . 2 Ma. Yu. santarabāhirā . 3 Ma. paggharinī.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page27.

Upasampajja viharati so imameva kāyaṃ samādhijena pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati nāssa kiñci sabbāvato kāyassa samādhijena pītisukhena apphuṭaṃ hoti seyyathāpi bhikkhave udakarahado [1]- ubbhitodako 2- tassa nevassa puratthimāya disāya udakassa āyamukhaṃ na pacchimāya disāya udakassa āyamukhaṃ na uttarāya disāya udakassa āyamukhaṃ na dakkhiṇāya disāya udakassa āyamukhaṃ devo ca 3- kālena kālaṃ sammādhāraṃ nānuppaveccheyya 4- athakho tamhā ca udakarahadā sītā vāridhārā ubbhijjitvā tameva udakarahadaṃ sītena vārinā abhisandeyya parisandeyya paripūreyya paripphareyya nāssa kiñci sabbāvato udakarahadassa sītena vārinā apphuṭaṃ assa evameva kho bhikkhave bhikkhu imameva kāyaṃ samādhijena pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati nāssa kiñci sabbāvato kāyassa samādhijena pītisukhena apphuṭaṃ hoti ariyassa bhikkhave pañcaṅgikassa sammāsamādhissa ayaṃ dutiyā bhāvanā. {28.2} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu pītiyā ca virāgā .pe. Tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati so imameva kāyaṃ nippītikena sukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati nāssa kiñci sabbāvato kāyassa nippītikena sukhena apphuṭaṃ hoti seyyathāpi bhikkhave uppaliniyaṃ vā paduminiyaṃ vā puṇḍarīkiniyaṃ vā appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni 5- udakānuggatāni antonimuggaposīni tāni @Footnote: 1 Ma. gambhīro . 2 Ma. Yu. ubbhidodako . 3 Po. pana . 4 Yu. anuppaveccheyya. @5 Po. saṃbaddhāni.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page28.

Yāva caggā yāva ca mūlā sītena vārinā abhisannāni parisannāni paripūrāni paripphuṭāni nāssa kiñci sabbāvataṃ uppalānaṃ vā padumānaṃ vā puṇḍarīkānaṃ vā sītena vārinā apphuṭaṃ assa evameva kho bhikkhave bhikkhu imameva kāyaṃ nippītikena sukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati nāssa kiñci sabbāvato kāyassa nippitikena sukhena apphuṭaṃ hoti ariyassa bhikkhave pañcaṅgikassa sammāsamādhissa ayaṃ tatiyā bhāvanā. {28.3} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā .pe. catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati so imameva kāyaṃ parisuddhena cetasā pariyodātena pharitvā nisinno hoti nāssa kiñci sabbāvato kāyassa parisuddhena cetasā pariyodātena apphuṭaṃ hoti seyyathāpi bhikkhave puriso odātena vatthena sasīsaṃ pārupitvā nisinno assa nāssa kiñci sabbāvato kāyassa odātena vatthena apphuṭaṃ assa evameva kho bhikkhave bhikkhu imameva kāyaṃ parisuddhena cetasā pariyodātena pharitvā nisinno hoti nāssa kiñci sabbāvato kāyassa parisuddhena cetasā pariyodātena apphuṭaṃ hoti ariyassa bhikkhave pañcaṅgikassa sammāsamādhissa ayaṃ catutthā bhāvanā. {28.4} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhuno paccavekkhaṇānimittaṃ suggahitaṃ hoti sumanasikataṃ sūpadhāritaṃ suppaṭividdhaṃ paññāya seyyathāpi bhikkhave añño vā aññaṃ paccavekkheyya ṭhito vā nisinnaṃ paccavekkheyya nisinno vā nipannaṃ paccavekkheyya evameva kho bhikkhave bhikkhuno

--------------------------------------------------------------------------------------------- page29.

Paccavekkhaṇānimittaṃ suggahitaṃ hoti sumanasikataṃ sūpadhāritaṃ suppaṭividdhaṃ paññāya ariyassa bhikkhave pañcaṅgikassa sammāsamādhissa ayaṃ pañcamā bhāvanā. {28.5} Evaṃ bhāvite kho bhikkhave bhikkhu ariye pañcaṅgike sammāsamādhimhi evaṃ bahulīkate yassa yassa abhiññāsacchikaraṇīyassa dhammassa cittaṃ abhininnāmeti abhiññāsacchikiriyāya tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyatane seyyathāpi bhikkhave udakamaṇiko ādhāre ṭhapito pūro udakassa samatittiko kākapeyyo tamenaṃ balavā puriso yato yato āvaṭṭeyya 1- āgaccheyya udakanti . evaṃ bhante. Evameva kho bhikkhave bhikkhu evaṃ bhāvite ariye pañcaṅgike sammāsamādhimhi evaṃ bahulīkate yassa yassa abhiññāsacchikaraṇīyassa dhammassa cittaṃ abhininnāmeti abhiññāsacchikiriyāya tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyatane seyyathāpi bhikkhave same bhūmibhāge pokkharaṇī caturassā 2- ālibaddhā pūrā udakassa samatittikā kākapeyyā tamenaṃ balavā puriso yato yato āliṃ muñceyya āgaccheyya udakanti . evaṃ bhante . evameva kho bhikkhave bhikkhu evaṃ bhāvite ariye pañcaṅgike sammāsamādhimhi evaṃ bahulīkate yassa yassa abhiññā sacchikaraṇīyassa dhammassa cittaṃ abhininnāmeti abhiññāsacchikiriyāya tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyatane seyyathāpi bhikkhave subhūmiyaṃ cātummahāpathe ājaññaratho yutto assa ṭhito @Footnote: 1 Ma. Yu. āvajjeyya . 2 Ma. caturaṃsā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page30.

Osatapatodo 1- tamenaṃ dakkho yoggācariyo assadammasārathi abhirūhitvā vāmena hatthena rasmiyo gahetvā dakkhiṇena hatthena patodaṃ gahetvā yenicchakaṃ yadicchakaṃ sāreyyapi paccāsāreyyapi evameva kho bhikkhave bhikkhu evaṃ bhāvite ariye pañcaṅgike sammāsamādhimhi evaṃ bahulīkate yassa yassa abhiññāsacchikaraṇīyassa dhammassa cittaṃ abhininnāmeti abhiññāsacchikiriyāya tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyatane so sace ākaṅkhati anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhaveyyaṃ ekopi hutvā bahudhā assaṃ .pe. yāvabrahmalokāpi kāyena vasaṃ vatteyyanti tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyatane so sace ākaṅkhati dibbāya sotadhātuyā visuddhāya .pe. ye dūre santike cāti tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyatane so sace ākaṅkhati parasattānaṃ parapuggalānaṃ cetasā ceto paricca pajāneyyaṃ sarāgaṃ vā cittaṃ sarāgaṃ cittanti pajāneyyaṃ .pe. Avimuttaṃ vā cittaṃ avimuttaṃ cittanti pajāneyyanti tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyatane so sace ākaṅkhati anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussareyyaṃ seyyathīdaṃ ekaṃpi jātiṃ dvepi jātiyo .pe. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussareyyanti tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyatane so sace ākaṅkhati dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena .pe. yathākammūpage satte pajāneyyanti tatra @Footnote: 1 Ma. Yu. odhastapatodo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page31.

Tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyatane so sace ākaṅkhati āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyanti tatra tatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇāti sati sati āyataneti. [29] Pañcime bhikkhave caṅkame ānisaṃsā katame pañca addhānakkhamo hoti padhānakkhamo hoti appābādho hoti asitaṃ pitaṃ khāyitaṃ sāyitaṃ sammāpariṇāmaṃ 1- gacchati caṅkamādhigato samādhi ciraṭṭhitiko hoti ime kho bhikkhave pañca caṅkame ānisaṃsāti. [30] Ekaṃ samayaṃ bhagavā kosalesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena icchānaṅgalaṃ nāma kosalānaṃ brāhmaṇagāmo tadavasari tatra sudaṃ bhagavā icchānaṅgale viharati icchānaṅgalavanasaṇḍe. Assosuṃ kho icchānaṅgalakā brāhmaṇagahapatikā samaṇo khalu bho gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito icchānaṅgalaṃ anuppatto icchānaṅgale viharati icchānaṅgalavanasaṇḍe. {30.1} Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā 2- so imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti so dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ @Footnote: 1 Po. asītapitakhāyitasāyitaṃ sammā .... Yu. asītapitakhāyitasāyitasammāpariṇāmaṃ. @2 Ma. bhagavāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page32.

Parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotīti athakho icchānaṅgalakā brāhmaṇagahapatikā tassā rattiyā accayena pahūtaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ ādāya yena icchānaṅgalavanasaṇḍo tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā bahidvārakoṭṭhake aṭṭhaṃsu uccāsaddā mahāsaddā tena kho pana samayena āyasmā nāgito bhagavato upaṭṭhāko hoti athakho bhagavā āyasmantaṃ nāgitaṃ āmantesi ke pana te 1- nāgita uccāsaddā mahāsaddā kevaṭā maññe macche vilopentīti . ete bhante icchānaṅgalakā brāhmaṇagahapatikā pahūtaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ ādāya bahidvārakoṭṭhake ṭhitā bhagavantañceva 2- uddissa bhikkhusaṅghañcāti. {30.2} Māhaṃ nāgita yasena samāgamaṃ mā ca mayā yaso yo kho nāgita nayimassa nekkhammasukhassa pavivekasukhassa upasamasukhassa sambodhasukhassa nikāmalābhī assa akicchalābhī akasiralābhī yassāhaṃ nekkhammasukhassa pavivekasukhassa upasamasukhassa sambodhasukhassa nikāmalābhī akicchalābhī akasiralābhī so 3- miḷhasukhaṃ middhasukhaṃ lābhasakkārasilokasukhaṃ sādiyeyyāti. {30.3} Adhivāsetudāni bhante bhagavā adhivāsetu sugato adhivāsanakālodāni bhante bhagavato yena yenevadāni bhante 4- bhagavā gamissati tanninnāva bhavissanti 5- brāhmaṇagahapatikā negamā ceva jānapadā ca seyyathāpi bhante thullaphusitake deve vassante yathāninnaṃ udakāni pavattanti evameva kho bhante yena yenevadāni bhagavā gamissati tanninnāva bhavissanti brāhmaṇagahapatikā negamā @Footnote: 1 Ma. kho. . 2 Ma. bhagavantaññeva. Yu. bhagavantaṃ yeva . 3 Ma. Yu. so taṃ. aparaṃpi @īdisameva. 4 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho natthi . 5 Ma. gamissanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page33.

Ceva jānapadā ca taṃ kissa hetu tathā hi bhante bhagavato sīlapaññāṇanti. {30.4} Māhaṃ nāgita yasena samāgamaṃ mā ca mayā yaso yo kho nāgita nayimassa nekkhammasukhassa pavivekasukhassa upasamasukhassa sambodhasukhassa nikāmalābhī assa akicchalābhī akasiralābhī yassāhaṃ nekkhammasukhassa pavivekasukhassa upasamasukhassa sambodhasukhassa nikāmalābhī akicchalābhī akasiralābhī so miḷhasukhaṃ middhasukhaṃ lābhasakkārasilokasukhaṃ sādiyeyya . asitapītakhāyitasāyitassa kho nāgita uccārapassāvo eso tassa nissando piyānaṃ kho nāgita vipariṇāmaññathābhāvā uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā eso tassa nissando asubhanimittānuyogaṃ anuyuttassa kho nāgita asubhanimitte 1- pāṭikkūlyatā saṇṭhāti eso tassa nissando chasu kho nāgita phassāyatanesu aniccānupassino viharato phasse pāṭikkūlyatā saṇṭhāti eso tassa nissando pañcasu kho nāgita upādānakkhandhesu udayabbayānupassino viharato upādāne pāṭikkūlyatā saṇṭhāti eso tassa nissandoti. Pañcaṅgikavaggo tatiyo. Tassuddānaṃ dvegāravūpakkilesā 2- dussīlānuggahena ca vimutti samādhaṅgikā caṅkamo nāgitena cāti. @Footnote: 1 Ma. Yu. subhanimitte. @2 Po. dve agāravā jātarūpā upakkilesā dussīlānuggahena ca @ vimuttisamādhipañcaṅgikā caṅkamā nāgītena cāti. @ Ma. dve agāravupakkilesā dussīlānuggahitena ca @ ................ caṅkamaṃ .............

--------------------------------------------------------------------------------------------- page34.

Sumanavaggo catuttho [31] Athakho sumanā rājakumārī pañcahi rathasatehi pañcahi ca rājakumārīsatehi parivutā yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinnā kho sumanā rājakumārī bhagavantaṃ etadavoca idhassu bhante bhagavato dve sāvakā samasaddhā samasīlā samapaññā eko dāyako eko adāyako te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyyuṃ devabhūtānaṃ pana nesaṃ bhante siyā viseso siyā nānākaraṇanti siyā sumaneti bhagavā avoca yo so sumane dāyako so amuṃ adāyakaṃ devabhūto samāno pañcahi ṭhānehi adhigaṇhāti dibbena āyunā dibbena vaṇṇena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena adhipateyyena 1- yo so sumane dāyako so amuṃ adāyakaṃ devabhūto samāno imehi pañcahi ṭhānehi adhigaṇhātīti 2-. {31.1} Sace pana te bhante tato cutā itthattaṃ āgacchanti manussabhūtānaṃ pana nesaṃ bhante siyā viseso siyā nānākaraṇanti siyā sumaneti bhagavā avoca yo so sumane dāyako so amuṃ adāyakaṃ manussabhūto samāno pañcahi ṭhānehi adhigaṇhāti mānusakena āyunā mānusakena vaṇṇena mānusakena sukhena mānusakena yasena mānusakena adhipateyyena yo so sumane dāyako so amuṃ adāyakaṃ manussabhūto samāno imehi pañcahi ṭhānehi adhigaṇhātīti . @Footnote: 1 Ma. ādhipatteyyena. aparaṃpi īdisameva . 2 Po. Ma. Yu. itisaddo natthi. @sabbatthavāresu īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page35.

Sace pana te bhante ubho agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti pabbajitānaṃ pana nesaṃ bhante siyā viseso siyā nānākaraṇanti. {31.2} Siyā sumaneti bhagavā avoca yo so sumane dāyako so amuṃ adāyakaṃ pabbajito samāno pañcahi ṭhānehi adhigaṇhāti yācitova bahulaṃ cīvaraṃ paribhuñjati appaṃ ayācito yācitova bahulaṃ piṇḍapātaṃ paribhuñjati appaṃ ayācito yācitova bahulaṃ senāsanaṃ paribhuñjati appaṃ ayācito yācitova bahulaṃ gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ paribhuñjati appaṃ ayācito yehi kho pana sabrahmacārīhi saddhiṃ viharati tyassa manāpeneva bahulaṃ kāyakammena samudācaranti appaṃ amanāpena manāpena 1- bahulaṃ vacīkammena samudācaranti appaṃ amanāpena manāpena bahulaṃ manokammena samudācaranti appaṃ amanāpena manāpaññeva 2- upahāraṃ upaharanti appaṃ amanāpaṃ yo so sumane dāyako so amuṃ adāyakaṃ pabbajito samāno imehi pañcahi ṭhānehi adhigaṇhātīti. {31.3} Sace pana te bhante ubho arahattaṃ pāpuṇanti arahattappattānaṃ pana nesaṃ bhante siyā viseso siyā nānākaraṇanti ettha kho panesāhaṃ sumane na kiñci nānākaraṇaṃ vadāmi yadidaṃ vimuttiyā vimuttanti 3- . Acchariyaṃ bhante abbhutaṃ bhante yāvañcidaṃ bhante alameva dānāni dātuṃ alaṃ puññāni kātuṃ yatra hi nāma devabhūtassapi upakārāni puññāni manussabhūtassapi upakārāni puññāni pabbajitassapi upakārāni @Footnote: 1 Ma. Yu. manāpeneva . 2 Ma. manāpaṃ yeva . 3 Ma. Yu. vimuttinti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page36.

Puññānīti . evametaṃ sumane evametaṃ sumane alaṃ hi sumane dānāni dātuṃ alaṃ puññāni kātuṃ devabhūtassapi upakārāni puññāni manussabhūtassapi upakārāni puññāni pabbajitassapi upakārāni puññānīti . idamavoca bhagavā idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā yathāpi cando vimalo gacchaṃ ākāsadhātuyā sabbe tāragaṇe 1- loke ābhāya atirocati tatheva sīlasampanno saddho purisapuggalo sabbe maccharino loke cāgena atirocati. Yathāpi megho thanayaṃ vijjumālī satakkaku thalaṃ ninnañca pūreti abhivassaṃ vasundharaṃ. Evaṃ dassanasampanno sammāsambuddhasāvako macchariṃ adhigaṇhāti pañcaṭṭhānehi paṇḍito āyunā yasasā ceva vaṇṇena ca sukhena ca sa ve bhogaparibyuḷho pecca sagge pamodatīti. [32] Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Athakho cundī rājakumārī pañcahi rathasatehi pañcahi ca kumārīsatehi parivutā yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinnā kho cundī rājakumārī bhagavantaṃ etadavoca amhākaṃ bhante bhātā cundo @Footnote: 1 Ma. tārāgaṇe.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page37.

Nāma rājakumāro so evamāha yadeva so hoti itthī vā puriso vā buddhaṃ saraṇaṃ gato dhammaṃ saraṇaṃ gato saṅghaṃ saraṇaṃ gato pāṇātipātā paṭivirato adinnādānā paṭivirato kāmesu micchācārā paṭivirato musāvādā paṭivirato surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato so kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiññeva upapajjati no duggatinti. {32.1} Sāhaṃ bhante bhagavantaṃ pucchāmi kathaṃrūpe nu 1- kho bhante satthari pasanno kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiññeva upapajjati no duggatiṃ kathaṃrūpe dhamme pasanno kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiññeva upapajjati no duggatiṃ kathaṃrūpe saṅghe pasanno kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiññeva upapajjati no duggatiṃ kathaṃrūpesu sīlesu paripūrakārī kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiññeva upapajjati no duggatinti. {32.2} Yāvatā cundi sattā apadā vā dvipadā vā catuppadā vā bahuppadā vā rūpino vā arūpino vā saññino vā asaññino vā nevasaññināsaññino vā tathāgato tesaṃ aggamakkhāyati arahaṃ sammāsambuddho . ye kho cundi buddhe pasannā agge te pasannā agge kho pana pasannānaṃ aggo vipāko hoti. {32.3} Yāvatā cundi dhammā saṅkhatā vā asaṅkhatā vā virāgo tesaṃ aggamakkhāyati yadidaṃ madanimmadano pipāsavinayo ālayasamugghāto vaṭṭūpacchedo taṇhakkhayo 2- virāgo nirodho nibbānaṃ. Ye kho cundi @Footnote: 1 Ma. nusaddo natthi . 2 Ma. taṇhākkhayo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page38.

Virāge dhamme pasannā agge te pasannā agge kho pana pasannānaṃ aggo vipāko hoti. {32.4} Yāvatā cundi saṅghā vā gaṇā vā tathāgatasāvakasaṅgho tesaṃ aggamakkhāyati yadidaṃ cattāri purisayugāni aṭṭha purisapuggalā esa bhagavato sāvakasaṅgho āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa . ye kho cundi saṅghe pasannā agge te pasannā agge kho pana pasannānaṃ aggo vipāko hoti. {32.5} Yāvatā cundi sīlāni ariyakantāni [1]- tesaṃ aggamakkhāyanti yadidaṃ akhaṇḍāni acchiddāni asabalāni akammāsāni bhujissāni viññupasatthāni aparāmaṭṭhāni samādhisaṃvattanikāni ye kho cundi ariyakantesu sīlesu paripūrakārino agge te paripūrakārino agge kho pana paripūrakārīnaṃ aggo vipāko hotīti. Aggato ve pasannānaṃ aggaṃ dhammaṃ vijānataṃ agge buddhe pasannānaṃ dakkhiṇeyye anuttare agge dhamme pasannānaṃ virāgūpasame sukhe agge saṅghe pasannānaṃ puññakkhette anuttare aggasmiṃ dānaṃ dadataṃ aggaṃ puññaṃ pavaḍḍhati aggaṃ āyu ca vaṇṇo ca yaso kitti sukhaṃ balaṃ aggassa dātā medhāvī aggadhammasamāhito devabhūto manusso vā aggappatto pamodatīti. [33] Ekaṃ samayaṃ bhagavā bhaddiye viharati jātiyāvane. Athakho @Footnote: 1 Po. Ma. etthantare sīlānīti dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page39.

Uggaho meṇḍakanattā yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho uggaho meṇḍakanattā bhagavantaṃ etadavoca adhivāsetu me bhante bhagavā svātanāya attacatuttho bhattanti . adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena athakho uggaho meṇḍakanattā bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. {33.1} Athakho bhagavā tassā rattiyā accayena pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena uggahassa meṇḍakanattuno nivesanaṃ tenupasaṅkami upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi . athakho uggaho meṇḍakanattā bhagavantaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi. {33.2} Athakho uggaho meṇḍakanattā bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho uggaho meṇḍakanattā bhagavantaṃ etadavoca imā me bhante kumāriyo patikulāni gamissanti ovadatu tāsaṃ bhante bhagavā anusāsatu tāsaṃ bhante bhagavā yaṃ tāsaṃ assa dīgharattaṃ hitāya sukhāyāti . athakho bhagavā tā kumāriyo etadavoca tasmā tiha kumāriyo evaṃ sikkhitabbaṃ yassa kho 1- mātāpitaro bhattuno dassanti atthakāmā hitesino anukampakā anukampaṃ upādāya tassa bhavissāma pubbuṭṭhāyiniyo pacchānipātiniyo kiṃkārapaṭissāviniyo manāpacāriniyo piyavādiniyoti evaṃ hi 2- vo kumāriyo sikkhitabbaṃ. Tasmā @Footnote: 1 Po. Ma. vo. Yu. khosaddo natthi . 2 Po. sabbatthavāresu evañhi vo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page40.

Tiha kumāriyo evaṃ sikkhitabbaṃ ye te bhattu garuno bhavissanti mātāti vā pitāti vā samaṇabrāhmaṇāti vā te sakkarissāma garukarissāma 1- mānessāma pūjessāma 2- abbhāgate ca āsanodakena paṭipūjessāmāti evaṃ hi vo kumāriyo sikkhitabbaṃ . tasmā tiha kumāriyo evaṃ sikkhitabbaṃ ye te bhattu abbhantarā kammantā uṇṇāti vā kappāsāti vā tattha dakkhā bhavissāma analasā tatrupāyāya vīmaṃsāya samannāgatā alaṃ kātuṃ alaṃ saṃvidhātunti evaṃ hi vo kumāriyo sikkhitabbaṃ. {33.3} Tasmā tiha kumāriyo evaṃ sikkhitabbaṃ yo so bhattu abbhantaro antojano dāsāti vā pessāti vā kammakarāti vā tesaṃ katañca katato jānissāma akatañca akatato jānissāma gilānakānañca balābalaṃ jānissāma khādanīyaṃ bhojanīyaṃ cassa paccayaṃsena 3- vibhajissāmāti evaṃ hi vo kumāriyo sikkhitabbaṃ . tasmā tiha kumāriyo evaṃ sikkhitabbaṃ yaṃ bhattā āharissati dhanaṃ vā dhaññaṃ vā rajataṃ vā jātarūpaṃ vā taṃ ārakkhena guttiyā sampādessāma tattha ca bhavissāma adhuttī athenī asoṇḍī avināsikāti 4- evaṃ hi vo kumāriyo sikkhitabbaṃ. {33.4} Imehi kho kumāriyo pañcahi dhammehi samannāgato mātugāmo kāyassa bhedā parammaraṇā manāpakāyikānaṃ devānaṃ sahabyataṃ upapajjatīti. Yo naṃ bharati sabbadā niccaṃ ātāpi ussuko sabbakāmaharaṃ 5- posaṃ bhattāraṃ nātimaññati @Footnote: 1 Ma. garuṃ karisusāma . 2 Po. Yu. mānissāma pūjissāma . 3 Ma. paccaṃsenesaṃ @vibhajissāma . 4 Po. Ma. Yu. avināsikāyoti . 5 Yu. sabbakāmarahaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page41.

Na cāpi sotthi bhattāraṃ issācārena 1- rosaye bhattu ca garuno sabbe paṭipūjeti paṇḍitā uṭṭhāyikā 2- analasā saṅgahitaparijjanā bhattu manāpaṃ carati saṃbhataṃ 3- anurakkhati. Yā evaṃ vattatī nārī bhattu chandavasānugā manāpā nāma te devā yattha sā upapajjatīti. [34] Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Athakho sīho senāpati yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho sīho senāpati bhagavantaṃ etadavoca sakkā nu kho bhante sandiṭṭhikaṃ dānaphalaṃ paññāpetunti. {34.1} Sakkā sīhāti bhagavā avoca dāyako sīha dānapati bahuno janassa piyo hoti manāpo yaṃpi sīha dāyako dānapati bahuno janassa piyo hoti manāpo idaṃpi sandiṭṭhikaṃ dānaphalaṃ. {34.2} Puna caparaṃ sīha dāyakaṃ dānapatiṃ santo sappurisā bhajanti yaṃpi sīha dāyakaṃ dānapatiṃ santo sappurisā bhajanti idaṃpi sandiṭṭhikaṃ dānaphalaṃ. {34.3} Puna caparaṃ sīha dāyakassa dānapatino kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchati yaṃpi sīha dāyakassa dānapatino kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchati idaṃpi sandiṭṭhikaṃ dānaphalaṃ. {34.4} Puna caparaṃ sīha dāyako dānapati yaññadeva 4- parisaṃ upasaṅkamati yadi khattiyaparisaṃ yadi brāhmaṇaparisaṃ yadi gahapatiparisaṃ yadi samaṇaparisaṃ @Footnote: 1 Po. Yu. issāvādena. Sī. icchāvādena . 2 Po. Ma. Yu. uṭṭhāhikā. @3 Po. Ma. Yu. sambhataṃ . 4 Ma. yaṃ yadeva. ito paraṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page42.

Visārado upasaṅkamati amaṅkubhūto yaṃpi sīha dāyako dānapati yaññadeva parisaṃ upasaṅkamati yadi khattiyaparisaṃ yadi brāhmaṇaparisaṃ yadi gahapatiparisaṃ yadi samaṇaparisaṃ visārado upasaṅkamati amaṅkubhūto idaṃpi sandiṭṭhikaṃ dānaphalaṃ. {34.5} Puna caparaṃ sīha dāyako dānapati kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati yaṃpi sīha dāyako dānapati kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati idaṃpi samparāyikaṃ dānaphalanti . evaṃ vutte sīho senāpati bhagavantaṃ etadavoca yānīmāni bhante bhagavatā cattāri sandiṭṭhikāni dānaphalāni akkhātāni nāhaṃ ettha bhagavato saddhāya gacchāmi ahaṃpetāni jānāmi ahaṃ bhante dāyako dānapati bahuno janassa piyo manāpo ahaṃ bhante dāyako dānapati maṃ santo sappurisā bhajanti ahaṃ bhante dāyako dānapati mayhaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato sīho senāpati dāyako kārako saṅghupaṭṭhākoti ahaṃ bhante dāyako dānapati yaññadeva parisaṃ upasaṅkamāmi yadi khattiyaparisaṃ yadi brāhmaṇaparisaṃ yadi gahapatiparisaṃ yadi samaṇaparisaṃ visārado upasaṅkamāmi amaṅkubhūto. {34.6} Yānīmāni bhante bhagavatā cattāri sandiṭṭhikāni dānaphalāni akkhātāni nāhaṃ ettha bhagavato saddhāya gacchāmi ahaṃpetāni jānāmi . yañca kho maṃ bhante bhagavā evamāha dāyako sīha dānapati kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjatīti etāhaṃ na jānāmi ettha ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page43.

Panāhaṃ bhagavato saddhāya gacchāmīti . evametaṃ sīha evametaṃ sīha dāyako sīha 1- dānapati kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjatīti. Dadaṃ piyo hoti bhajanti naṃ bahū kittiṃ ca pappoti yasassa vaḍḍhati 2- amaṅkubhūto parisaṃ vigāhati visārado hoti naro amaccharī tasmā hi dānāni dadanti paṇḍitā vineyya maccheramalaṃ sukhesino te dīgharattaṃ tidive patiṭṭhitā devānaṃ sahabyagatā ramanti te katāvakāsā katakusalā ito cutā sayampabhā anuvicaranti nandane 3- te tattha nandanti ramanti modare samappitā kāmaguṇehi pañcahi. Katvāna vākyaṃ asitassa tādino kamanti sabbe 4- sugatassa sāvakāti. [35] Pañcime bhikkhave dāne ānisaṃsā katame pañca bahuno janassa piyo hoti manāpo santo sappurisā bhajanti kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchati gihidhammā anapagato 5- hoti @Footnote: 1 Ma. sīhāti natthi . 2 Ma. Yu. yaso ca vaḍḍhati . 3 Ma. Yu. nandanaṃ. @4 Ma. Yu. ramanti sagge . 5 Yu. anapeto.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page44.

Kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati ime kho bhikkhave pañca dāne ānisaṃsāti. Dadamāno piyo hoti sataṃ dhammaṃ anukkamaṃ santo naṃ sadā bhajanti saññatā brahmacārayo te tassa dhammaṃ desenti sabbadukkhāpanūdanaṃ yaṃ so dhammaṃ idhaññāya parinibbātanāsavoti 1-. [36] Pañcimāni bhikkhave kāladānāni katamāni pañca āgantukassa dānaṃ deti gamikassa dānaṃ deti gilānassa dānaṃ deti dubbhikkhe dānaṃ deti yāni tāni navasassāni navaphalāni tāni paṭhamaṃ sīlavantesu patiṭṭhāpeti imāni kho bhikkhave pañca kāladānānīti. Kāle dadanti sappaññā vadaññū vītamaccharā kālena 2- dinnaṃ ariyesu ujubhūtesu tādisu vippasannamanā tassa vipulā hoti dakkhiṇā ye tattha anumodanti 3- veyyāvaccaṃ karonti vā na tena 4- dakkhiṇā ūnā 5- tepi puññassa bhāgino tasmā dade appaṭivāṇacitto yattha dinnaṃ mahapphalaṃ puññāni paralokasmiṃ patiṭṭhā honti pāṇinanti. [37] Bhojanaṃ bhikkhave dadamāno dāyako paṭiggāhakānaṃ pañca ṭhānāni deti katamāni pañca āyuṃ deti vaṇṇaṃ deti sukhaṃ deti balaṃ deti paṭibhāṇaṃ deti āyuṃ kho pana datvā @Footnote: 1 Po. Ma. yu parinibbāti anāsavoti . 2 Po. Yu. kāle . 3 Po. ye ca tattha @pamodanti . 4 Yu. tesaṃ . 5 Po. ... onā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page45.

Āyussa bhāgī hoti dibbassa vā mānusassa vā vaṇṇaṃ datvā vaṇṇassa bhāgī hoti dibbassa vā mānusassa vā sukhaṃ datvā sukhassa bhāgī hoti dibbassa vā mānusassa vā balaṃ datvā balassa bhāgī hoti dibbassa vā mānusassa vā paṭibhāṇaṃ datvā paṭibhāṇassa bhāgī hoti dibbassa vā mānusassa vā bhojanaṃ bhikkhave dadamāno dāyako paṭiggāhakānaṃ imāni pañca ṭhānāni detīti. Āyudo balado dhīro vaṇṇado paṭibhāṇado sukhassa dātā medhāvī sukhaṃ so adhigacchati āyuṃ datvā balaṃ vaṇṇaṃ sukhañca paṭibhāṇado 1- dīghāyu yasavā hoti yattha yatthūpapajjatīti. [38] Pañcime bhikkhave saddhe kulaputte ānisaṃsā katame pañca ye te bhikkhave loke santo sappurisā te saddhaññeva paṭhamaṃ anukampantā anukampanti no tathā assaddhaṃ saddhaññeva paṭhamaṃ upasaṅkamantā upasaṅkamanti no tathā assaddhaṃ saddhasseva 2- paṭhamaṃ paṭiggaṇhantā paṭiggaṇhanti no tathā assaddhassa 3- saddhasseva 3- paṭhamaṃ dhammaṃ desentā desenti no tathā assaddhassa 3- saddho kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati ime kho bhikkhave pañca saddhe kulaputte ānisaṃsā seyyathāpi bhikkhave subhūmiyaṃ catummahāpathe 4- mahānigrodho samantā pakkhīnaṃ paṭissaraṇaṃ hoti evameva kho bhikkhave saddho kulaputto bahuno janassa paṭissaraṇaṃ hoti @Footnote: 1 Sī. paṭibhānakaṃ Ma. paṭibhāṇakaṃ . 2 Ma. saddhaññeva . 3 Ma. asaddhaṃ. @4 Po. Yu. cātumahāpathe. Ma. catumahā ... .

--------------------------------------------------------------------------------------------- page46.

Bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānanti. Sākhāpattaphalūpeto khandhimāva mahādumo mūlavā phalasampanno patiṭṭhā hoti pakkhinaṃ manorame āyatane sevanti naṃ vihaṅgamā chāyaṃ chāyatthikā yanti phalatthā phalabhojino tatheva sīlasampannaṃ saddhaṃ purisapuggalaṃ nivātavuttiṃ atthaddhaṃ surataṃ 1- sakhilaṃ muduṃ vītarāgā vītadosā vītamohā anāsavā puññakkhettāni lokasmiṃ sevanti tādisaṃ naraṃ te tassa dhammaṃ desenti sabbadukkhāpanūdanaṃ yaṃ so dhammaṃ idhaññāya parinibbātanāsavoti. [39] Pañcimāni bhikkhave ṭhānāni sampassantā mātāpitaro puttaṃ icchanti kule jāyamānaṃ katamāni pañca bhato vā no bharissati kiccaṃ vā no karissati kulavaṃso ciraṃ ṭhassati dāyajjaṃ paṭipajjati 2- atha vā pana petānaṃ kālakatānaṃ dakkhiṇaṃ anuppadassati 3- imāni kho bhikkhave pañca ṭhānāni sampassantā mātāpitaro puttaṃ icchanti kule jāyamānanti. Pañcaṭṭhānāni sampassaṃ puttaṃ icchanti paṇḍitā bhato vā no bharissati kiccaṃ vā no karissati kulavaṃso ciraṃ tiṭṭhe dāyajjaṃ paṭipajjati @Footnote: 1 Ma. Yu. sorataṃ . 2 Ma. Yu. paṭipajjissati . 3 Po. Ma. Yu. anuppadassatīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page47.

Atha vā pana petānaṃ dakkhiṇaṃnuppadassati ṭhānānetāni sampassaṃ puttaṃ icchanti paṇḍitā tasmā santo sappurisā kataññū katavedino bharanti mātāpitaro pubbe katamanussaraṃ karonti nesaṃ kiccāni yathātaṃ pubbakārinaṃ ovādakārī bhataposī kulavaṃsaṃ ahāpayaṃ saddho sīlena sampanno putto hoti pasaṃsiyoti. [40] Himavantaṃ bhikkhave pabbatarājaṃ nissāya mahāsālā pañcahi vaḍḍhīhi vaḍḍhanti katamāhi pañcahi sākhāpattapalāsena vaḍḍhanti tacena vaḍḍhanti pappaṭikāya vaḍḍhanti pheggunā vaḍḍhanti sārena vaḍḍhanti himavantaṃ bhikkhave pabbatarājaṃ nissāya mahāsālā imāhi pañcahi vaḍḍhīhi vaḍḍhanti evameva kho bhikkhave saddhaṃ kulapatiṃ 1- nissāya antojano pañcahi vaḍḍhīhi vaḍḍhati katamāhi pañcahi saddhāya vaḍḍhati sīlena vaḍḍhati sutena vaḍḍhati cāgena vaḍḍhati paññāya vaḍḍhati saddhaṃ bhikkhave kulapatiṃ 1- nissāya antojano imāhi pañcahi vaḍḍhīhi vaḍḍhatīti. Yathā hi pabbato selo araññasmiṃ brahāvane taṃ rukkhā upanissāya vaḍḍhantete vanappatī tatheva sīlasampannaṃ saddhaṃ kulaputtaṃ idha 2- upanissāya vaḍḍhanti puttadārā ca bandhavā @Footnote: 1 Ma. Yu. kulaputtaṃ . 2 Ma. imaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page48.

Amaccā ñātisaṅghā ca ye cassa anujīvino tyassa sīlavato sīlaṃ cāgaṃ sucaritāni ca passamānānukubbanti ye bhavanti vicakkhaṇā idha dhammaṃ caritvāna saggaṃ 1- sugatigāminaṃ nandino devalokasmiṃ modanti kāmakāminoti. Sumanavaggo catuttho. Tassuddānaṃ sumanā cundi uggaho sīho dānānisaṃsayo 2- kālabhojanasaddhā ca puttasālehi te dasāti. ------------ Muṇḍarājavaggo pañcamo [41] Athakho anāthapiṇḍiko gahapati yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . Ekamantaṃ nisinnaṃ kho anāthapiṇḍikaṃ gahapatiṃ bhagavā etadavoca pañcime gahapati bhogānaṃ ādiyā katame pañca idha gahapati ariyasāvako uṭṭhānaviriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi attānaṃ sukheti pīṇeti sammā sukhaṃ pariharati mātāpitaro sukheti pīṇeti sammā sukhaṃ pariharati puttadāradāsakammakaraporise sukheti pīṇeti sammā sukhaṃ pariharati ayaṃ paṭhamo bhogānaṃ ādiyo. {41.1} Puna caparaṃ gahapati ariyasāvako uṭṭhānaviriyādhigatehi @Footnote: 1 Ma. Yu. maggaṃ . 2 Ma. dānānisaṃsako . 3 Yu. ṭhānaputtena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page49.

Bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi mittāmacce sukheti pīṇeti sammā sukhaṃ pariharati ayaṃ dutiyo bhogānaṃ ādiyo. {41.2} Puna caparaṃ gahapati ariyasāvako uṭṭhānaviriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi yā tā honti āpadā aggito vā udakato vā rājato vā corato vā appiyato vā dāyādato tathārūpāsu āpadāsu bhogehi pariyodhāya vattati sotthiṃ attānaṃ karoti ayaṃ tatiyo bhogānaṃ ādiyo. {41.3} Puna caparaṃ gahapati ariyasāvako uṭṭhānaviriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi pañca balī 1- kattā hoti ñātibaliṃ atithibaliṃ pubbapetabaliṃ rājabaliṃ devatābaliṃ ayaṃ catuttho bhogānaṃ ādiyo. {41.4} Puna caparaṃ gahapati ariyasāvako uṭṭhānaviriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi ye te samaṇabrāhmaṇā madappamādā paṭiviratā khantisoracce niviṭṭhā ekamattānaṃ damenti ekamattānaṃ samenti ekamattānaṃ parinibbāpenti tathārūpesu samaṇabrāhmaṇesu uddhaggikaṃ dakkhiṇaṃ patiṭṭhāpeti sovaggikaṃ sukhavipākaṃ saggasaṃvattanikaṃ ayaṃ pañcamo bhogānaṃ ādiyo. {41.5} Ime kho gahapati pañca bhogānaṃ ādiyā tassa ce gahapati ariyasāvakassa ime pañca bhogānaṃ ādiye ādiyato bhogā parikkhayaṃ gacchanti tassa evaṃ hoti ye vata bhogānaṃ ādiyā te @Footnote: 1 Ma. baliṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page50.

Cāhaṃ ādiyāmi bhogā ca me parikkhayaṃ gacchantīti itissa hoti avippaṭisāro . tassa ce gahapati ariyasāvakassa ime pañca bhogānaṃ ādiye ādiyato bhogā abhivaḍḍhanti tassa evaṃ hoti ye vata bhogānaṃ ādiyā te cāhaṃ ādiyāmi bhogā ca me abhivaḍḍhantīti itissa hoti avippaṭisāro 1- ubhayeneva avippaṭisāroti. Bhuttā bhogā bhatā bhaccā vitiṇṇā āpadāsu me uddhaggā dakkhiṇā dinnā atho pañca balī katā upaṭṭhitā sīlavanto saññatā brahmacārayo 2- yadatthaṃ bhogamiccheyya paṇḍito gharamāvasaṃ so me attho anuppatto kataṃ ananutāpiyaṃ. Etaṃ anussaraṃ macco ariyadhamme ṭhito naro idheva naṃ pasaṃsanti pecca sagge pamodatīti 3-. [42] Sappuriso bhikkhave kule jāyamāno bahuno janassa atthāya hitāya sukhāya hoti mātāpitūnaṃ 4- atthāya hitāya sukhāya hoti puttadārassa atthāya hitāya sukhāya hoti dāsakammakaraporisassa atthāya hitāya sukhāya hoti mittāmaccānaṃ atthāya hitāya sukhāya hoti samaṇabrāhmaṇānaṃ atthāya hitāya sukhāya hoti seyyathāpi bhikkhave mahāmegho sabbasassāni sampādento bahuno janassa atthāya hitāya sukhāya hoti evameva kho bhikkhave sappuriso @Footnote: 1 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho na dissati . 2 Yu. brahmacāriyo . 3 Yu. sagge ca modatīti. @4 Ma. Yu. mātāpitunnaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page51.

Kule jāyamāno bahuno janassa atthāya hitāya sukhāya hoti mātāpitūnaṃ atthāya hitāya sukhāya hoti puttadārassa atthāya hitāya sukhāya hoti dāsakammakaraporisassa atthāya hitāya sukhāya hoti mittāmaccānaṃ atthāya hitāya sukhāya hoti samaṇabrāhmaṇānaṃ atthāya hitāya sukhāya hotīti. Hito bahunnaṃ paṭipajja bhoge taṃ devatā rakkhati dhammaguttaṃ bahussutaṃ sīlavatūpapannaṃ dhamme ṭhitaṃ na vijahāti 1- kitti. Dhammaṭṭhaṃ sīlasampannaṃ saccavādiṃ hirīmanaṃ nekkhaṃ jambonadasseva ko taṃ ninditumarahati devāpi naṃ pasaṃsanti brahmunāpi pasaṃsitoti. [43] Athakho anāthapiṇḍiko gahapati yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinnaṃ kho anāthapiṇḍikaṃ gahapatiṃ bhagavā etadavoca pañcime gahapati dhammā iṭṭhā kantā manāpā dullabhā lokasmiṃ katame pañca āyu gahapati iṭṭho kanto manāpo dullabho lokasmiṃ vaṇṇo iṭṭho kanto manāpo dullabho lokasmiṃ sukhaṃ iṭṭhaṃ kantaṃ manāpaṃ dullabhaṃ lokasmiṃ yaso iṭṭho kanto manāpo dullabho lokasmiṃ saggā iṭṭhā kantā manāpā dullabhā lokasmiṃ. @Footnote: 1 Ma. vijahati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page52.

{43.1} Ime kho gahapati pañca dhammā iṭṭhā kantā manāpā dullabhā lokasmiṃ imesaṃ kho gahapati pañcannaṃ dhammānaṃ iṭṭhānaṃ kantānaṃ manāpānaṃ dullabhānaṃ lokasmiṃ na āyācanahetu vā na 1- patthanahetu 2- vā paṭilābhaṃ vadāmi imesañce 3- gahapati pañcannaṃ dhammānaṃ iṭṭhānaṃ kantānaṃ manāpānaṃ dullabhānaṃ lokasmiṃ āyācanahetu vā patthanahetu vā paṭilābho abhavissa ko idha kena hāyetha {43.2} na kho gahapati arahati ariyasāvako āyukāmo āyuṃ āyācituṃ vā abhinandituṃ vā āyussa vāpi hetu 4- āyukāmena gahapati ariyasāvakena āyusaṃvattanikā paṭipadā paṭipajjitabbā āyusaṃvattanikā hissa paṭipadā paṭipannā āyupaṭilābhāya saṃvattati so lābhī hoti āyussa dibbassa vā mānusassa vā {43.3} na kho gahapati arahati ariyasāvako vaṇṇakāmo vaṇṇaṃ āyācituṃ vā abhinandituṃ vā vaṇṇassa vāpi hetu vaṇṇakāmena gahapati ariyasāvakena vaṇṇasaṃvattanikā paṭipadā paṭipajjitabbā vaṇṇasaṃvattanikā hissa paṭipadā paṭipannā vaṇṇapaṭilābhāya saṃvattati so lābhī hoti vaṇṇassa dibbassa vā mānusassa vā {43.4} na kho gahapati arahati ariyasāvako sukhakāmo sukhaṃ āyācituṃ vā abhinandituṃ vā sukhassa vāpi hetu sukhakāmena gahapati ariyasāvakena sukhasaṃvattanikā paṭipadā paṭipajjitabbā sukhasaṃvattanikā hissa paṭipadā paṭipannā sukhapaṭilābhāya saṃvattati so lābhī hoti sukhassa dibbassa vā mānusassa vā {43.5} na kho gahapati arahati ariyasāvako yasakāmo @Footnote: 1 Ma. nasaddo natthi . 2 Ma. Yu. patthanāhetu. ito paraṃ īdisameva. @3 Ma. imesaṃ kho . 4 Po. Yu. hetuṃ. ito paraṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page53.

Yasaṃ āyācituṃ vā abhinandituṃ vā yasassa vāpi hetu yasakāmena gahapati ariyasāvakena yasasaṃvattanikā paṭipadā paṭipajjitabbā yasasaṃvattanikā hissa paṭipadā paṭipannā yasapaṭilābhāya saṃvattati so lābhī hoti yasassa dibbassa vā mānusassa vā {43.6} na kho gahapati arahati ariyasāvako saggakāmo saggaṃ āyācituṃ vā abhinandituṃ vā saggānaṃ vāpi hetu saggakāmena gahapati ariyasāvakena saggasaṃvattanikā paṭipadā paṭipajjitabbā saggasaṃvattanikā hissa paṭipadā paṭipannā saggapaṭilābhāya saṃvattati so lābhī hoti saggānanti. Āyuṃ vaṇṇaṃ yasaṃ kittiṃ saggaṃ uccākulīnataṃ ratiyo patthayānena uḷārā aparāparā appamādaṃ pasaṃsanti puññakiriyāsu paṇḍitā. Appamatto ubho atthe adhiggaṇhāti paṇḍito diṭṭhe dhamme ca yo attho yo cattho samparāyiko atthābhisamayā dhīro paṇḍitoti pavuccatīti. [44] Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Athakho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena uggassa gahapatino vesālikassa nivesanaṃ tenupasaṅkami upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi . athakho uggo gahapati vesāliko yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho uggo gahapati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page54.

Vesāliko bhagavantaṃ etadavoca {44.1} sammukhā metaṃ bhante bhagavato sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ manāpadāyī labhate manāpanti manāpaṃ me bhante sālapupphakaṃ khādanīyaṃ taṃ me bhagavā paṭiggaṇhātu anukampaṃ upādāyāti paṭiggahesi bhagavā anukampaṃ upādāya {44.2} sammukhā metaṃ bhante bhagavato sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ manāpadāyī labhate manāpanti manāpaṃ me bhante sampannavarasūkaramaṃsaṃ 1- taṃ me bhagavā paṭiggaṇhātu anukampaṃ upādāyāti paṭiggahesi bhagavā anukampaṃ upādāya {44.3} sammukhā metaṃ bhante bhagavato sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ manāpadāyī labhate manāpanti manāpaṃ me bhante nibbattatelakaṃ nāliyasākaṃ 2- taṃ me bhagavā paṭiggaṇhātu anukampaṃ upādāyāti paṭiggahesi bhagavā anukampaṃ upādāya {44.4} sammukhā metaṃ bhante bhagavato sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ manāpadāyī labhate manāpanti manāpo me bhante sālīnaṃ odano vigatakāḷako 3- anekasūpo anekabyañjano taṃ me bhagavā paṭiggaṇhātu anukampaṃ upādāyāti paṭiggahesi bhagavā anukampaṃ upādāya {44.5} sammukhā metaṃ bhante bhagavato sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ manāpadāyī labhate manāpanti manāpāni me bhante kāsikāni vatthāni tāni me bhagavā paṭiggaṇhātu anukampaṃ upādāyāti paṭiggahesi bhagavā anukampaṃ upādāya {44.6} sammukhā metaṃ bhante bhagavato sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ manāpadāyī labhate @Footnote: 1 Ma. Yu. sampannakolakaṃ sūkaramaṃsaṃ . 2 Yu. nibbaddhatelakaṃ nāliyāsākaṃ. @3 Ma. vicitakāḷako.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page55.

Manāpanti manāpo me bhante pallaṅko goṇakatthato 1- paṭikatthato 2- paṭilikatthato kadalimigapavarapaccattharaṇo sauttaracchado ubhatolohitakūpadhāno apica bhante mayametaṃ 3- jānāma netaṃ bhagavato kappatīti idaṃ me bhante candanaphalakaṃ agghati adhikasatasahassaṃ taṃ me bhagavā paṭiggaṇhātu anukampaṃ upādāyāti paṭiggahesi bhagavā anukampaṃ upādāya athakho bhagavā uggaṃ gahapatiṃ vesālikaṃ iminā anumodanīyena anumodi. Manāpadāyī labhate manāpaṃ yo ujubhūtesu dadāti chandasā acchādanaṃ sayanamathannapānaṃ 4- nānappakārāni ca paccayāni cattañca muttañca anuggahītaṃ khettūpame arahante viditvā so duccajaṃ sappuriso cajitvā manāpadāyī labhate manāpanti. Athakho bhagavā uggaṃ gahapatiṃ vesālikaṃ iminā anumodanīyena anumoditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi athakho uggo gahapati vesāliko aparena samayena kālamakāsi kālakato ca uggo gahapati vesāliko aññataraṃ manomayaṃ kāyaṃ upapajji tena kho pana samayena bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme athakho uggo @Footnote: 1 Po. koṇasandato . 2 Ma. ayaṃ pāṭho natthi . 3 Ma. Yu. mayampetaṃ. @4 Ma. sayamannapānaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page56.

Devaputto abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇo kevalakappaṃ jetavanaṃ obhāsetvā yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi ekamantaṃ ṭhitaṃ kho uggaṃ devaputtaṃ bhagavā etadavoca kacci te ugga yathādhippāyoti taggha me bhagavā yathādhippāyoti athakho bhagavā uggaṃ devaputtaṃ gāthāhi ajjhabhāsi. Manāpadāyī labhate manāpaṃ aggassa dātā labhate punaggaṃ varassa dātā varalābhī ca hoti seṭṭhandado seṭṭhamupeti ṭhānaṃ aggadāyī varadāyī 1- seṭṭhadāyī ca yo naro dīghāyu yasavā hoti yattha yatthūpapajjatīti. [45] Pañcime bhikkhave puññābhisandā kusalābhisandā sukhassāhārā sovaggikā 2- sukhavipākā saggasaṃvattanikā 3- iṭṭhāya kantāya manāpāya hitāya sukhāya saṃvattanti katame pañca yassa bhikkhave bhikkhu cīvaraṃ paribhuñjamāno appamāṇaṃ cetosamādhiṃ upasampajja viharati appamāṇo tassa puññābhisando kusalābhisando sukhassāhāro sovaggiko sukhavipāko saggasaṃvattaniko iṭṭhāya kantāya manāpāya hitāya sukhāya saṃvattati yassa bhikkhave bhikkhu piṇḍapātaṃ paribhuñjamāno ... yassa bhikkhave bhikkhu vihāraṃ paribhuñjamāno ... Yassa bhikkhave bhikkhu @Footnote: 1 Po. so aggadāyī .... Ma. yo aggadāyī ... . 2 Po. sovatthikā. sabbattha @vāresu eseva nayo . 3 Po. sukhasaṃvattanikā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page57.

Mañcapīṭhaṃ paribhuñjamāno ... yassa bhikkhave bhikkhu gilānapaccaya- bhesajjaparikkhāraṃ paribhuñjamāno appamāṇaṃ cetosamādhiṃ upasampajja viharati appamāṇo tassa puññābhisando kusalābhisando sukhassāhāro sovaggiko sukhavipāko saggasaṃvattaniko iṭṭhāya kantāya manāpāya hitāya sukhāya saṃvattati {45.1} ime kho bhikkhave pañca puññābhisandā kusalābhisandā sukhassāhārā sovaggikā sukhavipākā saggasaṃvattanikā iṭṭhāya kantāya manāpāya hitāya sukhāya saṃvattanti imehi ca pana bhikkhave pañcahi puññābhisandehi kusalābhisandehi samannāgatassa ariyasāvakassa na sukaraṃ puññassa pamāṇaṃ gahetuṃ 1- ettako puññābhisando kusalābhisando sukhassāhāro sovaggiko sukhavipāko saggasaṃvattaniko iṭṭhāya kantāya manāpāya hitāya sukhāya saṃvattatīti athakho asaṅkheyyo appameyyo mahāpuññakkhandhotveva saṅkhaṃ gacchati {45.2} seyyathāpi bhikkhave mahāsamudde na sukaraṃ udakassa pamāṇaṃ gahetuṃ ettakāni udakāḷhakānīti vā 2- ettakāni udakāḷhakasatānīti vā ettakāni udakāḷhakasahassānīti vā ettakāni udakāḷhakasatasahassānīti vā athakho asaṅkheyyo appameyyo mahāudakakkhandhotveva saṅkhaṃ gacchati evameva kho bhikkhave imehi pañcahi puññābhisandehi kusalābhisandehi samannāgatassa ariyasāvakassa na sukaraṃ puññassa pamāṇaṃ gahetuṃ ettako puññābhisando kusalābhisando sukhassāhāro sovaggiko sukhavipāko @Footnote: 1 Po. gaṇetuṃ . 2 Yu. udakāḷhāni. Ma. vāsaddo na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page58.

Iṭṭhāya kantāya manāpāya hitāya sukhāya saṃvattatīti athakho saggasaṃvattaniko asaṅkheyyo appameyyo mahāpuññakkhandhotveva saṅkhaṃ gacchatīti. Mahodadhiṃ aparimitaṃ mahāsaraṃ bahubheravaṃ ratanagaṇānamālayaṃ najjo yathā macchagaṇasaṅghasevitā 1- puthū savantī 2- upayanti sāgaraṃ evaṃ naraṃ annadapānavatthadaṃ 3- seyyānisajjattharaṇassa dāyakaṃ puññassa dhārā upayanti paṇḍitaṃ najjo yathā vārivahāva sāgaranti. [46] Pañcimā bhikkhave sampadā katamā pañca saddhāsampadā sīlasampadā sutasampadā cāgasampadā paññāsampadā imā kho bhikkhave pañca sampadāti. [47] Pañcimāni bhikkhave dhanāni katamāni pañca saddhādhanaṃ sīladhanaṃ sutadhanaṃ cāgadhanaṃ paññādhanaṃ katamañca bhikkhave saddhādhanaṃ idha bhikkhave ariyasāvako saddho hoti saddahati tathāgatassa bodhiṃ itipi so bhagavā .pe. satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti idaṃ vuccati bhikkhave saddhādhanaṃ . katamañca bhikkhave sīladhanaṃ idha bhikkhave ariyasāvako pāṇātipātā paṭivirato hoti .pe. Surāmerayamajjapamādaṭṭhānā @Footnote: 1 Po. Ma. naragaṇasaṅghasevitā . 2 Po. Yu. savanti . 3 Po. annapānavatthaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page59.

Pamādaṭṭhānā paṭivirato hoti idaṃ vuccati bhikkhave sīladhanaṃ . Katamañca bhikkhave sutadhanaṃ idha bhikkhave ariyasāvako bahussuto hoti .pe. diṭṭhiyā suppaṭividdhā 1- idaṃ vuccati bhikkhave sutadhanaṃ. Katamañca bhikkhave cāgadhanaṃ idha bhikkhave ariyasāvako vigatamalamaccherena cetasā agāraṃ ajjhāvasati muttacāgo payattapāṇi 2- vossaggarato yācayogo dānasaṃvibhāgarato idaṃ vuccati bhikkhave cāgadhanaṃ . Katamañca bhikkhave paññādhanaṃ idha bhikkhave ariyasāvako paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā idaṃ vuccati bhikkhave paññādhanaṃ . imāni kho bhikkhave pañca dhanānīti. Yassa saddhā tathāgate acalā supatiṭṭhitā sīlañca yassa kalyāṇaṃ ariyakantaṃ pasaṃsitaṃ saṅghe pasādo yassatthi uju bhūtañca dassanaṃ adaḷiddoti taṃ āhu amoghaṃ tassa jīvitaṃ tasmā saddhañca sīlañca pasādaṃ dhammadassanaṃ anuyuñjetha medhāvī saraṃ buddhānasāsananti. [48] Pañcimāni bhikkhave alabbhanīyāni ṭhānāni samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ katamāni pañca jarādhammaṃ mā jirīti 3- alabbhanīyaṃ ṭhānaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. suppaṭividdho . 2 Ma. Yu. payatapāṇi. Ma. Yu. sabbatthavāresu jīrīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page60.

Samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ byādhidhammaṃ mā byādhiyīti ... maraṇadhammaṃ mā miyyīti ... khayadhammaṃ mā khiyīti ... nassanadhammaṃ mā nassīti alabbhanīyaṃ ṭhānaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ {48.1} assutavato bhikkhave puthujjanassa jarādhammaṃ jīrati so jarādhamme jiṇṇe na iti paṭisañcikkhati na kho mayhevekassa jarādhammaṃ jīrati athakho yāvatā sattānaṃ āgati gati cuti upapatti sabbesaṃ sattānaṃ jarādhammaṃ jīrati ahañceva kho pana jarādhamme jiṇṇe soceyyaṃ kilameyyaṃ parideveyyaṃ urattāḷī 1- kandeyyaṃ sammohaṃ āpajjeyyaṃ bhattampi me 2- nacchādeyya kāyepi dubbaṇṇiyaṃ okkameyya kammantāpi nappavatteyyuṃ amittāpi attamanā assu mittāpi dummanā assūti so jarādhamme jiṇṇe socati kilamati paridevati urattāḷī kandati sammohaṃ āpajjati ayaṃ vuccati bhikkhave assutavā puthujjano viddho savisena sokasallena attānaññeva paritāpeti. {48.2} Puna caparaṃ bhikkhave assutavato puthujjanassa byādhidhammaṃ byādhiyati ... maraṇadhammaṃ miyyati ... khayadhammaṃ khiyati ... Nassanadhammaṃ nassati so nassanadhamme naṭṭhe na iti paṭisañcikkhati na kho mayhevekassa nassanadhammaṃ nassati athakho yāvatā sattānaṃ āgati gati cuti upapatti sabbesaṃ sattānaṃ nassanadhammaṃ nassati ahañceva kho pana nassanadhamme naṭṭhe soceyyaṃ kilameyyaṃ parideveyyaṃ urattāḷī @Footnote: 1 Ma. sabbatthavāresu urattāḷiṃ . 2 Po. maṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page61.

Kandeyyaṃ sammohaṃ āpajjeyyaṃ bhattampi me nacchādeyya kāyepi dubbaṇṇiyaṃ okkameyya kammantāpi nappavatteyyuṃ amittāpi attamanā assu mittāpi dummanā assūti so nassanadhamme naṭṭhe socati kilamati paridevati urattāḷī kandati sammohaṃ āpajjati ayaṃ vuccati bhikkhave assutavā puthujjano viddho savisena sokasallena attānaññeva paritāpeti. {48.3} Sutavato ca kho bhikkhave ariyasāvakassa jarādhammaṃ jīrati so jarādhamme jiṇṇe iti paṭisañcikkhati na kho mayhevekassa jarādhammaṃ jīrati athakho yāvatā sattānaṃ āgati gati cuti upapatti sabbesaṃ sattānaṃ jarādhammaṃ jīrati . ahañceva kho pana jarādhamme jiṇṇe soceyyaṃ kilameyyaṃ parideveyyaṃ urattāḷī kandeyyaṃ sammohaṃ āpajjeyyaṃ bhattampi me nacchādeyya kāyepi dubbaṇṇiyaṃ okkameyya kammantāpi nappavatteyyuṃ amittāpi attamanā assu mittāpi dummanā assūti so jarādhamme jiṇṇe na socati na kilamati na paridevati na urattāḷī kandati na sammohaṃ āpajjati ayaṃ vuccati bhikkhave sutavā ariyasāvako abbuhi savisaṃ sokasallaṃ yena viddho assutavā puthujjano attānaññeva paritāpeti asoko visallo ariyasāvako attānaññeva parinibbāpeti. {48.4} Puna caparaṃ bhikkhave sutavato ariyasāvakassa byādhidhammaṃ byādhiyati ... Maraṇadhammaṃ miyyati ... Khayadhammaṃ khiyati ... Nassanadhammaṃ nassati so nasasanadhamme

--------------------------------------------------------------------------------------------- page62.

Naṭṭhe iti paṭisañcikkhati na kho mayhevekassa nassanadhammaṃ nassati athakho yāvatā sattānaṃ āgati gati cuti upapatti sabbesaṃ sattānaṃ nassanadhammaṃ nassati ahañceva kho pana nassanadhamme naṭṭhe soceyyaṃ kilameyyaṃ parideveyyaṃ urattāḷī kandeyyaṃ sammohaṃ āpajjeyyaṃ bhattampi me nacchādeyya kāyepi dubbaṇṇiyaṃ okkameyya kammantāpi nappavatteyyuṃ amittāpi attamanā assu mittāpi dummanā assūti so nassanadhamme naṭṭhe na socati na kilamati na paridevati na urattāḷī kandati na sammohaṃ āpajjati ayaṃ vuccati bhikkhave sutavā ariyasāvako abbuhi savisaṃ sokasallaṃ yena viddho assutavā puthujjano attānaññeva paritāpeti asoko visallo ariyasāvako attānaññeva parinibbāpeti . Imāni kho bhikkhave pañca alabbhanīyāni ṭhānāni samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasminti. Na socanāya na 1- paridevanāya attho idha labbhati 2- api appakopi socantamenaṃ dukkhitaṃ viditvā paccatthikā attamanā bhavanti yato ca kho paṇḍito āpadāsu na vedhati atthavinicchayaññū @Footnote: 1 Po. Ma. nasaddo natthi . 2 Ma. Yu. labbhā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page63.

Paccatthikāssa dukkhitā bhavanti disvā mukhaṃ avikāraṃ 1- purāṇaṃ jappena mantena subhāsitena anuppadānena paveṇiyā vā yathā yathā yattha labhetha atthaṃ tathā tathā tattha parakkameyya sace pajāneyya 2- alabbhaneyyo mayā vā aññena vā esa attho asocamāno adhivāsayeyya kammaṃ daḷhaṃ kinti karomidānīti. [49] Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . athakho rājā pasenadi kosalo yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi tena kho pana samayena mallikā devī kālakatā hoti athakho aññataro puriso yena rājā pasenadi kosalo tenupasaṅkami upasaṅkamitvā rañño pasenadissa kosalassa upakaṇṇake ārocesi mallikā deva 3- devī kālakatāti evaṃ vutte rājā pasenadi kosalo dukkhī dummano pattakkhandho adhomukho pajjhāyanto appaṭibhāṇo nisīdi athakho bhagavā rājānaṃ pasenadiṃ kosalaṃ dukkhiṃ dummanaṃ pattakkhandhaṃ adhomukhaṃ @Footnote: 1 Po. adhikāraṃ . 2 Po. Yu. saceva jāneyya . 3 Ma. devī deva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page64.

Pajjhāyantaṃ appaṭibhāṇaṃ viditvā rājānaṃ pasenadiṃ kosalaṃ etadavoca pañcimāni mahārāja alabbhanīyāni ṭhānāni samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ katamāni pañca jarādhammaṃ mā jirīti alabbhanīyaṃ ṭhānaṃ .pe. na socanāya na paridevanāya .pe. Kammaṃ daḷhaṃ kinti karomidānīti. [50] Ekaṃ samayaṃ āyasmā nārado pātaliputte viharati kukkuṭārāme . tena kho pana samayena muṇḍassa 1- rañño bhaddā devī kālakatā hoti piyā manāpā so bhaddāya deviyā kālakatāya piyāya manāpāya neva nhāyati na vilimpati na bhattaṃ bhuñjati na kammantaṃ payojeti rattindivaṃ bhaddāya deviyā sarīre ajjhomucchito athakho muṇḍo rājā piyakaṃ sokārakkhaṃ 2- āmantesi tenahi samma piyaka bhaddāya deviyā sarīraṃ ayasāya 3- teladoṇiyā pakkhipitvā aññissā ayasāya doṇiyā paṭikujjatha yathā mayaṃ bhaddāya deviyā sarīraṃ cirataraṃ passeyyāmāti evaṃ devāti kho piyako sokārakkho muṇḍassa rañño paṭissutvā 4- bhaddāya deviyā sarīraṃ ayasāya teladoṇiyā pakkhipitvā aññissā ayasāya doṇiyā paṭikujji athakho piyakassa sokārakkhassa etadahosi imassa kho muṇḍassa rañño bhaddā devī kālakatā piyā manāpā so bhaddāya deviyā kālakatāya piyāya manāpāya neva nhāyati na vilimpati na bhattaṃ bhuñjati na kammantaṃ @Footnote: 1 Po. muṇḍakassa . 2 Ma. Yu. kosārakkhaṃ . 3 Po. Ma. Yu. āyasāya. @4 paṭisuṇitvātipi dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page65.

Payojeti rattindivaṃ bhaddāya deviyā sarīre ajjhomuñcito kaṃ 1- nu kho muṇḍo rājā samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā payirupāseyya yassa dhammaṃ sutvā sokasallaṃ pajaheyyāti. {50.1} Athakho piyakassa sokārakkhassa etadahosi ayaṃ kho āyasmā nārado pātaliputte viharati kukkuṭārāme taṃ kho panāyasmantaṃ nāradaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato paṇḍito byatto 2- medhāvī bahussuto cittakathī kalyāṇapaṭibhāṇo vuḍḍho ceva arahā ca yannūna muṇḍo rājā āyasmantaṃ nāradaṃ payirupāseyya appeva nāma muṇḍo rājā āyasmato nāradassa dhammaṃ sutvā sokasallaṃ pajaheyyāti {50.2} athakho piyako sokārakkho yena muṇḍo rājā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā muṇḍaṃ rājānaṃ etadavoca ayaṃ kho deva āyasmā nārado pātaliputte viharati kukkuṭārāme taṃ kho panāyasmantaṃ nāradaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato paṇḍito byatto medhāvī bahussuto cittakathī kalyāṇapaṭibhāṇo vuḍḍho ceva arahā ca yadi pana devo āyasmantaṃ nāradaṃ payirupāseyya appeva nāma devo āyasmato nāradassa dhammaṃ sutvā sokasallaṃ pajaheyyāti. {50.3} Tenahi samma piyaka āyasmantaṃ nāradaṃ paṭivedehi kathañhi nāma mādiso samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā vijite vasantaṃ pubbe appaṭisaṃviditaṃ 3- upasaṅkamitabbaṃ @Footnote: 1 Yu. kiṃ . 2 Po. Ma. viyatto. Yu. vyatto . 3 Ma. Yu. appaṭisaṃvidito.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page66.

Maññeyyāti evaṃ devāti kho piyako sokārakkho muṇḍassa rañño paṭissutvā yenāyasmā nārado tenupasaṅkami upasaṅkamitvā āyasmantaṃ nāradaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho piyako sokārakkho āyasmantaṃ nāradaṃ etadavoca imassa bhante muṇḍassa rañño bhaddā devī kālakatā piyā manāpā so bhaddāya deviyā kālakatāya piyāya manāpāya neva nhāyati na vilimpati na bhattaṃ bhuñjati na kammantaṃ payojeti rattindivaṃ bhaddāya deviyā sarīre ajjhomuñcito sādhu bhante āyasmā nārado muṇḍassa rañño tathā dhammaṃ desetu yathā muṇḍo rājā āyasmato nāradassa dhammaṃ sutvā sokasallaṃ pajaheyyāti {50.4} yassadāni piyaka muṇḍo rājā kālaṃ maññatīti athakho piyako sokārakkho uṭṭhāyāsanā āyasmantaṃ nāradaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena muṇḍo rājā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā muṇḍaṃ rājānaṃ etadavoca katāvakāso kho deva āyasmatā nāradena yassadāni devo kālaṃ maññatīti tenahi samma piyaka bhadrāni 1- bhadrāni 1- yānāni yojāpehīti evaṃ devāti kho piyako sokārakkho muṇḍassa rañño paṭissutvā bhadrāni bhadrāni yānāni yojāpetvā muṇḍaṃ rājānaṃ etadavoca yuttāni kho te deva bhadrāni bhadrāni yānāni. @Footnote: 1 Yu. bhaddāni. ito paraṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page67.

{50.5} Yassadāni devo kālaṃ maññatīti athakho muṇḍo rājā bhadrāni 1- bhadrāni yānāni 2- abhirūhitvā bhadrehi bhadrehi yānehi yena kukkuṭārāmo tena pāyāsi mahaccarājānubhāvena āyasmantaṃ nāradaṃ dassanāya yāvatikā yānassa bhūmi yānena gantvā yānā paccorohitvā pattikova ārāmaṃ pāvisi . athakho muṇḍo rājā yena āyasmā nārado tenupasaṅkami upasaṅkamitvā āyasmantaṃ nāradaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinnaṃ kho muṇḍaṃ rājānaṃ āyasmā nārado etadavoca {50.6} pañcimāni mahārāja alabbhanīyāni ṭhānāni samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ katamāni pañca jarādhammaṃ mā jirīti alabbhanīyaṃ ṭhānaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ byādhidhammaṃ mā byādhiyīti ... maraṇadhammaṃ mā miyyīti ... Khayadhammaṃ mā khiyīti ... nassanadhammaṃ mā nassīti alabbhanīyaṃ ṭhānaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ {50.7} assutavato mahārāja puthujjanassa jarādhammaṃ jīrati so jarādhamme jiṇṇe na iti paṭisañcikkhati na kho mayhevekassa jarādhammaṃ jīrati athakho yāvatā sattānaṃ āgati gati cuti upapatti sabbesaṃ sattānaṃ jarādhammaṃ jīrati ahañceva kho pana jarādhamme jiṇṇe soceyyaṃ kilameyyaṃ parideveyyaṃ urattāḷī kandeyyaṃ sammohaṃ āpajjeyyaṃ bhattampi @Footnote: 1 Ma. bhadraṃ bhadraṃ. Yu. bhaddaṃ bhaddaṃ . 2 Ma. Yu. yānaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page68.

Me nacchādeyya kāyepi dubbaṇṇiyaṃ okkameyya kammantāpi nappavatteyyuṃ amittāpi attamanā assu mittāpi dummanā assūti so jarādhamme jiṇṇe socati kilamati paridevati urattāḷī kandati sammohaṃ āpajjati ayaṃ vuccati mahārāja assutavā puthujjano viddho savisena sokasallena attānaññeva paritāpeti. {50.8} Puna caparaṃ mahārāja assutavato puthujjanassa byādhidhammaṃ byādhiyati ... maraṇadhammaṃ miyyati ... Khayadhammaṃ khiyati ... Nassanadhammaṃ nassati so nassanadhamme naṭṭhe na iti paṭisañcikkhati na kho mayhevekassa nassanadhammaṃ nassati athakho yāvatā sattānaṃ āgati gati cuti upapatti sabbesaṃ sattānaṃ nassanadhammaṃ nassati ahañceva kho pana nassanadhamme naṭṭhe soceyyaṃ kilameyyaṃ parideveyyaṃ urattāḷī kandeyyaṃ sammohaṃ āpajjeyyaṃ bhattampi me nacchādeyya kāyepi dubbaṇṇiyaṃ okkameyya kammantāpi nappavatteyyuṃ amittāpi attamanā assu mittāpi dummanā assūti so nassanadhamme naṭṭhe socati kilamati paridevati urattāḷī kandati sammohaṃ āpajjati ayaṃ vuccati mahārāja assutavā puthujjano viddho savisena sokasallena attānaññeva paritāpeti. {50.9} Sutavato ca kho mahārāja ariyasāvakassa jarādhammaṃ jīrati so jarādhamme jiṇṇe iti paṭisañcikkhati na kho mayhevekassa jarādhammaṃ jīrati athakho yāvatā sattānaṃ āgati gati cuti upapatti sabbesaṃ sattānaṃ jarādhammaṃ jīrati ahañceva kho pana jarādhamme jiṇṇe soceyyaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page69.

Kilameyyaṃ parideveyyaṃ urattāḷī kandeyyaṃ sammohaṃ āpajjeyyaṃ bhattampi me nacchādeyya kāyepi dubbaṇṇiyaṃ okkameyya kammantāpi nappavatteyyuṃ amittāpi attamanā assu mittāpi dummanā assūti so jarādhamme jiṇṇe na socati na kilamati na paridevati na urattāḷī kandati na sammohaṃ āpajjati ayaṃ vuccati mahārāja sutavā ariyasāvako abbuhi savisaṃ sokasallaṃ yena viddho assutavā puthujjano attānaññeva paritāpeti asoko visallo ariyasāvako attānaññeva parinibbāpeti 1-. {50.10} Puna caparaṃ mahārāja sutavato ariyasāvakassa byādhidhammaṃ byādhiyati ... maraṇadhammaṃ miyyati ... Khayadhammaṃ khiyati ... Nassanadhammaṃ nassati so nassanadhamme naṭṭhe iti paṭisañcikkhati na kho mayhevekassa nassanadhammaṃ nassati athakho yāvatā sattānaṃ āgati gati cuti upapatti sabbesaṃ sattānaṃ nassanadhammaṃ nassati ahañceva kho pana nassanadhamme naṭṭhe soceyyaṃ kilameyyaṃ parideveyyaṃ urattāḷī kandeyyaṃ sammohaṃ āpajjeyyaṃ bhattampi me nacchādeyya kāyepi dubbaṇṇiyaṃ okkameyya kammantāpi nappavatteyyuṃ amittāpi attamanā assu mittāpi dummanā assūti so nassanadhamme naṭṭhe na socati na kilamati na paridevati na urattāḷī kandati na sammohaṃ āpajjati ayaṃ vuccati mahārāja sutavā ariyasāvako abbuhi savisaṃ sokasallaṃ yena viddho assutavā puthujjano attānaññeva paritāpeti asoko visallo ariyasāvako attānaññeva parinibbāpeti. @Footnote: 1 Po. parinibbāyati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page70.

Imāni kho mahārāja pañca alabbhanīyāni ṭhānāni samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasminti. Na socanāya na paridevanāya attho idha labbhati api appakopi socantamenaṃ dukkhitaṃ viditvā paccatthikā attamanā bhavanti yato ca kho paṇḍito āpadāsu na vedhati atthavinicchayaññū paccatthikāssa dukkhitā bhavanti disvā mukhaṃ avikāraṃ purāṇaṃ jappena mantena subhāsitena anuppadānena paveṇiyā vā yathā yathā yattha labhetha atthaṃ tathā tathā tattha parakkameyya sace pajāneyya alabbhaneyyo mayā vā aññena vā esa attho asocamāno adhivāsayeyya kammaṃ daḷhaṃ kinti karomidānīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page71.

Evaṃ vutte muṇḍo rājā āyasmantaṃ nāradaṃ etadavoca konāmo 1- ayaṃ bhante dhammapariyāyoti . sokasallaharaṇo 2- nāma ayaṃ mahārāja dhammapariyāyoti . taggha bhante sokasallaharaṇo 2- taggha 3- bhante 3- sokasallaharaṇo 3- imaṃ hi me bhante dhammapariyāyaṃ sutvā sokasallaṃ pahīnanti . athakho muṇḍo rājā piyakaṃ sokārakkhaṃ āmantesi tenahi samma piyaka bhaddāya deviyā sarīraṃ jhāpetha thūpañcassā karotha . Ajjataggedāni mayaṃ nhāyissāma ceva vilimpissāma bhattaṃ bhuñjissāma kammante ca payojessāmāti 4-. Muṇḍarājavaggo pañcamo. Tassuddānaṃ ādiyo sappuriso ca 5- iṭṭhā manāpadāyibhisandaṃ 6- sampadā ca dhanaṃ ṭhānaṃ kosalo nāradena cāti. Paṭhamo paṇṇāsako niṭṭhito 7-. ----------- @Footnote: 1 Yu. ko nu kho . 2 Po. sokasallamāraṇo . 3 Ma. idaṃ padattayaṃ na dissati. @4 Po. payojissāmāti . 5 Ma. casaddo natthi . 6 Ma. Yu. manāpadāyībhisandaṃ. @7 Ma. samatto.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page72.

Dutiyapaṇṇāsako nīvaraṇavaggo paṭhamo [51] Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. {51.1} Bhagavā etadavoca pañcime bhikkhave āvaraṇā nīvaraṇā cetaso ajjhārūhā paññāya dubbalīkaraṇā katame pañca kāmacchando bhikkhave āvaraṇo nīvaraṇo cetaso ajjhārūho paññāya dubbalīkaraṇo byāpādo 1- bhikkhave āvaraṇo nīvaraṇo cetaso ajjhārūho paññāya dubbalīkaraṇo thīnamiddhaṃ 2- bhikkhave āvaraṇaṃ nīvaraṇaṃ cetaso ajjhārūhaṃ paññāya dubbalīkaraṇaṃ uddhaccakukkuccaṃ bhikkhave āvaraṇaṃ nīvaraṇaṃ cetaso ajjhārūhaṃ paññāya dubbalīkaraṇaṃ vicikicchā bhikkhave āvaraṇā nīvaraṇā cetaso ajjhārūhā paññāya dubbalīkaraṇā . ime kho bhikkhave pañca āvaraṇā nīvaraṇā cetaso ajjhārūhā paññāya dubbalīkaraṇā {51.2} so vata bhikkhave bhikkhu ime pañca āvaraṇe nīvaraṇe cetaso ajjhārūhe paññāya dubbalīkaraṇe appahāya abalāya paññāya dubbalāya attatthaṃ vā ñassati paratthaṃ vā ñassati ubhayatthaṃ vā ñassati uttariṃ vā manussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ sacchikarissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati seyyathāpi bhikkhave nadī pabbateyyā dūraṅgamā sīghasotā hārahārinī tassā @Footnote: 1 Yu. vyāpādo . 2 Ma. sabbattha vāresu thinamiddhaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page73.

Puriso ubhato naṅgalamukhāni vivareyya evaṃ hi so bhikkhave majjhe nadiyā soto vikkhitto visaṭo byādinno neva 1- dūraṅgamo assa na sīghasoto na hārahārī 2- evameva kho bhikkhave so vata bhikkhu ime pañca āvaraṇe nīvaraṇe cetaso ajjhārūhe paññāya dubbalīkaraṇe appahāya abalāya paññāya dubbalāya attatthaṃ vā ñassati paratthaṃ vā ñassati ubhayatthaṃ vā ñassati uttariṃ vā manussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ sacchikarissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati {51.3} so vata bhikkhave bhikkhu ime pañca āvaraṇe nīvaraṇe cetaso ajjhārūhe paññāya dubbalīkaraṇe pahāya balavatiyā paññāya attatthaṃ vā ñassati paratthaṃ vā ñassati ubhayatthaṃ vā ñassati uttariṃ vā manussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ sacchikarissatīti ṭhānametaṃ vijjati seyyathāpi bhikkhave nadī pabbateyyā dūraṅgamā sīghasotā hārahārinī tassā puriso ubhato naṅgalamukhāni pidaheyya evaṃ hi so bhikkhave majjhe nadiyā soto avikkhitto avisaṭo abyādinno dūraṅgamo ceva assa sīghasoto ca hārahārī 2- ca evameva kho bhikkhave so vata bhikkhu ime pañca āvaraṇe nīvaraṇe cetaso ajjhārūhe paññāya dubbalīkaraṇe pahāya balavatiyā paññāya attatthaṃ vā ñassati paratthaṃ vā ñassati ubhayatthaṃ vā ñassati uttariṃ vā manussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ sacchikarissatīti ṭhānametaṃ vijjatīti. @Footnote: 1 Po. Yu. na ceva . 2 Ma. hārahārinī.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page74.

[52] Akusalarāsīti bhikkhave vadamāno pañca nīvaraṇe sammā vadamāno vadeyya kevalocāyaṃ 1- bhikkhave akusalarāsi yadidaṃ pañca nīvaraṇā katame pañca kāmacchandanīvaraṇaṃ byāpādanīvaraṇaṃ thīnamiddhanīvaraṇaṃ uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ vicikicchānīvaraṇaṃ akusalarāsīti bhikkhave vadamāno ime pañca nīvaraṇe sammā vadamāno vadeyya kevalocāyaṃ 1- bhikkhave akusalarāsi yadidaṃ ime 2- pañca nīvaraṇāti. [53] Pañcimāni bhikkhave padhāniyaṅgāni katamāni pañca idha bhikkhave bhikkhu saddho hoti saddahati tathāgatassa bodhiṃ itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti appābādho hoti appātaṅko samavepākiniyā gahaṇiyā samannāgato nātisītāya nāccuṇhāya majjhimāya padhānakkhamāya asaṭho hoti amāyāvī yathābhūtaṃ attānaṃ āvikattā satthari vā viññūsu vā sabrahmacārīsu āraddhaviriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāniyā . imāni kho bhikkhave pañca padhāniyaṅgānīti. @Footnote: 1 Ma. Yu. kevalohāyaṃ . 2 Ma. ayaṃ pāṭho na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page75.

[54] Pañcime bhikkhave asamayā padhānāya katame pañca idha bhikkhave bhikkhu jiṇṇo hoti jarāyābhibhūto ayaṃ bhikkhave paṭhamo asamayo padhānāya . puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu byādhito hoti byādhinābhibhūto ayaṃ bhikkhave dutiyo asamayo padhānāya . puna caparaṃ bhikkhave dubbhikkhaṃ hoti dussassaṃ dullabhapiṇḍaṃ na sukaraṃ uñchena paggahena yāpetuṃ ayaṃ bhikkhave tatiyo asamayo padhānāya . Puna caparaṃ bhikkhave bhayaṃ hoti aṭṭavīsaṅkopo 1- cakkasamārūḷhā [2]- jānapadā pariyāyanti ayaṃ bhikkhave catuttho asamayo padhānāya . puna caparaṃ bhikkhave saṅgho bhinno hoti saṅghe kho pana bhikkhave bhinne aññamaññaṃ akkosā ca honti aññamaññaṃ paribhāsā ca honti aññamaññaṃ parikkhepā ca honti aññamaññaṃ pariccajā 3- ca honti tattha appasannā ceva nappasīdanti pasannānañca ekaccānaṃ aññathattaṃ hoti ayaṃ bhikkhave pañcamo asamayo padhānāya . ime kho bhikkhave pañca asamayā padhānāya 4-. {54.1} Pañcime bhikkhave samayā padhānāya katame pañca idha bhikkhave bhikkhu daharo hoti yuvā susū 5- kāḷakeso bhadrena yobbanena samannāgato paṭhamena vayasā ayaṃ bhikkhave paṭhamo samayo padhānāya . puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu appābādho hoti appātaṅko samavepākiniyā gahaṇiyā samannāgato nātisītāya nāccuṇhāya @Footnote: 1 Yu. aṭṭavīsaṅkhepo . 2 Po. etthantare parikhepāti dissati. @3 Po. Yu. pariccajanā . 4 Po. Ma. padhānāyāti . 5 Ma. Yu. susu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page76.

Majjhimāya padhānakkhamāya ayaṃ bhikkhave dutiyo samayo padhānāya . puna caparaṃ bhikkhave subhikkhaṃ hoti susassaṃ sulabhapiṇḍaṃ sukaraṃ uñchena paggahena yāpetuṃ ayaṃ bhikkhave tatiyo samayo padhānāya . puna caparaṃ bhikkhave manussā samaggā sammodamānā avivadamānā khīrodakībhūtā aññamaññaṃ piyacakkhūhi sampassantā viharanti ayaṃ bhikkhave catuttho samayo padhānāya . puna caparaṃ bhikkhave saṅgho samaggo sammodamāno avivadamāno ekuddeso phāsu viharati saṅghe kho pana bhikkhave samagge na ceva aññamaññaṃ akkosā honti na ca aññamaññaṃ paribhāsā honti na ca aññamaññaṃ parikkhepā honti na ca aññamaññaṃ pariccajā 1- honti tattha appasannā ceva pasīdanti pasannānañca bhiyyobhāvo hoti ayaṃ bhikkhave pañcamo samayo padhānāya . ime kho bhikkhave pañca samayā padhānāyāti. [55] Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . tena kho pana samayena sāvatthiyaṃ ubho mātāputtā vassāvāsaṃ upagamiṃsu 2- bhikkhu ca bhikkhunī ca . te aññamaññassa abhiṇhaṃ dassanakāmā ahesuṃ mātāpi puttassa abhiṇhaṃ dassanakāmā ahosi puttopi mātaraṃ abhiṇhaṃ dassanakāmo ahosi . Tesaṃ abhiṇhaṃ dassanā saṃsaggo ahosi saṃsagge sati vissāso ahosi vissāse sati otāro ahosi te otiṇṇacittā sikkhaṃ @Footnote: 1 Po. Yu. pariccajanā . 2 Po. upagacchiṃsu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page77.

Appaccakkhāya dubbalyaṃ anāvikatvā methunaṃ dhammaṃ paṭiseviṃsu. {55.1} Athakho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ idha bhante sāvatthiyaṃ ubho mātāputtā vassāvāsaṃ upagamiṃsu bhikkhu ca bhikkhunī ca te aññamaññassa abhiṇhaṃ dassanakāmā ahesuṃ mātāpi puttassa abhiṇhaṃ dassanakāmā ahosi puttopi mātaraṃ abhiṇhaṃ dassanakāmo ahosi tesaṃ abhiṇhaṃ dassanā saṃsaggo ahosi saṃsagge sati vissāso ahosi vissāse sati otāro ahosi te otiṇṇacittā sikkhaṃ appaccakkhāya dubbalyaṃ anāvikatvā methunaṃ dhammaṃ paṭiseviṃsūti {55.2} kinnu so bhikkhave moghapuriso maññati na mātā putte sārajjati putto vā pana mātarīti nāhaṃ bhikkhave aññaṃ ekarūpaṃpi samanupassāmi evaṃ rajanīyaṃ evaṃ kamanīyaṃ evaṃ madanīyaṃ evaṃ bandhanīyaṃ evaṃ mucchanīyaṃ evaṃ antarāyakaraṃ anuttarassa yogakkhemassa adhigamāya yathayidaṃ bhikkhave itthīrūpaṃ itthīrūpe bhikkhave sattā rattā giddhā gadhitā 1- mucchitā ajjhopannā 2- te dīgharattaṃ socanti itthīrūpavasānugā. {55.3} Nāhaṃ bhikkhave aññaṃ ekasaddaṃpi ... ekagandhaṃpi ... Ekarasaṃpi ... ekaphoṭṭhabbaṃpi samanupassāmi evaṃ rajanīyaṃ evaṃ kamanīyaṃ evaṃ madanīyaṃ evaṃ bandhanīyaṃ evaṃ mucchanīyaṃ evaṃ antarāyakaraṃ anuttarassa yogakkhemassa adhigamāya yathayidaṃ bhikkhave @Footnote: 1 Ma. gathitā. ito paraṃ evaṃ ñātabbaṃ . 2 Po. ajjhāpannā. aparaṃpi īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page78.

Itthīphoṭṭhabbo . itthīphoṭṭhabbe bhikkhave sattā rattā giddhā gadhitā mucchitā ajjhopannā te dīgharattaṃ socanti itthīphoṭṭhabbavasānugā. {55.4} Itthī bhikkhave gacchantīpi purisassa cittaṃ 1- pariyādāya tiṭṭhati ṭhitāpi .pe. nisinnāpi sayanāpi nipannāpi 2- hasantīpi bhaṇantīpi 3- gāyantīpi rodantīpi ugghāṭitāpi matāpi purisassa cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati . yañhi taṃ bhikkhave sammā vadamāno vadeyya samantapāso mārassāti mātugāmaññeva sammā vadamāno vadeyya samantapāso mārassāti. Sallape asihatthena pisācenapi sallape āsīvisampi āsadde 4- yena daṭṭho na jīvati natveva eko ekāya mātugāmena sallape. Muṭṭhassatiṃ tā bandhanti pekkhitena mhitena 5- ca athopi dunnivatthena mañjunā bhaṇitena ca neso jano svāsaddo 6- api ugghāṭito 7- mato. Pañca kāmaguṇā ete itthīrūpasmi dassare rūpā saddā rasā gandhā phoṭṭhabbā ca manoramā. Tesaṃ kāmoghavūḷhānaṃ kāme aparijānataṃ kālaṃ gatiṃ bhavābhavaṃ saṃsārasmiṃ purakkhatā @Footnote: 1 Yu. citaṃ . 2 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho na dissati . 3 Po. bhāsantīpi. @4 Ma. Yu. āsīde . 5 Ma. sitena ca . 6 Ma. svāsīsado. Yu. svāsīsadado. @7 Ma. Yu. ugghātito.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page79.

Ye ca kāme pariññāya caranti akutobhayā te ve pāragatā 1- loke ye pattā āsavakkhayanti. [56] Athakho aññataro bhikkhu yena sako upajjhāyo tenupasaṅkami upasaṅkamitvā sakaṃ upajjhāyaṃ etadavoca etarahi me bhante madhurakajāto ceva kāyo disā ca me na pakkhāyanti dhammā ca maṃ nappaṭibhanti thīnamiddhañca me cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati anabhirato ca brahmacariyaṃ carāmi atthi ca me dhammesu vicikicchāti . Athakho so bhikkhu taṃ saddhivihārikaṃ bhikkhuṃ ādāya yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca ayaṃ bhante bhikkhu evamāha etarahi me bhante madhurakajāto ceva kāyo disā ca me 2- na pakkhāyanti dhammā ca maṃ 3- nappaṭibhanti thīnamiddhañca me cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati anabhirato ca brahmacariyaṃ carāmi atthi ca me dhammesu vicikicchāti. {56.1} Evañhetaṃ bhikkhu hoti indriyesu aguttadvārassa bhojane amattaññuno jāgariyaṃ ananuyuttassa avipassakassa kusalānaṃ dhammānaṃ pubbarattāpararattaṃ bodhipakkhikānaṃ 4- dhammānaṃ bhāvanānuyogaṃ ananuyuttassa viharato yaṃ madhurakajāto ceva kāyo hoti disā cassa na pakkhāyanti dhammā ca 5- taṃ nappaṭibhanti thīnamiddhañcassa cittaṃ pariyādāya tiṭṭhati anabhirato ca brahmacariyaṃ carati @Footnote: 1 Ma. pāraṅgatā . 2 Ma. maṃ . 3 Ma. me . 4 Ma. bodhipakkhiyānaṃ. ito paraṃ @evaṃ ñātabbaṃ . 5 Po. cassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page80.

Hoti cassa dhammesu vicikicchā tasmā tiha te bhikkhu evaṃ sikkhitabbaṃ indriyesu guttadvāro bhavissāmi bhojane mattaññū jāgariyaṃ anuyutto vipassako kusalānaṃ dhammānaṃ pubbarattāpararattaṃ bodhipakkhikānaṃ dhammānaṃ bhāvanānuyogaṃ anuyutto viharissāmīti evaṃ hi te bhikkhu sikkhitabbanti. {56.2} Athakho so bhikkhu bhagavatā iminā ovādena ovadito uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi athakho so bhikkhu eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto nacirasseva yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti abbhaññāsi aññataro ca 1- pana so bhikkhu arahataṃ ahosi athakho so bhikkhu arahattappatto yena sako upajjhāyo tenupasaṅkami upasaṅkamitvā sakaṃ upajjhāyaṃ etadavoca etarahi me bhante na ceva madhurakajāto kāyo disā ca me pakkhāyanti dhammā ca maṃ paṭibhanti thīnamiddhañca me cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati abhirato ca brahmacariyaṃ carāmi natthi ca me dhammesu vicikicchāti. {56.3} Athakho so bhikkhu taṃ saddhivihārikaṃ bhikkhuṃ ādāya yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca ayaṃ bhante bhikkhu evamāha etarahi me @Footnote: 1 Ma. casaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page81.

Bhante na ceva madhurakajāto kāyo disā ca me pakkhāyanti dhammā ca maṃ paṭibhanti thīnamiddhañca me cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati abhirato ca brahmacariyaṃ carāmi natthi ca me dhammesu vicikicchāti. {56.4} Evañhetaṃ bhikkhu hoti indriyesu guttadvārassa bhojane mattaññuno jāgariyaṃ anuyuttassa vipassakassa kusalānaṃ dhammānaṃ pubbarattāpararattaṃ bodhipakkhikānaṃ dhammānaṃ bhāvanānuyogaṃ anuyuttassa viharato yaṃ na ceva madhurakajāto kāyo hoti disā cassa pakkhāyanti dhammā ca 1- taṃ paṭibhanti thīnamiddhañcassa cittaṃ na pariyādāya tiṭṭhati abhirato ca brahmacariyaṃ carati na cassa hoti dhammesu vicikicchā tasmā tiha vo bhikkhave evaṃ sikkhitabbaṃ indriyesu guttadvārā bhavissāma bhojane mattaññuno jāgariyaṃ anuyuttā vipassakā kusalānaṃ dhammānaṃ pubbarattāpararattaṃ bodhipakkhikānaṃ dhammānaṃ bhāvanānuyogaṃ anuyuttā viharissāmāti evaṃ hi vo bhikkhave sikkhitabbanti. [57] Pañcimāni bhikkhave ṭhānāni abhiṇhaṃ paccavekkhitabbāni itthiyā vā purisena vā gahaṭṭhena vā pabbajitena vā katamāni pañca jarādhammomhi jaraṃ anatītoti abhiṇhaṃ paccavekkhitabbaṃ itthiyā vā purisena vā gahaṭṭhena vā pabbajitena vā byādhidhammomhi byādhiṃ anatītoti abhiṇhaṃ paccavekkhitabbaṃ itthiyā vā purisena vā gahaṭṭhena vā pabbajitena vā maraṇadhammomhi maraṇaṃ anatītoti abhiṇhaṃ @Footnote: 1 Po. cassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page82.

Paccavekkhitabbaṃ itthiyā vā purisena vā gahaṭṭhena vā pabbajitena vā sabbehi me piyehi manāpehi nānābhāvo vinābhāvoti abhiṇhaṃ paccavekkhitabbaṃ itthiyā vā purisena vā gahaṭṭhena vā pabbajitena vā kammassakomhi kammadāyādo kammayoni kammabandhu kammapaṭisaraṇo yaṃ kammaṃ karissāmi kalyāṇaṃ vā pāpakaṃ vā tassa dāyādo bhavissāmīti abhiṇhaṃ paccavekkhitabbaṃ itthiyā vā purisena vā gahaṭṭhena vā pabbajitena vā. {57.1} Kiñca 1- bhikkhave atthavasaṃ paṭicca jarādhammomhi jaraṃ anatītoti abhiṇhaṃ paccavekkhitabbaṃ itthiyā vā purisena vā gahaṭṭhena vā pabbajitena vā atthi bhikkhave sattānaṃ yobbane yobbanamado yena madena sattā 2- kāyena duccaritaṃ caranti vācāya duccaritaṃ caranti manasā duccaritaṃ caranti tassa taṇṭhānaṃ abhiṇhaṃ paccavekkhato yo yobbane yobbanamado so sabbaso vā pahīyati tanu vā pana hoti idaṃ kho bhikkhave atthavasaṃ paṭicca jarādhammomhi jaraṃ anatītoti abhiṇhaṃ paccavekkhitabbaṃ itthiyā vā purisena vā gahaṭṭhena vā pabbajitena vā. {57.2} Kiñca 1- bhikkhave atthavasaṃ paṭicca byādhidhammomhi byādhiṃ anatītoti abhiṇhaṃ paccavekkhitabbaṃ itthiyā vā purisena vā gahaṭṭhena vā pabbajitena vā atthi bhikkhave sattānaṃ ārogye ārogyamado yena madena sattā kāyena duccaritaṃ caranti vācāya duccaritaṃ caranti manasā duccaritaṃ caranti tassa taṇṭhānaṃ abhiṇhaṃ paccavekkhato yo ārogye ārogyamado so sabbaso vā pahīyati tanu vā pana @Footnote: 1 Po. kañca. Yu. kathañca. aparaṃpi evaṃ ñātabbaṃ . 2 Ma. Yu. mattā. aparaṃpi @evaṃ ñātabbaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page83.

Hoti idaṃ kho bhikkhave atthavasaṃ paṭicca byādhidhammomhi byādhiṃ anatītoti abhiṇhaṃ paccavekkhitabbaṃ itthiyā vā purisena vā gahaṭṭhena vā pabbajitena vā. {57.3} Kiñca bhikkhave atthavasaṃ paṭicca maraṇadhammomhi maraṇaṃ anatītoti abhiṇhaṃ paccavekkhitabbaṃ itthiyā vā purisena vā gahaṭṭhena vā pabbajitena vā atthi bhikkhave sattānaṃ jīvite jīvitamado yena madena sattā kāyena duccaritaṃ caranti vācāya duccaritaṃ caranti manasā duccaritaṃ caranti tassa taṇṭhānaṃ abhiṇhaṃ paccavekkhato yo jīvite jīvitamado so sabbaso vā pahīyati tanu vā pana hoti idaṃ kho bhikkhave atthavasaṃ paṭicca maraṇadhammomhi maraṇaṃ anatītoti abhiṇhaṃ paccavekkhitabbaṃ itthiyā vā purisena vā gahaṭṭhena vā pabbajitena vā. {57.4} Kiñca bhikkhave atthavasaṃ paṭicca sabbehi me piyehi manāpehi nānābhāvo vinābhāvoti abhiṇhaṃ paccavekkhitabbaṃ itthiyā vā purisena vā gahaṭṭhena vā pabbajitena vā atthi bhikkhave sattānaṃ piyesu chandarāgo 1- yena rāgena sattā kāyena duccaritaṃ caranti vācāya duccaritaṃ caranti manasā duccaritaṃ caranti tassa taṇṭhānaṃ abhiṇhaṃ paccavekkhato yo piyesu [2]- chandarāgo so sabbaso vā pahīyati tanu vā pana hoti idaṃ kho bhikkhave atthavasaṃ paṭicca sabbehi me piyehi manāpehi nānābhāvo vinābhāvoti abhiṇhaṃ paccavekkhitabbaṃ itthiyā vā purisena vā gahaṭṭhena vā pabbajitena vā. {57.5} Kiñca bhikkhave atthavasaṃ paṭicca kammassakomhi kammadāyādo kammayoni kammabandhu @Footnote: 1 Ma. piyesu manāpesu yo chandarāgo . 2 Ma. manāpesu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page84.

Kammapaṭisaraṇo yaṃ kammaṃ karissāmi kalyāṇaṃ vā pāpakaṃ vā tassa dāyādo bhavissāmīti abhiṇhaṃ paccavekkhitabbaṃ itthiyā vā purisena vā gahaṭṭhena vā pabbajitena vā atthi bhikkhave sattānaṃ kāyaduccaritaṃ vacīduccaritaṃ manoduccaritaṃ tassa taṇṭhānaṃ abhiṇhaṃ paccavekkhato sabbaso vā duccaritaṃ pahīyati tanu vā pana hoti idaṃ kho bhikkhave atthavasaṃ paṭicca kammassakomhi kammadāyādo kammayoni kammabandhu kammapaṭisaraṇo yaṃ kammaṃ karissāmi kalyāṇaṃ vā pāpakaṃ vā tassa dāyādo bhavissāmīti abhiṇhaṃ paccavekkhitabbaṃ itthiyā vā purisena vā gahaṭṭhena vā pabbajitena vā. {57.6} Sa 1- kho so bhikkhave ariyasāvako iti paṭisañcikkhati na kho ahaññeveko 2- jarādhammo jaraṃ anatīto athakho yāvatā sattānaṃ āgati gati cuti upapatti sabbe sattā jarādhammā jaraṃ anatītāti tassa taṇṭhānaṃ abhiṇhaṃ paccavekkhato maggo sañjāyati so taṃ maggaṃ āsevati bhāveti bahulīkaroti tassa taṃ maggaṃ āsevato bhāvayato bahulīkaroto saññojanāni pahīyanti anusayā byantī honti. {57.7} Na kho ahaññeveko byādhidhammo byādhiṃ anatīto athakho yāvatā sattānaṃ āgati gati cuti upapatti sabbe sattā byādhidhammā byādhiṃ anatītāti tassa taṇṭhānaṃ abhiṇhaṃ paccavekkhato maggo sañjāyati so taṃ maggaṃ āsevati bhāveti bahulīkaroti tassa taṃ maggaṃ āsevato bhāvayato @Footnote: 1 Yu. sa ce so . 2 Ma. Yu. ahañceveko. aparaṃpi evaṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page85.

Bahulīkaroto saññojanāni pahīyanti anusayā byantī honti. {57.8} Na kho ahaññeveko maraṇadhammo maraṇaṃ anatīto athakho yāvatā sattānaṃ āgati gati cuti upapatti sabbe sattā maraṇadhammā maraṇaṃ anatītāti tassa taṇṭhānaṃ abhiṇhaṃ paccavekkhato maggo sañjāyati so taṃ maggaṃ āsevati bhāveti bahulīkaroti tassa taṃ maggaṃ āsevato bhāvayato bahulīkaroto saññojanāni pahīyanti anusayā byantī honti. {57.9} Na kho mayhevekassa sabbehi piyehi manāpehi nānābhāvo vinābhāvo athakho yāvatā sattānaṃ āgati gati cuti upapatti sabbesaṃ sattānaṃ piyehi manāpehi nānābhāvo vinābhāvoti tassa taṇṭhānaṃ abhiṇhaṃ paccavekkhato maggo sañjāyati so taṃ maggaṃ āsevati bhāveti bahulīkaroti tassa taṃ maggaṃ āsevato bhāvayato bahulīkaroto saññojanāni pahīyanti anusayā byantī honti. {57.10} Na kho ahaññeveko kammassakomhi kammadāyādo kammayoni kammabandhu kammapaṭisaraṇo yaṃ kammaṃ karissāmi kalyāṇaṃ vā pāpakaṃ vā tassa dāyādo bhavissāmi athakho yāvatā sattānaṃ āgati gati cuti upapatti sabbe sattā kammassakā kammadāyādā kammayonī kammabandhū kammapaṭisaraṇā yaṃ kammaṃ karissanti kalyāṇaṃ vā pāpakaṃ vā tassa dāyādā bhavissantīti tassa taṇṭhānaṃ abhiṇhaṃ paccavekkhato maggo sañjāyati so taṃ maggaṃ āsevati bhāveti bahulīkaroti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page86.

Tassa taṃ maggaṃ āsevato bhāvayato bahulīkaroto saññojanāni pahīyanti anusayā byantī hontīti. Byādhidhammā jarādhammā atho maraṇadhammino yathā dhammā tathā santā 1- jigucchanti puthujjanā. Ahañcetaṃ jiguccheyyaṃ evaṃdhammesu pāṇisu na metaṃ 2- paṭirūpassa mama evaṃ vihārino. Sohaṃ evaṃ viharanto ñatvā dhammaṃ nirūpadhiṃ ārogye yobbanasmiṃ 3- jīvitasmiñca yo mado 4- sabbe made abhibhosmi nekkhammaṃ daṭṭhu khemato. Tassa me ahu ussāho nibbānaṃ abhipassato nāhaṃ bhabbo etarahi kammāni paṭisevituṃ anivatti bhavissāmi brahmaceraparāyanoti 5-. [58] Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Athakho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya vesāliṃ piṇḍāya pāvisi vesāliyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto mahāvanaṃ ajjhogāhetvā aññatarasmiṃ rukkhamūle divā vihāraṃ nisīdi . tena kho pana samayena sambulā licchavikumārakā sajjāni dhanūni ādāya kukkurasaṅghaparivutā mahāvane anucaṅkamamānā anuvicaramānā addasaṃsu bhagavantaṃ aññatarasmiṃ rukkhamūle nisinnaṃ disvā @Footnote: 1 Ma. Yu. sattā . 2 Yu. tametaṃ . 3 Ma. ārogye yobbanasmiṃ ca. Yu. ārogye ca. @4 Ma. ye madā . 5 Ma. Yu. brahmacariyaparāyanoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page87.

Sajjāni dhanūni nikkhipitvā kukkurasaṅghaṃ ekamantaṃ uyyojetvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā tuṇhībhūtā tuṇhībhūtā pañjalikā bhagavantaṃ payirupāsanti tena kho pana samayena mahānāmo licchavī 1- mahāvane jaṅghavihāraṃ 2- anucaṅkamamāno anuvicaramāno addasa te licchavikumārake tuṇhībhūte tuṇhībhūte pañjalike bhagavantaṃ payirupāsante disvā yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho mahānāmo licchavī udānaṃ udānesi bhavissanti vajjī bhavissanti vajjīti kiṃ pana tvaṃ mahānāma evaṃ vadesi bhavissanti vajjī bhavissanti vajjīti ime bhante licchavikumārakā caṇḍā pharusā apāṭubhā 3- yānipi tāni kulesu pahiṇakāni pahīyanti ucchūti vā badarāti vā pūvāti vā modakāti vā saṅkulikāti 5- vā tāni vilumpitvā vilumpitvā khādanti kulitthīnaṃpi kulakumārīnaṃpi pacchāliyaṃ khipanti tedānime tuṇhībhūtā tuṇhībhūtā pañjalikā bhagavantaṃ payirupāsantīti. {58.1} Yassakassaci mahānāma kulaputtassa pañca dhammā saṃvijjanti yadi vā rañño khattiyassa muddhābhisittassa 6- yadi vā raṭṭhikassa pettanikassa yadi vā senāya senāpatikassa yadi vā gāmagāmikassa 7- yadi vā pūgagāmaṇikassa ye vā pana kulesu paccekādhipaccaṃ kārenti vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā no parihāni katame pañca idha mahānāma @Footnote: 1 Ma. sabbattha vāresu licchavi . 2 ma jaṅghāvihāraṃ . 3 Ma. apānubhā. Yu. apajahā. @4 Po. pahiṇikāni. Ma. paheṇakāni. Yu. pahiṇakāni . 5 Yu. sakkhalakāti. @6 Po. sī muddhāvasittassa . 7 Ma. gāmagāmaṇikasasa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page88.

Kulaputto uṭṭhānaviriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi 1- dhammikehi dhammaladdhehi mātāpitaro sakkaroti garukaroti māneti pūjeti tamenaṃ mātāpitaro sakkatā garukatā mānitā pūjitā kalyāṇena manasā anukampanti ciraṃ jīva dīghamāyuṃ pālehīti mātāpitānukampitassa mahānāma kulaputtassa vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā no parihāni. {58.2} Puna caparaṃ mahānāma kulaputto uṭṭhānaviriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi puttadāradāsakammakaraporise sakkaroti garukaroti māneti pūjeti tamenaṃ puttadāradāsakammakaraporisā sakkatā garukatā mānitā pūjitā kalyāṇena manasā anukampanti ciraṃ jīva dīghamāyuṃ pālehīti puttadāradāsakammakaraporisānukampitassa mahānāma kulaputtassa vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā no parihāni. {58.3} Puna caparaṃ mahānāma kulaputto uṭṭhānaviriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi khettakammantasāmantasabyohāre 2- sakkaroti garukaroti māneti pūjeti tamenaṃ khettakammantasāmantasabyohārā 2- sakkatā garukatā mānitā pūjitā kalyāṇena manasā anukampanti ciraṃ jīva dīghamāyuṃ pālehīti khettakammantasāmantasabyohārānukampitassa mahānāma kulaputtassa vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā no parihāni. {58.4} Puna caparaṃ mahānāma kulaputto uṭṭhānaviriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi yā tā 3- balipaṭiggāhikā devatā taṃ 4- sakkaroti garukaroti @Footnote: 1 Po. sabbattha vāresu sedāpakkhittehi . 2 yu ...sāmantasaṃvohāre. @3 Ma. yāvatā . 4 Ma. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page89.

Māneti pūjeti tamenaṃ balipaṭiggāhikā devatā sakkatā garukatā mānitā pūjitā kalyāṇena manasā anukampanti ciraṃ jīva dīghamāyuṃ pālehīti devatānukampitassa mahānāma kulaputtassa vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā no parihāni. {58.5} Puna caparaṃ mahānāma kulaputto uṭṭhānaviriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi samaṇabrāhmaṇe sakkaroti garukaroti māneti pūjeti tamenaṃ samaṇabrāhmaṇā sakkatā garukatā mānitā pūjitā kalyāṇena manasā anukampanti ciraṃ jīva dīghāmāyuṃ pālehīti samaṇabrāhmaṇānukampitassa mahānāma kulaputtassa vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā no parihāni. {58.6} Yassakassaci mahānāma kulaputtassa ime pañca dhammā saṃvijjanti yadi vā rañño khattiyassa muddhābhisittassa yadi vā raṭṭhikassa pettanikassa yadi vā senāya senāpatikassa yadi vā gāmagāmikassa yadi vā pūgagāmaṇikassa ye vā pana kulesu paccekādhipaccaṃ kārenti vuḍḍhiyeva pāṭikaṅkhā no parihānīti. Mātāpitukiccakaro puttadārahito sadā antojanassa atthāya ye cassa anujīvino ubhinnaññeva 1- atthāya vadaññū hoti sīlavā ñātīnaṃ pubbapetānaṃ diṭṭhe dhamme ca jīvitaṃ 2- samaṇānaṃ brāhmaṇānaṃ devatānañca paṇḍito vittisañjanano 3- hoti dhammena gharamāvasaṃ @Footnote: 1 Ma. ubhinnañceva. Yu. ubhinnaṃ yeva . 2 Po. dhammeva jīvataṃ. Ma. jīvataṃ. @3 Po. pītisañ ....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page90.

So karitvāna kalyāṇaṃ pujjo hoti pasaṃsiyo idheva naṃ pasaṃsanti pecca sagge pamodatīti. [59] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato dullabho vuḍḍhapabbajito katamehi pañcahi dullabho bhikkhave vuḍḍhapabbajito nipuṇo dullabho ākappasampanno dullabho bahussuto dullabho dhammakathiko dullabho vinayadharo imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato dullabho vuḍḍhapabbajitoti. [60] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato dullabho vuḍḍhapabbajito katamehi pañcahi dullabho bhikkhave vuḍḍhapabbajito suvaco dullabho suggahitaggāhī dullabho padakkhiṇaggāhī dullabho dhammakathiko dullabho vinayadharo imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato dullabho vuḍḍhapabbajitoti. Nīvaraṇavaggo paṭhamo. Tassuddānaṃ āvaraṇaṃ rāsi aṅgāni samayaṃ [1]- mātuputtikā upajjhāṭṭhānakumārā 2- licchavī apare duveti. ------------ Saññāvaggo dutiyo [61] Pañcimā bhikkhave saññā bhāvitā bahulīkatā mahapphalā @Footnote: 1 Yu. casaddo atthi . 2 Po. Yu. upajjhāṭṭhānā .... Ma. upajjhāṭhānā licchavi @kumārā apare dveti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page91.

Honti mahānisaṃsā amatogadhā amatapariyosānā katamā pañca aniccasaññā 1- anattasaññā 1- maraṇasaññā āhāre paṭikkūlasaññā sabbaloke anabhiratasaññā 2- imā kho bhikkhave pañca saññā bhāvitā bahulīkatā mahapphalā honti mahānisaṃsā amatogadhā amatapariyosānāti. [62] Pañcimā bhikkhave saññā bhāvitā bahulīkatā mahapphalā honti mahānisaṃsā amatogadhā amatapariyosānā katamā pañca aniccasaññā anattasaññā maraṇasaññā āhāre paṭikkūlasaññā sabbaloke anabhiratasaññā 2- imā kho bhikkhave pañca saññā bhāvitā bahulīkatā mahapphalā honti mahānisaṃsā amatogadhā amatapariyosānāti. [63] Pañcahi bhikkhave vaḍḍhīhi vaḍḍhamāno ariyasāvako ariyāya vaḍḍhiyā vaḍḍhati sārādāyī ca hoti varādāyī ca kāyassa katamāhi pañcahi saddhāya vaḍḍhati sīlena vaḍḍhati sutena vaḍḍhati cāgena vaḍḍhati paññāya vaḍḍhati imāhi kho bhikkhave pañcahi vaḍḍhīhi vaḍḍhamāno ariyasāvako ariyāya vaḍḍhiyā vaḍḍhati sārādāyī ca hoti varādāyī ca kāyassāti. Saddhāya sīlena ca yo pavaḍḍhati 3- paññāya cāgena sutena cūbhayaṃ so tādiso sappuriso vicakkhaṇo ādīyati sāramidheva attanoti. @Footnote: 1 Ma. Yu. asubhasaññā ādīnavasaññā . 2 Ma. anabhiratisaññā . 3 Po. yo ca @vaḍḍhati. Sī. yodha vaḍḍhati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page92.

[64] Pañcahi bhikkhave vaḍḍhīhi vaḍḍhamānā ariyasāvikā ariyāya vaḍḍhiyā vaḍḍhati sārādāyinī ca hoti varādāyinī ca kāyassa katamāhi pañcahi saddhāya vaḍḍhati sīlena vaḍḍhati sutena vaḍḍhati cāgena vaḍḍhati paññāya vaḍḍhati imāhi kho bhikkhave pañcahi vaḍḍhīhi vaḍḍhamānā ariyasāvikā ariyāya vaḍḍhiyā vaḍḍhati sārādāyinī ca hoti varādāyinī ca kāyassāti. Saddhāya sīlena ca yā pavaḍḍhati paññāya cāgena sutena cūbhayaṃ sā tādisī sīlavatī upāsikā ādīyati sāramidheva attanoti. [65] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃsākaccho sabrahmacārīnaṃ katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu attanā ca sīlasampanno hoti sīlasampadākathāya ca āgataṃ pañhaṃ byākattā hoti attanā ca samādhisampanno hoti samādhisampadākathāya ca āgataṃ pañhaṃ byākattā hoti attanā ca paññāsampanno hoti paññāsampadākathāya ca āgataṃ pañhaṃ byākattā hoti attanā ca vimuttisampanno hoti vimuttisampadākathāya ca āgataṃ pañhaṃ byākattā hoti attanā ca vimuttiñāṇadassanasampanno hoti vimuttiñāṇadassanasampadākathāya ca āgataṃ pañhaṃ byākattā hoti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃsākaccho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page93.

Sabrahmacārīnanti. [66] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃsājīvo sabrahmacārīnaṃ katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu attanā ca sīlasampanno hoti sīlasampadākathāya ca kataṃ pañhaṃ byākattā hoti attanā ca samādhisampanno hoti samādhisampadākathāya ca kataṃ pañhaṃ byākattā hoti attanā ca paññāsampanno hoti paññāsampadākathāya ca kataṃ pañhaṃ byākattā hoti attanā ca vimuttisampanno hoti vimuttisampadākathāya ca kataṃ pañhaṃ byākattā hoti attanā ca vimuttiñāṇadassanasampanno hoti vimuttiñāṇadassanasampadākathāya ca kataṃ pañhaṃ byākattā hoti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃsājīvo sabrahmacārīnanti. [67] Yo hi koci bhikkhave bhikkhu vā bhikkhunī vā pañca dhamme bhāveti pañca dhamme bahulīkaroti tassa dvinnaṃ phalānaṃ aññataraṃ phalaṃ pāṭikaṅkhaṃ diṭṭheva dhamme aññā sati vā upādisese anāgāmitā katame pañca idha bhikkhave bhikkhu chandasamādhi- padhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti viriyasamādhi- ... Cittasamādhi- ... vīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti ussoḷhiññeva pañcamiṃ yo hi koci bhikkhave bhikkhu vā bhikkhunī vā ime pañca dhamme bhāveti ime pañca dhamme bahulīkaroti tassa dvinnaṃ phalānaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page94.

Aññataraṃ phalaṃ pāṭikaṅkhaṃ diṭṭheva dhamme aññā sati vā upādisese anāgāmitāti. [68] Pubbevāhaṃ bhikkhave sambodhā anabhisambuddho bodhisattova samāno pañca dhamme bhāvesiṃ pañca dhamme bahulimakāsiṃ katame pañca chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāvesiṃ viriyasamādhicittasamādhivīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāvesiṃ ussoḷhiññeva pañcamiṃ so kho ahaṃ bhikkhave imesaṃ ussoḷhipañcamānaṃ dhammānaṃ bhāvitattā bahulīkatattā yassa yassābhiññāsacchikaraṇīyassa dhammassa cittaṃ abhininnāmesiṃ abhiññāsacchikiriyāya tatratatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇiṃ sati sati āyatane so sace ākaṅkhiṃ anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhaveyyaṃ .pe. Yāvabrahmalokāpi kāyena 1- vasaṃ vatteyyanti tatratatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇiṃ sati sati āyatane . so sace ākaṅkhiṃ .pe. Āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyanti tatratatreva sakkhibhabbataṃ pāpuṇiṃ sati sati āyataneti. [69] Pañcime bhikkhave dhammā bhāvitā bahulīkatā ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattanti katame pañca idha bhikkhave bhikkhu asubhānupassī kāye viharati āhāre paṭikkūlasaññī sabbaloke anabhiratasaññī 2- sabbasaṅkhāresu aniccānupassī maraṇasaññā kho panassa ajjhattaṃ sūpaṭṭhitā 3- hoti @Footnote: 1 Po. kāyena ca saṃvatteyyanati . 2 Ma. anabhiratisaññī . 3 Po. Yu. supaṭṭhitā. @ito paraṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page95.

Ime kho bhikkhave pañca dhammā bhāvitā bahulīkatā ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattantīti. [70] Pañcime bhikkhave dhammā bhāvitā bahulīkatā āsavānaṃ khayāya saṃvattanti katame pañca idha bhikkhave bhikkhu asubhānupassī kāye viharati āhāre paṭikkūlasaññī sabbaloke anabhiratasaññī sabbasaṅkhāresu aniccānupassī maraṇasaññā kho panassa ajjhattaṃ sūpaṭṭhitā hoti ime kho bhikkhave pañca dhammā bhāvitā bahulīkatā āsavānaṃ khayāya saṃvattantīti. Saññāvaggo dutiyo. Tassuddānaṃ dve ca saññā dve vaḍḍhī ca sākacchena ca sājivaṃ iddhipādā ca dve vuttā nibbidā cāsavakkhayāti. ----------- Yodhājīvavaggo tatiyo [71] Pañcime bhikkhave dhammā bhāvitā bahulīkatā cetovimuttiphalā ca honti cetovimuttiphalānisaṃsā ca paññāvimuttiphalā ca honti paññāvimuttiphalānisaṃsā ca katame pañca idha bhikkhave bhikkhu asubhānupassī kāye viharati āhāre paṭikkūlasaññī sabbaloke anabhiratasaññī sabbasaṅkhāresu aniccānupassī maraṇasaññā kho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page96.

Panassa ajjhattaṃ sūpaṭṭhitā hoti . ime kho bhikkhave pañca dhammā bhāvitā bahulīkatā cetovimuttiphalā ca honti cetovimuttiphalānisaṃsā ca paññāvimuttiphalā ca honti paññāvimuttiphalānisaṃsā ca yato kho bhikkhave bhikkhu cetovimutto ca hoti paññāvimutto ca [1]- ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu ukkhittapaligho itipi saṅkiṇṇaparikkho itipi abbuḷhesiko itipi niraggaḷo itipi ariyo pannaddhajo pannabhāro visaṃyutto itipi. {71.1} Kathañca bhikkhave bhikkhu ukkhittapaligho hoti idha bhikkhave bhikkhuno avijjā pahīnā hoti ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃ gatā āyatiṃ anuppādadhammā evaṃ kho bhikkhave bhikkhu ukkhittapaligho hoti. {71.2} Kathañca bhikkhave bhikkhu saṅkiṇṇaparikkho hoti idha bhikkhave bhikkhuno ponobbhaviko jātisaṃsāro pahīno hoti ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃ gato āyatiṃ anuppādadhammo evaṃ kho bhikkhave bhikkhu saṅkiṇṇaparikkho hoti. {71.3} Kathañca bhikkhave bhikkhu abbuḷhesiko hoti idha bhikkhave bhikkhuno taṇhā pahīnā hoti ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃ gatā āyatiṃ anuppādadhammā evaṃ kho bhikkhave bhikkhu abbuḷhesiko hoti. {71.4} Kathañca bhikkhave bhikkhu niraggaḷo hoti idha bhikkhave bhikkhuno pañcorambhāgiyāni saññojanāni pahīnāni honti ucchinnamūlāni tālāvatthukatāni anabhāvaṃ gatāni āyatiṃ anuppādadhammāni evaṃ kho bhikkhave bhikkhu niraggaḷo hoti. {71.5} Kathañca bhikkhave bhikkhu ariyo pannaddhajo pannabhāro visaṃyutto hoti @Footnote: 1 Ma. hoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page97.

Idha bhikkhave bhikkhuno asmimāno pahīno hoti ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃ gato āyatiṃ anuppādadhammo evaṃ kho bhikkhave bhikkhu ariyo pannaddhajo pannabhāro visaṃyutto hotīti. [72] Pañcime bhikkhave dhammā bhāvitā bahulīkatā cetovimuttiphalā ca honti cetovimuttiphalānisaṃsā ca paññāvimuttiphalā ca honti paññāvimuttiphalānisaṃsā ca katame pañca aniccasaññā anicce dukkhasaññā dukkhe anattasaññā pahānasaññā virāgasaññā ime kho bhikkhave pañca dhammā bhāvitā bahulīkatā cetovimuttiphalā ca honti cetovimuttiphalānisaṃsā ca paññāvimuttiphalā ca honti paññāvimuttiphalānisaṃsā ca yato kho bhikkhave bhikkhu cetovimutto ca honti paññāvimutto ca ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu ukkhittapaligho itipi saṃkiṇṇaparikkho itipi abbuḷhesiko itipi niraggaḷo itipi ariyo pannaddhajo pannabhāro visaṃyutto itipi. {72.1} Kathañca bhikkhave bhikkhu ukkhittapaligho hoti idha bhikkhave bhikkhuno avijjā pahīnā hoti ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃ gatā āyatiṃ anuppādadhammā evaṃ kho bhikkhave bhikkhu ukkhittapaligho hoti. {72.2} Kathañca bhikkhave bhikkhu saṃkiṇṇaparikkho hoti idha bhikkhave bhikkhuno ponobbhaviko jātisaṃsāro pahīno hoti ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃ gato āyatiṃ anuppādadhammo evaṃ kho bhikkhave bhikkhu saṃkiṇṇaparikkho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page98.

Hoti. {72.3} Kathañca bhikkhave bhikkhu abbuḷhesiko hoti idha bhikkhave bhikkhuno taṇhā pahīnā hoti ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṃ gatā āyatiṃ anuppādadhammā evaṃ kho bhikkhave bhikkhu abbuḷhesiko hoti. {72.4} Kathañca bhikkhave bhikkhu niraggaḷo hoti idha bhikkhave bhikkhuno pañcorambhāgiyāni saññojanāni pahīnāni honti ucchinnamūlāni tālāvatthukatāni anabhāvaṃ gatāni āyatiṃ anuppādadhammāni evaṃ kho bhikkhave bhikkhu niraggaḷo hoti. {72.5} Kathañca bhikkhave bhikkhu ariyo pannaddhajo pannabhāro visaṃyutto hoti idha bhikkhave bhikkhuno asmimāno pahīno hoti ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṃ gato āyatiṃ anuppādadhammo evaṃ kho bhikkhave bhikkhu ariyo pannaddhajo pannabhāro visaṃyutto hotīti. [73] Athakho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca dhammavihārī dhammavihārīti bhante vuccati kittāvatā nukho bhante bhikkhu dhammavihārī hotīti. {73.1} Idha bhikkhu [1]- dhammaṃ pariyāpuṇāti suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇaṃ gāthaṃ udānaṃ itivuttakaṃ jātakaṃ abbhutadhammaṃ vedallaṃ so tāya dhammapariyattiyā divasaṃ atināmeti riñcati paṭisallānaṃ nānuyuñjati ajjhattaṃ cetosamathaṃ ayaṃ vuccati bhikkhu pariyattibahulo no dhammavihārī. @Footnote: 1 Ma. Yu. bhikkhūti atthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page99.

{73.2} Puna caparaṃ [1]- bhikkhu yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena paresaṃ deseti so tāya dhammapaññattiyā divasaṃ atināmeti riñcati paṭisallānaṃ nānuyuñjati ajjhattaṃ cetosamathaṃ ayaṃ vuccati [1]- bhikkhu paññattibahulo no dhammavihārī. {73.3} Puna caparaṃ [1]- bhikkhu yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena sajjhāyaṃ karoti so tena sajjhāyena divasaṃ atināmeti riñcati paṭisallānaṃ nānuyuñjati ajjhattaṃ cetosamathaṃ ayaṃ vuccati [1]- bhikkhu sajjhāyabahulo no dhammavihārī. {73.4} Puna caparaṃ [1]- bhikkhu yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ cetasā anuvitakketi anuvicāreti manasānupekkhati so tehi dhammavitakkehi divasaṃ atināmeti riñcati paṭisallānaṃ nānuyuñjati ajjhattaṃ cetosamathaṃ ayaṃ vuccati [1]- bhikkhu vitakkabahulo no dhammavihārī. {73.5} Idha [1]- bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇāti suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇaṃ gāthaṃ udānaṃ itivuttakaṃ jātakaṃ abbhutadhammaṃ vedallaṃ so tāya dhammapariyattiyā na divasaṃ atināmeti na 2- riñcati paṭisallānaṃ anuyuñjati ajjhattaṃ cetosamathaṃ evaṃ kho [1]- bhikkhu dhammavihārī hoti. Iti kho [1]- bhikkhu desito mayā pariyattibahulo desito paññattibahulo desito sajjhāyabahulo desito vitakkabahulo desito dhammavihārī yaṃ 3- bhikkhu satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena anukampaṃ upādāya kataṃ vo taṃ mayā etāni bhikkhu rukkhamūlāni etāni suññāgārāni jhāyatha bhikkhu mā @Footnote: 1 Ma. Yu. bhikkhūti atthi . 2 Ma. nāpi . 3 Ma. Yu. kho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page100.

Pamādattha mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti. [74] Athakho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca dhammavihārī dhammavihārīti bhante vuccati kittāvatā nu kho bhante [1]- dhammavihārī hotīti. {74.1} Idha [2]- bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇāti suttaṃ ... Vedallaṃ uttariñcassa paññāya atthaṃ nappajānāti ayaṃ vuccati [1]- bhikkhu pariyattibahulo no dhammavihārī . .pe. idha bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇāti suttaṃ ... vedallaṃ uttariñcassa paññāya atthaṃ pajānāti evaṃ kho bhikkhu [1]- dhammavihārī hoti . iti kho bhikkhu .pe. Ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti. [75] Pañcime bhikkhave yodhājīvā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ katame pañca idha bhikkhave ekacco yodhājīvo rajaggaññeva disvā saṃsīdati visīdati na santhambhati na sakkoti saṅgāmaṃ otarituṃ evarūpopi bhikkhave idhekacco yodhājīvo hoti ayaṃ bhikkhave paṭhamo yodhājīvo santo saṃvijjamāno lokasmiṃ. {75.1} Puna caparaṃ bhikkhave idhekacco yodhājīvo sahati rajaggaṃ apica kho dhajaggaññeva disvā @Footnote: 1 Ma. Yu. etthantare bhikkhūti atthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page101.

Saṃsīdati visīdati na santhambhati na sakkoti saṅgāmaṃ otarituṃ evarūpopi bhikkhave idhekacco yodhājīvo hoti ayaṃ bhikkhave dutiyo yodhājīvo santo saṃvijjamāno lokasmiṃ. {75.2} Puna caparaṃ bhikkhave idhekacco yodhājīvo sahati rajaggaṃ sahati dhajaggaṃ apica kho ussāraṇaññeva 1- sutvā saṃsīdati visīdati na santhambhati na sakkoti saṅgāmaṃ otarituṃ evarūpopi bhikkhave idhekacco yodhājīvo hoti ayaṃ bhikkhave tatiyo yodhājīvo santo saṃvijjamāno sokasmiṃ. {75.3} Puna caparaṃ bhikkhave idhekacco yodhājīvo sahati rajaggaṃ sahati dhajaggaṃ sahati ussāraṇaṃ apica kho sampahāre haññati byāpajjati evarūpopi bhikkhave idhekacco yodhājīvo hoti ayaṃ bhikkhave catuttho yodhājīvo santo saṃvijjamāno lokasmiṃ. {75.4} Puna caparaṃ bhikkhave idhekacco yodhājīvo sahati rajaggaṃ sahati dhajaggaṃ sahati ussāraṇaṃ sahati sampahāraṃ so taṃ saṅgāmaṃ abhivijinitvā vijitasaṅgāmo tameva saṅgāmasīsaṃ ajjhāvasati evarūpopi bhikkhave idhekacco yodhājīvo hoti ayaṃ bhikkhave pañcamo yodhājīvo santo saṃvijjamāno lokasmiṃ. Ime kho bhikkhave pañca yodhājīvā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ evameva kho bhikkhave pañcime yodhājīvūpamā puggalā santo saṃvijjamānā bhikkhūsu katame pañca idha bhikkhave bhikkhu rajaggaññeva disvā saṃsīdati visīdati na santhambhati na sakkoti brahmacariyaṃ santānetuṃ 2- sikkhādubbalyaṃ āvikatvā sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati kimassa rajaggasmiṃ idha @Footnote: 1 Po. ussādanaññeva. Yu. usādanaṃ yeva . 2 Ma. sandhāretuṃ. aparaṃpi īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page102.

Bhikkhave bhikkhu suṇāti amukasmiṃ nāma gāme vā nigame vā itthī vā kumārī vā abhirūpā dassanīyā pāsādikā paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgatāti so taṃ sutvā saṃsīdati visīdati na santhambhati na sakkoti brahmacariyaṃ santānetuṃ sikkhādubbalyaṃ āvikatvā sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati idamassa rajaggasmiṃ seyyathāpi so bhikkhave yodhājīvo rajaggaññeva disvā saṃsīdati visīdati na santhambhati na sakkoti saṅgāmaṃ otarituṃ tathūpamāhaṃ bhikkhave imaṃ puggalaṃ vadāmi evarūpopi bhikkhave idhekacco puggalo hoti ayaṃ bhikkhave paṭhamo yodhājīvūpamo puggalo santo saṃvijjamāno bhikkhūsu. {75.5} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu sahati rajaggaṃ apica kho dhajaggaññeva disvā saṃsīdati visīdati na santhambhati na sakkoti brahmacariyaṃ santānetuṃ sikkhādubbalyaṃ āvikatvā sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati kimassa dhajaggasmiṃ idha bhikkhave bhikkhu naheva kho suṇāti amukasmiṃ nāma gāme vā nigame vā itthī vā kumārī vā abhirūpā dassanīyā pāsādikā paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgatāti apica kho sāmaṃ passati itthiṃ vā kumāriṃ vā abhirūpaṃ dassanīyaṃ pādādikaṃ paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgataṃ so taṃ disvā saṃsīdati visīdati na santhambhati na sakkoti brahmacariyaṃ santānetuṃ sikkhādubbalyaṃ āvikatvā sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati idamassa dhajaggasmiṃ seyyathāpi so bhikkhave yodhājīvo sahati rajaggaṃ apica kho dhajaggaññeva disvā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page103.

Saṃsīdati visīdati na santhambhati na sakkoti saṅgāmaṃ otarituṃ tathūpamāhaṃ bhikkhave imaṃ puggalaṃ vadāmi evarūpopi bhikkhave idhekacco puggalo hoti ayaṃ bhikkhave dutiyo yodhājīvūpamo puggalo santo saṃvijjamāno bhikkhūsu. {75.6} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu sahati rajaggaṃ sahati dhajaggaṃ apica kho ussāraṇaññeva sutvā saṃsīdati visīdati na santhambhati na sakkoti brahmacariyaṃ santānetuṃ sikkhādubbalyaṃ āvikatvā sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati kimassa ussāraṇāya idha bhikkhave bhikkhuṃ araññagataṃ vā rukkhamūlagataṃ vā suññāgāragataṃ vā mātugāmo upasaṅkamitvā ohasati 1- ullapati ujjagghati 2- upphaṇḍeti 3- so mātugāmena ohasiyamāno 1- ullapiyamāno ujjagghiyamāno upphaṇḍiyamāno saṃsīdati visīdati na santhambhati na sakkoti brahmacariyaṃ santānetuṃ sikkhādubbalyaṃ āvikatvā sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati idamassa ussāraṇāya seyyathāpi so bhikkhave yodhājīvo sahati rajaggaṃ sahati dhajaggaṃ apica kho ussāraṇaññeva sutvā saṃsīdati visīdati na santhambhati na sakkoti saṅgāmaṃ otarituṃ tathūpamāhaṃ bhikkhave imaṃ puggalaṃ vadāmi evarūpopi bhikkhave idhekacco puggalo hoti ayaṃ bhikkhave tatiyo yodhājīvūpamo puggalo santo saṃvijjamāno bhikkhūsu. {75.7} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu sahati rajaggaṃ sahati dhajaggaṃ sahati ussāraṇaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. ... uha... . 2 Yu. ujjhaggeti . 3 Ma. Yu. uppaṇḍeti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page104.

Apica kho sampahāre haññati byāpajjati kimassa sampahārasmiṃ idha bhikkhave bhikkhuṃ araññagataṃ vā rukkhamūlagataṃ vā suññāgāragataṃ vā mātugāmo upasaṅkamitvā abhinisīdati abhinipajjati ajjhottharati so mātugāmena abhinisīdiyamāno abhinipajjiyamāno ajjhotthariyamāno sikkhaṃ appaccakkhāya dubbalyaṃ anāvikatvā methunaṃ dhammaṃ paṭisevati idamassa sampahārasmiṃ seyyathāpi so bhikkhave yodhājīvo sahati rajaggaṃ sahati dhajaggaṃ sahati ussāraṇaṃ apica kho sampahāre haññati byāpajjati tathūpamāhaṃ bhikkhave imaṃ puggalaṃ vadāmi evarūpopi bhikkhave idhekacco puggalo hoti ayaṃ bhikkhave catuttho yodhājīvūpamo puggalo santo saṃvijjamāno bhikkhūsu. {75.8} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu sahati rajaggaṃ sahati dhajaggaṃ sahati ussāraṇaṃ sahati sampahāraṃ so taṃ saṅgāmaṃ abhivijinitvā vijitasaṅgāmo tameva saṅgāmasīsaṃ ajjhāvasati kimassa saṅgāmavijayasmiṃ idha bhikkhave bhikkhuṃ araññagataṃ vā rukkhamūlagataṃ vā suññāgāragataṃ vā mātugāmo upasaṅkamitvā abhinisīdati abhinipajjati ajjhottharati so mātugāmena abhinisīdiyamāno abhinipajjiyamāno ajjhotthariyamāno viniveṭhetvā vinimocetvā yenakāmaṃ pakkamati so vivittaṃ senāsanaṃ bhajati araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ so araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page105.

Upaṭṭhapetvā so abhijjhaṃ loke pahāya vigatābhijjhena cetasā viharati abhijjhāya cittaṃ parisodheti byāpādapadosaṃ pahāya abyāpannacitto viharati sabbapāṇabhūtahitānukampī byāpādapadosā cittaṃ parisodheti thīnamiddhaṃ pahāya vigatathīnamiddho viharati ālokasaññī sato sampajāno thīnamiddhā cittaṃ parisodheti uddhaccakukkuccaṃ pahāya anuddhato viharati ajjhattaṃ vūpasantacitto uddhaccakukkuccā cittaṃ parisodheti vicikicchaṃ pahāya tiṇṇavicikiccho viharati akathaṃkathī kusalesu dhammesu vicikicchāya cittaṃ parisodheti so ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe vivicceva kāmehi .pe. catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati {75.9} so evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhininnāmeti so idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ pajānāti ayaṃ dukkhasamudayoti yathābhūtaṃ pajānāti ayaṃ dukkhanirodhoti yathābhūtaṃ pajānāti ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti ime āsavāti yathābhūtaṃ pajānāti ayaṃ āsavasamudayoti yathābhūtaṃ pajānāti ayaṃ āsavanirodhoti yathābhūtaṃ pajānāti ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti tassa evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccati bhavāsavāpi cittaṃ vimuccati avijjāsavāpi cittaṃ vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page106.

Itthattāyāti pajānāti idamassa saṅgāmavijayasmiṃ seyyathāpi so bhikkhave yodhājīvo sahati rajaggaṃ sahati dhajaggaṃ sahati ussāraṇaṃ sahati sampahāraṃ so taṃ saṅgāmaṃ abhivijinitvā vijitasaṅgāmo tameva saṅgāmasīsaṃ ajjhāvasati tathūpamāhaṃ bhikkhave imaṃ puggalaṃ vadāmi evarūpopi bhikkhave idhekacco puggalo hoti ayaṃ bhikkhave pañcamo yodhājīvūpamo puggalo santo saṃvijjamāno bhikkhūsu . ime kho bhikkhave pañca yodhājīvūpamā puggalā santo saṃvijjamānā bhikkhūsūti. [76] Pañcime bhikkhave yodhājīvā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ katame pañca idha bhikkhave ekacco yodhājīvo asicammaṃ gahetvā dhanukalāpaṃ sannayhitvā viyūḷhaṃ saṅgāmaṃ otarati so tasmiṃ saṅgāme ussahati vāyamati tamenaṃ ussahantaṃ vāyamantaṃ pare hananti pariyāpādenti evarūpopi bhikkhave idhekacco yodhājīvo hoti ayaṃ bhikkhave paṭhamo yodhājīvo santo saṃvijjamāno lokasmiṃ. {76.1} Puna caparaṃ bhikkhave idhekacco yodhājīvo asicammaṃ gahetvā dhanukalāpaṃ sannayhitvā viyūḷhaṃ saṅgāmaṃ otarati so tasmiṃ saṅgāme ussahati vāyamati tamenaṃ ussahantaṃ vāyamantaṃ pare upalikkhanti tamenaṃ apanenti apanetvā ñātakānaṃ nenti so ñātakehi nīyamāno appatvā ñātake antarāmagge kālaṃ karoti evarūpopi bhikkhave idhekacco yodhājīvo hoti ayaṃ bhikkhave dutiyo yodhājīvo santo saṃvijjamāno lokasmiṃ. {76.2} Puna caparaṃ bhikkhave idhekacco yodhājīvo asicammaṃ gahetvā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page107.

Dhanukalāpaṃ sannayhitvā viyūḷhaṃ saṅgāmaṃ otarati so tasmiṃ saṅgāme ussahati vāyamati tamenaṃ ussahantaṃ vāyamantaṃ pare upalikkhanti tamenaṃ apanenti apanetvā ñātakānaṃ nenti tamenaṃ ñātakā upaṭṭhahanti paricaranti so ñātakehi upaṭṭhahiyamāno paricariyamāno teneva ābādhena kālaṃ karoti evarūpopi bhikkhave idhekacco yodhājīvo hoti ayaṃ bhikkhave tatiyo yodhājīvo santo saṃvijjamāno lokasmiṃ. {76.3} Puna caparaṃ bhikkhave idhekacco yodhājīvo asicammaṃ gahetvā dhanukalāpaṃ sannayhitvā viyūḷhaṃ saṅgāmaṃ otarati so tasmiṃ saṅgāme ussahati vāyamati tamenaṃ ussahantaṃ vāyamantaṃ pare upalikkhanti tamenaṃ apanenti apanetvā ñātakānaṃ nenti tamenaṃ ñātakā upaṭṭhahanti paricaranti so ñātakehi upaṭṭhahiyamāno paricariyamāno vuṭṭhāti tamhā ābādhā evarūpopi bhikkhave idhekacco yodhājīvo hoti ayaṃ bhikkhave catuttho yodhājīvo santo saṃvijjamāno lokasmiṃ. {76.4} Puna caparaṃ bhikkhave idhekacco yodhājīvo asicammaṃ gahetvā dhanukalāpaṃ sannayhitvā viyūḷhaṃ saṅgāmaṃ otarati so taṃ saṅgāmaṃ abhivijinitvā vijitasaṅgāmo tameva saṅgāmasīsaṃ ajjhāvasati evarūpopi bhikkhave idhekacco yodhājīvo hoti ayaṃ bhikkhave pañcamo yodhājīvo santo saṃvijjamāno lokasmiṃ . ime kho bhikkhave pañca yodhājīvā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ. {76.5} Evameva kho bhikkhave pañcime yodhājīvūpamā puggalā santo saṃvijjamānā bhikkhūsu katame pañca idha bhikkhave

--------------------------------------------------------------------------------------------- page108.

Bhikkhu aññataraṃ gāmaṃ vā nigamaṃ vā unissāya viharati so pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya tameva gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya pavisati arakkhiteneva kāyena arakkhitāya vācāya arakkhitena cittena anupaṭṭhitāya satiyā asaṃvutehi indriyehi so tattha passati mātugāmaṃ dunnivatthaṃ vā duppārutaṃ vā tassa [1]- mātugāmaṃ disvā dunnivatthaṃ vā duppārutaṃ vā rāgo cittaṃ anuddhaṃseti so rāgānuddhaṃsena cittena sikkhaṃ appaccakkhāya dubbalyaṃ anāvikatvā methunaṃ dhammaṃ paṭisevati seyyathāpi so bhakkhave yodhājīvo asicammaṃ gahetvā dhanukalāpaṃ sannayhitvā viyūḷhaṃ saṅgāmaṃ otarati so tasmiṃ saṅgāme ussahati vāyamati tamenaṃ ussahantaṃ vāyamantaṃ pare hananti pariyāpādenti tathūpamāhaṃ bhikkhave imaṃ puggalaṃ vadāmi evarūpopi bhikkhave idhekacco puggalo hoti ayaṃ bhikkhave paṭhamo yodhājīvūpamo puggalo santo saṃvijjamāno bhikkhūsu. {76.6} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu aññataraṃ gāmaṃ vā nigamaṃ vā upanissāya viharati so pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya tameva gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya pavisati arakkhiteneva kāyena arakkhitāya vācāya arakkhitena cittena mātugāmaṃ dunnivatthaṃ vā duppārutaṃ vā tassa mātugāmaṃ disvā dunnivatthaṃ vā duppārutaṃ vā rāgo cittaṃ anuddhaṃseti so rāgānuddhaṃsena cittena pariḍayhateva kāyena pariḍayhati cetasā tassa @Footnote: 1 Ma. tanti disasti. ito paraṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page109.

Evaṃ hoti yannūnāhaṃ ārāmaṃ gantvā bhikkhūnaṃ āroceyyaṃ rāgāyitomhi 1- āvuso rāgapareto na sakkomi brahmacariyaṃ santānetuṃ sikkhādubbalyaṃ āvikatvā sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattissāmīti so ārāmaṃ gacchanto appatvāva ārāmaṃ antarāmagge sikkhādubbalyaṃ āvikatvā sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati seyyathāpi so bhikkhave yodhājīvo asicammaṃ gahetvā dhanukalāpaṃ sannayhitvā viyūḷhaṃ saṅgāmaṃ otarati so tasmiṃ saṅgāme ussahati vāyamati tamenaṃ ussahantaṃ vāyamantaṃ pare upalikkhanti tamenaṃ apanenti apanetvā ñātakānaṃ nenti so ñātakehi nīyamāno appatvāva ñātake antarāmagge kālaṃ karoti tathūpamāhaṃ bhikkhave imaṃ puggalaṃ vadāmi evarūpopi bhikkhave idhekacco puggalo hoti ayaṃ bhikkhave dutiyo yodhājīvūpamo puggalo santo saṃvijjamāno bhikkhūsu. {76.7} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu aññataraṃ gāmaṃ vā nigamaṃ vā upanissāya viharati so pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya tameva gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya pavisati arakkhiteneva kāyena arakkhitāya vācāya arakkhitena cittena anupaṭṭhitāya satiyā asaṃvutehi indriyehi so tattha passati mātugāmaṃ dunnivatthaṃ vā duppārutaṃ vā tassa mātugāmaṃ disvā dunnivatthaṃ vā duppārutaṃ vā rāgo cittaṃ anuddhaṃseti so rāgānuddhaṃsena 2- cittena pariḍayhateva kāyena pariḍayhati cetasā tassa @Footnote: 1 Ma. Yu. rāgapariyuṭṭhitomhi . 2 Ma. rāgānuddhaṃsitena. ito paraṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page110.

Evaṃ hoti yannūnāhaṃ ārāmaṃ gantvā bhikkhūnaṃ āroceyyaṃ rāgāyitomhi 1- āvuso rāgapareto na sakkomi brahmacariyaṃ santānetuṃ sikkhādubbalyaṃ āvikatvā sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattissāmīti so ārāmaṃ gantvā bhikkhūnaṃ āroceti rāgāyitomhi 1- āvuso rāgapareto na sakkomi brahmacariyaṃ santānetuṃ sikkhādubbalyaṃ āvikatvā sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattissāmīti {76.8} tamenaṃ sabrahmacārī ovadanti anusāsanti appassādā āvuso kāmā vuttā bhagavatā bahudukkhā bahūpāyāsā ādīnavo ettha bhiyyo aṭṭhikaṅkalūpamā 2- kāmā vuttā bhagavatā bahudukkhā bahūpāyāsā ādīnavo ettha bhiyyo maṃsapesūpamā kāmā vuttā bhagavatā bahudukkhā bahūpāyāsā ādīnavo ettha bhiyyo tiṇukkūpamā kāmā vuttā bhagavatā bahudukkhā bahūpāyāsā ādīnavo ettha bhiyyo aṅgārakāsūpamā kāmā vuttā bhagavatā bahudukkhā bahūpāyāsā ādīnavo ettha bhiyyo supinakūpamā kāmā vuttā bhagavatā bahudukkhā bahūpāyāsā ādīnavo ettha bhiyayo yācitakūpamā kāmā vuttā bhagavatā bahudukkhā bahūpāyāsā ādīnavo ettha bhiyyo rukkhaphalūpamā kāmā vuttā bhagavatā bahudukkhā bahūpāyāsā ādīnavo ettha bhiyyo asisūnūpamā kāmā vuttā bhagavatā bahudukkhā bahūpāyāsā ādīnavo ettha bhiyyo sattisūlūpamā kāmā vuttā bhagavatā bahudukkhā bahūpāyāsā ādīnavo @Footnote: 1 Ma. Yu. rāgapariyuṭṭhitomhi . 2 Yu. aṭṭhisaṅkhalūpamā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page111.

Ettha bhiyyo sappasirūpamā kāmā vuttā bhagavatā bahudukkhā bahūpāyāsā ādīnavo ettha bhiyyo abhiramatu āyasmā brahmacariye mā āyasmā sikkhādubbalyaṃ āvikatvā sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattīti {76.9} so sabrahmacārīhi evaṃ ovadiyamāno evaṃ anusāsiyamāno evamāha kiñcapi āvuso appassādā kāmā vuttā bhagavatā bahudukkhā bahūpāyāsā ādīnavo ettha bhiyyo athakho nevāhaṃ sakkomi brahmacariyaṃ santānetuṃ sikkhādubbalyaṃ āvikatvā sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattissāmīti so sikkhādubbalyaṃ āvikatvā sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati seyyathāpi so bhikkhave yodhājīvo asicammaṃ gahetvā dhanukalāpaṃ sannayhitvā viyūḷhaṃ saṅgāmaṃ otarati so tasmiṃ saṅgāme ussahati vāyamati tamenaṃ ussahantaṃ vāyamantaṃ pare upalikkhanti tamenaṃ apanenti apanetvā ñātakānaṃ nenti tamenaṃ ñātakā upaṭṭhahanti paricaranti so ñātakehi upaṭṭhahiyamāno paricariyamāno teneva ābādhena kālaṃ karoti tathūpamāhaṃ bhikkhave imaṃ puggalaṃ vadāmi evarūpopi bhikkhave idhekacco puggalo hoti ayaṃ bhikkhave tatiyo yodhājīvūpamo puggalo santo saṃvijjamāno bhikkhūsu. {76.10} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu aññataraṃ gāmaṃ vā nigamaṃ vā upanissāya viharati so pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya tameva gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya pavisati arakkhiteneva kāyena arakkhitāya vācāya arakkhitena cittena anupaṭṭhitāya satiyā asaṃvutehi indriyehi so tattha passati mātugāmaṃ dunnivatthaṃ vā duppārutaṃ vā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page112.

Tassa mātugāmaṃ disvā dunnivatthaṃ vā duppārutaṃ vā rāgo cittaṃ anuddhaṃseti so rāgānuddhaṃsena cittena pariḍayhateva kāyena pariḍayhati cetasā tassa evaṃ hoti yannūnāhaṃ ārāmaṃ gantvā bhikkhūnaṃ āroceyyaṃ rāgāyitomhi 1- āvuso rāgapareto na sakkomi brahmacariyaṃ santānetuṃ sikkhādubbalyaṃ āvikatvā sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattissāmīti so ārāmaṃ gantvā bhikkhūnaṃ āroceti rāgāyitomhi 1- āvuso rāgapareto na sakkomi brahmacariyaṃ santānetuṃ sikkhādubbalyaṃ āvikatvā sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattissāmīti {76.11} tamenaṃ sabrahmacārī ovadanti anusāsanti appassādā āvuso kāmā vuttā bhagavatā bahudukkhā bahūpāyāsā ādīnavo ettha bhiyyo aṭṭhikaṅkalūpamā kāmā vuttā bhagavatā bahudukkhā bahūpāyāsā ādīnavo ettha bhiyyo maṃsapesūpamā kāmā vuttā bhagavatā ... tiṇukkūpamā kāmā vuttā bhagavatā ... Aṅgārakāsūpamā kāmā vuttā bhagavatā ... supinakūpamā kāmā vuttā bhagavatā ... Yācitakūpamā kāmā vuttā bhagavatā ... rukkhaphalūpamā kāmā vuttā bhagavatā ... asisūnūpamā kāmā vuttā bhagavatā ... sattisūlūpamā kāmā vuttā bhagavatā ... sappasirūpamā kāmā vuttā bhagavatā bahudukkhā bahūpāyāsā ādīnavo ettha bhiyyo abhiramatu āyasmā brahmacariye mā āyasmā sikkhādubbalyaṃ āvikatvā sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattīti @Footnote: 1 Ma. Yu. rāgapariyuṭṭhitomhi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page113.

{76.12} So sabrahmacārīhi evaṃ ovadiyamāno evaṃ anusāsiyamāno evamāha ussahissāmi āvuso dhārayissāmi 1- āvuso abhiramissāmi āvuso na dānāhaṃ āvuso sikkhādubbalyaṃ āvikatvā sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattissāmīti seyyathāpi so bhikkhave yodhājīvo asicammaṃ gahetvā dhanukalāpaṃ sannayhitvā viyūḷhaṃ saṅgāmaṃ otarati so tasmiṃ saṅgāme ussahati vāyamati tamenaṃ ussahantaṃ vāyamantaṃ pare upalikkhanti tamenaṃ apanenti apanetvā ñātakānaṃ nenti tamenaṃ ñātakā upaṭṭhahanti paricaranti so ñātakehi upaṭṭhahiyamāno paricariyamāno vuṭṭhāti tamhā ābādhā tathūpamāhaṃ bhikkhave imaṃ puggalaṃ vadāmi evarūpopi bhikkhave idhekacco puggalo hoti ayaṃ bhikkhave catuttho yodhājīvūpamo puggalo santo saṃvijjamāno bhikkhūsu. {76.13} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu aññataraṃ gāmaṃ vā nigamaṃ vā upanissāya viharati so pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya tameva gāmaṃ vā nigamaṃ vā piṇḍāya pavisati rakkhiteneva kāyena rakkhitāya vācāya rakkhitena cittena upaṭṭhitāya satiyā saṃvutehi indriyehi so cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjati rakkhati cakkhundriyaṃ cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati sotena saddaṃ sutvā ... ghānena gandhaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. vāyamissāmi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page114.

Ghāyitvā ... jivhāya rasaṃ sāyitvā ... Kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā ... Manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjati rakkhati manindriyaṃ manindriye saṃvaraṃ āpajjati so pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto vivittaṃ senāsanaṃ bhajati araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ so araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā so abhijjhaṃ loke pahāya .pe. so ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe vivicceva kāmehi .pe. Catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati {76.14} so evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhininnāmeti so idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ pajānāti .pe. nāparaṃ itthattāyāti pajānāti seyyathāpi so bhikkhave yodhājīvo asicammaṃ gahetvā dhanukalāpaṃ sannayhitvā viyūḷhaṃ saṅgāmaṃ otarati so taṃ saṅgāmaṃ abhivijinitvā vijitasaṅgāmo tameva saṅgāmasīsaṃ ajjhāvasati tathūpamāhaṃ bhikkhave imaṃ puggalaṃ vadāmi evarūpopi bhikkhave idhekacco puggalo hoti ayaṃ bhikkhave pañcamo yodhājīvūpamo puggalo santo saṃvijjamāno bhikkhūsu . ime kho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page115.

Bhikkhave pañca yodhājīvūpamā puggalā santo saṃvijjamānā bhikkhūsūti. [77] Pañcimāni bhikkhave anāgatabhayāni sampassamānena alameva āraññakena bhikkhunā appamattena ātāpinā pahitattena viharituṃ appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya katamāni pañca idha bhikkhave āraññako bhikkhu iti paṭisañcikkhati ahaṃ kho etarahi ekako araññe viharāmi ekakaṃ kho pana araññe viharantaṃ ahi vā maṃ ḍaṃseyya 1- vicchikā 2- vā maṃ ḍaṃseyya satapadī vā maṃ ḍaṃseyya 1- tena me assa kālakiriyā so mamassa antarāyo handāhaṃ viriyaṃ ārabhāmi appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāyāti idaṃ bhikkhave paṭhamaṃ anāgatabhayaṃ sampassamānena alameva āraññakena bhikkhunā appamattena ātāpinā pahitattena viharituṃ appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. {77.1} Puna caparaṃ bhikkhave āraññako bhikkhu iti paṭisañcikkhati ahaṃ kho etarahi ekako araññe viharāmi ekako kho panāhaṃ araññe viharanto upakkhaletvā vā papateyyaṃ bhattaṃ vā me bhuttaṃ byāpajjeyya pittaṃ vā me kuppeyya semhaṃ vā me kuppeyya satthakā vā me vātā kuppeyyuṃ te me assa kālakiriyā so mamassa antarāyo handāhaṃ viriyaṃ ārabhāmi appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya @Footnote: 1 Yu. ḍaseyya . 2 Ma. Yu. vicchiko.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page116.

Asacchikatassa sacchikiriyāyāti idaṃ bhikkhave dutiyaṃ anāgatabhayaṃ sampassamānena alameva āraññakena bhikkhunā appamattena ātāpinā pahitattena viharituṃ appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. {77.2} Puna caparaṃ bhikkhave āraññako bhikkhu iti paṭisañcikkhati ahaṃ kho etarahi ekako araññe viharāmi ekako kho panāhaṃ araññe viharanto vālehi samāgaccheyyaṃ sīhena vā byagghena vā dīpinā vā acchena vā taracchena vā te maṃ jīvitā voropeyyuṃ tena me assa kālakiriyā so mamassa antarāyo handāhaṃ viriyaṃ ārabhāmi appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāyāti idaṃ bhikkhave tatiyaṃ anāgatabhayaṃ sampassamānena alameva āraññakena bhikkhunā appamattena ātāpinā pahitattena viharituṃ appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. {77.3} Puna caparaṃ bhikkhave āraññako bhikkhu iti paṭisañcikkhati ahaṃ kho etarahi ekako araññe viharāmi ekako kho panāhaṃ araññe viharanto māṇavehi samāgaccheyyaṃ katakammehi vā akatakammehi vā te maṃ jīvitā voropeyyuṃ tena me assa kālakiriyā so mamassa antarāyo handāhaṃ viriyaṃ ārabhāmi appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāyāti idaṃ bhikkhave catutthaṃ anāgatabhayaṃ sampassamānena alameva āraññakena bhikkhunā appamattena ātāpinā pahitattena viharituṃ appattassa pattiyā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page117.

Anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. {77.4} Puna caparaṃ bhikkhave āraññako bhikkhu iti paṭisañcikkhati ahaṃ kho etarahi ekako araññe viharāmi santi kho panāraññe vālā amanussā te maṃ jīvitā voropeyyuṃ tena me assa kālakiriyā so mamassa antarāyo handāhaṃ viriyaṃ ārabhāmi appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāyāti idaṃ bhikkhave pañcamaṃ anāgatabhayaṃ sampassamānena alameva āraññakena bhikkhunā appamattena ātāpinā pahitattena viharituṃ appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. {77.5} Imāni kho bhikkhave pañca anāgatabhayāni sampassamānena alameva āraññakena bhikkhunā appamattena ātāpinā pahitattena viharituṃ appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāyāti. [78] Pañcimāni bhikkhave anāgatabhayāni sampassamānena alameva bhikkhunā appamattena ātāpinā pahitattena viharituṃ appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya katamāni pañca idha bhikkhave bhikkhu iti paṭisañcikkhati ahaṃ kho etarahi daharo yuvā susū 1- kāḷakeso bhadrena yobbanena samannāgato paṭhamena vayasā hoti kho pana so samayo yaṃ imaṃ kāyaṃ jarā phusati jiṇṇena kho pana jarāya abhibhūtena na sukaraṃ buddhānaṃ sāsanaṃ manasikātuṃ na sukarāni @Footnote: 1 Ma. Yu. susu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page118.

Araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevituṃ purā maṃ so dhammo āgacchati aniṭṭho akanto amanāpo handāhaṃ paṭikacceva viriyaṃ ārabhāmi appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya yenāhaṃ dhammena samannāgato jiṇṇakopi phāsuṃ 1- viharissāmīti idaṃ bhikkhave paṭhamaṃ anāgatabhayaṃ sampassamānena alameva bhikkhunā appamattena ātāpinā pahitattena viharituṃ appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. {78.1} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu iti paṭisañcikkhati ahaṃ kho etarahi appābādho appātaṅko samavepākiniyā gahaṇiyā samannāgato nātisītāya nāccuṇhāya majjhimāya padhānakkhamāya hoti kho pana so samayo yaṃ imaṃ kāyaṃ byādhi phusati byādhitena kho pana byādhinā 2- abhibhūtena na sukaraṃ buddhānaṃ sāsanaṃ manasikātuṃ na sukarāni araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevituṃ purā maṃ so dhammo āgacchati aniṭṭho akanto amanāpo handāhaṃ paṭikacceva viriyaṃ ārabhāmi appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya yenāhaṃ dhammena samannāgato byādhitopi phāsuṃ viharissāmīti idaṃ bhikkhave dutiyaṃ anāgatabhayaṃ sampassamānena alameva bhikkhunā appamattena ātāpinā pahitattena viharituṃ appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. {78.2} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu iti paṭisañcikkhati etarahi kho [3]- susassaṃ @Footnote: 1 Yu. phāsu. sabbattha īdisameva . 2 Yu. vyābādhābhibhūtena . 3 Ma. Yu. subhikkhaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page119.

Sulabhapiṇḍaṃ sukaraṃ uñchena paggahena yāpetuṃ hoti kho pana so samayo yaṃ dubbhikkhaṃ hoti dussassaṃ dullabhapiṇḍaṃ na sukaraṃ uñchena paggahena yāpetuṃ dubbhikkhe kho pana manussā yena subhikkhaṃ tena saṅkamanti tattha saṅgaṇikavihāro hoti ākiṇṇavihāro saṅgaṇikavihāre kho pana sati ākiṇṇavihāre na sukaraṃ buddhānaṃ sāsanaṃ manasikātuṃ na sukarāni araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevituṃ purā maṃ so dhammo āgacchati aniṭṭho akanto amanāpo handāhaṃ paṭikacceva viriyaṃ ārabhāmi appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya yenāhaṃ dhammena samannāgato dubbhikkhepi phāsuṃ viharissāmīti idaṃ bhikkhave tatiyaṃ anāgatabhayaṃ sampassamānena alameva bhikkhunā appamattena ātāpinā pahitattena viharituṃ appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. {78.3} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu iti paṭisañcikkhati etarahi kho manussā samaggā sammodamānā avivadamānā khīrodakībhūtā aññamaññaṃ piyacakkhūhi sampassantā viharanti hoti kho pana so samayo yaṃ bhayaṃ hoti aṭṭavīsaṅkopo cakkasamārūḷhā jānapadā pariyāyanti bhaye kho pana sati manussā yena khemaṃ tena saṅkamanti tattha saṅgaṇikavihāro hoti ākiṇṇavihāro saṅgaṇikavihāre kho pana sati ākiṇṇavihāre na sukaraṃ buddhānaṃ sāsanaṃ manasikātuṃ na sukarāni araññavanapatthāni pantāni

--------------------------------------------------------------------------------------------- page120.

Senāsanāni paṭisevituṃ purā maṃ so dhammo āgacchati aniṭṭho akanto amanāpo handāhaṃ paṭikacceva viriyaṃ ārabhāmi appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya yenāhaṃ dhammena samannāgato bhayepi phāsuṃ viharissāmīti idaṃ bhikkhave catutthaṃ anāgatabhayaṃ sampassamānena alameva bhikkhunā appamattena ātāpinā pahitattena viharituṃ appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. {78.4} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu iti paṭisañcikkhati etarahi kho saṅgho samaggo sammodamāno avivadamāno ekuddeso phāsuṃ viharati hoti kho pana so samayo yaṃ saṅgho bhijjati saṅghe kho pana bhinne na sukaraṃ buddhānaṃ sāsanaṃ manasikātuṃ na sukarāni araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevituṃ purā maṃ so dhammo āgacchati aniṭṭho akanto amanāpo handāhaṃ paṭikacceva viriyaṃ ārabhāmi appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya yenāhaṃ dhammena samannāgato bhinnepi saṅghe phāsuṃ viharissāmīti idaṃ bhikkhave pañcamaṃ anāgatabhayaṃ sampassamānena alameva bhikkhunā appamattena ātāpinā pahitattena viharituṃ appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya . imāni kho bhikkhave pañca anāgatabhayāni sampassamānena alameva bhikkhunā appamattena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page121.

Ātāpinā pahitattena viharituṃ appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāyāti. [79] Pañcimāni bhikkhave anāgatabhayāni etarahi asamuppannāni āyatiṃ samuppajjissanti tāni vo paṭibujjhitabbāni paṭibujjhitvā ca tesaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ katamāni pañca bhavissanti bhikkhave bhikkhū anāgatamaddhānaṃ abhāvitakāyā abhāvitasīlā abhāvitacittā abhāvitapaññā te abhāvitakāyā samānā abhāvitasīlā abhāvitacittā abhāvitapaññā aññe upasampādessanti tepi na sakkhissanti vinetuṃ adhisīle adhicitte adhipaññāya tepi bhavissanti abhāvitakāyā abhāvitasīlā abhāvitacittā abhāvitapaññā te abhāvitakāyā samānā abhāvitasīlā abhāvitacittā abhāvitapaññā aññe upasampādessanti tepi na sakkhissanti vinetuṃ adhisīle adhicitte adhipaññāya tepi bhavissanti abhāvitakāyā abhāvitasīlā abhāvitacittā abhāvitapaññā iti kho bhikkhave dhammasandosā vinayasandoso vinayasandosā dhammasandoso idaṃ bhikkhave paṭhamaṃ anāgatabhayaṃ etarahi asamuppannaṃ āyatiṃ samuppajjissati taṃ vo paṭibujjhitabbaṃ paṭibujjhitvā ca tassa pahānāya vāyamitabbaṃ. {79.1} Puna caparaṃ bhikkhave bhavissanti bhikkhū anāgatamaddhānaṃ abhāvitakāyā abhāvitasīlā abhāvitacittā abhāvitapaññā te abhāvitakāyā samānā abhāvitasīlā abhāvitacittā abhāvitapaññā aññesaṃ nissayaṃ dassanti tepi na sakkhissanti vinetuṃ adhisīle adhicitte

--------------------------------------------------------------------------------------------- page122.

Adhipaññāya tepi bhavissanti abhāvitakāyā abhāvitasīlā abhāvitacittā abhāvitapaññā te abhāvitakāyā samānā abhāvitasīlā abhāvitacittā abhāvitapaññā aññesaṃ nissayaṃ dassanti tepi na sakkhissanti vinetuṃ adhisīle adhicitte adhipaññāya tepi bhavissanti abhāvitakāyā abhāvitasīlā abhāvitacittā abhāvitapaññā iti kho bhikkhave dhammasandosā vinayasandoso vinayasandosā dhammasandoso idaṃ bhikkhave dutiyaṃ anāgatabhayaṃ etarahi asamuppannaṃ āyatiṃ samuppajjissati taṃ vo paṭibujjhitabbaṃ paṭibujjhitvā ca tassa pahānāya vāyamitabbaṃ. {79.2} Puna caparaṃ bhikkhave bhavissanti bhikkhū anāgatamaddhānaṃ abhāvitakāyā abhāvitasīlā abhāvitacittā abhāvitapaññā te abhāvitakāyā samānā abhāvitasīlā abhāvitacittā abhāvitapaññā abhidhammakathaṃ vedallakathaṃ kathentā kaṇhaṃ dhammaṃ okkamamānā na bujjhissanti iti kho bhikkhave dhammasandosā vinayasandoso vinayasandosā dhammasandoso idaṃ bhikkhave tatiyaṃ anāgatabhayaṃ etarahi asamuppannaṃ āyatiṃ samuppajjissati taṃ vo paṭibujjhitabbaṃ paṭibujjhitvā ca tassa pahānāya vāyamitabbaṃ. {79.3} Puna caparaṃ bhikkhave bhavissanti bhikkhū anāgatamaddhānaṃ abhāvitakāyā abhāvitasīlā abhāvitacittā abhāvitapaññā te abhāvitakāyā samānā abhāvitasīlā abhāvitacittā abhāvitapaññā ye te suttantā tathāgatabhāsitā gambhīrā gambhīratthā lokuttarā suññatāpaṭisaṃyuttā tesu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page123.

Bhaññamānesu na sussūsanti 1- na sotaṃ odahissanti na aññācittaṃ upaṭṭhāpessanti 2- na ca te dhamme uggahetabbaṃ pariyāpuṇitabbaṃ maññissanti ye pana te suttantā kavikatā 3- kāveyyā cittakkharā cittabyañjanā bāhirakā sāvakabhāsitā tesu bhaññamānesu sussūsanti 1- sotaṃ odahissanti aññācittaṃ upaṭṭhāpessanti 2- te ca dhamme uggahetabbaṃ pariyāpuṇitabbaṃ maññissanti iti kho bhikkhave dhammasandosā vinayasandoso vinayasandosā dhammasandoso idaṃ bhikkhave catutthaṃ anāgatabhayaṃ etarahi asamuppannaṃ āyatiṃ samuppajjissati taṃ vo paṭibujjhitabbaṃ paṭibujjhitvā ca tassa pahānāya vāyamitabbaṃ. {79.4} Puna caparaṃ bhikkhave bhavissanti bhikkhū anāgatamaddhānaṃ abhāvitakāyā abhāvitasīlā abhāvitacittā abhāvitapaññā te abhāvitakāyā samānā abhāvitasīlā abhāvitacittā abhāvitapaññā therā bhikkhū bāhullikā 4- bhavissanti sāthalikā okkamane pubbaṅgamā paviveke nikkhittadhurā na viriyaṃ ārabhissanti appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya tesaṃ pacchimā janatā diṭṭhānugatiṃ āpajjissati sāpi bhavissati bāhullikā 4- sāthalikā okkamane pubbaṅgamā paviveke nikkhittadhurā na viriyaṃ ārabhissati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya iti kho bhikkhave dhammasandosā vinayasandoso vinayasandosā dhammasandoso idaṃ bhikkhave pañcamaṃ @Footnote: 1 Ma. na sussūsissanti. Yu. na sussusissanti . 2 Ma. Yu. upaṭṭhapessanti. @3 Ma. kavitā . 4 Po. Ma. Yu. bāhulikā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page124.

Anāgatabhayaṃ etarahi asamuppannaṃ āyatiṃ samuppajjissati taṃ vo paṭibujjhitabbaṃ paṭibujjhitvā ca tassa pahānāya vāyamitabbaṃ. {79.5} Imāni kho bhikkhave pañca anāgatabhayāni etarahi asamuppannāni āyatiṃ samuppajjissanti tāni vo paṭibujjhitabbāni paṭibujjhitvā ca tesaṃ pahānāya vāyamitabbanti. [80] Pañcimāni bhikkhave anāgatabhayāni etarahi asamuppannāni āyatiṃ samuppajjissanti tāni vo paṭibujjhitabbāni paṭibujjhitvā ca tesaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ katamāni pañca bhavissanti bhikkhave bhikkhū anāgatamaddhānaṃ cīvare kalyāṇakāmā te cīvare kalyāṇakāmā samānā riñcissanti paṃsukūlikattaṃ riñcissanti araññavanapatthāni pantāni senāsanāni gāmanigamarājadhānīsu 1- osaritvā vāsaṃ kappissanti 2- cīvarahetu ca anekavihitaṃ anesanaṃ appaṭirūpaṃ āpajjissanti idaṃ bhikkhave paṭhamaṃ anāgatabhayaṃ etarahi asamuppannaṃ āyatiṃ samuppajjissati taṃ vo paṭibujjhitabbaṃ paṭibujjhitvā ca tassa pahānāya vāyamitabbaṃ. {80.1} Puna caparaṃ bhikkhave bhavissanti bhikkhū anāgatamaddhānaṃ piṇḍapāte kalyāṇakāmā te piṇḍapāte kalyāṇakāmā samānā riñcissanti piṇḍapātikattaṃ riñcissanti araññavanapatthāni pantāni senāsanāni gāmanigamarājadhānīsu 1- osaritvā vāsaṃ kappissanti 2- jivhaggena rasaggāni pariyesamānā piṇḍapātahetu ca anekavihitaṃ anesanaṃ appaṭirūpaṃ āpajjissanti idaṃ bhikkhave dutiyaṃ anāgatabhayaṃ etarahi asamuppannaṃ āyatiṃ samuppajjissati @Footnote: 1 Yu. gāmanigamarājadhāniṃ. ito paraṃ īdisameva . 2 Ma. Yu. kappessanti. ito paraṃ @īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page125.

Taṃ vo paṭibujjhitabbaṃ paṭibujjhitvā ca tassa pahānāya vāyamitabbaṃ. {80.2} Puna caparaṃ bhikkhave bhavissanti bhikkhū anāgatamaddhānaṃ senāsane kalyāṇakāmā te senāsane kalyāṇakāmā samānā riñcissanti āraññakattaṃ 1- riñcissanti araññavanapatthāni pantāni senāsanāni gāmanigamarājadhānīsu osaritvā vāsaṃ kappissanti senāsanahetu ca anekavihitaṃ anesanaṃ appaṭirūpaṃ āpajjissanti idaṃ bhikkhave tatiyaṃ anāgatabhayaṃ etarahi asamuppannaṃ āyatiṃ samuppajjissati taṃ vo paṭibujjhitabbaṃ paṭibujjhitvā ca tassa pahānāya vāyamitabbaṃ. {80.3} Puna caparaṃ bhikkhave bhavissanti bhikkhū anāgatamaddhānaṃ bhikkhunīsikkhamānāsamaṇuddesehi saṃsaṭṭhā viharissanti bhikkhunīsikkhamānāsamaṇuddesehi saṃsagge kho pana bhikkhave sati etaṃ pāṭikaṅkhaṃ anabhiratā vā brahmacariyaṃ carissanti aññataraṃ vā saṅkiliṭṭhaṃ āpattiṃ āpajjissanti sikkhaṃ vā paccakkhāya hīnāyāvattissanti idaṃ bhikkhave catutthaṃ anāgatabhayaṃ etarahi asamuppannaṃ āyatiṃ samuppajjissati taṃ vo paṭibujjhitabbaṃ paṭibujjhitvā ca tassa pahānāya vāyamitabbaṃ. {80.4} Puna caparaṃ bhikkhave bhavissanti bhikkhū anāgatamaddhānaṃ ārāmikasamaṇuddesehi saṃsaṭṭhā viharissanti ārāmikasamaṇuddesehi saṃsagge kho pana bhikkhave sati etaṃ pāṭikaṅkhaṃ anekavihitaṃ sannidhikārakaparibhogaṃ 2- anuyuttā viharissanti oḷārikaṃpi nimittaṃ karissanti paṭhaviyāpi haritaggepi idaṃ bhikkhave pañcamaṃ anāgatabhayaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. rukkhamūlikattaṃ . 2 Ma. sannidhikāraparibhogaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page126.

Etarahi asamuppannaṃ āyatiṃ samuppajjissati taṃ vo paṭibujjhitabbaṃ paṭibujjhitvā ca tassa pahānāya vāyamitabbaṃ. {80.5} Imāni kho bhikkhave pañca anāgatabhayāni etarahi asamuppannāni āyatiṃ samuppajjissanti tāni vo paṭibujjhitabbāni paṭibujjhitvā ca tesaṃ pahānāya vāyamitabbanti. Yodhājīvavaggo tatiyo. Tassuddānaṃ duve cetovimuttī 1- ca dve ca dhammavihārino yodhājīvā ca dve vuttā cattāro ca anāgatāti. ----------- Theravaggo catuttho [81] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato thero bhikkhu sabrahmacārīnaṃ appiyo ca hoti amanāpo ca agaru ca abhāvanīyo ca katamehi pañcahi rajanīye rajjati dusanīye 2- dussati mohanīye muyhati kupanīye 3- kuppati madanīye majjati imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato thero bhikkhu sabrahmacārīnaṃ appiyo ca hoti amanāpo ca agaru ca abhāvanīyo ca . pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato thero bhikkhu sabrahmacārīnaṃ piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo ca katamehi pañcahi rajanīye na rajjati dusanīye 2- @Footnote: 1 Ma. Yu. dve cetovimuttiphalā . 2 Po. Ma. dussanīye . 3 Po. Ma. kuppaniye. @Yu. kopanīye.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page127.

Na dussati mohanīye na muyhati kupanīye na kuppati madanīye na majjati imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato thero bhikkhu sabrahmacārīnaṃ piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo cāti. [82] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato thero bhikkhu sabrahmacārīnaṃ appiyo ca hoti amanāpo ca agaru ca abhāvanīyo ca katamehi pañcahi avītarāgo hoti avītadoso hoti avītamoho hoti makkhī ca paḷāsī 1- ca imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato thero bhikkhu sabrahmacārīnaṃ appiyo ca hoti amanāpo ca agaru ca abhāvanīyo ca 2-. Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato thero bhikkhu sabrahmacārīnaṃ piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo ca katamehi pañcahi vītarāgo hoti vītadoso hoti vītamoho hoti amakkhī ca apaḷāsī ca imehi kho .pe. [83] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato thero bhikkhu sabrahmacārīnaṃ appiyo ca hoti amanāpo ca agaru ca abhāvanīyo ca katamehi pañcahi kuhako ca hoti lapako ca nimittiko 3- ca nippesiko ca lābhena lābhaṃ nijigiṃsitā ca imehi kho .pe. pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato thero bhikkhu sabrahmacārīnaṃ piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo ca katamehi pañcahi na ca kuhako hoti na ca lapako na ca nimittiko na ca nippesiko na ca lābhena lābhaṃ nijigiṃsitā imehi kho .pe. @Footnote: 1 Yu. palāsī . 2 Po. cāti . 3 Ma. nemittiko. Yu. nemittako.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page128.

[84] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato thero bhikkhu sabrahmacārīnaṃ appiyo ca hoti amanāpo ca agaru ca abhāvanīyo ca katamehi pañcahi assaddho hoti ahiriko hoti anottappī 1- hoti kusīto hoti duppañño hoti imehi kho .pe. pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato thero bhikkhu sabrahmacārīnaṃ piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo ca katamehi pañcahi saddho hoti hirīmā 2- hoti ottappī 3- hoti āraddhaviriyo hoti paññavā hoti imehi kho .pe. [85] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato thero bhikkhu sabrahmacārīnaṃ appiyo ca hoti amanāpo ca agaru ca abhāvanīyo ca katamehi pañcahi akkhamo hoti rūpānaṃ akkhamo saddānaṃ akkhamo gandhānaṃ akkhamo rasānaṃ akkhamo phoṭṭhabbānaṃ imehi kho .pe. Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato thero bhikkhu sabrahmacārīnaṃ piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo ca katamehi pañcahi khamo hoti rūpānaṃ khamo saddānaṃ khamo gandhānaṃ khamo rasānaṃ khamo phoṭṭhabbānaṃ imehi kho .pe. [86] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato thero bhikkhu sabrahmacārīnaṃ piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo ca katamehi pañcahi atthapaṭisambhidāppatto hoti dhammapaṭisambhidāppatto hoti niruttipaṭisambhidāppatto hoti paṭibhāṇapaṭisambhidāppatto @Footnote: 1 Yu. anottāpi . 2 Po. hiriko . 3 Yu. ottāpī.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page129.

Hoti yāni tāni sabrahmacārīnaṃ uccāvacāni kiṃkaraṇīyāni tattha dakkho hoti analaso tatrupāyāya vīmaṃsāya samannāgato alaṃ kātuṃ alaṃ saṃvidhātuṃ imehi kho .pe. [87] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato thero sabrahmacārīnaṃ piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo ca katamehi pañcahi sīlavā hoti pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhatā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā kalyāṇavāco hoti kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagaḷāya atthassa viññāpaniyā catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ 1- diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato thero bhikkhu sabrahmacārīnaṃ piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo cāti. [88] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato thero bhikkhu @Footnote: 1 Yu. abhicetasikānaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page130.

Bahujanāhitāya paṭipanno hoti bahujanāsukhāya bahuno janassa anatthāya ahitāya dukkhāya devamanussānaṃ katamehi pañcahi thero hoti rattaññū cirapabbajito ñāto hoti yasassī sagahaṭṭhapabbajitānaṃ bahujanaparivāro lābhī hoti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo .pe. diṭṭhiyā suppaṭividdhā micchādiṭṭhiko hoti viparītadassano so bahujanaṃ saddhammā vuṭṭhāpetvā asaddhamme patiṭṭhāpeti thero bhikkhu rattaññū cirapabbajito itipissa diṭṭhānugatiṃ āpajjanti ñāto thero bhikkhu yasassī sagahaṭṭhapabbajitānaṃ bahujanaparivāro itipissa diṭṭhānugatiṃ āpajjanti lābhī thero bhikkhu cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ itipissa diṭṭhānugatiṃ āpajjanti bahussuto thero bhikkhu sutadharo sutasannicayo itipissa diṭṭhānugatiṃ āpajjanti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato thero bhikkhu bahujanāhitāya paṭipanno hoti bahujanāsukhāya bahuno janassa anatthāya ahitāya dukkhāya devamanussānaṃ. {88.1} Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato thero bhikkhu bahujanahitāya paṭipanno hoti bahujanasukhāya bahuno janassa atthāya hitāya sukhāya devamanussānaṃ katamehi pañcahi thero hoti rattaññū cirapabbajito ñāto hoti yasassī sagahaṭṭhapabbajitānaṃ bahujanaparivāro lābhī hoti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page131.

Bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo .pe. diṭṭhiyā suppaṭividdhā sammādiṭṭhiko hoti aviparītadassano so bahujanaṃ asaddhammā vuṭṭhāpetvā saddhamme patiṭṭhāpeti thero bhikkhu rattaññū cirapabbajito itipissa diṭṭhānugatiṃ āpajjanti ñāto thero bhikkhu yasassī sagahaṭṭhapabbajitānaṃ bahujanaparivāro itipissa diṭṭhānugatiṃ āpajjanti lābhī thero bhikkhu cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ itipissa diṭṭhānugatiṃ āpajjanti bahussuto thero bhikkhu sutadharo sutasannicayo itipissa diṭṭhānugatiṃ āpajjanti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato thero bhikkhu bahujanahitāya paṭipanno hoti bahujanasukhāya bahuno janassa atthāya hitāya sukhāya devamanussānanti. [89] Pañcime bhikkhave dhammā sekhassa bhikkhuno parihānāya saṃvattanti katame pañca kammārāmatā bhassārāmatā niddārāmatā saṅgaṇikārāmatā yathāvimuttaṃ cittaṃ na paccavekkhati ime kho bhikkhave pañca dhammā sekhassa bhikkhuno parihānāya saṃvattanti . pañcime bhikkhave dhammā sekhassa bhikkhuno aparihānāya saṃvattanti katame pañca na kammārāmatā na bhassārāmatā na niddārāmatā na saṅgaṇikārāmatā yathāvimuttaṃ cittaṃ paccavekkhati ime kho bhikkhave pañca dhammā sekhassa bhikkhuno aparihānāya saṃvattantīti. [90] Pañcime bhikkhave dhammā sekhassa bhikkhuno parihānāya saṃvattanti katame pañca idha bhikkhave sekho bhikkhu bahukicco hoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page132.

Bahukaraṇīyo abyatto 1- kiṃkaraṇīyesu riñcati paṭisallānaṃ nānuyuñjati ajjhattaṃ cetosamathaṃ ayaṃ bhikkhave paṭhamo dhammo sekhassa bhikkhuno parihānāya saṃvattati . puna caparaṃ bhikkhave sekho bhikkhu appamattakena kammena divasaṃ atināmeti riñcati paṭisallānaṃ nānuyuñjati ajjhattaṃ cetosamathaṃ ayaṃ bhikkhave dutiyo dhammo sekhassa bhikkhuno parihānāya saṃvattati . puna caparaṃ bhikkhave sekho bhikkhu saṃsaṭṭho viharati sagahaṭṭhapabbajitehi 2- ananulomikena gihisaṃsaggena riñcati paṭisallānaṃ nānuyuñjati ajjhattaṃ cetosamathaṃ ayaṃ bhikkhave tatiyo dhammo sekhassa bhikkhuno parihānāya saṃvattati. {90.1} Puna caparaṃ bhikkhave sekho bhikkhu atikālena 3- gāmaṃ pavisati atidivā paṭikkamati riñcati paṭisallānaṃ nānuyuñjati ajjhattaṃ cetosamathaṃ ayaṃ bhikkhave catuttho dhammo sekhassa bhikkhuno parihānāya saṃvattati . puna caparaṃ bhikkhave sekho bhikkhu yāyaṃ kathā abhisallekhikā cetovivaraṇasappāyā seyyathīdaṃ appicchakathā santuṭṭhikathā pavivekakathā asaṃsaggakathā viriyārambhakathā sīlakathā samādhikathā paññākathā vimuttikathā vimuttiñāṇadassanakathā evarūpiyā kathāya na nikāmalābhī hoti kicchalābhī kasiralābhī [4]- riñcati paṭisallānaṃ nānuyuñjati ajjhattaṃ cetosamathaṃ ayaṃ bhikkhave pañcamo dhammo sekhassa bhikkhuno parihānāya saṃvattati . ime kho bhikkhave pañca dhammā sekhassa bhikkhuno parihānāya saṃvattanti. {90.2} Pañcime bhikkhave dhammā sekhassa bhikkhuno aparihānāya saṃvattanti katame pañca idha bhikkhave sekho @Footnote: 1 Ma. viyatto. Yu. byatto . 2 Ma. gahaṭṭhapabbajitehi . 3 Ma. akālena. @4 Ma. na akicchalābhī na akasiralābhī.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page133.

Bhikkhu na bahukicco hoti na bahukaraṇīyo byatto kiṃkaraṇīyesu na riñcati paṭisallānaṃ anuyuñjati ajjhattaṃ cetosamathaṃ ayaṃ bhikkhave paṭhamo dhammo sekhassa bhikkhuno aparihānāya saṃvattati . puna caparaṃ bhikkhave sekho bhikkhu na appamattakena kammena divasaṃ atināmeti na riñcati paṭisallānaṃ anuyuñjati ajjhattaṃ cetosamathaṃ ayaṃ bhikkhave dutiyo dhammo sekhassa bhikkhuno aparihānāya saṃvattati . puna caparaṃ bhikkhave sekho bhikkhu asaṃsaṭṭho viharati sagahaṭṭhapabbajitehi ananulomikena gihisaṃsaggena na riñcati paṭisallānaṃ anuyuñjati ajjhattaṃ cetosamathaṃ ayaṃ bhikkhave tatiyo dhammo sekhassa bhikkhuno aparihānāya saṃvattati. {90.3} Puna caparaṃ bhikkhave sekho bhikkhu na atikālena gāmaṃ pavisati nātidivā paṭikkamati na riñcati paṭisallānaṃ anuyuñjati ajjhattaṃ cetosamathaṃ ayaṃ bhikkhave catuttho dhammo sekhassa bhikkhuno aparihānāya saṃvattati . puna caparaṃ bhikkhave sekho bhikkhu yāyaṃ kathā abhisallekhikā cetovivaraṇasappāyā seyyathīdaṃ appicchakathā santuṭṭhikathā pavivekakathā asaṃsaggakathā viriyārambhakathā sīlakathā samādhikathā paññākathā vimuttikathā vimuttiñāṇadassanakathā evarūpiyā kathāya nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī na riñcati paṭisallānaṃ anuyuñjati ajjhattaṃ cetosamathaṃ {90.4} ayaṃ bhikkhave pañcamo dhammo sekhassa bhikkhuno aparihānāya saṃvattati . ime kho bhikkhave pañca dhammā sekhassa bhikkhuno aparihānāya saṃvattantīti. Theravaggo catuttho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page134.

Tassuddānaṃ rajanīyaṃ 1- vītarāgo kuhakosaddhaakkhamo 2- paṭisambhidā ca sīlena thero sekhāpare duveti. ----------- Kakudhavaggo pañcamo [91] Pañcimā bhikkhave sampadā katamā pañca saddhāsampadā sīlasampadā sutasampadā cāgasampadā paññāsampadā imā kho bhikkhave pañca sampadāti. [92] Pañcimā bhikkhave sampadā katamā pañca sīlasampadā samādhisampadā paññāsampadā vimuttisampadā vimuttiñāṇadassanasampadā imā kho bhikkhave pañca sampadāti. [93] Pañcimāni bhikkhave aññābyākaraṇāni 3- katamāni pañca mandattā momūhattā aññaṃ byākaroti pāpiccho icchāpakato aññaṃ byākaroti ummādā cittakkhepā aññaṃ byākaroti adhimānena aññaṃ byākaroti sammadeva aññaṃ byākaroti imāni kho bhikkhave pañca aññābyākaraṇānīti. [94] Pañcime bhikkhave phāsuvihārā katame pañca idha bhikkhave bhikkhu vivicceva kāmehi .pe. paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati vitakkavicārānaṃ vūpasamā .pe. dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati @Footnote: 1 Ma. Yu. rajanīyo . 2 Ma. kuhakāssaddhaakkhamā . 3 Po. aññabyākaraṇāni.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page135.

Pītiyā ca virāgā .pe. tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati sukhassa ca pahānā .pe. catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati āsavānañca 1- khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati ime kho bhikkhave pañca phāsuvihārāti. [95] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu nacirasseva akuppaṃ paṭivijjhati katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu atthapaṭisambhidāppatto hoti dhammapaṭisambhidāppatto hoti niruttipaṭisambhidāppatto hoti paṭibhāṇapaṭisambhidāppatto hoti yathāvimuttaṃ cittaṃ paccavekkhati imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu nacirasseva akuppaṃ paṭivijjhatīti. [96] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu ānāpānassatiṃ āsevanto nacirasseva akuppaṃ paṭivijjhati katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu appaṭṭho hoti appakicco subharo susantoso jīvitaparikkhāresu appāhāro hoti anodarikattaṃ anuyutto appamiddho hoti jāgariyaṃ anuyutto bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhatā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā yathāvimuttaṃ cittaṃ paccavekkhati @Footnote: 1 Ma. Yu. āsavānaṃ khayā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page136.

Imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu ānāpānassatiṃ āsevanto nacirasseva akuppaṃ paṭivijjhatīti. [97] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu ānāpānassatiṃ bhāvento nacirasseva akuppaṃ paṭivijjhati katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu appaṭṭho hoti appakicco subharo susantoso jīvitaparikkhāresu appāhāro hoti anodarikattaṃ anuyutto appamiddho hoti jāgariyaṃ anuyutto yāyaṃ kathā abhisallekhikā cetovivaraṇasappāyā seyyathīdaṃ appicchakathā santuṭṭhikathā pavivekakathā asaṃsaggakathā viriyārambhakathā sīlakathā samādhikathā paññākathā vimuttikathā vimuttiñāṇadassanakathā evarūpiyā kathāya nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī yathāvimuttaṃ cittaṃ paccavekkhati imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu ānāpānassatiṃ bhāvento nacirasseva akuppaṃ paṭivijjhatīti. [98] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu ānāpānassatiṃ bahulīkaronto nacirasseva akuppaṃ paṭivijjhati katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu appaṭṭho hoti appakicco subharo susantoso jīvitaparikkhāresu appāhāro hoti anodarikattaṃ anuyutto appamiddho hoti jāgariyaṃ anuyutto āraññako hoti pantasenāsano yathāvimuttaṃ cittaṃ paccavekkhati imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page137.

Samannāgato bhikkhu ānāpānassatiṃ bahulīkaronto nacirasseva akuppaṃ paṭivijjhatīti. [99] Sīho bhikkhave migarājā sāyaṇhasamayaṃ āsayā nikkhamati āsayā nikkhamitvā vijambhati vijambhitvā samantā catuddisā 1- anuviloketi samantā catuddisā 1- anuviloketvā tikkhattuṃ sīhanādaṃ nadati tikkhattuṃ sīhanādaṃ naditvā gocarāya pakkamati so hatthissa cepi pahāraṃ deti sakkaccaññeva pahāraṃ deti no asakkaccaṃ mahīsassa 2- cepi pahāraṃ deti sakkaccaññeva pahāraṃ deti no asakkaccaṃ gavassa cepi pahāraṃ deti sakkaccaññeva pahāraṃ deti no asakkaccaṃ dipissa cepi pahāraṃ deti sakkaccaññeva pahāraṃ deti no asakkaccaṃ khuddakānañcepi pāṇānaṃ pahāraṃ deti antamaso sasaviḷārānaṃpi sakkaccaññeva pahāraṃ deti no asakkaccaṃ taṃ kissa hetu mā me yoggapatho nassāti . sīhoti kho bhikkhave tathāgatassetaṃ adhivacanaṃ arahato sammāsambuddhassa yaṃ kho bhikkhave tathāgato parisāya dhammaṃ deseti idamassa hoti sīhanādasmiṃ bhikkhūnañcepi bhikkhave tathāgato dhammaṃ deseti sakkaccaññeva 2- tathāgato dhammaṃ deseti no asakkaccaṃ bhikkhunīnañcepi bhikkhave tathāgato dhammaṃ deseti sakkaccaññeva tathāgato dhammaṃ deseti no asakkaccaṃ upāsakākañcepi bhikkhave tathāgato dhammaṃ deseti sakkaccaññeva tathāgato dhammaṃ deseti no asakkaccaṃ upāsikānañcepi bhikkhave tathāgato dhammaṃ deseti @Footnote: 1 Ma. catuddisaṃ . 2 Ma. mahiṃsassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page138.

Sakkaccaññeva tathāgato dhammaṃ deseti no asakkaccaṃ puthujjanānañcepi bhikkhave tathāgato dhammaṃ deseti antamaso annabhāranesādānaṃpi sakkaccaññeva tathāgato dhammaṃ deseti no asakkaccaṃ taṃ kissa hetu dhammagaru bhikkhave tathāgato dhammagāravoti. [100] Ekaṃ samayaṃ bhagavā kosambiyaṃ viharati ghositārāme . Tena kho pana samayena kakudho nāma koḷiyaputto āyasmato mahāmoggallānassa upaṭṭhāko adhunā kālakato aññataraṃ manomayaṃ kāyaṃ upapanno tassa evarūpo attabhāvapaṭilābho hoti seyyathāpi nāma dve vā tīṇi vā māgadhakāni 1- gāmakkhettāni so tena attabhāvapaṭilābhena neva attānaṃ byābādheti no paraṃ byābādheti. {100.1} Athakho kakudho devaputto yenāyasmā mahāmoggallāno tenupasaṅkami upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi ekamantaṃ ṭhito kho kakudho devaputto āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ etadavoca devadattassa bhante evarūpaṃ icchāgataṃ uppajji ahaṃ bhikkhusaṅghaṃ pariharissāmīti sahacittuppādā ca bhante devadatto tassā iddhiyā parihīnoti idamavoca kakudho devaputto idaṃ vatvā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyi . athakho āyasmā mahāmoggallāno yena bhagavā @Footnote: 1 Yu. māgadhikāni.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page139.

Tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā mahāmoggallāno bhagavantaṃ etadavoca kakudho nāma bhante koḷiyaputto mamaṃ upaṭṭhāko adhunā kālakato aññataraṃ manomayaṃ kāyaṃ upapanno [1]- tassa evarūpo attabhāvapaṭilābho seyyathāpi nāma dve vā tīṇi vā māgadhakāni gāmakkhettāni so tena attabhāvapaṭilābhena neva attānaṃ byābādheti no paraṃ byābādheti. {100.2} Athakho bhante kakudho devaputto yenāhaṃ tenupasaṅkami upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi ekamantaṃ ṭhito kho bhante kakudho devaputto maṃ etadavoca devadattassa bhante evarūpaṃ icchāgataṃ uppajji ahaṃ bhikkhusaṅghaṃ pariharissāmīti sahacittuppādā ca bhante devadatto tassā iddhiyā parihīnoti idamavoca bhante kakudho devaputto idaṃ vatvā maṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyīti. {100.3} Kiṃ pana te moggallāna kakudho devaputto cetasā ceto paricca vidito yaṅkiñci kakudho devaputto bhāsati sabbantaṃ tatheva hoti no aññathāti cetasā ceto paricca vidito me bhante kakudho devaputto yaṅkiñci kakudho devaputto bhāsati sabbantaṃ tatheva hoti no aññathāti. Rakkhassetaṃ moggallāna vācaṃ idāni so moghapuriso attanāva attānaṃ pātukarissati. @Footnote: 1 Ma. hoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page140.

{100.4} Pañcime moggallāna satthāro santo saṃvijjamānā lokasmiṃ katame pañca idha moggallāna ekacco satthā aparisuddhasīlo samāno parisuddhasīlomhīti paṭijānāti parisuddhaṃ me sīlaṃ pariyodātaṃ asaṅkiliṭṭhanti tamenaṃ sāvakā evaṃ jānanti ayaṃ kho bhavaṃ satthā aparisuddhasīlo samāno parisuddhasīlomhīti paṭijānāti parisuddhaṃ me sīlaṃ pariyodātaṃ asaṅkiliṭṭhanti mayañceva kho pana gihīnaṃ ārocessāma 1- nāssassa manāpaṃ yaṃ kho panassa amanāpaṃ kathaṃ nu 2- mayaṃ tena samudācareyyāma sammannati kho pana cīvarapiṇḍapātasenāsanagilāna- paccayabhesajjaparikkhārena yaṃ tumo karissati tumova tena paññāyissatīti evarūpaṃ kho moggallāna satthāraṃ sāvakā sīlato rakkhanti evarūpo ca pana satthā sāvakehi sīlato rakkhaṃ paccāsiṃsati. {100.5} Puna caparaṃ moggallāna idhekacco satthā aparisuddhājīvo samāno parisuddhājīvomhīti paṭijānāti parisuddho me ājīvo pariyodāto asaṅkiliṭṭhoti tamenaṃ sāvakā evaṃ jānanti ayaṃ kho bhavaṃ satthā aparisuddhājīvo samāno parisuddhājīvomhīti paṭijānāti parisuddho me ājīvo pariyodāto asaṅkiliṭṭhoti mayañceva kho pana gihīnaṃ āroceyyāma nāssassa manāpaṃ yaṃ kho panassa amanāpaṃ kathaṃ nu 2- mayaṃ tena samudācareyyāma sammannati kho pana cīvarapiṇḍapātasenāsana- gilānapaccayabhesajjaparikkhārena yaṃ tumo karissati tumova tena @Footnote: 1 Ma. Yu. āroceyyāma . 2 Ma. naṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page141.

Paññāyissatīti evarūpaṃ kho moggallāna satthāraṃ sāvakā ājīvato rakkhanti evarūpo ca pana satthā sāvakehi ājīvato rakkhaṃ paccāsiṃsati. {100.6} Puna caparaṃ moggallāna idhekacco satthā aparisuddhadhammadesano samāno parisuddhadhammadesanomhīti paṭijānāti parisuddhā me dhammadesanā pariyodātā asaṅkiliṭṭhāti tamenaṃ sāvakā evaṃ jānanti ayaṃ kho bhavaṃ satthā aparisuddhadhammadesano samāno parisuddhadhammadesanomhīti paṭijānāti parisuddhā me dhammadesanā pariyodātā asaṅkiliṭṭhāti mayañceva kho pana gihīnaṃ āroceyyāma nāssassa manāpaṃ yaṃ kho panassa amanāpaṃ kathaṃ nu 1- mayaṃ tena samudācareyyāma sammannati kho pana cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārena yaṃ tumo karissati tumova tena paññāyissatīti evarūpaṃ kho moggallāna satthāraṃ sāvakā dhammadesanato rakkhanti evarūpo ca pana satthā sāvakehi dhammadesanato rakkhaṃ paccāsiṃsati. {100.7} Puna caparaṃ moggallāna idhekacco satthā aparisuddhaveyyākaraṇo samāno parisuddhaveyyākaraṇomhīti paṭijānāti parisuddhaṃ me veyyākaraṇaṃ pariyodātaṃ asaṅkiliṭṭhanti tamenaṃ sāvakā evaṃ jānanti ayaṃ kho bhavaṃ satthā aparisuddhaveyyākaraṇo samāno parisuddhaveyyākaraṇomhīti paṭijānāti parisuddhaṃ me veyyākaraṇaṃ pariyodātaṃ asaṅkiliṭṭhanti mayañceva kho pana gihīnaṃ āroceyyāma nāssassa manāpaṃ yaṃ kho panassa amanāpaṃ kathaṃ nu 1- mayaṃ tena samudācareyyāma sammannati kho pana cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārena @Footnote: 1 Ma. naṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page142.

Yaṃ tumo karissati tumova tena paññāyissatīti evarūpaṃ kho moggallāna satthāraṃ sāvakā veyyākaraṇato rakkhanti evarūpo ca pana satthā sāvakehi veyyākaraṇato rakkhaṃ paccāsiṃsati. {100.8} Puna caparaṃ moggallāna idhekacco satthā aparisuddha- ñāṇadassano samāno parisuddhañāṇadassanomhīti paṭikhānāti parisuddhaṃ me ñāṇadassanaṃ pariyodātaṃ asaṅkiliṭṭhanti tamenaṃ sāvakā evaṃ jānanti ayaṃ kho bhavaṃ satthā aparisuddhañāṇadassano samāno parisuddhañāṇadassanomhīti paṭijānāti parisuddhaṃ me ñāṇadassanaṃ pariyodātaṃ asaṅkiliṭṭhanti mayañceva kho pana gihīnaṃ āroceyyāma nāssassa manāpaṃ yaṃ kho panassa amanāpaṃ kathaṃ nu 1- mayaṃ tena samudācareyyāma sammannati kho pana cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārena yaṃ tumo karissati tumova tena paññāyissatīti evarūpaṃ kho moggallāna satthāraṃ sāvakā ñāṇadassanato rakkhanti evarūpo ca pana satthā sāvakehi ñāṇadassanato rakkhaṃ paccāsiṃsati. {100.9} Ime kho [2]- moggallāna pañca satthāro santo saṃvijjamānā lokasmiṃ . ahaṃ kho moggallāna parisuddhasīlo samāno parisuddhasīlomhīti paṭijānāmi parisuddhaṃ me sīlaṃ pariyodātaṃ asaṅkiliṭṭhanti na ca maṃ sāvakā sīlato rakkhanti na cāhaṃ sāvakehi sīlato rakkhaṃ paccāsiṃsāmi . parisuddhājīvo samāno parisuddhājīvomhīti paṭijānāmi parisuddho me ājīvo pariyodāto asaṅkiliṭṭhoti na ca maṃ sāvakā ājīvato rakkhanti na cāhaṃ sāvakehi @Footnote: 1 Ma. naṃ . 2 Ma. Yu. pana.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page143.

Ājīvato rakkhaṃ paccāsiṃsāmi . parisuddhadhammadesano samāno parisuddhadhammadesanomhīti paṭijānāmi parisuddhā me dhammadesanā pariyodātā asaṅkiliṭṭhāti na ca maṃ sāvakā dhammadesanato rakkhanti na cāhaṃ sāvakehi dhammadesanato rakkhaṃ paccāsiṃsāmi . parisuddhaveyyākaraṇo samāno parisuddhaveyyākaraṇomhīti paṭijānāmi parisuddhaṃ me veyyākaraṇaṃ pariyodātaṃ asaṅkiliṭṭhanti na ca maṃ sāvakā veyyākaraṇato rakkhanti na cāhaṃ sāvakehi veyyākaraṇato rakkhaṃ paccāsiṃsāmi . Parisuddhañāṇadassano samāno parisuddhañāṇadassanomhīti paṭijānāmi parisuddhaṃ me ñāṇadassanaṃ pariyodātaṃ asaṅkiliṭṭhanti na ca maṃ sāvakā ñāṇadassanato rakkhanti na cāhaṃ sāvakehi ñāṇadassanato rakkhaṃ paccāsiṃsāmīti. Kakudhavaggo pañcamo. Tassuddānaṃ dve sampadā byākaraṇaṃ phāsukuppena pañcamaṃ 1- sutaṃ kathañca araññaṃ sīhakakudhena te dasāti 2-. Dutiyo paṇṇāsako samatto. ----------- @Footnote: 1 Ma. phāsuakuppapañcamaṃ . 2 Ma. ... kathā āraññako sīho ca kakdho dasāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page144.

Tatiyapaṇṇāsako phāsuvihāravaggo paṭhamo [101] Pañcime bhikkhave sekhavesārajjakaraṇā dhammā katame pañca idha bhikkhave bhikkhu saddho hoti sīlavā hoti bahussuto hoti āraddhaviriyo hoti paññavā hoti . yaṃ kho 1- bhikkhave assaddhassa sārajjaṃ hoti saddhassa taṃ sārajjaṃ na hoti tasmāyaṃ dhammo sekhavesārajjakaraṇo . yaṃ bhikkhave dussīlassa sārajjaṃ hoti sīlavato taṃ sārajjaṃ na hoti tasmāyaṃ dhammo sekhavesārajjakaraṇo . Yaṃ bhikkhave appassutassa sārajjaṃ hoti bahussutassa taṃ sārajjaṃ na hoti tasmāyaṃ dhammo sekhavesārajjakaraṇo . yaṃ bhikkhave kusītassa sārajjaṃ hoti āraddhaviriyassa taṃ sārajjaṃ na hoti tasmāyaṃ dhammo sekhavesārajjakaraṇo . yaṃ bhikkhave duppaññassa sārajjaṃ hoti paññavato taṃ sārajjaṃ na hoti tasmāyaṃ dhammo sekhavesārajjakaraṇo. Ime kho bhikkhave pañca sekhavesārajjakaraṇā dhammāti. [102] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu ussaṅkitaparisaṅkito hoti pāpabhikkhūti api akuppadhammo katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu vesiyagocaro 2- vā hoti vidhavāgocaro vā hoti thullakumārīgocaro vā hoti paṇḍakagocaro vā hoti bhikkhunīgocaro vā hoti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu @Footnote: 1 Ma. Yu. khosaddo natthi . 2 Po. Ma. vesiyāgocaro.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page145.

Ussaṅkitaparisaṅkito hoti pāpabhikkhūti api akuppadhammoti. [103] Pañcahi bhikkhave aṅgehi samannāgato mahācoro sandhiṃpi chindati nillopaṃpi harati ekāgārikaṃpi karoti paripanthepi tiṭṭhati katamehi pañcahi idha bhikkhave mahācoro visamanissito ca hoti gahananissito ca balavanissito ca bhogacāgī ca ekacārī ca. {103.1} Kathañca bhikkhave mahācoro visamanissito hoti idha bhikkhave mahācoro nadīviduggaṃ vā nissito hoti pabbatavisamaṃ vā evaṃ kho bhikkhave mahācoro visamanissito hoti. {103.2} Kathañca bhikkhave mahācoro gahananissito hoti idha bhikkhave mahācoro tiṇagahanaṃ vā nissito hoti rukkhagahanaṃ vā rodhaṃ 1- vā mahāvanasaṇḍaṃ vā evaṃ kho bhikkhave mahācoro gahananissito hoti. {103.3} Kathañca bhikkhave mahācoro balavanissito hoti idha bhikkhave mahācoro rājānaṃ vā rājamahāmattānaṃ vā nissito hoti tassa evaṃ hoti sace maṃ koci kiñci vakkhati ime [2]- rājāno vā rājamahāmattā vā pariyodhāya atthaṃ bhaṇissantīti sace naṃ koci kiñci āha tyassa 3- rājāno vā rājamahāmattā vā pariyodhāya atthaṃ bhaṇanti evaṃ kho bhikkhave mahācoro balavanissito hoti. {103.4} Kathañca bhikkhave mahācoro bhogacāgī hoti idha bhikkhave mahācoro aḍḍho hoti mahaddhano mahābhogo tassa evaṃ hoti sace maṃ koci kiñci vakkhati ito bhogena paṭisantharissāmīti sace @Footnote: 1 Sī. godhaṃ vā . 2 Ma. me . 3 Po. Ma. Yu. tyāssa. īdisaṭṭhāne īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page146.

Naṃ koci kiñci āha tato 1- bhogena paṭisantharati evaṃ kho bhikkhave mahācoro bhogacāgī hoti. {103.5} Kathañca bhikkhave mahācoro ekacārī hoti idha bhikkhave mahācoro ekako niggahaṇāni 2- kattā hoti taṃ kissa hetu mā me guyhamantā bahiddhā sambhedaṃ agamaṃsūti evaṃ kho bhikkhave mahācoro ekacārī hoti . imehi kho bhikkhave pañcahaṅgehi samannāgato mahācoro sandhiṃpi chindati nillopaṃpi harati ekāgārikaṃpi karoti paripanthepi tiṭṭhati. {103.6} Evameva kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato pāpabhikkhu khataṃ upahataṃ attānaṃ pariharati sāvajjo ca hoti sānuvajjo viññūnaṃ 3- bahuñca apuññaṃ pasavati katamehi pañcahi idha bhikkhave pāpabhikkhu visamanissito ca hoti gahananissito ca balavanissito ca bhogacāgī ca ekacārī ca. {103.7} Kathañca bhikkhave pāpabhikkhu visamanissito hoti idha bhikkhave pāpabhikkhu visamena kāyakammena samannāgato hoti visamena vacīkammena samannāgato hoti visamena manokammena samannāgato hoti evaṃ kho bhikkhave pāpabhikkhu visamanissito hoti. {103.8} Kathañca bhikkhave pāpabhikkhu gahananissito hoti idha bhikkhave pāpabhikkhu micchādiṭṭhiko hoti antaggāhikāya diṭṭhiyā samannāgato evaṃ kho bhikkhave pāpabhikkhu gahananissito hoti. {103.9} Kathañca bhikkhave pāpabhikkhu balavanissito hoti idha bhikkhave pāpabhikkhu rājānaṃ vā rājamahāmattānaṃ vā nissito hoti tassa evaṃ hoti sace maṃ koci kiñci vakkhati ime [4]- rājāno @Footnote: 1 Po. ito . 2 Ma. ekakova gahaṇāni . 3 Po. sānuvajjo ca viññūnaṃ. @ito paraṃ adisameva . 4 Ma. me.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page147.

Vā rājamahāmattā vā pariyodhāya atthaṃ bhaṇissantīti sace naṃ koci kiñci āha tyassa rājāno vā rājamahāmattā vā pariyodhāya atthaṃ bhaṇanti evaṃ kho bhikkhave pāpabhikkhu balavanissito hoti. {103.10} Kathañca bhikkhave pāpabhikkhu bhogacāgī hoti idha bhikkhave pāpabhikkhu lābhī hoti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ tassa evaṃ hoti sace koci kiñci vakkhati ito lābhena paṭisanthirassāmīti sace naṃ koci kiñci āha tato lābhena paṭisantharati evaṃ kho bhikkhave pāpabhikkhu bhogacāgī hoti. {103.11} Kathañca bhikkhave pāpabhikkhu ekacārī hoti idha bhikkhave pāpabhikkhu ekako 1- paccantimesu janapadesu nivāsaṃ kappeti so tattha kulāni upasaṅkamanto lābhaṃ labhati evaṃ kho bhikkhave pāpabhikkhu ekacārī hoti. {103.12} Imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato pāpabhikkhu khataṃ upahataṃ attānaṃ pariharati sāvajjo ca hoti sānuvajjo viññūnaṃ bahuñca apuññaṃ pasavatīti. [104] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu samaṇesu samaṇasukhumālo hoti katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu yācitova bahulaṃ cīvaraṃ paribhuñjati appaṃ ayācito yācitova bahulaṃ piṇḍapātaṃ paribhuñjati appaṃ ayācito yācitova bahulaṃ senāsanaṃ paribhuñjati appaṃ ayācito yācitova bahulaṃ gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ paribhuñjati appaṃ ayācito yehi kho pana sabrahmacārīhi saddhiṃ @Footnote: 1 Ma. ekakova.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page148.

Viharati tyassa manāpeneva bahulaṃ kāyakammena samudācaranti appaṃ amanāpena manāpeneva bahulaṃ vacīkammena samudācaranti appaṃ amanāpena manāpeneva bahulaṃ manokammena samudācaranti appaṃ amanāpena manāpaṃyeva [1]- upahāraṃ upaharanti appaṃ amanāpaṃ yāni kho pana tāni vedayitāni pittasamuṭṭhānāni vā semhasamuṭṭhānāni vā vātasamuṭṭhānāni vā sannipātikāni vā utupariṇāmajāni vā visamaparihārajāni vā opakkamikāni vā kammavipākajāni vā tānissa na bahudeva uppajjanti appābādho hoti catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu samaṇesu samaṇasukhumālo hoti. {104.1} Yaṃ hi taṃ bhikkhave sammā vadamāno vadeyya samaṇesu samaṇasukhumāloti mameva taṃ bhikkhave sammā vadamāno vadeyya samaṇesu samaṇasukhumāloti ahaṃ hi 2- bhikkhave yācitova bahulaṃ cīvaraṃ paribhuñjāmi appaṃ ayācito yācitova bahulaṃ piṇḍapātaṃ paribhuñjāmi appaṃ ayācito yācitova bahulaṃ senāsanaṃ paribhuñjāmi appaṃ ayācito yācitova bahulaṃ gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ paribhuñjāmi appaṃ ayācito yehi kho pana bhikkhūhi saddhiṃ viharāmi te maṃ manāpeneva bahulaṃ kāyakammena samudācaranti appaṃ @Footnote: 1 Po. bahulaṃ . 2 Po. Yu. hisaddo na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page149.

Amanāpena manāpeneva bahulaṃ vacīkammena samudācaranti appaṃ amanāpena manāpeneva bahulaṃ manokammena samudācaranti appaṃ amanāpena manāpaṃyeva upahāraṃ upaharanti appaṃ amanāpaṃ yāni kho pana tāni vedayitāni pittasamuṭṭhānāni vā semhasamuṭṭhānāni vā vātasamuṭṭhānāni vā sannipātikāni vā utupariṇāmajāni vā visamaparihārajāni vā opakkamikāni vā kammavipākajāni vā tāni me na bahudeva uppajjanti appābādhohamasmi catunnaṃ [1]- jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī akicchalābhī akasiralābhī āsavānaṃ khayā .pe. sacchikatvā upasampajja viharāmi . yaṃ hi taṃ bhikkhave sammā vadamāno vadeyya samaṇesu samaṇasukhumāloti mameva taṃ bhikkhave sammā vadamāno vadeyya samaṇesu samaṇasukhumāloti. [105] Pañcime bhikkhave phāsuvihārā katame pañca idha bhikkhave bhikkhuno mettaṃ kāyakammaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti sabrahmacārīsu āvi ceva raho ca mettaṃ vacīkammaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti sabrahmacārīsu āvi ceva raho ca mettaṃ manokammaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti sabrahmacārīsu āvi ceva raho ca yāni tāni sīlāni akhaṇḍāni acchiddāni asabalāni akammāsāni bhujissāni viññūpasatthāni aparāmaṭṭhāni samādhisaṃvattanikāni tathārūpehi sīlehi sīlasāmaññagato viharati sabrahmacārīhi āvi ceva raho ca yāyaṃ diṭṭhi ariyā niyyānikā niyyāti takkarassa sammādukkhakkhayāya tathārūpāya diṭṭhiyā diṭṭhisāmaññagato @Footnote: 1 Po. Sī. kho pana. Ma. kho panasmi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page150.

Viharati sabrahmacārīhi āvi ceva raho ca ime kho bhikkhave pañca phāsuvihārāti. [106] Ekaṃ samayaṃ bhagavā kosambiyaṃ viharati ghositārāme . Athakho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca kittāvatā nu kho bhante bhikkhusaṅgho viharanto phāsuṃ vihareyyāti . yato kho ānanda bhikkhu attanā [1]- sīlasampanno hoti no paraṃ adhisīle sampavattā ettāvatāpi kho ānanda bhikkhusaṅgho viharanto phāsuṃ vihareyyāti. {106.1} Siyā pana bhante aññopi pariyāyo yathā bhikkhusaṅgho viharanto phāsuṃ vihareyyāti . siyā ānandāti 2- bhagavā avoca yato kho ānanda bhikkhu attanā ca sīlasampanno hoti no paraṃ adhisīle sampavattā attānupekkhī ca hoti no parānupekkhī ettāvatāpi kho ānanda bhikkhusaṅgho viharanto phāsuṃ vihareyyāti. {106.2} Siyā pana bhante aññopi pariyāyo yathā bhikkhusaṅgho viharanto phāsuṃ vihareyyāti . siyā ānandāti bhagavā avoca yato kho ānanda bhikkhu attanā ca sīlasampanno hoti no paraṃ adhisīle sampavattā attānupekkhī ca hoti no parānupekkhī appaññāto ca hoti tena 3- appaññātikena 4- no paritassati ettāvatāpi kho ānanda @Footnote: 1 Po. Yu. ca. 2 Ma. siyā ānanda yato kho. 3 Ma. tena ca. @4 Ma. apupaññātakena. ito paraṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page151.

Bhikkhusaṅgho viharanto phāsuṃ vihareyyāti. {106.3} Siyā pana bhante aññopi pariyāyo yathā bhikkhusaṅgho viharanto phāsuṃ vihareyyāti . siyā ānandāti 1- bhagavā avoca yato kho ānanda bhikkhu attanā ca sīlasampanno hoti no paraṃ adhisīle sampavattā attānupekkhī ca hoti no parānupekkhī appaññāto ca hoti tena appaññātikena no paritassati catunnañca jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī ettāvatā 2- kho ānanda bhikkhusaṅgho viharanto phāsuṃ vihareyyāti. {106.4} Siyā pana bhante aññopi pariyāyo yathā bhikkhusaṅgho viharanto phāsuṃ vihareyyāti . siyā ānandāti bhagavā avoca yato kho ānanda bhikkhu attanā ca sīlasampanno hoti no paraṃ adhisīle sampavattā attānupekkhī ca hoti no parānupekkhī appaññāto ca hoti tena appaññātikena no paritassati catunnañca jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī āsavānañca khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati ettāvatā kho ānanda bhikkhusaṅgho viharanto phāsuṃ vihareyya . imamhā cāhaṃ ānanda phāsuvihārā añño phāsuvihāro uttaritaro vā paṇītataro vā natthīti vadāmīti. @Footnote: 1 Ma. siyā ānanda yato kho . 2 Ma. ettāvatāpi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page152.

[107] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu sīlasampanno hoti samādhisampanno hoti paññāsampanno hoti vimuttisampanno hoti vimuttiñāṇadassanasampanno hoti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti. [108] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti .pe. anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu asekhena sīlakkhandhena samannāgato hoti asekhena samādhikkhandhena samannāgato hoti asekhena paññākkhandhena samannāgato hoti asekhena vimuttikkhandhena samannāgato hoti asekhena vimuttiñāṇadassanakkhandhena samannāgato hoti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti .pe. Anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti. [109] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu cātuddiso hoti katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu sīlavā hoti pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu bahussuto hoti sutadharo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page153.

Sutasannicayo ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhatā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā santuṭṭho hoti itarītarena cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārena catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu cātuddiso hotīti. [110] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevituṃ katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu sīlavā hoti .pe. samādāya sikkhati sikkhāpadesu bahussuto hoti .pe. diṭṭhiyā suppaṭividdhā āraddhaviriyo viharati .pe. thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevitunti. Phāsuvihāravaggo paṭhamo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page154.

Tassuddānaṃ sārajjaṃ saṅkito coro sukhumālaphāsupañcamaṃ 1- ānandasīlasekhiyā 2- cātuddiso araññena cāti. --------------- Andhakavindavaggo dutiyo [111] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato kulūpako bhikkhu kulesu appiyo ca hoti amanāpo ca agaru ca abhāvanīyo ca katamehi pañcahi asanthavavissāsī ca hoti anissaravikappī ca byatthupasevī 3- ca upakaṇṇakajappī ca atiyācanako ca imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato kulūpako bhikkhu kulesu appiyo ca hoti amanāpo ca agaru ca abhāvanīyo ca . pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato kulūpako bhikkhu kulesu piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo ca katamehi pañcahi na asanthavavissāsī ca hoti na anissaravikappī ca na byatthupasevī 3- ca na upakaṇṇakajappī ca na atiyācanako ca imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato kulūpako bhikkhu kulesu piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo cāti. [112] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato pacchāsamaṇo na ādātabbo katamehi pañcahi atidūre vā gacchati accāsanne @Footnote: 1 Ma. sukhumālaṃ . 2 Ma. ānandasīlāsekhā ca . 3 Ma. vissaṭṭhupasevī. @Yu. byattūpasevī.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page155.

Vā pattapariyāpannaṃ na gaṇhāti 1- āpattisāmantā bhaṇamānaṃ na nivāreti bhaṇamānassa antarantarā kathaṃ opāteti duppañño hoti jaḷo eḷamūgo imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato pacchāsamaṇo na ādātabbo . pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato pacchāsamaṇo ādātabbo katamehi pañcahi nātidūre gacchati nāccāsanne pattapariyāpannaṃ gaṇhāti āpattisāmantā bhaṇamānaṃ nivāreti bhaṇamānassa na antarantarā kathaṃ opāteti paññavā hoti ajaḷo aneḷamūgo imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato pacchāsamaṇo ādātabboti. [113] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu abhabbo sammāsamādhiṃ upasampajja viharituṃ katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu akkhamo hoti rūpānaṃ akkhamo saddānaṃ akkhamo gandhānaṃ akkhamo rasānaṃ akkhamo phoṭṭhabbānaṃ imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu abhabbo sammāsamādhiṃ upasampajja viharituṃ . Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu bhabbo sammāsamādhiṃ upasampajja viharituṃ katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu khamo hoti rūpānaṃ khamo saddānaṃ khamo gandhānaṃ khamo rasānaṃ khamo phoṭṭhabbānaṃ imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu bhabbo sammāsamādhiṃ upasampajja viharitunti. [114] Ekaṃ samayaṃ bhagavā magadhesu viharati andhakavinde . @Footnote: 1 Ma. na pattapariyāpannaṃ gaṇhati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page156.

Athakho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ ānandaṃ bhagavā etadavoca ye te 1- ānanda bhikkhū navā acirapabbajitā adhunāgatā imaṃ dhammavinayaṃ te vo ānanda bhikkhū pañcasu dhammesu samādapetabbā nivesetabbā patiṭṭhāpetabbā {114.1} katamesu pañcasu etha tumhe āvuso sīlavā hotha pātimokkhasaṃvarasaṃvutā viharatha ācāragocarasampannā aṇumattesu vajjesu bhayadassāvino samādāya sikkhatha sikkhāpadesūti iti pātimokkhasaṃvare samādapetabbā nivesetabbā patiṭṭhāpetabbā etha tumhe āvuso indriyesu guttadvārā viharatha ārakkhasatino nipakkasatino 2- sārakkhitamānasā satārakkhena cetasā samannāgatāti iti indriyasaṃvare samādapetabbā nivesetabbā patiṭṭhāpetabbā etha tumhe āvuso appabhassā hotha bhassapariyantakārinoti iti bhassapariyante samādapetabbā nivesetabbā patiṭṭhāpetabbā etha tumhe āvuso āraññakā hotha araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevathāti iti kāyavūpakāse samādapetabbā nivesetabbā patiṭṭhāpetabbā etha tumhe āvuso sammādiṭṭhikā hotha sammādassanena samannāgatāti iti sammādassane samādapetabbā nivesetabbā patiṭṭhāpetabbā ye te 1- ānanda bhikkhū navā acirapabbajitā adhunāgatā imaṃ dhammavinayaṃ te vo ānanda bhikkhū imesu pañcasu dhammesu samādapetabbā nivesetabbā @Footnote: 1 Po. vo . 2 Po. Sī. nipakasatino.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page157.

Patiṭṭhāpetabbāti. [115] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgatā bhikkhunī yathābhataṃ nikkhittā evaṃ niraye katamehi pañcahi āvāsamaccharinī hoti kulamaccharinī hoti lābhamaccharinī hoti vaṇṇamaccharinī hoti dhammamaccharinī hoti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgatā bhikkhunī yathābhataṃ nikkhittā evaṃ niraye . pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgatā bhikkhunī yathābhataṃ nikkhittā evaṃ sagge katamehi pañcahi na āvāsamaccharinī hoti na kulamaccharinī hoti na lābhamaccharinī hoti na vaṇṇamaccharinī hoti na dhammamaccharinī hoti . Imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgatā bhikkhunī yathābhataṃ nikkhittā evaṃ saggeti. [116] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgatā bhikkhunī yathābhataṃ nikkhittā evaṃ niraye katameha pañcahi ananuvicca apariyogāhetvā avaṇṇārahassa vaṇṇaṃ bhāsati ananuvicca apariyogāhetvā vaṇṇārahassa avaṇṇaṃ bhāsati ananuvicca apariyogāhetvā appasādanīye ṭhāne pasādaṃ upadaṃseti ananuvicca apariyogāhetvā pasādanīye ṭhāne appasādaṃ upadaṃseti saddhādeyyaṃ vinipāteti . imehi kho .pe. pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgatā bhikkhunī yathābhataṃ nikkhittā evaṃ sagge katamehi pañcahi anuvicca pariyogāhetvā avaṇṇārahassa avaṇṇaṃ bhāsati anuvicca pariyogāhetvā vaṇṇārahassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page158.

Vaṇṇaṃ bhāsati anuvicca pariyogāhetvā appasādanīye ṭhāne appasādaṃ upadaṃseti anuvicca pariyogāhetvā pasādanīye ṭhāne pasādaṃ upadaṃseti saddhādeyyaṃ na vinipāteti. Imehi kho .pe. [117] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgatā bhikkhunī yathābhataṃ nikkhittā evaṃ niraye katamehi pañcahi ananuvicca apariyogāhetvā avaṇṇārahassa vaṇṇaṃ bhāsati ananuvicca apariyogāhetvā vaṇṇārahassa avaṇṇaṃ bhāsati issukinī ca hoti maccharinī ca saddhādeyyañca 1- vinipāteti . imehi kho .pe. pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgatā bhikkhunī yathābhataṃ nikkhittā evaṃ sagge katamehi pañcahi anuvicca pariyogāhetvā avaṇṇārahassa avaṇṇaṃ bhāsati anuvicca pariyogāhetvā vaṇṇārahassa vaṇṇaṃ bhāsati anissukinī ca hoti amaccharinī ca saddhādeyyañca 1- na vinipāteti . imehi kho .pe. [118] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgatā bhikkhunī yathābhataṃ nikkhittā evaṃ niraye katamehi pañcahi ananuvicca apariyogāhetvā avaṇṇārahassa vaṇṇaṃ bhāsati ananuvicca apariyogāhetvā vaṇṇārahassa avaṇṇaṃ bhāsati micchādiṭṭhikā ca hoti micchāsaṅkappā ca saddhādeyyañca 1- vinipāteti . imehi kho .pe. Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgatā bhikkhunī yathābhataṃ nikkhittā evaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. casaddo na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page159.

Sagge katamehi pañcahi anuvicca pariyogāhetvā avaṇṇārahassa avaṇṇaṃ bhāsati anuvicca pariyogāhetvā vaṇṇārahassa vaṇṇaṃ bhāsati sammādiṭṭhikā ca hoti sammāsaṅkappā ca saddhādeyyañca 1- na vinipāteti. Imehi kho .pe. [119] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgatā bhikkhunī yathābhataṃ nikkhittā evaṃ niraye katamehi pañcahi ananuvicca apariyogāhetvā avaṇṇārahassa vaṇṇaṃ bhāsati ananuvicca apariyogāhetvā vaṇṇārahassa avaṇṇaṃ bhāsati micchāvācā ca hoti micchākammantā ca saddhādeyyañca 1- vinipāteti . imehi kho .pe. pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgatā bhikkhunī yathābhataṃ nikkhittā evaṃ sagge katamehi pañcahi anuvicca pariyogāhetvā avaṇṇārahassa avaṇṇaṃ bhāsati anuvicca pariyogāhetvā vaṇṇārahassa vaṇṇaṃ bhāsati sammāvācā ca hoti sammākammantā ca saddhādeyyañca 1- na vinipāteti. Imehi kho .pe. [120] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgatā bhikkhunī yathābhataṃ nikkhittā evaṃ niraye katamehi pañcahi ananuvicca apariyogāhetvā avaṇṇārahassa vaṇṇaṃ bhāsati ananuvicca apariyogāhetvā vaṇṇārahassa avaṇṇaṃ bhāsati micchāvāyāmā ca hoti micchāsati 2- ca saddhādeyyañca 1- vinipāteti . imehi kho .pe. Pañcahi bhikkhave @Footnote: 1 Ma. Yu. casaddo na dissati . 2 Ma. Yu. micchāsatinī.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page160.

Dhammehi samannāgatā bhikkhunī yathābhataṃ nikkhittā evaṃ sagge katamehi pañcahi anuvicca pariyogāhetvā avaṇṇārahassa avaṇṇaṃ bhāsati anuvicca pariyogāhetvā vaṇṇārahassa vaṇṇaṃ bhāsati sammāvāyāmā ca hoti sammāsati 1- ca saddhādeyyañca 2- na vinipāteti. Imehi kho .pe. Andhakavindavaggo dutiyo. Tassuddānaṃ kulūpako pacchāsamaṇo samādhi andhakavindaṃ maccharī vaṇṇanā issā diṭṭhi vācāya vāyamoti 3-. -------------- Gilānavaggo tatiyo [121] Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Athakho bhagavā sāyaṇhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yena gilānasālā tenupasaṅkami addasā kho bhagavā aññataraṃ bhikkhuṃ dubbalaṃ gilānakaṃ disvā paññatte āsane nisīdi nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi yaṅkañci 4- bhikkhave dubbalaṃ gilānakaṃ pañca dhammā na vijahanti tassetaṃ pāṭikaṅkhaṃ nacirasseva āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissati 5- katame pañca idha bhikkhave @Footnote: 1 Ma. Yu. sammāsatinī . 2 Ma. Yu. casadado na dissati . 3 Ma. Yu. vāyamāti. @4 Ma. Yu. yaṅkiñci . 5 Ma. viharissatīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page161.

Bhikkhu asubhānupassī kāye viharati āhāre paṭikkūlasaññī sabbaloke anabhiratasaññī sabbasaṅkhāresu aniccānupassī maraṇasaññā kho panassa ajjhattaṃ supaṭṭhitā hoti yaṅkañci bhikkhave dubbalaṃ gilānakaṃ ime pañca dhammā na vijahanti tassetaṃ pāṭikaṅkhaṃ nacirasseva āsavānaṃ khayā .pe. sacchikatvā upasampajja viharissatīti. [122] Yo hi koci bhikkhave bhikkhu vā bhikkhunī vā pañca dhamme bhāveti pañca dhamme bahulīkaroti tassa dvinnaṃ phalānaṃ aññataraṃ phalaṃ pāṭikaṅkhaṃ diṭṭheva dhamme aññā sati vā upādisese anāgāmitā katame pañca idha bhikkhave bhikkhuno ajjhattaññeva sati supaṭṭhitā hoti dhammānaṃ udayatthagāminiyā paññāya asubhānupassī kāye viharati āhāre paṭikkūlasaññī sabbaloke anabhiratasaññī sabbasaṅkhāresu aniccānupassī yo hi koci bhikkhave bhikkhu vā bhikkhunī vā ime pañca dhamme bhāveti ime pañca dhamme bahulīkaroti tassa dvinnaṃ phalānaṃ aññataraṃ phalaṃ pāṭikaṅkhaṃ diṭṭheva dhamme aññā sati vā upādisese anāgāmitāti. [123] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato gilāno dupaṭṭhāko hoti katamehi pañcahi asappāyakārī hoti sappāye mattaṃ na jānāti bhesajjaṃ na paṭisevitā hoti atthakāmassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page162.

Gilānupaṭṭhākassa na yathābhūtaṃ ābādhaṃ āvikattā hoti abhikkamantaṃ vā abhikkamatīti paṭikkamantaṃ vā paṭikkamatīti ṭhitaṃ vā ṭhitoti uppannānaṃ sārīrikānaṃ vedanānaṃ dukkhānaṃ tibbānaṃ kharānaṃ kaṭukānaṃ asātānaṃ amanāpānaṃ pāṇaharānaṃ anadhivāsakajātiko hoti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato gilāno dupaṭṭhāko hoti. {123.1} Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato gilāno supaṭṭhāko hoti katamehi pañcahi sappāyakārī hoti sappāye mattaṃ jānāti bhesajjaṃ paṭisevitā hoti atthakāmassa gilānupaṭṭhākassa yathābhūtaṃ ābādhaṃ āvikattā hoti abhikkamantaṃ vā abhikkamatīti paṭikkamantaṃ vā paṭikkamatīti ṭhitaṃ vā ṭhitoti uppannānaṃ sārīrikānaṃ vedanānaṃ dukkhānaṃ tibbānaṃ kharānaṃ kaṭukānaṃ asātānaṃ amanāpānaṃ pāṇaharānaṃ adhivāsakajātiko hoti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato gilāno supaṭṭhāko hotīti. [124] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato gilānupaṭṭhāko nālaṃ gilānaṃ upaṭṭhātuṃ katamehi pañcahi na paṭibalo hoti bhesajjaṃ saṃvidhātuṃ sappāyāsappāyaṃ na jānāti asappāyaṃ upanāmeti sappāyaṃ apanāmeti āmisantaro gilānaṃ upaṭṭhāti no mettacitto jegucchī hoti uccāraṃ vā passāvaṃ vā vantaṃ vā kheḷaṃ vā nīharituṃ na paṭibalo hoti gilānaṃ kālena kālaṃ dhammiyā kathāya sandassetuṃ samādapetuṃ samuttejetuṃ sampahaṃsetuṃ imehi kho bhikkhave pañcahi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page163.

Dhammehi samannāgato gilānupaṭṭhāko nālaṃ gilānaṃ upaṭṭhātuṃ 1-. {124.1} Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato gilānupaṭṭhāko alaṃ gilānaṃ upaṭṭhātuṃ katamehi pañcahi paṭibalo hoti bhesajjaṃ saṃvidhātuṃ sappāyāsappāyaṃ jānāti asappāyaṃ apanāmeti sappāyaṃ upanāmeti mettacitto gilānaṃ upaṭṭhāti no āmisantaro ajegucchī hoti uccāraṃ vā passāvaṃ vā vantaṃ vā kheḷaṃ vā nīharituṃ paṭibalo hoti gilānaṃ kālena kālaṃ dhammiyā kathāya sandassetuṃ samādapetuṃ samuttejetuṃ sampahaṃsetuṃ imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato gilānupaṭṭhāko alaṃ gilānaṃ upaṭṭhātunti. [125] Pañcime bhikkhave dhammā anāyussā katame pañca asappāyakārī hoti sappāye mattaṃ na jānāti apariṇatabhojī ca hoti akālacārī ca abrahmacārī ca ime kho bhikkhave pañca dhammā anāyussā 2- . pañcime bhikkhave dhammā āyussā katame pañca sappāyakārī hoti sappāye mattaṃ jānāti pariṇatabhojī ca hoti kālacārī ca brahmacārī ca ime kho bhikkhave pañca dhammā āyussāti. [126] Pañcime bhikkhave dhammā anāyussā katame pañca asappāyakārī hoti sappāye mattaṃ na jānāti apariṇatabhojī ca hoti dussīlo ca pāpamitto ca ime kho bhikkhave pañca dhammā anāyussā 2- . pañcime bhikkhave dhammā āyussā katame @Footnote: 1 Po. ...tunti . 2 Po. anāyussāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page164.

Pañca sappāyakārī hoti sappāye mattaṃ jānāti pariṇatabhojī ca hoti sīlavā ca kalyāṇamitto ca ime kho bhikkhave pañca dhammā āyussāti. [127] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu nālaṃ saṅghamhāvapakāsituṃ katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu asantuṭṭho hoti itarītarena cīvarena asantuṭṭho hoti itarītarena piṇḍapātena asantuṭṭho hoti itarītarena senāsanena asantuṭṭho hoti itarītarena gilānapaccayabhesajjaparikkhārena kāmasaṅkappabahulo ca viharati imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu nālaṃ saṅghamhāvapakāsituṃ 1-. {127.1} Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ saṅghamhāvapakāsituṃ katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu santuṭṭho hoti itarītarena cīvarena santuṭṭho hoti itarītarena piṇḍapātena santuṭṭho hoti itarītarena senāsanena santuṭṭho hoti itarītarena gilānapaccayabhesajjaparikkhārena nekkhammasaṅkappabahulo ca viharati imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃ saṅghamhāvapakāsitunti. [128] Pañcimāni bhikkhave samaṇadukkhāni katamāni pañca idha bhikkhave bhikkhu asantuṭṭho hoti itarītarena cīvarena asantuṭṭho hoti itarītarena piṇḍapātena asantuṭṭho hoti itarītarena senāsanena asantuṭṭho hoti itarītarena gilānapaccayabhesajjaparikkhārena @Footnote: 1 Po. ...situnti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page165.

Anabhirato ca brahmacariyaṃ carati imāni kho bhikkhave pañca samaṇadukkhāni 1-. {128.1} Pañcimāni bhikkhave samaṇasukhāni katamāni pañca idha bhikkhave bhikkhu santuṭṭho hoti itarītarena cīvarena santuṭṭho hoti itarītarena piṇḍapātena santuṭṭho hoti itarītarena senāsanena santuṭṭho hoti itarītarena gilānapaccayabhesajjaparikkhārena abhirato ca brahmacariyaṃ carati imāni kho bhikkhave pañca samaṇasukhānīti. [129] Pañcime bhikkhave āpāyikā nerayikā parikuppā atekicchā katame pañca mātā jīvitā voropitā hoti pitā jīvitā voropito hoti arahā 2- jīvitā voropito hoti tathāgatassa duṭṭhena cittena lohitaṃ uppāditaṃ hoti saṅgho bhinno hoti ime kho bhikkhave pañca āpāyikā nerayikā parikuppā atekicchāti. [130] Pañcimāni bhikkhave byasanāni katamāni pañca ñātibyasanaṃ bhogabyasanaṃ rogabyasanaṃ sīlabyasanaṃ diṭṭhibyasanaṃ na bhikkhave sattā ñātibyasanahetu vā bhogabyasanahetu vā rogabyasanahetu vā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjanti sīlabyasanahetu vā bhikkhave sattā diṭṭhibyasanahetu vā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjanti imāni kho bhikkhave pañca byasanāni 1-. {130.1} Pañcimā bhikkhave sampadā katamā pañca ñātisampadā bhogasampadā ārogyasampadā sīlasampadā diṭṭhisampadā na bhikkhave sattā ñātisampadāhetu vā bhogasampadāhetu vā @Footnote: 1 Po. ...nīti . 2 Po. Ma. Yu. arahaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page166.

Ārogyasampadāhetu vā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti sīlasampadāhetu vā bhikkhave sattā diṭṭhisampadāhetu vā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjanti imā kho bhikkhave pañca sampadāti. Gilānavaggo tatiyo. Tassuddānaṃ gilāno 1- satipaṭṭhānaṃ dvepaṭṭhānā duvāyusā avappakāsadukkhāni parikuppo ca sampadāti 2-. ------------ Rājavaggo catuttho [131] Pañcahi bhikkhave aṅgehi samannāgato rājā cakkavattī dhammeneva cakkaṃ pavatteti taṃ hoti cakkaṃ appaṭivattiyaṃ kenaci manussabhūtena paccatthikena pāṇinā katamehi pañcahi idha bhikkhave rājā cakkavattī atthaññū ca hoti dhammaññū ca mattaññū ca kālaññū ca parisaññū ca imehi kho bhikkhave pañcahi aṅgehi samannāgato rājā cakkavattī dhammeneva cakkaṃ pavatteti taṃ hoti cakkaṃ appaṭivattiyaṃ kenaci manussabhūtena paccatthikena pāṇinā evameva kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato tathāgato arahaṃ sammāsambuddho dhammeneva anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavatteti taṃ hoti cakkaṃ appaṭivattiyaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena @Footnote: 1 Ma. gilāno satisūpaṭṭhi dve upaṭṭhākā . 2 Ma. apakāsasamaṇasukhā parikuppaṃ @byasanena cāti. 2 Po. gilāno satipaṭṭhāno dupaṭṭhānasupaṭṭhānaṃ @ dve anāyussā byasanakā samaṇadukkhā parikuppā @ byasanena sampadā cāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page167.

Vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ katamehi pañcahi idha bhikkhave tathāgato arahaṃ sammāsambuddho atthaññū dhammaññū mattaññū kālaññū parisaññū imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato tathāgato arahaṃ sammāsambuddho dhammeneva anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavatteti taṃ hoti cakkaṃ appaṭivattiyaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasminti. [132] Pañcahi bhikkhave aṅgehi samannāgato rañño cakkavattissa jeṭṭho putto pitarā pavattitaṃ cakkaṃ dhammeneva anupavatteti taṃ hoti cakkaṃ appaṭivattiyaṃ kenaci manussabhūtena paccatthikena pāṇinā katamehi pañcahi idha bhikkhave rañño cakkavattissa jeṭṭho putto atthaññū ca hoti dhammaññū ca mattaññū ca kālaññū ca parisaññū ca imehi kho bhikkhave pañcahi aṅgehi samannāgato rañño cakkavattissa jeṭṭho putto pitarā pavattitaṃ cakkaṃ dhammeneva anupavatteti taṃ hoti cakkaṃ appaṭivattiyaṃ kenaci manussabhūtena paccatthikena pāṇinā evameva kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato sārīputto tathāgatena anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavattitaṃ sammadeva anupavatteti taṃ hoti cakkaṃ appaṭivattiyaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ {132.1} katamehi pañcahi idha bhikkhave sārīputto atthaññū dhammaññū

--------------------------------------------------------------------------------------------- page168.

Mattaññū kālaññū parisaññū imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato sārīputto tathāgatena anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavattitaṃ sammadeva anupavatteti taṃ hoti cakkaṃ appaṭivattiyaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasminti. [133] Yopi kho 1- bhikkhave rājā cakkavattī dhammiko dhammarājā sopi na arājakaṃ cakkaṃ pavattetīti 2- evaṃ vutte aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca ko pana bhante rañño cakkavattissa dhammikassa dhammarañño rājāti dhammo bhikkhūti bhagavā avoca idha bhikkhu rājā cakkavattī dhammiko dhammarājā dhammaññeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garukaronto 3- dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati antojanasmiṃ. {133.1} Puna caparaṃ bhikkhu rājā cakkavattī dhammiko dhammarājā .pe. Dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati khattiyesu anuyantesu balakāyasmiṃ brāhmaṇagahapatikesu negamajānapadesu samaṇabrāhmaṇesu migapakkhīsu sa kho so bhikkhu rājā cakkavattī dhammiko dhammarājā .pe. Dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā antojanasmiṃ dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā khattiyesu anuyantesu balakāyasmiṃ brāhmaṇagahapatikesu negamajānapadesu samaṇabrāhmaṇesu migapakkhīsu dhammeneva cakkaṃ pavatteti taṃ hoti cakkaṃ appaṭivattiyaṃ kenaci manussabhūtena @Footnote: 1 Po. yoni kho so. Ma. yopi so . 2 Ma. vattetīti . 3 Ma. garuṃ karonto.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page169.

Paccatthikena pāṇinā evameva kho bhikkhu tathāgato arahaṃ sammāsambuddho dhammiko dhammarājā dhammaññeva nissāya dhammaṃ sakkaronto dhammaṃ garukaronto dhammaṃ apacāyamāno dhammaddhajo dhammaketu dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati bhikkhūsu evarūpaṃ kāyakammaṃ sevitabbaṃ evarūpaṃ kāyakammaṃ na sevitabbaṃ evarūpaṃ vacīkammaṃ sevitabbaṃ evarūpaṃ vacīkammaṃ na sevitabbaṃ evarūpaṃ manokammaṃ sevitabbaṃ evarūpaṃ manokammaṃ na sevitabbaṃ evarūpo ājīvo sevitabbo evarūpo ājīvo na sevitabbo evarūpo gāmanigamo sevitabbo evarūpo gāmanigamo na sevitabboti. {133.2} Puna caparaṃ bhikkhu tathāgato arahaṃ sammāsambuddho dhammiko dhammarājā .pe. dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahati [1]- Bhikkhunīsu ... Upāsakesu ... Upāsikāsu evarūpaṃ kāyakammaṃ sevitabbaṃ evarūpaṃ kāyakammaṃ na sevitabbaṃ .pe. evarūpo gāmanigamo sevitabbo evarūpo gāmanigamo na sevitabboti sa kho so bhikkhu tathāgato arahaṃ sammāsambuddho dhammiko dhammarājā .pe. dhammādhipateyyo dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā bhikkhūsu dhammikaṃ rakkhāvaraṇaguttiṃ saṃvidahitvā bhikkhunīsu ... upāsakesu ... upāsikāsu dhammeneva anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavatteti taṃ hoti cakkaṃ appaṭivattiyaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasminti. [134] Pañcahi bhikkhave aṅgehi samannāgato rājā khattiyo muddhābhisitto yassaṃ yassaṃ disāyaṃ viharati sakasmiṃyeva vijite viharati @Footnote: 1 Yu. bhikkhūsu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page170.

Katamehi pañcahi idha bhikkhave rājā khattiyo muddhābhisitto ubhato sujāto hoti mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakuṭṭho jātivādena aḍḍho hoti mahaddhano mahābhogo paripuṇṇakosakoṭṭhāgāro balavā kho pana hoti caturaṅginiyā senāya samannāgato assavāya ovādapaṭikārāya 1- parināyako kho panassa hoti paṇḍito byatto medhāvī paṭibalo atītānāgatapaccuppanne atthe cintetuṃ tassime cattāro dhammā yasaṃ paripācenti . so iminā yasapañcamena 2- dhammena samannāgato yassaṃ yassaṃ disāyaṃ viharati sakasmiṃyeva vijite viharati taṃ kissa hetu evañhetaṃ bhikkhave hoti vijitāvīnaṃ {134.1} evameva kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu yassaṃ yassaṃ disāyaṃ viharati vimuttacittova viharati katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu sīlavā hoti .pe. sikkhati sikkhāpadesu rājāva khattiyo muddhābhisitto jātisampanno bahussuto hoti .pe. diṭṭhiyā suppaṭividdhā rājāva khattiyo muddhābhisitto aḍḍho mahaddhano mahābhogo paripuṇṇakosakoṭṭhāgāro āraddhaviriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu rājāva khattiyo muddhābhisitto balasampanno paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā rājāva khattiyo muddhābhisitto parināyakasampanno tassime cattāro dhammā vimuttiṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. ovādapaṭikarāya . 2 Po. yasopañcamena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page171.

Paripācenti . so iminā vimuttipañcamena dhammena samannāgato yassaṃ yassaṃ disāyaṃ viharati vimuttacittova viharati taṃ kissa hetu evañhetaṃ bhikkhave hoti vimuttacittānanti. [135] Pañcahi bhikkhave aṅgehi samannāgato rañño khattiyassa muddhābhisittassa jeṭṭho putto rajjaṃ pattheti katamehi pañcahi idha bhikkhave rañño khattiyassa muddhābhisittassa jeṭṭho putto ubhato sujāto hoti mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakuṭṭho jātivādena abhirūpo hoti dassanīyo pāsādiko paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgato mātāpitūnaṃ piyo hoti manāpo negamajānapadassa piyo hoti manāpo yāni tāni raññaṃ khattiyānaṃ muddhābhisittānaṃ sippuṭṭhānāni 1- hatthismiṃ vā assasmiṃ vā rathasmiṃ vā dhanusmiṃ vā [2]- tattha sikkhito hoti anavayo tassa evaṃ hoti ahaṃ khomhi ubhato sujāto mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakuṭṭho jātivādena kasmāhaṃ rajjaṃ na pattheyyaṃ ahaṃ khomhi abhirūpo dassanīyo pāsādiko paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgato kasmāhaṃ rajjaṃ na pattheyyaṃ ahaṃ khomhi mātāpitūnaṃ piyo manāpo kasmāhaṃ rajjaṃ na pattheyyaṃ ahaṃ khomhi negamajānapadassa piyo manāpo kasmāhaṃ rajjaṃ na pattheyyaṃ ahaṃ khomhi yāni tāni raññaṃ khattiyānaṃ @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. sippaṭṭhānāni . 2 Ma. Yu. tharusmiṃ vā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page172.

Muddhābhisittānaṃ sippuṭṭhānāni hatthismiṃ vā assasmiṃ vā rathasmiṃ vā dhanusmiṃ vā [1]- tattha sikkhito anavayo kasmāhaṃ rajjaṃ vā na pattheyyanti imehi kho bhikkhave pañcahi aṅgehi samannāgato rañño khattiyassa muddhābhisittassa jeṭṭho putto rajjaṃ pattheti {135.1} evameva kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu āsavānaṃ khayaṃ pattheti katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu saddho hoti saddahati tathāgatassa bodhiṃ itipi so bhagavā .pe. buddho bhagavāti appābādho hoti appātaṅko samavepākiniyā gahaṇiyā samannāgato nātisītāya nāccuṇhāya majjhimāya padhānakkhamāya asaṭho hoti amāyāvī yathābhūtaṃ attānaṃ āvikattā satthari vā viññūsu vā sabrahmacārīsu āraddhaviriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā {135.2} tassa evaṃ hoti ahaṃ khomhi saddho saddahāmi tathāgatassa bodhiṃ itipi so bhagavā .pe. buddho bhagavāti kasmāhaṃ āsavānaṃ khayaṃ na pattheyyaṃ ahaṃ khomhi appābādho appātaṅko samavepākiniyā gahaṇiyā samannāgato nātisītāya nāccuṇhāya majjhimāya padhānakkhamāya kasmāhaṃ āsavānaṃ khayaṃ na pattheyyaṃ ahaṃ khomhi asaṭho amāyāvī yathābhūtaṃ attānaṃ āvikattā satthari vā viññūsu vā sabrahmacārīsu kasmāhaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. tharusmiṃ vā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page173.

Āsavānaṃ khayaṃ na pattheyyaṃ ahaṃ khomhi āraddhaviriyo viharāmi akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya .pe. anikkhittadhuro kusalesu dhammesu kasmāhaṃ āsavānaṃ khayaṃ na pattheyyaṃ ahaṃ khomhi paññavā .pe. Sammādukkhakkhayagāminiyā kasmāhaṃ āsavānaṃ khayaṃ na pattheyyanti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu āsavānaṃ khayaṃ patthetīti. [136] Pañcahi bhikkhave aṅgehi samannāgato rañño khattiyassa muddhābhisittassa jeṭṭho putto uparajjaṃ pattheti katamehi pañcahi idha bhikkhave rañño khattiyassa muddhābhisittassa jeṭṭho putto ubhato sujāto hoti mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakuṭṭho jātivādena abhirūpo hoti dassanīyo pāsādiko paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgato mātāpitūnaṃ piyo hoti manāpo balakāyassa piyo hoti manāpo paṇḍito hoti byatto medhāvī paṭibalo atītānāgatapaccuppanne atthe cintetuṃ {136.1} tassa evaṃ hoti ahaṃ khomhi ubhato sujāto mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakuṭṭho jātivādena kasmāhaṃ uparajjaṃ na pattheyyaṃ ahaṃ khomhi abhirūpo dassanīyo pāsādiko paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgato kasmāhaṃ uparajjaṃ na pattheyyaṃ ahaṃ khomhi mātāpitūnaṃ piyo manāpo kasmāhaṃ uparajjaṃ na pattheyyaṃ ahaṃ khomhi balakāyassa piyo manāpo kasmāhaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page174.

Uparajjaṃ na pattheyyaṃ ahaṃ khomhi paṇḍito byatto medhāvī paṭibalo atītānāgatapaccuppanne atthe cintetuṃ kasmāhaṃ uparajjaṃ na pattheyyanti imehi kho bhikkhave pañcahi aṅgehi samannāgato rañño khattiyassa muddhābhisittassa jeṭṭho putto uparajjaṃ pattheti {136.2} evameva kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu āsavānaṃ khayaṃ pattheti katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu sīlavā hoti .pe. Sikkhati sikkhāpadesu bahussuto hoti .pe. diṭṭhiyā suppaṭividdhā catūsu satipaṭṭhānesu supaṭṭhitacitto hoti āraddhaviriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya .pe. anikkhittadhuro kusalesu dhammesu paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato ariyāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā {136.3} tassa evaṃ hoti ahaṃ khomhi sīlavā .pe. Sikkhāmi sikkhāpadesu kasmāhaṃ āsavānaṃ khayaṃ na pattheyyaṃ ahaṃ khomhi bahussuto sutadharo sutasannicayo .pe. diṭṭhiyā suppaṭividdhā kasmāhaṃ āsavānaṃ khayaṃ na pattheyyaṃ ahaṃ khomhi catūsu satipaṭṭhānesu supaṭṭhitacitto kasmāhaṃ āsavānaṃ khayaṃ na pattheyyaṃ ahaṃ khomhi āraddhaviriyo viharāmi akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya .pe. Anikkhittadhuro kusalesu dhammesu kasmāhaṃ āsavānaṃ khayaṃ na pattheyyaṃ ahaṃ khomhi paññavā .pe. sammādukkhakkhayagāminiyā kasmāhaṃ āsavānaṃ khayaṃ na pattheyyanti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu āsavānaṃ khayaṃ patthetīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page175.

[137] Pañcime bhikkhave appaṃ rattiyā supanti bahuṃ jagganti katame pañca itthī bhikkhave purisādhippāyā appaṃ rattiyā supati bahuṃ jaggati puriso bhikkhave itthādhippāyo appaṃ rattiyā supati bahuṃ jaggati coro bhikkhave ādānādhippāyo appaṃ rattiyā supati bahuṃ jaggati rājā bhikkhave rājakaraṇīyesu yutto appaṃ rattiyā supati bahuṃ jaggati bhikkhu bhikkhave visaññogādhippāyo appaṃ rattiyā supati bahuṃ jaggati ime kho bhikkhave pañca appaṃ rattiyā supanti bahuṃ jaggantīti. [138] Pañcahi bhikkhave aṅgehi samannāgato rañño nāgo bhattādako ca hoti okāsapharaṇo ca laṇḍusādhano 1- ca salākaggāhī ca rañño nāgotveva saṅkhaṃ gacchati katamehi pañcahi idha bhikkhave rañño nāgo akkhamo hoti rūpānaṃ akkhamo saddānaṃ akkhamo gandhānaṃ akkhamo rasānaṃ akkhamo phoṭṭhabbānaṃ imehi kho bhikkhave pañcahi aṅgehi samannāgato rañño nāgo bhattādako ca hoti okāsapharaṇo ca laṇḍusādhano ca salākaggāhī ca rañño nāgotveva saṅkhaṃ gacchati evameva kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu bhattādako ca hoti okāsapharaṇo ca pīṭhamaddano 2- ca salākaggāhī ca bhikkhutveva saṅkhaṃ gacchati katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu akkhamo hoti rūpānaṃ akkhamo saddānaṃ akkhamo gandhānaṃ akkhamo rasānaṃ akkhamo phoṭṭhabbānaṃ imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato @Footnote: 1 Po. paṇḍusādano. Ma. laṇḍasāraṇo. Yu. laṇḍasādhano . 2 Ma. mañcapīṭhamaddano.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page176.

Bhikkhu bhattādako ca hoti okāsapharaṇo ca pīṭhamaddano 1- ca salākaggāhī ca bhikkhutveva saṅkhaṃ gacchatīti. [139] Pañcahi bhikkhave aṅgehi samannāgato rañño nāgo na rājāraho hoti na rājabhoggo na rañño aṅgantveva saṅkhaṃ gacchati katamehi pañcahi idha bhikkhave rañño nāgo akkhamo hoti rūpānaṃ akkhamo saddānaṃ akkhamo gandhānaṃ akkhamo rasānaṃ akkhamo phoṭṭhabbānaṃ. {139.1} Kathañca bhikkhave rañño nāgo akkhamo hoti rūpānaṃ idha bhikkhave rañño nāgo saṅgāmagato hatthikāyaṃ vā disvā assakāyaṃ vā disvā rathakāyaṃ vā disvā pattikāyaṃ vā disvā saṃsīdati visīdati na santhambhati na sakkoti saṅgāmaṃ otarituṃ evaṃ kho bhikkhave rañño nāgo akkhamo hoti rūpānaṃ . kathañca bhikkhave rañño nāgo akkhamo hoti saddānaṃ idha bhikkhave rañño nāgo saṅgāmagato hatthisaddaṃ vā sutvā assasaddaṃ vā sutvā rathasaddaṃ vā sutvā pattisaddaṃ vā sutvā bheripaṇavasaṅkhatiṇavaninnādasaddaṃ vā sutvā saṃsīdati visīdati na santhambhati na sakkoti saṅgāmaṃ otarituṃ evaṃ kho bhikkhave rañño nāgo akkhamo hoti saddānaṃ . kathañca bhikkhave rañño nāgo akkhamo hoti gandhānaṃ idha bhikkhave rañño nāgo saṅgāmagato ye te rañño nāgā abhijātā saṅgāmāvacarā tesaṃ muttakarīsassa gandhaṃ ghāyitvā saṃsīdati visīdati na santhambhati na sakkoti saṅgāmaṃ otarituṃ evaṃ kho bhikkhave rañño nāgo akkhamo hoti gandhānaṃ . kathañca bhikkhave rañño nāgo akkhamo @Footnote: 1 Ma. mañcapīṭhamaddano.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page177.

Hoti rasānaṃ idha bhikkhave rañño nāgo saṅgāmagato ekissā vā tiṇodakadattiyā vihanīto 1- dvīhi vā tīhi vā catūhi vā pañcahi vā tiṇodakadattīhi vihanīto saṃsīdati visīdati na santhambhati na sakkoti saṅgāmaṃ otarituṃ evaṃ kho bhikkhave rañño nāgo akkhamo hoti rasānaṃ . kathañca bhikkhave rañño nāgo akkhamo hoti phoṭṭhabbānaṃ idha bhikkhave rañño nāgo saṅgāmagato ekena vā saravegena viddho dvīhi vā tīhi vā catūhi vā pañcahi vā saravegehi viddho saṃsīdati visīdati na santhambhati na sakkoti saṅgāmaṃ otarituṃ evaṃ kho bhikkhave rañño nāgo akkhamo hoti phoṭṭhabbānaṃ imehi kho bhikkhave pañcahi aṅgehi samannāgato rañño nāgo na rājāraho hoti na rājabhoggo na rañño aṅgantveva saṅkhaṃ gacchati. {139.2} Evameva kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu na āhuneyyo hoti na pāhuneyyo na dakkhiṇeyyo na añjalikaraṇīyo na anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu akkhamo hoti rūpānaṃ akkhamo saddānaṃ akkhamo gandhānaṃ akkhamo rasānaṃ akkhamo phoṭṭhabbānaṃ . kathañca bhikkhave bhikkhu akkhamo hoti rūpānaṃ idha bhikkhave bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā rajanīye rūpe sārajjati na sakkoti cittaṃ samādahituṃ evaṃ kho bhikkhave bhikkhu akkhamo hoti rūpānaṃ . Kathañca bhikkhave bhikkhu akkhamo hoti saddānaṃ idha bhikkhave bhikkhu @Footnote: 1 Ma. Yu. vīmānito.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page178.

Sotena saddaṃ sutvā rajanīye sadde sārajjati na sakkoti cittaṃ samādahituṃ evaṃ kho bhikkhave bhikkhu akkhamo hoti saddānaṃ . Kathañca bhikkhave bhikkhu akkhamo hoti gandhānaṃ idha bhikkhave bhikkhu ghānena gandhaṃ ghāyitvā rajanīye gandhe sārajjati na sakkoti cittaṃ samādahituṃ evaṃ kho bhikkhave bhikkhu akkhamo hoti gandhānaṃ . kathañca bhikkhave bhikkhu akkhamo hoti rasānaṃ idha bhikkhave bhikkhu jivhāya rasaṃ sāyitvā rajanīye rase sārajjati na sakkoti cittaṃ samādahituṃ evaṃ kho bhikkhave bhikkhu akkhamo hoti rasānaṃ. {139.3} Kathañca bhikkhave bhikkhu akkhamo hoti phoṭṭhabbānaṃ idha bhikkhave bhikkhu kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā rajanīye phoṭṭhabbe sārajjati na sakkoti cittaṃ samādahituṃ evaṃ kho bhikkhave bhikkhu akkhamo hoti phoṭṭhabbānaṃ. Imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu na āhuneyyo hoti na pāhuneyyo na dakkhiṇeyyo na añjalikaraṇīyo na anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa 1-. Pañcahi bhikkhave aṅgehi samannāgato rañño nāgo rājāraho hoti rājabhoggo rañño aṅgantveva saṅkhaṃ gacchati katamehi pañcahi idha bhikkhave rañño nāgo khamo hoti rūpānaṃ khamo saddānaṃ khamo gandhānaṃ khamo rasānaṃ khamo phoṭṭhabbānaṃ . kathañca bhikkhave rañño nāgo khamo hoti rūpānaṃ idha bhikkhave rañño nāgo saṅgāmagato hatthikāyaṃ vā disvā assakāyaṃ vā disvā rathakāyaṃ vā disvā pattikāyaṃ @Footnote: 1 Yu. lokassāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page179.

Vā disvā na saṃsīdati na visīdati santhambhati sakkoti saṅgāmaṃ otarituṃ evaṃ kho bhikkhave rañño nāgo khamo hoti rūpānaṃ. Kathañca bhikkhave rañño nāgo khamo hoti saddānaṃ idha bhikkhave rañño nāgo saṅgāmagato hatthisaddaṃ vā sutvā assasaddaṃ vā sutvā rathasaddaṃ vā sutvā pattisaddaṃ vā sutvā bheripaṇavasaṅkhatiṇavaninnādasaddaṃ vā sutvā na saṃsīdati na visīdati santhambhati sakkoti saṅgāmaṃ otarituṃ evaṃ kho bhikkhave rañño nāgo khamo hoti saddānaṃ . kathañca bhikkhave rañño nāgo khamo hoti gandhānaṃ idha bhikkhave rañño nāgo saṅgāmagato ye te rañño nāgā abhijātā saṅgāmāvacarā tesaṃ muttakarīsassa gandhaṃ ghāyitvā na saṃsīdati na visīdati santhambhati sakkoti saṅgāmaṃ otarituṃ evaṃ kho bhikkhave rañño nāgo khamo hoti gandhānaṃ. {139.4} Kathañca bhikkhave rañño nāgo khamo hoti rasānaṃ idha bhikkhave rañño nāgo saṅgāmagato ekissā vā tiṇodakadattiyā vihanīto dvīhi vā tīhi vā catūhi vā pañcahi vā tiṇodakadattīhi vihanīto na saṃsīdati na visīdati santhambhati sakkoti saṅgāmaṃ otarituṃ evaṃ kho bhikkhave rañño nāgo khamo hoti rasānaṃ. Kathañca bhikkhave rañño nāgo khamo hoti phoṭṭhabbānaṃ idha bhikkhave rañño nāgo saṅgāmagato ekena vā saravegena viddho dvīhi vā tīhi vā catūhi vā pañcahi vā saravegehi viddho na saṃsīdati na visīdati santhambhati sakkoti saṅgāmaṃ otarituṃ evaṃ kho bhikkhave rañño nāgo khamo hoti phoṭṭhabbānaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page180.

Imehi kho bhikkhave pañcahi aṅgehi samannāgato rañño nāgo rājāraho hoti rājabhoggo rañño aṅgantveva saṅkhaṃ gacchati. {139.5} Evameva kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu khamo hoti rūpānaṃ khamo saddānaṃ khamo gandhānaṃ khamo rasānaṃ khamo phoṭṭhabbānaṃ. Kathañca bhikkhave bhikkhu khamo hoti rūpānaṃ idha bhikkhave bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā rajanīye rūpe na sārajjati sakkoti cittaṃ samādahituṃ evaṃ kho bhikkhave bhikkhu khamo hoti rūpānaṃ. {139.6} Kathañca bhikkhave bhikkhu khamo hoti saddānaṃ idha bhikkhave bhikkhu sotena saddaṃ sutvā rajanīye sadde na sārajjati sakkoti cittaṃ samādahituṃ evaṃ kho bhikkhave bhikkhu khamo hoti saddānaṃ. Kathañca bhikkhave bhikkhu khamo hoti gandhānaṃ idha bhikkhave bhikkhu ghānena gandhaṃ ghāyitvā rajanīye gandhe na sārajjati sakkoti cittaṃ samādahituṃ evaṃ kho bhikkhave bhikkhu khamo hoti gandhānaṃ . kathañca bhikkhave bhikkhu khamo hoti rasānaṃ idha bhikkhave bhikkhu jivhāya rasaṃ sāyitvā rajanīye rase na sārajjati sakkoti cittaṃ samādahituṃ evaṃ kho bhikkhave bhikkhu khamo hoti rasānaṃ. Kathañca bhikkhave bhikkhu khamo hoti phoṭṭhabbānaṃ idha bhikkhave bhikkhu kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā rajanīye phoṭṭhabbe na sārajjati sakkoti cittaṃ samādahituṃ evaṃ kho bhikkhave bhikkhu khamo hoti phoṭṭhabbānaṃ .

--------------------------------------------------------------------------------------------- page181.

Imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti. [140] Pañcahi bhikkhave aṅgehi samannāgato rañño nāgo rājāraho hoti rājabhoggo rañño aṅgantveva saṅkhaṃ gacchati katamehi pañcahi idha bhikkhave rañño nāgo sotā ca hoti hantā ca rakkhitā ca khantā ca gantā ca . kathañca bhikkhave rañño nāgo sotā hoti idha bhikkhave rañño nāgo yamenaṃ hatthidammasārathi kāraṇaṃ kāreti yadi vā katapubbaṃ yadi vā akatapubbaṃ taṃ aṭṭhikatvā manasikatvā sabbaṃ cetasā samannāharitvā ohitasoto suṇāti evaṃ kho bhikkhave rañño nāgo sotā hoti . kathañca bhikkhave rañño nāgo hantā hoti idha bhikkhave rañño nāgo saṅgāmagato hatthimpi hanati 1- hatthārūhampi hanati assampi hanati assārūhampi hanati rathampi hanati rathikampi 2- hanati pattikampi hanati evaṃ kho bhikkhave rañño nāgo hantā hoti. {140.1} Kathañca bhikkhave rañño nāgo rakkhitā hoti idha bhikkhave rañño nāgo saṅgāmagato rakkhati purimaṃ kāyaṃ rakkhati pacchimaṃ kāyaṃ rakkhati purime pāde rakkhati pacchime pāde rakkhati sīsaṃ rakkhati kaṇṇe rakkhati dante rakkhati soṇḍaṃ rakkhati vāladhiṃ rakkhati hatthārūhaṃ evaṃ kho bhikkhave rañño nāgo rakkhitā hoti . @Footnote: 1 Yu. hanti . 2 Yu. rathāruhampi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page182.

Kathañca bhikkhave rañño nāgo khantā hoti idha bhikkhave rañño nāgo saṅgāmagato khamo hoti sattippahārānaṃ asippahārānaṃ usuppahārānaṃ pharasuppahārānaṃ bheripaṇavasaṅkhatiṇavaninnādasaddānaṃ evaṃ kho bhikkhave rañño nāgo khantā hoti. Kathañca bhikkhave rañño nāgo gantā hoti idha bhikkhave rañño nāgo yamenaṃ hatthidammasārathi disaṃ peseti yadi vā gatapubbaṃ yadi vā agatapubbaṃ taṃ khippaññeva gantā hoti evaṃ kho bhikkhave rañño nāgo gantā hoti. Imehi kho bhikkhave pañcahi aṅgehi samannāgato rañño nāgo rājāraho hoti rājabhoggo rañño aṅgantveva saṅkhaṃ gacchati . evameva kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu sotā ca hoti hantā ca rakkhitā ca khantā ca gantā ca. {140.2} Kathañca bhikkhave bhikkhu sotā hoti idha bhikkhave bhikkhu tathāgatappavedite dhammavinaye desiyamāne aṭṭhikatvā manasikatvā sabbaṃ cetasā samannāharitvā ohitasoto dhammaṃ suṇāti evaṃ kho bhikkhave bhikkhu sotā hoti . kathañca bhikkhave bhikkhu hantā hoti idha bhikkhave bhikkhu uppannaṃ kāmavitakkaṃ nādhivāseti pajahati vinodeti hanati byantīkaroti anabhāvaṃ gameti uppannaṃ byāpādavitakkaṃ ... Uppannaṃ vihiṃsāvitakkaṃ ... uppannuppanne pāpake akusale dhamme

--------------------------------------------------------------------------------------------- page183.

Nādhivāseti pajahati vinodeti hanati 1- byantīkaroti ... anabhāvaṃ gameti evaṃ kho bhikkhave bhikkhu hantā hoti . kathañca bhikkhave bhikkhu rakkhitā hoti idha bhikkhave bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjati rakkhati cakkhundriyaṃ cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati sotena saddaṃ sutvā ... Ghānena gandhaṃ ghāyitvā ... Jivhāya rasaṃ sāyitvā ... Kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā ... manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjati rakkhati manindriyaṃ manindriye saṃvaraṃ āpajjati evaṃ kho bhikkhave bhikkhu rakkhitā hoti. {140.3} Kathañca bhikkhave bhikkhu khantā hoti idha bhikkhave bhikkhu khamo hoti sītassa uṇhassa jighacchāya pipāsāya ḍaṃsamakasavātātapasiriṃsapa- samphassānaṃ duruttānaṃ durāgatānaṃ vacanapathānaṃ uppannānaṃ sārīrikānaṃ vedanānaṃ dukkhānaṃ tibbānaṃ kharānaṃ kaṭukānaṃ asātānaṃ amanāpānaṃ pāṇaharānaṃ adhivāsakajātiko hoti evaṃ kho bhikkhave bhikkhu khantā hoti. Kathañca bhikkhave bhikkhu gantā hoti idha bhikkhave bhikkhu yā sā disā agatapubbā iminā dīghena addhunā yadidaṃ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhakkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ taṃ khippaññeva gantā hoti evaṃ kho bhikkhave @Footnote: 1 Yu. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page184.

Bhikkhu gantā hoti . imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti. Rājavaggo catuttho. Tassuddānaṃ cakkānuvattanā rājā yassaṃ disaṃ dve ca 1- patthanā appaṃ supati bhattādā 2- akkhamo sotavena 3- cāti. ------------ Tikaṇḍakīvaggo pañcamo [141] Pañcime bhikkhave puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ katame pañca datvā avajānāti saṃvāsena avajānāti ādeyyamukho 4- hoti loḷo hoti mando momūho hoti . kathañca bhikkhave puggalo datvā avajānāti idha bhikkhave puggalo puggalassa deti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ tassa evaṃ hoti ahaṃ demi ayaṃ paṭiggaṇhātīti tamenaṃ datvā avajānāti evaṃ kho bhikkhave puggalo datvā avajānāti . kathañca bhikkhave puggalo saṃvāsena avajānāti idha bhikkhave puggalo puggalena saddhiṃ saṃvasati dve vā tīṇi vā vassāni tamenaṃ saṃvāsena avajānāti evaṃ kho bhikkhave puggalo saṃvāsena avajānāti . kathañca bhikkhave puggalo @Footnote: 1 Ma. ceva . 2 Ma. bhattādo . 3 Ma. akkhamo ca sotena cāti. yu ... sotarā @cāti . 4 Po. Ma. ādheyyamukho. Yu. ādiya ... Sī. ādīya ....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page185.

Ādeyyamukho hoti idha bhikkhave ekacco puggalo parassa vaṇṇe vā avaṇṇe vā bhāsiyamāne taṃ khippaññeva adhimuccito 1- hoti evaṃ kho bhikkhave puggalo ādeyyamukho hoti . kathañca bhikkhave puggalo loḷo 2- hoti idha bhikkhave ekacco puggalo ittarasaddho hoti ittarabhatti 3- ittarapemo ittarapasādo evaṃ kho bhikkhave puggalo loḷo hoti . kathañca bhikkhave puggalo mando momūho hoti idha bhikkhave ekacco puggalo kusalākusale dhamme na jānāti sāvajjānavajje dhamme na jānāti hīnapaṇīte dhamme na jānāti kaṇhasukkasappaṭibhāge dhamme na jānāti evaṃ kho bhikkhave puggalo mando momūho hoti . ime kho bhikkhave pañca puggalā santo saṃvijjamānā lokasminti. [142] Pañcime bhikkhave puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ katame pañca idha bhikkhave ekacco puggalo ārabhati ca vippaṭisārī ca hoti tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti idha pana bhikkhave ekacco puggalo ārabhati na vippaṭisārī hoti tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti idha pana bhikkhave ekacco puggalo na ārabhati vippaṭisārī hoti tañca @Footnote: 1 Po. amucchito. Ma. Yu. amuccitā . 2 Ma. Yu. lolo . 3 Ma. Yu. ittarabhattī.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page186.

Cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti idha pana bhikkhave ekacco puggalo na ārabhati na vippaṭisārī hoti tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti idha pana bhikkhave ekacco puggalo na ārabhati na vippaṭisārī hoti tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ pajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti. {142.1} Tatra bhikkhave yvāyaṃ puggalo ārabhati ca vippaṭisārī ca hoti tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti so evamassa vacanīyo āyasmato kho ārabhajā 1- āsavā saṃvijjanti vippaṭisārajā āsavā pavaḍḍhanti sādhuvatāyasmā ārabhaje 1- āsave pahāya vippaṭisāraje āsave paṭivinodetvā cittaṃ paññañca bhāvetu 2- evamāyasmā amunā pañcamena puggalena samasamo bhavissatīti tatra bhikkhave yvāyaṃ puggalo ārabhati na vippaṭisārī hoti tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti so evamassa vacanīyo āyasmato kho ārabhajā āsavā saṃvijjanti vippaṭisārajā āsavā nappavaḍḍhanti sādhuvatāyasmā ārabhaje āsave pahāya cittaṃ paññañca bhāvetu 2- @Footnote: 1 Po. Yu. ārabbhajā. Ma. ārambhajā . 2 Yu. bhavetuṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page187.

Evamāyasmā amunā pañcamena puggalena samasamo bhavissatīti. {142.2} Tatra bhikkhave yvāyaṃ puggalo na ārabhati vippaṭisārī hoti tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti so evamassa vacanīyo āyasmato kho ārabhajā āsavā na saṃvijjanti vippaṭisārajā āsavā pavaḍḍhanti sādhuvatāyasmā vippaṭisāraje āsave paṭivinodetvā cittaṃ paññañca bhāvetu evamāyasmā amunā pañcamena puggalena samasamo bhavissatīti. {142.3} Tatra bhikkhave yvāyaṃ puggalo na ārabhati na vippaṭisārī hoti tañca cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ yathābhūtaṃ nappajānāti yatthassa te uppannā pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhanti so evamassa vacanīyo āyasmato kho ārabhajā āsavā na saṃvijjanti vippaṭisārajā āsavā nappavaḍḍhanti sādhuvatāyasmā cittaṃ paññañca bhāvetu evamāyasmā amunā pañcamena puggalena samasamo bhavissatīti . iti kho bhikkhave ime cattāro puggalā amunā pañcamena puggalena evaṃ ovadiyamānā evaṃ anusāsiyamānā anupubbena āsavānaṃ khayaṃ pāpuṇantīti. [143] Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Athakho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya velāliṃ 1- piṇḍāya pāvisi . tena kho pana samayena pañcamattānaṃ licchavisatānaṃ sārandade cetiye sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarā @Footnote: 1 Po. vesāliyaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page188.

Kathā udapādi pañcannaṃ ratanānaṃ pātubhāvo dullabho lokasmiṃ katamesaṃ pañcannaṃ hatthiratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ assaratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ maṇiratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ itthīratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ gahapatiratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ imesaṃ pañcannaṃ ratanānaṃ pātubhāvo dullabho lokasminti. {143.1} Athakho te licchavī magge purisaṃ pesesuṃ 1- yadā tvaṃ ambho purisa passeyyāsi bhagavantaṃ āgacchantaṃ 2- atha amhākaṃ āroceyyāsīti . addasā kho so puriso bhagavantaṃ dūratova āgacchantaṃ disvāna yena te licchavī tenupasaṅkami upasaṅkamitvā te licchavī etadavoca ayaṃ so bhagavā āgacchati 3- arahaṃ sammāsambuddho yassadāni kālaṃ maññathāti . athakho te licchavī yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu ekamantaṃ ṭhitā kho te licchavī bhagavantaṃ etadavocuṃ sādhu bhante bhagavā 4- yena sārandadaṃ cetiyaṃ tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyāti . adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena athakho bhagavā yena sārandadaṃ cetiyaṃ tenupasaṅkami upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi nisajja kho bhagavā te licchavī etadavoca kāya nuttha licchavī etarahi kathāya sannisinnā kā ca pana vo antarā kathā vippakatāti . Idha bhante amhākaṃ sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarā kathā udapādi pañcannaṃ ratanānaṃ pātubhāvo dullabho lokasmiṃ katamesaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. ṭhapesuṃ . 2 Ma. ayaṃ pāṭho natthi . 3 Ma. gacchati . 4 Ma. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page189.

Pañcannaṃ hatthiratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ assaratanassa ... Maṇiratanassa ... itthīratanassa ... gahapatiratanassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ imesaṃ pañcannaṃ ratanānaṃ pātubhāvo dullabho lokasminti. {143.2} Kāmādhimuttānaṃ vata vo 1- licchavī 2- kāmaññeva ārabbha antarā kathā udapādi pañcannaṃ licchavī ratanānaṃ pātubhāvo dullabho lokasmiṃ katamesaṃ pañcannaṃ tathāgatassa arahato sammāsambuddhassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ tathāgatappaveditassa dhammavinayassa desitā 3- puggalo dullabho lokasmiṃ tathāgatappaveditassa dhammavinayassa [4]- viññātā puggalo dullabho lokasmiṃ tathāgatappaveditassa dhammavinayassa desitassa viññātā 5- dhammānudhammapaṭipanno puggalo dullabho lokasmiṃ kataññukatavedī puggalo dullabho lokasmiṃ imesaṃ kho licchavī pañcannaṃ ratanānaṃ pātubhāvo dullabho lokasminti. [144] Ekaṃ samayaṃ bhagavā sākete viharati tikaṇḍakivane . Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti . bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca sādhu bhikkhave bhikkhu kālena kālaṃ appaṭikkūle paṭikkūlasaññī vihareyya sādhu bhikkhave bhikkhu kālena kālaṃ paṭikkūle appaṭikkūlasaññī vihareyya sādhu bhikkhave bhikkhu kālena kālaṃ appaṭikkūle ca paṭikkūle ca paṭikkūlasaññī vihareyya sādhu bhikkhave bhikkhu kālena kālaṃ paṭikkūle ca appaṭikkūle ca @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. bho . 2 Ma. Yu. licchavīnaṃ . 3 Ma. Yu. desetā . 4 Ma. Yu. @desitassa . 5 Yu. viññātassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page190.

Appaṭikkūlasaññī vihareyya sādhu bhikkhave bhikkhu kālena kālaṃ appaṭikkūlañca paṭikkūlañca tadubhayaṃ abhinivajjetvā upekkhako vihareyya sato sampajāno. {144.1} Kiñca 1- bhikkhave bhikkhu atthavasaṃ paṭicca appaṭikkūle paṭikkūlasaññī vihareyya mā me rajanīyesu dhammesu rāgo udapādīti idaṃ kho bhikkhave bhikkhu atthavasaṃ paṭicca appaṭikkūle paṭikkūlasaññī vihareyya. {144.2} Kiñca bhikkhave bhikkhu atthavasaṃ paṭicca paṭikkūle appaṭikkūlasaññī vihareyya mā me dosanīyesu dhammesu doso udapādīti idaṃ kho bhikkhave bhikkhu atthavasaṃ paṭicca paṭikkūle appaṭikkūlasaññī vihareyya. {144.3} Kiñca bhikkhave bhikkhu atthavasaṃ paṭicca appaṭikkūle ca paṭikkūle ca paṭikkūlasaññī vihareyya mā me rajanīyesu dhammesu rāgo udapādi mā me dosanīyesu dhammesu doso udapādīti idaṃ kho bhikkhave bhikkhu atthavasaṃ paṭicca appaṭikkūle ca paṭikkūle ca paṭikkūlasaññī vihareyya. {144.4} Kiñca bhikkhave bhikkhu atthavasaṃ paṭicca paṭikkūle ca appaṭikkūle ca appaṭikkūlasaññī vihareyya mā me dosanīyesu dhammesu doso udapādi mā me rajanīyesu dhammesu rāgo udapādīti idaṃ kho bhikkhave bhikkhu atthavasaṃ paṭicca paṭikkūle ca appaṭikkūle ca appaṭikkūlasaññī vihareyya. {144.5} Kiñca bhikkhave bhikkhu atthavasaṃ paṭicca appaṭikkūlañca paṭikkūlañca tadubhayaṃ abhinivajjetvā upekkhako vihareyya sato sampajāno mā @Footnote: 1 Po. Yu. kathañca. aparaṃpi īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page191.

Me kvacini 1- katthaci kiñcina 2- rajanīyesu dhammesu rāgo udapādi mā me kvacini katthaci kiñcina dosanīyesu dhammesu doso udapādi mā me kvacini katthaci kiñcina mohanīyesu dhammesu moho udapādīti idaṃ kho bhikkhave bhikkhu atthavasaṃ paṭicca appaṭikkūlañca paṭikkūlañca tadubhayaṃ abhinivajjetvā upekkhako vihareyya sato sampajānoti. [145] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye katamehi pañcahi pāṇātipātī hoti adinnādāyī hoti kāmesu micchācārī hoti musāvādī hoti surāmerayamajjapamādaṭṭhāyī hoti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye . pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato yathābhataṃ nikkhitto evaṃ sagge katamehi pañcahi pāṇātipātā paṭivirato hoti adinnādānā paṭivirato hoti kāmesu micchācārā paṭivirato hoti musāvādā paṭivirato hoti surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato yathābhataṃ nikkhitto evaṃ saggeti. [146] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu mitto na sevitabbo katamehi pañcahi kammantaṃ kāreti adhikaraṇaṃ ādiyati pāmokkhesu bhikkhūsu paṭiviruddho hoti dīghacārikaṃ avatthānacārikaṃ 3- anuyutto viharati na paṭibalo hoti kālena kālaṃ dhammiyā kathāya @Footnote: 1 Ma. kuvacani . 2 Po. Ma. kiñcanaṃ. Yu. kiñcana . 3 Ma. Yu. anavatthacārikaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page192.

Sandassetuṃ samādapetuṃ samuttejetuṃ sampahaṃsetuṃ imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu mitto na sevitabbo . pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu mitto sevitabbo katamehi pañcahi na kammantaṃ kāreti na adhikaraṇaṃ ādiyati na pāmokkhesu bhikkhūsu paṭiviruddho hoti na dīghacārikaṃ avatthānacārikaṃ 1- anuyutto viharati paṭibalo hoti kālena kālaṃ dhammiyā kathāya sandassetuṃ samādapetuṃ samuttejetuṃ sampahaṃsetuṃ imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu mitto sevitabboti. [147] Pañcimāni bhikkhave asappurisadānāni katamāni pañca asakkaccaṃ deti acitiṃ katvā 2- deti asahatthā deti apaviṭṭhaṃ 3- deti anāgamanadiṭṭhiko deti imāni kho bhikkhave pañca asappurisadānāni. Pañcimāni bhikkhave sappurisadānāni katamāni pañca sakkaccaṃ deti citiṃ katvā 2- deti sahatthā deti anapaviṭṭhaṃ 3- deti āgamanadiṭṭhiko deti imāni kho bhikkhave pañca sappurisadānānīti. [148] Pañcimāni bhikkhave sappurisadānāni katamāni pañca saddhāya dānaṃ deti sakkaccaṃ dānaṃ deti kālena dānaṃ deti anuggahitacitto dānaṃ deti attānañca parañca anupahacca dānaṃ deti. {148.1} Saddhāya kho pana bhikkhave dānaṃ datvā yattha yattha tassa @Footnote: 1 Ma. Yu. anavatthacārikaṃ . 2 Ma. acittīkatvā. Yu. acittikatvā. @3 Ma. Yu. apaviddhaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page193.

Dānassa vipāko nibbattati aḍḍho ca hoti mahaddhano mahābhogo abhirūpo ca hoti dassanīyo pāsādiko paramāya vaṇṇapokkharatāya samannāgato. {148.2} Sakkaccaṃ kho pana bhikkhave dānaṃ datvā yattha yattha tassa dānassa vipāko nibbattati aḍḍho ca hoti mahaddhano mahābhogo ye pissa te honti puttāti vā dārāti vā dāsāti vā pessāti vā kammakarāti vā tepi susussanti 1- sotaṃ odahanti aññācittaṃ upaṭṭhapenti. {148.3} Kālena kho pana bhikkhave dānaṃ datvā yattha yattha tassa dānassa vipāko nibbattati aḍḍho ca hoti mahaddhano mahābhogo kālāgatā cassa atthā paripūrā 2- honti. {148.4} Anuggahitacitto kho pana bhikkhave dānaṃ datvā yattha yattha tassa dānassa vipāko nibbattati aḍḍho ca hoti mahaddhano mahābhogo uḷāresu ca pañcasu kāmaguṇesu bhogāya cittaṃ namati. {148.5} Attānañca parañca anupahacca kho pana bhikkhave dānaṃ datvā yattha yattha tassa dānassa vipāko nibbattati aḍḍho ca hoti mahaddhano mahābhogo na cassa kutoci bhogānaṃ upaghāto āgacchati aggito vā udakato vā rājato vā corato vā appiyato vā dāyādato vā 3-. Imāni kho bhikkhave pañca sappurisadānānīti. [149] Pañcime bhikkhave dhammā samayavimuttassa bhikkhuno parihānāya saṃvattanti katame pañca kammārāmatā bhassārāmatā @Footnote: 1 Po. susūsanti. Ma. Yu. sussūsanti. 2 Ma. Yu. pacurā . 3 Ma. vāsaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page194.

Niddārāmatā saṅgaṇikārāmatā yathāvimuttaṃ cittaṃ na paccavekkhati ime kho bhikkhave pañca dhammā samayavimuttassa bhikkhuno parihānāya saṃvattanti . Pañcime bhikkhave dhammā samayavimuttassa bhikkhuno aparihānāya saṃvattanti katame pañca na kammārāmatā na bhassārāmatā na niddārāmatā na saṅgaṇikārāmatā yathāvimuttaṃ cittaṃ paccavekkhati ime kho bhikkhave pañca dhammā samayavimuttassa bhikkhuno aparihānāya saṃvattantīti. [150] Pañcime bhikkhave dhammā samayavimuttassa bhikkhuno parihānāya saṃvattanti katame pañca kammārāmatā bhassārāmatā niddārāmatā indriyesu aguttadvāratā bhojane amattaññutā ime kho bhikkhave pañca dhammā samayavimuttassa bhikkhuno parihānāya saṃvattanti . pañcime bhikkhave dhammā samayavimuttassa bhikkhuno aparihānāya saṃvattanti katame pañca na kammārāmatā na bhassārāmatā na niddārāmatā indriyesu guttadvāratā bhojane mattaññutā ime kho bhikkhave pañca dhammā samayavimuttassa bhikkhuno aparihānāya saṃvattantīti. Tikaṇḍakīvaggo pañcamo. Tassuddānaṃ datvā avajānāti ārabhati ca sārandadatikaṇḍakinirayena ca 1- mitto asappurisasappurisena samayavimuttaṃ apare dveti. Tatiyo paṇṇāsako samatto. @Footnote: 1 Po. ārabbhati na ca tikaṇḍanirayena mittā asappurisaṃ sappurisena .... Ma. @... tikaṇḍanirayen ca ... Yu. ... ārabbhatī ....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page195.

Catutthapaṇṇāsako saddhammavaggo paṭhamo ------- [151] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato suṇantopi saddhammaṃ abhabbo niyāmaṃ okkamituṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ katamehi pañcahi kathaṃ paribhoti kathikaṃ 1- paribhoti attānaṃ paribhoti vikkhittacitto dhammaṃ suṇāti anekaggacitto ayoniso [2]- manasikaroti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato suṇantopi saddhammaṃ abhabbo niyāmaṃ okkamituṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ . pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato suṇanto 3- saddhammaṃ bhabbo niyāmaṃ okkamituṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ katamehi pañcahi na kathaṃ paribhoti na kathikaṃ paribhoti na attānaṃ paribhoti avikkhittacitto dhammaṃ suṇāti ekaggacitto yoniso [2]- manasikaroti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato suṇanto saddhammaṃ bhabbo niyāmaṃ okkamituṃ kusalesu dhammesu sammattanti. [152] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato suṇantopi saddhammaṃ abhabbo niyāmaṃ okkamituṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ katamehi pañcahi kathaṃ paribhoti kathikaṃ paribhoti attānaṃ paribhoti duppañño hoti jaḷo eḷamūgo anaññāte aññātamānī hoti imehi @Footnote: 1 Po. kathitaṃ. sabbatthavāresu īdisameva . 2 Ma. Yu. etthantare casaddo atthi. @3 Po. suṇantopi. ito paraṃ evaṃ ñātabbaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page196.

Kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato suṇantopi saddhammaṃ abhabbo niyāmaṃ okkamituṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ . pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato suṇanto saddhammaṃ bhabbo niyāmaṃ okkamituṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ katamehi pañcahi na kathaṃ paribhoti na kathikaṃ paribhoti na attānaṃ paribhoti paññavā hoti ajaḷo aneḷamūgo na anaññāte aññātamānī hoti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato suṇanto saddhammaṃ bhabbo niyāmaṃ okkamituṃ kusalesu dhammesu sammattanti. [153] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato suṇantopi saddhammaṃ abhabbo niyāmaṃ okkamituṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ katamehi pañcahi makkhī dhammaṃ suṇāti makkhapariyuṭṭhito saupārambhacitto 1- dhammaṃ suṇāti randhagavesī dhammadesake āhatacitto hoti khilajāto 2- duppañño hoti jaḷo eḷamūgo anaññāte aññātamānī hoti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato suṇantopi saddhammaṃ abhabbo niyāmaṃ okkamituṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ . pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato suṇanto saddhammaṃ bhabbo niyāmaṃ okkamituṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ katamehi pañcahi amakkhī dhammaṃ suṇāti namakkhapariyuṭṭhito anupārambhacitto dhammaṃ suṇāti narandhagavesī dhammadesake anāhatacitto hoti akhilajāto paññavā hoti ajaḷo aneḷamūgo @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. upārambhacitto. 2 Ma. khīlajāto. ito paraṃ evaṃ ñātabbaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page197.

Na anaññāte aññātamānī hoti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato suṇanto saddhammaṃ bhabbo niyāmaṃ okkamituṃ kusalesu dhammesu sammattanti. [154] Pañcime bhikkhave dhammā saddhammassa sammosāya antaradhānāya saṃvattanti katame pañca idha bhikkhave bhikkhū na sakkaccaṃ dhammaṃ suṇanti na sakkaccaṃ dhammaṃ pariyāpuṇanti na sakkaccaṃ dhammaṃ dhārenti na sakkaccaṃ dhatānaṃ dhammānaṃ atthaṃ upaparikkhanti na sakkaccaṃ atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammaṃ paṭipajjanti ime kho bhikkhave pañca dhammā saddhammassa sammosāya antaradhānāya saṃvattanti. Pañcime bhikkhave dhammā saddhammassa ṭhitiyā asammosāya anantaradhānāya saṃvattanti katame pañca idha bhikkhave bhikkhū sakkaccaṃ dhammaṃ suṇanti sakkaccaṃ dhammaṃ pariyāpuṇanti sakkaccaṃ dhammaṃ dhārenti sakkaccaṃ dhatānaṃ dhammānaṃ atthaṃ upaparikkhanti sakkaccaṃ atthamaññāya dhammamaññāya dhammānudhammaṃ paṭipajjanti ime kho bhikkhave pañca dhammā saddhammassa ṭhitiyā asammosāya anantaradhānāya saṃvattantīti. [155] Pañcime bhikkhave dhammā saddhammassa sammosāya antaradhānāya saṃvattanti katame pañca idha bhikkhave bhikkhū dhammaṃ na pariyāpuṇanti suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇaṃ gāthaṃ udānaṃ itivuttakaṃ jātakaṃ abbhūtadhammaṃ vedallaṃ ayaṃ bhikkhave paṭhamo dhammo saddhammassa sammosāya antaradhānāya saṃvattati. {155.1} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhū yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page198.

Dhammaṃ na vitthārena paresaṃ desenti ayaṃ bhikkhave dutiyo dhammo saddhammassa sammosāya antaradhānāya saṃvattati. {155.2} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhū yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ na vitthārena paraṃ 1- vācenti ayaṃ bhikkhave tatiyo dhammo saddhammassa sammosāya antaradhānāya saṃvattati. {155.3} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhū yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ na vitthārena sajjhāyaṃ karonti ayaṃ bhikkhave catuttho dhammo saddhammassa sammosāya antaradhānāya saṃvattati. {155.4} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhū yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ na cetasā anuvitakkenti anuvicārenti manasānupekkhanti ayaṃ bhikkhave pañcamo dhammo saddhammassa sammosāya antaradhānāya saṃvattati . ime kho bhikkhave pañca dhammā saddhammassa sammosāya antaradhānāya saṃvattanti. {155.5} Pañcime bhikkhave dhammā saddhammassa ṭhitiyā asammosāya anantaradhānāya saṃvattanti katame pañca idha bhikkhave bhikkhū dhammaṃ pariyāpuṇanti suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇaṃ gāthaṃ udānaṃ itivuttakaṃ jātakaṃ abbhūtadhammaṃ vedallaṃ ayaṃ bhikkhave paṭhamo dhammo saddhammassa ṭhitiyā asammosāya anantaradhānāya saṃvattati. {155.6} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhū yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena paresaṃ desenti ayaṃ bhikkhave dutiyo dhammo saddhammassa ṭhitiyā asammosāya anantaradhānāya saṃvattati. {155.7} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhū yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena paresaṃ vācenti ayaṃ bhikkhave tatiyo dhammo saddhammassa ṭhitiyā asammosāya anantaradhānāya saṃvattati. @Footnote: 1 Yu. paresaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page199.

{155.8} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhū yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ vitthārena sajjhāyaṃ karonti ayaṃ bhikkhave catuttho dhammo saddhammassa ṭhitiyā asammosāya anantaradhānāya saṃvattati. {155.9} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhū yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ cetasā anuvitakkenti anuvicārenti manasānupekkhanti ayaṃ bhikkhave pañcamo dhammo saddhammassa ṭhitiyā asammosāya anantaradhānāya saṃvattati . ime kho bhikkhave pañca dhammā saddhammassa ṭhitiyā asammosāya anantaradhānāya saṃvattantīti. [156] Pañcime bhikkhave dhammā saddhammassa sammosāya antaradhānāya saṃvattanti katame pañca idha bhikkhave bhikkhū duggahitaṃ suttantaṃ pariyāpuṇanti dunnikkhittehi padabyañjanehi dunnikkhittassa bhikkhave padabyañjanassa atthopi dunnayo hoti ayaṃ bhikkhave paṭhamo dhammo saddhammassa sammosāya antaradhānāya saṃvattati. {156.1} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhū dubbacā honti dovacassakaraṇehi dhammehi samannāgatā akkhamā apadakkhiṇaggāhino anusāsaniṃ ayaṃ bhikkhave dutiyo dhammo saddhammassa sammosāya antaradhānāya saṃvattati. {156.2} Puna caparaṃ bhikkhave ye te bhikkhū bahussutā āgatāgamā dhammadharā vinayadharā mātikādharā te na sakkaccaṃ suttantaṃ paraṃ 1- vācenti tesaṃ accayena chinnamūlako suttanto hoti appaṭisaraṇo ayaṃ bhikkhave tatiyo dhammo saddhammassa sammosāya antaradhānāya saṃvattati. {156.3} Puna caparaṃ bhikkhave therā bhikkhū bāhullikā honti sāthalikā okkamane pubbaṅgamā paviveke @Footnote: 1 Yu. paresaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page200.

Nikkhittadhurā na viriyaṃ ārabhanti appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya tesaṃ pacchimā janatā diṭṭhānugatiṃ āpajjati sāpi hoti bāhullikā sāthalikā okkamane pubbaṅgamā paviveke nikkhittadhurā na viriyaṃ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya ayaṃ bhikkhave catuttho dhammo saddhammassa sammosāya antaradhānāya saṃvattati. {156.4} Puna caparaṃ bhikkhave saṅgho bhinno hoti saṅghe kho pana bhikkhave bhinne aññamaññaṃ akkosā ca honti aññamaññaṃ paribhāsā ca honti aññamaññaṃ parikkhepā ca honti aññamaññaṃ pariccajā 1- ca honti tattha appasannā ceva nappasīdanti pasannānañca ekaccānaṃ aññathattaṃ hoti ayaṃ bhikkhave pañcamo dhammo saddhammassa sammosāya antaradhānāya saṃvattati . ime kho bhikkhave pañca dhammā saddhammassa sammosāya antaradhānāya saṃvattanti 2-. {156.5} Pañcime bhikkhave dhammā saddhammassa ṭhitiyā asammosāya anantaradhānāya saṃvattanti katame pañca idha bhikkhave bhikkhū suggahitaṃ suttantaṃ pariyāpuṇanti sunikkhittehi padabyañjanehi sunikkhittassa bhikkhave padabyañjanassa atthopi sunayo hoti ayaṃ bhikkhave paṭhamo dhammo saddhammassa ṭhitiyā asammosāya anantaradhānāya saṃvattati. {156.6} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhū subacā honti sovacassakaraṇehi dhammehi samannāgatā khamā padakkhiṇaggāhino anusāsaniṃ ayaṃ bhikkhave dutiyo dhammo saddhammassa ṭhitiyā asammosāya @Footnote: 1 Po. Ma. pariccajanā. sabbatthavāresu īdisameva . 2 Po. saṃvattantīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page201.

Anantaradhānāya saṃvattati. {156.7} Puna caparaṃ bhikkhave ye te bhikkhū bahussutā āgatāgamā dhammadharā vinayadharā mātikādharā te sakkaccaṃ [1]- paraṃ vācenti tesaṃ accayena na chinnamūlako suttanto hoti sappaṭisaraṇo ayaṃ bhikkhave tatiyo dhammo saddhammassa ṭhitiyā asammosāya anantaradhānāya saṃvattati. {156.8} Puna caparaṃ bhikkhave therā bhikkhū na bāhullikā honti na sāthalikā okkamane nikkhittadhurā paviveke pubbaṅgamā viriyaṃ ārabhanti appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya tesaṃ pacchimā janatā diṭṭhānugatiṃ āpajjati sāpi hoti na bāhullikā na sāthalikā okkamane nikkhittadhurā paviveke pubbaṅgamā viriyaṃ ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya ayaṃ bhikkhave catuttho dhammo saddhammassa ṭhitiyā asammosāya anantaradhānāya saṃvattati. {156.9} Puna caparaṃ bhikkhave saṅgho samaggo sammodamāno avivadamāno ekuddeso phāsuṃ 2- viharati saṅghe kho pana bhikkhave samagge na ceva aññamaññaṃ akkosā honti na ca aññamaññaṃ paribhāsā honti na ca aññamaññaṃ parikkhepā honti na ca aññamaññaṃ pariccajā honti tattha appasannā ceva pasīdanti pasannānañca bhiyyobhāvo hoti ayaṃ bhikkhave pañcamo dhammo saddhammassa ṭhitiyā asammosāya anantaradhānāya saṃvattati . ime kho bhikkhave pañca dhammā saddhammassa ṭhitiyā asammosāya anantaradhānāya saṃvattantīti. @Footnote: 1 Po. Ma. suttantaṃ . 2 Po. Ma. Yu. phāsu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page202.

[157] Pañcannaṃ bhikkhave puggalānaṃ kathā dukkathā puggale 1- puggalaṃ upanidhāya katamesaṃ pañcannaṃ assaddhassa bhikkhave saddhākathā dukkathā dussīlassa sīlakathā dukkathā appassutassa bāhusaccakathā dukkathā maccharissa 2- cāgakathā dukkathā duppaññassa paññākathā dukkathā. {157.1} Kasmā ca bhikkhave assaddhassa saddhākathā dukkathā assaddho bhikkhave saddhākathāya kacchamānāya abhisajjati kuppati byāpajjati patitthīyati kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti taṃ kissa hetu tañhi so bhikkhave saddhāsampadaṃ attani na samanupassati na ca labhati tatonidānaṃ pītipāmujjaṃ 3- tasmā assaddhassa saddhākathā dukkathā. {157.2} Kasmā ca bhikkhave dussīlassa sīlakathā dukkathā dussīlo bhikkhave sīlakathāya kacchamānāya abhisajjati kuppati byāpajjati patitthīyati kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti taṃ kissa hetu tañhi so bhikkhave sīlasampadaṃ attani na samanupassati na ca labhati tatonidānaṃ pītipāmujjaṃ tasmā dussīlassa sīlakathā dukkathā. {157.3} Kasmā ca bhikkhave appassutassa bāhusaccakathā dukkathā appassuto bhikkhave bāhusaccakathāya kacchamānāya abhisajjati kuppati byāpajjati patitthīyati kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti taṃ kissa hetu tañhi so bhikkhave sutasampadaṃ attani na samanupassati na ca labhati tatonidānaṃ pītipāmujjaṃ tasmā appassutassa bāhusaccakathā @Footnote: 1 Sī. Yu. puggalaṃ puggalaṃ. ito paraṃ īdīsameva . 2 Po. Yu. macchariyassa. ito @paraṃ evaṃ ñātabbaṃ . 3 Ma. pītipāmojjaṃ. sabbatthavāresu īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page203.

Kathā dukkathā. {157.4} Kasmā ca bhikkhave maccharissa cāgakathā dukkathā maccharī bhikkhave cāgakathāya kacchamānāya abhisajjati kuppati byāpajjati patitthīyati kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti taṃ kissa hetu tañhi so bhikkhave cāgasampadaṃ attani na samanupassati na ca labhati tatonidānaṃ pītipāmujjaṃ tasmā maccharissa cāgakathā dukkathā. {157.5} Kasmā ca bhikkhave duppaññassa paññākathā dukkathā duppañño bhikkhave paññākathāya kacchamānāya abhisajjati kuppati byāpajjati patitthīyati kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti taṃ kissa hetu tañhi so bhikkhave paññāsampadaṃ attani na samanupassati na ca labhati tatonidānaṃ pītipāmujjaṃ tasmā duppaññassa paññākathā dukkathā . imesaṃ kho bhikkhave pañcannaṃ puggalānaṃ kathā dukkathā puggale puggalaṃ upanidhāya. {157.6} Pañcannaṃ bhikkhave puggalānaṃ kathā sukathā puggale puggalaṃ upanidhāya katamesaṃ pañcannaṃ saddhassa bhikkhave saddhākathā sukathā sīlavato sīlakathā sukathā bahussutassa bāhusaccakathā sukathā cāgavato cāgakathā sukathā paññavato paññākathā sukathā. {157.7} Kasmā ca bhikkhave saddhassa saddhākathā sukathā saddho bhikkhave saddhākathāya kacchamānāya nābhisajjati na kuppati na byāpajjati na patittīyati na kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti taṃ kissa hetu tañhi so bhikkhave saddhāsampadaṃ attani samanupassati labhati ca tatonidānaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page204.

Pītipāmujjaṃ tasmā saddhassa saddhākathā sukathā. {157.8} Kasmā ca bhikkhave sīlavato sīlakathā sukathā sīlavā bhikkhave sīlakathāya kacchamānāya nābhisajjati na kuppati na byāpajjati na patitthīyati na kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti taṃ kissa hetu tañhi so bhikkhave sīlasampadaṃ attani samanupassati labhati ca tatonidānaṃ pītipāmujjaṃ tasmā sīlavato sīlakathā sukathā. {157.9} Kasmā ca bhikkhave bahussutassa bāhusaccakathā sukathā bahussuto bhikkhave bāhusaccakathāya kacchamānāya nābhisajjati na kuppati na byāpajjati na patitthīyati na kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti taṃ kissa hetu tañhi so bhikkhave sutasampadaṃ attani samanupassati labhati ca tatonidānaṃ pītipāmujjaṃ tasmā bahussutassa bāhusaccakathā sukathā. {157.10} Kasmā ca bhikkhave cāgavato cāgakathā sukathā cāgavā bhikkhave cāgakathāya kacchamānāya nābhisajjati na kuppati na byāpajjati na patitthīyati na kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti taṃ kissa hetu tañhi so bhikkhave cāgasampadaṃ attani samanupassati labhati ca tatonidānaṃ pītipāmujjaṃ tasmā cāgavato cāgakathā sukathā. {157.11} Kasmā ca bhikkhave paññavato paññākathā sukathā paññavā bhikkhave paññākathāya kacchamānāya nābhisajjati na kuppati na byāpajjati na patitthīyati na kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti taṃ kissa hetu tañhi so bhikkhave paññāsampadaṃ attani samanupassati labhati ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page205.

Tatonidānaṃ pītipāmujjaṃ tasmā paññavato paññākathā sukathā . imesaṃ kho bhikkhave pañcannaṃ puggalānaṃ kathā sukathā puggale puggalaṃ upanidhāyāti. [158] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu sārajjaṃ okkanto 1- hoti katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu assaddho hoti dussīlo hoti appassuto hoti kusīto hoti duppañño hoti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu sārajjaṃ okkanto hoti . pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu visārado hoti katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu saddho hoti sīlavā hoti bahussuto hoti āraddhaviriyo hoti paññavā hoti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu visārado hotīti. [159] [2]- Ekaṃ samayaṃ bhagavā kosambiyaṃ viharati ghositārāme. Tena kho pana samayena āyasmā udāyi 3- mahatiyā gihiparisāya parivuto dhammaṃ desento nisinno hoti . addasā kho āyasmā ānando āyasmantaṃ udāyiṃ mahatiyā gihiparisāya parivutaṃ dhammaṃ desentaṃ nisinnaṃ disvāna yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca āyasmā bhante udāyi mahatiyā gihiparisāya parivuto dhammaṃ desento nisinnoti 4- . Na kho @Footnote: 1 Po. okkamanto . 2 Po. Ma. evamme sutaṃ . 3 Po. Ma. udāyī. @4 Po. Ma. Yu. desetīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page206.

Ānanda sukaraṃ paresaṃ dhammaṃ desetuṃ paresaṃ ānanda dhammaṃ desentena pañca dhamme ajjhattaṃ upaṭṭhāpetvā paresaṃ dhammo desetabbo katame pañca anupubbikathaṃ kathessāmīti paresaṃ dhammo desetabbo pariyāyadassāvī kathaṃ kathessāmīti paresaṃ dhammo desetabbo anudayataṃ paṭicca kathaṃ kathessāmīti paresaṃ dhammo desetabbo na āmisantaro kathaṃ kathessāmīti paresaṃ dhammo desetabbo attānañca parañca anupahacca kathaṃ kathessāmīti paresaṃ dhammo desetabbo. Na kho ānanda sukaraṃ paresaṃ dhammaṃ desetuṃ paresaṃ ānanda dhammaṃ desentena ime pañca dhamme ajjhattaṃ upaṭṭhāpetvā paresaṃ dhammo desetabboti. [160] Pañcime bhikkhave uppannā duppaṭivinodayā katame pañca uppanno rāgo duppaṭivinodayo uppanno doso duppaṭivinodayo uppanno moho duppaṭivinodayo uppannaṃ paṭibhāṇaṃ duppaṭivinodayaṃ uppannaṃ gamikacittaṃ duppaṭivinodayaṃ ime kho bhikkhave pañca uppannā duppaṭivinodayāti. Saddhammavaggo paṭhamo. Tassuddānaṃ tayo saddhammaniyāmā 1- tayo saddhammasammosā dukkathā ceva sārajjaṃ 2- udāyi dubbinodayāti. ------------ @Footnote: 1 Ma. sammattaniyāmā . 2 Yu. sārajjaṃ ceva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page207.

Āghātavaggo dutiyo [161] Pañcime bhikkhave āghātapaṭivinayā yattha bhikkhuno uppanno āghāto sabbaso paṭivinetabbo katame pañca yasmiṃ bhikkhave puggale āghāto jāyetha mettā tasmiṃ puggale bhāvetabbā evaṃ tasmiṃ puggale āghāto paṭivinetabbo yasmiṃ bhikkhave puggale āghāto jāyetha karuṇā tasmiṃ puggale bhāvetabbā evaṃ tasmiṃ puggale āghāto paṭivinetabbo yasmiṃ bhikkhave puggale āghāto jāyetha upekkhā tasmiṃ puggale bhāvetabbā evaṃ tasmiṃ puggale āghāto paṭivinetabbo yasmiṃ bhikkhave puggale āghāto jāyetha asatiamanasikāro tasmiṃ puggale āpajjitabbo evaṃ tasmiṃ puggale āghāto paṭivinetabbo yasmiṃ bhikkhave puggale āghāto jāyetha kammassakatā tasmiṃ puggale adhiṭṭhātabbā kammassako ayamāyasmā kammadāyādo kammayoni kammabandhu kammapaṭisaraṇo yaṃ kammaṃ karissati kalyāṇaṃ vā pāpakaṃ vā tassa dāyādo bhavissatīti evaṃ tasmiṃ puggale āghāto paṭivinetabbo ime kho bhikkhave pañca āghātapaṭivinayā yattha bhikkhuno uppanno āghāto sabbaso paṭivinetabboti. [162] Tatra kho āyasmā sārīputto bhikkhū āmantesi āvuso bhikkhavoti . āvusoti kho te bhikkhū āyasmato sārīputtassa paccassosuṃ . āyasmā sārīputto etadavoca pañcime āvuso

--------------------------------------------------------------------------------------------- page208.

Āghātapaṭivinayā yattha bhikkhuno uppanno āghāto sabbaso paṭivinetabbo katame pañca idhāvuso ekacco puggalo aparisuddhakāyasamācāro hoti parisuddhavacīsamācāro evarūpepi āvuso puggale āghāto paṭivinetabbo idha panāvuso ekacco puggalo aparisuddhavacīsamācāro hoti parisuddhakāyasamācāro evarūpepi āvuso puggale āghāto paṭivinetabbo idha panāvuso ekacco puggalo aparisuddhakāyasamācāro hoti aparisuddhavacīsamācāro labhati ca kālena kālaṃ cetaso vivaraṃ cetaso pasādaṃ evarūpepi āvuso puggale āghāto paṭivinetabbo idha panāvuso ekacco puggalo aparisuddhakāyasamācāro hoti aparisuddhavacīsamācāro na ca labhati kālena kālaṃ cetaso vivaraṃ cetaso pasādaṃ evarūpepi āvuso puggale āghāto paṭivinetabbo idha panāvuso ekacco puggalo parisuddhakāyasamācāro hoti parisuddhavacīsamācāro labhati ca kālena kālaṃ cetaso vivaraṃ cetaso pasādaṃ evarūpepi āvuso puggale āghāto paṭivinetabbo. {162.1} Tatrāvuso yvāyaṃ puggalo aparisuddhakāyasamācāro parisuddhavacīsamācāro kathaṃ tasmiṃ puggale āghāto paṭivinetabbo seyyathāpi āvuso bhikkhu paṃsukūliko rathiyāya nantakaṃ disvā vāmena pādena niggahetvā 1- dakkhiṇena pādena pattharitvā 2- yo tattha sāro taṃ paripātetvā ādāya pakkameyya evameva kho āvuso 3- yvāyaṃ puggalo aparisuddhakāyasamācāro parisuddhavacīsamācāro yāssa aparisuddhakāyasamācāratā @Footnote: 1 Ma. niggaṇhitvā . 2 Yu. vitthāretvā . 3 Ma. khvāvuso.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page209.

Na sāssa tasmiṃ samaye manasikātabbā yā ca khvassa 1- parisuddhavacīsamācāratā sāssa tasmiṃ samaye manasikātabbā evaṃ tasmiṃ puggale āghāto paṭivinetabbo. {162.2} Tatrāvuso yvāyaṃ puggalo aparisuddhavacīsamācāro parisuddhakāyasamācāro kathaṃ tasmiṃ puggale āghāto paṭivinetabbo seyyathāpi āvuso pokkharaṇī sevālapaṇakapariyonaddhā atha puriso āgaccheyya ghammābhitatto ghammapareto kilanto tasito pipāsito so taṃ pokkharaṇiṃ ogāhetvā ubhohi hatthehi [2]- sevālapaṇakaṃ apaviyūhitvā añjalinā pivitvā pakkameyya evameva kho āvuso yvāyaṃ puggalo aparisuddhavacīsamācāro parisuddhakāyasamācāro yāssa aparisuddhavacīsamācāratā na sāssa tasmiṃ samaye manasikātabbā yā ca khvassa parisuddhakāyasamācāratā sāssa tasmiṃ samaye manasikātabbā evaṃ tasmiṃ puggale āghāto paṭivinetabbo. {162.3} Tatrāvuso yvāyaṃ puggalo aparisuddhakāyasamācāro aparisuddhavacīsamācāro labhati ca kālena kālaṃ cetaso vivaraṃ cetaso pasādaṃ kathaṃ tasmiṃ puggale āghāto paṭivinetabbo seyyathāpi āvuso parittaṃ gopadake 3- udakaṃ atha puriso āgaccheyya ghammābhitatto ghammapareto kilanto tasito pipāsito tassa evamassa idaṃ kho parittaṃ gopadake 3- udakaṃ sacāhaṃ añjalinā vā pivissāmi bhājanena vā khobhissāmipi 4- @Footnote: 1 Ma. Yu. khavāssa . 2 Ma. Yu. itica iti cāti padāni . 3 Ma. Yu. gopade. @4 Ma. khobhessāmipi. Yu. khobhassāmi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page210.

Taṃ loḷissāmipi 1- taṃ apeyyampi taṃ karissāmi yannūnāhaṃ catukuṇṭhiko 2- nipatitvā gopītakaṃ pivitvā pakkameyyanti so catukuṇṭhiko 2- nipatitvā gopītakaṃ pivitvā pakkameyya evameva kho āvuso yvāyaṃ puggalo aparisuddhakāyasamācāro aparisuddhavacīsamācāro labhati ca kālena kālaṃ cetaso vivaraṃ cetaso pasādaṃ yāssa aparisuddhakāyasamācāratā na sāssa tasmiṃ samaye manasikātabbā yāpissa aparisuddhavacīsamācāratā na sāpissa tasmiṃ samaye manasikātabbā yañca kho so labhati kālena kālaṃ cetaso vivaraṃ cetaso pasādaṃ tadevassa 3- tasmiṃ samaye manasikātabbaṃ evaṃ tasmiṃ puggale āghāto paṭivinetabbo. {162.4} Tatrāvuso yvāyaṃ puggalo aparisuddhakāyasamācāro aparisuddhavacīsamācāro na labhati kālena kālaṃ cetaso vivaraṃ cetaso pasādaṃ kathaṃ tasmiṃ puggale āghāto paṭivinetabbo seyyathāpi āvuso puriso ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno addhānamaggapaṭipanno tassa puratopissa dūre gāmo pacchatopissa dūre gāmo so na labheyya sappāyāni bhojanāni na labheyya sappāyāni bhesajjāni na labheyya paṭirūpaṃ upaṭṭhākaṃ na labheyya gāmantanāyakaṃ tamenaṃ aññataro puriso passeyya addhānamaggapaṭipanno so tasmiṃ purise kāruññaṃyeva upaṭṭhāpeyya anudayaṃyeva upaṭṭhāpeyya anukampaṃyeva upaṭṭhāpeyya aho vatāyaṃ puriso labheyya sappāyāni bhojanāni labheyya sappāyāni bhesajjāni labheyya paṭirūpaṃ upaṭṭhākaṃ labheyya gāmantanāyakaṃ taṃ kissa hetu @Footnote: 1 Ma. Yu. loḷessāmipi . 2 Ma. Yu. catukkuṇḍiko. Yu. catukuṇḍiko. @3 Ma. tamevassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page211.

Māyaṃ puriso idheva anayabyasanaṃ āpajjīti 1- evameva kho āvuso yvāyaṃ puggalo aparisuddhakāyasamācāro aparisuddhavacīsamācāro na ca labhati kālena kālaṃ cetaso vivaraṃ cetaso pasādaṃ evarūpepi 2- āvuso puggale kāruññaṃyeva upaṭṭhāpetabbaṃ anudayāyeva upaṭṭhāpetabbā anukampāyeva upaṭṭhāpetabbā aho vata ayamāyasmā kāyaduccaritaṃ pahāya kāyasucaritaṃ bhāveyya vacīduccaritaṃ pahāya vacīsucaritaṃ bhāveyya manoduccaritaṃ pahāya manosucaritaṃ bhāveyya taṃ kissa hetu māyamāyasmā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjīti 3- evaṃ tasmiṃ puggale āghāto paṭivinetabbo. {162.5} Tatrāvuso yvāyaṃ puggalo parisuddhakāyasamācāro parisuddhavacīsamācāro labhati ca kālena kālaṃ cetaso vivaraṃ cetaso pasādaṃ kathaṃ tasmiṃ puggale āghāto paṭivinetabbo seyyathāpi āvuso pokkharaṇī acchodakā sātodakā sītodakā setodakā 4- supatiṭṭhā rammaṇīyā nānārukkhehi sañchannā atha puriso āgaccheyya ghammābhitatto ghammapareto kilanto tasito pipāsito so taṃ pokkharaṇiṃ ogāhetvā nhātvā ca pivitvā ca paccuttaritvā tattheva rukkhachāyāya nisīdeyya vā nipajjeyya vā evameva kho āvuso yvāyaṃ puggalo parisuddhakāyasamācāro parisuddhavacīsamācāro labhati ca kālena kālaṃ cetaso vivaraṃ cetaso pasādaṃ yāpissa parisuddhakāyasamācāratā sāpissa tasmiṃ samaye manasikātabbā @Footnote: 1 Po. āpajjati. Yu. āpajjatīti . 2 Yu. pisaddo natthi . 3 Yu. upapajjatīti. @4 Ma. setakā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page212.

Yāpissa parisuddhavacīsamācāratā sāpissa tasmiṃ samaye manasikātabbā yampi so 1- labhati kālena kālaṃ cetaso vivaraṃ cetaso pasādaṃ tampissa tasmiṃ samaye manasikātabbaṃ evaṃ tasmiṃ puggale āghāto paṭivinetabbo samantapāsādikaṃ āvuso puggalaṃ āgamma cittaṃ pasīdati . ime kho āvuso pañca āghātapaṭivinayā yattha bhikkhuno uppanno āghāto sabbaso paṭivinetabboti. [163] Tatra kho āyasmā sārīputto bhikkhū āmantesi .pe. Pañcahāvuso dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃsākaccho sabrahmacārīnaṃ katamehi pañcahi idhāvuso bhikkhu attanā ca sīlasampanno hoti sīlasampadākathāya ca āgataṃ pañhaṃ byākattā hoti attanā ca samādhisampanno hoti samādhisampadākathāya ca āgataṃ pañhaṃ byākattā hoti attanā ca paññāsampanno hoti paññāsampadākathāya ca āgataṃ pañhaṃ byākattā hoti attanā ca vimuttisampanno hoti vimuttisampadākathāya ca āgataṃ pañhaṃ byākattā hoti attanā ca vimuttiñāṇadassanasampanno hoti vimuttiñāṇadassanasampadākathāya ca āgataṃ pañhaṃ byākattā hoti imehi kho āvuso pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃsākaccho sabrahmacārīnanti. [164] Tatra kho āyasmā sārīputto bhikkhū āmantesi .pe. Pañcahāvuso dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃsājīvo sabrahamacārīnaṃ katamehi pañcahi idhāvuso bhikkhu attanā ca sīlasampanno @Footnote: 1 Ma. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page213.

Hoti sīlasampadākathāya ca kataṃ 1- pañhaṃ byākattā hoti attanā ca samādhisampanno hoti samādhisampadākathāya ca kataṃ pañhaṃ byākattā hoti attanā ca paññāsampanno hoti paññāsampadākathāya ca kataṃ pañhaṃ byākattā hoti attanā ca vimuttisampanno hoti vimuttisampadākathāya ca kataṃ pañhaṃ byākattā hoti attanā ca vimuttiñāṇadassanasampanno hoti vimuttiñāṇadassanasampadākathāya ca kataṃ pañhaṃ byākattā hoti imehi kho āvuso pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu alaṃsājīvo sabrahmacārīnanti. [165] Tatra kho āyasmā sārīputto bhikkhū āmantesi .pe. Yo hi koci āvuso paraṃ pañhaṃ pucchati sabbo so pañcahi ṭhānehi etesaṃ vā aññatarena katamehi pañcahi mandattā momūhattā paraṃ pañhaṃ pucchati pāpiccho icchāpakato paraṃ pañhaṃ pucchati paribhavaṃ paraṃ pañhaṃ pucchati ñātukāmo 2- paraṃ pañhaṃ pucchati athavā panevaṃcitto 3- paraṃ pañhaṃ pucchati sace me pañhaṃ puṭṭho sammadeva byākarissati iccetaṃ kusalaṃ no ce me pañhaṃ puṭṭho sammadeva byākarissati ahamassa sammadeva byākarissāmīti yo hi koci āvuso paraṃ pañhaṃ pucchati sabbo so imehi pañcahi ṭhānehi etesaṃ vā aññatarena ahaṃ kho panāvuso evaṃcitto paraṃ pañhaṃ pucchāmi sace me pañhaṃ puṭṭho sammadeva @Footnote: 1 Ma. āgataṃ. sabbatthavāresu īdisameva . 2 Ma. Yu. aññātukāmo. @3 Yu. atha vā pakuppanto.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page214.

Byākarissati iccetaṃ kusalaṃ no ce me pañhaṃ puṭṭho sammadeva byākarissati ahamassa sammadeva byākarissāmīti. [166] Tatra kho āyasmā sārīputto bhikkhū āmantesi .pe. Idhāvuso bhikkhu sīlasampanno samādhisampanno paññāsampanno saññāvedayitanirodhaṃ samāpajjeyyapi vuṭṭhaheyyapi 1- atthetaṃ ṭhānaṃ no ce diṭṭheva dhamme aññaṃ ārādheyya atikkammeva kabaḷiṃ kārāhārabhakkhānaṃ devānaṃ sahabyataṃ aññataraṃ manomayaṃ kāyaṃ upapanno saññāvedayitanirodhaṃ samāpajjeyyapi vuṭṭhaheyyapi atthetaṃ ṭhānanti . evaṃ vutte āyasmā udāyi āyasmantaṃ sārīputtaṃ etadavoca aṭṭhānaṃ kho etaṃ āvuso sārīputta anavakāso yaṃ so bhikkhu atikkammeva kabaḷiṃ kārāhārabhakkhānaṃ devānaṃ sahabyataṃ aññataraṃ manomayaṃ kāyaṃ upapanno saññāvedayitanirodhaṃ samāpajjeyyapi vuṭṭhaheyyapi natthetaṃ ṭhānanti. {166.1} Dutiyampi kho .pe. tatiyampi kho āyasmā sārīputto bhikkhū āmantesi idhāvuso bhikkhu sīlasampanno samādhisampanno paññāsampanno saññāvedayitanirodhaṃ samāpajjeyyapi vuṭṭhaheyyapi atthetaṃ ṭhānaṃ no ce diṭṭheva dhamme aññaṃ ārādheyya atikkammeva kabaḷiṃ kārāhārabhakkhānaṃ devānaṃ sahabyataṃ aññataraṃ manomayaṃ kāyaṃ upapanno saññāvedayitanirodhaṃ samāpajjeyyapi vuṭṭhaheyyapi atthetaṃ ṭhānanti. {166.2} Tatiyampi kho āyasmā udāyi āyasmantaṃ sārīputtaṃ etadavoca aṭṭhānaṃ kho etaṃ āvuso @Footnote: 1 Po. Ma. samāpajjeyyāpi vuṭṭhaheyyāpi. ito paraṃ evaṃ ñātabbaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page215.

Sārīputta anavakāso yaṃ so bhikkhu atikkammeva kabaḷiṃ kārāhārabhakkhānaṃ devānaṃ sahabyataṃ aññataraṃ manomayaṃ kāyaṃ upapanno saññāvedayitanirodhaṃ samāpajjeyyapi vuṭṭhaheyyapi natthetaṃ ṭhānanti . athakho āyasmato sārīputtassa etadahosi yāvatatiyampi kho me āyasmā udāyi paṭikkosati na ca me koci bhikkhu anumodati yannūnāhaṃ yena bhagavā tenupasaṅkameyyanti. {166.3} Athakho āyasmā sārīputto yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā sārīputto bhikkhū āmantesi idhāvuso bhikkhu sīlasampanno samādhisampanno paññāsampanno saññāvedayitanirodhaṃ samāpajjeyyapi vuṭṭhaheyyapi atthetaṃ ṭhānaṃ no ce diṭṭheva dhamme aññaṃ ārādheyya atikkammeva kabaḷiṃ kārāhārabhakkhānaṃ devānaṃ sahabyataṃ aññataraṃ manomayaṃ kāyaṃ upapanno saññāvedayitanirodhaṃ samāpajjeyyapi vuṭṭhaheyyapi atthetaṃ ṭhānanti. {166.4} Evaṃ vutte āyasmā udāyi āyasmantaṃ sārīputtaṃ etadavoca aṭṭhānaṃ kho etaṃ āvuso sārīputta anavakāso yaṃ so bhikkhu atikkammeva kabaḷiṃ kārāhārabhakkhānaṃ devānaṃ sahabyataṃ aññataraṃ manomayaṃ kāyaṃ upapanno saññāvedayitanirodhaṃ samāpajjeyyapi vuṭṭhaheyyapi natthetaṃ ṭhānanti . dutiyampi kho .pe. tatiyampi kho āyasmā sārīputto bhikkhū āmantesi idhāvuso bhikkhu sīlasampanno samādhisampanno paññāsampanno saññāvedayitanirodhaṃ samāpajjeyyapi vuṭṭhaheyyapi atthetaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page216.

Ṭhānaṃ no ce diṭṭheva dhamme aññaṃ ārādheyya atikkammeva kabaḷiṃ kārāhārabhakkhānaṃ devānaṃ sahabyataṃ aññataraṃ manomayaṃ kāyaṃ upapanno saññāvedayitanirodhaṃ samāpajjeyyapi vuṭṭhaheyyapi atthetaṃ ṭhānanti. {166.5} Tatiyampi kho āyasmā udāyi āyasmantaṃ sārīputtaṃ etadavoca aṭṭhānaṃ kho etaṃ āvuso sārīputta anavakāso yaṃ so bhikkhu atikkammeva kabaḷiṃ kārāhārabhakkhānaṃ devānaṃ sahabyataṃ aññataraṃ manomayaṃ kāyaṃ upapanno saññāvedayitanirodhaṃ samāpajjeyyapi vuṭṭhaheyyapi natthetaṃ ṭhānanti . athakho āyasmato sārīputtassa etadahosi bhagavatopi kho me sammukhā āyasmā udāyi yāvatiyakaṃ paṭikkosati na ca me koci bhikkhu anumodati yannūnāhaṃ tuṇhī assanti . athakho āyasmā sārīputto tuṇhī ahosi. {166.6} Athakho bhagavā āyasmantaṃ udāyiṃ āmantesi kaṃ pana tvaṃ udāyi manomayaṃ kāyaṃ paccesīti. Ye te bhante devā arūpino saññāmayāti kiṃ nu kho tuyhaṃ udāyi bālassa abyattassa bhaṇitena tvaṃpi nāma bhaṇitabbaṃ maññasīti . athakho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi atthi nāma ānanda theraṃ bhikkhuṃ vihesiyamānaṃ ajjhupekkhissatha na hi nāma ānanda kāruññaṃpi bhavissati byattamhi [1]- bhikkhumhi vihesiyamānamhīti. {166.7} Athakho bhagavā bhikkhū āmantesi idha bhikkhave bhikkhu sīlasampanno samādhisampanno paññāsampanno saññāvedayitanirodhaṃ samāpajjeyyapi vuṭṭhaheyyapi atthetaṃ ṭhānaṃ no ce diṭṭheva dhamme aññaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. theramhi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page217.

Ārādheyya atikkammeva kabaḷiṃ kārāhārabhakkhānaṃ devānaṃ sahabyataṃ aññataraṃ manomayaṃ kāyaṃ upapanno saññāvedayitanirodhaṃ samāpajjeyyapi vuṭṭhaheyyapi atthetaṃ ṭhānanti . idamavoca bhagavā idaṃ vatvāna sugato uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisi. {166.8} Athakho āyasmā ānando acirapakkantassa bhagavato yenāyasmā upavāno tenupasaṅkami upasaṅkamitvā āyasmantaṃ upavānaṃ etadavoca idhāvuso upavāna aññe there 1- bhikkhū vihesenti mayante 2- na pucchāma anacchariyaṃ kho panetaṃ āvuso upavāna yaṃ bhagavā sāyaṇhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito etadeva ārabbha udāhareyya yathā āyasmantaññevettha upavānaṃ paṭibhāseyya idāneva amhākaṃ sārajjaṃ okkantanti . athakho bhagavā sāyaṇhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yena upaṭṭhānasālā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi nisajja kho bhagavā āyasmantaṃ upavānaṃ etadavoca {166.9} katīhi nu kho upavāna dhammehi samannāgato thero bhikkhu sabrahmacārīnaṃ piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo cāti . pañcahi bhante dhammehi samannāgato thero bhikkhu sabrahmacārīnaṃ piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo ca katamehi pañcahi idha bhante thero bhikkhu sīlavā hoti .pe. sikkhati sikkhāpadesu bahussuto hoti .pe. diṭṭhiyā suppaṭividdhā 3- kalyāṇavāco hoti kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato @Footnote: 1 Yu. theraṃ bhikkhuṃ . 2 Ma. mayaṃ tena na muccāma . 3 Yu. suppaṭividdho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page218.

Vissaṭṭhāya anelagaḷāya 1- atthassa viññāpaniyā catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati imehi kho bhante pañcahi dhammehi samannāgato thero bhikkhu sabrahmacārīnaṃ piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo cāti. {166.10} Sādhu sādhu upavāna imehi kho upavāna pañcahi dhammehi samannāgato thero bhikkhu sabrahmacārīnaṃ piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo ca ime ce upavāna pañca dhammā therassa bhikkhuno na saṃvijjeyyuṃ kena naṃ sabrahmacārī sakkareyyuṃ garukareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ 2- khaṇḍiccena pāliccena vallittacatāya 3- yasmā ca kho upavāna ime pañca dhammā therassa bhikkhuno saṃvijjanti tasmā taṃ sabrahmacārī sakkaronti garukaronti mānenti pūjentīti. [167] Tatra kho āyasmā sārīputto bhikkhū āmantesi codakena āvuso bhikkhunā paraṃ codetukāmena pañca dhamme ajjhattaṃ upaṭṭhāpetvā 4- paro codetabbo katame pañca kālena vakkhāmi no akālena bhūtena vakkhāmi no abhūtena saṇhena vakkhāmi no pharusena atthasañhitena vakkhāmi no anatthasañhitena mettacitto 5- vakkhāmi no dosantaro 6- codakena āvuso bhikkhunā paraṃ codetukāmena ime pañca dhamme ajjhattaṃ upaṭṭhāpetvā paro codetabbo. @Footnote: 1 Ma. Yu. anelagalāya . 2 Ma. na saṃvijjeyyuṃ na taṃ sabrahmacārī sakkareyyuṃ na garuṃ @kareyyuṃ na māneyyuṃ na pūjeyyuṃ . 3 Ma. valittacatāya . 4 Yu. upaṭṭhapetvā @5 Po. Yu. mettacittena . 6 Po. Yu. dosantarena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page219.

{167.1} Idhāhaṃ āvuso ekaccaṃ puggalaṃ passāmi akālena codiyamānaṃ no kālena kupitaṃ abhūtena codiyamānaṃ no bhūtena kupitaṃ pharusena codiyamānaṃ no saṇhena kupitaṃ anatthasañhitena codiyamānaṃ no atthasañhitena kupitaṃ dosantarena codiyamānaṃ no mettacittena kupitaṃ. {167.2} Adhammacuditassa āvuso bhikkhuno pañcahākārehi avippaṭisāro upadahitabbo 1- akālenāyasmā cudito no kālena alante avippaṭisārāya abhūtenāyasmā cudito no bhūtena alante avippaṭisārāya pharusenāyasmā cudito no saṇhena alante avippaṭisārāya anatthasañhitenāyasmā cudito no atthasañhitena alante avippaṭisārāya dosantarenāyasmā cudito no mettacittena alante avippaṭisārāyāti. {167.3} Adhammacuditassa āvuso bhikkhuno imehi pañcahākārehi avippaṭisāro upadahitabbo . adhammacodakassa āvuso bhikkhuno pañcahākārehi vippaṭisāro upadahitabbo akālena te āvuso cudito no kālena alante vippaṭisārāya abhūtena te āvuso cudito no bhūtena alante vippaṭisārāya pharusena te āvuso cudito no saṇhena alante vippaṭisārāya anatthasañhitena te āvuso cudito no atthasañhitena alante vippaṭisārāya dosantarena te āvuso cudito no mettacittena alante vippaṭisārāyāti. {167.4} Adhammacodakassa āvuso bhikkhuno imehi pañcahākārehi vippaṭisāro upadahitabbo taṃ kissa hetu yathā nāññopi @Footnote: 1 Po. Yu. upadahātabbo. sabbattha evaṃ ñātabbaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page220.

Bhikkhu abhūtena codetabbaṃ maññeyyāti. {167.5} Idha panāhaṃ āvuso ekaccaṃ puggalaṃ passāmi kālena codiyamānaṃ no akālena kupitaṃ bhūtena codiyamānaṃ no abhūtena kupitaṃ saṇhena codiyamānaṃ no pharusena kupitaṃ atthasañhitena codiyamānaṃ no anatthasañhitena kupitaṃ mettacittena codiyamānaṃ no dosantarena kupitaṃ. {167.6} Dhammacuditassa āvuso bhikkhuno pañcahākārehi vippaṭisāro upadahitabbo kālenāyasmā cudito no akālena alante vippaṭisārāya bhūtenāyasmā cudito no abhūtena alante vippaṭisārāya saṇhenāyasmā cudito no pharusena alante vippaṭisārāya atthasañhitenāyasmā cudito no anatthasañhitena alante vippaṭisārāya mettacittenāyasmā cudito no dosantarena alante vippaṭisārāyāti . dhammacuditassa āvuso bhikkhuno imehi pañcahākārehi vippaṭisāro upadahitabbo. {167.7} Dhammacodakassa āvuso bhikkhuno pañcahākārehi avippaṭisāro upadahitabbo kālena te āvuso cudito no akālena alante avippaṭisārāya bhūtena te āvuso cudito no abhūtena alante avippaṭisārāya saṇhena te āvuso cudito no pharusena alante avippaṭisārāya atthasañhitena te āvuso cudito no anatthasañhitena alante avippaṭisārāya mettacittena te āvuso cudito no dosantarena alante avippaṭisārāyāti . dhammacodakassa āvuso bhikkhuno imehi pañcahākārehi avippaṭisāro upadahitabbo taṃ kissa hetu yathā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page221.

Aññopi bhikkhu bhūtena coditabbaṃ maññeyyāti. {167.8} Cuditena āvuso puggalena dvīsu dhammesu patiṭṭhātabbaṃ sacce ca akuppe ca. Pañcahi [1]- āvuso pare codeyyuṃ kālena vā akālena vā bhūtena vā abhūtena vā saṇhena vā pharusena vā atthasañhitena vā anatthasañhitena vā mettacittā vā dosantarā vā 2-. Ahaṃpi dvīsuyeva dhammesu patiṭṭhaheyyaṃ sacce ca akuppe ca. Sace jāneyyaṃ attheso mayi dhammoti atthīti naṃ vadeyyaṃ saṃvijjate eso mayi dhammoti sace jāneyyaṃ nattheso mayi dhammoti natthīti naṃ vadeyyaṃ neso dhammo mayi saṃvijjatīti [3]-. Evaṃpi kho te sārīputta vuccamānā atha ca panidhekacce moghapurisā na padakkhiṇaṃ gaṇhantīti . ye te bhante puggalā assaddhā jīvikatthā na saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā saṭhā māyāvino keṭubhino uddhatā unnaḷā capalā mukharā vikiṇṇavācā indriyesu aguttadvārā bhojane amattaññuno jāgariyaṃ ananuyuttā sāmaññe anapekkhavanto sikkhāya na tibbagāravā bāhullikā sāthalikā okkamane pubbaṅgamā paviveke nikkhittadhurā kusītā hīnaviriyā muṭṭhassatino asampajānā asamāhitā vibbhantacittā duppaññā eḷamūgā te mayā evaṃ vuccamānā na pakkhiṇaṃ gaṇhanti ye pana te bhante kulaputtā @Footnote: 1 Ma. Yu. maṃ cepi . 2 Po. Yu. mettacittena vā dosantarena vā. @3 ito paraṃ sabbesu dissamānapotthakesu īdisameva paññāyati taṃ vicāretabbayuttakaṃ @hoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page222.

Saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā asaṭhā amāyāvino akeṭubhino anuddhatā anunnaḷā acapalā amukharā avikiṇṇavācā indriyesu guttadvārā bhojane mattaññuno jāgariyaṃ anuyuttā sāmaññe apekkhavanto sikkhāya tibbagāravā na bāhullikā na sāthalikā okkamane nikkhittadhurā paviveke pubbaṅgamā āraddhaviriyā pahitattā upaṭṭhitassatino sampajānā samāhitā ekaggacittā paññavanto aneḷamūgā te mayā evaṃ vuccamānā padakkhiṇaṃ gaṇhantīti. {167.9} Ye te sārīputta puggalā assaddhā jīvikatthā na saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā saṭhā māyāvino keṭubhino uddhatā unnaḷā capalā mukharā vikiṇṇavācā indriyesu aguttadvārā bhojane amattaññuno jāgariyaṃ ananuyuttā sāmaññe anapekkhavanto sikkhāya na tibbagāravā bāhullikā sāthalikā okkamane pubbaṅgamā paviveke nikkhittadhurā kusītā hīnaviriyā muṭṭhassatino asampajānā asamāhitā vibbhantacittā duppaññā eḷamūgā tiṭṭhatu [1]- {167.10} ye pana te sārīputta kulaputtā saddhā agārasmā anāgāriyaṃ pabbajitā asaṭhā amāyāvino akeṭubhino anuddhatā anunnaḷā acapalā amukharā avikiṇṇavācā indriyesu guttadvārā bhojane mattaññuno jāgariyaṃ anuyuttā sāmaññe apekkhavanto sikkhāya tibbagāravā na bāhullikā na sāthalikā okkamane nikkhittadhurā paviveke pubbaṅgamā āraddhaviriyā pahitattā upaṭṭhitassatino sampajānā samāhitā ekaggacittā paññavanto aneḷamūgā te tvaṃ sārīputta vadeyyāsi ovada @Footnote:[1] Po. Ma. Yu. te.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page223.

Sārīputta sabrahmacārī anusāsa sārīputta sabrahmacārī asaddhammā vuṭṭhāpetvā saddhamme patiṭṭhāpessāmi sabrahmacārīti evaṃ hi te sārīputta sikkhitabbanti. [168] Tatra kho āyasmā sārīputto bhikkhū āmantesi .pe. Dussīlassa āvuso sīlavipannassa hatūpaniso hoti sammāsamādhi sammāsamādhimhi asati sammāsamādhivipannassa hatūpanisaṃ hoti yathābhūtañāṇadassanaṃ yathābhūtañāṇadassane asati yathābhūtañāṇadassanavipannassa hatūpaniso hoti nibbidāvirāgo nibbidāvirāge asati nibbidāvirāgavipannassa hatūpanisaṃ hoti vimuttiñāṇadassanaṃ seyyathāpi āvuso rukkho sākhāpalāsavipanno tassa papaṭikāpi na pāripūriṃ gacchati tacopi pheggupi sāropi na pāripūriṃ gacchati evameva kho āvuso dussīlassa sīlavipannassa hatūpaniso hoti sammāsamādhi sammāsamādhimhi asati sammāsamādhivipannassa hatūpanisaṃ hoti yathābhūtañāṇadassanaṃ yathābhūtañāṇadassane asati yathābhūtañāṇadassanavipannassa hatūpaniso hoti nibbidāvirāgo nibbidāvirāge asati nibbidāvirāgavipannassa hatūpanisaṃ hoti vimuttiñāṇadassanaṃ. {168.1} Sīlavato āvuso sīlasampannassa upanisasampanno hoti sammāsamādhi sammāsamādhimhi sati sammāsamādhisampannassa upanisasampannaṃ hoti yathābhūtañāṇadassanaṃ yathābhūtañāṇadassane sati yathābhūtañāṇadassanasampannassa upanisasampanno hoti nibbidāvirāgo nibbidāvirāge sati nibbidāvirāgasampannassa upanisasampannaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page224.

Hoti vimuttiñāṇadassanaṃ seyyathāpi āvuso rukkho sākhāpalāsasampanno tassa papaṭikā pāripūriṃ gacchati tacopi pheggupi sāropi pāripūriṃ gacchati evameva kho āvuso sīlavato sīlasampannassa upanisasampanno hoti sammāsamādhi sammāsamādhimhi sati sammāsamādhisampannassa upanisasampannaṃ hoti yathābhūtañāṇadassanaṃ yathābhūtañāṇadassane sati yathābhūtañāṇadassanasampannassa upanisasampanno hoti nibbidāvirāgo nibbidāvirāge sati nibbidāvirāgasampannassa upanisasampannaṃ hoti vimuttiñāṇadassananti. [169] Athakho āyasmā ānando yenāyasmā sārīputto tenusaṅkami upasaṅkamitvā āyasmatā sārīputtena saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ 1- vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando āyasmantaṃ sārīputtaṃ etadavoca kittāvatā nu kho āvuso sārīputta bhikkhu khippanisanti ca hoti kusalesu dhammesu suggahitaggāhī ca bahuñca gaṇhāti gahitañcassa nappamussatīti āyasmā kho ānando bahussuto paṭibhātu āyasmantaññeva ānandanti . tenahāvuso sārīputta suṇāhi sādhukaṃ manasikarohi bhāsissāmīti . evamāvusoti kho āyasmā sārīputto āyasmato ānandassa paccassosi . āyasmā ānando etadavoca idhāvuso sārīputta bhikkhu atthakusalo ca hoti dhammakusalo ca byañjanakusalo ca niruttikusalo ca pubbāparakusalo ca ettāvatā @Footnote: 1 Ma. sāraṇīyaṃ. sabbattha idisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page225.

Kho āvuso sārīputta bhikkhu khippanisanti ca hoti kusalesu dhammesu suggahitaggāhī ca bahuñca gaṇhāti gahitañcassa nappamussatīti acchariyaṃ āvuso abbhutaṃ āvuso yāva subhāsitañcidaṃ āyasmatā ānandena imehi ca mayaṃ pañcahi dhammehi samannāgataṃ āyasmantaṃ ānandaṃ dhārema āyasmā ānando atthakusalo dhammakusalo byañjanakusalo niruttikusalo pubbāparakusaloti. [170] Ekaṃ samayaṃ āyasmā ānando kosambiyaṃ viharati ghositārāme . athakho āyasmā bhaddaji yenāyasmā ānando tenupasaṅkami upasaṅkamitvā āyasmatā ānandena saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ bhaddajiṃ āyasmā ānando etadavoca kiṃ nu kho āvuso bhaddaji dassanānaṃ aggaṃ kiṃ savanānaṃ aggaṃ kiṃ sukhānaṃ aggaṃ kiṃ saññānaṃ aggaṃ kiṃ bhavānaṃ agganti. {170.1} Atthāvuso brahmā abhibhū anabhibhūto aññadatthudaso vasavattī yo taṃ brahmānaṃ passati idaṃ dassanānaṃ aggaṃ atthāvuso ābhassarā nāma devā sukhena abhisannā parisannā te kadāci karahaci udānaṃ udānenti aho sukhaṃ aho sukhanti yo taṃ saddaṃ suṇāti idaṃ savanānaṃ aggaṃ atthāvuso subhakiṇhā nāma devā te santaññeva tusitā sukhaṃ paṭisaṃvedenti idaṃ sukhānaṃ aggaṃ atthāvuso ākiñcaññāyatanūpagā devā idaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page226.

Saññānaṃ aggaṃ atthāvuso nevasaññānāsaññāyatanūpagā devā idaṃ bhavānaṃ agganti sameti kho idaṃ āyasmato bhaddajissa yadidaṃ bahunā janenāti. {170.2} Āyasmā kho ānando bahussuto paṭibhātu āyasmantaññeva ānandanti . tenahāvuso bhaddaji suṇāhi sādhukaṃ manasikarohi bhāsissāmīti . evamāvusoti kho āyasmā bhaddaji āyasmato ānandassa paccassosi . āyasmā ānando etadavoca yathā passato kho āvuso anantarā āsavānaṃ khayo hoti idaṃ dassanānaṃ aggaṃ yathā suṇato anantarā āsavānaṃ khayo hoti idaṃ savanānaṃ aggaṃ yathā sukhitassa anantarā āsavānaṃ khayo hoti idaṃ sukhānaṃ aggaṃ yathāsaññissa anantarā āsavānaṃ khayo hoti idaṃ saññānaṃ aggaṃ yathābhūtassa anantarā āsavānaṃ khayo hoti idaṃ bhavānaṃ agganti. Āghātavaggo dutiyo. Tassuddānaṃ dve āghātavinayā sākacchā sājīvato pañhaṃ pucchā nirodho codanā sīlaṃ nisanti bhaddajīti. ----------- Upāsakavaggo tatiyo [171] [1]- Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti. @Footnote: 1 Ma. evaṃ me sutaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page227.

Bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato upāsako sārajjaṃ okkanto hoti katamehi pañcahi pāṇātipātī hoti adinnādāyī hoti kāmesu micchācārī hoti musāvādī hoti surāmerayamajjapamādaṭṭhāyī hoti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato upāsako sārajjaṃ okkanto hoti . pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato upāsako visārado hoti katamehi pañcahi pāṇātipātā paṭivirato hoti adinnādānā paṭivirato hoti kāmesu micchācārā paṭivirato hoti musāvādā paṭivirato hoti surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato upāsako visārado hotīti. [172] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato upasako avisārado agāraṃ ajjhāvasati katamehi pañcahi pāṇātipātī hoti .pe. Surāmerayamajjapamādaṭṭhāyī hoti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato upāsako avisārado agāraṃ ajjhāvasati . pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato upāsako visārado agāraṃ ajjhāvasati katamehi pañcahi pāṇātipātā paṭivirato hoti .pe. surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato upāsako visārado agāraṃ ajjhāvasatīti. [173] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato upāsako yathābhataṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page228.

Nikkhitto evaṃ niraye katamehi pañcahi pāṇātipātī hoti .pe. Surāmerayamajjapamādaṭṭhāyī hoti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato upāsako yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye . pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato upāsako yathābhataṃ nikkhitto evaṃ sagge katamehi pañcahi pāṇātipātā paṭivirato hoti .pe. surāmeraya- majjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato upāsako yathābhataṃ nikkhitto evaṃ saggeti. [174] Athakho anāthapiṇḍiko gahapati yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinnaṃ kho anāthapiṇḍikaṃ gahapatiṃ bhagavā etadavoca pañca gahapati bhayāni verāni appahāya dussīlo iti vuccati nirayañca upapajjati katamāni pañca pāṇātipātaṃ adinnādānaṃ kāmesu micchācāraṃ musāvādaṃ surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṃ imāni kho gahapati pañca bhayāni verāni appahāya dussīlo iti vuccati nirayañca upapajjati. {174.1} Pañca gahapati bhayāni verāni pahāya sīlavā iti vuccati sugatiñca upapajjati katamāna pañca pāṇātipātaṃ adinnādānaṃ kāmesu micchācāraṃ musāvādaṃ surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṃ imāni kho gahapati pañca bhayāni verāni pahāya sīlavā iti vuccati sugatiñca upapajjati . yaṃ gahapati pāṇātipātī 1- pāṇātipātapaccayā diṭṭhadhammikampi bhayaṃ veraṃ pasavati samparāyikampi bhayaṃ veraṃ pasavati @Footnote: 1 Yu. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page229.

Cetasikampi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti pāṇātipātā paṭivirato neva diṭṭhadhammikaṃ bhayaṃ veraṃ pasavati na samparāyikaṃ bhayaṃ veraṃ pasavati na cetasikaṃ dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti pāṇātipātā paṭiviratassa evantaṃ bhayaṃ veraṃ vūpasantaṃ hoti . yaṃ gahapati adinnādāyī ... Yaṃ gahapati kāmesu micchācārī ... yaṃ gahapati musāvādī ... yaṃ gahapati surāmerayamajjapamādaṭṭhāyī surāmerayamajjapamādaṭṭhānapaccayā diṭṭhadhammikampi bhayaṃ veraṃ pasavati samparāyikampi bhayaṃ veraṃ pasavati cetasikampi dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato neva diṭṭhadhammikaṃ bhayaṃ veraṃ pasavati na samparāyikaṃ bhayaṃ veraṃ pasavati na cetasikaṃ dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti . surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭiviratassa evantaṃ bhayaṃ veraṃ vūpasantaṃ hotīti. Yo pāṇamatipāteti 1- musāvādañca bhāsati loke adinnaṃ ādiyati paradārañca gacchati surāmerayapānañca yo naro anuyuñjati appahāya pañca verāni dussīlo iti vuccati kāyassa bhedā duppañño nirayaṃ sopapajjati 2-. Yo pāṇaṃ nātipāteti musāvādaṃ na bhāsati loke adinnaṃ nādiyati paradāraṃ na gacchati surāmerayapānañca yo naro nānuyuñjati pahāya pañca verāni sīlavā iti vuccati @Footnote: 1 Yu. pāṇamatimāteti . 2 Po. Yu. so upapajjati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page230.

Kāyassa bhedā sappañño sugatiṃ sopapajjatīti 1-. [175] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato upāsako upāsakacaṇḍālo ca hoti upāsakamalañca upāsakapatikiṭṭho 2- ca katamehi pañcahi assaddho hoti dussīlo hoti kotuhalamaṅgaliko 3- hoti maṅgalaṃ pacceti no kammaṃ ito ca bahiddhā dakkhiṇeyyaṃ gavesati tattha ca pubbakāraṃ karoti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato upāsako upāsakacaṇḍālo ca hoti upāsakamalañca upāsakapatikiṭṭho ca . pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato upāsako upāsakaratanañca hoti upāsakapadumañca upāsakapuṇḍarīkañca 4- katamehi pañcahi saddho hoti sīlavā hoti akotuhalamaṅgaliko 3- hoti kammaṃ pacceti no maṅgalaṃ na ito bahiddhā dakkhiṇeyyaṃ gavesati idha ca pubbakāraṃ karoti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato upāsako upāsakaratanañca hoti upāsakapadumañca upāsakapuṇḍarīkañcāti. [176] Athakho anāthapiṇḍiko gahapati pañcamattehi upāsakasatehi parivuto yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinnaṃ kho anāthapiṇḍikaṃ gahapatiṃ bhagavā etadavoca tumhe kho gahapati bhikkhusaṅghaṃ paccupaṭṭhitā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārena na kho gahapati tāvatakeneva tuṭṭhi karaṇīyā mayaṃ bhikkhusaṅghaṃ paccupaṭṭhitā @Footnote: 1 Po. Yu. so upapajjatīti . 2 Ma. upāsakapatikuṭṭho . 3 Ma. kotūhala .... @4 Po. Yu. upāsakapuṇḍarīko ca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page231.

Cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārenāti tasmā tiha gahapati evaṃ sikkhitabbaṃ kinti mayaṃ kālena kālaṃ pavivekaṃ pītiṃ upasampajja vihareyyāmāti evaṃ hi vo gahapati sikkhitabbanti. {176.1} Evaṃ vutte āyasmā sārīputto bhagavantaṃ etadavoca acchariyaṃ bhante abbhutaṃ bhante yāva subhāsitañcidaṃ bhante bhagavatā tumhe kho gahapati bhikkhusaṅghaṃ paccupaṭṭhitā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccaya- bhesajjaparikkhārena na kho gahapati tāvatakeneva tuṭṭhi karaṇīyā mayaṃ bhikkhusaṅghaṃ paccupaṭṭhitā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārenāti tasmā tiha gahapati evaṃ sikkhitabbaṃ kinti mayaṃ kālena kālaṃ pavivekaṃ pītiṃ upasampajja vihareyyāmāti evaṃ hi vo gahapati sikkhitabbanti. {176.2} Yasmiṃ bhante samaye ariyasāvako pavivekaṃ pītiṃ upasampajja viharati pañcassa ṭhānāni tasmiṃ samaye na honti yampissa kāmūpasañhitaṃ dukkhaṃ domanassaṃ tampissa tasmiṃ samaye na hoti yampissa kāmūpasañhitaṃ sukhaṃ somanassaṃ tampissa tasmiṃ samaye na hoti yampissa akusalūpasañhitaṃ dukkhaṃ domanassaṃ tampissa tasmiṃ samaye na hoti yampissa akusalūpasañhitaṃ sukhaṃ somanassaṃ tampissa tasmiṃ samaye na hoti yampissa kusalūpasañhitaṃ dukkhaṃ domanassaṃ tampissa tasmiṃ samaye na hoti yasmiṃ bhante samaye ariyasāvako pavivekaṃ pītiṃ upasampajja viharati imāni 1- pañcassa ṭhānāni tasmiṃ samaye na hontīti . sādhu sādhu sārīputta yasmiṃ sārīputta samaye ariyasāvako @Footnote: 1 Ma. Yu. imānissa pañca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page232.

Pavivekaṃ pītiṃ upasampajja viharati pañcassa ṭhānāni tasmiṃ samaye na honti yampissa kāmūpasañhitaṃ dukkhaṃ domanassaṃ tampissa tasmiṃ samaye na hoti yampissa kāmūpasañhitaṃ sukhaṃ somanassaṃ tampissa tasmiṃ samaye na hoti yampissa akusalūpasañhitaṃ dukkhaṃ domanassaṃ tampissa tasmiṃ samaye na hoti yampissa akusalūpasañhitaṃ sukhaṃ somanassaṃ tampissa tasmiṃ samaye na hoti yampissa kusalūpasañhitaṃ dukkhaṃ domanassaṃ tampissa tasmiṃ samaye na hoti yasmiṃ sārīputta samaye ariyasāvako pavivekaṃ pītiṃ upasampajja viharati imāni pañcassa ṭhānāni tasmiṃ samaye na hontīti. [177] Pañcimā bhikkhave vaṇijjā upāsakena akaraṇīyā katamā pañca satthavaṇijjā sattavaṇijjā maṃsavaṇijjā majjavaṇijjā visavaṇijjā imā kho bhikkhave pañca vaṇijjā upāsakena akaraṇīyāti. [178] Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave apinu tumhehi diṭṭhaṃ vā sutaṃ vā ayaṃ puriso pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hoti 1- tamenaṃ rājāno gahetvā pāṇātipātāveramaṇīhetu hananti vā bandhanti vā pabbājenti vā yathāpaccayaṃ vā karontīti. No hetaṃ bhante. {178.1} Sādhu bhikkhave mayāpi kho etaṃ bhikkhave neva diṭṭhaṃ na sutaṃ ayaṃ puriso pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hoti 1- tamenaṃ rājāno gahetvā pāṇātipātāveramaṇīhetu hananti vā bandhanti vā pabbājenti vā yathāpaccayaṃ vā karontīti apicakhvassa 2- tadeva 3- @Footnote: 1 Ma. paṭiviratoti . 2 Ma. Yu. apicakhvāssa . 3 Ma. Yu. tameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page233.

Pāpakammaṃ pavedeti 1- ayaṃ puriso itthiṃ vā purisaṃ vā jīvitā voropetīti 2- tamenaṃ rājāno gahetvā pāṇātipātahetu hananti vā bandhanti vā pabbājenti vā yathāpaccayaṃ vā karonti apinu tumhehi evarūpaṃ diṭṭhaṃ vā sutaṃ vāti diṭṭhañca no bhante sutañca suyyissati cāti. {178.2} Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave apinu tumhehi diṭṭhaṃ vā sutaṃ vā ayaṃ puriso adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭivirato hoti tamenaṃ rājāno gahetvā adinnādānāveramaṇīhetu hananti vā bandhanti vā pabbājenti vā yathāpaccayaṃ vā karontīti. No hetaṃ bhante. {178.3} Sādhu bhikkhave mayāpi kho etaṃ bhikkhave neva diṭṭhaṃ na sutaṃ ayaṃ puriso adinnādānaṃ pahāya adinnādānā paṭivirato hoti tamenaṃ rājāno gahetvā adinnādānāveramaṇīhetu hananti vā bandhanti vā pabbājenti vā yathāpaccayaṃ vā karontīti apicakhvassa tadeva pāpakammaṃ pavedeti ayaṃ puriso gāmā vā araññā vā adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyati 3- tamenaṃ rājāno gahetvā adinnādānahetu hananti vā bandhanti vā pabbājenti vā yathāpaccayaṃ vā karonti apinu tumhehi evarūpaṃ diṭṭhaṃ vā sutaṃ vāti diṭṭhañca no bhante sutañca suyyissati cāti . taṃ kiṃ maññatha bhikkhave apinu tumhehi diṭṭhaṃ vā sutaṃ vā ayaṃ puriso kāmesu micchācāraṃ pahāya kāmesu micchācārā paṭivirato hoti tamenaṃ rājāno gahetvā kāmesu micchācārāveramaṇīhetu hananti vā bandhanti vā pabbājenti vā yathāpaccayaṃ vā karontīti . no @Footnote: 1 Ma. Yu. pavedenti . 2 Ma. Yu. voropesīti . 3 Ma. Yu. ādiyīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page234.

Hetaṃ bhante. {178.4} Sādhu bhikkhave mayāpi kho etaṃ bhikkhave neva diṭṭhaṃ na sutaṃ ayaṃ puriso kāmesu micchācāraṃ pahāya kāmesu micchācārā paṭivirato hoti tamenaṃ rājāno gahetvā kāmesu micchācārāveramaṇīhetu hananti vā bandhanti vā pabbājenti vā yathāpaccayaṃ vā karontīti apicakhvassa tadeva pāpakammaṃ pavedeti ayaṃ puriso paritthīsu parakumārīsu cārittaṃ āpajjati 1- tamenaṃ rājāno gahetvā kāmesu micchācārahetu hananti vā bandhanti vā pabbājenti vā yathāpaccayaṃ vā karonti apinu tumhehi evarūpaṃ diṭṭhaṃ vā sutaṃ vāti diṭṭhañca no bhante sutañca suyyissati cāti. {178.5} Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave apinu tumhehi diṭṭhaṃ vā sutaṃ vā ayaṃ puriso musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato hoti tamenaṃ rājāno gahetvā musāvādāveramaṇīhetu hananti vā bandhanti vā pabbājenti vā yathāpaccayaṃ vā karontīti . no hetaṃ bhante. {178.6} Sādhu bhikkhave mayāpi kho etaṃ bhikkhave neva diṭṭhaṃ na sutaṃ ayaṃ puriso musāvādaṃ pahāya musāvādā paṭivirato hoti tamenaṃ rājāno gahetvā musāvādāveramaṇīhetu hananti vā bandhanti vā pabbājenti vā yathāpaccayaṃ vā karontīti apicakhvassa tadeva pāpakammaṃ pavedeti ayaṃ puriso gahapatissa vā gahapatiputtassa vā musāvādena atthaṃ bhañjati 2- tamenaṃ rājāno gahetvā musāvādahetu hananti vā bandhanti vā pabbājenti vā yathāpaccayaṃ vā karonti apinu tumhehi evarūpaṃ diṭṭhaṃ vā sutaṃ vāti diṭṭhañca no bhante sutañca suyyissati @Footnote: 1 Po. āpajjatīti. Ma. Yu. āpajjīti. aparaṃpi īdisameva. @2 Po. Yu. bhaṇjīti. Ma. pabhañjīti. ito paraṃ evaṃ ñātabbaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page235.

Cāti. {178.7} Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave apinu tumhehi diṭṭhaṃ vā sutaṃ vā ayaṃ puriso surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṃ pahāya surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti tamenaṃ rājāno gahetvā surāmerayamajjapamā- daṭṭhānāveramaṇīhetu hananti vā bandhanti vā pabbājenti vā yathāpaccayaṃ vā karontīti. No hetaṃ bhante. {178.8} Sādhu bhikkhave mayāpi kho etaṃ bhikkhave neva diṭṭhaṃ na sutaṃ ayaṃ puriso surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṃ pahāya surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti tamenaṃ rājāno gahetvā surāmerayamajjapamādaṭṭhānāveramaṇīhetu hananti vā bandhanti vā pabbājenti vā yathāpaccayaṃ vā karontīti apicakhvassa tadeva pāpakammaṃ pavedeti ayaṃ puriso surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṃ anuyutto itthiṃ vā purisaṃ vā jīvitā voropeti 1- ayaṃ puriso surāmerayamajja- pamādaṭṭhānaṃ anuyutto gāmā vā araññā vā adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyati 2- ayaṃ puriso surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṃ anuyutto paritthīsu parakumārīsu cārittaṃ āpajjati ayaṃ puriso surāmerayamajjapamādaṭṭhānaṃ anuyutto gahapatissa vā gahapatiputtassa vā musāvādena atthaṃ bhañjati tamenaṃ rājāno gahetvā surāmerayamajjapamādaṭṭhānahetu hananti vā bandhanti vā pabbājenti vā yathāpaccayaṃ vā karonti apinu tumhehi evarūpaṃ diṭṭhaṃ vā sutaṃ vāti diṭṭhañca no bhante sutañca suyyissati cāti. @Footnote: 1 Ma. Yu. voropesi . 2 Ma. Yu. ādiyi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page236.

[179] Athakho anāthapiṇḍiko gahapati pañcamattehi upāsakasatehi parivuto yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . athakho bhagavā āyasmantaṃ sārīputtaṃ āmantesi yaṅkañci sārīputta jāneyyātha gihiṃ odātavasanaṃ pañcasu sikkhāpadesu saṃvutakammantaṃ catunnañca ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhiṃ akicchalābhiṃ akasiralābhiṃ so ākaṅkhamāno attanāva attānaṃ byākareyya khīṇanirayomhi khīṇatiracchānayoni khīṇapittivisayo khīṇāpāyaduggativinipāto sotāpannohamasmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti. {179.1} Katamesu pañcasu sikkhāpadesu saṃvutakammanto hoti idha sārīputta ariyasāvako pāṇātipātā paṭivirato hoti adinnādānā paṭivirato hoti kāmesu micchācārā paṭivirato hoti musāvādā paṭivirato hoti surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti . imesu pañcasu sikkhāpadesu saṃvutakammanto hoti. {179.2} Katamesaṃ catunnaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī . idha sārīputta ariyasāvako buddhe aveccappasādena samannāgato hoti itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti ayamassa paṭhamo ābhicetasiko diṭṭhadhammasukhavihāro adhigato hoti avisuddhassa cittassa visuddhiyā apariyodātassa cittassa pariyodapanāya. {179.3} Puna caparaṃ sārīputta ariyasāvako dhamme aveccappasādena samannāgato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page237.

Hoti svākkhāto bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opanayiko paccattaṃ veditabbo viññūhīti ayamassa dutiyo ābhicetasiko diṭṭhadhammasukhavihāro adhigato hoti avisuddhassa cittassa visuddhiyā apariyodātassa cittassa pariyodapanāya. {179.4} Puna caparaṃ sārīputta ariyasāvako saṅghe aveccappasādena samannāgato hoti supaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ujupaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ñāyapaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho sāmīcipaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho yadidaṃ cattāri purisayugāni aṭṭha purisapuggalā esa bhagavato sāvakasaṅgho āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti ayamassa tatiyo ābhicetasiko diṭṭhadhammasukhavihāro adhigato hoti avisuddhassa cittassa visuddhiyā apariyodātassa cittassa pariyodapanāya. {179.5} Puna caparaṃ sārīputta ariyasāvako ariyakantehi sīlehi samannāgato hoti akhaṇḍehi acchiddehi asabalehi akammāsehi bhujissehi viññūpasatthehi samādhisaṃvattanikehi ayamassa catuttho ābhicetasiko diṭṭhadhammasukhavihāro adhigato hoti avisuddhassa cittassa visuddhiyā apariyodātassa cittassa pariyodapanāya . imesaṃ catunnaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī . Yaṅkañci sārīputta jāneyyātha gihiṃ odātavasanaṃ imesu pañcasu sikkhāpadesu saṃvutakammantaṃ imesañca catunnaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. etthantare aparāmaṭṭhehīti atthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page238.

Nikāmalābhiṃ akicchalābhiṃ akasiralābhiṃ so ākaṅkhamāno attanāva attānaṃ byākareyya khīṇanirayomhi khīṇatiracchānayoni khīṇapittivisayo 1- khīṇāpāya- duggativinipāto sotāpannohamasmi avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti. Nirayesu bhayaṃ disvā pāpāni parivajjaye ariyadhammaṃ samādāya paṇḍito parivajjaye na hiṃse pāṇabhūtāni vijjamāne parakkame musā ca na bhaṇe jānaṃ adinnaṃ na parāmase sehi 2- dārehi santuṭṭho paradārañca nārame 3- merayaṃ vāruṇiṃ jantu na pive cittamohaniṃ anussareyya sambuddhaṃ dhammaṃ cānuvitakkaye 4- abyāpajjhaṃ hitaṃ cittaṃ devalokāya bhāvaye upaṭṭhite deyyadhamme puññatthassa jigiṃsato 5- santesu paṭhamaṃ dinnā vipulā hoti dakkhiṇā. Santo have pavakkhāmi sārīputta suṇohi me iti kaṇhāsu setāsu rohiṇīsu cārīsu vā kammāsāsu sarūpāsu gosu pārevatāsu 6- vā yāsukāsuci etāsu danto jāyati puṅgavo dhoreyho balasampanno kalyāṇajavanikkamo @Footnote: 1 Ma. khīṇapetti ... . 2 Po. sakehi . 3 Ma. Yu. ārame. @4 Po. dhammaṃ anuvi .... Ma. dhammañcānu .... 5 Ma. jigīsato. @6 Yu. pārāpatāsu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page239.

Tameva bhāre yuñjanti nāssa vaṇṇaṃ parikkhare evameva manussesu yasmiṃkasmiñci jātiye khattiye brāhmaṇe vesse sudde caṇḍālapukkuse yāsukāsuci 1- etāsu danto jāyati subbato dhammaṭṭho sīlasampanno saccavādī hirīmano pahīnajātimaraṇo brahmacariyassa kevalī pannabhāro visaṃyutto katakicco anāsavo pāragū sabbadhammānaṃ anupādāya nibbuto tasmiñca viraje khette vipulā hoti dakkhiṇā. Bālā ca avijānantā dummedhā assutāvino bahiddhā denti 2- dānāni na hi sante upāsare. Ye ca sante upāsanti sappaññe dhīrasammate saddhā ca nesaṃ sugate mūlajātā patiṭṭhitā devalokañca te yanti kule vā idha jāyare anupubbena nibbānaṃ adhigacchanti paṇḍitāti. [180] Ekaṃ samayaṃ bhagavā kosalesu cārikaṃ carati mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ addasā kho bhagavā addhānamaggapaṭipanno aññatarasmiṃ padese mahantaṃ sālavanaṃ disvāna maggā okkamma yena taṃ sālavanaṃ tenupasaṅkami upasaṅkamitvā taṃ sālavanaṃ ajjhogāhetvā aññatarasmiṃ padese sitaṃ pātvākāsi . athakho āyasamto ānandassa etadahosi @Footnote: 1 Po. Yu. kāsu ca . 2 Po. Ma. dadanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page240.

Ko nu kho hetu ko paccayo bhagavato sitassa pātukammāya na akāraṇena tathāgatā sitaṃ pātukarontīti . athakho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca ko nu kho bhante hetu ko paccayo bhagavato sitassa pātukammāya na akāraṇena tathāgatā sitaṃ pātukarontīti. {180.1} Bhūtapubbaṃ ānanda imasmiṃ padese nagaraṃ ahosi iddhañceva phītañca bahujanaṃ ākiṇṇamanussaṃ taṃ kho panānanda nagaraṃ kassapo bhagavā arahaṃ sammāsambuddho upanissāya viharati 1- kassapassa kho panānanda bhagavato arahato sammāsambuddhassa bhavesī nāma upāsako ahosi sīlesu aparipūrakārī bhavesinā kho ānanda upāsakena pañcamattāni upāsakasatāni paṭidesitāni samādapitāni ahesuṃ sīlesu aparipūrakārino athakho ānanda bhavesissa upāsakassa etadahosi ahaṃ kho imesaṃ pañcannaṃ upāsakasatānaṃ bahūpakāro pubbaṅgamo samādapetā ahañcamhi sīlesu aparipūrakārī imānipi pañca upāsakasatāni sīlesu aparipūrakārino iccetaṃ samasamaṃ natthi kiñci atirekaṃ handāhaṃ atirekāyāti. {180.2} Athakho ānanda bhavesī 2- upāsako yena tāni pañca upāsakasatāni tenupasaṅkami upasaṅkamitvā tāni pañca upāsakasatāni etadavoca ajjatagge maṃ āyasmanto sīlesu paripūrakāriṃ dhārethāti. Athakho ānanda tesaṃ pañcannaṃ upāsakasatānaṃ etadahosi ayyo kho bhavesī amhākaṃ bahūpakāro pubbaṅgamo samādapetā @Footnote: 1 Ma. Yu. vihāsi . 2 Ma. Yu. gavesī.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page241.

Ayyo hi nāma bhavesī 1- sīlesu paripūrakārī bhavissati kimaṅgaṃ pana mayanti . athakho ānanda tāni pañca upāsakasatāni yena bhavesī upāsako tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā bhavesiṃ upāsakaṃ etadavocuṃ ajjatagge ayyo bhavesī imānipi pañca upāsakasatāni sīlesu paripūrakārino dhāretūti . athakho ānanda bhavesissa upāsakassa etadahosi ahaṃ kho imesaṃ pañcannaṃ upāsakasatānaṃ bahūpakāro pubbaṅgamo samādapetā ahañcamhi sīlesu paripūrakārī imānipi 2- pañca upāsakasatāni sīlesu paripūrakārino iccetaṃ samasamaṃ natthi kiñci atirekaṃ handāhaṃ atirekāyāti. {180.3} Athakho ānanda bhavesī upāsako yena tāni pañca upāsakasatāni tenupasaṅkami upasaṅkamitvā tāni pañca upāsakasatāni etadavoca ajjatagge maṃ āyasmanto brahmacāriṃ dhāretha ārācāriṃ virataṃ methunā gāmadhammāti . athakho ānanda tesaṃ pañcannaṃ upāsakasatānaṃ etadahosi ayyo kho bhavesī amhākaṃ bahūpakāro pubbaṅgamo samādapetā ayyo hi nāma bhavesī brahmacārī bhavissati ārācārī virato methunā gāmadhammā kimaṅgaṃ pana mayanti . athakho ānanda tāni pañca upāsakasatāni yena bhavesī upāsako tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā bhavesiṃ upāsakaṃ etadavocuṃ ajjatagge ayyo bhavesī imānipi @Footnote: 1 Ma. Yu. gavesī. sabbattha īdisameva . 2 Yu. imāni ca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page242.

Pañca upāsakasatāni brahmacārino dhāretu ārācārino virate 1- methunā gāmadhammāti . athakho ānanda bhavesissa upāsakassa etadahosi ahaṃ kho imesaṃ pañcannaṃ upāsakasatānaṃ bahūpakāro pubbaṅgamo samādapetā ahañcamhi sīlesu paripūrakārī imānipi pañca upāsakasatāni sīlesu paripūrakārino ahañcamhi brahmacārī ārācārī virato methunā gāmadhammā imānipi pañca upāsakasatāni brahmacārino ārācārino viratā methunā gāmadhammā iccetaṃ samasamaṃ natthi kiñci atirekaṃ handāhaṃ atirekāyāti. {180.4} Athakho ānanda bhavesī upāsako yena tāni pañca upāsakasatāni tenupasaṅkami upasaṅkamitvā tāni pañca upāsakasatāni etadavoca ajjatagge maṃ āyasmanto ekabhattikaṃ dhāretha rattūparataṃ virataṃ vikālabhojanāti . athakho ānanda tesaṃ pañcannaṃ upāsakasatānaṃ etadahosi ayyo kho bhavesī amhākaṃ 2- bahūpakāro pubbaṅgamo samādapetā ayyo hi nāma bhavesī ekabhattiko bhavissati rattūparato virato vikālabhojanā kimaṅgaṃ pana mayanti . athakho ānanda tāni pañca upāsakasatāni yena bhavesī upāsako tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā bhavesiṃ upāsakaṃ etadavocuṃ ajjatagge ayyo bhavesī imānipi pañca upāsakasatāni ekabhattike dhāretu rattūparate virate vikālabhojanāti . athakho ānanda bhavesissa upāsakassa etadahosi ahaṃ kho imesaṃ @Footnote: 1 Po. ma viratā . 2 Ma. ayaṃ saddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page243.

Pañcannaṃ upāsakasatānaṃ bahūpakāro pubbaṅgamo samādapetā ahañcamhi sīlesu paripūrakārī imānipi pañca upāsakasatāni sīlesu paripūrakārino ahañcamhi brahmacārī ārācārī virato methunā gāmadhammā imānipi pañca upāsakasatāni brahmacārino ārācārino viratā methunā gāmadhammā ahañcamhi ekabhattiko rattūparato virato vikālabhojanā imānipi pañca upāsakasatāni ekabhattikā rattūparatā viratā vikālabhojanā iccetaṃ samasamaṃ natthi kiñci atirekaṃ handāhaṃ atirekāyāti. {180.5} Athakho ānanda bhavesī upāsako yena kassapo bhagavā arahaṃ sammāsambuddho tenupasaṅkami upasaṅkamitvā kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ etadavoca labheyyāhaṃ bhante bhagavato santike pabbajjaṃ labheyyaṃ upasampadanti . alattha kho ānanda bhavesī upāsako kassapassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa santike pabbajjaṃ alattha upasampadaṃ acirūpasampanno kho panānanda bhavesī bhikkhu eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto nacirasseva yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti abbhaññāsi aññataro ca panānanda bhavesī bhikkhu arahataṃ ahosi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page244.

{180.6} Athakho ānanda tesaṃ pañcannaṃ upāsakasatānaṃ etadahosi ayyo kho bhavesī amhākaṃ bahūpakāro pubbaṅgamo samādapetā ayyo hi nāma bhavesī kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajissati kimaṅgaṃ pana mayanti . athakho ānanda tāni pañca upāsakasatāni yena kassapo bhagavā arahaṃ sammāsambuddho tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā kassapaṃ bhagavantaṃ arahantaṃ sammāsambuddhaṃ etadavocuṃ labheyyāma mayaṃ bhante bhagavato santike pabbajjaṃ labheyyāma upasampadanti alabhiṃsu kho ānanda tāni pañca upāsakasatāni kassapassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa santike pabbajjaṃ alabhiṃsu upasampadaṃ {180.7} athakho ānanda bhavesissa bhikkhuno etadahosi ahaṃ kho imassa anuttarassa vimuttisukhassa nikāmalābhī [1]- akicchalābhī akasiralābhī ahovatimānipi pañca bhikkhusatāni imassa anuttarassa vimuttisukhassa nikāmalābhino assu akicchalābhino akasiralābhinoti athakho ānanda tāni pañca bhikkhusatāni ekekā 2- vūpakaṭṭhā appamattā ātāpino pahitattā viharantā nacirasseva yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihariṃsu khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti abbhaññiṃsu iti @Footnote: 1 Ma. hoti . 2 Ma. yu ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page245.

Kho ānanda tāni pañca bhikkhusatāni bhavesipamukhāni uttaruttariṃ 1- paṇītapaṇītaṃ vāyamamānā anuttaraṃ vimuttiṃ sacchākaṃsu . tasmā tiha ānanda evaṃ sikkhitabbaṃ uttaruttariṃ 1- paṇītapaṇītaṃ vāyamamānā anuttaraṃ vimuttiṃ sacchikarissāmāti evaṃ hi vo ānanda sikkhitabbanti. Upāsakavaggo tatiyo. Tassuddānaṃ sārajjaṃ visārado nirayaṃ evaṃ caṇḍālapañcamaṃ pīti vaṇijjā rājāno gihī ceva bhavesināti. -------------- Araññavaggo catuttho [181] Pañcime bhikkhave āraññakā 3- katame pañca mandattā momūhattā āraññako hoti pāpiccho icchāpakato āraññako hoti ummādā cittakkhepā āraññako hoti vaṇṇitaṃ buddhehi buddhasāvakehīti āraññako hoti appicchataññeva nissāya santuṭṭhiññeva nissāya sallekhaññeva nissāya pavivekaññeva nissāya idamatthitaññeva nissāya āraññako hoti ime kho bhikkhave pañca āraññakā . imesaṃ kho bhikkhave pañcannaṃ āraññakānaṃ yvāyaṃ āraññako appicchataññeva nissāya santuṭṭhiññeva nissāya sallekhaññeva nissāya pavivekaññeva nissāya idamatthitaññeva nissāya āraññako hoti @Footnote: 1 Po. Ma. uttaruttari . 2 Ma. āraññikā. sabbattha īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page246.

Ayaṃ imesaṃ pañcannaṃ āraññakānaṃ aggo ca seṭṭho ca mokkho ca uttamo ca pavaro ca seyyathāpi bhikkhave gavā khīraṃ khīramhā dadhi dadhimhā navanītaṃ navanītamhā sappi sappimhā sappimaṇḍo sappimaṇḍo 1- tattha aggamakkhāyati evameva kho bhikkhave imesaṃ pañcannaṃ āraññakānaṃ yvāyaṃ āraññako appicchataññeva nissāya santuṭṭhiññeva nissāya sallekhaññeva nissāya pavivekaññeva nissāya idamatthitaññeva nissāya āraññako hoti ayaṃ imesaṃ pañcannaṃ āraññakānaṃ aggo ca seṭṭho ca mokkho ca uttamo ca pavaro cāti. [182] Pañcime bhikkhave paṃsukūlikā .pe. [183] Pañcime bhikkhave rukkhamūlikā .pe. [184] Pañcime bhikkhave sosānikā .pe. [185] Pañcime bhikkhave abbhokāsikā .pe. [186] Pañcime bhikkhave nesajjikā .pe. [187] Pañcime bhikkhave yathāsanthatikā .pe. [188] Pañcime bhikkhave ekāsanikā .pe. [189] Pañcime bhikkhave khalupacchābhattikā .pe. [190] Pañcime bhikkhave pattapiṇḍikā katame pañca mandattā momūhattā pattapiṇḍiko hoti pāpiccho icchāpakato pattapiṇḍiko hoti ummādā cittakkhepā pattapiṇḍiko hoti vaṇṇitaṃ buddhehi buddhasāvakehīti pattapiṇḍiko hoti appicchataññeva @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page247.

Nissāya santuṭṭhiññeva nissāya sallekhaññeva nissāya pavivekaññeva nissāya idamatthitaññeva nissāya pattapiṇḍiko hoti ime kho bhikkhave pañca pattapiṇḍikā imesaṃ kho bhikkhave pañcannaṃ pattapiṇḍikānaṃ yvāyaṃ pattapiṇḍiko appicchataññeva nissāya santuṭṭhiññeva nissāya sallekhaññeva nissāya pavivekaññeva nissāya idamatthitaññeva nissāya pattapiṇḍiko hoti ayaṃ imesaṃ pañcannaṃ pattapiṇḍikānaṃ aggo ca seṭṭho ca mokkho ca uttamo ca pavaro ca {190.1} seyyathāpi bhikkhave gavā khīraṃ khīramhā dadhi dadhimhā navanītaṃ navanītamhā sappi sappimhā sappimaṇḍo sappimaṇḍo tattha aggamakkhāyati evameva kho bhikkhave imesaṃ pañcannaṃ pattapiṇḍikānaṃ yvāyaṃ pattapiṇḍiko appicchataññeva nissāya santuṭṭhiññeva nissāya sallekhaññeva nissāya pavivekaññeva nissāya idamatthitaññeva nissāya pattapiṇḍiko hoti ayaṃ imesaṃ pañcannaṃ pattapiṇḍikānaṃ aggo ca seṭṭho ca mokkho ca uttamo ca pavaro cāti. Araññavaggo catuttho. Tassuddānaṃ araññaṃ cīvaraṃ rukkha- susānaṃ abbhokāsakaṃ 1- nesajjaṃ santhataṃ ekaṃ 2- khalupacchā piṇḍikena cāti. ----------- @Footnote: 1 Ma. abbhokāsikaṃ. Yu. araññaṃ paṃsurukkhasusānena ... . 2 Ma. ekāsanikaṃ. @Yu. ekāsanikā ....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page248.

Brāhmaṇavaggo pañcamo [191] Pañcime bhikkhave porāṇā brāhmaṇadhammā etarahi sunakhesu sandissanti no brāhmaṇesu katame pañca pubbe sudaṃ bhikkhave brāhmaṇā brāhmaṇiṃ 1- gacchanti no abrāhmaṇiṃ etarahi bhikkhave brāhmaṇā brāhmaṇimpi gacchanti abrāhmaṇimpi gacchanti etarahi bhikkhave sunakhā sunakhiññeva gacchanti no asunakhiṃ ayaṃ bhikkhave paṭhamo porāṇo brāhmaṇadhammo etarahi sunakhesu sandissati no brāhmaṇesu. {191.1} Pubbe sudaṃ bhikkhave brāhmaṇā brāhmaṇiṃ utuniññeva gacchanti no anutuniṃ etarahi bhikkhave brāhmaṇā brāhmaṇiṃ utunimpi gacchanti anutunimpi gacchanti etarahi bhikkhave sunakhā sunakhiṃ utuniññeva gacchanti no anutuniṃ ayaṃ bhikkhave dutiyo porāṇo brāhmaṇadhammo etarahi sunakhesu sandissati no brāhmaṇesu. {191.2} Pubbe sudaṃ bhikkhave brāhmaṇā brāhmaṇiṃ neva kīṇanti no vikkīṇanti sampiyeneva saṃvāsaṃ sambandhāya 2- sampavattenti etarahi bhikkhave brāhmaṇā brāhmaṇiṃ kīṇantipi vikkīṇantipi sampiyeneva saṃvāsaṃ sambandhāya 2- sampavattenti etarahi bhikkhave sunakhā sunakhiṃ neva kīṇanti no vikkīṇanti sampiyeneva saṃvāsaṃ sambandhāya 2- sampavattenti ayaṃ bhikkhave tatiyo porāṇo brāhmaṇadhammo etarahi sunakhesu sandissati no brāhmaṇesu. {191.3} Pubbe sudaṃ bhikkhave brāhmaṇā sannidhiṃ na karonti @Footnote: 1 Ma. Yu. brāhmaṇiṃyeva . 2 Yu. saṃsaggatthāya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page249.

Dhanassapi dhaññassapi rajatassapi jātarūpassapi etarahi bhikkhave brāhmaṇā sannidhiṃ karonti dhanassapi dhaññassapi rajatassapi jātarūpassapi etarahi bhikkhave sunakhā na sannidhiṃ karonti dhanassapi dhaññassapi rajatassapi jātarūpassapi ayaṃ bhikkhave catuttho porāṇo brāhmaṇadhammo etarahi sunakhesu sandissati no brāhmaṇesu. {191.4} Pubbe sudaṃ bhikkhave brāhmaṇā sāyaṃ sāyamāsāya pāto pātarāsāya bhikkhaṃ pariyesanti etarahi bhikkhave brāhmaṇā yāvadatthaṃ udarāvadehakaṃ bhuñjitvā avasesaṃ ādāya pakkamanti etarahi bhikkhave sunakhā sāyaṃ sāyamāsāya pāto pātarāsāya bhikkhaṃ pariyesanti ayaṃ bhikkhave pañcamo porāṇo brāhmaṇadhammo etarahi sunakhesu sandissati no brāhmaṇesu . ime kho bhikkhave pañca porāṇā brāhmaṇadhammā etarahi sunakhesu sandissanti no brāhmaṇesūti. [192] Athakho doṇo brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ 1- vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho doṇo brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca sutaṃ metaṃ bho gotama na samaṇo gotamo brāhmaṇe jiṇṇe vuḍḍhe mahallake addhagate vayoanuppatte abhivādeti vā paccuṭṭheti vā āsanena vā nimantetīti . tayidaṃ bho gotama tatheva na hi bhavaṃ gotamo brāhmaṇe jiṇṇe vuḍḍhe mahallake addhagate vayoanuppatte abhivādeti vā paccuṭṭheti @Footnote: 1 Ma. sāraṇīyaṃ. sabbattha īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page250.

Vā āsanena vā nimanteti 1-. Tayidaṃ bho gotama na sampannamevāti. Tvaṃpi no doṇa brāhmaṇo paṭijānāsīti . yaṃ hi taṃ bho gotama sammā vadamāno vadeyya brāhmaṇo ubhato sujāto mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakuṭṭho jātivādena ajjhāyiko 2- mantadharo tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ padako veyyākaraṇo lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayoti mameva taṃ bho gotama sammā vadamāno vadeyya ahaṃ hi bho gotama brāhmaṇo ubhato sujāto mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakuṭṭho jātivādena ajjhāyiko mantadharo tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ padako veyyākaraṇo lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayoti {192.1} ye kho te doṇa brāhmaṇānaṃ pubbakā isiyo mantānaṃ kattāro mantānaṃ pavattāro yesamidaṃ etarahi brāhmaṇā porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihitaṃ tadanugāyanti tadanubhāsanti bhāsitamanubhāsanti [3]- vācitamanuvācenti seyyathīdaṃ aṭṭhako vāmako vāmadevo vessāmitto yamadaggi aṅgīraso bhāradvājo vāseṭṭho kassapo bhagu tyassume pañca brāhmaṇe paññāpenti brahmasamaṃ devasamaṃ mariyādaṃ sambhinnamariyādaṃ brāhmaṇacaṇḍālaññeva pañcamaṃ tesaṃ tvaṃ doṇa katamoti . Na kho mayaṃ bho gotama ime 4- pañca brāhmaṇe jānāma athakho mayaṃ @Footnote: 1 Ma. nimantetīti . 2 Po. Ma. Yu. ajjhāyako . 3 Ma. sajjhāyitamanusajjhāyanti .... @4 Ma. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page251.

Brāhmaṇātveva jānāma sādhu me bhavaṃ gotamo tathā dhammaṃ desetu yathā ahaṃ ime pañca brāhmaṇe jāneyyanti . tenahi doṇa 1- suṇāhi sādhukaṃ manasikarohi bhāsissāmīti evaṃ bhoti kho doṇo brāhmaṇo bhagavato paccassosi. {192.2} Bhagavā etadavoca kathañca doṇa brāhmaṇo brahmasamo hoti idha doṇa brāhmaṇo ubhato sujāto hoti mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakuṭṭho jātivādena so aṭṭhacattāḷīsavassāni komāraṃ brahmacariyaṃ carati mante adhīyamāno aṭṭhacattāḷīsavassāni komāraṃ brahmacariyaṃ caritvā mante adhīyitvā ācariyassa ācariyadhanaṃ pariyesati dhammeneva no adhammena {192.3} tattha ca doṇa ko dhammo neva kasiyā na vaṇijjāya na gorakkhena na issatthena na rājaporisena na sippaññatarena kevalaṃ bhikkhācariyāya kapālaṃ anatimaññamāno so ācariyassa ācariyadhanaṃ niyyādetvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati so evaṃ pabbajito samāno mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthaṃ iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharati karuṇāsahagatena cetasā ... muditāsahagatena cetasā ... upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā @Footnote: 1 Ma. Yu. brāhmaṇa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page252.

Catutthaṃ iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharati so ime cattāro brahmavihāre bhāvetvā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ brahmalokaṃ upapajjati evaṃ kho doṇa brāhmaṇo brahmasamo hoti. {192.4} Kathañca doṇa brāhmaṇo devasamo hoti idha doṇa brāhmaṇo ubhato sujāto hoti mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakuṭṭho jātivādena so aṭṭhacattāḷīsavassāni komāraṃ brahmacariyaṃ carati mante adhīyamāno aṭṭhacattāḷīsavassāni komāraṃ brahmacariyaṃ caritvā mante adhīyitvā ācariyassa ācariyadhanaṃ pariyesati dhammeneva no adhammena tattha ca doṇa ko dhammo neva kasiyā na vaṇijjāya na gorakkhena na issatthena na rājaporisena na sippaññatarena kevalaṃ bhikkhācariyāya kapālaṃ anatimaññamāno so ācariyassa ācariyadhanaṃ niyyādetvā dāraṃ pariyesati dhammeneva no adhammena tattha ca doṇa ko dhammo neva kayena na vikkayena brāhmaṇiṃyeva udakūpasaṭṭhaṃ so brāhmaṇiṃyeva gacchati na khattiyiṃ na vessiṃ na suddiṃ na caṇḍāliṃ na nesādiṃ na veṇiṃ na rathakāriṃ na pukkusiṃ gacchati na gabbhiniṃ gacchati na pāyamānaṃ gacchati na anutuniṃ gacchati kasmā ca doṇa brāhmaṇo na gabbhiniṃ gacchati sace doṇa brāhmaṇo gabbhiniṃ gacchati atimiḷhajo nāma so hoti māṇavako vā māṇavikā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page253.

Vā tasmā doṇa brāhmaṇo na gabbhiniṃ gacchati kasmā ca doṇa brāhmaṇo na pāyamānaṃ gacchati sace doṇa brāhmaṇo pāyamānaṃ gacchati asucipaṭipīto 1- nāma so hoti māṇavako vā māṇavikā vā tasmā doṇa brāhmaṇo na pāyamānaṃ gacchati [2]- tassa sā hoti brāhmaṇī neva kāmatthā na davatthā na ratatthā pajatthāva 3- brāhmaṇassa brāhmaṇī hoti so methunaṃ uppādetvā kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati so evaṃ pabbajito samāno vivicceva kāmehi .pe. Catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati so ime cattāro jhāne bhāvetvā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati evaṃ kho doṇa brāhmaṇo devasamo hoti. {192.5} Kathañca doṇa brāhmaṇo mariyādo hoti idha doṇa brāhmaṇo ubhato sujāto hoti mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakuṭṭho jātivādena so aṭṭhacattāḷīsavassāni komāraṃ brahmacariyaṃ carati mante adhīyamāno aṭṭhacattāḷīsavassāni komāraṃ brahmacariyaṃ caritvā mante adhīyitvā ācariyassa ācariyadhanaṃ pariyesati dhammeneva no adhammena tattha ca doṇa ko dhammo neva kasiyā na vaṇijjāya na gorakkhena na issatthena na rājaporisena na sippaññatarena kevalaṃ bhikkhācariyāya kapālaṃ anatimaññamāno so ācariyassa ācariyadhanaṃ niyyādetvā dāraṃ pariyesati dhammeneva no adhammena tattha ca @Footnote: 1 Ma. asucipaṭipīḷito . 2 Yu. kasmā ca doṇa brāhmaṇo na anutuniṃ gacchati sace @doṇa brāhmaṇo anutuniṃ gacchatīti dissanti . 3 Po. na majkhatthā ca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page254.

Doṇa ko dhammo neva kayena na vikkayena brāhmaṇiṃyeva udakūpasaṭṭhaṃ so brāhmaṇiṃyeva gacchati na khattiyiṃ na vessiṃ na suddiṃ na caṇḍāliṃ na nesādiṃ na veṇiṃ na rathakāriṃ na pukkusiṃ gacchati na gabbhiniṃ gacchati na pāyamānaṃ gacchati na anutuniṃ gacchati kasmā ca doṇa brāhmaṇo na gabbhiniṃ gacchati sace doṇa brāhmaṇo gabbhiniṃ gacchati atimiḷhajo nāma so hoti māṇavako vā māṇavikā vā tasmā doṇa brāhmaṇo neva gabbhiniṃ gacchati kasmā ca doṇa brāhmaṇo na pāyamānaṃ gacchati sace doṇa brāhmaṇo pāyamānaṃ gacchati asucipaṭipīto nāma so hoti māṇavako vā māṇavikā vā tasmā doṇa brāhmaṇo na pāyamānaṃ gacchati tassa sā hoti brāhmaṇī neva kāmatthā na davatthā na ratatthā pajatthāva brāhmaṇassa brāhmaṇī hoti so methunaṃ uppādetvā tameva puttassādaṃ nikāmayamāno kuṭumbaṃ ajjhāvasati na agārasmā anagāriyaṃ pabbajati yāva porāṇānaṃ brāhmaṇānaṃ mariyādo 1- tattha tiṭṭhati taṃ na vītikkamati yāva porāṇānaṃ brāhmaṇānaṃ mariyādo tattha brāhmaṇo ṭhito taṃ na vītikkamatīti kho doṇa tasmā brāhmaṇo mariyādoti vuccati evaṃ kho doṇa brāhmaṇo mariyādo hoti. {192.6} Kathañca doṇa brāhmaṇo sambhinnamariyādo hoti idha doṇa brāhmaṇo ubhato sujāto hoti mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakuṭṭho @Footnote: 1 Po. Yu. mariyādā. ito paraṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page255.

Jātivādena [1]- aṭṭhacattāḷīsavassāni komāraṃ brahmacariyaṃ carati mante adhīyamāno aṭṭhacattāḷīsavassāni komāraṃ brahmacariyaṃ caritvā mante adhīyitvā ācariyassa ācariyadhanaṃ pariyesati dhammeneva no adhammena tattha ca doṇa ko dhammo neva kasiyā na vaṇijjāya na gorakkhena na issatthena na rājaporisena na sippaññatarena kevalaṃ bhikkhācariyāya kapālaṃ anatimaññamāno {192.7} so ācariyassa ācariyadhanaṃ niyyādetvā dāraṃ pariyesati dhammenapi adhammenapi kayenapi vikkayenapi [2]- udakūpasaṭṭhaṃ so brāhmaṇimpi gacchati khattiyimpi gacchati vessimpi gacchati suddimpi gacchati caṇḍālimpi gacchati nesādimpi gacchati veṇimpi gacchati rathakārimpi gacchati pukkusimpi gacchati gabbhinimpi gacchati pāyamānampi gacchati utunimpi gacchati anutunimpi gacchati tassa sā hoti brāhmaṇī kāmatthāpi davatthāpi ratatthāpi pajatthāpi brāhmaṇassa brāhmaṇī hoti yāva porāṇānaṃ brāhmaṇānaṃ mariyādo tattha na tiṭṭhati taṃ vītikkamati yāva porāṇānaṃ brāhmaṇānaṃ mariyādo tattha brāhmaṇo na ṭhito taṃ vītikkamatīti kho doṇa tasmā brāhmaṇo sambhinnamariyādoti vuccati evaṃ kho doṇa brāhmaṇo sambhinnamariyādo hoti. {192.8} Kathañca doṇa brāhmaṇo brāhmaṇacaṇḍālo hoti idha doṇa brāhmaṇo ubhato sujāto hoti mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā @Footnote: 1 Ma. Yu. so . 2 Ma. Yu. brāhmaṇimpi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page256.

Akkhitto anupakuṭṭho jātivādena so aṭṭhacattāḷīsavassāni komāraṃ brahmacariyaṃ carati mante adhīyamāno aṭṭhacattāḷīsavassāni komāraṃ brahmacariyaṃ caritvā mante adhīyitvā ācariyassa ācariyadhanaṃ pariyesati dhammenapi adhammenapi kasiyāpi vaṇijjāyapi gorakkhenapi issatthenapi sippaññatarenapi rājaporisenapi kevalaṃ bhikkhācariyāya kapālaṃ anatimaññamāno so ācariyassa ācariyadhanaṃ niyyādetvā dāraṃ pariyesati dhammenapi adhammenapi kayenapi vikkayenapi udakūpasaṭṭhaṃ so brāhmaṇimpi gacchati khattiyimpi gacchati vessimpi gacchati suddimpi gacchati caṇḍālimpi gacchati nesādimpi gacchati veṇimpi gacchati rathakārimpi gacchati pukkusimpi gacchati gabbhinimpi gacchati pāyamānampi gacchati utunimpi gacchati anutunimpi gacchati tassa sā hoti brāhmaṇī kāmatthāpi davatthāpi ratatthāpi pajatthāpi brāhmaṇassa brāhmaṇī hoti so sabbakammehi jīvitaṃ kappeti tamenaṃ brāhmaṇā evamāhaṃsu kasmā bhavaṃ brāhmaṇo paṭijānamāno sabbakammehi jīvitaṃ kappetīti so evamāha seyyathāpi bho aggi sucimpi dahati asucimpi dahati na ca tena aggi upalippati evameva kho bho sabbakammehi cepi brāhmaṇo jīvitaṃ kappeti na ca tena brāhmaṇo upalippati sabbakammehi jīvitaṃ kappetīti kho doṇa tasmā brāhmaṇo brāhmaṇacaṇḍāloti vuccati evaṃ kho doṇa brāhmaṇo brāhmaṇacaṇḍālo hoti ye kho te doṇa brāhmaṇānaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page257.

Pubbakā isiyo mantānaṃ kattāro mantānaṃ pavattāro yesamidaṃ 1- etarahi brāhmaṇā porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihitaṃ tadanugāyanti tadanubhāsanti bhāsitamanubhāsanti [2]- vācitamanuvācenti seyyathīdaṃ aṭṭhako vāmako vāmadevo vessāmitto yamadaggi aṅgīraso bhāradvājo vāseṭṭho kassapo bhagu tyassume pañca brāhmaṇe paññāpenti brahmasamaṃ devasamaṃ mariyādaṃ sambhinnamariyādaṃ brāhmaṇacaṇḍālaññeva pañcamaṃ tesaṃ tvaṃ doṇa katamoti . evaṃ sante bho gotama brāhmaṇacaṇḍālampi na pūrema abhikkantaṃ bho gotama .pe. Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti. [193] Athakho saṅgāravo brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho saṅgāravo brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca ko nu kho bho gotama hetu ko paccayo yenekadā 3- dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā nappaṭibhanti pageva asajjhāyakatā . ko pana bho gotama hetu ko paccayo yenekadā dīgharattaṃ asajjhāyakatāpi mantā paṭibhanti pageva sajjhāyakatāti. {193.1} Yasmiṃ brāhmaṇa samaye kāmarāgapariyuṭṭhitena cetasā viharati kāmarāgaparetena uppannassa ca kāmarāgassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ nappajānāti na passati paratthampi @Footnote: 1 Yu. yesañcidaṃ . 2 Ma. sajjhāyitamanusajjhāyantīti dissati . 3 Ma. yena kadāci.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page258.

Tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ nappajānāti na passati ubhayatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ nappajānāti na passati dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā nappaṭibhanti pageva asajjhāyakatā . seyyathāpi brāhmaṇa udapatto saṃsaṭṭho lākhāya vā haliddiyā vā nīliyā vā mañjiṭṭhāya vā tattha cakkhumā puriso sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno yathābhūtaṃ nappajāneyya na passeyya evameva kho brāhmaṇa yasmiṃ samaye kāmarāgapariyuṭṭhitena cetasā viharati kāmarāgaparetena uppannassa ca kāmarāgassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ nappajānāti na passati paratthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ nappajānāti na passati ubhayatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ nappajānāti na passati dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā nappaṭibhanti pageva asajjhāyakatā. {193.2} Puna caparaṃ brāhmaṇa yasmiṃ samaye byāpādapariyuṭṭhitena cetasā viharati byāpādaparetena uppannassa ca byāpādassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti .pe. dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā nappaṭibhanti pageva asajjhāyakatā seyyathāpi brāhmaṇa udapatto agginā santatto ukkuṭṭhito 1- ussadakajāto 2- tattha cakkhumā puriso sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno yathābhūtaṃ nappajāneyya na passeyya evameva kho brāhmaṇa yasmiṃ samaye byāpādapariyuṭṭhitena cetasā viharati byāpādaparetena uppannassa ca byāpādassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti .pe. dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā @Footnote: 1 Ma. ukkudhito. Yu. ukkaṭṭhito . 2 Ma. usumakajāto.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page259.

Nappaṭibhanti pageva asajjhāyakatā. {193.3} Puna caparaṃ brāhmaṇa yasmiṃ samaye thīnamiddhapariyuṭṭhitena cetasā viharati thīnamiddhaparetena uppannassa ca thīnamiddhassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti .pe. dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā nappaṭibhanti pageva asajjhāyakatā seyyathāpi brāhmaṇa udapatto sevālapaṇakapariyonaddho tattha cakkhumā puriso sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno yathābhūtaṃ nappajāneyya na passeyya evameva kho brāhmaṇa yasmiṃ samaye thīnamiddhapariyuṭṭhitena cetasā viharati thīnamiddhaparetena uppannassa ca thīnamiddhassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti .pe. dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā nappaṭibhanti pageva asajjhāyakatā. {193.4} Puna caparaṃ brāhmaṇa yasmiṃ samaye uddhaccakukkuccapariyuṭṭhitena cetasā viharati uddhaccakukkuccaparetena uppannassa ca uddhaccakukkuccassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti .pe. dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā nappaṭibhanti pageva asajjhāyakatā seyyathāpi brāhmaṇa udapatto vāterito calito bhanto ūmijāto tattha cakkhumā puriso sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno yathābhūtaṃ nappajāneyya na passeyya evameva kho brāhmaṇa yasmiṃ samaye uddhaccakukkuccapariyuṭṭhitena cetasā viharati uddhaccakukkuccaparetena uppannassa ca uddhaccakukkuccassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti .pe. dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā nappaṭibhanti pageva asajjhāyakatā. {193.5} Puna caparaṃ brāhmaṇa yasmiṃ samaye vicikicchāpariyuṭṭhitena cetasā viharati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page260.

Vicikicchāparetena uppannāya ca vicikicchāya nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti .pe. dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā nappaṭibhanti pageva asajjhāyakatā seyyathāpi brāhmaṇa udapatto āvilo luḷito kalalībhūto andhakāre nikkhitto tattha cakkhumā puriso sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno yathābhūtaṃ nappajāneyya na passeyya evameva kho brāhmaṇa yasmiṃ samaye vicikicchāpariyuṭṭhitena cetasā viharati vicikicchāparetena uppannāya ca vicikicchāya nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti .pe. dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā nappaṭibhanti pageva asajjhāyakatā yasmiñca kho brāhmaṇa samaye na kāmarāgapariyuṭṭhitena cetasā viharati na kāmarāgaparetena uppannassa ca kāmarāgassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ pajānāti passati paratthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ pajānāti passati ubhayatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ pajānāti passati dīgharattaṃ asajjhāyakatāpi mantā paṭibhanti pageva sajjhāyakatā seyyathāpi brāhmaṇa udapatto asaṃsaṭṭho lākhāya vā haliddiyā vā nīliyā vā mañjiṭṭhāya vā tattha cakkhumā puriso sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno yathābhūtaṃ pajāneyya 1- passeyya evameva kho brāhmaṇa yasmiṃ samaye na kāmarāgapariyuṭṭhitena cetasā viharati na kāmarāgaparetena uppannassa ca kāmarāgassa yathābhūtaṃ pajānāti attatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ pajānāti passati paratthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ pajānāti @Footnote: 1 Po. jāneyya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page261.

Passati ubhayatthampi tasmiṃ samaye yathābhūtaṃ pajānāti passati dīgharattaṃ asajjhāyakatāpi mantā paṭibhanti pageva sajjhāyakatā. {193.6} Puna caparaṃ brāhmaṇa yasmiṃ samaye na byāpādapariyuṭṭhitena cetasā viharati na byāpādaparetena uppannassa ca byāpādassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti .pe. dīgharattaṃ asajjhāyakatāpi mantā paṭibhanti pageva sajjhāyakatā seyyathāpi brāhmaṇa udapatto agginā asantatto anukkuṭṭhito anussadakajāto tattha cakkhumā puriso sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno yathābhūtaṃ pajāneyya passeyya evameva kho brāhmaṇa yasmiṃ samaye na byāpādapariyuṭṭhitena cetasā viharati na byāpādaparetena uppannassa ca byāpādassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti .pe. Dīgharattaṃ asajjhāyakatāpi mantā paṭibhanti pageva asajjhāyakatā. {193.7} Puna caparaṃ brāhmaṇa yasmiṃ samaye na thīnamiddhapariyuṭṭhitena cetasā viharati na thīnamiddhaparetena uppannassa ca thīnamiddhassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti .pe. dīgharattaṃ asajjhāyakatāpi mantā paṭibhanti pageva sajjhāyakatā seyyathāpi brāhmaṇa udapatto na sevālapaṇakapariyonaddho tattha cakkhumā puriso sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno yathābhūtaṃ pajāneyya passeyya evameva kho brāhmaṇa yasmiṃ samaye na thīnamiddhapariyuṭṭhitena cetasā viharati na thīnamiddhaparetena uppannassa ca thīnamiddhassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti .pe. dīgharattaṃ asajjhāyakatāpi mantā paṭibhanti pageva sajjhāyakatā . puna caparaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page262.

Brāhmaṇa yasmiṃ samaye na uddhaccakukkuccapariyuṭṭhitena cetasā viharati na uddhaccakukkuccaparetena uppannassa ca uddhaccakukkuccassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti .pe. dīgharattaṃ asajjhāyakatāpi mantā paṭibhanti pageva sajjhāyakatā seyyathāpi brāhmaṇa udapatto na vāterito na calito na bhanto na ūmijāto tattha cakkhumā puriso sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno yathābhūtaṃ pajāneyya passeyya evameva kho brāhmaṇa yasmiṃ samaye na uddhaccakukkuccapariyuṭṭhitena cetasā viharati na uddhaccakukkuccaparetena uppannassa ca uddhaccakukkuccassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti .pe. dīgharattaṃ asajjhāyakatāpi mantā paṭibhanti pageva sajjhāyakatā. {193.8} Puna caparaṃ brāhmaṇa yasmiṃ samaye na vicikicchāpariyuṭṭhitena cetasā viharati na vicikicchāparetena uppannāya ca vicikicchāya nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti .pe. dīgharattaṃ asajjhāyakatāpi mantā paṭibhanti pageva sajjhāyakatā seyyathāpi brāhmaṇa udapatto accho vippasanno anāvilo āloke nikkhitto tattha cakkhumā puriso sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno yathābhūtaṃ pajāneyya passeyya evameva kho brāhmaṇa yasmiṃ samaye na vicikicchāpariyuṭṭhitena cetasā viharati na vicikicchāparetena uppannāya ca vicikicchāya nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ pajānāti .pe. dīgharattaṃ asajjhāyakatāpi mantā paṭibhanti pageva sajjhāyakatā . Ayaṃ kho brāhmaṇa hetu ayaṃ paccayo yenekadā dīgharattaṃ sajjhāyakatāpi mantā nappaṭibhanti pageva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page263.

Asajjhāyakatā ayaṃ pana brāhmaṇa hetu ayaṃ paccayo yenekadā dīgharattaṃ asajjhāyakatāpi mantā paṭibhanti pageva sajjhāyakatāti . Abhikkantaṃ bho gotama .pe. upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti. [194] Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ . tena kho pana samayena kāraṇapālī brāhmaṇo licchavīnaṃ kammantaṃ kāreti addasā kho kāraṇapālī brāhmaṇo piṅgiyāniṃ brāhmaṇaṃ dūratova āgacchantaṃ disvāna piṅgiyāniṃ brāhmaṇaṃ etadavoca handa kuto nu bhavaṃ piṅgiyānī āgacchati divā divassāti . idhāhaṃ 1- bho āgacchāmi samaṇassa gotamassa santikāti taṃ kiṃ maññati bhavaṃ piṅgiyānī samaṇassa gotamassa paññāveyyattiyaṃ paṇḍito maññeti kocāhaṃ bho ko ca samaṇassa gotamassa paññāveyyattiyaṃ jānissāmi sopi nūnassa tādisova yo samaṇassa gotamassa paññāveyyattiyaṃ jāneyyāti uḷārāya khalu bhavaṃ piṅgiyānī samaṇaṃ gotamaṃ pasaṃsāya pasaṃsatīti kocāhaṃ bho ko ca samaṇaṃ gotamaṃ pasaṃsissāmi pasaṭṭhapasaṭṭho ca 2- so bhavaṃ gotamo seṭṭho devamanussānanti kiṃ pana bhavaṃ piṅgiyānī atthavasaṃ sampassamāno samaṇe gotame evaṃ abhippasannoti {194.1} seyyathāpi bho puriso aggarasaparititto na aññesaṃ hīnānaṃ rasānaṃ piheti evameva kho bho yato yato tassa bhoto @Footnote: 1 Ma. Yu. itohaṃ . 2 Ma. Yu. pasatthappasatthova.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page264.

Gotamassa dhammaṃ suṇāti yadi suttaso yadi geyyaso yadi veyyākaraṇaso yadi abbhutadhammaso tato tato na aññesaṃ puthusamaṇappavādānaṃ 1- piheti {194.2} seyyathāpi bho puriso jighacchādubbalyapareto madhupiṇḍikaṃ adhigaccheyya so yato yato sāyetha labhateva 2- sādurasaṃ asecanakaṃ evameva kho bho yato yato tassa bhoto gotamassa dhammaṃ suṇāti yadi suttaso yadi geyyaso yadi veyyākaraṇaso yadi abbhutadhammaso tato tato labhateva 2- attamanataṃ labhati cetaso pasādaṃ. {194.3} Seyyathāpi bho puriso candanaghaṭikaṃ adhigaccheyya haricandanassa vā lohitacandanassa vā [3]- yato yato ghāyetha yadi mūlato yadi majjhato yadi aggato adhigacchateva surabhigandhaṃ asecanakaṃ evameva kho bho yato yato tassa bhoto gotamassa dhammaṃ suṇāti yadi suttaso yadi geyyaso yadi veyyākaraṇaso yadi abbhutadhammaso tato tato adhigacchati pāmujjaṃ adhigacchati somanassaṃ. {194.4} Seyyathāpi bho puriso ābādhiko dukkhito bāḷhagilāno tassa kusalo bhisako ṭhānaso ābādhaṃ nīhareyya evameva kho bho yato yato tassa bhoto gotamassa dhammaṃ suṇāti yadi suttaso yadi geyyaso yadi veyyākaraṇaso yadi abbhutadhammaso tato tato sokaparidevadukkha- domanassupāyāsā abbhatthaṃ gacchanti . seyyathāpi bho pokkharaṇī acchodakā sātodakā sītodakā setodakā 4- supatiṭṭhā ramaṇīyā atha puriso āgaccheyya ghammābhitatto ghammapareto kilanto tasito @Footnote: 1 Ma. Yu. puthusamaṇabrāhmaṇappavādānaṃ . 2 Po. labhetheva . 3 Ma. Yu. soti atthi. @4 Ma. setakā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page265.

Pipāsito so taṃ pokkharaṇiṃ ogāhetvā nhātvā ca pivitvā ca sabbadarathakilamathapariḷāhaṃ paṭippassambheyya evameva kho bho yato yato tassa bhoto gotamassa dhammaṃ suṇāti yadi suttaso yadi geyyaso yadi veyyākaraṇaso yadi abbhutadhammaso tato tato sabbadarathakilamathapariḷāhā paṭippassambhantīti. {194.5} Evaṃ vutte kāraṇapālī brāhmaṇo uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā dakkhiṇajānumaṇḍalaṃ paṭhaviyaṃ nihantvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā tikkhattuṃ udānaṃ udānesi namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa . Abhikkantaṃ bho piṅgiyāni abhikkantaṃ bho piṅgiyāni seyyathāpi bho piṅgiyāni nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya paṭicchannaṃ vā vivareyya mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya andhakāre vā telappajjotaṃ dhāreyya cakkhumanto rūpāni dakkhantīti evameva 1- bhotā piṅgiyāninā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ bho piṅgiyāni taṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca upāsakaṃ maṃ bhavaṃ piṅgayānī dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti. [195] Ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ . tena kho pana samayena pañcamattāni licchavisatāni bhagavantaṃ payirupāsanti appekacce licchavī nīlā honti nīlavaṇṇā nīlavatthā nīlālaṅkārā appekacce licchavī pītā honti pītavaṇṇā pītavatthā @Footnote: 1 Ma. evamevaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page266.

Pītālaṅkārā appekacce licchavī lohitakā honti lohitakavaṇṇā lohitakavatthā lohitakālaṅkārā appekacce licchavī odātā honti odātavaṇṇā odātavatthā odātālaṅkārā tyassudaṃ 1- bhagavā atirocati vaṇṇena ceva yasasā ca athakho piṅgiyānī brāhmaṇo uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā bhagavantaṃ etadavoca paṭibhāti maṃ bhagavā paṭibhāti maṃ sugatāti . paṭibhātu taṃ piṅgiyānīti bhagavā avoca . athakho piṅgiyānī brāhmaṇo bhagavato sammukhā sārūpāya 2- gāthāya abhitthavi padmaṃ 3- yathā kokanudaṃ 4- sugandhaṃ pāto siyā phullamavītagandhaṃ aṅgīrasaṃ passa virocamānaṃ tapantamādiccamivantalikkheti. Athakho te licchavī pañcahi uttarāsaṅgasatehi piṅgiyāniṃ brāhmaṇaṃ acchādesuṃ . athakho piṅgiyānī brāhmaṇo tehi pañcahi uttarāsaṅgasatehi bhagavantaṃ acchādesi . athakho bhagavā te licchavī etadavoca pañcannaṃ licchavī ratanānaṃ pātubhāvo dullabho lokasmiṃ katamesaṃ pañcannaṃ tathāgatassa arahato sammāsambuddhassa pātubhāvo dullabho lokasmiṃ tathāgatappaveditassa dhammavinayassa desitā 5- puggalo dullabho lokasmiṃ tathāgatappaveditassa dhammavinayassa desitassa viññātā puggalo dullabho lokasmiṃ tathāgatappaveditassa dhammavinayassa desitassa @Footnote: 1 Ma. tyāssudaṃ . 2 Po. Ma. Yu. sāruppāya . 3 Po. Ma. Yu. padumaṃ. @4 Ma. Yu. kokanadaṃ . 5 Ma. Yu. desetā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page267.

Viññātā dhammānudhammapaṭipanno puggalo dullabho lokasmiṃ kataññukatavedī puggalo dullabho lokasmiṃ imesaṃ kho licchavī pañcannaṃ ratanānaṃ pātubhāvo dullabho lokasminti. [196] Tathāgatassa bhikkhave arahato sammāsambuddhassa pubbeva sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato pañca mahāsupinā pāturahesuṃ katame pañca tathāgatassa bhikkhave arahato sammāsambuddhassa pubbeva sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato ayaṃ mahāpaṭhavī mahāsayanaṃ ahosi himavā pabbatarājā bimbohanaṃ 1- ahosi puratthime samudde vāmo hattho ohito ahosi pacchime samudde dakkhiṇo hattho ohito ahosi dakkhiṇe samudde ubho pādā ohitā ahesuṃ tathāgatassa bhikkhave arahato sammāsambuddhassa pubbeva sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato ayaṃ paṭhamo mahāsupino pāturahosi. {196.1} Puna caparaṃ bhikkhave tathāgatassa arahato sammāsambuddhassa pubbeva sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato tiriyā nāma tiṇajāti nābhiyā uggantvā nabhaṃ āhacca ṭhitā ahosi tathāgatassa bhikkhave arahato sammāsambuddhassa pubbeva sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato ayaṃ dutiyo mahāsupino pāturahosi. {196.2} Puna caparaṃ bhikkhave tathāgatassa arahato sammāsambuddhassa pubbeva sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato setā kimī kaṇhasīsā pādehi ussakkitvā [2]- yāva jānumaṇḍalā paṭicchādesuṃ tathāgatassa bhikkhave @Footnote: 1 Po. Ma. bibbohanaṃ . 2 Ma. agganakhatoti dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page268.

Arahato sammāsambuddhassa pubbeva sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato ayaṃ tatiyo mahāsupino pāturahosi. {196.3} Puna caparaṃ bhikkhave tathāgatassa arahato sammāsambuddhassa pubbeva sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato cattāro sakuṇā nānāvaṇṇā catūhi disāhi āgantvā pādamūle nipatitvā sabbasetā sampajjiṃsu tathāgatassa bhikkhave arahato sammāsambuddhassa pubbeva sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato ayaṃ catuttho mahāsupino pāturahosi. {196.4} Puna caparaṃ bhikkhave tathāgato arahaṃ sammāsambuddho pubbeva sambodhā anabhisambuddho bodhisattova samāno mahato miḷhapabbatassa uparūpari caṅkamati alippamāno miḷhena tathāgatassa bhikkhave arahato sammāsambuddhassa pubbeva sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato ayaṃ pañcamo mahāsupino pāturahosi. {196.5} Yampi bhikkhave tathāgatassa arahato sammāsambuddhassa pubbeva sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato ayaṃ mahāpaṭhavī mahāsayanaṃ ahosi himavā pabbatarājā bimbohanaṃ ahosi puratthime samudde vāmo hattho ohito ahosi pacchime samudde dakkhiṇo hattho ohito ahosi dakkhiṇe samudde ubho pādā ohitā ahesuṃ tathāgatena bhikkhave arahatā sammāsambuddhena anuttarā sammāsambodhi abhisambuddhā tassa abhisambodhāya ayaṃ paṭhamo mahāsupino pāturahosi. {196.6} Yampi bhikkhave tathāgatassa arahato sammāsambuddhassa pubbeva sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato tiriyā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page269.

Nāma tiṇajāti nābhiyā uggantvā nabhaṃ āhacca ṭhitā ahosi tathāgatena bhikkhave arahatā sammāsambuddhena ariyo aṭṭhaṅgiko maggo abhisambujjhitvā yāva devamanussehi suppakāsito tassa abhisambodhāya ayaṃ dutiyo mahāsupino pāturahosi. {196.7} Yampi bhikkhave tathāgatassa arahato sammāsambuddhassa pubbeva sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato setā kimī kaṇhasīsā pādehi ussakkitvā yāva jānumaṇḍalā paṭicchādesuṃ bahū bhikkhave gihī odātavasanā tathāgataṃ pāṇupetaṃ 1- saraṇaṃ gatā tassa abhisambodhāya ayaṃ tatiyo mahāsupino pāturahosi. {196.8} Yampi bhikkhave tathāgatassa arahato sammāsambuddhassa pubbeva sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato cattāro sakuṇā nānāvaṇṇā catūhi disāhi āgantvā pādamūle nipatitvā sabbasetā sampajjiṃsu cattārome bhikkhave vaṇṇā khattiyā brāhmaṇā vessā suddā te tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā anuttaraṃ vimuttiṃ sacchikaronti tassa abhisambodhāya ayaṃ catuttho mahāsupino pāturahosi. {196.9} Yampi bhikkhave tathāgato arahaṃ sammāsambuddho pubbeva sambodhā anabhisambuddho bodhisattova samāno mahato miḷhapabbatassa uparūpari caṅkamati alippamāno miḷhena lābhī bhikkhave tathāgato cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ tattha ca tathāgato agadhito 2- amucchito anajjhopanno ādīnavadassāvī nissaraṇapañño paribhuñjati tassa abhisambodhāya ayaṃ pañcamo mahāsupino @Footnote: 1 Po. Ma. pāṇupetā . 2 Ma. taṃ tathāgato agathito.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page270.

Pāturahosi . tathāgatassa bhikkhave arahato sammāsambuddhassa pubbeva sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato ime pañca mahāsupinā pāturahesunti. [197] Pañcime bhikkhave vassassa antarāyā yaṃ nemittā na jānanti yattha nemittānaṃ cakkhuṃ 1- nakkamati katame pañca upari bhikkhave ākāse tejodhātu pakuppati tena uppannā meghā paṭivigacchanti ayaṃ bhikkhave paṭhamo vassassa antarāyo yaṃ nemittā na jānanti yattha nemittānaṃ cakkhuṃ nakkamati . puna caparaṃ bhikkhave upari ākāse vāyodhātu pakuppati tena uppannā meghā paṭivigacchanti ayaṃ bhikkhave dutiyo vassassa antarāyo yaṃ nemittā na jānanti yattha nemittānaṃ cakkhuṃ nakkamati . puna caparaṃ bhikkhave rāhu asurindo pāṇinā udakaṃ paṭicchitvā 2- mahāsamudde chaḍḍeti ayaṃ bhikkhave tatiyo vassassa antarāyo yaṃ nemittā na jānanti yattha nemittānaṃ cakkhuṃ nakkamati . puna caparaṃ bhikkhave vassavalāhakā devaputtā 3- pamattā honti ayaṃ bhikkhave catuttho vassassa antarāyo yaṃ nemittā na jānanti yattha nemittānaṃ cakkhuṃ nakkamati . puna caparaṃ bhikkhave manussā adhammikā honti ayaṃ bhikkhave pañcamo vassassa antarāyo yaṃ nemittā na jānanti yattha nemittānaṃ cakkhuṃ nakkamati . ime kho bhikkhave pañca vassassa antarāyā yaṃ nemittā na jānanti yattha nemittānaṃ cakkhuṃ nakkamatīti. @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. cakkhu. sabbattha īdisameva . 2 Po. Ma. sampaṭichitvā . 3 Ma. devā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page271.

[198] Pañcahi bhikkhave aṅgehi samannāgatā vācā subhāsitā hoti no dubbhāsitā anavajjā ca ananuvajjā 1- viññūnaṃ katamehi pañcahi kālena ca bhāsitā hoti saccā ca bhāsitā hoti saṇhā ca bhāsitā hoti atthasañhitā ca bhāsitā hoti mettacittena ca bhāsitā hoti . imehi kho bhikkhave pañcahi aṅgehi samannāgatā vācā subhāsitā hoti no dubbhāsitā anavajjā ca ananuvajjā 1- viññūnanti. [199] Yaṃ 2- bhikkhave sīlavanto pabbajitā kulaṃ upasaṅkamanti tattha manussā pañcahi ṭhānehi bahuṃ puññaṃ pasavanti katamehi pañcahi yasmiṃ bhikkhave samaye sīlavante pabbajite kulaṃ upasaṅkamante manussānaṃ 3- disvā cittāni pasīdanti 4- saggasaṃvattanikaṃ bhikkhave taṃ kulaṃ tasmiṃ samaye paṭipadaṃ paṭipannaṃ hoti . yasmiṃ bhikkhave samaye sīlavante pabbajite kulaṃ upasaṅkamante manussā paccuṭṭhenti abhivādenti āsanaṃ denti uccākulikasaṃvattanikaṃ 5- bhikkhave taṃ kulaṃ tasmiṃ samaye paṭipadaṃ paṭipannaṃ hoti . yasmiṃ bhikkhave samaye sīlavante pabbajite kulaṃ upasaṅkamante manussā maccheramalaṃ paṭivinenti 6- mahesakkhasaṃvattanikaṃ bhikkhave taṃ kulaṃ tasmiṃ samaye paṭipadaṃ paṭipannaṃ hoti . yasmiṃ bhikkhave samaye sīlavante pabbajite kulaṃ upasaṅkamante manussā yathāsatti 7- yathābalaṃ saṃvibhajanti @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. ananuvajjā ca . 2 Yu. yasmiṃ bhikkhave samaye . 3 Po. Ma. Yu. manussā. @4 Ma. Yu. pasādenti . 5 Ma. Yu. uccākulīna ... . 6 Yu. paṭivinodenti. @7 Yu. yathāsattiṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page272.

Mahābhogasaṃvattanikaṃ bhikkhave taṃ kulaṃ tasmiṃ samaye paṭipadaṃ paṭipannaṃ hoti . yasmiṃ bhikkhave samaye sīlavante pabbajite kulaṃ upasaṅkamante manussā paripucchanti paripañhanti dhammaṃ suṇanti mahāpaññāsaṃvattanikaṃ bhikkhave taṃ kulaṃ tasmiṃ samaye paṭipadaṃ paṭipannaṃ hoti . yasmiṃ bhikkhave samaye sīlavanto 1- pabbajitā kulaṃ upasaṅkamanti tattha manussā imehi pañcahi ṭhānehi bahuṃ puññaṃ pasavantīti. [200] Pañcimā bhikkhave nissāraṇiyā 2- dhātuyo katamā pañca idha bhikkhave bhikkhuno kāme 3- manasikaroto kāmesu cittaṃ na pakkhandati na pasīdati na santiṭṭhati na vimuccati nekkhammaṃ kho panassa manasikaroto nekkhamme cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati tassa taṃ cittaṃ sugataṃ 4- subhāvitaṃ suvuṭṭhitaṃ suvimuttaṃ suvisaṃyuttaṃ kāmehi ye ca kāmapaccayā uppajjanti āsavā vighātapariḷāhā mutto so tehi na so taṃ vedanaṃ vediyati idamakkhātaṃ kāmānaṃ nissaraṇaṃ. {200.1} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhuno byāpādaṃ manasikaroto byāpāde cittaṃ na pakkhandati na pasīdati na santiṭṭhati na vimuccati abyāpādaṃ kho panassa manasikaroto abyāpāde cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati tassa taṃ cittaṃ sugataṃ 4- subhāvitaṃ suvuṭṭhitaṃ suvimuttaṃ suvisaṃyuttaṃ byāpādena ye ca byāpādapaccayā uppajjanti āsavā vighātapariḷāhā mutto so tehi na so taṃ vedanaṃ vediyati idamakkhātaṃ byāpādassa nissaraṇaṃ. {200.2} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhuno vihesaṃ @Footnote: 1 Ma. yaṃ bhikkhave sīlavanto . 2 Ma. nissāraṇīyā. Yu. nissaraṇīyā. @3 Po. Ma. Yu. kāmaṃ . 4 Yu. sukataṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page273.

Manasikaroto vihesāya cittaṃ na pakkhandati na pasīdati na santiṭṭhati na vimuccati avihesaṃ kho panassa manasikaroto avihesāya cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati tassa taṃ cittaṃ sugataṃ subhāvitaṃ suvuṭṭhitaṃ suvimuttaṃ suvisaṃyuttaṃ vihesāya ye ca vihesāpaccayā uppajjanti āsavā vighātapariḷāhā mutto so tehi na so taṃ vedanaṃ vediyati idamakkhātaṃ vihesāya nissaraṇaṃ. {200.3} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhuno rūpe 1- manasikaroto rūpesu 2- cittaṃ na pakkhandati na pasīdati na santiṭṭhati na vimuccati arūpaṃ kho panassa manasikaroto arūpe cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati tassa taṃ cittaṃ sugataṃ subhāvitaṃ suvuṭṭhitaṃ suvimuttaṃ suvisaṃyuttaṃ rūpehi ye ca rūpapaccayā uppajjanti āsavā vighātapariḷāhā mutto so tehi na so taṃ vedanaṃ vediyati idamakkhātaṃ rūpānaṃ nissaraṇaṃ. {200.4} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhuno sakkāyaṃ manasikaroto sakkāye cittaṃ na pakkhandati na pasīdati na santiṭṭhati na vimuccati sakkāyanirodhaṃ kho panassa manasikaroto sakkāyanirodhe cittaṃ pakkhandati pasīdati santiṭṭhati vimuccati tassa taṃ cittaṃ sugataṃ subhāvitaṃ suvuṭṭhitaṃ suvimuttaṃ suvisaṃyuttaṃ sakkāyena ye ca sakkāyapaccayā uppajjanti āsavā vighātapariḷāhā mutto so tehi na so taṃ vedanaṃ vediyati idamakkhātaṃ sakkāyassa nissaraṇaṃ. {200.5} Tassa kāmanandipi 3- nānuseti byāpādanandipi nānuseti vihesānandipi 4- @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. rūpaṃ . 2 Ma. Yu. rūpe . 3-4 Ma. ...nandīpi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page274.

Nānuseti rūpanandipi 1- nānuseti sakkāyanandipi 2- nānuseti so kāmanandiyāpi ananusayā byāpādanandiyāpi ananusayā vihesānandiyāpi ananusayā rūpanandiyāpi ananusayā sakkāyanandiyāpi ananusayā ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu nirālayo 3- acchejji 4- taṇhaṃ vivaṭṭayi saññojanaṃ sammāmānābhisamayā antamakāsi dukkhassa . imā kho bhikkhave pañca nissāraṇiyā dhātuyoti. Brāhmaṇavaggo pañcamo. Catuttho paṇṇāsako niṭṭhito. Tassuddānaṃ soṇo doṇo saṃgāravo kāraṇapālī ca piṅgiyānī supinā ca vassā vācā kulaṃ nissaraṇiyena cāti. ------------ @Footnote: 1-2 Ma. ... nandīpi . 3 Ma. Yu. niramusayo . 4 Po. Ma. acchecchi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page275.

Pañcamapaṇṇāsako kimbilavaggo paṭhamo [201] Ekaṃ samayaṃ bhagavā kimilāyaṃ 1- viharati veḷuvane. Athakho āyasmā kimbilo 2- yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho āyasmā kimbilo bhagavantaṃ etadavoca ko nu kho bhante hetu ko paccayo yena tathāgate parinibbute saddhammo na ciraṭṭhitiko hotīti . idha kimbila tathāgate parinibbute bhikkhū bhikkhuniyo upāsakā upāsikāyo satthari agāravā viharanti appatissā dhamme agāravā viharanti appatissā saṅghe agāravā viharanti appatissā sikkhāya agāravā viharanti appatissā aññamaññaṃ agāravā viharanti appatissā ayaṃ kho kimbila hetu ayaṃ paccayo yena tathāgate parinibbute saddhammo na ciraṭṭhitiko hotīti . ko pana bhante hetu ko paccayo yena tathāgate parinibbute saddhammo ciraṭṭhitiko hotīti . Idha kimbila tathāgate parinibbute bhikkhū bhikkhuniyo upāsakā upāsikāyo satthari sagāravā viharanti sappatissā dhamme sagāravā viharanti sappatissā saṅghe sagāravā viharanti sappatissā sikkhāya sagāravā viharanti sappatissā aññamaññaṃ sagāravā viharanti sappatissā ayaṃ kho kimbila hetu ayaṃ paccayo yena tathāgate parinibbute @Footnote: 1 Po. kimmilāyaṃ. Yu. kimbilāyaṃ . 2 Ma. kimi ....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page276.

Saddhammo ciraṭṭhitiko hotīti. [202] Pañcime bhikkhave ānisaṃsā dhammassavane katame pañca assutaṃ suṇāti sutaṃ pariyodapeti kaṅkhaṃ vihanati 1- diṭṭhiṃ ujuṃ karoti cittamassa pasīdati ime kho bhikkhave pañca ānisaṃsā dhammassavaneti. [203] Pañcahi bhikkhave aṅgehi samannāgato rañño bhadro 2- assājāniyo rājāraho hoti rājabhoggo rañño aṅgantveva saṅkhaṃ gacchati katamehi pañcahi ājjavena javena maddavena khantiyā soraccena imehi kho bhikkhave pañcahi aṅgehi samannāgato rañño bhadro 3- assājāniyo rājāraho hoti rājabhoggo rañño aṅgantveva saṅkhaṃ gacchati . evameva kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa katamehi pañcahi ājjavena javena maddavena khantiyā soraccena imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti. [204] Pañcimāni bhikkhave balāni katamāni pañca saddhābalaṃ hiribalaṃ ottappabalaṃ viriyabalaṃ paññābalaṃ imāni kho bhikkhave pañca balānīti. [205] Pañcime bhikkhave cetokhilā katame pañca idha @Footnote: 1 Ma. vitarati . 2-3 Ma. Yu. bhaddo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page277.

Bhikkhave bhikkhu satthari kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati 1- yo so bhikkhave bhikkhu satthari kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati tassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya yassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya ayaṃ paṭhamo cetokhilo . puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu dhamme ... Saṅghe ... Sikkhāya ... Sabrahmacārīsu kupito hoti anattamano āhatacitto khilajāto yo so bhikkhave bhikkhu sabrahmacārīsu kupito hoti anattamano āhatacitto khilajāto tassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya yassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya ayaṃ pañcamo cetokhilo. Ime kho bhikkhave pañca cetokhilāti. [206] Pañcime bhikkhave cetaso vinibandhā katame pañca idha bhikkhave bhikkhu kāme 2- avītarāgo hoti avigatacchando avigatapemo avigatapipāso avigatapariḷāho avigatataṇho yo so bhikkhave bhikkhu kāme avītarāgo hoti avigatacchando avigatapemo avigatapipāso avigatapariḷāho avigatataṇho tassa cittaṃ na manati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya yassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya ayaṃ paṭhamo cetaso vinibandho . puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu kāye avītarāgo hoti ... Rūpe @Footnote: 1 Po. na pasaṃsīdati . 2 Ma. Yu. kāmesu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page278.

Avītarāgo hoti ... yāvadatthaṃ udarāvadehakaṃ bhuñjitvā seyyasukhaṃ passasukhaṃ middhasukhaṃ anuyutto viharati ... aññataraṃ devanikāyaṃ paṇidhāya brahmacariyaṃ carati imināhaṃ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi devaññataro vāti yo so bhikkhave bhikkhu aññataraṃ devanikāyaṃ paṇidhāya brahmacariyaṃ carati imināhaṃ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi devaññataro vāti tassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya yassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya ayaṃ pañcamo cetaso vinibandho . ime kho bhikkhave pañca cetaso vinibandhāti. [207] Pañcime bhikkhave ānisaṃsā yāguyā katame pañca khuddaṃ 1- paṭivineti pipāsaṃ paṭivineti vātaṃ anulometi vatthiṃ sodheti āmāvasesaṃ pāceti ime kho bhikkhave pañca ānisaṃsā yāguyāti. [208] Pañcime bhikkhave ādīnavā dantakaṭṭhassa akhādane katame pañca acakkhussaṃ mukhaṃ duggandhaṃ hoti rasaharaṇiyo na visujjhanti pittaṃ semhaṃ bhattaṃ pariyonaddhati 2- bhattamassa nacchādeti ime kho bhikkhave pañca ādīnavā dantakaṭṭhassa akhādane . pañcime bhikkhave ānisaṃsā dantakaṭṭhassa khādane katame pañca cakkhussaṃ @Footnote: 1 Yu. khudaṃ . 2 Yu. pariyonaddhanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page279.

Mukhaṃ na duggandhaṃ hoti rasaharaṇiyo visujjhanti pittaṃ semhaṃ bhattaṃ na pariyonaddhati bhattamassa chādeti ime kho bhikkhave pañca ānisaṃsā dantakaṭṭhassa khādaneti. [209] Pañcime bhikkhave ādīnavā āyatakena gītassarena dhammaṃ bhaṇantassa katame pañca attāpi 1- tasmiṃ sare sārajjati parepi tasmiṃ sare sārajjanti gahapatikāpi ujjhāyanti yatheva mayaṃ gāyāma evamevime 2- samaṇā sakyaputtiyā gāyantīti sarakuttimpi nikāmayamānassa samādhissa bhaṅgo hoti pacchimā janatā diṭṭhānugatiṃ āpajjati ime kho bhikkhave pañca ādīnavā āyatakena gītassarena dhammaṃ bhaṇantassāti. [210] Pañcime bhikkhave ādīnavā muṭṭhassatissa asampajānassa niddaṃ okkamato 3- katame pañca dukkhaṃ supati dukkhaṃ paṭibujjhati pāpakaṃ supinaṃ passati devatā na rakkhanti asuci muccati ime kho bhikkhave pañca ādīnavā muṭṭhassatissa asampajānassa niddaṃ okkamato . pañcime bhikkhave ānisaṃsā upaṭṭhitassatissa sampajānassa niddaṃ okkamato katame pañca sukhaṃ supati sukhaṃ paṭibujjhati na pāpakaṃ supinaṃ passati devatā rakkhanti asuci na muccati ime kho bhikkhave pañca ānisaṃsā upaṭṭhitassatissa sampajānassa niddaṃ okkamatoti. Kimbilavaggo paṭhamo. @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. attanāpi . 2 Ma. evameva kho . 3 Po. Ma. Yu. okkamayato. @aparaṃpi īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page280.

Tassuddānaṃ. Kimbilo dhammassavanaṃ ājānī 1- ca balaṃ khilaṃ vinibandhaṃ yāgu kaṭṭhaṃ gītaṃ muṭṭhassatīpi 2- cāti. ----------- Akkosakavaggo dutiyo [211] Yo so bhikkhave bhikkhu akkosakaparibhāsako ariyūpavādī sabrahmacārīnaṃ tassa pañca ādīnavā pāṭikaṅkhā katame pañca pārājiko vā hoti chinnaparipantho 3- aññataraṃ vā saṅkiliṭṭhaṃ āpattiṃ āpajjati bāḷhaṃ vā rogātaṅkaṃ phusati sammūḷho kālaṃ karoti kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati yo so bhikkhave bhikkhu akkosakaparibhāsako ariyūpavādī sabrahmacārīnaṃ tassa ime pañca ādīnavā paṭikaṅkhāti. [212] Yo so bhikkhave bhikkhu bhaṇḍanakārako kalahakārako vivādakārako bhassakārako saṅghe adhikaraṇakārako tassa pañca ādīnavā pāṭikaṅkhā katame pañca anadhigataṃ nādhigacchati adhigataṃ 4- parihāyati pāpako kittisaddo abbhuggacchati sammūḷho kālaṃ karoti kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati yo so bhikkhave bhikkhu bhaṇḍanakārako kalahakārako vivādakārako bhassakārako saṅghe adhikaraṇakārako tassa ime pañca ādīnavā pāṭikaṅkhāti. @Footnote: 1 Ma. ājānīyo . 2 Yu. muṭṭhassatinā . 3 Ma. chinnaparibandho . 4 Po. Ma. adhigatā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page281.

[213] Pañcime bhikkhave ādīnavā dussīlassa sīlavipattiyā katame pañca idha bhikkhave dussīlo sīlavipanno pamādādhikaraṇaṃ mahatiṃ bhogajāniṃ nigacchati ayaṃ bhikkhave paṭhamo ādīnavo dussīlassa sīlavipattiyā . puna caparaṃ bhikkhave dussīlassa sīlavipannassa pāpako kittisaddo abbhuggacchati ayaṃ bhikkhave dutiyo ādīnavo dussīlassa sīlavipattiyā . puna caparaṃ bhikkhave dussīlo sīlavipanno yaññadeva parisaṃ upasaṅkamati yadi khattiyaparisaṃ yadi brāhmaṇaparisaṃ yadi gahapatiparisaṃ yadi samaṇaparisaṃ avisārado upasaṅkamati maṅkubhūto ayaṃ bhikkhave tatiyo ādīnavo dussīlassa sīlavipattiyā . puna caparaṃ bhikkhave dussīlo sīlavipanno sammūḷho kālaṃ karoti ayaṃ bhikkhave catuttho ādīnavo dussīlassa sīlavipattiyā . puna caparaṃ bhikkhave dussīlo sīlavipanno kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati ayaṃ bhikkhave pañcamo ādīnavo dussīlassa sīlavipattiyā ime kho bhikkhave pañca ādīnavā dussīlassa sīlavipattiyā. {213.1} Pañcime bhikkhave ānisaṃsā sīlavato sīlasampadāya katame pañca idha bhikkhave sīlavā sīlasampanno appamādādhikaraṇaṃ mahantaṃ bhogakkhandhaṃ adhigacchati ayaṃ bhikkhave paṭhamo ānisaṃso sīlavato sīlasampadāya . puna caparaṃ bhikkhave sīlavato sīlasampannassa kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchati ayaṃ bhikkhave dutiyo ānisaṃso sīlavato sīlasampadāya . puna caparaṃ bhikkhave sīlavā sīlasampanno yaññadeva parisaṃ upasaṅkamati yadi khattiyaparisaṃ yadi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page282.

Brāhmaṇaparisaṃ yadi gahapatiparisaṃ yadi samaṇaparisaṃ visārado upasaṅkamati amaṅkubhūto ayaṃ bhikkhave tatiyo ānisaṃso sīlavato sīlasampadāya . puna caparaṃ bhikkhave sīlavā sīlasampanno asammūḷho kālaṃ karoti ayaṃ bhikkhave catuttho ānisaṃso sīlavato sīlasampadāya . Puna caparaṃ bhikkhave sīlavā sīlasampanno kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati ayaṃ bhikkhave pañcamo ānisaṃso sīlavato sīlasampadāya ime kho bhikkhave pañca ānisaṃsā sīlavato sīlasampadāyāti. [214] Pañcime bhikkhave ādīnavā bahubhāṇismiṃ puggale katame pañca musā bhaṇati pisuṇaṃ bhaṇati pharusaṃ bhaṇati samphappalāpaṃ bhaṇati kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati ime kho bhikkhave pañca ādīnavā bahubhāṇismiṃ puggale . pañcime bhikkhave ānisaṃsā mantabhāṇismiṃ 1- puggale katame pañca na musā bhaṇati na pisuṇaṃ bhaṇati na pharusaṃ bhaṇati na samphappalāpaṃ bhaṇati kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati ime kho bhikkhave pañca ānisaṃsā mantabhāṇismiṃ puggaleti. [215] Pañcime bhikkhave ādīnavā akkhantiyā katame pañca bahuno janassa appiyo hoti amanāpo verabahulo ca hoti vajjabahulo ca sammūḷho kālaṃ karoti kāyassa bhedā parammaraṇā @Footnote: 1 Po. mantā ....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page283.

Apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati ime kho bhikkhave pañca ādīnavā akkhantiyā . pañcime bhikkhave ānisaṃsā khantiyā katame pañca bahuno janassa piyo hoti manāpo na verabahulo hoti na vajjabahulo asammūḷho kālaṃ karoti kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati ime kho bhikkhave pañca ānisaṃsā khantiyāti. [216] Pañcime bhikkhave ādīnavā akkhantiyā katame pañca bahuno janassa appiyo hoti amanāpo luddho 1- ca hoti vippaṭisārī ca sammūḷho kālaṃ karoti kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati ime kho bhikkhave pañca ādīnavā akkhantiyā . pañcime bhikkhave ānisaṃsā khantiyā katame pañca bahuno janassa piyo hoti manāpo aluddho 2- ca hoti avippaṭisārī ca asammūḷho kālaṃ karoti kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati ime kho bhikkhave pañca ānisaṃsā khantiyāti. [217] Pañcime bhikkhave ādīnavā apāsādike katame pañca attāpi attānaṃ upavadati anuvicca viññū garahanti pāpako kittisaddo abbhuggacchati sammūḷho kālaṃ karoti kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati ime kho bhikkhave pañca ādīnavā apāsādike . pañcime bhikkhave ānisaṃsā @Footnote: 1-2 Ma. luddo aluddo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page284.

Pāsādike katame pañca attāpi attānaṃ na upavadati anuvicca viññū pasaṃsanti kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchati asammūḷho kālaṃ karoti kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati ime kho bhikkhave pañca ānisaṃsā pāsādiketi. [218] Pañcime bhikkhave ādīnavā apāsādike katame pañca appasannā nappasīdanti pasannānañca ekaccānaṃ aññathattaṃ hoti satthu sāsanaṃ na kataṃ 1- hoti pacchimā janatā diṭṭhānugatiṃ āpajjati cittamassa nappasīdati ime kho bhikkhave pañca ādīnavā apāsādike. Pañcime bhikkhave ānisaṃsā pāsādike katame pañca appasannā pasīdanti pasannānañca bhiyyobhāvo hoti satthu sāsanaṃ kataṃ hoti pacchimā janatā diṭṭhānugatiṃ āpajjati cittamassa pasīdati ime kho bhikkhave pañca ānisaṃsā pāsādiketi. [219] Pañcime bhikkhave ādīnavā aggismiṃ katame pañca acakkhusso dubbaṇṇakaraṇo dubbalakaraṇo saṅgaṇikāpavaḍḍhano 2- tiracchānakathāpavattaniko ime kho bhikkhave pañca ādīnavā aggisminti. [220] Pañcime bhikkhave ādīnavā madhurāyaṃ katame pañca visamā bahurajā caṇḍasunakhā vālayakkhā 3- dullabhapiṇḍā ime kho bhikkhave pañca ādīnavā madhurāyanti. Akkosakavaggo dutiyo. @Footnote: 1 Ma. Yu. akataṃ . 2 Po. saṅgaṇikāya bandhano . 3 Po. bālayakkhā. Ma. Yu. vāḷayakkhā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page285.

Tassuddānaṃ akkosabhaṇḍanasīlaṃ bāhubhāṇī 1- dve akhantiyo apāsādikā dve vuttā aggismiṃ madhurena cāti. ------------ Dīghacārikavaggo tatiyo [221] Pañcime bhikkhave ādīnavā dīghacārikaṃ anavatthacārikaṃ anuyuttassa viharato katame pañca assutaṃ na suṇāti sutaṃ na pariyodapeti 2- sutenekaccena avisārado hoti bāḷhaṃ 3- rogātaṅkaṃ phusati na ca mittavā hoti ime kho bhikkhave pañca ādīnavā dīghacārikaṃ anavatthacārikaṃ anuyuttassa viharato . pañcime bhikkhave ānisaṃsā samavatthacāre katame pañca assutaṃ suṇāti sutaṃ pariyodapeti sutenekaccena visārado hoti na bāḷhaṃ rogātaṅkaṃ phusati mittavā ca hoti ime kho bhikkhave pañca ānisaṃsā samavatthacāreti. [222] Pañcime bhikkhave ādīnavā dīghacārikaṃ anavatthacārikaṃ anuyuttassa viharato katame pañca anadhigataṃ nādhigacchati adhigataṃ 4- parihāyati adhigatenekaccena avisārado hoti bāḷhaṃ rogātaṅkaṃ phusati na ca mittavā hoti ime kho bhikkhave pañca ādīnavā dīghacārikaṃ anavatthacārikaṃ anuyuttassa viharato . pañcime bhikkhave @Footnote: 1 Ma. Yu. bahubhāṇī . 2 Ma. pariyodāpeti. aparaṃpi īdisameva . 3 Ma. Yu. gāḷhaṃ. @aparaṃpi īdisameva . 4 Po. Ma. Yu. adhigatā. aparaṃpi īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page286.

Ānisaṃsā samavatthacāre katame pañca anadhigataṃ adhigacchati adhigataṃ na parihāyati adhigatenekaccena visārado hoti na bāḷhaṃ rogātaṅkaṃ phusati mittavā ca hoti ime kho bhikkhave pañca ānisaṃsā samavatthacāreti. [223] Pañcime bhikkhave ādīnavā abhinivāse 1- katame pañca bahubhaṇḍo hoti bahubhaṇḍasannicayo bahubhesajjo hoti bahubhesajjasannicayo bahukicco hoti bahukaraṇīyo abyatto 2- kiṃkaraṇīyesu saṃsaṭṭho viharati gahaṭṭhapabbajitehi ananulomikena gihisaṃsaggena tamhā ca āvāsā pakkamanto sāpekkho pakkamati ime kho bhikkhave pañca ādīnavā abhinivāse 1- . Pañcime bhikkhave ānisaṃsā samavatthanivāse 3- katame pañca na bahubhaṇḍo hoti na bahubhaṇḍasannicayo na bahubhesajjo hoti na bahubhesajjasannicayo na bahukicco hoti na bahukaraṇīyo byatto 4- kiṃkaraṇīyesu asaṃsaṭṭho viharati gahaṭṭhapabbajitehi ananulomikena gihisaṃsaggena tamhā ca āvāsā pakkamanto anapekkho pakkamati ime kho bhikkhave pañca ānisaṃsā samavatthanivāseti. [224] Pañcime bhikkhave ādīnavā abhinivāse katame pañca āvāsamaccharī hoti kulamaccharī hoti lābhamaccharī hoti vaṇṇamaccharī hoti dhammamaccharī hoti ime kho bhikkhave pañca ādīnavā abhinivāse. Pañcime bhikkhave ānisaṃsā samavatthanivāse katame pañca @Footnote: 1 Ma. Yu. atinivāse. aparaṃpi īdisameva . 2 Ma. byatto . 3 Ma. Yu. samavatthavāse. @aparaṃpi īdisameva . 4 Ma. na byatto.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page287.

Na āvāsamaccharī hoti na kulamaccharī hoti na lābhamaccharī hoti na vaṇṇamaccharī hoti na dhammamaccharī hoti ime kho bhikkhave pañca ānisaṃsā samavatthanivāseti. [225] Pañcime bhikkhave ādīnavā kulūpake katame pañca anāmantacāre āpajjati rahonisajjāya āpajjati paṭicchanne āsane āpajjati mātugāmassa uttarichappañcavācāhi dhammaṃ desento āpajjati kāmasaṅkappabahulo viharati ime kho bhikkhave pañca ādīnavā kulūpaketi. [226] Pañcime bhikkhave ādīnavā kulūpakassa bhikkhuno ativelaṃ kulesu saṃsaṭṭhassa viharato katame pañca mātugāmassa abhiṇhadassanaṃ dassane sati saṃsaggo saṃsagge sati vissāso vissāse sati otāro otiṇṇacittassetaṃ pāṭikaṅkhaṃ anabhirato vā brahmacariyaṃ carissati saṅkiliṭṭhaṃ 1- āpattiṃ āpajjissati sikkhaṃ vā paccakkhāya hīnāyāvattissati ime kho bhikkhave pañca ādīnavā kulūpakassa bhikkhuno ativelaṃ kulesu saṃsaṭṭhassa viharatoti. [227] Pañcime bhikkhave ādīnavā bhogesu katame pañca aggisādhāraṇā bhogā udakasādhāraṇā bhogā rājasādhāraṇā bhogā corasādhāraṇā bhogā appiyehi dāyādehi sādhāraṇā bhogā ime kho bhikkhave pañca ādīnavā bhogesu . pañcime bhikkhave ānisaṃsā bhogesu katame pañca bhoge nissāya attānaṃ sukheti pīṇeti @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. aññataraṃ vā saṅkiliṭṭhaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page288.

Sammā sukhaṃ pariharati mātāpitaro sukheti pīṇeti sammā sukhaṃ pariharati puttadāradāsakammakaraporise sukheti pīṇeti sammā sukhaṃ pariharati mittāmacce sukheti pīṇeti sammā sukhaṃ pariharati samaṇabrāhmaṇesu uddhaggikaṃ dakkhiṇaṃ patiṭṭhāpeti sovaggikaṃ sukhavipākaṃ saggasaṃvattanikaṃ ime kho bhikkhave pañca ānisaṃsā bhogesūti. [228] Pañcime bhikkhave ādīnavā ussūrabhatte kule katame pañca ye te atithī pāhunā te na kālena paṭipūjenti yā tā balipaṭiggāhikā devatā tā na kālena paṭipūjenti ye te samaṇabrāhmaṇā ekabhattikā rattūparatā viratā vikālabhojanā te na kālena paṭipūjenti dāsakammakaraporisā vimukhā kammaṃ karonti tāvatakaññeva asamayena bhuttaṃ anojavantaṃ hoti ime kho bhikkhave pañca ādīnavā ussūrabhatte kule . pañcime bhikkhave ānisaṃsā samayabhatte kule katame pañca ye te atithī pāhunā te kālena paṭipūjenti yā tā balipaṭiggāhikā devatā tā kālena paṭipūjenti ye te samaṇabrāhmaṇā ekabhattikā rattūparatā viratā vikālabhojanā te kālena paṭipūjenti dāsakammakaraporisā avimukhā kammaṃ karonti tāvatakaññeva samayena bhuttaṃ ojavantaṃ hoti ime kho bhikkhave pañca ānisaṃsā samayabhatte kuleti. [229] Pañcime bhikkhave ādīnavā kaṇhasappe katame pañca asuci duggandho sabhīru sappaṭibhayo mittadubbhī ime kho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page289.

Bhikkhave pañca ādīnavā kaṇhasappe evameva kho bhikkhave pañcime ādīnavā mātugāme katame pañca asuci duggandho sabhīru sappaṭibhayo mittadubbhī ime kho bhikkhave pañca ādīnavā mātugāmeti. [230] Pañcime bhikkhave ādīnavā kaṇhasappe katame pañca kodhano upanāhī ghoraviso dujivho mittadubbhī ime kho bhikkhave pañca ādīnavā kaṇhasappe evameva kho bhikkhave pañcime ādīnavā mātugāme katame pañca kodhano upanāhī ghoraviso dujivho mittadubbhī tatridaṃ bhikkhave mātugāmassa ghoravisatā yebhuyyena bhikkhave mātugāmo tibbarāgo tatridaṃ bhikkhave mātugāmassa dujivhatā yebhuyyena bhikkhave mātugāmo pisuṇavāco tatridaṃ bhikkhave mātugāmassa mittadubbhitā yebhuyyena bhikkhave mātugāmo aticārinī ime kho bhikkhave pañca ādīnavā mātugāmeti. Dīghacārikavaggo tatiyo. Tassuddānaṃ dve dīghacārikā vuttā abhinivāsamaccharaṃ 1- duve kulūpakā bhogo 2- bhattaṃ 3- sappāpare duveti. ---------- @Footnote: 1 Ma. atinivāsamaccharī. Yu. ---macchare . 2 Po. dve kulūpakaṃ bhogā. Ma. duve @ca kulūpakā bhogā. Yu. duve ca ... . 3 Po. ussurabhattaṃ kaṇhasappā apare dveti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page290.

Āvāsikavaggo catuttho [231] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato āvāsiko bhikkhu abhāvanīyo hoti katamehi pañcahi na ākappasampanno hoti na vattasampanno na bahussuto hoti na sutadharo na paṭisallekhitā hoti na paṭisallānārāmo na kalyāṇārāmo 1- na kalyāṇavāco hoti na kalyāṇavākkaraṇo duppañño hoti jaḷo eḷamūgo imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato āvāsiko bhikkhu abhāvanīyo hoti . pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato āvāsiko bhikkhu bhāvanīyo hoti katamehi pañcahi ākappasampanno hoti vattasampanno bahussuto hoti sutadharo paṭisallekhitā hoti paṭisallānārāmo kalyāṇārāmo 1- kalyāṇavāco hoti kalyāṇavākkaraṇo paññavā hoti ajaḷo aneḷamūgo imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato āvāsiko bhikkhu bhāvanīyo hotīti. [232] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato āvāsiko bhikkhu sabrahmacārīnaṃ piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo ca katamehi pañcahi sīlavā hoti pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo ye te dhammā ādikalyāṇā majjhekalyāṇā pariyosānakalyāṇā sātthaṃ sabyañjanaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page291.

Kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ abhivadanti tathārūpāssa dhammā bahussutā honti dhatā vacasā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā kalyāṇavāco hoti kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagaḷāya atthassa viññāpaniyā catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī āsavānaṃ khayā 1- anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato āvāsiko bhikkhu sabrahmacārīnaṃ piyo ca hoti manāpo ca garu ca bhāvanīyo cāti. [233] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato āvāsiko bhikkhu āvāsaṃ sobheti katamehi pañcahi sīlavā hoti .pe. sikkhati sikkhāpadesu bahussuto hoti .pe. diṭṭhiyā suppaṭividdhā kalyāṇavāco hoti kalyāṇavākkaraṇo poriyā vācāya samannāgato vissaṭṭhāya anelagaḷāya atthassa viññāpaniyā paṭibalo hoti upasaṅkamantaṃ 2- dhammiyā kathāya sandassetuṃ samādapetuṃ samuttejetuṃ sampahaṃsetuṃ catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato āvāsiko bhikkhu āvāsaṃ sobhetīti. [234] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato āvāsiko bhikkhu @Footnote: 1 Po. āsavānañca . 2 Ma. Yu. upasaṅkamante.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page292.

Āvāsassa bahūpakāro hoti katamehi pañcahi sīlavā hoti .pe. Samādāya sikkhati sikkhāpadesu bahussuto hoti .pe. diṭṭhiyā suppaṭividdhā khaṇḍaphullaṃ paṭisaṅkharoti mahā kho pana bhikkhusaṅgho abhikkanto nānāverajjakā bhikkhū gihīnaṃ upasaṅkamitvā āroceti mahā kho āvuso bhikkhusaṅgho abhikkanto nānāverajjakā bhikkhū karotha puññāni samayo puññāni kātunti catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato āvāsiko bhikkhu āvāsassa bahūpakāro hotīti. [235] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato āvāsiko bhikkhu gihiṃ 1- anukampati katamehi pañcahi adhisīlesu 2- samādapeti dhammadassane niveseti gilānake upasaṅkamitvā satiṃ uppādeti arahaggataṃ āyasmanto satiṃ upaṭṭhāpethāti mahā kho pana bhikkhusaṅgho abhikkanto nānāverajjakā bhikkhū gihīnaṃ upasaṅkamitvā āroceti mahā kho āvuso bhikkhusaṅgho abhikkanto nānāverajjakā bhikkhū karotha puññāni samayo puññāni kātunti yaṃ kho panassa bhojanaṃ denti lūkhaṃ vā paṇītaṃ vā taṃ attanā paribhuñjati saddhādeyyaṃ na vinipāteti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato āvāsiko bhikkhu gihiṃ 1- anukampatīti. @Footnote: 1 Ma. Yu. gihīnaṃ . 2 Ma. Yu. adhisīle.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page293.

[236] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato āvāsiko bhikkhu yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye katamehi pañcahi ananuvicca apariyogāhetvā avaṇṇārahassa vaṇṇaṃ bhāsati ananuvicca apariyogāhetvā vaṇṇārahassa avaṇṇaṃ bhāsati ananuvicca apariyogāhetvā appasādanīye ṭhāne pasādaṃ upadaṃseti ananuvicca apariyogāhetvā pasādanīye ṭhāne appasādaṃ upadaṃseti saddhādeyyaṃ vinipāteti . imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato āvāsiko bhikkhu yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye . pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato āvāsiko bhikkhu yathābhataṃ nikkhitto evaṃ sagge katamehi pañcahi anuvicca pariyogāhetvā avaṇṇārahassa avaṇṇaṃ bhāsati anuvicca pariyogāhetvā vaṇṇārahassa vaṇṇaṃ bhāsati anuvicca pariyogāhetvā appasādanīye ṭhāne appasādaṃ upadaṃseti anuvicca pariyogāhetvā pasādanīye ṭhāne pasādaṃ upadaṃseti saddhādeyyaṃ na vinipāteti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato āvāsiko bhikkhu yathābhataṃ nikkhitto evaṃ saggeti. [237] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato āvāsiko bhikkhu yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye katamehi pañcahi ananuvicca apariyogāhetvā avaṇṇārahassa vaṇṇaṃ bhāsati ananuvicca apariyogāhetvā vaṇṇārahassa avaṇṇaṃ bhāsati āvāsamaccharī hoti āvāsapaligedhī kulamaccharī hoti kulapaligedhī saddhādeyyaṃ vinipāteti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page294.

Imehi kho .pe. pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato āvāsiko bhikkhu yathābhataṃ nikkhitto evaṃ sagge katamehi pañcahi anuvicca pariyogāhetvā avaṇṇārahassa avaṇṇaṃ bhāsati anuvicca pariyogāhetvā vaṇṇārahassa vaṇṇaṃ bhāsati na āvāsamaccharī hoti na āvāsapaligedhī na kulamaccharī hoti na kulapaligedhī saddhādeyyaṃ na vinipāteti imehi kho .pe. [238] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato āvāsiko bhikkhu yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye katamehi pañcahi ananuvicca apariyogāhetvā avaṇṇārahassa vaṇṇaṃ bhāsati ananuvicca apariyogāhetvā vaṇṇārahassa avaṇṇaṃ bhāsati āvāsamaccharī hoti kulamaccharī hoti lābhamaccharī hoti imehi kho .pe. pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato āvāsiko bhikkhu yathābhataṃ nikkhitto evaṃ sagge katamehi pañcahi anuvicca pariyogāhetvā avaṇṇārahassa avaṇṇaṃ bhāsati anuvicca pariyogāhetvā vaṇṇārahassa vaṇṇaṃ bhāsati na āvāsamaccharī hoti na kulamaccharī hoti na lābhamaccharī hoti imehi kho .pe. [239] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato āvāsiko bhikkhu yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye katamehi pañcahi āvāsamaccharī hoti kulamaccharī hoti lābhamaccharī hoti vaṇṇamaccharī hoti saddhādeyyaṃ vinipāteti imehi kho .pe. pañcahi bhikkhave

--------------------------------------------------------------------------------------------- page295.

Dhammehi samannāgato āvāsiko bhikkhu yathābhataṃ nikkhitto evaṃ sagge katamehi pañcahi na āvāsamaccharī hoti na kulamaccharī hoti na lābhamaccharī hoti na vaṇṇamaccharī hoti saddhādeyyaṃ na vinipāteti imehi kho .pe. [240] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato āvāsiko bhikkhu yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye katamehi pañcahi āvāsamaccharī hoti kulamaccharī hoti lābhamaccharī hoti vaṇṇamaccharī hoti dhammamaccharī hoti imehi kho .pe. pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato āvāsiko bhikkhu yathābhataṃ nikkhitto evaṃ sagge katamehi pañcahi na āvāsamaccharī hoti na kulamaccharī hoti na lābhamaccharī hoti na vaṇṇamaccharī hoti na dhammamaccharī hoti imehi kho .pe. Āvāsikavaggo catuttho. Tassuddānaṃ āvāsiko appiyasobhanā ca 1- bahūpakāro anukampako ca yathābhatañcāpi avaṇṇagedhā 2- catukkamaccherapañcakena cāti 2-. ----------- @Footnote: 1 Ma. āvāsiko piyo ca sobhano. Yu. āvāsikopi yo ca sobhanā . 2 Ma. tayo @ca vaṇṇārahā ceva macchariyā duvepi cāti. Yu. yathābhataṃ avaṇṇaṃ ca catukkamaccharīyena @cāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page296.

Duccaritavaggo pañcamo [241] Pañcime bhikkhave ādīnavā duccarite katame pañca attāpi attānaṃ upavadati anuvicca viññū garahanti pāpako kittisaddo abbhuggacchati sammūḷho kālaṃ karoti kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati ime kho bhikkhave pañca ādīnavā duccarite . pañcime bhikkhave ānisaṃsā sucarite katame pañca attāpi attānaṃ na upavadati anuvicca viññū pasaṃsanti kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchati asammūḷho kālaṃ karoti kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati ime kho bhikkhave pañca ānisaṃsā sucariteti. [242] Pañcime bhikkhave ādīnavā kāyaduccarite .pe. Pañcime bhikkhave ānisaṃsā kāyasucarite .pe. [243] Pañcime bhikkhave ādīnavā vacīduccarite .pe. Pañcime bhikkhave ānisaṃsā vacīsucarite .pe. [244] Pañcime bhikkhave ādīnavā manoduccarite katame pañca attāpi attānaṃ upavadati anuvicca viññū garahanti pāpako kittisaddo abbhuggacchati sammūḷho kālaṃ karoti kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati ime kho bhikkhave pañca ādīnavā manoduccarite . pañcime bhikkhave ānisaṃsā manosucarite katame pañca attāpi attānaṃ na upavadati anuvicca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page297.

Viññū pasaṃsanti kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchati asammūḷho kālaṃ karoti kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati ime kho bhikkhave pañca ānisaṃsā manosucariteti. [245] Pañcime bhikkhave ādīnavā duccarite katame pañca attāpi attānaṃ upavadati anuvicca viññū garahanti pāpako kittisaddo abbhuggacchati saddhammā vuṭṭhāti asaddhamme patiṭṭhāti ime kho bhikkhave pañca ādīnavā duccarite . pañcime bhikkhave ānisaṃsā sucarite katame pañca attāpi attānaṃ na upavadati anuvicca viññū pasaṃsanti kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchati asaddhammā vuṭṭhāti saddhamme patiṭṭhāti ime kho bhikkhave pañca ānisaṃsā sucariteti. [246] Pañcime bhikkhave ādīnavā kāyaduccarite .pe. Pañcime bhikkhave ānisaṃsā kāyasucarite .pe. [247] Pañcime bhikkhave ādīnavā vacīduccarite .pe. Pañcime bhikkhave ānisaṃsā vacīsucarite .pe. [248] Pañcime bhikkhave ādīnavā manoduccarite katame pañca attāpi attānaṃ upavadati anuvicca viññū garahanti pāpako kittisaddo abbhuggacchati saddhammā vuṭṭhāti asaddhamme patiṭṭhāti ime kho bhikkhave pañca ādīnavā manoduccarite . Pañcime bhikkhave ānisaṃsā manosucarite katame pañca attāpi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page298.

Attānaṃ na upavadati anuvicca viññū pasaṃsanti kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchati asaddhammā vuṭṭhāti saddhamme patiṭṭhāti ime kho bhikkhave pañca ānisaṃsā manosucariteti. [249] Pañcime bhikkhave ādīnavā sīvathikāya katame pañca asuci duggandhā sappaṭibhayā vālānaṃ amanussānaṃ āvāso bahuno janassa ārodanā ime kho bhikkhave pañca ādīnavā sīvathikāya evameva kho bhikkhave pañcime ādīnavā sīvathikūpame puggale katame pañca idha bhikkhave ekacco puggalo asucinā kāyakammena samannāgato hoti asucinā vacīkammena samannāgato hoti asucinā manokammena samannāgato hoti idamassa asucitāya vadāmi seyyathāpi sā bhikkhave sīvathikā asuci tathūpamāhaṃ bhikkhave imaṃ puggalaṃ vadāmi. {249.1} Tassa asucinā kāyakammena samannāgatassa asucinā vacīkammena samannāgatassa asucinā manokammena samannāgatassa pāpako kittisaddo abbhuggacchati idamassa duggandhatāya vadāmi seyyathāpi sā bhikkhave sīvathikā duggandhā tathūpamāhaṃ bhikkhave imaṃ puggalaṃ vadāmi. {249.2} Tamenaṃ asucinā kāyakammena samannāgataṃ asucinā vacīkammena samannāgataṃ asucinā manokammena samannāgataṃ pesalā sabrahmacārī ārakā parivajjenti idamassa sappaṭibhayasmiṃ vadāmi seyyathāpi sā bhikkhave sīvathikā sappaṭibhayā tathūpamāhaṃ bhikkhave imaṃ puggalaṃ vadāmi. {249.3} So asucinā kāyakammena samannāgato asucinā vacīkammena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page299.

Samannāgato asucinā manokammena samannāgato sabhāgehi puggalehi saddhiṃ saṃvasati idamassa vālāvasathasmiṃ 1- vadāmi seyyathāpi sā bhikkhave sīvathikā vālānaṃ amanussānaṃ āvāso tathūpamāhaṃ bhikkhave imaṃ puggalaṃ vadāmi. {249.4} Tamenaṃ asucinā kāyakammena samannāgataṃ asucinā vacīkammena samannāgataṃ asucinā manokammena samannāgataṃ pesalā sabrahmacārī disvā khiyadhammaṃ āpajjanti aho vata no dukkhaṃ ye mayaṃ evarūpehi puggalehi saddhiṃ saṃvasāmāti idamassa ārodanāya vadāmi seyyathāpi sā bhikkhave sīvathikā bahuno janassa ārodanā tathūpamāhaṃ bhikkhave imaṃ puggalaṃ vadāmi . ime kho bhikkhave pañca ādīnavā sīvathikūpame puggaleti. [250] Pañcime bhikkhave ādīnavā puggalappasāde katame pañca yasmiṃ bhikkhave puggale puggalo abhippasanno hoti so tathārūpaṃ āpattiṃ āpanno hoti yathārūpāya āpattiyā saṅgho ukkhipati tassa evaṃ hoti yo kho myāyaṃ puggalo piyo manāpo so saṅghena ukkhittoti bhikkhūsu appasādabahulo hoti bhikkhūsu appasādabahulo samāno aññe bhikkhū na bhajati aññe bhikkhū abhajanto saddhammaṃ na suṇāti saddhammaṃ asuṇanto saddhammā parihāyati ayaṃ bhikkhave paṭhamo ādīnavo puggalappasāde . puna caparaṃ bhikkhave yasmiṃ puggale puggalo abhippasanno hoti so tathārūpaṃ āpattiṃ āpanno hoti yathārūpāya āpattiyā saṅgho ante @Footnote: 1 Ma. pālāvāsasmiṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page300.

Nisīdāpeti tassa evaṃ hoti yo kho myāyaṃ puggalo piyo manāpo so saṅghena ante nisīdāpitoti bhikkhūsu appasādabahulo hoti bhikkhūsu appasādabahulo samāno aññe bhikkhū na bhajati aññe bhikkhū abhajanto saddhammaṃ na suṇāti saddhammaṃ asuṇanto saddhammā parihāyati ayaṃ bhikkhave dutiyo ādīnavo puggalappasāde . Puna caparaṃ bhikkhave yasmiṃ puggale puggalo abhippasanno hoti so disāpakkanto hoti .pe. so vibbhanto hoti .pe. so kālakato hoti tassa evaṃ hoti yo kho myāyaṃ puggalo piyo manāpo so kālakatoti aññe bhikkhū na bhajati aññe bhikkhū abhajanto saddhammaṃ na suṇāti saddhammaṃ asuṇanto saddhammā parihāyati ayaṃ bhikkhave pañcamo ādīnavo puggalappasāde . ime kho bhikkhave pañca ādīnavā puggalappasādeti. Duccaritavaggo pañcamo. Tassuddānaṃ duccaritaṃ kāyaduccaritaṃ vacīduccaritaṃ manoduccaritaṃ catūhi pare 1- dve sīvathikā puggalappasādena cāti. Pañcamo paṇṇāsako niṭṭhito. ----------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page301.

Vaggāsaṅgahitā suttantā [251] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgatena bhikkhunā upasampādetabbaṃ katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu asekhena sīlakkhandhena samannāgato hoti asekhena samādhikkhandhena samannāgato hoti asekhena paññākkhandhena samannāgato hoti asekhena vimuttikkhandhena samannāgato hoti asekhena vimuttiñāṇadassanakkhandhena samannāgato hoti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgatena bhikkhunā upasampādetabbanti. [252] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgatena bhikkhunā nissayo dātabbo katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu asekhena sīlakkhandhena samannāgato hoti .pe. asekhena vimuttiñāṇadassanakkhandhena samannāgato hoti imehi kho .pe. [253] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgatena bhikkhunā sāmaṇero upaṭṭhāpetabbo katamehi pañcahi idha bhikkhave bhikkhu asekhena sīlakkhandhena samannāgato hoti .pe. asekhena vimuttiñāṇadassanakkhandhena samannāgato hoti imehi kho .pe. [254] Pañcimāni bhikkhave macchariyāni katamāni pañca āvāsamacchariyaṃ kulamacchariyaṃ lābhamacchariyaṃ vaṇṇamacchariyaṃ dhammamacchariyaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page302.

Imāni kho bhikkhave pañca macchariyāni imesaṃ kho bhikkhave pañcannaṃ macchariyānaṃ etaṃ patikkiṭṭhaṃ 1- yadidaṃ dhammamacchariyanti. [255] Pañcannaṃ bhikkhave macchariyānaṃ pahānāya samucchedāya brahmacariyaṃ vussati katamesaṃ pañcannaṃ āvāsamacchariyassa pahānāya samucchedāya brahmacariyaṃ vussati kulamacchariyassa ... lābhamacchariyassa ... Vaṇṇamacchariyassa ... dhammamacchariyassa pahānāya samucchedāya brahmacariyaṃ vussati imesaṃ kho bhikkhave pañcannaṃ macchariyānaṃ pahānāya samucchedāya brahmacariyaṃ vussatīti. [256] Pañca 2- bhikkhave dhamme appahāya abhabbo paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharituṃ katame pañca āvāsamacchariyaṃ kulamacchariyaṃ lābhamacchariyaṃ vaṇṇamacchariyaṃ dhammamacchariyaṃ ime kho bhikkhave pañca dhamme appahāya abhabbo paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharituṃ . pañca 2- bhikkhave dhamme pahāya bhabbo paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharituṃ katame pañca āvāsamacchariyaṃ kulamacchariyaṃ lābhamacchariyaṃ vaṇṇamacchariyaṃ dhammamacchariyaṃ ime kho bhikkhave pañca dhamme pahāya bhabbo paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharitunti. [257] Pañca 2- bhikkhave dhamme appahāya abhabbo dutiyaṃ jhānaṃ ... tatiyaṃ jhānaṃ ... catutthaṃ jhānaṃ ... sotāpattiphalaṃ ... Sakadāgāmiphalaṃ ... anāgāmiphalaṃ ... arahattaṃ 3- sacchikātuṃ katame pañca @Footnote: 1 Ma. paṭikkuṭṭhaṃ . 2 Ma. Yu. pañcime . 3 Po. arahattaphalaṃ. Yu. arahattapphalaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page303.

Āvāsamacchariyaṃ kulamacchariyaṃ lābhamacchariyaṃ vaṇṇamacchariyaṃ dhammamacchariyaṃ ime kho bhikkhave pañca dhamme appahāya abhabbo arahattaṃ 1- sacchikātuṃ. Pañca bhikkhave dhamme pahāya bhabbo arahattaṃ 1- sacchikātuṃ katame pañca āvāsamacchariyaṃ kulamacchariyaṃ lābhamacchariyaṃ vaṇṇamacchariyaṃ dhammamacchariyaṃ ime kho bhikkhave pañca dhamme pahāya bhabbo arahattaṃ 1- sacchikātunti. [258] Pañca 2- bhikkhave dhamme appahāya abhabbo paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharituṃ katame pañca āvāsamacchariyaṃ kulamacchariyaṃ lābhamacchariyaṃ vaṇṇamacchariyaṃ akataññutaṃ akataveditaṃ ime kho bhikkhave pañca dhamme appahāya abhabbo paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharituṃ . Pañca 2- bhikkhave dhamme pahāya bhabbo paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharituṃ katame pañca āvāsamacchariyaṃ kulamacchariyaṃ lābhamacchariyaṃ vaṇṇamacchariyaṃ akataññutaṃ akataveditaṃ ime kho bhikkhave pañca dhamme pahāya bhabbo paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharitunti. [259] Pañca 2- bhikkhave dhamme appahāya abhabbo dutiyaṃ jhānaṃ ... Tatiyaṃ jhānaṃ ... catutthaṃ jhānaṃ ... Sotāpattiphalaṃ ... Sakadāgāmiphalaṃ ... Anāgāmiphalaṃ ... arahattaṃ sacchikātuṃ katame pañca āvāsamacchariyaṃ kulamacchariyaṃ lābhamacchariyaṃ vaṇṇamacchariyaṃ akataññutaṃ akataveditaṃ ime kho bhikkhave pañca dhamme appahāya abhabbo arahattaṃ sacchikātuṃ . pañca bhikkhave dhamme pahāya bhabbo arahattaṃ sacchikātuṃ @Footnote: 1 Yu. arahattapphalaṃ . 2 Ma. Yu. pañcime.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page304.

Katame pañca āvāsamacchariyaṃ kulamacchariyaṃ lābhamacchariyaṃ vaṇṇamacchariyaṃ akataññutaṃ akataveditaṃ ime kho bhikkhave pañca dhamme pahāya bhabbo arahattaṃ sacchikātunti. [260] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhattuddesako na sammannitabbo katamehi pañcahi chandāgatiṃ gacchati dosāgatiṃ gacchati mohāgatiṃ gacchati bhayāgatiṃ gacchati uddiṭṭhānuddiṭṭhaṃ na jānāti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhattuddesako na sammannitabbo . pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhattuddesako sammannitabbo katamehi pañcahi na chandāgatiṃ gacchati na dosāgatiṃ gacchati na mohāgatiṃ gacchati na bhayāgatiṃ gacchati uddiṭṭhānuddiṭṭhaṃ jānāti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhattuddesako sammannitabboti. [261] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhattuddesako na sammannitabbo 1- sammatopi na pesetabbo .pe. sammato pesetabbo .pe. bālo veditabbo .pe. paṇḍito veditabbo .pe. Khataṃ upahataṃ attānaṃ pariharati .pe. akkhataṃ anupahataṃ attānaṃ pariharati .pe. yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye . .pe. yathābhataṃ nikkhitto evaṃ sagge katamehi pañcahi na chandāgatiṃ gacchati na dosāgatiṃ gacchati na mohāgatiṃ gacchati na bhayāgatiṃ gacchati @Footnote: 1 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page305.

Uddiṭṭhānuddiṭṭhaṃ jānāti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhattuddesako yathābhataṃ nikkhitto evaṃ saggeti. [262] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato senāsanapaññāpako na sammannitabbo ... Paññattāpaññattaṃ na jānāti ... Senāsanapaññāpako sammannitabbo ... paññattāpaññattaṃ jānāti ... Senāsanagāhāpako na sammannitabbo ... paññattāpaññattaṃ na jānāti ... senāsanagāhāpako sammannitabbo ... paññattāpaññattaṃ jānāti ... bhaṇḍāgāriko na sammannitabbo ... guttāguttaṃ na jānāti ... Bhaṇḍāgāriko sammannitabbo ... Guttāguttaṃ jānāti ... Cīvarapaṭiggāhako na sammannitabbo ... gahitāgahitaṃ na jānāti ... cīvarapaṭiggāhako sammannitabbo ... gahitāgahitaṃ jānāti ... Cīvarabhājako na sammannitabbo ... bhājitābhājitaṃ na jānāti ... cīvarabhājako sammannitabbo ... Bhājitābhājitaṃ jānāti ... Yāgubhājako na sammannitabbo ... Yāgubhājako sammannitabbo ... phalabhājako na sammannitabbo ... phalabhājako sammannitabbo ... khajjakabhājako na sammannitabbo ... Bhājitābhājitaṃ na jānāti ... khajjakabhājako sammannitabbo ... Bhājitābhājitaṃ jānāti ... Appamattakavissajjako na sammannitabbo ... vissajjitāvissajjitaṃ na jānāti ... appamattakavissajjako sammannitabbo ... Vissajjitāvissajjitaṃ jānāti ... sāṭiyagāhāpako na sammannitabbo ... gahitāgahitaṃ na

--------------------------------------------------------------------------------------------- page306.

Jānāti ... sāṭiyagāhāpako sammannitabbo ... gahitāgahitaṃ jānāti ... pattaggāhāpako na sammannitabbo ... gahitāgahitaṃ na jānāti ... Pattaggāhāpako sammannitabbo ... Gahitāgahitaṃ jānāti ... Ārāmika- pesako na sammannitabbo ... Pesitāpesitaṃ na jānāti ... Ārāmika- pesako sammannitabbo ... pesitāpesitaṃ jānāti ... Sāmaṇerapesako na sammannitabbo ... sāmaṇerapesako sammannitabbo ... Sammatopi na pesetabbo ... Sammato pesetabbo ... Bālo veditabbo ... Paṇḍito veditabbo ... khataṃ upahataṃ attānaṃ pariharati ... akkhataṃ anupahataṃ attānaṃ pariharati ... yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye ... Pesitāpesitaṃ na jānāti ... yathābhataṃ nikkhitto evaṃ sagge katamehi pañcahi na chandāgatiṃ gacchati na dosāgatiṃ gacchati na mohāgatiṃ gacchati na bhayāgatiṃ gacchati pesitāpesitaṃ jānāti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato sāmaṇerapesako yathābhataṃ nikkhitto evaṃ saggeti. [263] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye katamehi pañcahi pāṇātipātī hoti adinnādāyī hoti abrahmacārī hoti musāvādī hoti surāmerayamajjapamādaṭṭhāyī hoti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye . pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu yathābhataṃ nikkhitto evaṃ sagge katamehi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page307.

Pañcahi pāṇātipātā paṭivirato hoti adinnādānā paṭivirato hoti abrahmacariyā paṭivirato hoti musāvādā paṭivirato hoti surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭivirato hoti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu yathābhataṃ nikkhitto evaṃ saggeti. [264] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgatā bhikkhunī ... Sikkhamānā ... sāmaṇero 1- ... Sāmaṇerī ... Upāsako ... Upāsikā yathābhataṃ nikkhittā evaṃ niraye katamehi pañcahi pāṇātipātinī hoti adinnādāyinī hoti kāmesu micchācārinī hoti musāvādinī hoti surāmerayamajjapamādaṭṭhāyinī hoti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgatā upāsikā yathābhataṃ nikkhittā evaṃ niraye . Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgatā upāsikā yathābhataṃ nikkhittā evaṃ sagge katamehi pañcahi pāṇātipātā paṭiviratā hoti adinnādānā paṭiviratā hoti kāmesu micchācārā paṭiviratā hoti musāvādā paṭiviratā hoti surāmerayamajjapamādaṭṭhānā paṭiviratā hoti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgatā upāsikā yathābhataṃ nikkhittā evaṃ saggeti. [265] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato ājīvako yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye katamehi pañcahi pāṇātipātī hoti adinnādāyī hoti abrahmacārī hoti musāvādī hoti surāmerayamajjapamādaṭṭhāyī hoti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi @Footnote: 1 Yu. sāmaṇerā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page308.

Samannāgato ājīvako yathābhataṃ nikkhitto evaṃ nirayeti. [266] Pañcahi bhikkhave dhammehi samannāgato nigaṇṭho ... Muṇḍasāvako ... jaṭilako ... paribbājako ... māgaṇḍiko ... Tedaṇḍiko ... āruddhako 1- ... Gotamako ... Devadhammiko yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye katamehi pañcahi pāṇātipātī hoti adinnādāyī hoti abrahmacārī hoti musāvādī hoti surāmerayamajjapamādaṭṭhāyī hoti imehi kho bhikkhave pañcahi dhammehi samannāgato devadhammiko yathābhataṃ nikkhitto evaṃ nirayeti. [267] Rāgassa bhikkhave abhiññāya pañca dhammā bhāvetabbā katame pañca asubhasaññā maraṇasaññā ādīnavasaññā āhāre paṭikkūlasaññā sabbaloke anabhiratasaññā rāgassa bhikkhave abhiññāya ime pañca dhammā bhāvetabbāti. [268] Rāgassa bhikkhave abhiññāya pañca dhammā bhāvetabbā katame pañca aniccasaññā anicce dukkhasaññā dukkhe anattasaññā pahānasaññā virāgasaññā rāgassa bhikkhave abhiññāya ime pañca dhammā bhāvetabbāti. [269] Rāgassa bhikkhave abhiññāya pañca dhammā bhāvetabbā katame pañca saddhindriyaṃ viriyindriyaṃ satindriyaṃ samādhindriyaṃ paññindriyaṃ rāgassa bhikkhave abhiññāya ime pañca dhammā bhāvetabbāti. @Footnote: 1 Po. Yu. aviruddhako.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page309.

[270] Rāgassa bhikkhave abhiññāya pañca dhammā bhāvetabbā katame pañca saddhābalaṃ viriyabalaṃ satibalaṃ samādhibalaṃ paññābalaṃ rāgassa bhikkhave abhiññāya ime pañca dhammā bhāvetabbāti. [271] Rāgassa bhikkhave pariññāya .pe. parikkhayāya pahānāya khayāya vayāya virāgāya nirodhāya cāgāya paṭinissaggāya pañca dhammā bhāvetabbā .pe. dosassa ... mohassa ... Kodhassa ... Upanāhassa makkhassa ... paḷāsassa ... Issāya ... Macchariyassa ... Māyāya ... Sātheyyassa ... thambhassa ... Sārambhassa ... Mānassa ... Atimānassa ... madassa ... pamādassa ... abhiññāya .pe. Pariññāya parikkhayāya pahānāya khayāya vayāya virāgāya nirodhāya cāgāya paṭinissaggāya ime pañca dhammā bhāvetabbāti. Pañcakanipāto 1- niṭṭhito. ----------- @Footnote: 1 Ma. Yu. tassuddānaṃ @ abhiññāya pariññāya parikkhayāya pahānāya khayāya vayena ca @ virāganirodhā cāgañca paṭinissaggo ime dasāti. @ tatridaṃ vagguddānaṃ @ sekhabalaṃ basañceva pañcaṅgikañca sumanaṃ @ muṇḍanīvaraṇaṃ saññañca yodhājīvañca aṭṭhamaṃ @ theraṃ kakudhaphāsuñca andhakavindadvādasaṃ @ gilānarājatikaṇḍaṃ saddhammā ghātupāsakaṃ @ araññabrāhmaṇañceva kimilakkosakaṃ tathā @ dīghacārāvāsikañca duccaritūpasampadanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page310.

@Footnote: ****************************** @ * hanṛ´ā 310 nīṛ´์ m‡mīkhṛ´amūla * @ ******************************

--------------------------------------------------------------------------------------------- page311.

Suttantapiṭake aṅguttarakāyassa chakkanipāto ------ namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa. Paṭhamapaṇṇāsako āhuneyyavaggo paṭhamo [272] 1 Evamme sutaṃ ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti . bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca chahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa katamehi chahi idha bhikkhave bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā neva sumano hoti na dummano upekkhako viharati sato sampajāno sotena saddaṃ sutvā ... Ghānena gandhaṃ ghāyitvā ... Jivhāya rasaṃ sāyitvā ... Kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā ... manasā dhammaṃ viññāya neva sumano hoti na dummano upekkhako viharati sato sampajāno imehi kho bhikkhave chahi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti . Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page312.

[273] 2 Chahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti .pe. anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa katamehi chahi idha bhikkhave bhikkhu anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhoti ekopi hutvā bahudhā hoti bahudhāpi hutvā eko hoti āvibhāvaṃ tirobhāvaṃ tirokuḍḍaṃ tiropākāraṃ tiropabbataṃ asajjamāno gacchati seyyathāpi ākāse paṭhaviyāpi ummujjanimujjaṃ karoti seyyathāpi udake udakepi abhijjamāne gacchati seyyathāpi paṭhaviyaṃ ākāsepi pallaṅkena kamati seyyathāpi pakkhī sakuṇo imepi candimasuriye evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve pāṇinā parāmasati 1- parimajjati yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vatteti. {273.1} Dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya ubho sadde suṇāti dibbe ca mānuse ca ye dūre santike ca. Parasattānaṃ parapuggalānaṃ cetasā ceto paricca pajānāti sarāgaṃ vā cittaṃ sarāgaṃ cittanti pajānāti vītarāgaṃ vā cittaṃ ... Sadosaṃ vā cittaṃ ... Vītadosaṃ vā cittaṃ ... samohaṃ vā cittaṃ ... Vītamohaṃ vā cittaṃ ... Saṅkhittaṃ vā cittaṃ ... vikkhittaṃ vā cittaṃ ... mahaggataṃ vā cittaṃ ... Amahaggataṃ vā cittaṃ ... sauttaraṃ vā cittaṃ ... Anuttaraṃ vā cittaṃ ... Samāhitaṃ vā cittaṃ ... asamāhitaṃ vā cittaṃ ... Vimuttaṃ vā cittaṃ ... Avimuttaṃ vā cittaṃ avimuttaṃ cittanti pajānāti. {273.2} Anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati seyyathīdaṃ ekaṃpi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo @Footnote: 1 Ma. parimasati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page313.

Tiṃsampi jātiyo cattāḷīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto so tato cuto amutra udapādiṃ tatrapāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhap- paṭisaṃvedī evamāyupariyanto so tato cuto idhūpapannoti iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati. {273.3} Dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannāti iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti . āsavānaṃ khayā anāsavañcetovimuttiṃ 1- @Footnote: 1 Ma. Yu. anāsavaṃ ce ....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page314.

Paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati imehi kho bhikkhave chahi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti .pe. Anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti. [274] 3 Chahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti .pe. anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa katamehi chahi saddhindriyena viriyindriyena satindriyena samādhindriyena paññindriyena āsavānañca 1- khayā anāsavañcetovimuttiṃ 2- paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati imehi kho bhikkhave chahi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti. [275] 4 Chahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti .pe. anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa katamehi chahi saddhābalena viriyabalena satibalena samādhibalena paññābalena āsavānañca 1- khayā anāsavañcetovimuttiṃ 2- paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati imehi kho bhikkhave chahi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti .pe. anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti. [276] 5 Chahi bhikkhave aṅgehi samannāgato rañño bhadro assājāniyo 3- rājāraho hoti rājabhoggo rañño aṅgantveva saṅkhaṃ gacchati @Footnote: 1 Ma. Yu. casaddo natthi . 2 Ma. Yu. anāsavaṃ ce ... . 3 Ma. assājānīyo. @sabbattha īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page315.

Katamehi chahi idha bhikkhave rañño bhadro assājāniyo khamo hoti rūpānaṃ khamo saddānaṃ khamo gandhānaṃ khamo rasānaṃ khamo phoṭṭhabbānaṃ vaṇṇasampanno ca hoti imehi kho bhikkhave chahi aṅgehi samannāgato rañño bhadro assājāniyo rājāraho hoti rājabhoggo rañño aṅgantveva saṅkhaṃ gacchati evameva kho bhikkhave chahi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti .pe. anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa katamehi chahi idha bhikkhave bhikkhu khamo hoti rūpānaṃ khamo saddānaṃ khamo gandhānaṃ khamo rasānaṃ khamo phoṭṭhabbānaṃ khamo dhammānaṃ imehi kho bhikkhave chahi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti .pe. anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti. [277] 6 Chahi bhikkhave dhammehi samannāgato rañño bhadro assājāniyo rājāraho hoti rājabhoggo rañño aṅgantveva saṅkhaṃ gacchati katamehi chahi idha bhikkhave rañño bhadro assājāniyo khamo hoti rūpānaṃ khamo saddānaṃ khamo gandhānaṃ khamo rasānaṃ khamo phoṭṭhabbānaṃ balasampanno ca hoti imehi kho bhikkhave chahi aṅgehi samannāgato rañño bhadro assājāniyo rājāraho hoti rājabhoggo rañño aṅgantveva saṅkhaṃ gacchati evameva kho bhikkhave chahi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti .pe. anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa katamehi chahi idha bhikkhave bhikkhu khamo hoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page316.

Rūpānaṃ khamo saddānaṃ khamo gandhānaṃ khamo rasānaṃ khamo phoṭṭhabbānaṃ khamo dhammānaṃ imehi kho bhikkhave chahi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti .pe. anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti. [278] 7 Chahi bhikkhave dhammehi samannāgato rañño bhadro assājāniyo rājāraho hoti rājabhoggo rañño aṅgantveva saṅkhaṃ gacchati katamehi chahi idha bhikkhave rañño bhadro assājāniyo khamo hoti rūpānaṃ khamo saddānaṃ khamo gandhānaṃ khamo rasānaṃ khamo phoṭṭhabbānaṃ javasampanno ca hoti imehi kho bhikkhave chahi aṅgehi samannāgato rañño bhadro assājāniyo 1- rājāraho hoti rājabhoggo rañño aṅgantveva saṅkhaṃ gacchati evameva kho bhikkhave chahi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti .pe. anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa katamehi chahi idha bhikkhave bhikkhu khamo hoti rūpānaṃ .pe. khamo dhammānaṃ imehi kho bhikkhave chahi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti .pe. anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti. [279] 8 Chayimāni bhikkhave anuttariyāni katamāni cha dassanānuttariyaṃ savanānuttariyaṃ lābhānuttariyaṃ sikkhānuttariyaṃ pāricariyānuttariyaṃ anussatānuttariyaṃ imāni kho bhikkhave cha anuttariyānīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page317.

[280] 9 Chayimāni bhikkhave anussatiṭṭhānāni katamāni cha buddhānussati dhammānussati saṅghānussati sīlānussati cāgānussati devatānussati imāni kho bhikkhave cha anussatiṭṭhānānīti. [281] 10 Ekaṃ samayaṃ bhagavā sakkesu viharati kapilavatthusmiṃ nigrodhārāme . atha kho mahānāmo sakko yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho mahānāmo sakko bhagavantaṃ etadavoca yo so bhante ariyasāvako āgataphalo viññātasāsano so katamena vihārena bahulaṃ viharatīti. {281.1} Yo so mahānāma ariyasāvako āgataphalo viññātasāsano so iminā vihārena bahulaṃ viharati idha mahānāma ariyasāvako tathāgataṃ anussarati itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti yasmiṃ mahānāma samaye ariyasāvako tathāgataṃ anussarati nevassa tasmiṃ samaye rāgapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na dosapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na mohapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti ujugatamevassa tasmiṃ samaye cittaṃ hoti tathāgataṃ ārabbha ujugatacitto kho pana mahānāma ariyasāvako labhati atthavedaṃ labhati dhammavedaṃ labhati dhammūpasañhitaṃ pāmujjaṃ pamuditassa pīti jāyati pītimanassa kāyo passambhati passaddhakāyo sukhaṃ vedayati 1- sukhino cittaṃ samādhiyati ayaṃ vuccati mahānāma ariyasāvako visamagatāya pajāya samappatto 2- viharati sabyāpajjhāya @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. vediyati. aparaṃpi evaṃ ñātabbaṃ . 2 Yu. sampanno. aparaṃpi evaṃ @ñātabbaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page318.

Pajāya abyāpajjho viharati dhammasotaṃ samāpanno buddhānussatiṃ bhāveti. {281.2} Puna caparaṃ mahānāma ariyasāvako dhammaṃ anussarati svākkhāto bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opanayiko 1- paccattaṃ veditabbo viññūhīti yasmiṃ mahānāma samaye ariyasāvako dhammaṃ anussarati nevassa tasmiṃ samaye rāgapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na dosapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na mohapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti ujugatamevassa tasmiṃ samaye cittaṃ hoti dhammaṃ ārabbha ujugatacitto kho pana mahānāma ariyasāvako labhati atthavedaṃ labhati dhammavedaṃ labhati dhammūpasañhitaṃ pāmujjaṃ pamuditassa pīti jāyati pītimanassa kāyo passambhati passaddhakāyo sukhaṃ vedayati sukhino cittaṃ samādhiyati ayaṃ vuccati mahānāma ariyasāvako visamagatāya pajāya samappatto viharati sabyāpajjhāya pajāya abyāpajjho viharati dhammasotaṃ samāpanno dhammānussatiṃ bhāveti. {281.3} Puna caparaṃ mahānāma ariyasāvako saṅghaṃ anussarati supaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ujupaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ñāyapaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho sāmīcipaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho yadidaṃ cattāri purisayugāni aṭṭha purisapuggalā esa bhagavato sāvakasaṅgho āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti yasmiṃ mahānāma samaye ariyasāvako saṅghaṃ anussarati nevassa tasmiṃ samaye rāgapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na dosapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na mohapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ @Footnote: 1 Ma. opaneyyiko.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page319.

Hoti ujugatamevassa tasmiṃ samaye cittaṃ hoti saṅghaṃ ārabbha ujugatacitto kho pana mahānāma ariyasāvako labhati atthavedaṃ labhati dhammavedaṃ labhati dhammūpasañhitaṃ pāmujjaṃ pamuditassa pīti jāyati pītimanassa kāyo passambhati passaddhakāyo sukhaṃ vedayati sukhino cittaṃ samādhiyati ayaṃ vuccati mahānāma ariyasāvako visamagatāya pajāya samappatto viharati sabyāpajjhāyapajāya abyāpajjho viharati dhammasotaṃ samāpanno saṅghānussatiṃ bhāveti. {281.4} Puna caparaṃ mahānāma ariyasāvako attano sīlāni anussarati akhaṇḍāni acchiddāni asabalāni akammāsāni bhujissāni viññūpasaṭṭhāni aparāmaṭṭhāni samādhisaṃvattanikāni yasmiṃ mahānāma samaye ariyasāvako attano sīlāni 1- anussarati nevassa tasmiṃ samaye rāgapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na dosapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na mohapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti ujugatamevassa tasmiṃ samaye cittaṃ hoti sīlaṃ ārabbha ujugatacitto kho pana mahānāma ariyasāvako labhati atthavedaṃ labhati dhammavedaṃ labhati dhammūpasañhitaṃ *- pāmujjaṃ pamuditassa pīti jāyati pītimanassa kāyo passambhati passaddhakāyo sukhaṃ vedayati sukhino cittaṃ samādhiyati ayaṃ vuccati mahānāma ariyasāvako visamagatāya pajāya samappatto viharati sabyāpajjhāya pajāya abyāpajjho viharati dhammasotaṃ samāpanno sīlānussatiṃ bhāveti. {281.5} Puna caparaṃ mahānāma ariyasāvako attano cāgaṃ anussarati lābhā vata me suladdhaṃ vata me yohaṃ maccheramalapariyuṭṭhitāya @Footnote: 1 Ma. Yu. sīlaṃ. @mīkār—kṛ´์ khagœ dhammūsapasañhitaṃ peḌna dhammūpasañhitaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page320.

Pajāya vigatamalamaccherena cetasā agāraṃ ajjhāvasāmi muttacāgo payatapāṇi vossaggarato yācayogo dānasaṃvibhāgaratoti yasmiṃ mahānāma samaye ariyasāvako cāgaṃ anussarati nevassa tasmiṃ samaye rāgapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na dosapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na mohapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti ujugatamevassa tasmiṃ samaye cittaṃ hoti cāgaṃ ārabbha ujugatacitto kho pana mahānāma ariyasāvako labhati atthavedaṃ labhati dhammavedaṃ labhati dhammūpasañhitaṃ pāmujjaṃ pamuditassa pīti jāyati pītimanassa kāyo passambhati passaddhakāyo sukhaṃ vedayati sukhino cittaṃ samādhiyati ayaṃ vuccati mahānāma ariyasāvako visamagatāya pajāya samappatto viharati sabyāpajjhāya pajāya abyāpajjho viharati dhammasotaṃ samāpanno cāgānussatiṃ bhāveti. {281.6} Puna caparaṃ mahānāma ariyasāvako devatānussatiṃ bhāveti santi devā cātummahārājikā 1- santi devā tāvatiṃsā santi devā yāmā santi devā tusitā santi devā nimmānaratino santi devā paranimmitavasavattino santi devā brahmakāyikā santi devā taduttari yathārūpāya saddhāya samannāgatā tā devatā ito cutā tatthūpapannā mayhaṃpi tathārūpā saddhā saṃvijjati yathārūpena sīlena samannāgatā tā devatā ito cutā tatthūpapannā mayhaṃpi tathārūpaṃ sīlaṃ saṃvijjati yathārūpena sutena samannāgatā tā devatā tato cutā tatthūpapannā mayhaṃpi tathārūpaṃ sutaṃ saṃvijjati yathārūpena cāgena samannāgatā tā devatā ito cutā tatthūpapannā mayhaṃpi @Footnote: 1 Po. Ma. cātumahārājikā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page321.

Tathārūpo cāgo saṃvijjati yathārūpāya paññāya samannāgatā tā devatā ito cutā tatthūpapannā mayhaṃpi tathārūpā paññā saṃvijjatīti yasmiṃ mahānāma samaye ariyasāvako attano ca tāsañca devatānaṃ saddhañca sīlañca sutañca cāgañca paññañca anussarati nevassa tasmiṃ samaye rāgapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na dosapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na mohapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti ujugatamevassa tasmiṃ samaye cittaṃ hoti devatā ārabbha ujugatacitto kho pana mahānāma ariyasāvako labhati atthavedaṃ labhati dhammavedaṃ labhati dhammūpasañhitaṃ pāmujjaṃ pamuditassa pīti jāyati pītimanassa kāyo passambhati passaddhakāyo sukhaṃ vedayati sukhino cittaṃ samādhiyati ayaṃ vuccati mahānāma ariyasāvako visamagatāya pajāya samappatto viharati sabyāpajjhāya pajāya abyāpajjho viharati dhammasotaṃ samāpanno devatānussatiṃ bhāveti . yo so mahānāma ariyasāvako āgataphalo viññātasāsano so iminā vihārena bahulaṃ viharatīti. Āhuneyyavaggo paṭhamo. Tassuddānaṃ dve āhuneyyā indriya- balāni tayo ājāniyā anuttariyaanussatā 1- mahānāmena te dasāti. -------------- @Footnote: 1 Ma. ...anussatī.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page322.

Sārāṇiyādivaggo dutiyo [282] 11 Chayime bhikkhave dhammā sārāṇīyā katame cha idha bhikkhave bhikkhuno mettaṃ kāyakammaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti sabrahmacārīsu āvi ceva raho ca ayampi dhammo sārāṇīyo . puna caparaṃ bhikkhave bhikkhuno mettaṃ vacīkammaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti sabrahmacārīsu āvi ceva raho ca ayampi dhammo sārāṇīyo . puna caparaṃ bhikkhave bhikkhuno mettaṃ manokammaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti sabrahmacārīsu āvi ceva raho ca ayampi dhammo sārāṇīyo . puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu ye te lābhā dhammikā dhammaladdhā antamaso pattapariyāpannamattampi tathārūpehi lābhehi appaṭivibhattabhogī hoti sīlavantehi sabrahmacārīhi sādhāraṇabhogī ayampi dhammo sārāṇīyo . puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu yāni tāni sīlāni akhaṇḍāni acchiddāni asabalāni akammāsāni bhujissāni viññūpasaṭṭhāni aparāmaṭṭhāni samādhisaṃvattanikāni tathārūpehi sīlehi sīlasāmaññagato viharati sabrahmacārīhi āvi ceva raho ca ayampi dhammo sārāṇīyo . puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu yāyaṃ diṭṭhi ariyā niyyānikā niyyāti 1- takkarassa sammādukkhakkhayāya tathārūpāya diṭṭhiyā diṭṭhisāmaññagato viharati sabrahmacārīhi āvi ceva raho ca ayampi dhammo sārāṇīyo. Ime kho bhikkhave cha dhammā sārāṇīyāti. @Footnote: 1 Po. yu niyānikā niyāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page323.

[283] 12 Chayime bhikkhave dhammā sārāṇīyā piyakaraṇā garukaraṇā saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattanti katame cha idha bhikkhave bhikkhuno mettaṃ kāyakammaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti sabrahmacārīsu āvi ceva raho ca ayampi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati. {283.1} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhuno mettaṃ vacīkammaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti .pe. mettaṃ manokammaṃ paccupaṭṭhitaṃ hoti sabrahmacārīsu āvi ceva raho ca ayampi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati. {283.2} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu ye te lābhā dhammikā dhammaladdhā antamaso pattapariyāpannamattampi tathārūpehi lābhehi appaṭivibhattabhogī hoti sīlavantehi sabrahmacārīhi sādhāraṇabhogī ayampi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati. {283.3} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu yāni tāni sīlāni akhaṇḍāni acchiddāni asabalāni akammāsāni bhujissāni viññūpasaṭṭhāni aparāmaṭṭhāni samādhisaṃvattanikāni tathārūpehi sīlehi sīlasāmaññagato viharati sabrahmacārīhi āvi ceva raho ca ayampi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati. {283.4} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu yāyaṃ diṭṭhi ariyā niyyānikā niyyāti takkarassa sammādukkhakkhayāya tathārūpāya diṭṭhiyā diṭṭhisāmaññagato viharati sabrahmacārīhi āvi ceva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page324.

Raho ca ayampi dhammo sārāṇīyo piyakaraṇo garukaraṇo saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattati . ime kho bhikkhave cha dhammā sārāṇīyā piyakaraṇā garukaraṇā saṅgahāya avivādāya sāmaggiyā ekībhāvāya saṃvattantīti. [284] 13 Chayimā bhikkhave nissāraṇiyā dhātuyo katamā cha idha bhikkhave bhikkhu evaṃ vadeyya mettā hi kho me cetovimutti bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā atha ca pana me byāpādo cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatīti so mā hevantissa vacanīyo mā āyasmā evaṃ avaca mā bhagavantaṃ abbhācikkhi na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ na hi bhagavā evaṃ vadeyya aṭṭhānametaṃ āvuso anavakāso yaṃ mettāya cetovimuttiyā bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya atha ca panassa byāpādo cittaṃ pariyādāya ṭhassatīti 1- netaṃ ṭhānaṃ vijjati nissaraṇañhetaṃ āvuso byāpādassa yadidaṃ mettā cetovimutti 2-. {284.1} Idha pana bhikkhave bhikkhu evaṃ vadeyya karuṇā hi kho me cetovimutti bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā atha ca pana me vihesā cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatīti so mā hevantissa vacanīyo mā āyasmā evaṃ avaca mā bhagavantaṃ abbhācikkhi na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ na hi bhagavā evaṃ vadeyya aṭṭhānametaṃ @Footnote: 1 Ma. itisaddo natthi . 2 Ma. cetovimuttīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page325.

Āvuso anavakāso yaṃ karuṇāya cetovimuttiyā bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya atha ca panassa vihesā cittaṃ pariyādāya ṭhassatīti 1- netaṃ ṭhānaṃ vijjati nissaraṇañhetaṃ āvuso vihesāya yadidaṃ karuṇā cetovimutti 2-. {284.2} Idha pana bhikkhave bhikkhu evaṃ vadeyya muditā hi kho me cetovimutti bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā atha ca pana me arati cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatīti so mā hevantissa vacanīyo mā āyasmā evaṃ avaca mā bhagavantaṃ abbhācikkhi na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ na hi bhagavā evaṃ vadeyya aṭṭhānametaṃ āvuso anavakāso yaṃ muditāya cetovimuttiyā bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya atha ca panassa arati cittaṃ pariyādāya ṭhassatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati nissaraṇañhetaṃ āvuso aratiyā yadidaṃ muditā cetovimutti. {284.3} Idha pana bhikkhave bhikkhu evaṃ vadeyya upekkhā hi kho me cetovimutti bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā atha ca pana me rāgo cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatīti so mā hevantissa vacanīyo mā āyasmā evaṃ avaca mā bhagavantaṃ abbhācikkhi na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ na hi bhagavā evaṃ vadeyya aṭṭhānametaṃ āvuso anavakāso yaṃ upekkhāya cetovimuttiyā bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya @Footnote: 1 Ma. itisaddo natthi . 2 Ma. cetovimuttīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page326.

Anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya atha ca panassa rāgo cittaṃ pariyādāya ṭhassatīti 1- netaṃ ṭhānaṃ vijjati nissaraṇañhetaṃ āvuso rāgassa yadidaṃ upekkhā cetovimutti 2-. {284.4} Idha pana bhikkhave bhikkhu evaṃ vadeyya animittā hi kho me cetovimutti bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā atha ca pana me nimittānusāri viññāṇaṃ hotīti so mā hevantissa vacanīyo mā āyasmā evaṃ avaca mā bhagavantaṃ abbhācikkhi na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ na hi bhagavā evaṃ vadeyya aṭṭhānametaṃ āvuso anavakāso yaṃ animittāya cetovimuttiyā bhāvitāya bahulīkatāya yānīkatāya vatthukatāya anuṭṭhitāya paricitāya susamāraddhāya atha ca panassa nimittānusāri viññāṇaṃ bhavissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati nissaraṇañhetaṃ āvuso sabbanimittānaṃ yadidaṃ animittā cetovimutti 2-. {284.5} Idha pana bhikkhave bhikkhu evaṃ vadeyya asmīti kho me vigate 3- ayamahamasmīti ca na samanupassāmi atha ca pana me vicikicchākathaṃkathāsallaṃ cittaṃ pariyādāya tiṭṭhatīti so mā hevantissa vacanīyo mā āyasmā evaṃ avaca mā bhagavantaṃ abbhācikkhi na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ na hi bhagavā evaṃ vadeyya aṭṭhānametaṃ āvuso anavakāso yaṃ asmīti vigate ayamahamasmīti ca asamanupassato 4- atha ca panassa vicikicchākathaṃkathāsallaṃ cittaṃ pariyādāya ṭhassatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati nissaraṇañhetaṃ āvuso vicikicchākathaṃkathāsallassa yadidaṃ asmīti mānasamugghāto . @Footnote: 1 Ma. itisaddo natthi . 2 Ma. cetovimuttīti . 3 Ma. Yu. vigataṃ .... @4 Ma. Yu. na samanupassato.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page327.

Imā kho bhikkhave cha nissāraṇiyā 1- dhātuyoti. [285] 14 Tatra kho āyasmā sārīputto bhikkhū āmantesi āvuso bhikkhavoti . āvusoti kho te bhikkhū āyasmato sārīputtassa paccassosuṃ . āyasmā sārīputto etadavoca tathā tathā āvuso bhikkhu vihāraṃ kappeti yathā yathāssa vihāraṃ kappayato na bhaddakaṃ maraṇaṃ hoti na bhaddikā 2- kālakiriyā kathañcāvuso bhikkhu tathā tathā vihāraṃ kappeti yathā yathāssa vihāraṃ kappayato na bhaddakaṃ maraṇaṃ hoti na bhaddikā kālakiriyā idhāvuso bhikkhu kammārāmo hoti kammarato kammārāmataṃ anuyutto bhassārāmo hoti bhassarato bhassārāmataṃ anuyutto niddārāmo hoti niddārato niddārāmataṃ anuyutto saṅgaṇikārāmo hoti saṅgaṇikārato saṅgaṇikārāmataṃ anuyutto saṃsaggārāmo hoti saṃsaggarato saṃsaggārāmataṃ anuyutto papañcārāmo hoti papañcarato papañcārāmataṃ anuyutto evaṃ kho āvuso bhikkhu tathā tathā vihāraṃ kappeti yathā yathāssa vihāraṃ kappayato na bhaddakaṃ maraṇaṃ hoti na bhaddikā kālakiriyā ayaṃ vuccatāvuso bhikkhu sakkāyābhirato na pahāsi 3- sakkāyaṃ sammā dukkhassa antakiriyāya. {285.1} Tathā tathā āvuso bhikkhu vihāraṃ kappeti yathā yathāssa vihāraṃ kappayato bhaddakaṃ maraṇaṃ hoti bhaddikā kālakiriyā kathañcāvuso bhikkhu tathā tathā vihāraṃ kappeti yathā yathāssa vihāraṃ kappayato bhaddakaṃ maraṇaṃ hoti bhaddikā kālakiriyā idhāvuso @Footnote: 1 Ma. nissāraṇīyoti . 2 Po. Ma. bhaddakā. sabbattha īdisameva . 3 Ma. nappajahāsi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page328.

Bhikkhu na kammārāmo hoti na kammarato na kammārāmataṃ anuyutto na bhassārāmo hoti na bhassarato na bhassārāmataṃ anuyutto na niddārāmo hoti na niddārato na niddārāmataṃ anuyutto na saṅgaṇikārāmo hoti na saṅgaṇikārato na saṅgaṇikārāmataṃ anuyutto na saṃsaggārāmo hoti na saṃsaggarato na saṃsaggārāmataṃ anuyutto na papañcārāmo hoti na papañcarato na papañcārāmataṃ anuyutto evaṃ kho āvuso bhikkhu tathā tathā vihāraṃ kappeti yathā yathāssa vihāraṃ kappayato bhaddakaṃ maraṇaṃ hoti bhaddikā kālakiriyā ayaṃ vuccatāvuso bhikkhu nibbānābhirato pahāsi 1- sakkāyaṃ sammā dukkhassa antakiriyāyāti. Yo papañcaṃ anuyutto 2- papañcābhirato mago virādhayi 3- so nibbānaṃ yogakkhemaṃ anuttaraṃ. Yo ca papañcaṃ hitvāna nippapañcapade rato ārādhayi 3- so nibbānaṃ yogakkhemaṃ anuttaranti. [286] 15 Tatra kho āyasmā sārīputto bhikkhū āmantesi tathā tathāvuso bhikkhu vihāraṃ kappeti yathā yathāssa vihāraṃ kappayato kālakiriyā anutappā hoti kathañcāvuso bhikkhu tathā tathā vihāraṃ kappeti yathā yathāssa vihāraṃ kappayato kālakiriyā anutappā hoti idhāvuso bhikkhu kammārāmo hoti kammarato kammārāmataṃ anuyutto bhassārāmo hoti ... niddārāmo hoti ... Saṅgaṇikārāmo hoti ... saṃsaggārāmo hoti ... papañcārāmo hoti papañcarato @Footnote: 1 Ma. pajahāsi. ito paraṃ eseva nayo . 2 Ma. Yu. papañcamanuyutto . 3 Ma. virādhayī.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page329.

Papañcārāmataṃ anuyutto evaṃ kho āvuso bhikkhu tathā tathā vihāraṃ kappeti yathā yathāssa vihāraṃ kappayato kālakiriyā anutappā hoti ayaṃ vuccatāvuso bhikkhu sakkāyābhirato na pahāsi sakkāyaṃ sammā dukkhassa antakiriyāya. {286.1} Tathā tathā āvuso bhikkhu vihāraṃ kappeti yathā yathāssa vihāraṃ kappayato kālakiriyā ananutappā hoti kathañcāvuso bhikkhu tathā tathā vihāraṃ kappeti yathā yathāssa vihāraṃ kappayato kālakiriyā ananutappā hoti idhāvuso bhikkhu na kammārāmo hoti na kammarato na kammārāmataṃ anuyutto na bhassārāmo hoti .pe. na niddārāmo hoti [1]- na saṅgaṇikārāmo hoti [1]- na saṃsaggārāmo hoti .pe. na papañcārāmo hoti na papañcarato na papañcārāmataṃ anuyutto evaṃ kho āvuso bhikkhu tathā tathā vihāraṃ kappeti yathā yathāssa vihāraṃ kappayato kālakiriyā ananutappā hoti ayaṃ vuccatāvuso bhikkhu nibbānābhirato pahāsi sakkāyaṃ sammā dukkhassa antakiriyāyāti. Yo papañcaṃ anuyutto papañcābhirato mago virādhayi so nibbānaṃ yogakkhemaṃ anuttaraṃ. Yo ca papañcaṃ hitvāna nippapañcapade rato ārādhayi so nibbānaṃ yogakkhemaṃ anuttaranti. [287] 16 Ekaṃ samayaṃ bhagavā bhaggesu viharati suṃsumāragīre 2- @Footnote: 1 Yu. etthantare .pe. iti atthi . 2 Ma. susumāragire.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page330.

Bhesakaḷāvane migadāye . tena kho pana samayena nakulapitā gahapati ābādhiko hoti dukkhito bāḷhagilāno . atha kho nakulamātā gahapatānī nakulapitaraṃ gahapatī etadavoca mā kho tvaṃ gahapati sāpekkho 1- kālamakāsi dukkhā gahapati sāpekkhassa kālakiriyā garahitā ca bhagavatā sāpekkhassa kālakiriyā siyā kho pana te gahapati evamassa nakulamātā gahapatānī mamaccayena na sakkhissati 2- dārake posetuṃ gharāvāsaṃ saṇṭharitunti 3- na kho panetaṃ gahapati evaṃ daṭṭhabbaṃ kusalāhaṃ gahapati kappāsaṃ kantituṃ veṇiṃ olikhituṃ sakkomahaṃ gahapati tavaccayena dārake posetuṃ gharāvāsaṃ saṇṭharituṃ tasmā tiha tvaṃ gahapati mā sāpekkho kālamakāsi dukkhā gahapati sāpekkhassa kālakiriyā garahitā ca bhagavatā sāpekkhassa kālakiriyā siyā kho pana te gahapati evamassa nakulamātā gahapatānī mamaccayena aññaṃ bhattāraṃ 4- gamissatīti na kho panetaṃ gahapati evaṃ daṭṭhabbaṃ {287.1} tvañceva kho gahapati jānāsi ahañca yathā 5- soḷasavassāni gahaṭṭhabrahmacariyaṃ 6- samāciṇṇaṃ tasmā tiha tvaṃ gahapati mā sāpekkho kālamakāsi dukkhā gahapati sāpekkhassa kālakiriyā garahitā ca bhagavatā sāpekkhassa kālakiriyā siyā kho pana te gahapati evamassa nakulamātā gahapatānī mamaccayena na dassanakāmā bhavissati bhagavato na dassanakāmā bhikkhusaṅghassāti na kho panetaṃ gahapati evaṃ daṭṭhabbaṃ {287.2} ahaṃ hi gahapati [7]- dassanakāmatarā ca bhavissāmi bhagavato @Footnote: 1 Ma. Yu. sāpe ... . 2 Ma. na nakulamātā .. sakkhissati. Yu. na sakkoti. @3 Ma. sandharitunti. Yu. santharitunti . 4 Ma. Yu. gharaṃ . 5 Ma. yaṃ no. @Yu. yathā no . 6 Ma. Yu. gahaṭṭhakaṃ brahmacariyaṃ . 7 Ma. Yu. tavaccayena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page331.

Dassanakāmatarā ca bhikkhusaṅghassa tasmā tiha tvaṃ gahapati mā sāpekkho kālamakāsi dukkhā gahapati sāpekkhassa kālakiriyā garahitā ca bhagavatā sāpekkhassa kālakiriyā siyā kho pana te gahapati evamassa na nakulamātā gahapatānī mamaccayena sīlesu 1- paripūrakārinīti na kho panetaṃ gahapati evaṃ daṭṭhabbaṃ {287.3} yāvatā kho gahapati tassa bhagavato sāvikā gihī odātavasanā sīlesu paripūrakāriniyo ahantāsaṃ aññatarā yassa kho panassa kaṅkhā vā vimati vā ayaṃ so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho bhaggesu viharati suṃsumāragīre 2- bhesakaḷāvane migadāye taṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pucchatu tasmā tiha tvaṃ gahapati mā sāpekkho kālamakāsi dukkhā gahapati sāpekkhassa kālakiriyā garahitā ca bhagavatā sāpekkhassa kālakiriyā siyā kho pana te gahapati evamassa na nakulamātā gahapatānī lābhinī ajjhattañcetosamathassāti na kho panetaṃ gahapati evaṃ daṭṭhabbaṃ {287.4} yāvatā kho gahapati tassa bhagavato sāvikā gihī odātavasanā lābhiniyo ajjhattañcetosamathassa ahantāsaṃ aññatarā yassa kho panassa kaṅkhā vā vimati vā ayaṃ so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho bhaggesu viharati suṃsumāragīre bhesakaḷāvane migadāye taṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pucchatu tasmā tiha tvaṃ gahapati mā sāpekkho kālamakāsi dukkhā gahapati sāpekkhassa kālakiriyā garahitā ca bhagavatā sāpekkhassa kālakiriyā siyā kho pana te gahapati evamassa na @Footnote: 1 Yu. nakulamātā .. na sīlesu ... . 2 Ma. susumāratire. Yu. suṃsumāratire.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page332.

Nakulamātā gahapatānī imasmiṃ dhammavinaye ogādhappattā patigādhappattā assāsappattā tiṇṇavicikicchā vigatakathaṃkathā vesārajjappattā aparappaccayā satthu sāsane viharatīti na kho panetaṃ gahapati evaṃ daṭṭhabbaṃ {287.5} yāvatā kho gahapati tassa bhagavato sāvikā gihī odātavasanā imasmiṃ dhammavinaye ogādhappattā patigādhappattā assāsappattā tiṇṇavicikicchā vigatakathaṃkathā vesārajjappattā aparappaccayā satthu sāsane viharantiyo 1- ahantāsaṃ aññatarā yassa kho panassa kaṅkhā vā vimati vā ayaṃ so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho bhaggesu viharati suṃsumāragīre bhesakaḷāvane migadāye taṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā pucchatu tasmā tiha tvaṃ gahapati mā sāpekkho kālamakāsi dukkhā gahapati sāpekkhassa kālakiriyā garahitā ca bhagavatā sāpekkhassa kālakiriyāti. {287.6} Atha kho nakulapituno gahapatissa nakulamātāya 2- gahapatāniyā iminā ovādena ovadiyamānassa so ābādho ṭhānaso paṭippassambhi vuṭṭhahi ca nakulapitā gahapati tamhā ābādhā tathā pahīno ca pana nakulapituno gahapatissa so ābādho ahosi atha kho nakulapitā gahapati gilānā vuṭṭhitova 3- aciravuṭṭhito gelaññā daṇḍamolubbha yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinnaṃ kho nakulapitaraṃ gahapatiṃ bhagavā etadavoca lābhā te gahapati suladdhaṃ te gahapati yassa te @Footnote: 1 Po. Ma. viharanti . 2 Ma. Yu. nakulamātarā . 3 Ma. Yu. vasaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page333.

Nakulamātā gahapatānī anukampikā atthakāmā ovādikā anusāsikā yāvatā kho gahapati mama sāvikā gihī odātavasanā sīlesu paripūrakāriniyo nakulamātā gahapatānī tāsaṃ aññatarā yāvatā kho gahapati mama sāvikā gihī odātavasanā lābhiniyo ajjhattañcetosamathassa nakulamātā gahapatānī tāsaṃ aññatarā yāvatā kho gahapati mama sāvikā gihī odātavasanā imasmiṃ dhammavinaye ogādhappattā patigādhappattā assāsappattā tiṇṇavicikicchā vigatakathaṃkathā vesārajjappattā aparappaccayā satthu sāsane viharantiyo 1- nakulamātā gahapatānī tāsaṃ aññatarā lābhā te gahapati suladdhaṃ te gahapati yassa te nakulamātā gahapatānī anukampikā atthakāmā ovādikā anusāsikāti. [288] 17 Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . atha kho bhagavā sāyaṇhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yenupaṭṭhānasālā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi . āyasmāpi kho sārīputto sāyaṇhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yenupaṭṭhānasālā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . Āyasmāpi kho mahāmoggallāno āyasmāpi kho mahākassapo āyasmāpi kho mahākaccāno 2- āyasmāpi kho mahākoṭṭhiko 3- āyasmāpi kho mahācundo āyasmāpi kho mahākappino āyasmāpi kho anuruddho āyasmāpi kho revato āyasmāpi @Footnote: 1 Ma. viharanti . 2 Po. Ma. kaccāyano . 3 Yu. mahākoṭṭhito.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page334.

Kho ānando sāyaṇhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yenupaṭṭhānasālā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . Atha kho bhagavā bahudeva rattiṃ nisajjāya vītināmetvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisi . tepi kho āyasmanto acirapakkantassa bhagavato uṭṭhāyāsanā yathāvihāraṃ agamaṃsu. {288.1} Ye pana tattha bhikkhū navā acirapabbajitā adhunāgatā imaṃ dhammavinayaṃ te yāva suriyassuggamanā 1- kākacchamānā supiṃsu. Addasā kho bhagavā dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena te bhikkhū yāva suriyassuggamanā 1- kākacchamāne supante disvā yenupaṭṭhānasālā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi {288.2} kahaṃ nu kho bhikkhave sārīputto kahaṃ moggallāno 2- kahaṃ mahākassapo kahaṃ mahākaccāno kahaṃ mahākoṭṭhiko kahaṃ mahācundo kahaṃ mahākappino kahaṃ anuruddho kahaṃ revato kahaṃ ānando kahaṃ nu kho te bhikkhave therā sāvakā gatāti tepi kho bhante āyasmanto acirapakkantassa bhagavato uṭṭhāyāsanā yathāvihāraṃ agamaṃsūti tena no 3- tumhe bhikkhave therā bhikkhū navā 4- yāva suriyassuggamanā kākacchamānā supatha taṃ kiṃ maññatha bhikkhave apinu tumhehi diṭṭhaṃ vā sutaṃ vā rājā khattiyo muddhāvasitto 5- yāvadatthaṃ seyyasukhaṃ passasukhaṃ middhasukhaṃ anuyutto viharanto yāvajīvaṃ rajjaṃ kārento janapadassa vā piyo manāpoti no hetaṃ bhante sādhu bhikkhave mayāpi kho etaṃ bhikkhave @Footnote: 1 Ma. sūriyuggamanā . 2 Ma. Yu. mahāmoggallāno . 3 Po. ke nukho. Ma. kena no. @4 Po. navāti. Ma. nāgatāti . 5 Ma. muddhābhisitto.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page335.

Neva diṭṭhaṃ na sutaṃ rājā khattiyo muddhāvasitto 1- yāvadatthaṃ seyyasukhaṃ passasukhaṃ middhasukhaṃ anuyutto viharanto yāvajīvaṃ rajjaṃ kārento janapadassa vā piyo manāpoti {288.3} taṃ kiṃ maññatha bhikkhave apinu tumhehi diṭṭhaṃ vā sutaṃ vā raṭṭhiko pettaniko 2- senāpatiko 3- gāmagāmaṇiko pūgagāmaṇiko yāvadatthaṃ seyyasukhaṃ passasukhaṃ middhasukhaṃ anuyutto viharanto yāvajīvaṃ pūgagāmaṇikattaṃ kārento pūgassa vā piyo manāpoti no hetaṃ bhante sādhu bhikkhave mayāpi kho etaṃ bhikkhuve bhikkhave neva diṭṭhaṃ na sutaṃ pūgagāmaṇiko yāvadatthaṃ seyyasukhaṃ passasukhaṃ middhasukhaṃ anuyutto viharanto yāvajīvaṃ pūgagāmaṇikattaṃ [4]- kārento pūgassa vā piyo manāpoti {288.4} taṃ kiṃ maññatha bhikkhave apinu tumhehi diṭṭhaṃ vā sutaṃ vā samaṇo vā brāhmaṇo vā yāvadatthaṃ seyyasukhaṃ passasukhaṃ middhasukhaṃ anuyutto indriyesu aguttadvāro bhojane amattaññū jāgariyaṃ ananuyutto avipasasako kusalānaṃ dhammānaṃ pubbarattāpararattaṃ bodhipakkhiyānaṃ dhammānaṃ bhāvanānuyogaṃ ananuyutto āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantoti no hetaṃ bhante sādhu bhikkhave mayāpi kho etaṃ bhikkhave neva diṭṭhaṃ na sutaṃ samaṇo vā brāhmaṇo vā yāvadatthaṃ seyyasukhaṃ passasukhaṃ middhasukhaṃ anuyutto indriyesu aguttadvāro bhojane amattaññū jāgariyaṃ ananuyutto avipassako kusalānaṃ dhammānaṃ pubbarattāpararattaṃ bodhipakkhiyānaṃ dhammānaṃ bhāvanānuyogaṃ @Footnote: 1 Ma. muddhābhisitto . 2 Po. vettaniko . 3 Po. Yu. senāya senāpatiko @gāmagāmiko . 4 Ma. etthantare vāti dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page336.

Ananuyutto āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantoti {288.5} tasmā tiha bhikkhave evaṃ sikkhitabbaṃ indriyesu guttadvārā bhavissāma bhojane mattaññuno jāgariyaṃ anuyuttā vipassakā kusalānaṃ dhammānaṃ pubbarattāpararattaṃ bodhipakkhiyānaṃ dhammānaṃ bhāvanānuyogamanuyuttā viharissāmāti evañhi vo bhikkhave sikkhitabbanti. [289] 18 Ekaṃ samayaṃ bhagavā kosalesu cārikaṃ carati mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ . addasā kho bhagavā addhānamaggaṃ paṭipanno 1- aññatarasmiṃ padese macchikaṃ macchabandhaṃ macche vadhitvā 2- vikkiṇamānaṃ disvā maggā okkamma aññatarasmiṃ rukkhamūle paññatte āsane nisīdi nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi passatha no tumhe bhikkhave asuṃ 3- macchikaṃ macchabandhaṃ macche vadhitvā vikkiṇamānanti evaṃ bhante {289.1} taṃ kiṃ maññatha bhikkhave apinu tumhehi diṭṭhaṃ vā sutaṃ vā macchiko macchabandho macche vadhitvā vadhitvā vikkiṇamāno tena kammena tena ājīvena hatthiyāyī vā assayāyī vā rathayāyī vā yānayāyī vā bhogabhogī vā mahantaṃ vā bhogakkhandhaṃ ajjhāvasantoti no hetaṃ bhante sādhu bhikkhave mayāpi kho etaṃ bhikkhave neva diṭṭhaṃ na sutaṃ macchiko macchabandho macche vadhitvā vadhitvā vikkiṇamāno tena kammena tena ājīvena hatthiyāyī vā assayāyī vā rathayāyī vā yānayāyī vā bhogabhogī @Footnote: 1 Ma. addhānamaggap .... Yu. addhānamaggapaṭi- . 2 Ma. Yu. āmeṇḍitaṃ. @3 Po. Ma. Yu. amuṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page337.

Vā mahantaṃ vā bhogakkhandhaṃ ajjhāvasantoti taṃ kissa hetu te hi so bhikkhave macche vajjhe vadhāyānīte 1- pāpakena manasānupekkhati tasmā so neva hatthiyāyī hoti na assayāyī na rathayāyī na yānayāyī na bhogabhogī na mahantaṃ bhogakkhandhaṃ ajjhāvasati {289.2} taṃ kiṃ maññatha bhikkhave apinu tumhehi diṭṭhaṃ vā sutaṃ vā goghātako gāvo vadhitvā vadhitvā vikkiṇamāno tena kammena tena ājīvena hatthiyāyī vā assayāyī vā rathayāyī vā yānayāyī vā bhogabhogī vā mahantaṃ vā bhogakkhandhaṃ ajjhāvasantoti no hetaṃ bhante sādhu bhikkhave mayāpi kho etaṃ bhikkhave neva diṭṭhaṃ na sutaṃ goghātako gāvo vadhitvā vadhitvā vikkiṇamāno tena kammena tena ājīvena hatthiyāyī vā assayāyī vā rathayāyī vā yānayāyī vā bhogabhogī vā mahantaṃ vā bhogakkhandhaṃ ajjhāvasantoti taṃ kissa hetu te hi so bhikkhave gāvo vajjhe vadhāyānīte 1- pāpakena manasānupekkhati tasmā so neva hatthiyāyī hoti na assayāyī na rathayāyī na yānayāyī na bhogabhogī na mahantaṃ bhogakkhandhaṃ ajjhāvasati {289.3} taṃ kiṃ maññatha bhikkhave apinu tumhehi diṭṭhaṃ vā sutaṃ vā orabbhiko .pe. sokariko 2- sākuṇiko māgaviko mige 3- vadhitvā vadhitvā vikkiṇamāno tena kammena tena ājīvena hatthiyāyī vā assayāyī vā rathayāyī vā @Footnote: 1 Po. vadhāyānite. Ma. Yu. vadhāyupanīte. ito paraṃ īdisameva . 2 Ma. Yu. sūkariko. @3 Ma. mage. ito paraṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page338.

Yānayāyī vā bhogabhogī vā mahantaṃ vā bhogakkhandhaṃ ajjhāvasantoti no hetaṃ bhante sādhu bhikkhave mayāpi kho etaṃ bhikkhave neva diṭṭhaṃ na sutaṃ māgaviko mige vadhitvā vadhitvā vikkiṇamāno tena kammena tena ājīvena hatthiyāyī vā assayāyī vā rathayāyī vā yānayāyī vā bhogabhogī vā mahantaṃ vā bhogakkhandhaṃ ajjhāvasantoti taṃ kissa hetu te hi so bhikkhave mige vajjhe vadhāyānīte pāpakena manasānupekkhati tasmā so neva hatthiyāyī hoti na assayāyī na rathayāyī na yānayāyī na bhogabhogī na mahantaṃ bhogakkhandhaṃ ajjhāvasati te hi so bhikkhave tiracchānagate pāṇe vajjhe vadhāyānīte pāpakena manasānupekkhati tasmā so neva hatthiyāyī hoti 1- na assayāyī na rathayāyī na yānayāyī na bhogabhogī na mahantaṃ bhogakkhandhaṃ ajjhāvasati 2- ko pana vādo yaṃ manussabhūtaṃ vajjhaṃ vadhāyānītaṃ pāpakena manasānupekkhati taṃ hi tassa 3- bhikkhave hoti dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjatīti. [290] 19 Ekaṃ samayaṃ bhagavā nādike 4- viharati giñjakāvasathe 5-. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti . bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca maraṇassati bhikkhave bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā amatogadhā amatapariyosānā bhāvetha no tumhe bhikkhave maraṇassatinti . evaṃ vutte aññataro @Footnote: 1 Ma. Yu. manasānupekkhamāno neva hatthiyāyī bhavissati . 2 Ma. Yu. ajjhāvasissati. @3 Yu. taṃ hissa . 4 Ma. nātike . 5 Po. gijjhakā ....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page339.

Bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca ahaṃpi 1- kho bhante bhāvemi maraṇassatinti yathākathaṃ pana tvaṃ bhikkhu bhāvesi maraṇassatinti idha mayhaṃ bhante evaṃ hoti aho vatāhaṃ rattindivaṃ jīveyyaṃ bhagavato sāsanaṃ manasi kareyyaṃ bahu vata me kataṃ assāti evaṃ kho ahaṃ bhante bhāvemi maraṇassatinti. {290.1} Aññataropi kho bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca ahaṃpi kho bhante bhāvemi maraṇassatinti yathākathaṃ pana tvaṃ bhikkhu bhāvesi maraṇassatinti idha mayhaṃ bhante evaṃ hoti aho vatāhaṃ divasaṃ jīveyyaṃ bhagavato sāsanaṃ manasi kareyyaṃ bahu vata me kataṃ assāti evaṃ kho ahaṃ bhante bhāvemi maraṇassatinti. Aññataropi kho bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca ahaṃpi kho bhante bhāvemi maraṇassatinti yathākathaṃ pana tvaṃ bhikkhu bhāvesi maraṇassatinti idha mayhaṃ bhante evaṃ hoti aho vatāhaṃ tadantaraṃ jīveyyaṃ yadantaraṃ ekaṃ piṇḍapātaṃ 2- bhuñjāmi bhagavato sāsanaṃ manasi kareyyaṃ bahu vata me kataṃ assāti evaṃ kho ahaṃ bhante bhāvemi maraṇassatinti. {290.2} Aññataropi kho bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca ahaṃpi kho bhante bhāvemi maraṇassatinti yathākathaṃ pana tvaṃ bhikkhu bhāvesi maraṇassatinti idha mayhaṃ bhante evaṃ hoti aho vatāhaṃ tadantaraṃ jīveyyaṃ yadantaraṃ cattāro [3]- ālope saṅkhāditvā ajjhoharāmi bhagavato sāsanaṃ manasi kareyyaṃ bahu vata me kataṃ assāti evaṃpi kho ahaṃ bhante bhāvemi maraṇassatinti . aññataropi kho bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca @Footnote: 1 Ma. Yu. pisaddo natthi . 2 Ma. ekapiṇḍapātaṃ . 3 Ma. Yu. etthantare @pañcāti dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page340.

Ahaṃpi kho bhante bhāvemi maraṇassatinti yathākathaṃ pana tvaṃ bhikkhu bhāvesi maraṇassatinti idha mayhaṃ bhante evaṃ hoti aho vatāhaṃ tadantaraṃ jīveyyaṃ yadantaraṃ ekaṃ ālopaṃ saṅkhāditvā ajjhoharāmi bhagavato sāsanaṃ manasi kareyyaṃ bahu vata me kataṃ assāti evaṃpi 1- kho ahaṃ bhante bhāvemi maraṇassatinti . aññataropi kho bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca ahaṃpi kho bhante bhāvemi maraṇassatinti yathākathaṃ pana tvaṃ bhikkhu bhāvesi maraṇassatinti idha mayhaṃ bhante evaṃ hoti aho vatāhaṃ tadantaraṃ jīveyyaṃ yadantaraṃ assasitvā vā passasāmi passasitvā vā assasāmi bhagavato sāsanaṃ manasi kareyyaṃ bahu vata me kataṃ assāti evaṃ kho ahaṃ bhante bhāvemi maraṇassatinti. {290.3} Evaṃ vutte bhagavā [2]- bhikkhū etadavoca yocāyaṃ 3- bhikkhave bhikkhu evaṃ maraṇassatiṃ bhāveti aho vatāhaṃ rattindivaṃ jīveyyaṃ bhagavato sāsanaṃ manasi kareyyaṃ bahu vata me kataṃ assāti yocāyaṃ bhikkhave bhikkhu evaṃ maraṇassatiṃ bhāveti aho vatāhaṃ divasaṃ jīveyyaṃ bhagavato sāsanaṃ manasi kareyyaṃ bahu vata me kataṃ assāti yocāyaṃ bhikkhave bhikkhu evaṃ maraṇassatiṃ bhāveti aho vatāhaṃ tadantaraṃ jīveyyaṃ yadantaraṃ ekaṃ piṇḍapātaṃ bhuñjāmi bhagavato sāsanaṃ manasi kareyyaṃ bahu vata me kataṃ assāti yocāyaṃ bhikkhave bhikkhu evaṃ maraṇassatiṃ bhāveti aho vatāhaṃ tadantaraṃ jīveyyaṃ yadantaraṃ cattāro pañca ālope saṅkhāditvā ajjhoharāmi bhagavato sāsanaṃ manasi @Footnote: 1 Ma. Yu. pisaddo natthi . 2 Ma. Yu. etthantare teti dissati . 3 Yu. yvāyaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page341.

Kareyyaṃ bahu vata me kataṃ assāti ime vuccanti bhikkhave bhikkhū pamattā viharanti dandhaṃ maraṇassatiṃ bhāventi āsavānaṃ khayāya. {290.4} Yocāyaṃ 1- bhikkhave bhikkhu evaṃ maraṇassatiṃ bhāveti aho vatāhaṃ tadantaraṃ jīveyyaṃ yadantaraṃ ekaṃ ālopaṃ saṅkhāditvā ajjhoharāmi bhagavato sāsanaṃ manasi kareyyaṃ bahu vata me kataṃ assāti yocāyaṃ bhikkhave bhikkhu evaṃ maraṇassatiṃ bhāveti aho vatāhaṃ tadantaraṃ jīveyyaṃ yadantaraṃ assasitvā vā passasāmi passasitvā vā assasāmi bhagavato sāsanaṃ manasi kareyyaṃ bahu vata me kataṃ assāti ime vuccanti bhikkhave bhikkhū appamattā viharanti tikkhaṃ maraṇassatiṃ bhāventi āsavānaṃ khayāya . tasmā tiha bhikkhave evaṃ sikkhitabbaṃ appamattā viharissāma tikkhaṃ maraṇassatiṃ bhāvessāma āsavānaṃ khayāyāti evaṃ hi vo bhikkhave sikkhitabbanti. [291] 20 Ekaṃ samayaṃ bhagavā nādike 2- viharati giñjakāvasathe. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi maraṇassati bhikkhave bhāvitā bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā amatogadhā amatapariyosānā kathaṃ bhāvitā ca bhikkhave maraṇassati kathaṃ bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā amatogadhā amatapariyosānā idha bhikkhave bhikkhu divase nikkhante rattiyā paṭihitāya 3- iti paṭisañcikkhati bahukā kho me paccayā maraṇassa ahi vā maṃ ḍaṃseyya vicchiko vā maṃ ḍaṃseyya satapadī vā maṃ ḍaṃseyya tena me assa kālakiriyā so mamassa antarāyo @Footnote: 1 Ma. Yu. yo ca khvāyaṃ . 2 Ma. nātike . 3 Ma. patigatāya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page342.

Upakkhalitvā vā papateyyaṃ bhattaṃ vā me bhuttaṃ byāpajjeyya pittaṃ vā me kuppeyya semhaṃ vā me kuppeyya satthakā vā me vātā kuppeyyuṃ tena me assa kālakiriyā so mamassa antarāyoti tena bhikkhave bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ atthi nu kho me pāpakā akusalā dhammā appahīnā ye me assu rattiṃ kālaṃ karontassa antarāyāyāti {291.1} sace bhikkhave bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti atthi me pāpakā akusalā dhammā appahīnā ye me assu rattiṃ kālaṃ karontassa antarāyāyāti tena bhikkhave bhikkhunā tesaṃ yeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṃ seyyathāpi bhikkhave ādittacelo vā ādittasīso vā tasseva celassa vā sīsassa vā nibbāpanāya adhimattaṃ chandañca vāyāmañca ussāhañca ussoḷhiñca appaṭivāniñca satiñca sampajaññañca kareyya evameva kho bhikkhave tena bhikkhunā tesaṃ yeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṃ {291.2} sace pana bhikkhave bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti natthi me pāpakā akusalā dhammā appahīnā ye me assu rattiṃ kālaṃ karontassa antarāyāyāti tena bhikkhave bhikkhunā teneva pītipāmojjena 1- vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu. @Footnote: 1 Po. Yu. pītipāmujjena. ito paraṃ evaṃ ñātabbaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page343.

{291.3} Idha pana bhikkhave bhikkhu rattiyā nikkhantāya divase paṭihite iti paṭisañcikkhati bahukā kho me paccayā maraṇassa ahi vā maṃ ḍaṃseyya vicchiko vā maṃ ḍaṃseyya satapadī vā maṃ ḍaṃseyya tena me assa kālakiriyā so mamassa antarāyo upakkhalitvā vā papateyyaṃ bhattaṃ vā me bhuttaṃ byāpajjeyya pittaṃ vā me kuppeyya semhaṃ vā me kuppeyya satthakā vā me vātā kuppeyyuṃ tena me assa kālakiriyā so mamassa antarāyoti tena bhikkhave bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ atthi nu kho me pāpakā akusalā dhammā appahīnā ye me assu divā kālaṃ karontassa antarāyāyāti {291.4} sace pana bhikkhave bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti atthi me pāpakā akusalā dhammā appahīnā ye me assu divā kālaṃ karontassa antarāyāyāti tena bhikkhave bhikkhunā tesaṃ yeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṃ seyyathāpi bhikkhave ādittacelo vā ādittasīso vā tasseva celassa vā sīsassa vā nibbāpanāya adhimattaṃ chandañca vāyāmañca ussāhañca ussoḷhiñca appaṭivāniñca satiñca sampajaññañca kareyya evameva kho bhikkhave tena bhikkhunā tesaṃ yeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoḷhī ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page344.

Appaṭivānī ca sati ca sampajaññañca karaṇīyaṃ {291.5} sace pana bhikkhave bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti natthi me pāpakā akusalā dhammā appahīnā ye me assu divā kālaṃ karontassa antarāyāyāti tena bhikkhave bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu. Evaṃ bhāvitā kho bhikkhave maraṇassati evaṃ bahulīkatā mahapphalā hoti mahānisaṃsā amatogadhā amatapariyosānāti. Sārāṇiyādivaggo dutiyo. Tassuddānaṃ dve sārāṇīyā mettaṃ 1- bhaddakaṃ anutappiyaṃ nakulaṃ kusalā macchaṃ 2- dve ca honti maraṇassatinā dasāti 3-. ------- Anuttariyavaggo tatiyo [292] 21- Ekaṃ samayaṃ bhagavā sakkesu viharati sāmagāmake pokkharaṇiyāyaṃ . atha kho aññatarā devatā abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṃ pokkharaṇiyaṃ obhāsetvā yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi ekamantaṃ ṭhitā kho sā devatā bhagavantaṃ etadavoca tayo me bhante dhammā bhikkhuno parihānāya saṃvattanti katame tayo kammārāmatā @Footnote: 1 Ma. nissāraṇīyaṃ . 2 Ma. soppamacchā ca . 3 Ma. dve honti maraṇassatīti. @Yu. cāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page345.

Bhassārāmatā niddārāmatā ime kho bhante tayo dhammā bhikkhuno parihānāya saṃvattantīti . idamavoca sā devatā . samanuñño satthā ahosi . athakho sā devatā samanuñño me satthāti bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyi. Atha kho bhagavā tassā rattiyā accayena bhikkhū āmantesi imaṃ bhikkhave rattiṃ aññatarā devatā abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṃ pokkharaṇiyaṃ obhāsetvā yenāhaṃ tenupasaṅkami upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi ekamantaṃ ṭhitā kho bhikkhave sā devatā maṃ etadavoca tayo me bhante dhammā bhikkhuno parihānāya saṃvattanti katame tayo kammārāmatā bhassārāmatā niddārāmatā ime kho bhante tayo dhammā bhikkhuno parihānāya saṃvattantīti . idamavoca bhikkhave sā devatā idaṃ vatvā maṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyi . tesaṃ vo bhikkhave alābhā tesaṃ dulladdhaṃ ye vo devatāpi jānanti 1- kusalehi dhammehi parihāyamāne. {292.1} Aparepi bhikkhave tayo parihāniye dhamme desessāmi taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca katame ca bhikkhave tayo parihāniyā dhammā saṅgaṇikārāmatā dovacassatā pāpamittatā ime kho bhikkhave tayo parihāniyā dhammā ye hi keci bhikkhave atītamaddhānaṃ parihāyiṃsu kusalehi dhammehi sabbe te @Footnote: 1 Po. khamanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page346.

Imeheva chahi dhammehi parihāyiṃsu kusalehi dhammehi ye 1- hi keci bhikkhave anāgatamaddhānaṃ parihāyissanti kusalehi dhammehi sabbe te imeheva chahi dhammehi parihāyissanti kusalehi dhammehi ye 1- hi keci bhikkhave etarahi parihāyanti kusalehi dhammehi sabbe te imeheva chahi dhammehi parihāyanti kusalehi dhammehīti. [293] 22 Chayime bhikkhave aparihāniye dhamme desessāmi taṃ suṇātha .pe. katame ca bhikkhave cha aparihāniyā dhammā na kammārāmatā na bhassārāmatā na niddārāmatā na saṅgaṇikārāmatā sovacassatā kalyāṇamittatā ime kho bhikkhave cha aparihāniyā dhammā ye hi keci bhikkhave atītamaddhānaṃ na parihāyiṃsu kusalehi dhammehi sabbe te imeheva chahi dhammehi na parihāyiṃsu kusalehi dhammehi ye 1- hi keci bhikkhave anāgatamaddhānaṃ na parihāyissanti kusalehi dhammehi sabbe te imeheva chahi dhammehi na parihāyissanti kusalehi dhammehi ye 1- hi keci bhikkhave etarahi na parihāyanti kusalehi dhammehi sabba te imeheva chahi dhammehi na parihāyanti kusalehi dhammehīti. [294] 23 Bhayanti bhikkhave kāmānametaṃ adhivacanaṃ dukkhanti bhikkhave kāmānametaṃ adhivacanaṃ rogoti bhikkhave kāmānametaṃ adhivacanaṃ gaṇḍoti bhikkhave kāmānametaṃ adhivacanaṃ saṅgoti bhikkhave kāmānametaṃ adhivacanaṃ paṅkoti bhikkhave kāmānametaṃ adhivacanaṃ kasmā ca bhikkhave @Footnote: 1 Ma. yepi hi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page347.

Bhayanti kāmānametaṃ adhivacanaṃ kāmarāgarattāyaṃ bhikkhave chandarāgavinibaddho diṭṭhadhammikāpi bhayā na parimuccati samparāyikāpi bhayā na parimuccati tasmā bhayanti kāmānametaṃ adhivacanaṃ . kasmā ca bhikkhave dukkhanti ... rogoti ... Gaṇḍoti ... Saṅgoti ... Paṅkoti kāmānametaṃ adhivacanaṃ kāmarāgarattāyaṃ bhikkhave chandarāgavinibaddho diṭṭhadhammikāpi paṅkā na parimuccati samparāyikāpi paṅkā na parimuccati tasmā paṅkoti kāmānametaṃ adhivacananti. Bhayaṃ dukkhañca rogo ca 1- saṅgo paṅko ca ubhayaṃ ete kāmā pavuccanti yattha satto 2- puthujjano upādāne bhayaṃ disvā jātimaraṇasambhave anupādā vimuccanti jātimaraṇasaṅkhaye te khemappattā sukhino diṭṭhadhammābhinibbutā sabbe verabhayātītā 3- sabbadukkhaṃ upaccagunti. [295] 24 Chahi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu himavantaṃ pabbatarājaṃ padāleyya ko pana vādo chavāya avijjāya katamehi chahi idha bhikkhave bhikkhu samādhissa samāpattikusalo hoti samādhissa ṭhitikusalo hoti samādhissa vuṭṭhānakusalo hoti samādhissa kallatākusalo 4- hoti samādhissa gocarakusalo hoti samādhissa abhinihārakusalo hoti imehi kho bhikkhave chahi dhammehi samannāgato bhikkhu himavantaṃ pabbatarājaṃ padāleyya ko pana vādo chavāya avijjāyāti. @Footnote: 1 Ma. Yu. bhayaṃ dukkhaṃ rogo gaṇḍo . 2 Po. saṅgo. 3 Ma. Yu. sabbavera .... @4 Ma. Yu. kallitakusalo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page348.

[296] 25 Chayimāni bhikkhave anussatiṭṭhānāni katamāni cha idha bhikkhave ariyasāvako tathāgataṃ anussarati itipi so bhagavā .pe. Satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti yasmiṃ bhikkhave samaye ariyasāvako tathāgataṃ anussarati nevassa tasmiṃ samaye rāgapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na dosapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na mohapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti ujugatamevassa tasmiṃ samaye cittaṃ hoti nikkhantaṃ muttaṃ vuṭṭhitaṃ gedhamhā gedhoti kho bhikkhave pañcannetaṃ kāmaguṇānaṃ adhivacanaṃ idampi kho bhikkhave ārammaṇaṃ karitvā evamidhekacce sattā visujjhanti. {296.1} Puna caparaṃ bhikkhave ariyasāvako dhammaṃ anussarati svākkhāto bhagavatā dhammo .pe. paccattaṃ veditabbo viññūhīti yasmiṃ bhikkhave samaye ariyasāvako dhammaṃ anussarati nevassa tasmiṃ samaye rāgapaṭiyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na dosapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na mohapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti ujugatamevassa tasmiṃ samaye cittaṃ hoti nikkhantaṃ muttaṃ vuṭṭhitaṃ gedhamhā gedhoti kho bhikkhave pañcannetaṃ kāmaguṇānaṃ adhivacanaṃ idampi kho bhikkhave ārammaṇaṃ karitvā evamidhekacce sattā visujjhanti. {296.2} Puna caparaṃ bhikkhave ariyasāvako saṅghaṃ anussarati supaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho .pe. anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti yasmiṃ bhikkhave samaye ariyasāvako saṅghaṃ anussarati nevassa tasmiṃ samaye rāgapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na dosapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na

--------------------------------------------------------------------------------------------- page349.

Mohapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti ujugatamevassa tasmiṃ samaye cittaṃ hoti nikkhantaṃ muttaṃ vuṭṭhitaṃ gedhamhā gedhoti kho bhikkhave pañcannetaṃ kāmaguṇānaṃ adhivacanaṃ idampi kho bhikkhave ārammaṇaṃ karitvā evamidhekacce sattā visujjhanti. {296.3} Puna caparaṃ bhikkhave ariyasāvako attano sīlāni anussarati akhaṇḍāni .pe. samādhisaṃvattanikāni yasmiṃ bhikkhave samaye ariyasāvako sīlaṃ anussarati nevassa tasmiṃ samaye rāgapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na dosapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na mohapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti ujugatamevassa tasmiṃ samaye cittaṃ hoti nikkhantaṃ muttaṃ vuṭṭhitaṃ gedhamhā gedhoti kho bhikkhave pañcannetaṃ kāmaguṇānaṃ adhivacanaṃ idampi kho bhikkhave ārammaṇaṃ karitvā evamidhekacce sattā visujjhanti. {296.4} Puna caparaṃ bhikkhave ariyasāvako attano cāgaṃ anussarati lābhā vata me suladdhaṃ vata me yohaṃ .pe. Yācayogo dānasaṃvibhāgaratoti yasmiṃ bhikkhave samaye ariyasāvako cāgaṃ anussarati nevassa tasmiṃ samaye rāgapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na dosapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na mohapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti ujugatamevassa tasmiṃ samaye cittaṃ hoti nikkhantaṃ muttaṃ vuṭṭhitaṃ gedhamhā godhoti kho bhikkhave pañcannetaṃ kāmaguṇānaṃ adhivacanaṃ idampi kho bhikkhave ārammaṇaṃ karitvā evamidhekacce sattā visujjhanti. {296.5} Puna caparaṃ bhikkhave ariyasāvako devatā anussarati santi devā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page350.

Cātummahārājikā santi devā tāvatiṃsā santi devā yāmā santi devā tusitā santi devā nimmānaratino santi devā paranimmitavasavattino santi devā brahmakāyikā santi devā taduttari yathārūpāya saddhāya samannāgatā tā devatā ito cutā tattha upapannā mayhampi tathārūpā saddhā saṃvijjati yathārūpena sīlena sutena cāgena paññāya samannāgatā tā devatā ito cutā tattha upapannā mayhampi tathārūpā paññā saṃvijjatīti yasmiṃ bhikkhave samaye ariyasāvako attano ca tāsañca devatānaṃ saddhañca sīlañca sutañca cāgañca paññañca anussarati nevassa tasmiṃ samaye rāgapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na dosapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na mohapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti ujugatamevassa tasmiṃ samaye cittaṃ hoti nikkhantaṃ muttaṃ vuṭṭhitaṃ gedhamhā gedhoti kho bhikkhave pañcannetaṃ kāmaguṇānaṃ adhivacanaṃ idampi kho bhikkhave ārammaṇaṃ karitvā evamidhekacce sattā visujjhanti imāni kho bhikkhave cha anussatiṭṭhānānīti. [297] 26 Tatra kho āyasmā mahākaccāno bhikkhū āmantesi āvuso bhikkhavoti . āvusoti kho te bhikkhū āyasmato mahākaccānassa paccassosuṃ . āyasmā mahākaccāno etadavoca acchariyaṃ āvuso abbhutaṃ āvuso yāvañcidaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sambādhe okāsādhigamo anubuddho sattānaṃ visuddhiyā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page351.

Sokaparidevānaṃ samatikkamāya dukkhadomanassānaṃ atthaṅgamāya ñāyassa adhigamāya nibbānassa sacchikiriyāya yadidaṃ cha anussatiṭṭhānāni katamāni cha idhāvuso ariyasāvako tathāgataṃ anussarati itipi so bhagavā .pe. satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti yasmiṃ āvuso samaye ariyasāvako tathāgataṃ anussarati nevassa tasmiṃ samaye rāgapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na dosapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na mohapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti ujugatamevassa tasmiṃ samaye cittaṃ hoti nikkhantaṃ muttaṃ vuṭṭhitaṃ gedhamhā gedhoti kho āvuso pañcannetaṃ kāmaguṇānaṃ adhivacanaṃ sa kho so āvuso ariyasāvako sabbaso ākāsasamena cetasā viharati vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena idampi kho āvuso ārammaṇaṃ karitvā evamidhekacce sattā visuddhidhammā bhavanti. {297.1} Puna caparaṃ āvuso ariyasāvako dhammaṃ anussarati svākkhāto bhagavatā dhammo .pe. paccattaṃ veditabbo viññūhīti yasmiṃ āvuso samaye ariyasāvako dhammaṃ anussarati nevassa tasmiṃ samaye rāgapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na dosapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na mohapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti ujugatamevassa tasmiṃ samaye cittaṃ hoti nikkhantaṃ muttaṃ vuṭṭhitaṃ gedhamhā gedhoti kho āvuso pañcannetaṃ kāmaguṇānaṃ adhivacanaṃ sa kho so āvuso ariyasāvako sabbaso ākāsasamena cetasā viharati vipulena mahaggatena appamāṇena averena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page352.

Abyāpajjhena idampi kho āvuso ārammaṇaṃ karitvā evamidhekacce sattā visuddhidhammā bhavanti. {297.2} Puna caparaṃ āvuso ariyasāvako saṅghaṃ anussarati supaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho .pe. anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti yasmiṃ [1]- samaye ariyasāvako saṅghaṃ anussarati nevassa tasmiṃ samaye rāgapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na dosapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na mohapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti ujugatamevassa tasmiṃ samaye cittaṃ hoti nikkhantaṃ muttaṃ vuṭṭhitaṃ gedhamhā gedhoti kho āvuso pañcannetaṃ kāmaguṇānaṃ adhivacanaṃ sa kho so āvuso ariyasāvako sabbaso ākāsasamena cetasā viharati vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena idampi kho āvuso ārammaṇaṃ karitvā evamidhekacce sattā visuddhidhammā bhavanti. {297.3} Puna caparaṃ āvuso ariyasāvako attano sīlāni anussarati akhaṇḍāni .pe. samādhisaṃvattanikāni yasmiṃ āvuso samaye ariyasāvako sīlaṃ anussarati nevassa tasmiṃ samaye rāgapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na dosapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na mohapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti ujugatamevassa tasmiṃ samaye cittaṃ hoti nikkhantaṃ muttaṃ vuṭṭhitaṃ gedhamhā gedhoti kho āvuso pañcannetaṃ kāmaguṇānaṃ adhivacanaṃ sa kho so āvuso ariyasāvako sabbaso ākāsasamena cetasā viharati vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena idampi kho āvuso ārammaṇaṃ @Footnote: 1 Ma. etthantare āvusoti dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page353.

Karitvā evamidhekacce sattā visuddhidhammā bhavanti. {297.4} Puna caparaṃ āvuso ariyasāvako attano cāgaṃ anussarati lābhā vata me suladdhaṃ vata me yohaṃ .pe. Yācayogo dānasaṃvibhāgaratoti yasmiṃ āvuso samaye ariyasāvako [1]- cāgaṃ anussarati nevassa tasmiṃ samaye rāgapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na dosapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na mohapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti ujugatamevassa tasmiṃ samaye cittaṃ hoti nikkhantaṃ muttaṃ vuṭṭhitaṃ gedhamhā gedhoti kho āvuso pañcannetaṃ kāmaguṇānaṃ adhivacanaṃ sa kho so āvuso ariyasāvako sabbaso ākāsasamena cetasā viharati vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena idampi kho āvuso ārammaṇaṃ karitvā evamidhekacce sattā visuddhidhammā bhavanti. {297.5} Puna caparaṃ āvuso ariyasāvako devatā anussarati santi devā cātummahārājikā .pe. santi devā taduttari yathārūpāya saddhāya samannāgatā tā devatā ito cutā tattha upapannā mayhampi tathārūpā saddhā saṃvijjati yathārūpena sīlena .pe. sutena cāgena paññāya samannāgatā tā devatā ito cutā tattha upapannā mayhampi tathārūpā paññā saṃvijjatīti yasmiṃ āvuso samaye ariyasāvako attano ca tāsañca devatānaṃ saddhañca sīlañca sutañca cāgañca paññañca anussarati nevassa tasmiṃ samaye rāgapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ @Footnote: 1 Ma. attanoti dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page354.

Hoti na dosapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti na mohapariyuṭṭhitaṃ cittaṃ hoti ujugatamevassa tasmiṃ samaye cittaṃ hoti nikkhantaṃ muttaṃ vuṭṭhitaṃ gedhamhā gedhoti kho āvuso pañcannetaṃ kāmaguṇānaṃ adhivacanaṃ sa kho so āvuso ariyasāvako sabbaso ākāsasamena cetasā viharati vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena idampi kho āvuso ārammaṇaṃ karitvā evamidhekacce sattā visuddhidhammā bhavanti acchariyaṃ āvuso abbhutaṃ āvuso yāvañcidaṃ tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sambādhe okāsādhigamo anubuddho sattānaṃ visuddhiyā sokaparidevānaṃ samatikkamāya dukkhadomanassānaṃ atthaṅgamāya ñāyassa adhigamāya nibbānassa sacchikiriyāya yadidaṃ imāni cha anussatiṭṭhānānīti. [298] 27 Atha kho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca kati nu kho bhante samayā manobhāvaniyassa 1- bhikkhuno dassanāya upasaṅkamitunti. {298.1} Chayime bhikkhu samayā manobhāvaniyassa 1- bhikkhuno dassanāya upasaṅkamituṃ katame cha idha bhikkhu yasmiṃ samaye bhikkhu kāmarāgapariyuṭṭhitena cetasā viharati kāmarāgaparetena uppannassa ca kāmarāgassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti tasmiṃ samaye manobhāvaniyo 1- bhikkhu upasaṅkamitvā evamassa vacanīyo ahaṃ kho āvuso kāmarāgapariyuṭṭhitena @Footnote: 1 Ma. Yu. manobhāvanī ....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page355.

Cetasā viharāmi kāmarāgaparetena uppannassa ca kāmarāgassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāmi sādhu vata me āyasmā kāmarāgassa pahānāya dhammaṃ desetūti tassa 1- manobhāvaniyo bhikkhu kāmarāgassa pahānāya dhammaṃ deseti ayaṃ bhikkhu paṭhamo samayo manobhāvaniyassa bhikkhuno dassanāya upasaṅkamituṃ. {298.2} Puna caparaṃ bhikkhu yasmiṃ samaye bhikkhu byāpādapariyuṭṭhitena cetasā viharati byāpādaparetena uppannassa ca byāpādassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti tasmiṃ samaye manobhāvaniyo bhikkhu upasaṅkamitvā evamassa vacanīyo ahaṃ kho āvuso byāpādapariyuṭṭhitena cetasā viharāmi byāpādaparetena uppannassa ca byāpādassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāmi sādhu vata me āyasmā byāpādassa pahānāya dhammaṃ desetūti tassa manobhāvaniyo bhikkhu byāpādassa pahānāya dhammaṃ deseti ayaṃ bhikkhu dutiyo samayo manobhāvaniyassa bhikkhuno dassanāya upasaṅkamituṃ. {298.3} Puna caparaṃ bhikkhu yasmiṃ samaye bhikkhu thīnamiddhapariyuṭṭhitena cetasā viharati thīnamiddhaparetena uppannassa ca thīnamiddhassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti tasmiṃ samaye manobhāvaniyo bhikkhu upasaṅkamitvā evamassa vacanīyo ahaṃ kho āvuso thīnamiddhapariyuṭṭhitena cetasā viharāmi thīnamiddhaparetena uppannassa ca thīnamiddhassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāmi sādhu vata me āyasmā thīnamiddhassa pahānāya dhammaṃ desetūti tassa manobhāvaniyo bhikkhu thīnamiddhassa pahānāya dhammaṃ @Footnote: 1 Po. tassa ca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page356.

Deseti ayaṃ bhikkhu tatiyo samayo manobhāvaniyassa bhikkhuno dassanāya upasaṅkamituṃ. {298.4} Puna caparaṃ bhikkhu yasmiṃ samaye bhikkhu uddhaccakukkuccapariyuṭṭhitena cetasā viharati uddhaccakukkuccaparetena uppannassa ca uddhaccakukkuccassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti tasmiṃ samaye manobhāvaniyo bhikkhu upasaṅkamitvā evamassa vacanīyo ahaṃ kho āvuso uddhaccakukkuccapariyuṭṭhitena cetasā viharāmi uddhaccakukkuccaparetena uppannassa ca uddhaccakukkuccassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāmi sādhu vata me āyasmā uddhaccakukkuccassa pahānāya dhammaṃ desetūti tassa manobhāvaniyo bhikkhu uddhaccakukkuccassa pahānāya dhammaṃ deseti ayaṃ bhikkhu catuttho samayo manobhāvaniyassa bhikkhuno dassanāya upasaṅkamituṃ. {298.5} Puna caparaṃ bhikkhu yasmiṃ samaye bhikkhu vicikicchāpariyuṭṭhitena cetasā viharati vicikicchāparetena uppannāya ca vicikicchāya nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti tasmiṃ samaye manobhāvaniyo bhikkhu upasaṅkamitvā evamassa vacanīyo ahaṃ kho āvuso vicikicchāpariyuṭṭhitena cetasā viharāmi vicikicchāparetena uppannāya ca vicikicchāya nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāmi sādhu vata me āyasmā vicikicchāya pahānāya dhammaṃ desetūti tassa manobhāvaniyo bhikkhu vicikicchāya pahānāya dhammaṃ deseti ayaṃ bhikkhu pañcamo samayo manobhāvaniyassa bhikkhuno dassanāya upasaṅkamituṃ. {298.6} Puna caparaṃ bhikkhu yasmiṃ samaye bhikkhu yaṃ nimittaṃ āgamma yaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page357.

Nimittaṃ manasikaroto anantarā āsavānaṃ khayo hoti taṃ nimittaṃ na jānāti na passati tasmiṃ samaye manobhāvaniyo bhikkhu upasaṅkamitvā evamassa vacanīyo ahaṃ kho āvuso yaṃ nimittaṃ āgamma yaṃ nimittaṃ manasikaroto anantarā āsavānaṃ khayo hoti taṃ nimittaṃ na jānāmi na passāmi sādhu vata me āyasmā āsavānaṃ khayāya dhammaṃ desetūti tassa manobhāvaniyo bhikkhu āsavānaṃ khayāya dhammaṃ deseti ayaṃ bhikkhu chaṭṭho samayo manobhāvaniyassa bhikkhuno dassanāya upasaṅkamituṃ . ime kho bhikkhu cha samayā manobhāvaniyassa bhikkhuno dassanāya upasaṅkamitunti. [299] 28 Ekaṃ samayaṃ sambahulā therā bhikkhū bārāṇasiyaṃ viharanti isipatane migadāye . atha kho tesaṃ therānaṃ bhikkhūnaṃ pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantānaṃ maṇḍalamāḷe sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarā kathā udapādi ko nu kho āvuso samayo manobhāvaniyassa bhikkhuno dassanāya upasaṅkamitunti. {299.1} Evaṃ vutte aññataro bhikkhu there bhikkhū etadavoca yasmiṃ āvuso samaye manobhāvaniyo bhikkhu pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto pāde pakkhāletvā nisinno hoti pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā so samayo manobhāvaniyassa bhikkhuno dassanāya upasaṅkamitunti. {299.2} Evaṃ vutte aññataro bhikkhu taṃ bhikkhuṃ etadavoca na kho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page358.

Āvuso samayo manobhāvaniyassa bhikkhuno dassanāya upasaṅkamituṃ yasmiṃ āvuso samaye manobhāvaniyo bhikkhu pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto pāde pakkhāletvā nisinno hoti pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā cārittakilamathopissa tasmiṃ samaye appaṭippassaddho hoti bhattakilamathopissa tasmiṃ samaye appaṭippassaddho hoti tasmā so asamayo manobhāvaniyassa bhikkhuno dassanāya upasaṅkamituṃ yasmiṃ āvuso samaye manobhāvaniyo bhikkhu sāyaṇhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito vihārapacchāyāyaṃ nisinno hoti pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā so samayo manobhāvaniyassa bhikkhuno dassanāya upasaṅkamitunti. {299.3} Evaṃ vutte aññataro bhikkhu taṃ bhikkhuṃ etadavoca na kho āvuso samayo manobhāvaniyassa bhikkhuno dassanāya upasaṅkamituṃ yasmiṃ āvuso samaye manobhāvaniyo bhikkhu sāyaṇhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito vihārapacchāyāyaṃ nisinno hoti pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā yadevassa divā samādhinimittaṃ manasikataṃ hoti tadevassa tasmiṃ samaye samudācarati tasmā so asamayo manobhāvaniyassa bhikkhuno dassanāya upasaṅkamituṃ yasmiṃ āvuso samaye manobhāvaniyo bhikkhu rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya nisinno hoti pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā so samayo manobhāvaniyassa bhikkhuno dassanāya upasaṅkamitunti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page359.

{299.4} Evaṃ vutte aññataro bhikkhu taṃ bhikkhuṃ etadavoca na kho āvuso samayo manobhāvaniyassa bhikkhuno dassanāya upasaṅkamituṃ yasmiṃ āvuso samaye manobhāvaniyo bhikkhu rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya nisinno hoti pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā ojaṭṭhāyissa tasmiṃ samaye kāyo hoti phāsukassa 1- hoti buddhānaṃ sāsanaṃ manasi kātuṃ tasmā so samayo manobhāvaniyassa bhikkhuno dassanāya upasaṅkamitunti. {299.5} Evaṃ vutte āyasmā mahākaccāno there bhikkhū etadavoca sammukhā me taṃ āvuso bhagavato sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ chayime bhikkhu samayā manobhāvaniyassa bhikkhuno dassanāya upasaṅkamituṃ katame cha idha bhikkhu yasmiṃ samaye bhikkhu kāmarāgapariyuṭṭhitena cetasā viharati kāmarāgaparetena uppannassa ca kāmarāgassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāti tasmiṃ samaye manobhāvaniyo bhikkhu upasaṅkamitvā evamassa vacanīyo ahaṃ kho āvuso kāmarāgapariyuṭṭhitena cetasā viharāmi kāmarāgaparetena uppannassa ca kāmarāgassa nissaraṇaṃ yathābhūtaṃ nappajānāmi sādhu vata me āyasmā kāmarāgassa pahānāya dhammaṃ desetūti tassa manobhāvaniyo bhikkhu kāmarāgassa pahānāya dhammaṃ deseti ayaṃ bhikkhu paṭhamo samayo manobhāvaniyassa bhikkhuno dassanāya upasaṅkamituṃ. {299.6} Puna caparaṃ bhikkhu yasmiṃ samaye bhikkhu byāpādapariyuṭṭhitena cetasā viharati .pe. thīnamiddhapariyuṭṭhitena @Footnote: 1 Ma. Yu. phāsussa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page360.

Cetasā viharati uddhaccakukkuccapariyuṭṭhitena cetasā viharati vicikicchāpariyuṭṭhitena cetasā viharati .pe. yaṃ nimittaṃ āgamma yaṃ nimittaṃ manasikaroto anantarā āsavānaṃ khayo hoti taṃ nimittaṃ na jānāti na passati tasmiṃ samaye manobhāvaniyo bhikkhu upasaṅkamitvā evamassa vacanīyo ahaṃ kho āvuso yaṃ nimittaṃ āgamma yaṃ nimittaṃ manasikaroto anantarā āsavānaṃ khayo hoti taṃ nimittaṃ na jānāmi na passāmi sādhu vata me āyasmā āsavānaṃ khayāya dhammaṃ desetūti tassa manobhāvaniyo bhikkhu āsavānaṃ khayāya dhammaṃ deseti ayaṃ bhikkhu chaṭṭho samayo manobhāvaniyassa bhikkhuno dassanāya upasaṅkamituṃ . sammukhā me taṃ āvuso bhagavato sutaṃ sammukhā paṭiggahitaṃ ime kho bhikkhu cha samayā manobhāvaniyassa bhikkhuno dassanāya upasaṅkamitunti. [300] 29 Atha kho bhagavā āyasmantaṃ udāyiṃ āmantesi kati nu kho udāyi anussatiṭṭhānānīti . evaṃ vutte āyasmā udāyi tuṇhī ahosi . dutiyampi kho bhagavā āyasmantaṃ udāyiṃ āmantesi kati nu kho udāyi anussatiṭṭhānānīti . evaṃ vutte [1]- āyasmā udāyi tuṇhī ahosi . tatiyampi kho bhagavā āyasmantaṃ udāyiṃ āmantesi kati nu kho udāyi anussatiṭṭhānānīti . tatiyampi kho āyasmā udāyi tuṇhī ahosi . atha kho āyasmā ānando āyasmantaṃ udāyiṃ etadavoca satthā taṃ āvuso udāyi āmantetīti. @Footnote: 1 Ma. Yu. dutiyampi kho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page361.

Suṇāmahaṃ 1- āvuso ānanda bhagavato idha bhante bhikkhu anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati seyyathīdaṃ ekampi jātiṃ dvepi jātiyo .pe. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati idaṃ bhante anussatiṭṭhānanti. {300.1} Atha kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi aññāsiṃ kho ahaṃ ānanda nevāyaṃ udāyi moghapuriso adhicittamanuyutto viharatīti kati nu kho ānanda anussatiṭṭhānānīti . pañca bhante anussatiṭṭhānāni katamāni pañca idha bhante bhikkhu vivicceva kāmehi .pe. tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati idaṃ bhante anussatiṭṭhānaṃ evaṃ bhāvitaṃ evaṃ bahulīkataṃ diṭṭhadhammasukhavihārāya saṃvattati. {300.2} Puna caparaṃ bhante bhikkhu ālokasaññaṃ manasikaroti divā saññaṃ adhiṭṭhāti yathā divā tathā rattiṃ yathā rattiṃ tathā divā iti vivaṭena cetasā apariyonaddhena sampabhāsaṃ cittaṃ bhāveti idaṃ bhante anussatiṭṭhānaṃ evaṃ bhāvitaṃ evaṃ bahulīkataṃ ñāṇadassanapaṭilābhāya saṃvattati. {300.3} Puna caparaṃ bhante bhikkhu imameva kāyaṃ uddhaṃ pādatalā adhokesamatthakā tacapariyantaṃ pūrannānappakārassa asucino paccavekkhati atthi imasmiṃ kāye kesā lomā nakhā dantā taco maṃsaṃ nahārū aṭṭhī aṭṭhimiñjaṃ vakkaṃ hadayaṃ yakanaṃ kilomakaṃ pihakaṃ papphāsaṃ antaṃ antaguṇaṃ udariyaṃ karīsaṃ pittaṃ semhaṃ pubbo lohitaṃ sedo medo assu vasā khelo 2- siṅghāṇikā lasikā muttanti idaṃ @Footnote: 1 Ma. suṇomahaṃ . 2 Po. Ma. kheḷo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page362.

Bhante anussatiṭṭhānaṃ evaṃ bhāvitaṃ evaṃ bahulīkataṃ kāmarāgassa pahānāya saṃvattati. {300.4} Puna caparaṃ bhante bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ sīvathikāya chaḍḍitaṃ ekāhamataṃ vā dvīhamataṃ vā tīhamataṃ vā uddhumātakaṃ vinīlakaṃ vipubbakajātaṃ so imameva kāyaṃ evaṃ upasaṃharati ayampi kho kāyo evaṃdhammo evaṃbhāvī evaṃ anatītoti seyyathā 1- vā pana passeyya sarīraṃ sīvathikāya chaḍḍitaṃ kākehi vā khajjamānaṃ kulalehi vā khajjamānaṃ gijjhehi vā khajjamānaṃ suvāṇehi 2- vā khajjamānaṃ siṅgālehi vā khajjamānaṃ vividhehi vā pāṇakajātehi khajjamānaṃ so imameva kāyaṃ evaṃ upasaṃharati ayampi kho kāyo evaṃdhammo evaṃbhāvī evaṃ anatītoti {300.5} seyyathā 1- vā pana passeyya sarīraṃ sīvathikāya chaḍḍitaṃ aṭṭhikasaṅkhalikaṃ samaṃsalohitaṃ nahārusambandhaṃ aṭṭhikasaṅkhalikaṃ nimmaṃsalohitamakkhitaṃ nahārusambandhaṃ aṭṭhikasaṅkhalikaṃ apagatamaṃsalohitaṃ nahārusambandhaṃ aṭṭhikāni apagatasambandhāni disā vidisā vikkhittāni aññena hatthaṭṭhikaṃ aññena pādaṭṭhikaṃ aññena jaṅghaṭṭhikaṃ aññena ūruṭṭhikaṃ aññena kaṭiṭṭhikaṃ [3]- aññena piṭṭhikaṇṭakaṭṭhikaṃ aññena sīsakaṭāhaṃ so imameva kāyaṃ evaṃ upasaṃharati ayampi kho kāyo evaṃdhammo evaṃbhāvī evaṃ anatītoti seyyathā 1- vā pana passeyya sarīraṃ sīvathikāya chaḍḍitaṃ aṭṭhikāni setāni saṅkhavaṇṇūpanibhāni aṭṭhikāni puñjakitāni terovassikāni pūtīni cuṇṇakajātāni so @Footnote: 1 Ma. Yu. seyyathāpi . 2 Ma. sunakhehi . 3 Ma. etthantare aññena hanukaṭṭhikaṃ @aññena phāsukaṭṭhikaṃ aññena piṭṭhikaṇḍakaṭṭhikaṃ aññena khandhaṭṭhikaṃ aññena gīvaṭṭhikaṃ @aññena dantakaṭṭhikanti dissanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page363.

Imameva kāyaṃ evaṃ upasaṃharati ayampi kho kāyo evaṃdhammo evaṃbhāvī evaṃ anatītoti idaṃ bhante anussatiṭṭhānaṃ evaṃ bhāvitaṃ evaṃ bahulīkataṃ asmimānasamugghātāya saṃvattati. {300.6} Puna caparaṃ bhante bhikkhu sukhassa ca pahānā .pe. Catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati idaṃ bhante anussatiṭṭhānaṃ evaṃ bhāvitaṃ evaṃ bahulīkataṃ anekadhātupaṭivedhāya saṃvattati imāni kho bhante pañca anussatiṭṭhānānīti. {300.7} Sādhu sādhu ānanda tenahi tvaṃ ānanda idampi chaṭṭhaṃ anussatiṭṭhānaṃ dhārehi idhānanda bhikkhu satova abhikkamati satova paṭikkamati satova tiṭṭhati satova nisīdati satova seyyaṃ kappeti satova kammaṃ 1- adhiṭṭhāti idaṃ ānanda anussatiṭṭhānaṃ evaṃ bhāvitaṃ evaṃ bahulīkataṃ satisampajaññāya saṃvattatīti.


             The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 22 page 1-363. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/roman_item_s.php?book=22&item=1&items=401&pagebreak=1              Classified by [Item Number] :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/roman_item_s.php?book=22&item=1&items=401&pagebreak=1&mode=bracket              Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_item_s.php?book=22&item=1&items=401&pagebreak=1              Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=22&item=1&items=401&pagebreak=1              Study Atthakatha :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=22&i=1              The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=16&A=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=16&A=1              Contents of The Tipitaka Volume 22 http://84000.org/tipitaka/read/?index_22

ไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ENGLISH letter

บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

Background color :