ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
   ThaiVersion   PaliThai   PaliRoman 
ไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ENGLISH letter
TIPITAKA Volume 12 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 4 : Sutta. Ma. Mū.

page1.

Suttantapiṭake majjhimanikāyassa paṭhamo bhāgo ------- mūlapaṇṇāsakaṃ namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa. Mūlapariyāyavaggo ------- mūlapariyāyasuttaṃ [1] Evamme sutaṃ ekaṃ samayaṃ bhagavā ukkaṭṭhāyaṃ viharati subhagavane sālarājamūle . tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti . bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . bhagavā etadavoca sabbadhammamūlapariyāyaṃ vo bhikkhave desissāmi 1- taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evambhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. [2] Bhagavā etadavoca idha bhikkhave assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto paṭhaviṃ paṭhavito sañjānāti paṭhaviṃ paṭhavito saññatvā paṭhaviṃ maññati paṭhaviyā maññati paṭhavito maññati paṭhavimmeti @Footnote: 1 Ma. Yu. desessāmi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page2.

Maññati paṭhaviṃ abhinandati . taṃ kissa hetu . apariññātaṃ tassāti vadāmi. {2.1} Āpaṃ āpato sañjānāti āpaṃ āpato saññatvā āpaṃ maññati āpasmiṃ maññati āpato maññati āpammeti maññati āpaṃ abhinandati . taṃ kissa hetu . apariññātaṃ tassāti vadāmi. {2.2} Tejaṃ tejato sañjānāti tejaṃ tejato saññatvā tejaṃ maññati tejasmiṃ maññati tejato maññati tejammeti maññati tejaṃ abhinandati. Taṃ kissa hetu. Apariññātaṃ tassāti vadāmi. {2.3} Vāyaṃ vāyato sañjānāti vāyaṃ vāyato saññatvā vāyaṃ maññati vāyasmiṃ maññati vāyato maññati vāyammeti maññati vāyaṃ abhinandati. Taṃ kissa hetu. Apariññātaṃ tassāti vadāmi. {2.4} Bhūte bhūtato sañjānāti bhūte bhūtato saññatvā bhūte maññati bhūtesu maññati bhūtato maññati bhūte meti maññati bhūte abhinandati. Taṃ kissa hetu. Apariññātaṃ tassāti vadāmi. {2.5} Deve devato sañjānāti deve devato saññatvā deve maññati devesu maññati devato maññati deve meti maññati deve abhinandati. Taṃ kissa hetu. Apariññātaṃ tassāti vadāmi. {2.6} Pajāpatiṃ pajāpatito sañjānāti pajāpatiṃ pajāpatito saññatvā pajāpatiṃ maññati pajāpatismiṃ maññati pajāpatito maññati pajāpatimmeti maññati pajāpatiṃ abhinandati . taṃ kissa hetu. Apariññātaṃ tassāti vadāmi. {2.7} Brahmaṃ brahmato sañjānāti brahmaṃ brahmato saññatvā brahmaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page3.

Maññati brahmani maññati brahmato maññati brahmaṃ meti maññati brahmaṃ abhinandati . taṃ kissa hetu . apariññātaṃ tassāti vadāmi. {2.8} Ābhassare ābhassarato sañjānāti ābhassare ābhassarato saññatvā ābhassare maññati ābhassaresu maññati ābhassarato maññati ābhassare meti maññati ābhassare abhinandati . taṃ kissa hetu. Apariññātaṃ tassāti vadāmi. {2.9} Subhakiṇhe 1- subhakiṇhato sañjānāti subhakiṇhe subhakiṇhato saññatvā subhakiṇhe maññati subhakiṇhesu maññati subhakiṇhato maññati subhakiṇhe meti maññati subhakiṇhe abhinandati. Taṃ kissa hetu. Apariññātaṃ tassāti vadāmi. {2.10} Vehapphale vehapphalato sañjānāti vehapphale vehapphalato saññatvā vehapphale maññati vehapphalesu maññati vehapphalato maññati vehapphale meti maññati vehapphale abhinandati. Taṃ kissa hetu. Apariññātaṃ tassāti vadāmi. {2.11} Abhibhuṃ abhibhūto sañjānāti abhibhuṃ abhibhūto saññatvā abhibhuṃ maññati abhibhusmiṃ maññati abhibhūto maññati abhibhummeti maññati abhibhuṃ abhinandati . taṃ kissa hetu . apariññātaṃ tassāti vadāmi. {2.12} Ākāsānañcāyatanaṃ ākāsānañcāyatanato sañjānāti ākāsānañcāyatanaṃ ākāsānañcāyatanato saññatvā ākāsānañcāyatanaṃ maññati ākāsānañcāyatanasmiṃ maññati ākāsānañcāyatanato maññati ākāsānañcāyatanammeti maññati ākāsānañcāyatanaṃ abhinandati . @Footnote: 1 Yu. subhakiṇṇe. sabbatthā īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page4.

Taṃ kissa hetu. Apariññātaṃ tassāti vadāmi. {2.13} Viññāṇañcāyatanaṃ viññāṇañcāyatanato sañjānāti viññāṇañcāyatanaṃ viññāṇañcāyatanato saññatvā viññāṇañcāyatanaṃ maññati viññāṇañcāyatanasmiṃ maññati viññāṇañcāyatanato maññati viññāṇañcāyatanammeti maññati viññāṇañcāyatanaṃ abhinandati . taṃ kissa hetu . Apariññātaṃ tassāti vadāmi. {2.14} Ākiñcaññāyatanaṃ ākiñcaññāyatanato sañjānāti ākiñcaññāyatanaṃ ākiñcaññāyatanato saññatvā ākiñcaññāyatanaṃ maññati ākiñcaññāyatanasmiṃ maññati ākiñcaññāyatanato maññati ākiñcaññāyatanammeti maññati ākiñcaññāyatanaṃ abhinandati . taṃ kissa hetu . Apariññātaṃ tassāti vadāmi. {2.15} Nevasaññānāsaññāyatanaṃ nevasaññānāsaññāyatanato sañjānāti nevasaññānāsaññāyatanaṃ nevasaññānāsaññāyatanato saññatvā nevasaññānāsaññāyatanaṃ maññati nevasaññānāsaññāyatanasmiṃ maññati nevasaññānāsaññāyatanato maññati nevasaññānāsaññāyatanammeti maññati nevasaññānāsaññāyatanaṃ abhinandati . taṃ kissa hetu . Apariññātaṃ tassāti vadāmi. {2.16} Diṭṭhaṃ diṭṭhato sañjānāti diṭṭhaṃ diṭṭhato saññatvā diṭṭhaṃ maññati diṭṭhasmiṃ maññati diṭṭhato maññati diṭṭhammeti maññati diṭṭhaṃ abhinandati . taṃ kissa hetu . apariññātaṃ tassāti vadāmi. {2.17} Sutaṃ sutato sañjānāti sutaṃ sutato saññatvā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page5.

Sutaṃ maññati sutasmiṃ maññati sutato maññati sutammeti maññati sutaṃ abhinandati . taṃ kissa hetu . apariññātaṃ tassāti vadāmi. {2.18} Mutaṃ mutato sañjānāti mutaṃ mutato saññatvā mutaṃ maññati mutasmiṃ maññati mutato maññati mutammeti maññati mutaṃ abhinandati. Taṃ kissa hetu. Apariññātaṃ tassāti vadāmi. {2.19} Viññātaṃ viññātato sañjānāti viññātaṃ viññātato saññatvā viññātaṃ maññati viññātasmiṃ maññati viññātato maññati viññātammeti maññati viññātaṃ abhinandati . taṃ kissa hetu. Apariññātaṃ tassāti vadāmi. {2.20} Ekattaṃ ekattato sañjānāti ekattaṃ ekattato saññatvā ekattaṃ maññati ekattasmiṃ maññati ekattato maññati ekattammeti maññati ekattaṃ abhinandati . taṃ kissa hetu . Apariññātaṃ tassāti vadāmi. {2.21} Nānattaṃ nānattato sañjānāti nānattaṃ nānattato saññatvā nānattaṃ maññati nānattasmiṃ maññati nānattato maññati nānattammeti maññati nānattaṃ abhinandati . taṃ kissa hetu. Apariññātaṃ tassāti vadāmi. {2.22} Sabbaṃ sabbato sañjānāti sabbaṃ sabbato saññatvā sabbaṃ maññati sabbasmiṃ maññati sabbato maññati sabbammeti maññati sabbaṃ abhinandati . taṃ kissa hetu . Apariññātaṃ tassāti vadāmi. {2.23} Nibbānaṃ nibbānato sañjānāti nibbānaṃ nibbānato saññatvā nibbānaṃ maññati nibbānasmiṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page6.

Maññati nibbānato maññati nibbānammeti maññati nibbānaṃ abhinandati. Taṃ kissa hetu. Apariññātaṃ tassāti vadāmi. Puthujjanavasena paṭhamanayabhūmiparicchedo. [3] Yopi so bhikkhave bhikkhu sekho appattamānaso anuttaraṃ yogakkhemaṃ patthayamāno viharati . sopi paṭhaviṃ paṭhavito abhijānāti paṭhaviṃ paṭhavito abhiññāya paṭhaviṃ māmaññi paṭhaviyā māmaññi paṭhavito māmaññi paṭhavimmeti māmaññi paṭhaviṃ mābhinandi 1- . taṃ kissa hetu . pariññeyyaṃ tassāti vadāmi .pe. āpaṃ tejaṃ vāyaṃ bhūte deve pajāpatiṃ brahmaṃ ābhassare subhakiṇhe vehapphale abhibhuṃ ākāsānañcāyatanaṃ viññāṇañcāyatanaṃ ākiñcaññāyatanaṃ nevasaññānāsaññāyatanaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ ekattaṃ nānattaṃ sabbaṃ nibbānaṃ nibbānato abhijānāti nibbānaṃ nibbānato abhiññāya nibbānaṃ māmaññi nibbānasmiṃ māmaññi nibbānato māmaññi nibbānammeti māmaññi nibbānaṃ mābhinandi . taṃ kissa hetu. Pariññeyyaṃ tassāti vadāmi. Sekhavasena dutiyanayabhūmiparicchedo. [4] Yopi so bhikkhave bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññā vimutto sopi paṭhaviṃ paṭhavito abhijānāti paṭhaviṃ @Footnote: 1 katthaci mābhinandati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page7.

Paṭhavito abhiññāya paṭhaviṃ na maññati paṭhaviyā na maññati paṭhavito na maññati paṭhavimmeti na maññati paṭhaviṃ nābhinandati . Taṃ kissa hetu . pariññātaṃ tassāti vadāmi .pe. āpaṃ tejaṃ vāyaṃ bhūte deve pajāpatiṃ brahmaṃ ābhassare subhakiṇhe vehapphale abhibhuṃ ākāsānañcāyatanaṃ viññāṇañcāyatanaṃ ākiñcaññāyatanaṃ nevasaññānāsaññāyatanaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ ekattaṃ nānattaṃ sabbaṃ nibbānaṃ nibbānato abhijānāti nibbānaṃ nibbānato abhiññāya nibbānaṃ na maññati nibbānasmiṃ na maññati nibbānato na maññati nibbānammeti na maññati nibbānaṃ nābhinandati . Taṃ kissa hetu. Pariññātaṃ tassāti vadāmi. Khīṇāsavavasena tatiyanayabhūmiparicchedo. [5] Yopi so bhikkhave bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññā vimutto sopi paṭhaviṃ paṭhavito abhijānāti paṭhaviṃ paṭhavito abhiññāya paṭhaviṃ na maññati paṭhaviyā na maññati paṭhavito na maññati paṭhavimmeti na maññati paṭhaviṃ nābhinandati . Taṃ kissa hetu . khayā rāgassa vītarāgattā .pe. āpaṃ tejaṃ vāyaṃ bhūte deve pajāpatiṃ brahmaṃ ābhassare subhakiṇhe vehapphale abhibhuṃ ākāsānañcāyatanaṃ viññāṇañcāyatanaṃ ākiñcaññāyatanaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page8.

Nevasaññānāsaññāyatanaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ ekattaṃ nānattaṃ sabbaṃ nibbānaṃ nibbānato abhijānāti nibbānaṃ nibbānato abhiññāya nibbānaṃ na maññati nibbānasmiṃ na maññati nibbānato na maññati nibbānammeti na maññati nibbānaṃ nābhinandati . Taṃ kissa hetu. Khayā rāgassa vītarāgattā. Khīṇāsavavasena catutthanayabhūmiparicchedo. [6] Yopi so bhikkhave bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññā vimutto sopi paṭhaviṃ paṭhavito abhijānāti paṭhaviṃ paṭhavito abhiññāya paṭhaviṃ na maññati paṭhaviyā na maññati paṭhavito na maññati paṭhavimmeti na maññati paṭhaviṃ nābhinandati . Taṃ kissa hetu . khayā dosassa vītadosattā .pe. āpaṃ tejaṃ vāyaṃ bhūte deve pajāpatiṃ brahmaṃ ābhassare subhakiṇhe vehapphale abhibhuṃ ākāsānañcāyatanaṃ viññāṇañcāyatanaṃ ākiñcaññāyatanaṃ nevasaññānāsaññāyatanaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ ekattaṃ nānattaṃ sabbaṃ nibbānaṃ nibbānato abhijānāti nibbānaṃ nibbānato abhiññāya nibbānaṃ na maññati nibbānasmiṃ na maññati nibbānato na maññati nibbānammeti na maññati nibbānaṃ nābhinandati. Taṃ kissa hetu. Khayā dosassa vītadosattā. Khīṇāsavavasena pañcamanayabhūmiparicchedo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page9.

[7] Yopi so bhikkhave bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaṃyojano sammadaññā vimutto sopi paṭhaviṃ paṭhavito abhijānāti paṭhavi paṭhavito abhiññāya paṭhaviṃ na maññati paṭhaviyā na maññati paṭhavito na maññati paṭhavimmeti na maññati paṭhaviṃ nābhinandati . Taṃ kissa hetu . khayā mohassa vītamohattā .pe. āpaṃ tejaṃ vāyaṃ bhūte deve pajāpatiṃ brahmaṃ ābhassare subhakiṇhe vehapphale abhibhuṃ ākāsānañcāyatanaṃ viññāṇañcāyatanaṃ ākiñcaññāyatanaṃ nevasaññānāsaññāyatanaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ ekattaṃ nānattaṃ sabbaṃ nibbānaṃ nibbānato abhijānāti nibbānaṃ nibbānato abhiññāya nibbānaṃ na maññati nibbānasmiṃ na maññati nibbānato na maññati nibbānammeti na maññati nibbānaṃ nābhinandati . taṃ kissa hetu. Khayā mohassa vītamohattā. Khīṇāsavavasena chaṭṭhanayabhūmiparicchedo. [8] Tathāgatopi bhikkhave arahaṃ sammāsambuddho paṭhaviṃ paṭhavito abhijānāti paṭhaviṃ paṭhavito abhiññāya paṭhaviṃ na maññati paṭhaviyā na maññati paṭhavito na maññati paṭhavimmeti na maññati paṭhaviṃ nābhinandati . taṃ kissa hetu . pariññātantaṃ tathāgatassāti vadāmi .pe. āpaṃ tejaṃ vāyaṃ bhūte deve pajāpatiṃ brahmaṃ ābhassare subhakiṇhe vehapphale abhibhuṃ ākāsānañcāyatanaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page10.

Viññāṇañcāyatanaṃ ākiñcaññāyatanaṃ nevasaññānāsaññāyatanaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ ekattaṃ nānattaṃ sabbaṃ nibbānaṃ nibbānato abhijānāti nibbānaṃ nibbānato abhiññāya nibbānaṃ na maññati nibbānasmiṃ na maññati nibbānato na maññati nibbānammeti na maññati nibbānaṃ nābhinandati . taṃ kissa hetu. Pariññātantaṃ tathāgatassāti vadāmi. Satthuvasena 1- sattamanayabhūmiparicchedo. [9] Tathāgatopi bhikkhave arahaṃ sammāsambuddho paṭhaviṃ paṭhavito abhijānāti paṭhaviṃ paṭhavito abhiññāya paṭhaviṃ na maññati paṭhaviyā na maññati paṭhavito na maññati paṭhavimmeti na maññati paṭhaviṃ nābhinandati . taṃ kissa hetu . nandi 2- dukkhassa mūlanti iti viditvā bhavā jāti bhūtassa jarā maraṇanti . tasmātiha bhikkhave tathāgato sabbaso taṇhānaṃ khayā virāgā nirodhā cāgā paṭinissaggā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti vadāmi .pe. āpaṃ tejaṃ vāyaṃ bhūte deve pajāpatiṃ brahmaṃ ābhassare subhakiṇhe vehapphale abhibhuṃ ākāsānañcāyatanaṃ viññāṇañcāyatanaṃ ākiñcaññāyatanaṃ nevasaññānāsaññāyatanaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ ekattaṃ nānattaṃ sabbaṃ nibbānaṃ nibbānato abhijānāti nibbānaṃ nibbānato abhiññāya nibbānaṃ na maññati nibbānasmiṃ na maññati nibbānato na maññati nibbānammeti na maññati nibbānaṃ nābhinandati . @Footnote: 1 Sī. satthāravasena. Ma. tathāgatavasena . 2 Ma. Yu. nandī.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page11.

Taṃ kissa hetu . nandi dukkhassa mūlanti iti viditvā bhavā jāti bhūtassa jarā maraṇanti . tasmātiha bhikkhave tathāgato sabbaso taṇhānaṃ khayā virāgā nirodhā cāgā paṭinissaggā anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti vadāmīti. Satthuvasena aṭṭhamanayabhūmiparicchedo. Idamavoca bhagavā na attamanā 1- te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti. Mūlapariyāyasuttaṃ niṭṭhitaṃ paṭhamaṃ. -------------- @Footnote: 1 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page12.

Sabbāsavasaṃvarasuttaṃ [10] Evamme sutaṃ ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti . bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . Bhagavā etadavoca sabbāsavasaṃvarapariyāyaṃ vo bhikkhave desissāmi 1- taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evambhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. [11] Bhagavā etadavoca jānato ahaṃ bhikkhave passato āsavānaṃ khayaṃ vadāmi no ajānato no apassato . kiñca bhikkhave jānato kiṃ 2- passato āsavānaṃ khayo 3- hoti. Yoniso ca manasikāraṃ ayoniso ca manasikāraṃ . ayoniso bhikkhave manasikaroto anuppannā ceva āsavā uppajjanti uppannā ca āsavā pavaḍḍhanti . yoniso ca 4- bhikkhave manasikaroto anuppannā ceva āsavā na uppajjanti uppannā ca āsavā pahiyyanti . atthi bhikkhave āsavā dassanā pahātabbā atthi āsavā saṃvarā pahātabbā atthi āsavā paṭisevanā pahātabbā atthi āsavā adhivāsanā pahātabbā atthi āsavā parivajjanā pahātabbā atthi āsavā vinodanā pahātabbā atthi āsavā bhāvanā pahātabbā. [12] Katame ca bhikkhave āsavā dassanā pahātabbā . idha @Footnote: 1 Ma. Yu. desessāmi . 2 Ma. kiñca . 3 Ma. khayaṃ vadāmi . 4 katthaci ca khoti atthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page13.

Bhikkhave assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto manasikaraṇīye dhamme nappajānāti amanasikaraṇīye dhamme nappajānāti . so manasikaraṇīye dhamme appajānanto amanasikaraṇīye dhamme appajānanto ye dhammā na manasikaraṇīyā te dhamme manasikaroti ye dhammā manasikaraṇīyā te dhamme na manasikaroti. {12.1} Katame ca bhikkhave dhammā na manasikaraṇīyā ye dhamme manasikaroti . yassa bhikkhave dhamme manasikaroto anuppanno vā kāmāsavo uppajjati uppanno vā kāmāsavo pavaḍḍhati anuppanno vā bhavāsavo uppajjati uppanno vā bhavāsavo pavaḍḍhati anuppanno vā avijjāsavo uppajjati uppanno vā avijjāsavo pavaḍḍhati ime dhammā na manasikaraṇīyā ye dhamme manasikaroti. {12.2} Katame ca bhikkhave dhammā manasikaraṇīyā ye dhamme na manasikaroti . yassa bhikkhave dhamme manasikaroto anuppanno vā kāmāsavo na uppajjati uppanno vā kāmāsavo pahiyyati anuppanno vā bhavāsavo na uppajjati uppanno vā bhavāsavo pahiyyati anuppanno vā avijjāsavo na uppajjati uppanno vā avijjāsavo pahiyyati ime dhammā manasikaraṇīyā ye dhamme na manasikaroti. {12.3} Tassa amanasikaraṇīyānaṃ dhammānaṃ manasikārā manasikaraṇīyānaṃ dhammānaṃ amanasikārā anuppannā ceva āsavā uppajjanti uppannā ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page14.

Āsavā pavaḍḍhanti. {12.4} So evaṃ ayoniso manasikaroti ahosiṃ nu kho ahaṃ atītamaddhānaṃ na nu kho ahosiṃ atītamaddhānaṃ kiṃ nu kho ahosiṃ atītamaddhānaṃ kathaṃ nu kho ahosiṃ atītamaddhānaṃ kiṃ hutvā kiṃ ahosiṃ nu kho ahaṃ atītamaddhānaṃ bhavissāmi nu kho ahaṃ anāgatamaddhānaṃ na nu kho bhavissāmi anāgatamaddhānaṃ kiṃ nu kho bhavissāmi anāgatamaddhānaṃ kathaṃ nu kho bhavissāmi anāgatamaddhānaṃ kiṃ hutvā kiṃ bhavissāmi nu kho ahaṃ anāgatamaddhānanti etarahi vā paccuppannamaddhānaṃ ārabbha 1- ajjhattaṃ kathaṃkathī hoti ahaṃ nu khosmi no nu khosmi kiṃ nu khosmi kathaṃ nu khosmi ayaṃ nu kho satto kuto āgato so kuhiṃ gāmī bhavissatīti. {12.5} Tassa evaṃ ayoniso manasikaroto channaṃ diṭṭhīnaṃ aññatarā diṭṭhi uppajjati . atthi me attāti vāssa saccato thetato diṭṭhi uppajjati . natthi me attāti vāssa saccato thetato diṭṭhi uppajjati . attanāva attānaṃ sañjānāmīti vāssa saccato thetato diṭṭhi uppajjati . attanāva anattānaṃ sañjānāmīti vāssa saccato thetato diṭṭhi uppajjati . anattanāva attānaṃ sañjānāmīti vāssa saccato thetato diṭṭhi uppajjati . atha vā panassa evaṃ diṭṭhi hoti yo me ayaṃ attāva vedeyyo tatra tatra kalyāṇapāpakānaṃ kammānaṃ vipākaṃ paṭisaṃvedeti so kho pana me ayaṃ attā nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo sassatisamaṃ tatheva ṭhassatīti . idaṃ vuccati @Footnote: 1 Ma. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page15.

Bhikkhave diṭṭhigataṃ diṭṭhigahaṇaṃ diṭṭhikantāro 1- diṭṭhivisūkaṃ diṭṭhivipphanditaṃ diṭṭhisaṃyojanaṃ . diṭṭhisaṃyojanasaṃyutto bhikkhave assutavā puthujjano na parimuccati jātiyā jarāya maraṇena sokaparidevadukkhadomanassupāyāsehi 2- na parimuccati dukkhasmāti vadāmi. {12.6} Sutavā ca kho bhikkhave ariyasāvako ariyānaṃ dassāvī ariyadhammassa kovido ariyadhamme suvinīto sappurisānaṃ dassāvī sappurisadhammassa kovido sappurisadhamme suvinīto manasikaraṇīye dhamme pajānāti amanasikaraṇīye dhamme pajānāti . so manasikaraṇīye dhamme pajānanto amanasikaraṇīye dhamme pajānanto ye dhammā na manasikaraṇīyā te dhamme na manasikaroti . ye dhammā manasikaraṇīyā te dhamme manasikaroti. {12.7} Katame ca bhikkhave dhammā na manasikaraṇīyā ye dhamme na manasikaroti . yassa bhikkhave dhamme manasikaroto anuppanno vā kāmāsavo uppajjati uppanno vā kāmāsavo pavaḍḍhati anuppanno vā bhavāsavo uppajjati uppanno vā bhavāsavo pavaḍḍhati anuppanno vā avijjāsavo uppajjati uppanno vā avijjāsavo pavaḍḍhati ime dhammā na manasikaraṇīyā ye dhamme na manasikaroti. {12.8} Katame ca bhikkhave dhammā manasikaraṇīyā ye dhamme manasikaroti. Yassa bhikkhave dhamme manasikaroto anuppanno vā kāmāsavo na uppajjati uppanno vā kāmāsavo pahiyyati anuppanno vā bhavāsavo na @Footnote: 1 yebhuyyena diṭṭhikantāraṃ . 2 Ma. Yu. sokehi .pe. upāyāsehi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page16.

Uppajjati uppanno vā bhavāsavo pahiyyati anuppanno vā avijjāsavo na uppajjati uppanno vā avijjāsavo pahiyyati ime dhammā manasikaraṇīyā ye dhamme manasikaroti. {12.9} Tassa amanasikaraṇīyānaṃ dhammānaṃ amanasikārā manasikaraṇīyānaṃ dhammānaṃ manasikārā anuppannā ceva āsavā na uppajjanti uppannā ca āsavā pahiyyanti. {12.10} So idaṃ dukkhanti yoniso manasikaroti ayaṃ dukkhasamudayoti yoniso manasikaroti ayaṃ dukkhanirodhoti yoniso manasikaroti ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yoniso manasikaroti . Tassa evaṃ yoniso manasikaroto tīṇi saṃyojanāni pahiyyanti sakkāyadiṭṭhi vicikicchā sīlabbataparāmāso . ime vuccanti bhikkhave āsavā dassanā pahātabbā. [13] Katame ca bhikkhave āsavā saṃvarā pahātabbā. Idha bhikkhave bhikkhu paṭisaṅkhā yoniso cakkhundriyasaṃvarasaṃvuto viharati . yañhissa bhikkhave cakkhundriyasaṃvaraṃ asaṃvutassa viharato uppajjeyyuṃ āsavā vighātapariḷāhā cakkhundriyasaṃvaraṃ saṃvutassa viharato evaṃsa te āsavā vighātapariḷāhā na honti . paṭisaṅkhā yoniso sotindriyasaṃvarasaṃvuto viharati .pe. paṭisaṅkhā yoniso ghānindriyasaṃvarasaṃvuto viharati .pe. paṭisaṅkhā yoniso jivhindriyasaṃvarasaṃvuto viharati .pe. Paṭisaṅkhā yoniso kāyindriyasaṃvarasaṃvuto viharati .pe. Paṭisaṅkhā yoniso manindriyasaṃvarasaṃvuto viharati . yañhissa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page17.

Bhikkhave manindriyasaṃvaraṃ asaṃvutassa viharato uppajjeyyuṃ āsavā vighātapariḷāhā manindriyasaṃvaraṃ saṃvutassa viharato evaṃsa te āsavā vighātapariḷāhā na honti . yañhissa bhikkhave saṃvaraṃ asaṃvutassa viharato uppajjeyyuṃ āsavā vighātapariḷāhā saṃvaraṃ saṃvutassa viharato evaṃsa te āsavā vighātapariḷāhā na honti . ime vuccanti bhikkhave āsavā saṃvarā pahātabbā. [14] Katame ca bhikkhave āsavā paṭisevanā pahātabbā. Idha bhikkhave bhikkhu paṭisaṅkhā yoniso cīvaraṃ paṭisevati yāvadeva sītassa paṭighātāya uṇhassa paṭighātāya ḍaṃsamakasavātātapasiriṃsapasamphassānaṃ 1- paṭighātāya yāvadeva hirikopinapaṭicchādanatthaṃ. {14.1} Paṭisaṅkhā yoniso piṇḍapātaṃ paṭisevati neva davāya na madāya na maṇḍanāya na vibhūsanāya yāvadeva imassa kāyassa ṭhitiyā yāpanāya vihiṃsuparatiyā brahmacariyānuggahāya iti purāṇañca vedanaṃ paṭihaṅkhāmi navañca vedanaṃ na uppādessāmi yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro cāti 2-. {14.2} Paṭisaṅkhā yoniso senāsanaṃ paṭisevati yāvadeva sītassa paṭighātāya uṇhassa paṭighātāya ḍaṃsamakasavātātapasiriṃsapasamphassānaṃ 1- paṭighātāya yāvadeva utuparissayavinodanaṃ paṭisallānārāmatthaṃ. {14.3} Paṭisaṅkhā yoniso gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ paṭisevati yāvadeva uppannānaṃ veyyābādhikānaṃ vedanānaṃ paṭighātāya abyāpajjhaparamatāya. {14.4} Yañhissa bhikkhave appaṭisevato uppajjeyyuṃ @Footnote: 1 Ma. ..sirīsapa.. . 2 Ma. itisaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page18.

Āsavā vighātapariḷāhā paṭisevato evaṃsa te āsavā vighātapariḷāhā na honti . ime vuccanti bhikkhave āsavā paṭisevanā pahātabbā. [15] Katame ca bhikkhave āsavā adhivāsanā pahātabbā . Idha bhikkhave bhikkhu paṭisaṅkhā yoniso khamo hoti sītassa uṇhassa jighacchāya pipāsāya ḍaṃsamakasavātātapasiriṃsapasamphassānaṃ duruttānaṃ durāgatānaṃ vacanapathānaṃ uppannānaṃ sārīrikānaṃ vedanānaṃ dukkhānaṃ tippānaṃ kharānaṃ kaṭukānaṃ asātānaṃ amanāpānaṃ pāṇaharānaṃ adhivāsakajātiko hoti . yañhissa bhikkhave anadhivāsayato uppajjeyyuṃ āsavā vighātapariḷāhā adhivāsayato evaṃsa te āsavā vighātapariḷāhā na honti . ime vuccanti bhikkhave āsavā adhivāsanā pahātabbā. [16] Katame ca bhikkhave āsavā parivajjanā pahātabbā . Idha bhikkhave bhikkhu paṭisaṅkhā yoniso caṇḍaṃ hatthiṃ parivajjeti caṇḍaṃ assaṃ parivajjeti caṇḍaṃ goṇaṃ parivajjeti caṇḍaṃ kukkuraṃ parivajjeti ahiṃ khāṇuṃ kaṇṭakaṭṭhānaṃ 1- sobbhaṃ papātaṃ candanikaṃ oḷigallaṃ . yathārūpe anāsane nisinnaṃ yathārūpe agocare carantaṃ yathārūpe pāpake mitte bhajantaṃ viññū sabrahmacārī pāpakesu ṭhānesu okappeyyuṃ . so tañca anāsanaṃ tañca agocaraṃ te @Footnote: 1 Sī. kaṇṭakadhānaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page19.

Ca pāpake mitte paṭisaṅkhā yoniso parivajjeti . yañhissa bhikkhave apparivajjayato uppajjeyyuṃ āsavā vighātapariḷāhā parivajjayato evaṃsa te āsavā vighātapariḷāhā na honti . Ime vuccanti bhikkhave āsavā parivajjanā pahātabbā. [17] Katame ca bhikkhave āsavā vinodanā pahātabbā . Idha bhikkhave bhikkhu paṭisaṅkhā yoniso uppannaṃ kāmavitakkaṃ nādhivāseti pajahati vinodeti byantīkaroti 1- anabhāvaṅgameti uppannaṃ byāpādavitakkaṃ .pe. uppannaṃ vihiṃsāvitakkaṃ .pe. uppannuppanne pāpake akusale dhamme nādhivāseti pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṅgameti . yañhissa bhikkhave avinodayato uppajjeyyuṃ āsavā vighātapariḷāhā vinodayato evaṃsa te āsavā vighātapariḷāhā na honti. Ime vuccanti bhikkhave āsavā vinodanā pahātabbā. [18] Katame ca bhikkhave āsavā bhāvanā pahātabbā . idha bhikkhave bhikkhu paṭisaṅkhā yoniso satisambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ paṭisaṅkhā yoniso dhammavicayasambojjhaṅgaṃ bhāveti .pe. viriyasambojjhaṅgaṃ bhāveti .pe. Pītisambojjhaṅgaṃ bhāveti .pe. passaddhisambojjhaṅgaṃ bhāveti .pe. Samādhisambojjhaṅgaṃ bhāveti .pe. upekkhāsambojjhaṅgaṃ bhāveti vivekanissitaṃ virāganissitaṃ nirodhanissitaṃ vossaggapariṇāmiṃ . yañhissa @Footnote: 1 Sī. Yu. byantikaroti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page20.

Bhikkhave abhāvayato uppajjeyyuṃ āsavā vighātapariḷāhā bhāvayato evaṃsa te āsavā vighātapariḷāhā na honti . ime vuccanti bhikkhave āsavā bhāvanā pahātabbā. [19] Yato ca 1- kho bhikkhave bhikkhuno ye āsavā dassanā pahātabbā te dassanā pahīnā honti . ye āsavā saṃvarā pahātabbā te saṃvarā pahīnā honti . ye āsavā paṭisevanā pahātabbā te paṭisevanā pahīnā honti . ye āsavā adhivāsanā pahātabbā te adhivāsanā pahīnā honti . ye āsavā parivajjanā pahātabbā te parivajjanā pahīnā honti . ye āsavā vinodanā pahātabbā te vinodanā pahīnā honti . ye āsavā bhāvanā pahātabbā te bhāvanā pahīnā honti . ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu sabbāsavasaṃvarasaṃvuto viharati acchecchi taṇhaṃ vivattayi 2- saṃyojanaṃ sammā mānābhisamayā antamakāsi dukkhassāti. Idamavoca bhagavā attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti. Sabbāsavasaṃvarasuttaṃ niṭṭhitaṃ dutiyaṃ. ------------- @Footnote: 1 Ma. Yu. casaddo natthi . 2 Sī. Yu. āvattayi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page21.

Dhammadāyādasuttaṃ [20] Evamme sutaṃ ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. [21] Bhagavā etadavoca dhammadāyādā me bhikkhave bhavatha mā āmisadāyādā atthi me tumhesu anukampā kinti me sāvakā dhammadāyādā bhaveyyuṃ no āmisadāyādāti . tumhe ca me bhikkhave āmisadāyādā bhaveyyātha no dhammadāyādā tumhepi tena ādissā 1- bhaveyyātha āmisadāyādā satthu sāvakā viharanti no dhammadāyādāti . ahampi tena ādisso bhaveyyaṃ āmisadāyādā satthu sāvakā viharanti no dhammadāyādāti . tumhe ca me bhikkhave dhammadāyādā bhaveyyātha no āmisadāyādā tumhepi tena na ādissā bhaveyyātha dhammadāyādā satthu sāvakā viharanti no āmisadāyādāti . ahampi tena na ādisso bhaveyyaṃ dhammādāyādā satthu sāvakā viharanti no āmisadāyādāti . Tasmātiha me bhikkhave dhammadāyādā bhavatha mā āmisadāyādā atthi me tumhesu anukampā kinti me sāvakā dhammādāyādā bhaveyyuṃ no āmisadāyādāti. [22] Idhāhaṃ bhikkhave bhuttāvī assaṃ pavārito paripuṇṇo @Footnote: 1 Ma. ādiyā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page22.

Pariyosito suhito yāvadattho siyā ca me piṇḍapāto atirekadhammo chaḍḍiyadhammo 1- . atha dve bhikkhū āgaccheyyuṃ jighacchādubbalyaparetā 2- tyāhaṃ evaṃ vadeyyaṃ ahaṃ khomhi bhikkhave bhuttāvī pavārito paripuṇṇo pariyosito suhito yāvadattho atthi ca me ayaṃ piṇḍapāto atirekadhammo chaḍḍiyadhammo sace ākaṅkhatha bhuñjatha sace 3- tumhe na bhuñjissatha idānāhaṃ apaharite vā chaḍḍessāmi appāṇake vā udake opilāpessāmīti . tatthekassa 4- bhikkhuno evamassa bhagavā kho bhuttāvī pavārito paripuṇṇo pariyosito suhito yāvadattho atthi cāyaṃ bhagavato piṇḍapāto atirekadhammo chaḍḍiyadhammo sace mayaṃ na bhuñjissāma idāni bhagavā appaharite vā chaḍḍessati appāṇake vā udake opilāpessati vuttaṃ kho panetaṃ bhagavatā dhammadāyādā me bhikkhave bhavatha mā āmisadāyādāti āmisaññataraṃ kho panetaṃ yadidaṃ piṇḍapāto yannūnāhaṃ imaṃ piṇḍapātaṃ abhuñjitvā imināva jighacchādubbalyena evaṃ imaṃ rattindivaṃ vītināmeyyanti. {22.1} So taṃ piṇḍapātaṃ abhuñjitvā teneva jighacchādubbalyena evaṃ taṃ rattindivaṃ vītināmeyya . atha dutiyassa bhikkhuno evamassa bhagavā kho bhuttāvī pavārito paripuṇṇo pariyosito suhito yāvadattho atthi cāyaṃ bhagavato piṇḍapāto atirekadhammo chaḍḍiyadhammo sace mayaṃ na bhuñjissāma idāni bhagavā appaharite vā chaḍḍessati @Footnote: 1 Ma. chaḍḍanīyadhammo . 2 Sī. jighacchādubballaparetā. Yu. ...dubbala.... @3 Ma. no ce tumhe bhuñjissatha . 4 Ma. Yu. tatrekassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page23.

Appāṇake vā udake opilāpessati yannūnāhaṃ imaṃ piṇḍapātaṃ bhuñjitvā jighacchādubbalyaṃ paṭivinodetvā 1- evaṃ imaṃ rattindivaṃ vītināmeyyanti . so taṃ piṇḍapātaṃ bhuñjitvā jighacchādubbalyaṃ paṭivinodetvā evaṃ taṃ rattindivaṃ vītināmeyya . kiñcāpi so bhikkhave bhikkhu taṃ piṇḍapātaṃ bhuñjitvā jighacchādubbalyaṃ paṭivinodetvā evaṃ taṃ rattindivaṃ vītināmeyya. {22.2} Atha kho asuyeva me purimo bhikkhu pujjataro ca pāsaṃsataro ca . taṃ kissa hetu . Tañhi tassa bhikkhave bhikkhuno dīgharattaṃ appicchatāya santuṭṭhiyā sallekhāya subharatāya viriyārambhāya saṃvattissati . Tasmātiha me bhikkhave dhammadāyādā bhavatha mā āmisadāyādā atthi me tumhesu anukampā kinti me sāvakā dhammadāyādā bhaveyyuṃ no āmisadāyādāti . idamavoca bhagavā idaṃ vatvāna 2- sugato uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisi. [23] Tatra kho āyasmā sārīputto acirapakkantassa bhagavato bhikkhū āmantesi āvuso bhikkhavoti . āvusoti te bhikkhū āyasmato sārīputtassa paccassosuṃ . āyasmā sārīputto etadavoca kittāvatā nu kho āvuso satthu pavivittassa viharato sāvakā vivekaṃ nānusikkhanti kittāvatā ca pana satthu pavivittassa viharato sāvakā vivekamanusikkhantīti . dūratopi kho mayaṃ āvuso @Footnote: 1 Sī. Yu. paṭivinetvā . 2 Sī. Yu. vatvā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page24.

Āgaccheyyāma 1- āyasmato sārīputtassa santike etassa bhāsitassa atthamaññātuṃ sādhu vatāyasmantaṃyeva sārīputtaṃ paṭibhātu etassa bhāsitassa attho āyasmato sārīputtassa sutvā bhikkhū dhāressantīti. Tenahāvuso suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evamāvusoti kho te bhikkhū āyasmato sārīputtassa paccassosuṃ. [24] Āyasmā sārīputto etadavoca kittāvatā nu kho āvuso satthu pavivittassa viharato sāvakā vivekaṃ nānusikkhanti idhāvuso satthu pavivittassa viharato sāvakā vivekaṃ nānusikkhanti yesañca dhammānaṃ satthā pahānamāha te ca dhamme nappajahanti bāhullikā 2- ca honti sāthilikā 3- okkamane pubbaṅgamā paviveke nikkhittadhurā . tatrāvuso therā bhikkhū tīhi ṭhānehi gārayhā bhavanti. Satthu pavivittassa viharato sāvakā vivekaṃ nānusikkhantīti iminā paṭhamena ṭhānena therā bhikkhū gārayhā bhavanti. {24.1} Yesañca dhammānaṃ satthā pahānamāha te ca dhamme nappajahantīti iminā dutiyena ṭhānena therā bhikkhū gārayhā bhavanti. Bāhullikā ca sāthilikā okkamane pubbaṅgamā paviveke nikkhittadhurāti iminā tatiyena ṭhānena therā bhikkhū gārayhā bhavanti. Therā hāvuso bhikkhū imehi tīhi ṭhānehi gārayhā bhavanti . Tatrāvuso majjhimā bhikkhū .pe. navā bhikkhū tīhi ṭhānehi gārayhā bhavanti . satthu pavivittassa @Footnote: 1 Ma. āgacchāma . 2 yebhuyyena bāhulikā . 3 Sī. Ma. Yu. sāthalikā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page25.

Viharato sāvakā vivekaṃ nānusikkhantīti iminā paṭhamena ṭhānena navā bhikkhū gārayhā bhavanti . yesañca dhammānaṃ satthā pahānamāha te ca dhamme nappajahantīti iminā dutiyena ṭhānena navā bhikkhū gārayhā bhavanti . bāhullikā ca sāthilikā okkamane pubbaṅgamā paviveke nikkhittadhurāti iminā tatiyena ṭhānena navā bhikkhū gārayhā bhavanti . navā hāvuso bhikkhū imehi tīhi ṭhānehi gārayhā bhavanti . ettāvatā kho āvuso satthu pavivittassa viharato sāvakā vivekaṃ nānusikkhanti. [25] Kittāvatā ca panāvuso satthu pavivittassa viharato sāvakā vivekamanusikkhanti idhāvuso satthu pavivittassa viharato sāvakā vivekamanusikkhanti yesañca dhammānaṃ satthā pahānamāha te ca dhamme pajahanti na ca bāhullikā honti na sāthilikā okkamane nikkhittadhurā paviveke pubbaṅgamā . tatrāvuso therā bhikkhū tīhi ṭhānehi pāsaṃsā bhavanti . satthu pavivittassa viharato sāvakā vivekamanusikkhantīti iminā paṭhamena ṭhānena therā bhikkhū pāsaṃsā bhavanti . yesañca dhammānaṃ satthā pahānamāha te ca dhamme pajahantīti iminā dutiyena ṭhānena therā bhikkhū pāsaṃsā bhavanti . na ca bāhullikā na sāthilikā okkamane nikkhittadhurā paviveke pubbaṅgamāti iminā tatiyena ṭhānena therā bhikkhū pāsaṃsā bhavanti . therā hāvuso bhikkhū imehi tīhi ṭhānehi pāsaṃsā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page26.

Bhavanti . tatrāvuso majjhimā bhikkhū .pe. navā bhikkhū tīhi ṭhānehi pāsaṃsā bhavanti . satthu pavivittassa viharato sāvakā vivekamanusikkhantīti iminā paṭhamena ṭhānena navā bhikkhū pāsaṃsā bhavanti . yesañca dhammānaṃ satthā pahānamāha te ca dhamme pajahantīti iminā dutiyena ṭhānena navā bhikkhū pāsaṃsā bhavanti . Na ca bāhullikā na sāthilikā okkamane nikkhittadhurā paviveke pubbaṅgamāti iminā tatiyena ṭhānena navā bhikkhū pāsaṃsā bhavanti . Navā hāvuso bhikkhū imehi tīhi ṭhānehi pāsaṃsā bhavanti . Ettāvatā kho āvuso satthu pavivittassa viharato sāvakā vivekamanusikkhanti. [26] Tatrāvuso lobho ca pāpako doso ca pāpako lobhassa ca pahānāya dosassa ca pahānāya atthi majjhimā paṭipadā cakkhukaraṇī ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati . Katamā ca sā āvuso majjhimā paṭipadā cakkhukaraṇī ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati . ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo seyyathīdaṃ sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi . ayaṃ kho sā āvuso majjhimā paṭipadā cakkhukaraṇī ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati. {26.1} Tatrāvuso kodho ca pāpako upanāho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page27.

Ca pāpako ... . makkho ca pāpako paḷāso ca pāpako .... Issā ca pāpikā maccherañca pāpakaṃ ... . māyā ca pāpikā sāṭheyyaṃ ca pāpakaṃ ... . thambho ca pāpako sārambho ca pāpako .... Māno ca pāpako atimāno ca pāpako ... . mado ca pāpako pamādo ca pāpako madassa ca pahānāya pamādassa ca pahānāya atthi majjhimā paṭipadā cakkhukaraṇī ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati. {26.2} Katamā ca sā āvuso majjhimā paṭipadā cakkhukaraṇī ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati . Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo seyyathīdaṃ sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi . ayaṃ kho sā āvuso majjhimā paṭipadā cakkhukaraṇī ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattatīti. Idamavoca āyasmā sārīputto attamanā te bhikkhū āyasmato sārīputtassa bhāsitaṃ abhinandunti. Dhammadāyādasuttaṃ niṭṭhitaṃ tatiyaṃ. ----------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page28.

Bhayabheravasuttaṃ [27] Evamme sutaṃ ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . atha kho jāṇussoṇi brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ 1- vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. [28] Ekamantaṃ nisinno kho jāṇussoṇi brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca yeme bho gotama kulaputtā bhavantaṃ gotamaṃ uddissa saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā bhavantesaṃ gotamo pubbaṅgamo bhavantesaṃ gotamo bahukāro bhavantesaṃ gotamo samādapetā bhoto ca pana gotamassa sā janatā diṭṭhānugatiṃ āpajjatīti . evametaṃ brāhmaṇa evametaṃ brāhmaṇa ye te brāhmaṇa kulaputtā mamaṃ uddissa saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā ahaṃ tesaṃ pubbaṅgamo ahaṃ tesaṃ bahukāro ahaṃ tesaṃ samādapetā mamañca pana sā janatā diṭṭhānugatiṃ āpajjatīti. [29] Durabhisambhavāni hi kho bho gotama araññavanapatthāni 2- pantāni senāsanāni dukkaraṃ pavivekaṃ durabhiramaṃ ekatte haranti maññe mano vanāni samādhiṃ alabhamānassa bhikkhunoti . evametaṃ brāhmaṇa evametaṃ brāhmaṇa durabhisambhavāni hi brāhmaṇa araññavanapatthāni @Footnote: 1 Ma. sāraṇīyaṃ . 2 Sī. Yu. araññe vanapatthāni.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page29.

Pantāni senāsanāni dukkaraṃ pavivekaṃ durabhiramaṃ ekatte haranti maññe mano vanāni samādhiṃ alabhamānassa bhikkhunoti. [30] Mayhampi kho brāhmaṇa pubbeva sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato etadahosi durabhisambhavāni hi kho araññavanapatthāni pantāni senāsanāni dukkaraṃ pavivekaṃ durabhiramaṃ ekatte haranti maññe mano vanāni samādhiṃ alabhamānassa bhikkhunoti. [31] Tassa mayhaṃ brāhmaṇa etadahosi ye kho keci samaṇā vā brāhmaṇā vā aparisuddhakāyakammantā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti aparisuddhakāyakammantasandosahetu have te bhonto samaṇabrāhmaṇā akusalaṃ bhayabheravaṃ avhayanti . na kho panāhaṃ aparisuddhakāyakammanto araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevāmi parisuddhakāyakammantohamasmi . ye hi vo ariyā parisuddhakāyakammantā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti tesamahaṃ aññataro 1- etamahaṃ brāhmaṇa parisuddhakāyakammantataṃ 2- attani sampassamāno bhiyyo pallomamāpādiṃ araññe vihārāya. [32] Tassa mayhaṃ brāhmaṇa etadahosi ye kho keci samaṇā vā brāhmaṇā vā aparisuddhavacīkammantā .pe. aparisuddhamanokammantā @Footnote: 1 Sī. Yu. aññatamo . 2 Ma. parisuddhakāyakammataṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page30.

.pe. Aparisuddhājīvā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti aparisuddhājīvasandosahetu have te bhonto samaṇabrāhmaṇā akusalaṃ bhayabheravaṃ avhayanti . na kho panāhaṃ aparisuddhājīvo araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevāmi parisuddhājīvohamasmi . ye hi vo ariyā parisuddhājīvā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti tesamahaṃ aññataro etamahaṃ brāhmaṇa parisuddhājīvataṃ attani sampassamāno bhiyyo pallomamāpādiṃ araññe vihārāya. [33] Tassa mayhaṃ brāhmaṇa etadahosi ye kho keci samaṇā vā brāhmaṇā vā abhijjhālū kāmesu tibbasārāgā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti abhijjhālukāmesutibbasārāgasandosahetu have te bhonto samaṇabrāhmaṇā akusalaṃ bhayabheravaṃ avhayanti . na kho panāhaṃ abhijjhālu kāmesu tibbasārāgo araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevāmi anabhijjhāluhamasmi . ye hi vo ariyā anabhijjhālū araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti tesamahaṃ aññataro etamahaṃ brāhmaṇa anabhijjhālutaṃ attani sampassamāno bhiyyo pallomamāpādiṃ araññe vihārāya. [34] Tassa mayhaṃ brāhmaṇa etadahosi ye kho keci samaṇā vā brāhmaṇā vā byāpannacittā paduṭṭhamanasaṅkappā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page31.

Araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti byāpannacittapaduṭṭhamanasaṅkappasandosahetu have te bhonto samaṇabrāhmaṇā akusalaṃ bhayabheravaṃ avhayanti . na kho panāhaṃ byāpannacitto paduṭṭhamanasaṅkappo araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevāmi mettacittohamasmi . ye hi vo ariyā mettacittā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti tesamahaṃ aññataro etamahaṃ brāhmaṇa mettacittataṃ attani sampassamāno bhiyyo pallomamāpādiṃ araññe vihārāya. [35] Tassa mayhaṃ brāhmaṇa etadahosi ye kho keci samaṇā vā brāhmaṇā vā thīnamiddhapariyuṭṭhitā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti thīnamiddhapariyuṭṭhānasandosahetu have te bhonto samaṇabrāhmaṇā akusalaṃ bhayabheravaṃ avhayanti . Na kho panāhaṃ thīnamiddhapariyuṭṭhito araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevāmi vigatathīnamiddhohamasmi . ye hi vo ariyā vigatathīnamiddhā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti tesamahaṃ aññataro etamahaṃ brāhmaṇa vigatathīnamiddhataṃ attani sampassamāno bhiyyo pallomamāpādiṃ araññe vihārāya. [36] Tassa mayhaṃ brāhmaṇa etadahosi ye kho keci samaṇā vā brāhmaṇā vā uddhatā avūpasantacittā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti uddhatāvūpasantacittasandosahetu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page32.

Have te bhonto samaṇabrāhmaṇā akusalaṃ bhayabheravaṃ avhayanti . Na kho panāhaṃ uddhato avūpasantacitto araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevāmi vūpasantacittohamasmi . Ye hi vo ariyā vūpasantacittā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti tesamahaṃ aññataro etamahaṃ brāhmaṇa vūpasantacittataṃ attani sampassamāno bhiyyo pallomamāpādiṃ araññe vihārāya. [37] Tassa mayhaṃ brāhmaṇa etadahosi ye kho keci samaṇā vā brāhmaṇā vā kaṅkhī vicikicchī araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti kaṅkhivicikicchisandosahetu have te bhonto samaṇabrāhmaṇā akusalaṃ bhayabheravaṃ avhayanti . na kho panāhaṃ kaṅkhī vicikicchī araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevāmi tiṇṇavicikicchohamasmi . ye hi vo ariyā tiṇṇavicikicchā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti tesamahaṃ aññataro etamahaṃ brāhmaṇa tiṇṇavicikicchataṃ attani sampassamāno bhiyyo pallomamāpādiṃ araññe vihārāya. [38] Tassa mayhaṃ brāhmaṇa etadahosi ye kho keci samaṇā vā brāhmaṇā vā attukkaṃsakā paravambhī araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti attukkaṃsanaparavambhanasandosahetu have te bhonto samaṇabrāhmaṇā akusalaṃ bhayabheravaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page33.

Avhayanti . na kho panāhaṃ attukkaṃsako paravambhī araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevāmi anattukkaṃsako aparavambhīhamasmi . Ye hi vo ariyā anattukkaṃsakā aparavambhī araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti tesamahaṃ aññataro 1- etamahaṃ brāhmaṇa anattukkaṃsakataṃ aparavambhitaṃ attani sampassamāno bhiyyo pallomamāpādiṃ araññe vihārāya. [39] Tassa mayhaṃ brāhmaṇa etadahosi ye kho keci samaṇā vā brāhmaṇā vā chambhī bhirukajātikā 2- araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti chambhibhirukajātikasandosahetu have te bhonto samaṇabrāhmaṇā akusalaṃ bhayabheravaṃ avhayanti . na kho panāhaṃ chambhī bhirukajātiko araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevāmi vigatalomahaṃsohamasmi . ye hi vo ariyā vigatalomahaṃsā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti tesamahaṃ aññataro etamahaṃ brāhmaṇa vigatalomahaṃsataṃ attani sampassamāno bhiyyo pallomamāpādiṃ araññe vihārāya. [40] Tassa mayhaṃ brāhmaṇa etadahosi ye kho keci samaṇā vā brāhmaṇā vā lābhasakkārasilokaṃ nikāmayamānā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti lābhasakkārasilokanikāmayamāna- sandosahetu 3- have te bhonto samaṇabrāhmaṇā akusalaṃ bhayabheravaṃ avhayanti . na kho panāhaṃ lābhasakkārasilokaṃ @Footnote: 1 Ma. sabbattha aññataroti. 2 Ma. bhīrukajātikā. ito paraṃ īdisameva. @3 Ma. lābhasakkārasilokanikāmanasandosahetu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page34.

Nikāmayamāno araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevāmi appicchohamasmi . ye hi vo ariyā appicchā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti tesamahaṃ aññataro etamahaṃ brāhmaṇa appicchataṃ attani sampassamāno bhiyyo pallomamāpādiṃ araññe vihārāya. [41] Tassa mayhaṃ brāhmaṇa etadahosi ye kho keci samaṇā vā brāhmaṇā vā kusītā hīnaviriyā 1- araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti kusītahīnaviriyasandosahetu have te bhonto samaṇabrāhmaṇā akusalaṃ bhayabheravaṃ avhayanti . na kho panāhaṃ kusīto hīnaviriyo araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevāmi āraddhaviriyohamasmi . ye hi vo ariyā āraddhaviriyā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti tesamahaṃ aññataro etamahaṃ brāhmaṇa āraddhaviriyataṃ attani sampassamāno bhiyyo pallomamāpādiṃ araññe vihārāya. [42] Tassa mayhaṃ brāhmaṇa etadahosi ye kho keci samaṇā vā brāhmaṇā vā muṭṭhassatī asampajānā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti muṭṭhassatiasampajānasandosahetu have te bhonto samaṇabrāhmaṇā akusalaṃ bhayabheravaṃ avhayanti . Na kho panāhaṃ muṭṭhassati asampajāno araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevāmi upaṭṭhitasatihamasmi . @Footnote: 1 Ma. hīnavīriyā. ito paraṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page35.

Ye hi vo ariyā upaṭṭhitasatī araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti tesamahaṃ aññataro etamahaṃ brāhmaṇa upaṭṭhitasatitaṃ attani sampassamāno bhiyyo pallomamāpādiṃ araññe vihārāya. [43] Tassa mayhaṃ brāhmaṇa etadahosi ye kho keci samaṇā vā brāhmaṇā vā asamāhitā vibbhantacittā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti asamāhitavibbhantacittasandosahetu have te bhonto samaṇabrāhmaṇā akusalaṃ bhayabheravaṃ avhayanti . Na kho panāhaṃ asamāhito vibbhantacitto araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevāmi samādhisampannohamasmi . Ye hi vo ariyā samādhisampannā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti tesamahaṃ aññataro etamahaṃ brāhmaṇa samādhisampadaṃ attani sampassamāno bhiyyo pallomamāpādiṃ araññe vihārāya. [44] Tassa mayhaṃ brāhmaṇa etadahosi ye kho keci samaṇā vā brāhmaṇā vā duppaññā elamūgā 1- araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti duppaññaelamūgasandosahetu have te bhonto samaṇabrāhmaṇā akusalaṃ bhayabheravaṃ avhayanti . na kho panāhaṃ duppañño elamūgo araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevāmi paññāsampannohamasmi . ye hi vo ariyā paññāsampannā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti @Footnote: 1 Ma. eḷamūgā. ito paraṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page36.

Tesamahaṃ aññataro etamahaṃ brāhmaṇa paññāsampadaṃ attani sampassamāno bhiyyo pallomamāpādiṃ araññe vihārāya. Soḷasapariyāyaṃ niṭṭhitaṃ. [45] Tassa mayhaṃ brāhmaṇa etadahosi yannūnāhaṃ yā tā rattiyo abhiññātā abhilakkhitā cātuddasī pañcadasī aṭṭhamī ca pakkhassa tathārūpāsu rattīsu yāni tāni ārāmacetiyāni vanacetiyāni rukkhacetiyāni bhiṃsanakāni salomahaṃsāni tathārūpesu senāsanesu vihareyyaṃ. Appevanāma 1- taṃ bhayabheravaṃ passeyyanti . so kho ahaṃ brāhmaṇa aparena samayena yā tā rattiyo abhiññātā abhilakkhitā cātuddasī pañcadasī aṭṭhamī ca pakkhassa tathārūpāsu rattīsu yāni tāni ārāmacetiyāni vanacetiyāni rukkhacetiyāni bhiṃsanakāni salomahaṃsāni tathārūpesu senāsanesu viharāmi tattha ca me brāhmaṇa viharato migo vā āgacchati moro vā kaṭṭhaṃ pāteti vāto vā paṇṇakasaṭaṃ 2- ereti . tassa mayhaṃ brāhmaṇa evaṃ hoti 3- etaṃ nūna taṃ bhayabheravaṃ āgacchatīti. {45.1} Tassa mayhaṃ brāhmaṇa etadahosi kinnukho ahaṃ aññadatthu bhayapaṭikaṅkhī 4- viharāmi yannūnāhaṃ yathābhūtassa 5- yathābhūtassa me taṃ bhayabheravaṃ āgacchati tathābhūto 6- tathābhūtova taṃ bhayabheravaṃ paṭivineyyanti . tassa mayhaṃ brāhmaṇa caṅkamantassa taṃ bhayabheravaṃ āgacchati . so kho ahaṃ brāhmaṇa neva tāva @Footnote: 1 Ma. appevanāmāhaṃ. 2 Sī. Yu. paṇṇasaṭaṃ. 3 Ma. etadahosi. @4 Sī. bhayapāṭikaṅkhī. 5 Ma. yathābhūtaṃ. 6 Ma. tathābhūtaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page37.

Tiṭṭhāmi na nisīdāmi na nipajjāmi yāva caṅkamantova taṃ bhayabheravaṃ paṭivinemi . tassa mayhaṃ brāhmaṇa ṭhitassa taṃ bhayabheravaṃ āgacchati . So kho ahaṃ brāhmaṇa neva tāva caṅkamāmi na nisīdāmi na nipajjāmi yāva ṭhitova taṃ bhayabheravaṃ paṭivinemi . tassa mayhaṃ brāhmaṇa nisinnassa taṃ bhayabheravaṃ āgacchati . so kho ahaṃ brāhmaṇa neva tāva nipajjāmi na tiṭṭhāmi na caṅkamāmi yāva nisinnova taṃ bhayabheravaṃ paṭivinemi . tassa mayhaṃ brāhmaṇa nipannassa taṃ bhayabheravaṃ āgacchati . so kho ahaṃ brāhmaṇa neva tāva nisīdāmi na tiṭṭhāmi na caṅkamāmi yāva nipannova taṃ bhayabheravaṃ paṭivinemi. [46] Santi kho pana brāhmaṇa eke samaṇabrāhmaṇā rattiṃyeva samānaṃ divāti sañjānanti divāyeva samānaṃ rattīti sañjānanti idamahaṃ tesaṃ samaṇabrāhmaṇānaṃ sammohavihārasmiṃ vadāmi . ahaṃ kho pana brāhmaṇa rattiṃyeva samānaṃ rattīti sañjānāmi divāyeva samānaṃ divāti sañjānāmi . yaṃ kho taṃ brāhmaṇa sammā vadamāno vadeyya asammohadhammo satto loke uppanno bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampakāya 1- atthāya hitāya sukhāya devamanussānanti . mameva taṃ sammā vadamāno vadeyya asammohadhammo satto loke uppanno bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampakāya 2- atthāya hitāya sukhāya devamanussānanti. @Footnote: 1-2 Ma. lokānukampāya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page38.

[47] Āraddhaṃ kho pana me brāhmaṇa viriyaṃ 1- ahosi asallīnaṃ upaṭṭhitā sati appammuṭṭhā 2- passaddho kāyo asāraddho samāhitaṃ cittaṃ ekaggaṃ . so kho ahaṃ brāhmaṇa vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja vihāsiṃ vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja vihāsiṃ pītiyā ca virāgā upekkhako ca vihāsiṃ sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedesiṃ yantaṃ ariyā ācikkhanti upekkhako satimā sukhavihārīti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja vihāsiṃ sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja vihāsiṃ. [48] So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte 3- pubbenivāsānussatiñāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ . so anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarāmi seyyathīdaṃ ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattāḷīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi @Footnote: 1 Ma. vīriyaṃ. 2 Sī. Ma. asammuṭṭhā. 3 Sī. ānejjappatte.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page39.

Saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃ sukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto so tato cuto amutra udapādiṃ tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃ sukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto so tato cuto idhūpapannoti . Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarāmi . ayaṃ kho me brāhmaṇa rattiyā paṭhame yāme paṭhamā vijjā adhigatā avijjā vihatā vijjā uppannā tamo vihato āloko uppanno yathātaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato. [49] So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte sattānaṃ cutūpapātañāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ . so dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passāmi cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāmi ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page40.

Sammādiṭṭhikammasamādānā te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannāti . iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passāmi cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāmi . ayaṃ kho me brāhmaṇa rattiyā majjhime yāme dutiyā vijjā adhigatā avijjā vihatā vijjā uppannā tamo vihato āloko uppanno yathātaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato. [50] So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ . so idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ ayaṃ dukkhasamudayoti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ ayaṃ dukkhanirodhoti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ ime āsavāti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ ayaṃ āsavasamudayoti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ ayaṃ āsavanirodhoti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ . tassa me evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccittha bhavāsavāpi cittaṃ vimuccittha avijjāsavāpi cittaṃ vimuccittha vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ ahosi khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti abbhaññāsiṃ .

--------------------------------------------------------------------------------------------- page41.

Ayaṃ kho me brāhmaṇa rattiyā pacchime yāme tatiyā vijjā adhigatā avijjā vihatā vijjā uppannā tamo vihato āloko uppanno yathātaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato. [51] Siyā kho pana te brāhmaṇa evamassa ajjāpi nūna samaṇo gotamo avītarāgo avītadoso avītamoho tasmā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevatīti . na kho panetaṃ brāhmaṇa evaṃ daṭṭhabbaṃ . dve kho ahaṃ brāhmaṇa atthavase sampassamāno araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevāmi attano ca diṭṭhadhammasukhavihāraṃ sampassamāno pacchimañca janataṃ anukampamānoti. [52] Anukampitarūpā vatāyaṃ bhotā gotamena pacchimā janatā yathātaṃ arahatā sammāsambuddhena . abhikkantaṃ bho gotama abhikkantaṃ bho gotama seyyathāpi bho gotama nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya paṭicchannaṃ vā vivareyya mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya cakkhumanto rūpāni dakkhantīti 1- evameva 2- bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito . esāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṅgatanti 3-. Bhayabheravasuttantaṃ 4- niṭṭhitaṃ catutthaṃ. @Footnote: 1 Sī. dakkhintīti. 2 Ma. evamevaṃ. 3 Yu. saraṇagatantīti. 4 Ma. bhayabheravasuttaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page42.

Anaṅgaṇasuttaṃ [53] Evamme sutaṃ ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . tatra kho āyasmā sārīputto bhikkhū āmantesi āvuso bhikkhavoti . āvusoti kho te bhikkhū āyasmato sārīputtassa paccassosuṃ. [54] Āyasmā sārīputto etadavoca cattārome āvuso puggalā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ . katame cattāro . Idhāvuso ekacco puggalo saṅgaṇova 1- samāno atthi me ajjhattaṃ aṅgaṇanti yathābhūtaṃ nappajānāti . idha panāvuso ekacco puggalo saṅgaṇova samāno atthi me ajjhattaṃ aṅgaṇanti yathābhūtaṃ pajānāti . idhāvuso ekacco puggalo anaṅgaṇova samāno natthi me ajjhattaṃ aṅgaṇanti yathābhūtaṃ nappajānāti . idha panāvuso ekacco puggalo anaṅgaṇova samāno natthi me ajjhattaṃ aṅgaṇanti yathābhūtaṃ pajānāti. {54.1} Tatrāvuso yvāyaṃ puggalo saṅgaṇova samāno atthi me ajjhattaṃ aṅgaṇanti yathābhūtaṃ nappajānāti ayaṃ imesaṃ dvinnaṃ puggalānaṃ saṅgaṇānaṃyeva 2- sataṃ hīnapuriso akkhāyati . Tatrāvuso yvāyaṃ puggalo saṅgaṇova samāno atthi me ajjhattaṃ aṅgaṇanti yathābhūtaṃ pajānāti ayaṃ imesaṃ dvinnaṃ puggalānaṃ saṅgaṇānaṃyeva sataṃ seṭṭhapuriso @Footnote: 1 Ma. sāṅgaṇova. 2 sāṅgaṇānaṃyeva. itoparaṃ īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page43.

Akkhāyati . tatrāvuso yvāyaṃ puggalo anaṅgaṇova samāno natthi me ajjhattaṃ aṅgaṇanti yathābhūtaṃ nappajānāti ayaṃ imesaṃ dvinnaṃ puggalānaṃ anaṅgaṇānaṃyeva sataṃ hīnapuriso akkhāyati . Tatrāvuso yvāyaṃ puggalo anaṅgaṇova samāno natthi me ajjhattaṃ aṅgaṇanti yathābhūtaṃ pajānāti ayaṃ imesaṃ dvinnaṃ puggalānaṃ anaṅgaṇānaṃyeva sataṃ seṭṭhapuriso akkhāyatīti. [55] Evaṃ vutte āyasmā mahāmoggallāno āyasmantaṃ sārīputtaṃ etadavoca ko nu kho āvuso sārīputta hetu ko paccayo yenimesaṃ dvinnaṃ puggalānaṃ saṅgaṇānaṃyeva sataṃ eko hīnapuriso akkhāyati eko seṭṭhapuriso akkhāyati ko panāvuso sārīputta hetu ko paccayo yenimesaṃ dvinnaṃ puggalānaṃ anaṅgaṇānaṃyeva sataṃ eko hīnapuriso akkhāyati eko seṭṭhapuriso akkhāyatīti. {55.1} Tatrāvuso yvāyaṃ puggalo saṅgaṇova samāno atthi me ajjhattaṃ aṅgaṇanti yathābhūtaṃ nappajānāti tassetaṃ pāṭikaṅkhaṃ na chandaṃ janessati na vāyamissati na viriyaṃ ārabhissati tassa aṅgaṇassa pahānāya . so sarāgo sadoso samoho saṅgaṇo saṅkiliṭṭhacitto kālaṃ karissati . seyyathāpi āvuso kaṃsapāti ābhatā āpaṇā vā kammārakulā vā rajena ca malena ca pariyonaddhā tamenaṃ sāmikā na ceva paribhuñjeyyuṃ na ca pariyodapeyyuṃ 1- rajāpathe ca naṃ nikkhipeyyuṃ evañhi sā āvuso kaṃsapāti aparena samayena @Footnote: 1 pariyodāpeyyuntipi pāṭho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page44.

Saṅkiliṭṭhatarā assa malaggahitāti . evamāvusoti . evameva kho āvuso yvāyaṃ puggalo saṅgaṇova samāno atthi me ajjhattaṃ aṅgaṇanti yathābhūtaṃ nappajānāti tassetaṃ pāṭikaṅkhaṃ na chandaṃ janessati na vāyamissati na viriyaṃ ārabhissati tassa aṅgaṇassa pahānāya . so sarāgo sadoso samoho saṅgaṇo saṅkiliṭṭhacitto kālaṃ karissati. {55.2} Tatrāvuso yvāyaṃ puggalo saṅgaṇova samāno atthi me ajjhattaṃ aṅgaṇanti yathābhūtaṃ pajānāti tassetaṃ pāṭikaṅkhaṃ chandaṃ janessati vāyamissati viriyaṃ ārabhissati tassa aṅgaṇassa pahānāya . so arāgo adoso amoho anaṅgaṇo asaṅkiliṭṭhacitto kālaṃ karissati . seyyathāpi āvuso kaṃsapāti ābhatā āpaṇā vā kammārakulā vā rajena ca malena ca pariyonaddhā tamenaṃ sāmikā paribhuñjeyyuṃ ceva pariyodapeyyuṃ ca na ca naṃ rajāpathe nikkhipeyyuṃ evañhi sā āvuso kaṃsapāti aparena samayena parisuddhā 1- assa pariyodātāti . evamāvusoti . evameva kho āvuso yvāyaṃ puggalo saṅgaṇova samāno atthi me ajjhattaṃ aṅgaṇanti yathābhūtaṃ pajānāti tassetaṃ pāṭikaṅkhaṃ chandaṃ janessati vāyamissati viriyaṃ ārabhissati tassa aṅgaṇassa pahānāya . so arāgo adoso amoho anaṅgaṇo asaṅkiliṭṭhacitto kālaṃ karissati. {55.3} Tatrāvuso yvāyaṃ puggalo anaṅgaṇova samāno natthi me ajjhattaṃ aṅgaṇanti yathābhūtaṃ nappajānāti tassetaṃ @Footnote: 1 Ma. parisuddhatarā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page45.

Pāṭikaṅkhaṃ subhanimittaṃ manasikarissati tassa subhanimittassa manasikārā rāgo cittaṃ anuddhaṃsessati . so sarāgo sadoso samoho saṅgaṇo saṅkiliṭṭhacitto kālaṃ karissati . seyyathāpi āvuso kaṃsapāti ābhatā āpaṇā vā kammārakulā vā parisuddhā pariyodātā tamenaṃ sāmikā na ceva paribhuñjeyyuṃ na ca pariyodapeyyuṃ rajāpathe ca naṃ nikkhipeyyuṃ evañhi sā āvuso kaṃsapāti aparena samayena saṅkiliṭṭhā 1- assa malaggahitāti . evamāvusoti . evameva kho āvuso yvāyaṃ puggalo anaṅgaṇova samāno natthi me ajjhattaṃ aṅgaṇanti yathābhūtaṃ nappajānāti tassetaṃ pāṭikaṅkhaṃ subhanimittaṃ manasikarissati tassa subhanimittassa manasikārā rāgo cittaṃ anuddhaṃsessati. So sarāgo sadoso samoho saṅgaṇo saṅkiliṭṭhacitto kālaṃ karissati. {55.4} Tatrāvuso yvāyaṃ puggalo anaṅgaṇova samāno natthi me ajjhattaṃ aṅgaṇanti yathābhūtaṃ pajānāti tassetaṃ pāṭikaṅkhaṃ subhanimittaṃ manasikarissati tassa subhanimittassa manasikārā rāgo cittaṃ nānuddhaṃsessati . so arāgo adoso amoho anaṅgaṇo asaṅkiliṭṭhacitto kālaṃ karissati . seyyathāpi āvuso kaṃsapāti ābhatā āpaṇā vā kammārakulā vā parisuddhā pariyodātā tamenaṃ sāmikā paribhuñjeyyuṃ ceva pariyodapeyyuṃ ca na ca naṃ rajāpathe nikkhipeyyuṃ evañhi sā āvuso kaṃsapāti aparena samayena parisuddhatarā assa pariyodātāti . evamāvusoti . @Footnote: 1 Ma. saṅkiliṭṭhatarā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page46.

Evameva kho āvuso yvāyaṃ puggalo anaṅgaṇova samāno natthi me ajjhattaṃ aṅgaṇanti yathābhūtaṃ pajānāti tassetaṃ pāṭikaṅkhaṃ subhanimittaṃ na manasikarissati tassa subhanimittassa amanasikārā rāgo cittaṃ nānuddhaṃsessati . so arāgo adoso amoho anaṅgaṇo asaṅkiliṭṭhacitto kālaṃ karissati . ayaṃ kho āvuso moggallāna hetu ayaṃ paccayo yenimesaṃ dvinnaṃ puggalānaṃ saṅgaṇānaṃyeva sataṃ eko hīnapuriso akkhāyati eko seṭṭhapuriso akkhāyati ayaṃ kho panāvuso moggallāna hetu ayaṃ paccayo yenimesaṃ dvinnaṃ puggalānaṃ anaṅgaṇānaṃyeva sataṃ eko hīnapuriso akkhāyati eko seṭṭhapuriso akkhāyatīti. [56] Aṅgaṇaṃ aṅgaṇanti āvuso vuccati kissa nu kho etaṃ āvuso adhivacanaṃ yadidaṃ aṅgaṇanti . Pāpakānaṃ [1]- etaṃ āvuso akusalānaṃ icchāvacarānaṃ adhivacanaṃ yadidaṃ aṅgaṇanti. [57] Ṭhānaṃ kho panetaṃ āvuso vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evaṃ icchā uppajjeyya āpattiñca vata āpanno assaṃ na ca maṃ bhikkhū jāneyyuṃ āpattiṃ āpannoti . ṭhānaṃ kho panetaṃ āvuso vijjati yantaṃ bhikkhuṃ bhikkhū jāneyyuṃ āpattiṃ āpannoti . jānanti maṃ bhikkhū āpattiṃ āpannoti iti so kupito hoti appatīto . yo ceva kho āvuso kopo yo ca appaccayo ubhayametaṃ aṅgaṇaṃ. @Footnote: 1 Ma. kho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page47.

[58] Ṭhānaṃ kho panetaṃ āvuso vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evaṃ icchā uppajjeyya āpattiñca vata āpanno assaṃ anuraho maṃ bhikkhū codeyyuṃ no saṅghamajjheti . ṭhānaṃ kho panetaṃ āvuso vijjati yantaṃ bhikkhuṃ bhikkhū saṅghamajjhe codeyyuṃ no anuraho . saṅghamajjhe maṃ bhikkhū codenti no anurahoti iti so kupito hoti appatīto . yo ceva kho āvuso kopo yo ca appaccayo ubhayametaṃ aṅgaṇaṃ. [59] Ṭhānaṃ kho panetaṃ āvuso vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evaṃ icchā uppajjeyya āpattiñca vata āpanno assaṃ sappaṭipuggalo maṃ codeyya no appaṭipuggaloti . ṭhānaṃ kho panetaṃ āvuso vijjati yantaṃ bhikkhuṃ appaṭipuggalo codeyya no sappaṭipuggalo . appaṭipuggalo maṃ codeti no sappaṭipuggaloti iti so kupito hoti appatīto . yo ceva kho āvuso kopo yo ca appaccayo ubhayametaṃ aṅgaṇaṃ. [60] Ṭhānaṃ kho panetaṃ āvuso vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evaṃ icchā uppajjeyya aho vata mameva satthā paṭipucchitvā paṭipucchitvā bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseyya na aññaṃ bhikkhuṃ satthā paṭipucchitvā paṭipucchitvā bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseyyāti . Ṭhānaṃ kho panetaṃ āvuso vijjati yaṃ aññaṃ bhikkhuṃ satthā paṭipucchitvā paṭipucchitvā bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseyya na taṃ bhikkhuṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page48.

Satthā paṭipucchitvā paṭipucchitvā bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseyya . Aññaṃ bhikkhuṃ satthā paṭipucchitvā paṭipucchitvā bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseti na maṃ satthā paṭipucchitvā paṭipucchitvā bhikkhūnaṃ dhammaṃ desetīti iti so kupito hoti appatīto . yo ceva kho āvuso kopo yo ca appaccayo ubhayametaṃ aṅgaṇaṃ. [61] Ṭhānaṃ kho panetaṃ āvuso vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evaṃ icchā uppajjeyya aho vata mameva bhikkhū purakkhatvā purakkhatvā gāmaṃ bhattāya paviseyyuṃ na aññaṃ bhikkhuṃ bhikkhū purakkhatvā purakkhatvā gāmaṃ bhattāya paviseyyunti. {61.1} Ṭhānaṃ kho panetaṃ āvuso vijjati yaṃ aññaṃ bhikkhuṃ bhikkhū purakkhatvā purakkhatvā gāmaṃ bhattāya paviseyyuṃ na taṃ bhikkhuṃ bhikkhū purakkhatvā purakkhatvā gāmaṃ bhattāya paviseyyuṃ . aññaṃ bhikkhuṃ bhikkhū purakkhatvā purakkhatvā gāmaṃ bhattāya pavisanti na maṃ bhikkhū purakkhatvā purakkhatvā gāmaṃ bhattāya pavisantīti iti so kupito hoti appatīto . yo ceva kho āvuso kopo yo ca appaccayo ubhayametaṃ aṅgaṇaṃ. [62] Ṭhānaṃ kho panetaṃ āvuso vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evaṃ icchā uppajjeyya aho vata ahameva labheyyaṃ bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍaṃ na añño bhikkhu labheyya bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍanti . ṭhānaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page49.

Kho panetaṃ āvuso vijjati yaṃ añño bhikkhu labheyya bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍaṃ na so bhikkhu labheyya bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍaṃ . añño bhikkhu labhati bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍaṃ nāhaṃ labhāmi bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍanti iti so kupito hoti appatīto . yo ceva kho āvuso kopo yo ca appaccayo ubhayametaṃ aṅgaṇaṃ. [63] Ṭhānaṃ kho panetaṃ āvuso vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evaṃ icchā uppajjeyya aho vata ahameva bhattagge bhuttāvī anumodeyyaṃ na añño bhikkhu bhattagge bhuttāvī anumodeyyāti . ṭhānaṃ kho panetaṃ āvuso vijjati yaṃ añño bhikkhu bhattagge bhuttāvī anumodeyya na so bhikkhu bhattagge bhuttāvī anumodeyya . añño bhikkhu bhattagge bhuttāvī anumodati nāhaṃ bhattagge bhuttāvī anumodāmīti iti so kupito hoti appatīto . Yo ceva kho āvuso kopo yo ca appaccayo ubhayametaṃ aṅgaṇaṃ. [64] Ṭhānaṃ kho panetaṃ āvuso vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evaṃ icchā uppajjeyya aho vata ahameva ārāmagatānaṃ bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseyyaṃ na añño bhikkhu ārāmagatānaṃ bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseyyāti . ṭhānaṃ kho panetaṃ āvuso vijjati yaṃ añño bhikkhu ārāmagatānaṃ bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseyya na so bhikkhu ārāmagatānaṃ bhikkhūnaṃ dhammaṃ deseyya . añño bhikkhu ārāmagatānaṃ bhikkhūnaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page50.

Dhammaṃ deseti nāhaṃ ārāmagatānaṃ bhikkhūnaṃ dhammaṃ desemīti iti so kupito hoti appatīto . yo ceva kho āvuso kopo yo ca appaccayo ubhayametaṃ aṅgaṇaṃ. [65] Ṭhānaṃ kho panetaṃ āvuso vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evaṃ icchā uppajjeyya aho vata ahameva ārāmagatānaṃ bhikkhunīnaṃ dhammaṃ deseyyaṃ .pe. upāsakānaṃ dhammaṃ deseyyaṃ .pe. Upāsikānaṃ dhammaṃ deseyyaṃ na añño bhikkhu ārāmagatānaṃ upāsikānaṃ dhammaṃ deseyyāti . ṭhānaṃ kho panetaṃ āvuso vijjati yaṃ añño bhikkhu ārāmagatānaṃ upāsikānaṃ dhammaṃ deseyya na so bhikkhu ārāmagatānaṃ upāsikānaṃ dhammaṃ deseyya . añño bhikkhu ārāmagatānaṃ upāsikānaṃ dhammaṃ deseti nāhaṃ ārāmagatānaṃ upāsikānaṃ dhammaṃ desemīti iti so kupito hoti appatīto . yo ceva kho āvuso kopo yo ca appaccayo ubhayametaṃ aṅgaṇaṃ. [66] Ṭhānaṃ kho panetaṃ āvuso vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evaṃ icchā uppajjeyya aho vata mameva bhikkhū sakkareyyuṃ garukareyyuṃ 1- māneyyuṃ pūjeyyuṃ na aññaṃ bhikkhuṃ bhikkhū sakkareyyuṃ garukareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyunti . ṭhānaṃ kho panetaṃ āvuso vijjati yaṃ aññaṃ bhikkhuṃ bhikkhū sakkareyyuṃ garukareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ na taṃ bhikkhuṃ bhikkhū sakkareyyuṃ garukareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ . aññaṃ bhikkhuṃ bhikkhū sakkaronti garukaronti mānenti @Footnote: 1 Ma. garuṃ kareyyuṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page51.

Pūjenti na maṃ bhikkhū sakkaronti garukaronti mānenti pūjentīti iti so kupito hoti appatīto . yo ceva kho āvuso kopo yo ca appaccayo ubhayametaṃ aṅgaṇaṃ. [67] Ṭhānaṃ kho panetaṃ āvuso vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evaṃ icchā uppajjeyya aho vata mameva bhikkhuniyo .pe. Upāsakā .pe. upāsikāyo sakkareyyuṃ garukareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ na aññaṃ bhikkhuṃ upāsikāyo sakkareyyuṃ garukareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyunti . ṭhānaṃ kho panetaṃ āvuso vijjati yaṃ aññaṃ bhikkhuṃ upāsikāyo sakkareyyuṃ garukareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ na taṃ bhikkhuṃ upāsikāyo sakkareyyuṃ garukareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ . Aññaṃ bhikkhuṃ upāsikāyo sakkaronti garukaronti mānenti pūjenti na maṃ upāsikāyo sakkaronti garukaronti mānenti pūjentīti iti so kupito hoti appatīto . yo ceva kho āvuso kopo yo ca appaccayo ubhayametaṃ aṅgaṇaṃ. [68] Ṭhānaṃ kho panetaṃ āvuso vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evaṃ icchā uppajjeyya aho vata ahameva lābhī assaṃ paṇītānaṃ cīvarānaṃ na añño bhikkhu lābhī assa paṇītānaṃ cīvarānanti . ṭhānaṃ kho panetaṃ āvuso vijjati yaṃ añño bhikkhu lābhī assa paṇītānaṃ cīvarānaṃ na so bhikkhu lābhī assa paṇītānaṃ cīvarānaṃ . añño bhikkhu lābhī paṇītānaṃ cīvarānaṃ nāhaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page52.

Lābhī paṇītānaṃ cīvarānanti iti so kupito hoti appatīto . yo ceva kho āvuso kopo yo ca appaccayo ubhayametaṃ aṅgaṇaṃ. [69] Ṭhānaṃ kho panetaṃ āvuso vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evaṃ icchā uppajjeyya aho vata ahameva lābhī assaṃ paṇītānaṃ piṇḍapātānaṃ .pe. paṇītānaṃ senāsanānaṃ .pe. Paṇītānaṃ gilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ na añño bhikkhu lābhī assa paṇītānaṃ gilānapaccayabhesajjaparikkhārānanti. {69.1} Ṭhānaṃ kho panetaṃ āvuso vijjati yaṃ añño bhikkhu lābhī assa paṇītānaṃ gilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ na so bhikkhu lābhī assa paṇītānaṃ gilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ . añño bhikkhu lābhī paṇītānaṃ gilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ nāhaṃ lābhī paṇītānaṃ gilānapaccayabhesajjaparikkhārānanti iti so kupito hoti appatīto . yo ceva kho āvuso kopo yo ca appaccayo ubhayametaṃ aṅgaṇaṃ . imesaṃ kho etaṃ āvuso pāpakānaṃ akusalānaṃ icchāvacarānaṃ adhivacanaṃ yadidaṃ aṅgaṇanti. [70] Yassakassaci āvuso bhikkhuno ime pāpakā akusalā icchāvacarā appahīnā dissanti ceva suyyanti ca . kiñcāpi so hoti āraññako 1- pantasenāsano piṇḍapātiko sapadānacārī paṃsukuliko lūkhacīvaradharo atha kho naṃ sabrahmacārī neva 2- sakkaronti na garukaronti na mānenti na pūjenti . taṃ kissa hetu . Te hi @Footnote: 1 Ma. āraññiko. 2 Ma. na ceva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page53.

Tassa āyasmato pāpakā akusalā icchāvacarā appahīnā dissanti ceva suyyanti ca . seyyathāpi āvuso kaṃsapāti ābhatā āpaṇā vā kammārakulā vā parisuddhā pariyodātā . tamenaṃ sāmikā ahikuṇapaṃ vā kukkurakuṇapaṃ vā manussakuṇapaṃ vā racayitvā aññissā kaṃsapātiyā paṭikujjitvā antarāpaṇaṃ paṭipajjeyyuṃ . tamenaṃ jano disvā evaṃ vadeyya ambho kimevidaṃ hariyyati jaññaṃ jaññaṃ viyāti. {70.1} Tamenaṃ uṭṭhahitvā apāpuritvā olokeyya tassa saha dassanena amanāpatā ca saṇṭhaheyya pāṭikkūlyatā ca saṇṭhaheyya jegucchatā ca saṇṭhaheyya jighacchitānampi na bhottukamyatā assa pageva suhitānaṃ evameva kho āvuso yassa kassaci bhikkhuno ime pāpakā akusalā icchāvacarā appahīnā dissanti ceva suyyanti ca . kiñcāpi so hoti āraññako pantasenāsano piṇḍapātiko sapadānacārī paṃsukuliko lūkhacīvaradharo atha kho naṃ sabrahmacārī neva sakkaronti na garukaronti na mānenti na pūjenti . taṃ kissa hetu . te hi tassa āyasmato pāpakā akusalā icchāvacarā appahīnā dissanti ceva suyyanti ca. [71] Yassa kassaci āvuso bhikkhuno ime pāpakā akusalā icchāvacarā pahīnā dissanti ceva suyyanti ca . kiñcāpi so hoti gāmantavihārī nemantaniko gahapaticīvaradharo atha kho naṃ sabrahmacārī sakkaronti garukaronti mānenti pūjenti . taṃ kissa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page54.

Hetu . te hi tassa āyasmato pāpakā akusalā icchāvacarā pahīnā dissanti ceva suyyanti ca . seyyathāpi āvuso kaṃsapāti ābhatā āpaṇā vā kammārakulā vā parisuddhā pariyodātā . Tamenaṃ sāmikā sālīnaṃ odanaṃ vicitakāḷakaṃ anekasūpaṃ anekabyañjanaṃ racayitvā aññissā kaṃsapātiyā paṭikujjitvā antarāpaṇaṃ paṭipajjeyyuṃ . Tamenaṃ jano disvā evaṃ vadeyya ambho kimevidaṃ hariyyati jaññaṃ jaññaṃ viyāti. {71.1} Tamenaṃ uṭṭhahitvā apāpuritvā olokeyya tassa saha dassanena manāpatā ca saṇṭhaheyya appaṭikkūlyatā ca saṇṭhaheyya ajegucchatā ca saṇṭhaheyya suhitānampi bhottukamyatā assa pageva jighacchitānaṃ evameva kho āvuso yassa kassaci bhikkhuno ime pāpakā akusalā icchāvacarā pahīnā dissanti ceva suyyanti ca . kiñcāpi so hoti gāmantavihārī nemantaniko gahapaticīvaradharo atha kho naṃ sabrahmacārī sakkaronti garukaronti mānenti pūjenti . taṃ kissa hetu . te hi tassa āyasmato pāpakā akusalā icchāvacarā pahīnā dissanti ceva suyyanti cāti. [72] Evaṃ vutte āyasmā mahāmoggallāno āyasmantaṃ sārīputtaṃ etadavoca upamā maṃ āvuso sārīputta paṭibhātīti . Paṭibhātu taṃ āvuso moggallānāti . ekamidāhaṃ āvuso samayaṃ rājagahe viharāmi giribbaje . atha khvāhaṃ āvuso pubbaṇhasamayaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page55.

Nivāsetvā pattacīvaramādāya rājagahaṃ piṇḍāya pāvisiṃ . tena kho pana samayena samīti 1- yānakāraputto rathassa nemiṃ taccheti . Tamenaṃ paṇḍuputto ājīvako purāṇayānakāraputto paccupaṭṭhito hoti . atha kho āvuso paṇḍuputtassa ājīvakassa purāṇayānakāraputtassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi aho vatāyaṃ samīti yānakāraputto imissā nemiyā imañca vaṅkaṃ imañca jimhaṃ imañca dosaṃ taccheyya evāyaṃ nemi apagatavaṅkā apagatajimhā apagatadosā suddhā assa sāre patiṭṭhitāti . yathā yathā kho āvuso paṇḍuputtassa ājīvakassa purāṇayānakāraputtassa cetaso parivitakko hoti tathā tathā samīti yānakāraputto tassā nemiyā tañca vaṅkaṃ tañca jimhaṃ tañca dosaṃ tacchati . atha kho āvuso paṇḍuputto ājīvako purāṇayānakāraputto attamano attamanavācaṃ nicchāresi hadayā hadayaṃ maññe aññāya tacchatīti. {72.1} Evameva kho āvuso ye te puggalā asaddhā jīvikatthā na saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā saṭhā māyāvino keṭubhino uddhatā unnaḷā capalā mukharā vikiṇṇavācā indriyesu aguttadvārā bhojane amattaññuno jāgariyaṃ ananuyuttā sāmaññe anapekkhavanto sikkhāya na tibbagāravā bāhullikā sāthilikā okkamane pubbaṅgamā paviveke nikkhittadhurā kusītā hīnaviriyā muṭṭhassatī asampajānā @Footnote: 1 Sī. sāmīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page56.

Asamāhitā vibbhantacittā duppaññā elamūgā 1- tesaṃ āyasmā sārīputto iminā dhammapariyāyena hadayā hadayaṃ maññe aññāya tacchati. {72.2} Ye pana te kulaputtā saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā asaṭhā amāyāvino akeṭubhino anuddhatā anunnaḷā acapalā amukharā avikiṇṇavācā indriyesu guttadvārā bhojane mattaññuno jāgariyaṃ anuyuttā sāmaññe apekkhavanto sikkhāya tibbagāravā na bāhullikā na sāthilikā okkamane nikkhittadhurā paviveke pubbaṅgamā āraddhaviriyā pahitattā upaṭṭhitasatī sampajānā samāhitā ekaggacittā paññavanto anelamūgā te āyasmato sārīputtassa imaṃ dhammapariyāyaṃ sutvā pivanti maññe ghasanti maññe vacasā ceva manasā ca sādhu vata bho sabrahmacārī akusalā vuṭṭhāpetvā kusale patiṭṭhāpetīti. {72.3} Seyyathāpi āvuso itthī vā puriso vā daharo yuvā maṇḍanakajātiko sīsanhāto 2- uppalamālaṃ vā vassikamālaṃ vā adhimuttakamālaṃ vā labhitvā ubhohi hatthehi paṭiggahetvā uttamaṅge sirasmiṃ patiṭṭhapeyya evameva kho āvuso ye te kulaputtā saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitā asaṭhā amāyāvino akeṭubhino anuddhatā anunnaḷā acapalā amukharā avikiṇṇavācā indriyesu guttadvārā bhojane mattaññuno jāgariyaṃ anuyuttā sāmaññe apekkhavanto sikkhāya tibbagāravā @Footnote: 1 Ma. Yu. eḷamūgā. 2 Ma. Yu. sīsaṃ nahāto.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page57.

Na bāhullikā na sāthilikā okkamane nikkhittadhurā paviveke pubbaṅgamā āraddhaviriyā pahitattā upaṭṭhitasatī sampajānā samāhitā ekaggacittā paññavanto anelamūgā te āyasmato sārīputtassa imaṃ dhammapariyāyaṃ sutvā pivanti maññe ghasanti maññe vacasā ceva manasā ca sādhu vata bho sabrahmacārī akusalā vuṭṭhāpetvā kusale patiṭṭhāpetīti. Itiha te ubho mahānāgā aññamaññassa subhāsitaṃ samanumodiṃsūti. Anaṅgaṇasuttaṃ niṭṭhitaṃ pañcamaṃ. ----------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page58.

Ākaṅkheyyasuttaṃ [73] Evamme sutaṃ ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti . bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . Bhagavā etadavoca sampannasīlā bhikkhave viharatha sampannapātimokkhā pātimokkhasaṃvarasaṃvutā viharatha ācāragocarasampannā aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhatha sikkhāpadesu. [74] Ākaṅkheyya ce bhikkhave bhikkhu sabrahmacārīnaṃ piyo ca assaṃ manāpo ca garu ca bhāvanīyo cāti sīlesvevassa paripūrakārī ajjhattañcetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgārānaṃ. [75] Ākaṅkheyya ce bhikkhave bhikkhu lābhī assaṃ cīvarapiṇḍapāta- senāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānanti sīlesvevassa paripūrakārī ajjhattañcetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgārānaṃ. [76] Ākaṅkheyya ce bhikkhave bhikkhu yesāhaṃ cīvarapiṇḍapāta- senāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ paribhuñjāmi tesante kārā mahapphalā assu mahānisaṃsāti sīlesvevassa paripūrakārī ajjhattañcetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgārānaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page59.

[77] Ākaṅkheyya ce bhikkhave bhikkhu ye me ñātisālohitā petā kālakatā pasannacittā anussaranti tesantaṃ mahapphalaṃ assa mahānisaṃsanti sīlesvevassa paripūrakārī ajjhattañcetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgārānaṃ. [78] Ākaṅkheyya ce bhikkhave bhikkhu aratiratisaho assaṃ na ca maṃ arati saheyya uppannaṃ aratiṃ abhibhuyya abhibhuyya vihareyyanti sīlesvevassa paripūrakārī .pe. Brūhetā suññāgārānaṃ. [79] Ākaṅkheyya ce bhikkhave bhikkhu bhayabheravasaho assaṃ na ca maṃ bhayabheravaṃ saheyya uppannaṃ bhayabheravaṃ abhibhuyya abhibhuyya vihareyyanti sīlesvevassa paripūrakārī .pe. Brūhetā suññāgārānaṃ. [80] Ākaṅkheyya ce bhikkhave bhikkhu catunnaṃ jhānānaṃ ābhicetasikānaṃ diṭṭhadhammasukhavihārānaṃ nikāmalābhī assaṃ akicchalābhī akasiralābhīti sīlesvevassa paripūrakārī .pe. Brūhetā suññāgārānaṃ. [81] Ākaṅkheyya ce bhikkhave bhikkhu ye te santā vimokkhā atikkamma rūpe āruppā te kāyena phusitvā vihareyyanti sīlesvevassa paripūrakārī .pe. Brūhetā suññāgārānaṃ. [82] Ākaṅkheyya ce bhikkhave bhikkhu tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā sotāpanno assaṃ avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti sīlesvevassa paripūrakārī .pe. Brūhetā suññāgārānaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page60.

[83] Ākaṅkheyya ce bhikkhave bhikkhu tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā rāgadosamohānaṃ tanuttā sakadāgāmī assaṃ sakideva imaṃ lokaṃ āgantvā dukkhassantaṃ kareyyanti sīlesvevassa paripūrakārī ajjhattañcetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgārānaṃ. [84] Ākaṅkheyya ce bhikkhave bhikkhu pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko assaṃ tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokāti sīlesvevassa paripūrakārī .pe. brūhetā suññāgārānaṃ. [85] Ākaṅkheyya ce bhikkhave bhikkhu anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhaveyyaṃ ekopi hutvā bahudhā assaṃ bahudhāpi hutvā eko assaṃ āvibhāvaṃ tirobhāvaṃ tirokuḍḍaṃ tiropākāraṃ tiropabbataṃ asajjamāno gaccheyyaṃ seyyathāpi ākāse paṭhaviyāpi ummujjanimmujjaṃ kareyyaṃ seyyathāpi udake udakepi abhijjamāne 1- gaccheyyaṃ seyyathāpi paṭhaviyaṃ ākāsepi pallaṅkena kameyyaṃ seyyathāpi pakkhī sakuṇo imepi candimasuriye evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve pāṇinā parāmaseyyaṃ 2- parimajjeyyaṃ yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vatteyyanti sīlesvevassa paripūrakārī .pe. brūhetā suññāgārānaṃ. @Footnote: 1 Sī. Ma. abhijjamāno. 2 Sī. Yu. parimaseyyaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page61.

[86] Ākaṅkheyya ce bhikkhave bhikkhu dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya ubho sadde suṇeyyaṃ dibbe ca mānuse ca ye dūre santike cāti sīlesvevassa paripūrakārī .pe. Brūhetā suññāgārānaṃ. [87] Ākaṅkheyya ce bhikkhave bhikkhu parasattānaṃ parapuggalānaṃ cetasā ceto paricca jāneyyaṃ 1- sarāgaṃ vā cittaṃ sarāgaṃ cittanti pajāneyyaṃ vītarāgaṃ vā cittaṃ vītarāgaṃ cittanti pajāneyyaṃ sadosaṃ vā cittaṃ sadosaṃ cittanti pajāneyyaṃ vītadosaṃ vā cittaṃ vītadosaṃ cittanti pajāneyyaṃ samohaṃ vā cittaṃ samohaṃ cittanti pajāneyyaṃ vītamohaṃ vā cittaṃ vītamohaṃ cittanti pajāneyyaṃ saṅkhittaṃ vā cittaṃ saṅkhittaṃ cittanti pajāneyyaṃ vikkhittaṃ vā cittaṃ vikkhittaṃ cittanti pajāneyyaṃ mahaggataṃ vā cittaṃ mahaggataṃ cittanti pajāneyyaṃ amahaggataṃ vā cittaṃ amahaggataṃ cittanti pajāneyyaṃ sauttaraṃ vā cittaṃ sauttaraṃ cittanti pajāneyyaṃ anuttaraṃ vā cittaṃ anuttaraṃ cittanti pajāneyyaṃ samāhitaṃ vā cittaṃ samāhitaṃ cittanti pajāneyyaṃ asamāhitaṃ vā cittaṃ asamāhitaṃ cittanti pajāneyyaṃ vimuttaṃ vā cittaṃ vimuttaṃ cittanti pajāneyyaṃ avimuttaṃ vā cittaṃ avimuttaṃ cittanti pajāneyyanti sīlesvevassa paripūrakārī .pe. Brūhetā suññāgārānaṃ. @Footnote: 1 Ma. Yu. pajāneyyaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page62.

[88] Ākaṅkheyya ce bhikkhave bhikkhu anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussareyyaṃ seyyathīdaṃ ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattāḷīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃ sukhadukkhapaṭisaṃvedī evaṃmāyupariyanto so tato cuto amutra udapādiṃ 1- tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃ sukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto so tato cuto idhūpapannoti iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussareyyanti sīlesvevassa paripūrakārī .pe. Brūhetā suññāgārānaṃ. [89] Ākaṅkheyya ce bhikkhave bhikkhu dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passeyyaṃ cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajāneyyaṃ ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā te kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā ime vā pana @Footnote: 1 Sī. uppādiṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page63.

Bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā te kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannāti iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passeyyaṃ cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajāneyyanti sīlesvevassaparipūrakārī ajjhattañcetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgārānaṃ. [90] Ākaṅkheyya ce bhikkhave bhikkhu āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihareyyanti sīlesvevassa paripūrakārī ajjhattañcetosamathamanuyutto anirākatajjhāno vipassanāya samannāgato brūhetā suññāgārānaṃ . sampannasīlā bhikkhave viharatha sampannapātimokkhā pātimokkhasaṃvarasaṃvutā viharatha ācāragocarasampannā aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhatha sikkhāpadesūti. Iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttanti. Idamavoca bhagavā attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti. Ākaṅkheyyasuttaṃ niṭṭhitaṃ chaṭṭhaṃ. --------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page64.

Vatthūpamasuttaṃ [91] Evamme sutaṃ ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. [92] Bhagavā etadavoca seyyathāpi bhikkhave vatthaṃ saṅkiliṭṭhaṃ malaggahitaṃ tamenaṃ rajako yasmiṃ yasmiṃ raṅgajāte upasaṃhareyya yadi nīlakāya yadi pītakāya yadi lohitakāya yadi mañjeṭṭhikāya durattavaṇṇamevassa aparisuddhavaṇṇamevassa . taṃ kissa hetu . Aparisuddhattā bhikkhave vatthassa evameva kho bhikkhave citte saṅkiliṭṭhe duggati pāṭikaṅkhā . seyyathāpi bhikkhave vatthaṃ parisuddhaṃ pariyodātaṃ tamenaṃ rajako yasmiṃ yasmiṃ raṅgajāte upasaṃhareyya yadi nīlakāya yadi pītakāya yadi lohitakāya yadi mañjeṭṭhikāya surattavaṇṇamevassa parisuddhavaṇṇamevassa . taṃ kissa hetu . Parisuddhattā bhikkhave vatthassa evameva kho bhikkhave citte asaṅkiliṭṭhe sugati pāṭikaṅkhā. [93] Katame ca bhikkhave cittassa upakkilesā. Abhijjhāvisamalobho cittassa upakkileso byāpādo cittassa upakkileso kodho cittassa upakkileso upanāho cittassa upakkileso makkho cittassa upakkileso paḷāso cittassa upakkileso

--------------------------------------------------------------------------------------------- page65.

Issā cittassa upakkileso macchariyaṃ cittassa upakkileso māyā cittassa upakkileso sāṭheyyaṃ cittassa upakkileso thambho cittassa upakkileso sārambho cittassa upakkileso māno cittassa upakkileso atimāno cittassa upakkileso mado cittassa upakkileso pamādo cittassa upakkileso. [94] Sa kho so bhikkhave bhikkhu abhijjhāvisamalobho cittassa upakkilesoti iti viditvā abhijjhāvisamalobhaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati . byāpādo cittassa upakkilesoti iti viditvā byāpādaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati . kodho cittassa upakkilesoti iti viditvā kodhaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati . upanāho cittassa upakkilesoti iti viditvā upanāhaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati. {94.1} Makkho cittassa upakkilesoti iti viditvā makkhaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati . paḷāso cittassa upakkilesoti iti viditvā paḷāsaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati . issā cittassa upakkilesoti iti viditvā issaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati . macchariyaṃ cittassa upakkilesoti iti viditvā macchariyaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati . Māyā cittassa upakkilesoti iti viditvā māyaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati . sāṭheyyaṃ cittassa upakkilesoti iti viditvā sāṭheyyaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati . thambho cittassa upakkilesoti iti viditvā thambhaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati . sārambho cittassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page66.

Upakkilesoti iti viditvā sārambhaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati . Māno cittassa upakkilesoti iti viditvā mānaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati . atimāno cittassa upakkilesoti iti viditvā atimānaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati . mado cittassa upakkilesoti iti viditvā madaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati . pamādo cittassa upakkilesoti iti viditvā pamādaṃ cittassa upakkilesaṃ pajahati. [95] Yato kho bhikkhave bhikkhuno abhijjhāvisamalobho cittassa upakkilesoti iti viditvā abhijjhāvisamalobho cittassa upakkileso pahīno hoti . byāpādo cittassa upakkilesoti iti viditvā byāpādo cittassa upakkileso pahīno hoti . kodho cittassa upakkilesoti iti viditvā kodho cittassa upakkileso pahīno hoti . upanāho cittassa upakkilesoti iti viditvā upanāho cittassa upakkileso pahīno hoti. {95.1} Makkho cittassa upakkilesoti iti viditvā makkho cittassa upakkileso pahīno hoti . paḷāso cittassa upakkilesoti iti viditvā paḷāso cittassa upakkileso pahīno hoti. Issā cittassa upakkilesoti iti viditvā issā cittassa upakkileso pahīno hoti. Macchariyaṃ cittassa upakkilesoti iti viditvā macchariyaṃ cittassa upakkileso pahīno hoti. Māyā cittassa upakkilesoti iti viditvā māyā cittassa upakkileso pahīno hoti . sāṭheyyaṃ cittassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page67.

Upakkilesoti iti viditvā sāṭheyyaṃ cittassa upakkileso pahīno hoti . thambho cittassa upakkilesoti iti viditvā thambho cittassa upakkileso pahīno hoti . sārambho cittassa upakkilesoti iti viditvā sārambho cittassa upakkileso pahīno hoti . māno cittassa upakkilesoti iti viditvā māno cittassa upakkileso pahīno hoti . atimāno cittassa upakkilesoti iti viditvā atimāno cittassa upakkileso pahīno hoti . mado cittassa upakkilesoti iti viditvā mado cittassa upakkileso pahīno hoti . pamādo cittassa upakkilesoti iti viditvā pamādo cittassa upakkileso pahīno hoti. {95.2} So buddhe aveccappasādena samannāgato hoti itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti . Dhamme aveccappasādena samannāgato hoti svākkhāto bhagavatā dhammo sandiṭṭhiko akāliko ehipassiko opanayiko paccattaṃ veditabbo viññūhīti . saṅghe aveccappasādena samannāgato hoti supaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ujupaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho ñāyapaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho sāmīcipaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho yadidaṃ cattāri purisayugāni aṭṭha parisapuggalā esa bhagavato sāvakasaṅgho āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page68.

Anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassāti . yatodhi kho 1- panassa cattaṃ hoti vantaṃ muttaṃ pahīnaṃ paṭinissaṭṭhaṃ . so buddhe aveccappasādena samannāgatomhīti labhati atthavedaṃ labhati dhammavedaṃ labhati dhammūpasañhitaṃ pāmujjaṃ 2- pamuditassa pīti jāyati pītimanassa kāyo passambhati passaddhakāyo sukhaṃ vedeti sukhino cittaṃ samādhiyati. {95.3} Dhamme .pe. saṅghe aveccappasādena samannāgatomhīti labhati atthavedaṃ labhati dhammavedaṃ labhati dhammūpasañhitaṃ pāmujjaṃ pamuditassa pīti jāyati pītimanassa kāyo passambhati passaddhakāyo sukhaṃ vedeti sukhino cittaṃ samādhiyati . yatodhi kho pana me cattaṃ vantaṃ muttaṃ pahīnaṃ paṭinissaṭṭhanti labhati atthavedaṃ labhati dhammavedaṃ labhati dhammūpasañhitaṃ pāmujjaṃ pamuditassa pīti jāyati pītimanassa kāyo passambhati passaddhakāyo sukhaṃ vedeti sukhino cittaṃ samādhiyati. [96] Sa kho so bhikkhave bhikkhu evaṃsīlo evaṃdhammo evaṃpañño sālīnañcepi piṇḍapātaṃ bhuñjati vicitakāḷakaṃ anekasūpaṃ anekabyañjanaṃ nevassa taṃ hoti antarāyāya . seyyathāpi bhikkhave vatthaṃ saṅkiliṭṭhaṃ malaggahitaṃ acchaṃ udakaṃ āgamma parisuddhaṃ hoti pariyodātaṃ ukkāmukhaṃ vā panāgamma jātarūpaṃ suparisuddhaṃ 3- hoti pariyodātaṃ evameva kho bhikkhave bhikkhu evaṃsīlo evaṃdhammo evaṃpañño sālīnañcepi piṇḍapātaṃ bhuñjati vicitakāḷakaṃ anekasūpaṃ @Footnote: 1 pāṭhantarena yathodhi khoti. 2 Po. Ma. pāmojjaṃ. 3 Po. Ma. Yu. parisuddhaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page69.

Anekabyañjanaṃ nevassa taṃ hoti antarāyāya 1-. [97] So mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthaṃ . iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharati . karuṇāsahagatena cetasā .pe. muditāsahagatena cetasā .pe. upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati tathā dutiyaṃ tathā tatiyaṃ tathā catutthaṃ . iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharati. {97.1} So atthi idaṃ atthi hīnaṃ atthi paṇītaṃ atthi imassa saññāgatassa uttariṃ nissaraṇanti pajānāti . tassa evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccati bhavāsavāpi cittaṃ vimuccati avijjāsavāpi cittaṃ vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānāti . ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu sināto antarena sinānenāti. [98] Tena kho pana samayena sundarikabhāradvājo brāhmaṇo bhagavato avidūre nisinno hoti . atha kho sundarikabhāradvājo @Footnote: 1 Sī. antaradhāya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page70.

Brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca gacchati pana bhavaṃ gotamo bāhukaṃ nadiṃ sināyitunti . kiṃ brāhmaṇa bāhukāya nadiyā kiṃ bāhukā nadī karissatīti . lokasammatā hi bho gotama bāhukā nadī bahujanassa puññasammatā hi bho gotama bāhukā nadī bahujanassa bāhukāya ca pana nadiyā bahujano pāpakammaṃ kataṃ pavāhetīti . atha kho bhagavā sundarikaṃ bhāradvājaṃ brāhmaṇaṃ gāthāhi ajjhabhāsi bāhukaṃ adhikakkañca gayaṃ sundarikāmapi sarassatiṃ payāgañca atho bāhumatiṃ nadiṃ niccampi bālo pakkhanno kaṇhakammo na sujjhati kiṃ sundarikā karissati kiṃ payāgo kiṃ bāhukā nadī. Veriṃ katakibbisaṃ naraṃ na hi naṃ sodhaye pāpakamminaṃ suddhassa ve sadā phaggu suddhassuposatho sadā suddhassa sucikammassa sadā sampajjate vataṃ. Idheva sināhi brāhmaṇa sabbabhūtesu karohi khemataṃ sace musā na bhaṇasi sace pāṇaṃ na hiṃsasi sace adinnaṃ nādiyasi saddahāno amaccharī kiṃ kāhasi gayaṃ gantvā udapānopi te gayāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page71.

[99] Evaṃ vuttepi sundarikabhāradvājo brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca abhikkantaṃ bho gotama abhikkantaṃ bho gotama seyyathāpi bho gotama nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya paṭicchannaṃ vā vivareyya mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya cakkhumanto rūpāni dakkhantīti 1- evameva bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito esāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca labheyyāhaṃ bhoto gotamassa santike pabbajjaṃ labheyyaṃ upasampadanti. {99.1} Alattha kho sundarikabhāradvājo brāhmaṇo bhagavato santike pabbajjaṃ alattha upasampadaṃ . acirūpasampanno kho panāyasmā bhāradvājo eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto nacirasseva yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti abbhaññāsi . aññataro kho panāyasmā bhāradvājo arahataṃ ahosīti. Vatthūpamasuttaṃ niṭṭhitaṃ sattamaṃ. @Footnote: 1 Sī. Yu. dakkhintīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page72.

Sallekhasuttaṃ [100] Evamme sutaṃ ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . atha kho āyasmā mahācundo sāyaṇhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinno kho āyasmā mahācundo bhagavantaṃ etadavoca yā imā bhante anekavihitā diṭṭhiyo loke uppajjanti attavādapaṭisaṃyuttā vā lokavādapaṭisaṃyuttā vā ādimeva nu kho bhante bhikkhuno manasikaroto evametāsaṃ diṭṭhīnaṃ pahānaṃ hoti evametāsaṃ diṭṭhīnaṃ paṭinissaggo hotīti. [101] Yā imā cunda anekavihitā diṭṭhiyo loke uppajjanti attavādapaṭisaṃyuttā vā lokavādapaṭisaṃyuttā vā yattha cetā diṭṭhiyo uppajjanti yattha 1- ca anusenti yattha ca samudācaranti taṃ netaṃ mama nesohamasmi na meso attāti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passato evametāsaṃ diṭṭhīnaṃ pahānaṃ hoti evametāsaṃ diṭṭhīnaṃ paṭinissaggo hoti. [102] Ṭhānaṃ kho panetaṃ cunda vijjati yaṃ idhekacco bhikkhu @Footnote: 1 Sī. yattha cetā anusenti yattha cetā samudācaranti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page73.

Vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja vihareyya tassa evamassa sallekhena viharāmīti na kho panete cunda ariyassa vinaye sallekhā vuccanti diṭṭhadhammasukhavihārā ete ariyassa vinaye vuccanti. {102.1} Ṭhānaṃ kho panetaṃ cunda vijjati yaṃ idhekacco bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja vihareyya tassa evamassa sallekhena viharāmīti na kho panete cunda ariyassa vinaye sallekhā vuccanti diṭṭhadhammasukhavihārā ete ariyassa vinaye vuccanti. {102.2} Ṭhānaṃ kho panetaṃ cunda vijjati yaṃ idhekacco bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca vihareyya sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeyya yantaṃ ariyā ācikkhanti upekkhako satimā sukhavihārīti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja vihareyya tassa evamassa sallekhena viharāmīti na kho panete cunda ariyassa vinaye sallekhā vuccanti diṭṭhadhammasukhavihārā ete ariyassa vinaye vuccanti. {102.3} Ṭhānaṃ kho panetaṃ cunda vijjati yaṃ idhekacco bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja vihareyya tassa evamassa sallekhena viharāmīti na kho panete cunda ariyassa vinaye

--------------------------------------------------------------------------------------------- page74.

Sallekhā vuccanti diṭṭhadhammasukhavihārā ete ariyassa vinaye vuccanti. [103] Ṭhānaṃ kho panetaṃ cunda vijjati ayaṃ idhekacco bhikkhu sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja vihareyya tassa evamassa sallekhena viharāmīti na kho panete cunda ariyassa vinaye sallekhā vuccanti santā ete vihārā ariyassa vinaye vuccanti. {103.1} Ṭhānaṃ kho panetaṃ cunda vijjati yaṃ idhekacco bhikkhu sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma anantaṃ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja vihareyya tassa evamassa sallekhena viharāmīti na kho panete cunda ariyassa vinaye sallekhā vuccanti santā ete vihārā ariyassa vinaye vuccanti. {103.2} Ṭhānaṃ kho panetaṃ cunda vijjati yaṃ idhekacco bhikkhu sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja vihareyya tassa evamassa sallekhena viharāmīti na kho panete cunda ariyassa vinaye sallekhā vuccanti santā ete vihārā ariyassa vinaye vuccanti. {103.3} Ṭhānaṃ kho panetaṃ cunda vijjati yaṃ idhekacco bhikkhu sabbaso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja vihareyya tassa evamassa sallekhena viharāmīti na kho panete cunda ariyassa vinaye

--------------------------------------------------------------------------------------------- page75.

Sallekhā vuccanti santā ete vihārā ariyassa vinaye vuccanti. [104] Idha kho pana vo cunda sallekho karaṇīyo . pare vihiṃsakā bhavissanti mayamettha avihiṃsakā bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . pare pāṇātipātī bhavissanti mayamettha pāṇātipātā paṭiviratā bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . pare adinnādāyī bhavissanti mayamettha adinnādānā paṭiviratā bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . pare abrahmacārī bhavissanti mayamettha brahmacārī bhavissāmāti sallekho karaṇīyo. {104.1} Pare musāvādī bhavissanti mayamettha musāvādā paṭiviratā bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . Pare pisuṇavācā 1- bhavissanti mayamettha pisuṇāya vācāya paṭiviratā bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . pare pharusavācā 2- bhavissanti mayamettha pharusāya vācāya paṭiviratā bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . pare samphappalāpī bhavissanti mayamettha samphappalāpā paṭiviratā bhavissāmāti sallekho karaṇīyo. {104.2} Pare abhijjhālū bhavissanti mayamettha anabhijjhālū bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . pare byāpannacittā bhavissanti mayamettha abyāpannacittā bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . pare micchādiṭṭhikā 3- bhavissanti mayamettha sammādiṭṭhikā 4- bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . pare @Footnote: 1 Sī. Yu. pisuṇā vācā. 2 pharusā vācā. 3 Sī. Yu. micchādiṭṭhī. @4 Sī. Yu. sammādiṭṭhī.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page76.

Micchāsaṅkappā bhavissanti mayamettha sammāsaṅkappā bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . pare micchāvācā bhavissanti mayamettha sammāvācā bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . pare micchākammantā bhavissanti mayamettha sammākammantā bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . pare micchāājīvā bhavissanti mayamettha sammāājīvā bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . pare micchāvāyāmā bhavissanti mayamettha sammāvāyāmā bhavissāmāti sallekho karaṇīyo. {104.3} Pare micchāsatī bhavissanti mayamettha sammāsatī bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . pare micchāsamādhī bhavissanti mayamettha sammāsamādhī bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . pare micchāñāṇī bhavissanti mayamettha sammāñāṇī bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . pare micchāvimuttī bhavissanti mayamettha sammāvimuttī bhavissāmāti sallekho karaṇīyo. {104.4} Pare thīnamiddhapariyuṭṭhitā bhavissanti mayamettha vigatathīnamiddhā bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . pare uddhatā bhavissanti mayamettha anuddhatā bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . Pare vecikicchī bhavissanti mayamettha tiṇṇavicikicchā bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . pare kodhanā bhavissanti mayamettha akkodhanā bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . pare upanāhī bhavissanti mayamettha anupanāhī bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . pare makkhī bhavissanti mayamettha amakkhī bhavissāmāti sallekho karaṇīyo .

--------------------------------------------------------------------------------------------- page77.

Pare paḷāsī bhavissanti mayamettha apaḷāsī bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . pare issukī bhavissanti mayamettha anissukī bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . pare maccharī bhavissanti mayamettha amaccharī bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . pare saṭhā bhavissanti mayamettha asaṭhā bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . pare māyāvī bhavissanti mayamettha amāyāvī bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . pare thaddhā bhavissanti mayamettha athaddhā bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . Pare atimānī bhavissanti mayamettha anatimānī bhavissāmāti sallekho karaṇīyo. {104.5} Pare dubbacā bhavissanti mayamettha suvacā bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . pare pāpamittā bhavissanti mayamettha kalyāṇamittā bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . pare pamattā bhavissanti mayamettha appamattā bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . Pare asaddhā bhavissanti mayamettha saddhā bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . pare ahirikā bhavissanti mayamettha hirimanā bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . pare anottappī 1- bhavissanti mayamettha ottappī bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . pare appasutā bhavissanti mayamettha bahussutā bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . pare kusītā bhavissanti mayamettha āraddhaviriyā bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . pare muṭṭhassatī bhavissanti mayamettha upaṭṭhitasatī @Footnote: 1 Sī. anuttāpī. Ma. Yu. anottāpī.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page78.

Bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . pare duppaññā bhavissanti mayamettha paññāsampannā bhavissāmāti sallekho karaṇīyo . Pare sandiṭṭhiparāmāsiādhānagāhiduppaṭinissaggī bhavissanti mayamettha asandiṭṭhiparāmāsianādhānagāhisupaṭinissaggī bhavissāmāti sallekho karaṇīyo. [105] Cittuppādampi kho ahaṃ cunda kusalesu dhammesu bahukāraṃ vadāmi ko pana vādo kāyena vācāya anuvidhiyanāsu . tasmātiha cunda pare vihiṃsakā bhavissanti mayamettha avihiṃsakā bhavissāmāti cittaṃ uppādetabbaṃ . pare pāṇātipātī bhavissanti mayamettha pāṇātipātā paṭiviratā bhavissāmāti cittaṃ uppādetabbaṃ .pe. Pare sandiṭṭhiparāmāsiādhānagāhiduppaṭinissaggī bhavissanti mayamettha asandiṭṭhiparāmāsianādhānagāhisupaṭinissaggī bhavissāmāti cittaṃ uppādetabbaṃ. [106] Seyyathāpi cunda visamo maggo tassāssa 1- añño samo maggo parikkamanāya seyyathāpi pana cunda visamaṃ titthaṃ tassāssa aññaṃ samaṃ titthaṃ parikkamanāya evameva kho cunda vihiṃsakassa purisapuggalassa avihiṃsā hoti parikkamanāya . pāṇātipātissa purisapuggalassa pāṇātipātā veramaṇī hoti parikkamanāya . Adinnādāyissa purisapuggalassa adinnādānā veramaṇī hoti parikkamanāya . abrahmacārissa purisapuggalassa brahmacariyaṃ hoti @Footnote: 1 Ma. assa tassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page79.

Parikkamanāya . musāvādissa purisapuggalassa musāvādā veramaṇī hoti parikkamanāya . pisuṇavācassa 1- purisapuggalassa pisuṇāya vācāya veramaṇī hoti parikkamanāya . pharusavācassa 2- purisapuggalassa pharusāya vācāya veramaṇī hoti parikkamanāya . samphappalāpissa purisapuggalassa samphappalāpā veramaṇī hoti parikkamanāya . Abhijjhālussa purisapuggalassa anabhijjhā hoti parikkamanāya . Byāpannacittassa purisapuggalassa abyāpādo hoti parikkamanāya. {106.1} Micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa sammādiṭṭhi hoti parikkamanāya . micchāsaṅkappassa purisapuggalassa sammāsaṅkappo hoti parikkamanāya . micchāvācassa purisapuggalassa sammāvācā hoti parikkamanāya . micchākammantassa purisapuggalassa sammākammanto hoti parikkamanāya . micchāājīvassa purisapuggalassa sammāājīvo hoti parikkamanāya . micchāvāyāmassa purisapuggalassa sammāvāyāmo hoti parikkamanāya . micchāsatissa purisapuggalassa sammāsati hoti parikkamanāya . micchāsamādhissa purisapuggalassa sammāsamādhi hoti parikkamanāya . micchāñāṇissa purisapuggalassa sammāñāṇaṃ hoti parikkamanāya . micchāvimuttissa purisapuggalassa sammāvimutti hoti parikkamanāya. {106.2} Thīnamiddhapariyuṭṭhitassa purisapuggalassa vigatathīnamiddhatā hoti parikkamanāya . uddhatassa purisapuggalassa @Footnote: 1 Sī. Yu. pisuṇāvācassa. 2 pharusāvācassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page80.

Anuddhaccaṃ hoti parikkamanāya . vecikicchissa purisapuggalassa tiṇṇavicikicchatā hoti parikkamanāya . kodhanassa purisapuggalassa akkodho hoti parikkamanāya . upanāhissa purisapuggalassa anupanāho hoti parikkamanāya . makkhissa purisapuggalassa amakkho hoti parikkamanāya . paḷāsissa purisapuggalassa apaḷāso hoti parikkamanāya . issukissa purisapuggalassa anissā hoti parikkamanāya . maccharissa parisapuggalassa amacchariyaṃ hoti parikkamanāya. Saṭhassa purisapuggalassa asāṭheyyaṃ hoti parikkamanāya . māyāvissa purisapuggalassa amāyā hoti parikkamanāya. {106.3} Thaddhassa purisapuggalassa athaddhiyaṃ hoti parikkamanāya . Atimānissa purisapuggalassa anatimāno hoti parikkamanāya . dubbacassa purisapuggalassa sovacassatā hoti parikkamanāya . pāpamittassa purisapuggalassa kalyāṇamittatā hoti parikkamanāya . pamattassa purisapuggalassa appamādo hoti parikkamanāya . asaddhassa purisapuggalassa saddhā hoti parikkamanāya . ahirikassa purisapuggalassa hiri hoti parikkamanāya . anottāpissa purisapuggalassa ottappaṃ hoti parikkamanāya . appasutassa purisapuggalassa bāhusaccaṃ hoti parikkamanāya . kusītassa purisapuggalassa viriyārambho hoti parikkamanāya . muṭṭhassatissa purisapuggalassa upaṭṭhitasatitā hoti parikkamanāya . duppaññassa purisapuggalassa paññāsampadā hoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page81.

Parikkamanāya . sandiṭṭhiparāmāsiādhānagāhiduppaṭinissaggissa purisapuggalassa asandiṭṭhiparāmāsianādhānagāhisupaṭinissaggitā hoti parikkamanāya. [107] Seyyathāpi cunda yekeci akusalā dhammā sabbe te adhobhāvaṅgamanīyā yekeci kusalā dhammā sabbe te uparibhāvaṅgamanīyā evameva kho cunda vihiṃsakassa purisapuggalassa avihiṃsā hoti uparibhāvāya . pāṇātipātissa purisapuggalassa pāṇātipātā veramaṇī hoti uparibhāvāya . adinnādāyissa .pe. Sandiṭṭhiparāmāsiādhānagāhiduppaṭinissaggissa purisapuggalassa asandiṭṭhiparāmāsianādhānagāhisupaṭinissaggitā hoti uparibhāvāya. [108] So vata cunda attanā palipapalipanno paraṃ palipapalipannaṃ uddharissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati . so vata cunda attanā apalipapalipanno paraṃ palipapalipannaṃ uddharissatīti ṭhānametaṃ vijjati . so vata cunda attanā adanto avinīto aparinibbuto paraṃ damessati vinessati parinibbāpessatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati . So vata cunda attanā danto vinīto parinibbuto paraṃ damessati vinessati parinibbāpessatīti ṭhānametaṃ vijjati . evameva kho cunda vihiṃsakassa purisapuggalassa avihiṃsā hoti parinibbānāya . Pāṇātipātissa purisapuggalassa pāṇātipātā veramaṇī hoti parinibbānāya . adinnādāyissa purisapuggalassa adinnādānā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page82.

Veramaṇī hoti parinibbānāya . abrahmacārissa purisapuggalassa brahmacariyaṃ 1- hoti parinibbānāya . musāvādissa purisapuggalassa musāvādā veramaṇī hoti parinibbānāya . pisuṇavācassa purisapuggalassa pisuṇāya vācāya veramaṇī hoti parinibbānāya . pharusavācassa purisapuggalassa pharusāya vācāya veramaṇī hoti parinibbānāya . Samphappalāpissa purisapuggalassa samphappalāpā veramaṇī hoti parinibbānāya . abhijjhālussa purisapuggalassa anabhijjhā hoti parinibbānāya . byāpannacittassa purisapuggalassa abyāpādo hoti parinibbānāya. {108.1} Micchādiṭṭhikassa purisapuggalassa sammādiṭṭhi hoti parinibbānāya . micchāsaṅkappassa purisapuggalassa sammāsaṅkappo hoti parinibbānāya . micchāvācassa purisapuggalassa sammāvācā hoti parinibbānāya . micchākammantassa purisapuggalassa sammākammanto hoti parinibbānāya . micchāājīvassa purisapuggalassa sammāājīvo hoti parinibbānāya . micchāvāyāmassa purisapuggalassa sammāvāyāmo hoti parinibbānāya. {108.2} Micchāsatissa purisapuggalassa sammāsati hoti parinibbānāya. Micchāsamādhissa purisapuggalassa sammāsamādhi hoti parinibbānāya . Micchāñāṇissa purisapuggalassa sammāñāṇaṃ hoti parinibbānāya . Micchāvimuttissa purisapuggalassa sammāvimutti hoti parinibbānāya . Thīnamiddhapariyuṭṭhitassa @Footnote: 1 abrahmacariyā veramaṇītipi pāṭho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page83.

Purisapuggalassa vigatathīnamiddhatā hoti parinibbānāya . uddhatassa purisapuggalassa anuddhaccaṃ hoti parinibbānāya . vecikicchissa purisapuggalassa tiṇṇavicikicchatā hoti parinibbānāya . kodhanassa purisapuggalassa akkodho hoti parinibbānāya . upanāhissa purisapuggalassa anupanāho hoti parinibbānāya . makkhissa purisapuggalassa amakkho hoti parinibbānāya . paḷāsissa purisapuggalassa apaḷāso hoti parinibbānāya . issukissa purisapuggalassa anissā hoti parinibbānāya . maccharissa purisapuggalassa amacchariyaṃ hoti parinibbānāya . saṭhassa purisapuggalassa asāṭheyyaṃ hoti parinibbānāya . māyāvissa purisapuggalassa amāyā hoti parinibbānāya. Thaddhassa purisapuggalassa athaddhiyaṃ hoti parinibbānāya. {108.3} Atimānissa purisapuggalassa anatimāno hoti parinibbānāya. Dubbacassa purisapuggalassa sovacassatā hoti parinibbānāya . Pāpamittassa purisapuggalassa kalyāṇamittatā hoti parinibbānāya . pamattassa purisapuggalassa appamādo hoti parinibbānāya . asaddhassa purisapuggalassa saddhā hoti parinibbānāya . ahirikassa purisapuggalassa hiri hoti parinibbānāya . anottappissa purisapuggalassa ottappaṃ hoti parinibbānāya . appasutassa purisapuggalassa bāhusaccaṃ hoti parinibbānāya . kusītassa purisapuggalassa viriyārambho hoti parinibbānāya. Muṭṭhassatissa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page84.

Purisapuggalassa upaṭṭhitasatitā hoti parinibbānāya . duppaññassa purisapuggalassa paññāsampadā hoti parinibbānāya . Sandiṭṭhiparāmāsiādhānagāhiduppaṭinissaggissa purisapuggalassa asandiṭṭhiparāmāsianādhānagāhisupaṭinissaggitā hoti parinibbānāya. [109] Iti kho cunda desito mayā sallekhapariyāyo desito cittuppādapariyāyo desito parikkamanapariyāyo desito uparibhāvapariyāyo desito parinibbānapariyāyo . yaṃ kho cunda satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena anukampaṃ upādāya kataṃ vo taṃ mayā . etāni cunda rukkhamūlāni etāni suññāgārāni jhāyatha cunda mā pamādattha mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha . Ayaṃ vo 1- amhākaṃ anusāsanīti. Idamavoca bhagavā attamano āyasmā mahācundo bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti. Catuttāḷīsa padā vuttā sandhiyo pañca desitā sallekho nāma suttanto gambhīro sāgarūpamoti. Sallekhasuttaṃ niṭṭhitaṃ aṭṭhamaṃ. --------- @Footnote: 1 Ma. kho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page85.

Sammādiṭṭhisuttaṃ [110] Evamme sutaṃ ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . tatra kho āyasmā sārīputto bhikkhū āmantesi āvuso bhikkhavoti . āvusoti [1]- te bhikkhū āyasmato sārīputtassa paccassosuṃ . āyasmā sārīputto etadavoca sammādiṭṭhi sammādiṭṭhīti āvuso vuccati kittāvatā nu kho āvuso ariyasāvako sammādiṭṭhī hoti ujugatāssa diṭṭhi dhamme aveccappasādena samannāgato āgato imaṃ saddhammanti. {110.1} Dūratopi kho mayaṃ āvuso āgaccheyyāma āyasmato sārīputtassa santike etassa bhāsitassa atthamaññātuṃ sādhu vatāyasmantaṃyeva sārīputtaṃ paṭibhātu etassa bhāsitassa attho āyasmato sārīputtassa sutvā bhikkhū dhāressantīti . tenahi āvuso 2- suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evamāvusoti kho te bhikkhū āyasmato sārīputtassa paccassosuṃ. [111] Āyasmā sārīputto etadavoca yato kho āvuso ariyasāvako akusalañca pajānāti akusalamūlañca pajānāti kusalañca pajānāti kusalamūlañca pajānāti ettāvatāpi kho āvuso ariyasāvako sammādiṭṭhī hoti ujugatāssa diṭṭhi dhamme aveccappasādena @Footnote: 1 Ma. Yu. khosaddo dissati. 2 Sī. Yu. tenahāvuso.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page86.

Samannāgato āgato imaṃ saddhammanti. {111.1} Katamaṃ panāvuso akusalaṃ [1]- . pāṇātipāto kho āvuso akusalaṃ adinnādānaṃ akusalaṃ kāmesumicchācāro akusalaṃ musāvādo akusalaṃ pisuṇā vācā akusalaṃ pharusā vācā akusalaṃ samphappalāpo akusalaṃ abhijjhā akusalaṃ byāpādo akusalaṃ micchādiṭṭhi akusalaṃ idaṃ vuccatāvuso akusalaṃ . katamañcāvuso akusalamūlaṃ . lobho akusalamūlaṃ doso akusalamūlaṃ moho akusalamūlaṃ idaṃ vuccatāvuso akusalamūlaṃ. {111.2} Katamañcāvuso kusalaṃ . pāṇātipātā veramaṇī kusalaṃ adinnādānā veramaṇī kusalaṃ kāmesumicchācārā veramaṇī kusalaṃ musāvādā veramaṇī kusalaṃ pisuṇāya vācāya veramaṇī kusalaṃ pharusāya vācāya veramaṇī kusalaṃ samphappalāpā veramaṇī kusalaṃ anabhijjhā kusalaṃ abyāpādo kusalaṃ sammādiṭṭhi kusalaṃ idaṃ vuccatāvuso kusalaṃ. {111.3} Katamañcāvuso kusalamūlaṃ . alobho kusalamūlaṃ adoso kusalamūlaṃ amoho kusalamūlaṃ idaṃ vuccatāvuso kusalamūlaṃ . yato kho āvuso ariyasāvako evaṃ akusalaṃ pajānāti evaṃ akusalamūlaṃ pajānāti evaṃ kusalaṃ pajānāti evaṃ kusalamūlaṃ pajānāti so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya paṭighānusayaṃ paṭivinodetvā asmīti diṭṭhimānānusayaṃ samūhanitvā avijjaṃ pahāya vijjaṃ uppādetvā diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti . ettāvatāpi kho āvuso ariyasāvako sammādiṭṭhī hoti ujugatāssa diṭṭhi dhamme @Footnote: 1 Ma. Yu. katamaṃ akusalamūlaṃ katamaṃ kusalaṃ katamaṃ kusalamūlaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page87.

Aveccappasādena samannāgato āgato imaṃ saddhammanti. [112] Sādhāvusoti kho te bhikkhū āyasmato sārīputtassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā āyasmantaṃ sārīputtaṃ uttariṃ pañhaṃ apucchiṃsu siyā panāvuso aññopi pariyāyo yathā ariyasāvako sammādiṭṭhī hoti ujugatāssa diṭṭhi dhamme aveccappasādena samannāgato āgato imaṃ saddhammanti. [113] Siyāvusoti 1- āyasmā sārīputto avoca yato kho āvuso ariyasāvako āhārañca pajānāti āhārasamudayañca pajānāti āhāranirodhañca pajānāti āhāranirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti ettāvatāpi kho āvuso ariyasāvako sammādiṭṭhī hoti ujugatāssa diṭṭhi dhamme aveccappasādena samannāgato āgato imaṃ saddhammanti . katamo panāvuso āhāro katamo āhārasamudayo katamo āhāranirodho katamā āhāranirodhagāminī paṭipadāti. {113.1} Cattārome āvuso āhārā bhūtānaṃ vā sattānaṃ ṭhitiyā sambhavesīnaṃ vā anuggahāya . katame cattāro. Kavaḷiṅkāro āhāro oḷāriko vā sukhumo vā phasso dutiyo manosañcetanā tatiyā viññāṇaṃ catutthaṃ . taṇhāsamudayā āhārasamudayo taṇhānirodhā āhāranirodho ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo āhāranirodhagāminī paṭipadā seyyathīdaṃ sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā @Footnote: 1 Sī. Yu. siyāvuso yato kho āvuso.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page88.

Sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi . Yato kho āvuso ariyasāvako evaṃ āhāraṃ pajānāti evaṃ āhārasamudayaṃ pajānāti evaṃ āhāranirodhaṃ pajānāti evaṃ āhāranirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya paṭighānusayaṃ paṭivinodetvā asmīti diṭṭhimānānusayaṃ samūhanitvā avijjaṃ pahāya vijjaṃ uppādetvā diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti ettāvatāpi kho āvuso ariyasāvako sammādiṭṭhī hoti ujugatāssa diṭṭhi dhamme aveccappasādena samannāgato āgato imaṃ saddhammanti. [114] Sādhāvusoti kho te bhikkhū āyasmato sārīputtassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā āyasmantaṃ sārīputtaṃ uttariṃ pañhaṃ apucchiṃsu siyā panāvuso .pe. [115] Siyāvusoti āyasmā sārīputto avoca yato kho āvuso ariyasāvako dukkhañca pajānāti dukkhasamudayañca pajānāti dukkhanirodhañca pajānāti dukkhanirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti ettāvatāpi kho āvuso ariyasāvako sammādiṭṭhī hoti ujugatāssa diṭṭhi dhamme aveccappasādena samannāgato āgato imaṃ saddhammanti. {115.1} Katamampanāvuso dukkhaṃ jātipi dukkhā jarāpi dukkhā [1]- maraṇampi dukkhaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāpi dukkhā appiyehi sampayogo dukkho piyehi vippayogo dukkho yampicchaṃ @Footnote: 1 Yu. byādhipi dukkhā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page89.

Na labhati tampi dukkhaṃ saṅkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā idaṃ vuccatāvuso dukkhaṃ. {115.2} Katamo cāvuso dukkhasamudayo yāyaṃ taṇhā ponobbhavikā nandirāgasahagatā tatratatrābhinandinī seyyathīdaṃ kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā ayaṃ vuccatāvuso dukkhasamudayo. {115.3} Katamo cāvuso dukkhanirodho yo tassāyeva taṇhāya asesavirāganirodho cāgo paṭinissaggo mutti anālayo ayaṃ vuccatāvuso dukkhanirodho. {115.4} Katamā cāvuso dukkhanirodhagāminī paṭipadā ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo seyyathīdaṃ sammādiṭṭhi .pe. sammāsamādhi ayaṃ vuccatāvuso dukkhanirodhagāminī paṭipadā. {115.5} Yato kho āvuso ariyasāvako evaṃ dukkhaṃ pajānāti evaṃ dukkhasamudayaṃ pajānāti evaṃ dukkhanirodhaṃ pajānāti evaṃ dukkhanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya paṭighānusayaṃ paṭivinodetvā asmīti diṭṭhimānānusayaṃ samūhanitvā avijjaṃ pahāya vijjaṃ uppādetvā diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti ettāvatāpi kho āvuso ariyasāvako sammādiṭṭhī hoti ujugatāssa diṭṭhi dhamme aveccappasādena samannāgato āgato imaṃ saddhammanti. [116] Sādhāvusoti kho te bhikkhū āyasmato sārīputtassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā āyasmantaṃ sārīputtaṃ uttariṃ pañhaṃ apucchiṃsu siyā panāvuso aññopi pariyāyo yathā ariyasāvako sammādiṭṭhī hoti ujugatāssa diṭṭhi dhamme

--------------------------------------------------------------------------------------------- page90.

Aveccappasādena samannāgato āgato imaṃ saddhammanti. [117] Siyāvusoti āyasmā sārīputto avoca yato kho āvuso ariyasāvako jarāmaraṇañca pajānāti jarāmaraṇasamudayañca pajānāti jarāmaraṇanirodhañca pajānāti jarāmaraṇanirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti ettāvatāpi kho āvuso ariyasāvako sammādiṭṭhī hoti ujugatāssa diṭṭhi dhamme aveccappasādena samannāgato āgato imaṃ saddhammanti. {117.1} Katamaṃ panāvuso jarāmaraṇaṃ katamo jarāmaraṇasamudayo katamo jarāmaraṇanirodho katamā jarāmaraṇanirodhagāminī paṭipadāti . Yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhi tamhi sattanikāye jarā jīraṇatā khaṇḍiccaṃ pāliccaṃ valitacatā 1- āyuno saṃhāni indriyānaṃ paripāko ayaṃ vuccati jarā . yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhā tamhā sattanikāyā cuti cavanatā bhedo antaradhānaṃ maccu maraṇaṃ kālakiriyā khandhānaṃ bhedo kaḷevarassa nikkhepo jīvitindriyassa upacchedo idaṃ vuccati maraṇaṃ. {117.2} Iti ayañca jarā idañca maraṇaṃ idaṃ vuccatāvuso jarāmaraṇaṃ. Jātisamudayā jarāmaraṇasamudayo jātinirodhā jarāmaraṇanirodho ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo jarāmaraṇanirodhagāminī paṭipadā seyyathīdaṃ sammādiṭṭhi .pe. sammāsamādhi . yato kho āvuso ariyasāvako evaṃ jarāmaraṇaṃ pajānāti evaṃ jarāmaraṇasamudayaṃ pajānāti @Footnote: 1 Sī. Yu. valittacatā. (vallittacatāti amhākaṃ khanti)

--------------------------------------------------------------------------------------------- page91.

Evaṃ jarāmaraṇanirodhaṃ pajānāti evaṃ jarāmaraṇanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya .pe. ettāvatāpi kho āvuso ariyasāvako sammādiṭṭhī hoti ujugatāssa diṭṭhi dhamme aveccappasādena samannāgato āgato imaṃ saddhammanti. [118] Siyā panāvuso .pe. siyāvusoti āyasmā sārīputto avoca yato kho āvuso ariyasāvako jātiñca pajānāti jātisamudayañca pajānāti jātinirodhañca pajānāti jātinirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti ettāvatāpi kho āvuso ariyasāvako sammādiṭṭhī hoti ujugatāssa diṭṭhi dhamme aveccappasādena samannāgato āgato imaṃ saddhammanti. {118.1} Katamā panāvuso jāti katamo jātisamudayo katamo jātinirodho katamā jātinirodhagāminī paṭipadāti . yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhi tamhi sattanikāye jāti sañjāti okkanti nibbatti abhinibbatti khandhānaṃ pātubhāvo āyatanānaṃ paṭilābho ayaṃ vuccatāvuso jāti . bhavasamudayā jātisamudayo bhavanirodhā jātinirodho ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo jātinirodhagāminī paṭipadā seyyathīdaṃ sammādiṭṭhi .pe. Sammāsamādhi. {118.2} Yato kho āvuso ariyasāvako evaṃ jātiṃ pajānāti evaṃ jātisamudayaṃ pajānāti evaṃ jātinirodhaṃ pajānāti evaṃ jātinirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya .pe. ettāvatāpi kho āvuso ariyasāvako sammādiṭṭhī hoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page92.

Ujugatāssa diṭṭhi dhamme aveccappasādena samannāgato āgato imaṃ saddhammanti. [119] Siyā panāvuso .pe. siyāvusoti āyasmā sārīputto avoca yato kho āvuso ariyasāvako bhavañca pajānāti bhavasamudayañca pajānāti bhavanirodhañca pajānāti bhavanirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti ettāvatāpi kho āvuso ariyasāvako sammādiṭṭhī hoti ujugatāssa diṭṭhi dhamme aveccappasādena samannāgato āgato imaṃ saddhammanti. {119.1} Katamo panāvuso bhavo katamo bhavasamudayo katamo bhavanirodho katamā bhavanirodhagāminī paṭipadāti . tayome āvuso bhavā kāmabhavo rūpabhavo arūpabhavo . upādānasamudayā bhavasamudayo upādānanirodhā bhavanirodho ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo bhavanirodhagāminī paṭipadā seyyathīdaṃ sammādiṭṭhi .pe. Sammāsamādhi. {119.2} Yato kho āvuso ariyasāvako evaṃ bhavaṃ pajānāti evaṃ bhavasamudayaṃ pajānāti evaṃ bhavanirodhaṃ pajānāti evaṃ bhavanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya .pe. ettāvatāpi kho āvuso ariyasāvako sammādiṭṭhī hoti ujugatāssa diṭṭhi dhamme aveccappasādena samannāgato āgato imaṃ saddhammanti. [120] Siyā panāvuso .pe. siyāvusoti āyasmā sārīputto avoca yato kho āvuso ariyasāvako upādānañca pajānāti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page93.

Upādānasamudayañca pajānāti upādānanirodhañca pajānāti upādānanirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti ettāvatāpi kho āvuso ariyasāvako sammādiṭṭhī hoti ujugatāssa diṭṭhi dhamme aveccappasādena samannāgato āgato imaṃ saddhammanti . katamaṃ panāvuso upādānaṃ katamo upādānasamudayo katamo upādānanirodho katamā upādānanirodhagāminī paṭipadāti . cattārīmāni āvuso upādānāni kāmupādānaṃ diṭṭhupādānaṃ sīlabbattupādānaṃ attavādupādānaṃ. {120.1} Taṇhāsamudayā upādānasamudayo taṇhānirodhā upādānanirodho ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo upādānanirodhagāminī paṭipadā seyyathīdaṃ sammādiṭṭhi .pe. sammāsamādhi . yato kho āvuso ariyasāvako evaṃ upādānaṃ pajānāti evaṃ upādānasamudayaṃ pajānāti evaṃ upādānanirodhaṃ pajānāti evaṃ upādānanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya .pe. ettāvatāpi kho āvuso ariyasāvako sammādiṭṭhī hoti ujugatāssa diṭṭhi dhamme aveccappasādena samannāgato āgato imaṃ saddhammanti. [121] Siyā panāvuso .pe. siyāvusoti āyasmā sārīputto avoca yato kho āvuso ariyasāvako taṇhañca pajānāti taṇhāsamudayañca pajānāti taṇhānirodhañca pajānāti taṇhānirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti ettāvatāpi kho āvuso ariyasāvako sammādiṭṭhī hoti ujugatāssa diṭṭhi dhamme

--------------------------------------------------------------------------------------------- page94.

Aveccappasādena samannāgato āgato imaṃ saddhammanti . katamā panāvuso taṇhā katamo taṇhāsamudayo katamo taṇhānirodho katamā taṇhānirodhagāminī paṭipadāti . chayime āvuso taṇhākāyā rūpataṇhā saddataṇhā gandhataṇhā rasataṇhā phoṭṭhabbataṇhā dhammataṇhā . vedanāsamudayā taṇhāsamudayo vedanānirodhā taṇhānirodho ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo taṇhānirodhagāminī paṭipadā seyyathīdaṃ sammādiṭṭhi .pe. Sammāsamādhi . yato kho āvuso ariyasāvako evaṃ taṇhaṃ pajānāti evaṃ taṇhāsamudayaṃ pajānāti evaṃ taṇhānirodhaṃ pajānāti evaṃ taṇhānirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya .pe. ettāvatāpi kho āvuso ariyasāvako sammādiṭṭhī hoti ujugatāssa diṭṭhi dhamme aveccappasādena samannāgato āgato imaṃ saddhammanti. [122] Siyā panāvuso .pe. siyāvusoti āyasmā sārīputto avoca yato kho āvuso ariyasāvako vedanañca pajānāti vedanāsamudayañca pajānāti vedanānirodhañca pajānāti vedanānirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti ettāvatāpi kho āvuso ariyasāvako sammādiṭṭhī hoti ujugatāssa diṭṭhi dhamme aveccappasādena samannāgato āgato imaṃ saddhammanti . katamā panāvuso vedanā katamo vedanāsamudayo katamo vedanānirodho katamā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page95.

Vedanānirodhagāminī paṭipadāti . chayime āvuso vedanākāyā cakkhusamphassajā vedanā sotasamphassajā vedanā ghānasamphassajā vedanā jivhāsamphassajā vedanā kāyasamphassajā vedanā manosamphassajā vedanā . phassasamudayā vedanāsamudayo phassanirodhā vedanānirodho ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo vedanānirodhagāminī paṭipadā seyyathīdaṃ sammādiṭṭhi .pe. sammāsamādhi . yato kho āvuso ariyasāvako evaṃ vedanaṃ pajānāti evaṃ vedanāsamudayaṃ pajānāti evaṃ vedanānirodhaṃ pajānāti evaṃ vedanānirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya .pe. ettāvatāpi kho āvuso ariyasāvako sammādiṭṭhī hoti ujugatāssa diṭṭhi dhamme aveccappasādena samannāgato āgato imaṃ saddhammanti. [123] Siyā panāvuso .pe. siyāvusoti āyasmā sārīputto avoca yato kho āvuso ariyasāvako phassañca pajānāti phassasamudayañca pajānāti phassanirodhañca pajānāti phassanirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti ettāvatāpi kho āvuso ariyasāvako sammādiṭṭhī hoti ujugatāssa diṭṭhi dhamme aveccappasādena samannāgato āgato imaṃ saddhammanti . katamo panāvuso phasso katamo phassasamudayo katamo phassanirodho katamā phassanirodhagāminī paṭipadāti . chayime āvuso phassakāyā cakkhusamphasso

--------------------------------------------------------------------------------------------- page96.

Sotasamphasso ghānasamphasso jivhāsamphasso kāyasamphasso manosamphasso . saḷāyatanasamudayā phassasamudayo saḷāyatananirodhā phassanirodho ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo phassanirodhagāminī paṭipadā seyyathīdaṃ sammādiṭṭhi .pe. sammāsamādhi . yato kho āvuso ariyasāvako evaṃ phassaṃ pajānāti evaṃ phassasamudayaṃ pajānāti evaṃ phassanirodhaṃ pajānāti evaṃ phassanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya .pe. ettāvatāpi kho āvuso ariyasāvako sammādiṭṭhī hoti ujugatāssa diṭṭhi dhamme aveccappasādena samannāgato āgato imaṃ saddhammanti. [124] Siyā panāvuso .pe. siyāvusoti āyasmā sārīputto avoca yato kho āvuso ariyasāvako saḷāyatanañca pajānāti saḷāyatanasamudayañca pajānāti saḷāyatananirodhañca pajānāti saḷāyatananirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti ettāvatāpi kho āvuso ariyasāvako sammādiṭṭhī hoti ujugatāssa diṭṭhi dhamme aveccappasādena samannāgato āgato imaṃ saddhammanti . katamaṃ panāvuso saḷāyatanaṃ katamo saḷāyatanasamudayo katamo saḷāyatananirodho katamā saḷāyatananirodhagāminī paṭipadāti . chayimāni āvuso āyatanāni cakkhvāyatanaṃ sotāyatanaṃ ghānāyatanaṃ jivhāyatanaṃ kāyāyatanaṃ manāyatanaṃ . nāmarūpasamudayā saḷāyatanasamudayo nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo saḷāyatananirodhagāminī

--------------------------------------------------------------------------------------------- page97.

Paṭipadā seyyathīdaṃ sammādiṭṭhi .pe. sammāsamādhi . yato kho āvuso ariyasāvako evaṃ saḷāyatanaṃ pajānāti evaṃ saḷāyatanasamudayaṃ pajānāti evaṃ saḷāyatananirodhaṃ pajānāti evaṃ saḷāyatananirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya .pe. ettāvatāpi kho āvuso ariyasāvako sammādiṭṭhī hoti ujugatāssa diṭṭhi dhamme aveccappasādena samannāgato āgato imaṃ saddhammanti. [125] Siyā panāvuso .pe. siyāvusoti āyasmā sārīputto avoca yato kho āvuso ariyasāvako nāmarūpañca pajānāti nāmarūpasamudayañca pajānāti nāmarūpanirodhañca pajānāti nāmarūpanirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti ettāvatāpi kho āvuso ariyasāvako sammādiṭṭhī hoti ujugatāssa diṭṭhi dhamme aveccappasādena samannāgato āgato imaṃ saddhammanti. {125.1} Katamaṃ panāvuso nāmarūpaṃ katamo nāmarūpasamudayo katamo nāmarūpanirodho katamā nāmarūpanirodhagāminī paṭipadāti . vedanā saññā cetanā phasso manasikāro idaṃ vuccati nāmaṃ . cattāri ca mahābhūtāni catunnañca mahābhūtānaṃ upādāya rūpaṃ idaṃ vuccati rūpaṃ . Iti idañca nāmaṃ idañca rūpaṃ idaṃ vuccatāvuso nāmarūpaṃ. Viññāṇasamudayā nāmarūpasamudayo viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo nāmarūpanirodhagāminī paṭipadā seyyathīdaṃ sammādiṭṭhi .pe. sammāsamādhi . yato kho āvuso ariyasāvako

--------------------------------------------------------------------------------------------- page98.

Evaṃ nāmarūpaṃ pajānāti evaṃ nāmarūpasamudayaṃ pajānāti evaṃ nāmarūpanirodhaṃ pajānāti evaṃ nāmarūpanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya .pe. Ettāvatāpi kho āvuso ariyasāvako sammādiṭṭhī hoti ujugatāssa diṭṭhi dhamme aveccappasādena samannāgato āgato imaṃ saddhammanti. [126] Siyā panāvuso .pe. siyāvusoti āyasmā sārīputto avoca yato kho āvuso ariyasāvako viññāṇañca pajānāti viññāṇasamudayañca pajānāti viññāṇanirodhañca pajānāti viññāṇanirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti ettāvatāpi kho āvuso ariyasāvako sammādiṭṭhī hoti ujugatāssa diṭṭhi dhamme aveccappasādena samannāgato āgato imaṃ saddhammanti. {126.1} Katamaṃ panāvuso viññāṇaṃ katamo viññāṇasamudayo katamo viññāṇanirodho katamā viññāṇanirodhagāminī paṭipadāti . Chayime āvuso viññāṇakāyā cakkhuviññāṇaṃ sotaviññāṇaṃ ghānaviññāṇaṃ jivhāviññāṇaṃ kāyaviññāṇaṃ manoviññāṇaṃ . Saṅkhārasamudayā viññāṇasamudayo saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo viññāṇanirodhagāminī paṭipadā seyyathīdaṃ sammādiṭṭhi .pe. Sammāsamādhi. {126.2} Yato kho āvuso ariyasāvako evaṃ viññāṇaṃ pajānāti evaṃ viññāṇasamudayaṃ pajānāti evaṃ viññāṇanirodhaṃ pajānāti evaṃ viññāṇanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti so

--------------------------------------------------------------------------------------------- page99.

Sabbaso rāgānusayaṃ pahāya .pe. ettāvatāpi kho āvuso ariyasāvako sammādiṭṭhī hoti ujugatāssa diṭṭhi dhamme aveccappasādena samannāgato āgato imaṃ saddhammanti. [127] Siyā panāvuso .pe. siyāvusoti āyasmā sārīputto avoca yato kho āvuso ariyasāvako saṅkhārañca pajānāti saṅkhārasamudayañca pajānāti saṅkhāranirodhañca pajānāti saṅkhāranirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti ettāvatāpi kho āvuso ariyasāvako sammādiṭṭhī hoti ujugatāssa diṭṭhi dhamme aveccappasādena samannāgato āgato imaṃ saddhammanti. {127.1} Katamo panāvuso saṅkhāro katamo saṅkhārasamudayo katamo saṅkhāranirodho katamā saṅkhāranirodhagāminī paṭipadāti . tayome āvuso saṅkhārā kāyasaṅkhāro vacīsaṅkhāro cittasaṅkhāro . avijjāsamudayā saṅkhārasamudayo avijjānirodhā saṅkhāranirodho ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo saṅkhāranirodhagāminī paṭipadā seyyathīdaṃ sammādiṭṭhi .pe. Sammāsamādhi. {127.2} Yato kho āvuso ariyasāvako evaṃ saṅkhāraṃ pajānāti evaṃ saṅkhārasamudayaṃ pajānāti evaṃ saṅkhāranirodhaṃ pajānāti evaṃ saṅkhāranirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya paṭighānusayaṃ paṭivinodetvā asmīti diṭṭhimānānusayaṃ samūhanitvā avijjaṃ pahāya vijjaṃ uppādetvā diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti ettāvatāpi kho āvuso ariyasāvako sammādiṭṭhī hoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page100.

Ujugatāssa diṭṭhi dhamme aveccappasādena samannāgato āgato imaṃ saddhammanti. [128] Siyā panāvuso .pe. siyāvusoti āyasmā sārīputto avoca yato kho āvuso ariyasāvako avijjañca pajānāti avijjāsamudayañca pajānāti avijjānirodhañca pajānāti avijjānirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti ettāvatāpi kho āvuso ariyasāvako sammādiṭṭhī hoti ujugatāssa diṭṭhi dhamme aveccappasādena samannāgato āgato imaṃ saddhammanti. {128.1} Katamā panāvuso avijjā katamo avijjāsamudayo katamo avijjānirodho katamā avijjānirodhagāminī paṭipadāti . yaṃ kho āvuso dukkhe añāṇaṃ dukkhasamudaye añāṇaṃ dukkhanirodhe añāṇaṃ dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya añāṇaṃ ayaṃ vuccatāvuso avijjā . Āsavasamudayā avijjāsamudayo āsavanirodhā avijjānirodho ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo avijjānirodhagāminī paṭipadā seyyathīdaṃ sammādiṭṭhi .pe. Sammāsamādhi. {128.2} Yato kho āvuso ariyasāvako evaṃ avijjaṃ pajānāti evaṃ avijjāsamudayaṃ pajānāti evaṃ avijjānirodhaṃ pajānāti evaṃ avijjānirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya paṭighānusayaṃ paṭivinodetvā asmīti diṭṭhimānānusayaṃ samūhanitvā avijjaṃ pahāya vijjaṃ uppādetvā diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti ettāvatāpi kho āvuso

--------------------------------------------------------------------------------------------- page101.

Ariyasāvako sammādiṭṭhī hoti ujugatāssa diṭṭhi dhamme aveccappasādena samannāgato āgato imaṃ saddhammanti. [129] Sādhāvusoti kho te bhikkhū āyasmato sārīputtassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā āyasmantaṃ sārīputtaṃ uttariṃ pañhaṃ apucchiṃsu siyā panāvuso aññopi pariyāyo yathā ariyasāvako sammādiṭṭhī hoti ujugatāssa diṭṭhi dhamme aveccappasādena samannāgato āgato imaṃ saddhammanti. [130] Siyāvusoti āyasmā sārīputto avoca yato kho āvuso ariyasāvako āsavañca pajānāti āsavasamudayañca pajānāti āsavanirodhañca pajānāti āsavanirodhagāminiṃ paṭipadañca pajānāti ettāvatāpi kho āvuso ariyasāvako sammādiṭṭhī hoti ujugatāssa diṭṭhi dhamme aveccappasādena samannāgato āgato imaṃ saddhammanti. {130.1} Katamo panāvuso āsavo katamo āsavasamudayo katamo āsavanirodho katamā āsavanirodhagāminī paṭipadāti . tayome āvuso āsavā kāmāsavo bhavāsavo avijjāsavo . avijjāsamudayā āsavasamudayo avijjānirodhā āsavanirodho ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo āsavanirodhagāminī paṭipadā seyyathīdaṃ sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi. {130.2} Yato kho āvuso ariyasāvako evaṃ āsavaṃ pajānāti evaṃ āsavasamudayaṃ pajānāti evaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page102.

Āsavanirodhaṃ pajānāti evaṃ āsavanirodhagāminiṃ paṭipadaṃ pajānāti so sabbaso rāgānusayaṃ pahāya paṭighānusayaṃ paṭivinodetvā asmīti diṭṭhimānānusayaṃ samūhanitvā avijjaṃ pahāya vijjaṃ uppādetvā diṭṭheva dhamme dukkhassantakaro hoti ettāvatāpi kho āvuso ariyasāvako sammādiṭṭhī hoti ujugatāssa diṭṭhi dhamme aveccappasādena samannāgato āgato imaṃ saddhammanti. Idamavoca āyasmā sārīputto attamanā te bhikkhū āyasmato sārīputtassa bhāsitaṃ abhinandunti. Sammādiṭṭhisuttaṃ niṭṭhitaṃ navamaṃ. Dukkhaṃ jarāmaraṇaṃ upādānaṃ saḷāyatanaṃ nāmarūpaṃ viññāṇaṃ yaṃ chapade katamaṃ panāvuso vadānake jāti taṇhā ca vedanā avijjāya catukkakā yā cattāri pade katamā panāvuso vadānake. Āhāro ca bhavo phasso saṅkhāro āsavapañcamo yaṃ pañcapade katamaṃ panāvuso vadānake. Katamanti chabbidhā vuttaṃ katamāni catubbidhā katamo pañcavidho vutto sabbasaṅkhārānaṃ pañcadasa padāni cāti. ----------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page103.

Satipaṭṭhānasuttaṃ [131] Evamme sutaṃ ekaṃ samayaṃ bhagavā kurūsu viharati kammāsadhammaṃ nāma kurūnaṃ nigamo . tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti. Bhadandeti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. [132] Bhagavā etadavoca ekāyano ayaṃ bhikkhave maggo sattānaṃ visuddhiyā sokaparidevānaṃ samatikkamāya dukkhadomanassānaṃ atthaṅgamāya ñāyassa adhigamāya nibbānassa sacchikiriyāya . yadidaṃ cattāro satipaṭṭhānā . katame cattāro . idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ . vedanāsu vedanānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ . citte cittānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ . dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. 1- [133] Kathañca bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati . Idha bhikkhave bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā . so satova assasati sato passasati . @Footnote: 1 pāṭhantare puna uddesoti dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page104.

Dīghaṃ vā assasanto dīghaṃ assasāmīti pajānāti . dīghaṃ vā passasanto dīghaṃ passasāmīti pajānāti . rassaṃ vā assasanto rassaṃ assasāmīti pajānāti . rassaṃ vā passasanto rassaṃ passasāmīti pajānāti . sabbakāyapaṭisaṃvedī assasissāmīti sikkhati . Sabbakāyapaṭisaṃvedī passasissāmīti sikkhati . passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmīti sikkhati . passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmīti sikkhati. {133.1} Seyyathāpi bhikkhave dakkho bhamakāro vā bhamakārantevāsī vā dīghaṃ vā añchanto dīghaṃ añchāmīti pajānāti . rassaṃ vā añchanto rassaṃ añchāmīti pajānāti . evameva kho bhikkhave bhikkhu dīghaṃ vā assasanto dīghaṃ assasāmīti pajānāti . dīghaṃ vā passasanto dīghaṃ passasāmīti pajānāti . rassaṃ vā assasanto rassaṃ assasāmīti pajānāti . rassaṃ vā passasanto rassaṃ passasāmīti pajānāti . sabbakāyapaṭisaṃvedī assasissāmīti sikkhati . Sabbakāyapaṭisaṃvedī passasissāmīti sikkhati . passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmīti sikkhati . passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmīti sikkhati . iti ajjhattaṃ vā kāye kāyānupassī viharati bahiddhā vā kāye kāyānupassī viharati ajjhattabahiddhā vā kāye kāyānupassī viharati samudayadhammānupassī vā kāyasmiṃ viharati vayadhammānupassī vā kāyasmiṃ viharati samudayavayadhammānupassī vā kāyasmiṃ viharati atthi kāyoti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page105.

Yāvadeva ñāṇamattāya patissatimattāya anissito ca viharati na ca kiñci loke upādiyati evampi bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati. Ānāpānapabbaṃ. [134] Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu gacchanto vā gacchāmīti pajānāti ṭhito vā ṭhitomhīti pajānāti nisinno vā nisinnomhīti pajānāti sayāno vā sayānomhīti pajānāti . yathā yathā vā panassa kāyo paṇihito hoti tathā tathā naṃ pajānāti . Iti ajjhattaṃ vā kāye kāyānupassī viharati .pe. evampi bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati. Iriyāpathapabbaṃ. [135] Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu abhikkante paṭikkante sampajānakārī hoti ālokite vilokite sampajānakārī hoti sammiñjite pasārite sampajānakārī hoti saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī hoti asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī hoti uccārapassāvakamme sampajānakārī hoti gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī hoti . iti ajjhattaṃ vā kāye kāyānupassī viharati .pe. evampi bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati. Sampajaññapabbaṃ. [136] Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu imameva kāyaṃ uddhaṃ pādatalā adho kesamatthakā tacapariyantaṃ pūrannānappakārassa asucino paccavekkhati atthi imasmiṃ kāye kesā lomā nakhā dantā taco

--------------------------------------------------------------------------------------------- page106.

Maṃsaṃ nahārū aṭṭhī aṭṭhimiñjaṃ vakkaṃ hadayaṃ yakanaṃ kilomakaṃ pihakaṃ papphāsaṃ antaṃ antaguṇaṃ udariyaṃ karīsaṃ pittaṃ semhaṃ pubbo lohitaṃ sedo medo assu vasā kheḷo siṅghāṇikā lasikā muttanti. {136.1} Seyyathāpi bhikkhave ubhatomukhā mūtoḷī 1- pūvā nānāvihitassa dhaññassa seyyathīdaṃ sālīnaṃ vīhīnaṃ muggānaṃ māsānaṃ tilānaṃ taṇḍulānaṃ . tamenaṃ cakkhumā puriso muñcitvā paccavekkheyya ime sālī ime vīhī ime muggā ime māsā ime tilā ime taṇḍulāti evameva kho bhikkhave bhikkhu imameva kāyaṃ uddhaṃ pādatalā adho kesamatthakā tacapariyantaṃ pūrannānappakārassa asucino paccavekkhati atthi imasmiṃ kāye kesā lomā .pe. lasikā muttanti . Iti ajjhattaṃ vā kāye kāyānupassī viharati .pe. evampi bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati. Paṭikkūlapabbaṃ. [137] Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu imameva kāyaṃ yathāṭhitaṃ yathāpaṇihitaṃ dhātuso paccavekkhati atthi imasmiṃ kāye paṭhavīdhātu āpodhātu tejodhātu vāyodhātūti . seyyathāpi bhikkhave dakkho goghātako vā goghātakantevāsī vā gāviṃ vadhitvā cātummahāpathe vilaso paṭivibhajitvā nisinno assa evameva kho bhikkhave bhikkhu imameva kāyaṃ yathāṭhitaṃ yathāpaṇihitaṃ dhātuso paccavekkhati atthi imasmiṃ kāye paṭhavīdhātu āpodhātu tejodhātu vāyodhātūti . iti ajjhattaṃ vā kāye kāyānupassī viharati .pe. Evampi @Footnote: 1 Po. Ma. putoḷī.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page107.

Bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati. Dhātupabbaṃ. [138] Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ sīvathikāya chaḍḍitaṃ ekāhamataṃ vā dvīhamataṃ vā tīhamataṃ vā uddhumātakaṃ vinīlakaṃ vipubbakajātaṃ . so imameva kāyaṃ upasaṃharati ayampi kho kāyo evaṃdhammo evaṃbhāvī evaṃ anatītoti 1- . iti ajjhattaṃ vā kāye kāyānupassī viharati .pe. evampi bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati. {138.1} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ sīvathikāya chaḍḍitaṃ kākehi 2- vā khajjamānaṃ gijjhehi vā khajjamānaṃ kulalehi vā khajjamānaṃ suvāṇehi 3- vā khajjamānaṃ siṅgālehi vā khajjamānaṃ vividhehi vā pāṇakajātehi khajjamānaṃ . so imameva kāyaṃ upasaṃharati ayampi kho kāyo evaṃdhammo evaṃbhāvī evaṃ anatītoti. {138.2} Iti ajjhattaṃ vā kāye kāyānupassī viharati .pe. Evampi bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati . Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ sīvathikāya chaḍḍitaṃ aṭṭhisaṅkhalikaṃ 4- samaṃsalohitaṃ nhārusambandhaṃ .pe. aṭṭhisaṅkhalikaṃ nimmaṃsalohitamakkhitaṃ nhārusambandhaṃ .pe. aṭṭhisaṅkhalikaṃ apagatamaṃsalohitaṃ nhārusambandhaṃ .pe. Aṭṭhikāni apagatanhārusambandhāni 5- disā vidisā vikkhittāni aññena hatthaṭṭhikaṃ aññena @Footnote: 1 Sī. etaṃ anatītotipi pāṭho. 2 Po. Yu. kākehi .. kulalehi .. gijjhehi ... @Ma. kākehi .. kulalehi .. gijjhehi .. kuṅkehi .. sunakhehi .. bayagghehi .. @dīpīhi .. siṅagālehi ... 3 Sī. Yu. supāṇehi . 4 Ma. Yu. aṭṭhikasaṅkhalikaṃ. @5 Sī. Yu. apagatasambandhanāni.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page108.

Pādaṭṭhikaṃ [1]- aññena jaṅghaṭṭhikaṃ aññena ūruṭṭhikaṃ aññena kaṭiṭṭhikaṃ 2- aññena piṭṭhikaṇṭakaṭṭhikaṃ aññena phāsukaṭṭhikaṃ aññena uraṭṭhikaṃ aññena bāhuṭṭhikaṃ aññena aṃsaṭṭhikaṃ aññena gīvaṭṭhikaṃ aññena hanuṭṭhikaṃ aññena dantaṭṭhikaṃ aññena sīsakaṭāhaṃ . so imameva kāyaṃ upasaṃharati ayampi kho kāyo evaṃdhammo evaṃbhāvī evaṃ anatītoti . iti ajjhattaṃ vā kāye kāyānupassī viharati .pe. Evampi bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati. {138.3} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu seyyathāpi passeyya sarīraṃ sīvathikāya chaḍḍitaṃ aṭṭhikāni setāni saṅkhavaṇṇūpanibhāni ... . Aṭṭhikāni puñjakitāni terovassikāni ... . aṭṭhikāni pūtīni cuṇṇakajātāni . so imameva kāyaṃ upasaṃharati ayampi kho kāyo evaṃdhammo evaṃbhāvī evaṃ anatītoti. {138.4} Iti ajjhattaṃ vā kāye kāyānupassī viharati bahiddhā vā kāye kāyānupassī viharati ajjhattabahiddhā vā kāye kāyānupassī viharati samudayadhammānupassī vā kāyasmiṃ viharati vayadhammānupassī vā kāyasmiṃ viharati samudayavayadhammānupassī vā kāyasmiṃ viharati atthi kāyoti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti yāvadeva ñāṇamattāya patissatimattāya anissito ca viharati na ca kiñci loke upādiyati evampi kho bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati. Navasīvathikāpabbaṃ. Kāyānupassanāsatipaṭṭhānaṃ. @Footnote: 1 Ma. aññena gopphakaṭṭhikaṃ. 2 Ma. ... kaṭiṭṭhikaṃ ... phāsukaṭṭhikaṃ ... @ piṭṭhiṭṭhikaṃ ... khandhaṭṭhikaṃ ... gīvaṭṭhikaṃ ....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page109.

[139] Kathañca bhikkhave bhikkhu vedanāsu vedanānupassī viharati. Idha bhikkhave bhikkhu sukhaṃ [1]- vedanaṃ vediyamāno sukhaṃ vedanaṃ vediyāmīti pajānāti dukkhaṃ [2]- vedanaṃ vediyamāno dukkhaṃ vedanaṃ vediyāmīti pajānāti adukkhamasukhaṃ [3]- vedanaṃ vediyamāno adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vediyāmīti pajānāti . sāmisaṃ vā sukhaṃ vedanaṃ vediyamāno sāmisaṃ sukhaṃ vedanaṃ vediyāmīti pajānāti nirāmisaṃ vā sukhaṃ vedanaṃ vediyamāno nirāmisaṃ sukhaṃ vedanaṃ vediyāmīti pajānāti . sāmisaṃ vā dukkhaṃ vedanaṃ vediyamāno sāmisaṃ dukkhaṃ vedanaṃ vediyāmīti pajānāti nirāmisaṃ vā dukkhaṃ vedanaṃ vediyamāno nirāmisaṃ dukkhaṃ vedanaṃ vediyāmīti pajānāti. {139.1} Sāmisaṃ vā adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vediyamāno sāmisaṃ adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vediyāmīti pajānāti nirāmisaṃ vā adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vediyamāno nirāmisaṃ adukkhamasukhaṃ vedanaṃ vediyāmīti pajānāti. {139.2} Iti ajjhattaṃ vā vedanāsu vedanānupassī viharati bahiddhā vā vedanāsu vedanānupassī viharati ajjhattabahiddhā vā vedanāsu vedanānupassī viharati samudayadhammānupassī vā vedanāsu viharati vayadhammānupassī vā vedanāsu viharati samudayavayadhammānupassī vā vedanāsu viharati atthi vedanāti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti yāvadeva ñāṇamattāya patissatimattāya anissito ca viharati na ca kiñci loke upādiyati evaṃ kho bhikkhave bhikkhu vedanāsu vedanānupassī viharati. Vedanānupassanāsatipaṭṭhānaṃ. @Footnote:1-2-3 Po. Ma. vā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page110.

[140] Kathañca bhikkhave bhikkhu citte cittānupassī viharati . Idha bhikkhave bhikkhu sarāgaṃ vā cittaṃ sarāgaṃ cittanti pajānāti vītarāgaṃ vā cittaṃ vītarāgaṃ cittanti pajānāti . sadosaṃ vā cittaṃ sadosaṃ cittanti pajānāti vītadosaṃ vā cittaṃ vītadosaṃ cittanti pajānāti . samohaṃ vā cittaṃ samohaṃ cittanti pajānāti vītamohaṃ vā cittaṃ vītamohaṃ cittanti pajānāti . saṅkhittaṃ vā cittaṃ saṅkhittaṃ cittanti pajānāti vikkhittaṃ vā cittaṃ vikkhittaṃ cittanti pajānāti . mahaggataṃ vā cittaṃ mahaggataṃ cittanti pajānāti amahaggataṃ vā cittaṃ amahaggataṃ cittanti pajānāti. {140.1} Sauttaraṃ vā cittaṃ sauttaraṃ cittanti pajānāti anuttaraṃ vā cittaṃ anuttaraṃ cittanti pajānāti . samāhitaṃ vā cittaṃ samāhitaṃ cittanti pajānāti asamāhitaṃ vā cittaṃ asamāhitaṃ cittanti pajānāti . vimuttaṃ vā cittaṃ vimuttaṃ cittanti pajānāti avimuttaṃ vā cittaṃ avimuttaṃ cittanti pajānāti . iti ajjhattaṃ vā citte cittānupassī viharati bahiddhā vā citte cittānupassī viharati ajjhattabahiddhā vā citte cittānupassī viharati samudayadhammānupassī vā cittasmiṃ viharati vayadhammānupassī vā cittasmiṃ viharati samudayavayadhammānupassī vā cittasmiṃ viharati atthi cittanti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti yāvadeva ñāṇamattāya patissatimattāya anissito ca viharati na ca kiñci loke

--------------------------------------------------------------------------------------------- page111.

Upādiyati evaṃ kho bhikkhave bhikkhu citte cittānupassī viharati . Cittānupassanāsatipaṭṭhānaṃ. [141] Kathañca bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati . Idha bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati pañcasu nīvaraṇesu . Kathañca bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati pañcasu nīvaraṇesu . idha bhikkhave bhikkhu santaṃ vā ajjhattaṃ kāmachandaṃ atthi me ajjhattaṃ kāmachandoti pajānāti asantaṃ vā ajjhattaṃ kāmachandaṃ natthi me ajjhattaṃ kāmachandoti pajānāti . Yathā ca anuppannassa kāmachandassa uppādo hoti tañca pajānāti yathā ca uppannassa kāmachandassa pahānaṃ hoti tañca pajānāti yathā ca pahīnassa kāmachandassa āyatiṃ anuppādo hoti tañca pajānāti. {141.1} Santaṃ vā ajjhattaṃ byāpādaṃ atthi me ajjhattaṃ byāpādoti pajānāti asantaṃ vā ajjhattaṃ byāpādaṃ natthi me ajjhattaṃ byāpādoti pajānāti . yathā ca anuppannassa byāpādassa uppādo hoti tañca pajānāti yathā ca uppannassa byāpādassa pahānaṃ hoti tañca pajānāti yathā ca pahīnassa byāpādassa āyatiṃ anuppādo hoti tañca pajānāti. {141.2} Santaṃ vā ajjhattaṃ thīnamiddhaṃ atthi me ajjhattaṃ thīnamiddhanti pajānāti asantaṃ vā ajjhattaṃ thīnamiddhaṃ natthi me ajjhattaṃ thīnamiddhanti pajānāti . yathā ca anuppannassa thīnamiddhassa uppādo hoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page112.

Tañca pajānāti yathā ca uppannassa thīnamiddhassa pahānaṃ hoti tañca pajānāti yathā ca pahīnassa thīnamiddhassa āyatiṃ anuppādo hoti tañca pajānāti. {141.3} Santaṃ vā ajjhattaṃ uddhaccakukkuccaṃ atthi me ajjhattaṃ uddhaccakukkuccanti pajānāti asantaṃ vā ajjhattaṃ uddhaccakukkuccaṃ natthi me ajjhattaṃ uddhaccakukkuccanti pajānāti . yathā ca anuppannassa uddhaccakukkuccassa uppādo hoti tañca pajānāti yathā ca uppannassa uddhaccakukkuccassa pahānaṃ hoti tañca pajānāti yathā ca pahīnassa uddhaccakukkuccassa āyatiṃ anuppādo hoti tañca pajānāti. {141.4} Santaṃ vā ajjhattaṃ vicikicchaṃ atthi me ajjhattaṃ vicikicchāti pajānāti asantaṃ vā ajjhattaṃ vicikicchaṃ natthi me ajjhattaṃ vicikicchāti pajānāti . yathā ca anuppannāya vicikicchāya uppādo hoti tañca pajānāti yathā ca uppannāya vicikicchāya pahānaṃ hoti tañca pajānāti yathā ca pahīnāya vicikicchāya āyatiṃ anuppādo hoti tañca pajānāti. {141.5} Iti ajjhattaṃ vā dhammesu dhammānupassī viharati bahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharati ajjhattabahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharati samudayadhammānupassī vā dhammesu viharati vayadhammānupassī vā dhammesu viharati samudayavayadhammānupassī vā dhammesu viharati atthi dhammāti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti yāvadeva ñāṇamattāya patissatimattāya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page113.

Anissito ca viharati na ca kiñci loke upādiyati evampi kho bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati pañcasu nīvaraṇesu . Nīvaraṇapabbaṃ. [142] Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati pañcasu upādānakkhandhesu . kathañca bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati pañcasu upādānakkhandhesu . idha bhikkhave bhikkhu iti rūpaṃ iti rūpassa samudayo iti rūpassa atthaṅgamo iti vedanā iti vedanāya samudayo iti vedanāya atthaṅgamo iti saññā iti saññāya samudayo iti saññāya atthaṅgamo iti saṅkhārā iti saṅkhārānaṃ samudayo iti saṅkhārānaṃ atthaṅgamo iti viññāṇaṃ iti viññāṇassa samudayo iti viññāṇassa atthaṅgamoti. {142.1} Iti ajjhattaṃ vā dhammesu dhammānupassī viharati bahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharati ajjhattabahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharati samudayadhammānupassī vā dhammesu viharati vayadhammānupassī vā dhammesu viharati samudayavayadhammānupassī vā dhammesu viharati atthi dhammāti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti yāvadeva ñāṇamattāya patissatimattāya anissito ca viharati na ca kiñci loke upādiyati evampi kho bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati pañcasu upādānakkhandhesu. Khandhapabbaṃ. [143] Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page114.

Chasu ajjhattikabāhiresu āyatanesu . kathañca bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati chasu ajjhattikabāhiresu āyatanesu . idha bhikkhave bhikkhu cakkhuñca pajānāti rūpe ca pajānāti yañca tadubhayaṃ paṭicca uppajjati saññojanaṃ tañca pajānāti . yathā ca anuppannassa saññojanassa uppādo hoti tañca pajānāti yathā ca uppannassa saññojanassa pahānaṃ hoti tañca pajānāti yathā ca pahīnassa saññojanassa āyatiṃ anuppādo hoti tañca pajānāti. {143.1} Sotañca pajānāti sadde ca pajānāti .... Ghānañca pajānāti gandhe ca pajānāti ... . jivhañca pajānāti rase ca pajānāti ... . kāyañca pajānāti phoṭṭhabbe ca pajānāti .... Manañca pajānāti dhamme ca pajānāti yañca tadubhayaṃ paṭicca uppajjati saññojanaṃ tañca pajānāti . yathā ca anuppannassa saññojanassa uppādo hoti tañca pajānāti yathā ca uppannassa saññojanassa pahānaṃ hoti tañca pajānāti yathā ca pahīnassa saññojanassa āyatiṃ anuppādo hoti tañca pajānāti. {143.2} Iti ajjhattaṃ vā dhammesu dhammānupassī viharati bahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharati ajjhattabahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharati samudayadhammānupassī vā dhammesu viharati vayadhammānupassī vā dhammesu viharati samudayavayadhammānupassī vā dhammesu viharati atthi dhammāti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti yāvadeva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page115.

Ñāṇamattāya patissatimattāya anissito ca viharati na ca kiñci loke upādiyati evampi kho bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati chasu ajjhattikabāhiresu āyatanesu. Āyatanapabbaṃ. [144] Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati sattasu bojjhaṅgesu . kathañca bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati sattasu bojjhaṅgesu . idha bhikkhave bhikkhu santaṃ vā ajjhattaṃ satisambojjhaṅgaṃ atthi me ajjhattaṃ satisambojjhaṅgoti pajānāti asantaṃ vā ajjhattaṃ satisambojjhaṅgaṃ natthi me ajjhattaṃ satisambojjhaṅgoti pajānāti . yathā ca anuppannassa satisambojjhaṅgassa uppādo hoti tañca pajānāti yathā ca uppannassa satisambojjhaṅgassa bhāvanāpāripūri hoti tañca pajānāti. {144.1} Santaṃ vā ajjhattaṃ dhammavicayasambojjhaṅgaṃ .... Santaṃ vā ajjhattaṃ viriyasambojjhaṅgaṃ ... . santaṃ vā ajjhattaṃ pītisambojjhaṅgaṃ ... . santaṃ vā ajjhattaṃ passaddhisambojjhaṅgaṃ .... Santaṃ vā ajjhattaṃ samādhisambojjhaṅgaṃ ... . santaṃ vā ajjhattaṃ upekkhāsambojjhaṅgaṃ atthi me ajjhattaṃ upekkhāsambojjhaṅgoti pajānāti asantaṃ vā ajjhattaṃ upekkhāsambojjhaṅgaṃ natthi me ajjhattaṃ upekkhāsambojjhaṅgoti pajānāti . yathā ca anuppannassa upekkhāsambojjhaṅgassa uppādo hoti tañca pajānāti yathā ca uppannassa upekkhāsambojjhaṅgassa bhāvanāpāripūri hoti tañca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page116.

Pajānāti. {144.2} Iti ajjhattaṃ vā dhammesu dhammānupassī viharati bahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharati ajjhattabahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharati samudayadhammānupassī vā dhammesu viharati vayadhammānupassī vā dhammesu viharati samudayavayadhammānupassī vā dhammesu viharati atthi dhammāti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti yāvadeva ñāṇamattāya patissatimattāya anissito ca viharati na ca kiñci loke upādiyati evampi kho bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati sattasu bojjhaṅgesu. Bojjhaṅgapabbaṃ. 1- [145] Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati catūsu ariyasaccesu . kathañca bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati catūsu ariyasaccesu . idha bhikkhave bhikkhu idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ pajānāti ayaṃ dukkhasamudayoti yathābhūtaṃ pajānāti ayaṃ dukkhanirodhoti yathābhūtaṃ pajānāti ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti 2-. {145.1} Iti ajjhattaṃ vā dhammesu dhammānupassī viharati bahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharati ajjhattabahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharati samudayadhammānupassī vā dhammesu viharati vayadhammānupassī vā dhammesu viharati samudayavayadhammānupassī vā dhammesu viharati atthi dhammāti vā @Footnote: 1 pāṭhantare puna paṭhamabhāṇavāroti dissaṃti. 2 pāṭhantare iti ajjhattaṃ vā .pe. @paṭhamabhāṇavāroti imāni na dissanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page117.

Panassa sati paccupaṭṭhitā hoti yāvadeva ñāṇamattāya patissatimattāya anissito ca viharati na ca kiñci loke upādiyati evaṃ kho bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammānupassī viharati catūsu ariyasaccesu 1- . saccapabbaṃ . Paṭhamabhāṇavāro. [146] 2- Katamañca bhikkhave dukkhaṃ ariyasaccaṃ . jātipi dukkhā jarāpi dukkhā maraṇampi dukkhaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāpi dukkhā appiyehi sampayogo dukkho piyehi vippayogo dukkho yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ saṅkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā. {146.1} Katamā ca bhikkhave jāti . yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhi tamhi sattanikāye jāti sañjāti okkanti nibbatti abhinibbatti khandhānaṃ pātubhāvo āyatanānaṃ paṭilābho ayaṃ vuccati bhikkhave jāti. {146.2} Katamā ca bhikkhave jarā. Yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhi tamhi sattanikāye jarā jīraṇatā khaṇḍiccaṃ pāliccaṃ valittacatā āyuno saṃhāni indriyānaṃ paripāko ayaṃ vuccati bhikkhave jarā. {146.3} Katamañca bhikkhave maraṇaṃ . yā tesaṃ tesaṃ sattānaṃ tamhā tamhā sattanikāyā cuti cavanatā bhedo antaradhānaṃ maccu maraṇaṃ kālakiriyā khandhānaṃ bhedo kaḷevarassa nikkhepo jīvitindriyassa upacchedo idaṃ vuccati bhikkhave maraṇaṃ. {146.4} Katamo ca bhikkhave soko . yo kho bhikkhave aññataraññatarena byasanena samannāgatassa @Footnote: 1 Sī. Yu. ettakamidaṃ. 2 Po. Ma. vitthārapāṭho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page118.

Aññataraññatarena dukkhadhammena phuṭṭhassa soko socanā socitattaṃ antosoko antoparisoko ayaṃ vuccati bhikkhave soko. {146.5} Katamo ca bhikkhave paridevo . yo kho bhikkhave aññataraññatarena byasanena samannāgatassa aññataraññatarena dukkhadhammena phuṭṭhassa ādevo paridevo ādevanā paridevanā ādevitattaṃ paridevitattaṃ ayaṃ vuccati bhikkhave paridevo. {146.6} Katamañca bhikkhave dukkhaṃ . yaṃ kho bhikkhave kāyikaṃ dukkhaṃ kāyikaṃ asātaṃ kāyasamphassajaṃ dukkhaṃ asātaṃ vedayitaṃ idaṃ vuccati bhikkhave dukkhaṃ. {146.7} Katamañca bhikkhave domanassaṃ . yaṃ kho bhikkhave cetasikaṃ dukkhaṃ cetasikaṃ asātaṃ cetosamphassajaṃ 1- dukkhaṃ asātaṃ vedayitaṃ idaṃ vuccati bhikkhave domanassaṃ. {146.8} Katamo ca bhikkhave upāyāso . yo kho bhikkhave aññataraññatarena byasanena samannāgatassa aññataraññatarena dukkhadhammena phuṭṭhassa āyāso upāyāso āyāsitattaṃ upāyāsitattaṃ ayaṃ vuccati bhikkhave upāyāso. {146.9} Katamo ca bhikkhave appiyehi sampayogo dukkho . Idha bhikkhave yassa te honti aniṭṭhā akantā amanāpā rūpā saddā gandhā rasā phoṭṭhabbā [2]- ye vā panassa te honti anatthakāmā ahitakāmā aphāsukāmā ayogakkhemakāmā yā tehi saṅgati samāgamo samodhānaṃ missībhāvo ayaṃ vuccati bhikkhave appiyehi sampayogo dukkho. {146.10} Katamo ca bhikkhave piyehi vippayogo dukkho. Idha bhikkhave yassa te honti iṭṭhā kantā manāpā rūpā saddā @Footnote: 1 Ma. mano ... 2 Ma. dhammā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page119.

Gandhā rasā phoṭṭhabbā [1]- ye vā panassa te honti atthakāmā hitakāmā phāsukāmā yogakkhemakāmā mātā vā pitā vā bhātā vā bhaginī vā mittā vā amaccā vā ñātisālohitā vā yā tehi asaṅgati asamāgamo asamodhānaṃ amissībhāvo ayaṃ vuccati bhikkhave piyehi vippayogo dukkho. {146.11} Katamañca bhikkhave yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ . Jātidhammānaṃ bhikkhave sattānaṃ evaṃ icchā uppajjati aho vata mayaṃ na jātidhammā assāma na ca vata no jāti āgaccheyyāti na kho panetaṃ icchāya pattabbaṃ idampi yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ . Jarādhammānaṃ bhikkhave sattānaṃ .... Byādhidhammānaṃ bhikkhave sattānaṃ ... . Maraṇadhammānaṃ bhikkhave sattānaṃ ... . sokaparidevadukkhadomanassupāyāsadhammānaṃ bhikkhave sattānaṃ evaṃ icchā uppajjati aho vata mayaṃ na sokaparidevadukkha- domanassupāyāsadhammā assāma na ca vata no sokaparidevadukkha- domanassupāyāsā āgaccheyyunti na kho panetaṃ icchāya pattabbaṃ idampi yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ. {146.12} Katame ca bhikkhave saṅkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā seyyathīdaṃ rūpūpādānakkhandho vedanūpādānakkhandho saññūpādānakkhandho saṅkhārūpādānakkhandho viññāṇūpādānakkhandho ime vuccanti bhikkhave saṅkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā . idaṃ vuccati bhikkhave dukkhaṃ ariyasaccaṃ. [147] Katamañca bhikkhave dukkhasamudayo 2- ariyasaccaṃ . yāyaṃ @Footnote: 1 Ma. dhammā . 2 Ma. dukkhasamudayaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page120.

Taṇhā ponobbhavikā nandirāgasahagatā tatratatrābhinandinī seyyathīdaṃ kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā. {147.1} Sā kho panesā bhikkhave taṇhā kattha uppajjamānā uppajjati kattha nivīsamānā nivīsati . Yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati ettha nivīsamānā nivīsati. {147.2} Kiñca loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ. Cakkhuṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati ettha nivīsamānā nivīsati. Sotaṃ ghānaṃ jivhā kāyo mano loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati ettha nivīsamānā nivīsati. {147.3} Rūpā saddā gandhā rasā phoṭṭhabbā dhammā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati ettha nivīsamānā nivīsati. {147.4} Cakkhuviññāṇaṃ sotaviññāṇaṃ ghānaviññāṇaṃ jivhāviññāṇaṃ kāyaviññāṇaṃ manoviññāṇaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati ettha nivīsamānā nivīsati. {147.5} Cakkhusamphasso sotasamphasso ghānasamphasso jivhāsamphasso kāyasamphasso manosamphasso loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati ettha nivīsamānā nivīsati. {147.6} Cakkhusamphassajā vedanā sotasamphassajā vedanā ghānasamphassajā vedanā jivhāsamphassajā vedanā kāyasamphassajā vedanā manosamphassajā vedanā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati ettha nivīsamānā nivīsati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page121.

{147.7} Rūpasaññā saddasaññā gandhasaññā rasasaññā phoṭṭhabbasaññā dhammasaññā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati ettha nivīsamānā nivīsati. {147.8} Rūpasañcetanā saddasañcetanā gandhasañcetanā rasasañcetanā phoṭṭhabbasañcetanā dhammasañcetanā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati ettha nivīsamānā nivīsati. {147.9} Rūpataṇhā saddataṇhā gandhataṇhā rasataṇhā phoṭṭhabbataṇhā dhammataṇhā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati ettha nivīsamānā nivīsati. {147.10} Rūpavitakko saddavitakko gandhavitakko rasavitakko phoṭṭhabbavitakko dhammavitakko loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati ettha nivīsamānā nivīsati. {147.11} Rūpavicāro saddavicāro gandhavicāro rasavicāro phoṭṭhabbavicāro dhammavicāro loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā uppajjamānā uppajjati ettha nivīsamānā nivīsati . Idaṃ vuccati bhikkhave dukkhasamudayo ariyasaccaṃ. [148] Katamañca bhikkhave dukkhanirodho ariyasaccaṃ. Yo tassāyeva taṇhāya asesavirāganirodho cāgo paṭinissaggo mutti anālayo. {148.1} Sā kho panesā bhikkhave taṇhā kattha pahiyyamānā pahiyyati kattha nirujjhamānā nirujjhati . yaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā pahiyyamānā pahiyyati ettha nirujjhamānā nirujjhati. {148.2} Kiñci loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ. Cakkhuṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page122.

Etthesā taṇhā pahiyyamānā pahiyyati ettha nirujjhamānā nirujjhati . sotaṃ ghānaṃ jivhā kāyo mano loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā pahiyyamānā pahiyyati ettha nirujjhamānā nirujjhati. {148.3} Rūpā saddā gandhā rasā phoṭṭhabbā dhammā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā pahiyyamānā pahiyyati ettha nirujjhamānā nirujjhati. {148.4} Cakkhuviññāṇaṃ sotaviññāṇaṃ ghānaviññāṇaṃ jivhāviññāṇaṃ kāyaviññāṇaṃ manoviññāṇaṃ loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā pahiyyamānā pahiyyati ettha nirujjhamānā nirujjhati. {148.5} Cakkhusamphasso sotasamphasso ghānasamphasso jivhāsamphasso kāyasamphasso manosamphasso loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā pahiyyamānā pahiyyati ettha nirujjhamānā nirujjhati. {148.6} Cakkhusamphassajā vedanā sotasamphassajā vedanā ghānasamphassajā vedanā jivhāsamphassajā vedanā kāyasamphassajā vedanā manosamphassajā vedanā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā pahiyyamānā pahiyyati ettha nirujjhamānā nirujjhati. {148.7} Rūpasaññā saddasaññā gandhasaññā rasasaññā phoṭṭhabbasaññā dhammasaññā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā pahiyyamānā pahiyyati ettha nirujjhamānā nirujjhati. {148.8} Rūpasañcetanā saddasañcetanā gandhasañcetanā rasasañcetanā phoṭṭhabbasañcetanā dhammasañcetanā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā pahiyyamānā pahiyyati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page123.

Ettha nirujjhamānā nirujjhati. {148.9} Rūpataṇhā saddataṇhā gandhataṇhā rasataṇhā phoṭṭhabbataṇhā dhammataṇhā loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā pahiyyamānā pahiyyati ettha nirujjhamānā nirujjhati. {148.10} Rūpavitakko saddavitakko gandhavitakko rasavitakko phoṭṭhabbavitakko dhammavitakko loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā pahiyyamānā pahiyyati ettha nirujjhamānā nirujjhati. {148.11} Rūpavicāro saddavicāro gandhavicāro rasavicāro phoṭṭhabbavicāro dhammavicāro loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ etthesā taṇhā pahiyyamānā pahiyyati ettha nirujjhamānā nirujjhati . Idaṃ vuccati bhikkhave dukkhanirodho ariyasaccaṃ. [149] Katamañca bhikkhave dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṃ. Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo seyyathīdaṃ sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi. {149.1} Katamā ca bhikkhave sammādiṭṭhi. Yaṃ kho bhikkhave dukkhe ñāṇaṃ dukkhasamudaye ñāṇaṃ dukkhanirodhe ñāṇaṃ dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ñāṇaṃ ayaṃ vuccati bhikkhave sammādiṭṭhi. {149.2} Katamo ca bhikkhave sammāsaṅkappo. Nekkhammasaṅkappo abyāpādasaṅkappo avihiṃsāsaṅkappo ayaṃ vuccati bhikkhave sammāsaṅkappo. {149.3} Katamā ca bhikkhave sammāvācā . Musāvādā veramaṇī pisuṇāya vācāya veramaṇī pharusāya vācāya veramaṇī samphappalāpā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page124.

Veramaṇī ayaṃ vuccati bhikkhave sammāvācā. {149.4} Katamo ca bhikkhave sammākammanto . pāṇātipātā veramaṇī adinnādānā veramaṇī kāmesumicchācārā veramaṇī ayaṃ vuccati bhikkhave sammākammanto. {149.5} Katamo ca bhikkhave sammāājīvo . idha bhikkhave ariyasāvako micchāājīvaṃ pahāya sammāājīvena jīvikaṃ kappeti ayaṃ vuccati bhikkhave sammāājīvo. {149.6} Katamo ca bhikkhave sammāvāyāmo. Idha bhikkhave bhikkhu anuppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ anuppādāya chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati uppannānaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati anuppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ uppādāya chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati uppannānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ ṭhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripūriyā chandaṃ janeti vāyamati viriyaṃ ārabhati cittaṃ paggaṇhāti padahati ayaṃ vuccati bhikkhave sammāvāyāmo. {149.7} Katamā ca bhikkhave sammāsati. Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ . vedanāsu vedanānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ . citte cittānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ . dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī

--------------------------------------------------------------------------------------------- page125.

Sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ ayaṃ vuccati bhikkhave sammāsati. {149.8} Katamo ca bhikkhave sammāsamādhi . idha bhikkhave bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti yantaṃ ariyā ācikkhanti upekkhako satimā sukhavihārīti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati ayaṃ vuccati bhikkhave sammāsamādhi . idaṃ vuccati bhikkhave dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṃ. [150] Iti ajjhattaṃ vā dhammesu dhammānupassī viharati bahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharati ajjhattabahiddhā vā dhammesu dhammānupassī viharati samudayadhammānupassī vā dhammesu viharati vayadhammānupassī vā dhammesu viharati samudayavayadhammānupassī vā dhammesu viharati atthi dhammāti vā panassa sati paccupaṭṭhitā hoti yāvadeva ñāṇamattāya patissatimattāya anissito ca viharati na ca kiñci loke upādiyati evampi kho bhikkhave bhikkhu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page126.

Dhammesu dhammānupassī viharati catūsu ariyasaccesu. 1- [151] Yo hi koci bhikkhave ime cattāro satipaṭṭhāne evaṃ bhāveyya satta vassāni tassa dvinnaṃ phalānaṃ aññataraṃ phalaṃ pāṭikaṅkhaṃ diṭṭheva dhamme aññā sati vā upādisese anāgāmitā tiṭṭhantu bhikkhave satta vassāni . yo hi koci bhikkhave ime cattāro satipaṭṭhāne evaṃ bhāveyya cha vassāni pañca vassāni cattāri vassāni tīṇi vassāni dve vassāni ekaṃ vassaṃ ... Tiṭṭhatu bhikkhave ekaṃ vassaṃ . yo hi koci bhikkhave ime cattāro satipaṭṭhāne evaṃ bhāveyya satta māsāni tassa dvinnaṃ phalānaṃ aññataraṃ phalaṃ pāṭikaṅkhaṃ diṭṭheva dhamme aññā sati vā upādisese anāgāmitā tiṭṭhantu bhikkhave satta māsāni . yo hi koci bhikkhave ime cattāro satipaṭṭhāne evaṃ bhāveyya cha māsāni pañca māsāni cattāri māsāni tīṇi māsāni dve māsāni [2]- māsaṃ aḍḍhamāsaṃ ... tiṭṭhatu bhikkhave aḍḍhamāso . yo hi koci bhikkhave ime cattāro satipaṭṭhāne evaṃ bhāveyya sattāhaṃ tassa dvinnaṃ phalānaṃ aññataraṃ phalaṃ pāṭikaṅkhaṃ diṭṭheva dhamme aññā sati vā upādisese anāgāmitā. [152] Ekāyano ayaṃ bhikkhave maggo sattānaṃ visuddhiyā sokaparidevānaṃ samatikkamāya dukkhadomanassānaṃ atthaṅgamāya ñāyassa @Footnote: 1 pāṭhantare puna saccapabbaṃ. dhammānupassanāsatipaṭṭhānanti dissanti. @2 Po. Ma. ekaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page127.

Adhigamāya nibbānassa sacchikiriyāya yadidaṃ cattāro satipaṭṭhānāti . Iti yantaṃ vuttaṃ idametaṃ paṭicca vuttanti. Idamavoca bhagavā attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti. Satipaṭṭhānasuttaṃ niṭṭhitaṃ dasamaṃ. Mūlapariyāyavaggo paṭhamo. Tassuddānaṃ ajaraṃ amaraṃ amatādhigamaṃ phalamagganidassanaṃ dukkhanudaṃ sahitatthamahārahassakaraṃ bahupītiharaṃ vividhaṃ suṇātha taḷākāva supūritaṃ ghammapathe tividhaggisilesitanibbānaṃ byādhipanodanaopadayo majjhimasuttavarā ṭhapitā madhumaddavamandarasā amarānaṃ khiḍḍaratijananī manusaṅghaṃ taṃ suttabyākaraṇañca ṭhapitā sakyaputtānmābhiramattā tipaññāsavaraṃ diyaḍḍhasataṃ dve ca veyyākaraṇaṃ apare ca te asame pathavaggavagge anupubbena ekamanā nisāmetha mūdaggaṃ 1- mūlaāsavadhammadāyāda- bheravanaṅgaṇakaṅkhasuttaṃ vatthasallekhadiṭṭhisati pathavaggavaro so samatto. @Footnote: 1 Sī. subhavayavādāyacapubbagamo agaṇigaṇaaṅgaṇasabbhayano piyakāravapaṇḍarasallikhino @ tathādiṭṭhisatiasamo paṭhamo brūvarovaravaggoti pāṭho dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page128.

Sīhanādavaggo --------- cūḷasīhanādasuttaṃ [153] Evamme sutaṃ ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. [154] Bhagavā etadavoca idheva bhikkhave samaṇo idha dutiyo samaṇo idha tatiyo samaṇo idha catuttho samaṇo suññā parappavādā samaṇehi 1- aññebhīti evameva bhikkhave sammā sīhanādaṃ nadatha. {154.1} Ṭhānaṃ kho panetaṃ bhikkhave vijjati yaṃ idha 2- aññatitthiyā paribbājakā evaṃ vadeyyuṃ ko panāyasmantānaṃ assāso kiṃ balaṃ yena tumhe āyasmanto attani sampassamānā evaṃ vadetha idheva samaṇo idha dutiyo samaṇo idha tatiyo samaṇo idha catuttho samaṇo suññā parappavādā samaṇehi aññebhīti evaṃvādino bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā evamassu vacanīyā atthi kho no āvuso tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena cattāro dhammā akkhātā ye mayaṃ attani sampassamānā evaṃ vadema idheva samaṇo idha dutiyo samaṇo idha tatiyo samaṇo @Footnote: 1 Po. Ma. samaṇebhi aññehi. 2 Po. Ma. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page129.

Idha catuttho samaṇo suññā parappavādā samaṇehi aññebhīti katame cattāro atthi kho no āvuso satthari pasādo atthi dhamme pasādo atthi sīlesu paripūrakāritā sahadhammikā kho pana piyā manāpā gahaṭṭhā ceva pabbajitā ca ime kho no āvuso tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena cattāro dhammā akkhātā ye mayaṃ attani sampassamānā evaṃ vadema idheva samaṇo idha dutiyo samaṇo idha tatiyo samaṇo idha catuttho samaṇo suññā parappavādā samaṇehi aññebhīti. {154.2} Ṭhānaṃ kho panetaṃ bhikkhave vijjati yaṃ aññatitthiyā paribbājakā evaṃ vadeyyuṃ amhākampi kho āvuso atthi satthari pasādo yo amhākaṃ satthā amhākampi atthi dhamme pasādo yo 1- amhākaṃ dhammo mayampi sīlesu paripūrakārino yāni amhākaṃ sīlāni amhākampi sahadhammikā piyā manāpā gahaṭṭhā ceva pabbajitā ca . Idha no āvuso ko viseso ko adhippāyo 2- kiṃ nānākaraṇaṃ yadidaṃ tumhākañceva amhākañcāti. {154.3} Evaṃvādino bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā evamassu vacanīyā kiṃ panāvuso ekā niṭṭhā udāhu puthū niṭṭhāti. Sammā byākaramānā bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā evaṃ byākareyyuṃ ekā hāvuso niṭṭhā na puthū niṭṭhāti. {154.4} Sā panāvuso niṭṭhā sarāgassa udāhu vītarāgassāti . sammā byākaramānā bhikkhave aññatitthiyā @Footnote: 1 Yu. so. 2 adhippāyasotipi pāṭho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page130.

Paribbājakā evaṃ byākareyyuṃ vītarāgassāvuso sā niṭṭhā na sā niṭṭhā sarāgassāti. {154.5} Sā panāvuso niṭṭhā sadosassa udāhu vītadosassāti. Sammā byākaramānā bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā evaṃ byākareyyuṃ vītadosassāvuso sā niṭṭhā na sā niṭṭhā sadosassāti. {154.6} Sā panāvuso niṭṭhā samohassa udāhu vītamohassāti. Sammā byākaramānā bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā evaṃ byākareyyuṃ vītamohassāvuso sā niṭṭhā na sā niṭṭhā samohassāti. {154.7} Sā panāvuso niṭṭhā sataṇhassa udāhu vītataṇhassāti. Sammā byākaramānā bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā evaṃ byākareyyuṃ vītataṇhassāvuso sā niṭṭhā na sā niṭṭhā sataṇhassāti. {154.8} Sā panāvuso niṭṭhā saupādānassa udāhu anupādānassāti . sammā byākaramānā bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā evaṃ byākareyyuṃ anupādānassāvuso sā niṭṭhā na sā niṭṭhā saupādānassāti. {154.9} Sā panāvuso viddasuno udāhu aviddasunoti. Sammā byākaramānā bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā evaṃ byākareyyuṃ viddasuno āvuso sā niṭṭhā na sā niṭṭhā aviddasunoti. {154.10} Sā panāvuso niṭṭhā anuruddhappaṭiviruddhassa udāhu ananuruddhappaṭiviruddhassāti . sammā byākaramānā bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā evaṃ byākareyyuṃ ananuruddhappaṭiviruddhassāvuso sā niṭṭhā na sā niṭṭhā anuruddhappaṭiviruddhassāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page131.

{154.11} Sā panāvuso niṭṭhā papañcārāmassa papañcaratino udāhu nippapañcārāmassa nippapañcaratinoti . sammā byākaramānā bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā evaṃ byākareyyuṃ nippapañcārāmassāvuso sā niṭṭhā nippapañcaratino na sā niṭṭhā papañcārāmassa papañcaratinoti. [155] Dvemā bhikkhave diṭṭhiyo bhavadiṭṭhi ca vibhavadiṭṭhi ca . Ye hi keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā bhavadiṭṭhiṃ allīnā bhavadiṭṭhiṃ upagatā bhavadiṭṭhiṃ ajjhositā vibhavadiṭṭhiyā te paṭiviruddhā . Ye hi keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā vibhavadiṭṭhiṃ allīnā vibhavadiṭṭhiṃ upagatā vibhavadiṭṭhiṃ ajjhositā bhavadiṭṭhiyā te paṭiviruddhā . Ye hi keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā imāsaṃ dvinnaṃ diṭṭhīnaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānanti te sarāgā te sadosā te samohā te sataṇhā te saupādānā te aviddasuno te anuruddhappaṭiviruddhā te papañcārāmā papañcaratino te na parimuccanti jātiyā jarāmaraṇena sokehi paridevehi dukkhehidomanassehi upāyāsehi parimuccanti dukkhasmāti vadāmi . ye 1- hi keci samaṇā vā brāhmaṇā vā imāsaṃ dvinnaṃ diṭṭhīnaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānanti te vītarāgā te vītadosā te vītamohā te vītataṇhā @Footnote: 1 po ye hi kho. Ma. Yu. ye ca kho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page132.

Te anupādānā te viddasuno te ananuruddhappaṭiviruddhā te nippapañcārāmā nippapañcaratino te parimuccanti jātiyā jarāmaraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi parimuccanti dukkhasmāti vadāmi. [156] Cattārīmāni bhikkhave upādānāni katamāni cattāri kāmupādānaṃ diṭṭhupādānaṃ sīlabbatupādānaṃ attavādupādānaṃ . Santi bhikkhave eke samaṇabrāhmaṇā sabbupādānapariññāvādā paṭijānamānā te na sammā sabbupādānapariññaṃ paññāpenti kāmupādānassa pariññaṃ paññāpenti na diṭṭhupādānassa pariññaṃ paññāpenti na sīlabbatupādānassa pariññaṃ paññāpenti na attavādupādānassa pariññaṃ paññāpenti taṃ kissa hetu imāni hi te bhonto samaṇabrāhmaṇā tīṇi ṭhānāni yathābhūtaṃ nappajānanti tasmā te bhonto samaṇabrahmaṇā sabbupādānapariññāvādā paṭijānamānā te na sammā sabbupādānapariññaṃ paññāpenti kāmupādānassa pariññaṃ paññāpenti na diṭṭhupādānassa pariññaṃ paññāpenti na sīlabbatupādānassa pariññaṃ paññāpenti na attavādupādānassa pariññaṃ paññāpenti. {156.1} Santi bhikkhave eke samaṇabrāhmaṇā sabbupādānapariññāvādā paṭijānamānā te na sammā sabbupādānapariññaṃ paññāpenti kāmupādānassa pariññaṃ paññāpenti diṭṭhupādānassa pariññaṃ paññāpenti na sīlabbatupādānassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page133.

Pariññaṃ paññāpenti na attavādupādānassa pariññaṃ paññāpenti taṃ kissa hetu imāni hi te bhonto samaṇabrāhmaṇā dve ṭhānāni yathābhūtaṃ nappajānanti tasmā te bhonto samaṇabrāhmaṇā sabbupādānapariññāvādā paṭijānamānā te na sammā sabbupādānapariññaṃ paññāpenti kāmupādānassa pariññaṃ paññāpenti diṭṭhupādānassa pariññaṃ paññāpenti sīlabbatupādānassa 1- pariññaṃ paññāpenti na attavādupādānassa pariññaṃ paññāpenti. {156.2} Santi bhikkhave eke samaṇabrāhmaṇā sabbupādānapariññāvādā paṭijānamānā te na sammā sabbupādānapariññaṃ paññāpenti kāmupādānassa pariññaṃ paññāpenti diṭṭhupādānassa pariññaṃ paññāpenti sīlabbatupādānassa pariññaṃ paññāpenti na attavādupādānassa pariññaṃ paññāpenti taṃ kissa hetu imaṃ hi te bhonto samaṇabrāhmaṇā ekaṃ ṭhānaṃ yathābhūtaṃ nappajānanti tasmā te bhonto samaṇabrāhmaṇā sabbupādānapariññāvādā paṭijānamānā te na sammā sabbupādānapariññaṃ paññāpenti kāmupādānassa pariññaṃ paññāpenti diṭṭhupādānassa pariññaṃ paññāpenti sīlabbatupādānassa pariññaṃ paññāpenti na attavādupādānassa pariññaṃ paññāpenti . evarūpe kho bhikkhave dhammavinaye yo satthari pasādo so na sammaggato akkhāyati @Footnote: 1 Ma. Yu. na sīlabbat ....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page134.

Yo dhamme pasādo so na sammaggato akkhāyati yā sīlesu paripūrakāritā sā na sammaggatā akkhāyati yā sahadhammikesu piyamanāpatā sā na sammaggatā akkhāyati taṃ kissa hetu evañhetaṃ bhikkhave hoti yathātaṃ durakkhāte dhammavinaye duppavedite aniyyānike anupasamasaṃvattanike asammāsambuddhappavedite. [157] Tathāgato ca kho bhikkhave arahaṃ sammāsambuddho sabbupādānapariññāvādo paṭijānamāno sammā sabbupādānapariññaṃ paññāpeti kāmupādānassa pariññaṃ paññāpeti diṭṭhupādānassa pariññaṃ paññāpeti sīlabbatupādānassa pariññaṃ paññāpeti attavādupādānassa pariññaṃ paññāpeti . evarūpe kho bhikkhave dhammavinaye yo satthari pasādo so sammaggato akkhāyati yo dhamme pasādo so sammaggato akkhāyati yā sīlesu paripūrakāritā 1- sā sammaggatā akkhāyati yā sahadhammikesu piyamanāpatā sā sammaggatā akkhāyati taṃ kissa hetu evañhetaṃ bhikkhave hoti yathātaṃ svākkhāte dhammavinaye supavedite niyyānike upasamasaṃvattanike sammāsambuddhappavedite. [158] Ime ca bhikkhave cattāro upādānā kiṃnidānā kiṃsamudayā kiṃjātikā kiṃpabhavā . ime cattāro upādānā taṇhānidānā @Footnote: 1 paripūrikāritātipi pāṭho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page135.

Taṇhasamudayā taṇhājātikā taṇhāpabhavā . taṇhā cāyaṃ bhikkhave kiṃnidānā kiṃsamudayā kiṃjātikā kiṃpabhavā . taṇhā vedanānidānā vedanāsamudayā vedanājātikā vedanāpabhavā . Vedanā cāyaṃ bhikkhave kiṃnidānā kiṃsamudayā kiṃjātikā kiṃpabhavā . Vedanā phassanidānā phassasamudayā phassajātikā phassapabhavā . Phasso cāyaṃ bhikkhave kiṃnidāno kiṃsamudayo kiṃjātiko kiṃpabhavo . Phasso saḷāyatananidāno saḷāyatanasamudayo saḷāyatanajātiko saḷāyatanapabhavo . Saḷāyatanañcidaṃ bhikkhave kiṃnidānaṃ kiṃsamudayaṃ kiṃjātikaṃ kiṃpabhavaṃ . Saḷāyatanaṃ nāmarūpanidānaṃ nāmarūpasamudayaṃ nāmarūpajātikaṃ nāmarūpapabhavaṃ . Nāmarūpañcidaṃ bhikkhave kiṃnidānaṃ kiṃsamudayaṃ kiṃjātikaṃ kiṃpabhavaṃ . nāmarūpaṃ viññāṇanidānaṃ viññāṇasamudayaṃ viññāṇajātikaṃ viññāṇapabhavaṃ . Viññāṇañcidaṃ bhikkhave kiṃnidānaṃ kiṃsamudayaṃ kiṃjātikaṃ kiṃpabhavaṃ . Viññāṇaṃ saṅkhāranidānaṃ saṅkhārasamudayaṃ saṅkhārajātikaṃ saṅkhārapabhavaṃ . Saṅkhārā cime bhikkhave kiṃnidānā kiṃsamudayā kiṃjātikā kiṃpabhavā . Saṅkhārā avijjānidānā avijjāsamudayā avijjājātikā avijjāpabhavā. {158.1} Yato ca kho bhikkhave bhikkhuno avijjā pahīnā hoti vijjā uppannā so avijjāvirāgā vijjuppādā neva kāmupādānaṃ upādiyati na diṭṭhupādānaṃ upādiyati na sīlabbatupādānaṃ upādiyati na attavādupādānaṃ upādiyati anupādiyaṃ na paritassati aparitassaṃ paccattaññeva parinibbāyati khīṇā jāti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page136.

Vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānāti 1-. Idamavoca bhagavā attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti. Cūḷasīhanādasuttaṃ niṭṭhitaṃ paṭhamaṃ. ----------- @Footnote: 1 Ma. Yu. pajānātīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page137.

Mahāsīhanādasuttaṃ [159] Evamme sutaṃ ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati bahinagare aparapure 1- vanasaṇḍe . tena kho pana samayena sunakkhatto licchaviputto acirapakkanto hoti imasmā dhammavinayā . so vesāliyaṃ parisati 2- evaṃ vācaṃ bhāsati natthi samaṇassa gotamassa uttari 3- manussadhammā alamariyañāṇadassanaviseso takkapariyāhataṃ samaṇo gotamo dhammaṃ deseti vīmaṃsānucaritaṃ sayaṃ paṭibhānaṃ yassa ca khvāssatthāya dhammo desito so niyyāti takkarassa sammā dukkhakkhayāyāti. [160] Atha kho āyasmā sārīputto pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya vesāliṃ piṇḍāya pāvisi . assosi kho āyasmā sārīputto sunakkhattassa licchaviputtassa vesāliyaṃ parisati evaṃ vācaṃ bhāsamānassa natthi samaṇassa gotamassa uttari manussadhammā alamariyañāṇadassanaviseso takkapariyāhataṃ samaṇo gotamo dhammaṃ deseti vīmaṃsānucaritaṃ sayaṃ paṭibhānaṃ yassa ca khvāssatthāya dhammo desito so niyyāti takkarassa sammā dukkhakkhayāyāti . athakho āyasmā sārīputto vesāliyaṃ piṇḍāya @Footnote: 1 Sī. Yu. avarapureti pāṭho paññāyati. 2 Sī. Yu. parisatinti pāṭho dissati. @3 Yu. uttariṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page138.

Caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinno kho āyasmā sārīputto bhagavantaṃ etadavoca sunakkhatto bhante licchaviputto acirapakkanto imasmā dhammavinayā so vesāliyaṃ parisati evaṃ vācaṃ bhāsati natthi samaṇassa gotamassa uttari manussadhammā alamariyañāṇadassanaviseso takkapariyāhataṃ samaṇo gotamo dhammaṃ deseti vīmaṃsānucaritaṃ sayaṃ paṭibhānaṃ yassa ca khvāssatthāya dhammo desito so niyyāti takkarassa sammā dukkhakkhayāyāti. [161] Kodhano kho sārīputta sunakkhatto moghapuriso kodhā ca panassa esā vācā bhāsitā avaṇṇaṃ bhāsissāmīti so sārīputta sunakkhatto moghapuriso vaṇṇaṃyeva tathāgatassa bhāsati vaṇṇo heso sārīputta tathāgatassa yo evaṃ vadeyya yassa ca khvāssatthāya dhammo desito so niyyāti takkarassa sammā dukkhakkhayāyāti. [162] Ayampi hi nāma sārīputta sunakkhattassa moghapurisassa mayi dhammanvayo na bhavissati itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavāti. [163] Ayampi hi nāma sārīputta sunakkhattassa moghapurisassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page139.

Mayi dhammanvayo na bhavissati itipi so bhagavā anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhoti ekopi hutvā bahudhā hoti bahudhāpi hutvā eko hoti āvibhāvaṃ tirobhāvaṃ tirokuḍḍaṃ tiropākāraṃ tiropabbataṃ asajjamāno gacchati seyyathāpi ākāse . paṭhaviyāpi ummujjanimmujjaṃ karoti seyyathāpi udake . udakepi abhijjamāne gacchati seyyathāpi paṭhaviyaṃ . ākāsepi pallaṅkena kamati seyyathāpi pakkhī sakuṇo . Imepi candimasuriye evaṃmahiddhike evaṃmahānubhāve pāṇinā parimasati parimajjati yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vattetīti. [164] Ayampi hi nāma sārīputta sunakkhattassa moghapurisassa mayi dhammanvayo na bhavissati itipi so bhagavā dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya ubho sadde suṇāti dibbe ca mānuse ca ye dūre santike cāti. [165] Ayampi hi nāma sārīputta sunakkhattassa moghapurisassa mayi dhammanvayo na bhavissati itipi so bhagavā parasattānaṃ parapuggalānaṃ cetasā ceto paricca pajānāti . sarāgaṃ vā cittaṃ sarāgaṃ cittanti pajānāti vītarāgaṃ vā cittaṃ vītarāgaṃ cittanti pajānāti . sadosaṃ vā cittaṃ sadosaṃ cittanti pajānāti vītadosaṃ vā cittaṃ vītadosaṃ cittanti pajānāti . samohaṃ vā cittaṃ samohaṃ cittanti pajānāti vītamohaṃ vā cittaṃ vītamohaṃ cittanti pajānāti . saṅkhittaṃ vā cittaṃ saṅkhittaṃ cittanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page140.

Pajānāti vikkhittaṃ vā cittaṃ vikkhittaṃ cittanti pajānāti . Mahaggataṃ vā cittaṃ ... amahaggataṃ vā cittaṃ ... . sauttaraṃ vā cittaṃ ... anuttaraṃ vā cittaṃ ... . samāhitaṃ vā cittaṃ ... Asamāhitaṃ vā cittaṃ ... . vimuttaṃ vā cittaṃ vimuttaṃ cittanti pajānāti avimuttaṃ vā cittaṃ avimuttaṃ cittanti pajānātīti. [166] Dasa kho panimāni sārīputta tathāgatassa tathāgatabalāni yehi balehi samannāgato tathāgato āsabhaṇṭhānaṃ paṭijānāti parisāsu sīhanādaṃ nadati brahmacakkaṃ pavatteti. Katamāni dasa. {166.1} Idha sārīputta tathāgato ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṃ pajānāti . yampi sārīputta tathāgato ṭhānañca ṭhānato aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṃ pajānāti idampi sārīputta tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṇṭhānaṃ paṭijānāti parisāsu sīhanādaṃ nadati brahmacakkaṃ pavatteti. {166.2} Puna caparaṃ sārīputta tathāgato atītānāgatapaccuppannānaṃ kammasamādānānaṃ ṭhānaso hetuso vipākaṃ yathābhūtaṃ pajānāti . yampi sārīputta tathāgato atītānāgatapaccuppannānaṃ kammasamādānānaṃ ṭhānaso hetuso vipākaṃ yathābhūtaṃ pajānāti idampi sārīputta tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṇṭhānaṃ paṭijānāti parisāsu sīhanādaṃ nadati brahmacakkaṃ pavatteti. {166.3} Puna caparaṃ sārīputta tathāgato sabbatthagāminiṃ paṭipadaṃ yathābhūtaṃ pajānāti .

--------------------------------------------------------------------------------------------- page141.

Yampi sārīputta tathāgato sabbatthagāminiṃ paṭipadaṃ yathābhūtaṃ pajānāti idampi sārīputta tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṇṭhānaṃ paṭijānāti parisāsu sīhanādaṃ nadati brahmacakkaṃ pavatteti. {166.4} Puna caparaṃ sārīputta tathāgato anekadhātunānādhātulokaṃ yathābhūtaṃ pajānāti . yampi sārīputta tathāgato anekadhātunānādhātulokaṃ yathābhūtaṃ pajānāti idampi sārīputta tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṇṭhānaṃ paṭijānāti parisāsu sīhanādaṃ nadati brahmacakkaṃ pavatteti. {166.5} Puna caparaṃ sārīputta tathāgato sattānaṃ nānādhimuttikataṃ yathābhūtaṃ pajānāti . yampi sārīputta tathāgato sattānaṃ nānādhimuttikataṃ yathābhūtaṃ pajānāti idampi sārīputta tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṇṭhānaṃ paṭijānāti parisāsu sīhanādaṃ nadati brahmacakkaṃ pavatteti. {166.6} Puna caparaṃ sārīputta tathāgato parasattānaṃ parapuggalānaṃ indriyaparopariyattaṃ yathābhūtaṃ pajānāti . yampi sārīputta tathāgato parasattānaṃ parapuggalānaṃ indriyaparopariyattaṃ yathābhūtaṃ pajānāti idampi sārīputta tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṇṭhānaṃ paṭijānāti parisāsu sīhanādaṃ nadati brahmacakkaṃ pavatteti. {166.7} Puna caparaṃ sārīputta tathāgato jhānavimokkhasamādhisamāpattīnaṃ saṅkilesaṃ vodānaṃ vuṭṭhānaṃ yathābhūtaṃ pajānāti. Yampi sārīputta tathāgato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page142.

Jhānavimokkhasamādhisamāpattīnaṃ saṅkilesaṃ vodānaṃ vuṭṭhānaṃ yathābhūtaṃ pajānāti idampi sārīputta tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṇṭhānaṃ paṭijānāti parisāsu sīhanādaṃ nadati brahmacakkaṃ pavatteti. {166.8} Puna caparaṃ sārīputta tathāgato anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati seyyathīdaṃ ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattāḷīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃ sukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto so tato cuto amutra udapādiṃ tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃ sukhadukkhapaṭisaṃvedī evamāyupariyanto so tato cuto idhūpapannoti iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati . yampi sārīputta tathāgato anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati seyyathīdaṃ ekampi jātiṃ dvepi jātiyo .pe. iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati idampi sārīputta tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṇṭhānaṃ paṭijānāti parisāsu sīhanādaṃ nadati brahmacakkaṃ pavatteti. {166.9} Puna caparaṃ sārīputta tathāgato dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page143.

Satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti ime vata .pe. pajānāti . yampi sārīputta tathāgato dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāti ime vata .pe. pajānāti idampi sārīputta tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṇṭhānaṃ paṭijānāti parisāsu sīhanādaṃ nadati brahmacakkaṃ pavatteti. {166.10} Puna caparaṃ sārīputta tathāgato āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati . yampi sārīputta tathāgato āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati idampi sārīputta tathāgatassa tathāgatabalaṃ hoti yaṃ balaṃ āgamma tathāgato āsabhaṇṭhānaṃ paṭijānāti parisāsu sīhanādaṃ nadati brahmacakkaṃ pavatteti. {166.11} Imāni kho sārīputta dasa tathāgatassa tathāgatabalāni yehi balehi samannāgato tathāgato āsabhaṇṭhānaṃ paṭijānāti parisāsu sīhanādaṃ nadati brahmacakkaṃ pavatteti . yo kho maṃ sārīputta evaṃ jānantaṃ evaṃ passantaṃ evaṃ vadeyya natthi samaṇassa gotamassa uttari manussadhammā alamariyañāṇadassanaviseso

--------------------------------------------------------------------------------------------- page144.

Takkapariyāhataṃ samaṇo gotamo dhammaṃ deseti vīmaṃsānucaritaṃ sayaṃ paṭibhānanti taṃ sārīputta vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye . seyyathāpi sārīputta bhikkhu sīlasampanno samādhisampanno paññāsampanno diṭṭheva dhamme aññaṃ ārādheyya evaṃ sampadamidaṃ sārīputta vadāmi. Taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye. [167] Cattārīmāni sārīputta tathāgatassa vesārajjāni yehi vesārajjehi samannāgato tathāgato āsabhaṇṭhānaṃ paṭijānāti parisāsu sīhanādaṃ nadati brahmacakkaṃ pavatteti. Katamāni cattāri. {167.1} Sammāsambuddhassa te paṭijānato ime dhammā anabhisambuddhāti tatra vata maṃ samaṇo vā brāhmaṇo vā devo vā māro vā brahmā vā koci vā lokasmiṃ sahadhammena paṭicodessatīti nimittametaṃ sārīputta na samanupassāmi etamahaṃ 1- sārīputta nimittaṃ asamanupassanto khemappatto abhayappatto vesārajjappatto viharāmi. {167.2} Khīṇāsavassa te paṭijānato ime āsavā apparikkhīṇāti tatra vata maṃ samaṇo vā brāhmaṇo vā devo vā māro vā brahmā vā koci vā lokasmiṃ sahadhammena paṭicodessatīti nimittametaṃ sārīputta na samanupassāmi etamahaṃ sārīputta nimittaṃ asamanupassanto khemappatto @Footnote: 1 Sī. Yu. etaṃpahaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page145.

Abhayappatto vesārajjappatto viharāmi. {167.3} Ye kho pana te antarāyikā dhammā vuttā te paṭisevato nālaṃ antarāyāyāti tatra vata maṃ samaṇo vā brāhmaṇo vā devo vā māro vā brahmā vā koci vā lokasmiṃ sahadhammena paṭicodessatīti nimittametaṃ sārīputta na samanupassāmi etamahaṃ sārīputta nimittaṃ asamanupassanto khemappatto abhayappatto vesārajjappatto viharāmi. {167.4} Yassa kho pana te atthāya dhammo desito so na niyyāti takkarassa sammā dukkhakkhayāyāti tatra vata maṃ samaṇo vā brāhmaṇo vā devo vā māro vā brahmā vā koci vā lokasmiṃ sahadhammena paṭicodessatīti nimittametaṃ sārīputta na samanupassāmi etamahaṃ sārīputta nimittaṃ asamanupassanto khemappatto abhayappatto vesārajjappatto viharāmi. {167.5} Imāni kho sārīputta cattāri tathāgatassa vesārajjāni yehi vesārajjehi samannāgato tathāgato āsabhaṇṭhānaṃ paṭijānāti parisāsu sīhanādaṃ nadati brahmacakkaṃ pavatteti. {167.6} Yo kho maṃ sārīputta evaṃ jānantaṃ evaṃ passantaṃ evaṃ vadeyya natthi samaṇassa gotamassa uttari manussadhammā alamariyañāṇadassanaviseso takkapariyāhataṃ samaṇo gotamo dhammaṃ deseti vīmaṃsānucaritaṃ sayaṃ paṭibhānanti taṃ sārīputta vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye . seyyathāpi sārīputta bhikkhu sīlasampanno samādhisampanno paññāsampanno diṭṭheva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page146.

Dhamme aññaṃ ārādheyya evaṃ sampadamidaṃ sārīputta vadāmi . taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye. [168] Aṭṭha kho imā sārīputta parisā katamā aṭṭha khattiyaparisā brāhmaṇaparisā gahapatiparisā samaṇaparisā cātummahārājikaparisā tāvatiṃsaparisā māraparisā brahmaparisā imā kho sārīputta aṭṭha parisā . imehi kho sārīputta catūhi vesārajjehi samannāgato tathāgato imā aṭṭha parisā upasaṅkamati ajjhogāhati . abhijānāmi kho panāhaṃ sārīputta anekasataṃ khattiyaparisaṃ upasaṅkamitā tatrāpi mayā sannisinnapubbañceva sallapitapubbañca sākacchā ca samāpajjitapubbā tatra vata maṃ bhayaṃ vā sārajjaṃ vā okkamissatīti nimittametaṃ sārīputta na samanupassāmi etamahaṃ sārīputta nimittaṃ asamanupassanto .pe. Viharāmi. {168.1} Abhijānāmi kho panāhaṃ sārīputta anekasataṃ brāhmaṇaparisaṃ gahapatiparisaṃ samaṇaparisaṃ cātummahārājikaparisaṃ tāvatiṃsaparisaṃ māraparisaṃ brahmaparisaṃ upasaṅkamitā tatrāpi mayā sannisinnapubbañceva sallapitapubbañca sākacchā ca samāpajjitapubbā tatra vata maṃ bhayaṃ vā sārajjaṃ vā okkamissatīti nimittametaṃ sārīputta na samanupassāmi etamahaṃ sārīputta nimittaṃ asamanupassanto khemappatto .pe. Viharāmi. {168.2} Yo kho maṃ sārīputta evaṃ jānantaṃ evaṃ passantaṃ evaṃ vadeyya natthi samaṇassa gotamassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page147.

Uttari manussadhammā alamariyañāṇadassanaviseso takkapariyāhataṃ samaṇo gotamo dhammaṃ deseti vīmaṃsānucaritaṃ sayaṃ paṭibhānanti taṃ sārīputta vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye . seyyathāpi sārīputta bhikkhu sīlasampanno samādhisampanno paññāsampanno diṭṭheva dhamme aññaṃ ārādheyya evaṃ sampadamidaṃ sārīputta vadāmi . Taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye. [169] Catasso kho imā sārīputta yoniyo katamā catasso aṇḍajā yoni jalābujā yoni saṃsedajā yoni opapātikā yoni . Katamā ca sārīputta aṇḍajā yoni ye kho te sārīputta sattā aṇḍakosaṃ abhinibbhijja jāyanti ayaṃ vuccati sārīputta aṇḍajā yoni . katamā ca sārīputta jalābujā yoni ye kho te sārīputta sattā vatthikosaṃ abhinibbhijja jāyanti ayaṃ vuccati sārīputta jalābujā yoni . katamā ca sārīputta saṃsedajā yoni ye kho te sārīputta sattā pūtimacche vā jāyanti pūtikuṇape vā pūtikummāse vā candanikāya vā oḷigalle vā jāyanti ayaṃ vuccati sārīputta saṃsedajā yoni . katamā ca sārīputta opapātikā yoni devā nerayikā ekacce ca manussā ekacce ca vinipātikā ayaṃ vuccati sārīputta opapātikā yoni. Imā kho sārīputta catasso yoniyo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page148.

{169.1} Yo kho maṃ sārīputta evaṃ jānantaṃ evaṃ passantaṃ evaṃ vadeyya natthi samaṇassa gotamassa uttari manussadhammā alamariyañāṇadassanaviseso takkapariyāhataṃ samaṇo gotamo dhammaṃ deseti vīmaṃsānucaritaṃ sayaṃ paṭibhānanti taṃ sārīputta vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ daṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye . seyyathāpi sārīputta bhikkhu sīlasampanno samādhisampanno paññāsampanno diṭṭheva dhamme aññaṃ ārādheyya evaṃ sampadamidaṃ sārīputta vadāmi . taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye. [170] Pañca kho imā sārīputta gatiyo katamā pañca nirayo tiracchānayoni pittivisayo manussā devā . nirayañcāhaṃ sārīputta pajānāmi nirayagāmiñca maggaṃ nirayagāminiñca paṭipadaṃ yathā paṭipanno ca kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati tañca pajānāmi . tiracchānayoniñcāhaṃ sārīputta pajānāmi tiracchānayonigāmiñca maggaṃ tiracchānayonigāminiñca paṭipadaṃ yathā paṭipanno ca kāyassa bhedā parammaraṇā tiracchānayoniṃ upapajjati tañca pajānāmi . pittivisayañcāhaṃ sārīputta pajānāmi pittivisayagāmiñca maggaṃ pittivisayagāminiñca paṭipadaṃ yathā paṭipanno ca kāyassa bhedā parammaraṇā pittivisayaṃ upapajjati tañca pajānāmi . manusse cāhaṃ sārīputta pajānāmi manussalokagāmiñca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page149.

Maggaṃ manussalokagāminiñca paṭipadaṃ yathā paṭipanno ca kāyassa bhedā parammaraṇā manussesu upapajjati tañca pajānāmi . deve cāhaṃ sārīputta pajānāmi devalokagāmiñca maggaṃ devalokagāminiñca paṭipadaṃ yathā paṭipanno ca kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjati tañca pajānāmi . nibbānañcāhaṃ sārīputta pajānāmi nibbānagāmiñca maggaṃ nibbānagāminiñca paṭipadaṃ yathā paṭipanno ca āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharati tañca pajānāmi. [171] Idhāhaṃ sārīputta ekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca jānāmi 1- tathāyaṃ puggalo paṭipanno tathā ca iriyati tañca maggaṃ samārūḷho yathā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjissatīti tamenaṃ passāmi aparena samayena dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannaṃ ekantadukkhā tippā 2- kaṭukā vedanā vediyamānaṃ. Seyyathāpi sārīputta aṅgārakāsu sādhikaporisā pūrā aṅgārānaṃ vītaccikānaṃ vītadhūmānaṃ atha puriso āgaccheyya ghammābhitatto ghammapareto kilanto tasito pipāsito ekāyanena maggena tameva aṅgārakāsuṃ paṇidhāya tamenaṃ cakkhumā puriso disvā evaṃ vadeyya tathāyaṃ bhavaṃ puriso paṭipanno tathā @Footnote: 1 Ma. Yu. pajānāmi. ito paraṃ evameva. 2 Ma. tibbā. ito paraṃ evameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page150.

Ca iriyati tañca maggaṃ samārūḷho yathā imaṃyeva aṅgārakāsuṃ āgamissatīti tamenaṃ passeyya aparena samayena tassā aṅgārakāsuyā patitaṃ ekantadukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyamānaṃ evameva kho ahaṃ sārīputta idhekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca jānāmi tathāyaṃ puggalo paṭipanno tathā ca iriyati tañca maggaṃ samārūḷho yathā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjissatīti tamenaṃ passāmi aparena samayena dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannaṃ ekantadukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyamānaṃ. [172] Idha panāhaṃ sārīputta ekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca jānāmi tathāyaṃ puggalo paṭipanno tathā ca iriyati tañca maggaṃ samārūḷho yathā kāyassa bhedā parammaraṇā tiracchānayoniṃ upapajjissatīti tamenaṃ passāmi aparena samayena dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena kāyassa bhedā parammaraṇā tiracchānayoniṃ upapannaṃ dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyamānaṃ . Seyyathāpi sārīputta gūthakūpe sādhikaporiso pūro gūthassa atha puriso āgaccheyya ghammābhitatto ghammapareto kilanto tasito pipāsito ekāyanena maggena tameva gūthakūpaṃ paṇidhāya tamenaṃ cakkhumā puriso disvā evaṃ vadeyya tathāyaṃ bhavaṃ puriso paṭipanno

--------------------------------------------------------------------------------------------- page151.

Tathā ca iriyati tañca maggaṃ samārūḷho yathā imaṃyeva gūthakūpaṃ āgamissatīti tamenaṃ passeyya aparena samayena tasmiṃ gūthakūpe patitaṃ dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyamānaṃ evameva kho ahaṃ sārīputta idhekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca jānāmi tathāyaṃ puggalo paṭipanno tathā ca iriyati tañca maggaṃ samārūḷho yathā kāyassa bhedā parammaraṇā tiracchānayoniṃ upapajjissatīti tamenaṃ passāmi aparena samayena dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena kāyassa bhedā parammaraṇā tiracchānayoniṃ upapannaṃ dukkhā tippā kaṭukā vedanā vediyamānaṃ. [173] Idhāhaṃ sārīputta ekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca jānāmi tathāyaṃ puggalo paṭipanno tathā ca iriyati tañca maggaṃ samārūḷho yathā kāyassa bhedā parammaraṇā pittivisayaṃ upapajjissatīti tamenaṃ passāmi aparena samayena dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena kāyassa bhedā parammaraṇā pittivisayaṃ upapannaṃ dukkhabahulā vedanā vediyamānaṃ . seyyathāpi sārīputta rukkho visame bhūmibhāge jāto tanupattapalāso kavaracchāyo atha puriso āgaccheyya ghammābhitatto ghammapareto kilanto tasito pipāsito ekāyanena maggena tameva rukkhaṃ paṇidhāya tamenaṃ cakkhumā puriso disvā evaṃ vadeyya tathāyaṃ bhavaṃ puriso paṭipanno tathā ca iriyati tañca maggaṃ samārūḷho yathā imaṃyeva rukkhaṃ āgamissatīti tamenaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page152.

Passeyya aparena samayena tassa rukkhassa chāyāya nisinnaṃ vā nipannaṃ vā dukkhabahulā vedanā vediyamānaṃ evameva kho ahaṃ sārīputta idhekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca jānāmi tathāyaṃ puggalo paṭipanno tathā ca iriyati tañca maggaṃ samārūḷho yathā kāyassa bhedā parammaraṇā pittivisayaṃ upapajjissatīti tamenaṃ passāmi aparena samayena dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena kāyassa bhedā parammaraṇā pittivisayaṃ upapannaṃ dukkhabahulā vedanā vediyamānaṃ. [174] Idha panāhaṃ sārīputta ekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca jānāmi tathāyaṃ puggalo paṭipanno tathā ca iriyati tañca maggaṃ samārūḷho yathā kāyassa bhedā parammaraṇā manussesu upapajjissatīti tamenaṃ passāmi aparena samayena dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena kāyassa bhedā parammaraṇā manussesu upapannaṃ sukhabahulā vedanā vediyamānaṃ . seyyathāpi sārīputta rukkho same bhūmibhāge jāto bahalapattapalāso saṇḍacchāyo atha puriso āgaccheyya ghammābhitatto ghammapareto kilanto tasito pipāsito ekāyanena maggena tameva rukkhaṃ paṇidhāya tamenaṃ cakkhumā puriso disvā evaṃ vadeyya tathāyaṃ puriso paṭipanno tathā ca iriyati tañca maggaṃ samārūḷho yathā imaṃyeva rukkhaṃ āgamissatīti tamenaṃ passeyya aparena samayena tassa rukkhassa chāyāya nisinnaṃ vā nipannaṃ vā sukhabahulā vedanā vediyamānaṃ evameva kho ahaṃ sārīputta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page153.

Idhekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca jānāmi tathāyaṃ puggalo paṭipanno tathā ca iriyati tañca maggaṃ samārūḷho .pe. Manussesu upapannaṃ sukhabahulā vedanā vediyamānaṃ. [175] Idhāhaṃ sārīputta ekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca jānāmi tathāyaṃ puggalo paṭipanno tathā ca iriyati tañca maggaṃ samārūḷho yathā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjissatīti tamenaṃ passāmi aparena samayena dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannaṃ ekantasukhā vedanā vediyamānaṃ . Seyyathāpi sārīputta pāsādo tatrassa kūṭāgāraṃ ullittāvalittaṃ nivātaṃ phusitaggalaṃ pihitavātapānaṃ tatrassa pallaṅko gonakatthato paṭikatthato paṭalikatthato kaddalimigapavarapaccattharaṇo sauttaracchado ubhato lohitakūpadhāno atha puriso āgaccheyya ghammābhitatto ghammapareto kilanto tasito pipāsito ekāyanena maggena tameva pāsādaṃ paṇidhāya tamenaṃ cakkhumā puriso disvā evaṃ vadeyya tathāyaṃ bhavaṃ puriso paṭipanno tathā ca iriyati tañca maggaṃ samārūḷho yathā imaṃyeva pāsādaṃ āgamissatīti tamenaṃ passeyya aparena samayena tasmiṃ pāsāde tasmiṃ kūṭāgāre tasmiṃ pallaṅke nisinnaṃ vā nipannaṃ vā ekantasukhā vedanā vediyamānaṃ evameva kho ahaṃ sārīputta idhekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca jānāmi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page154.

Tathāyaṃ puggalo paṭipanno tathā ca iriyati tañca maggaṃ samārūḷho yathā kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjissatīti tamenaṃ passāmi aparena samayena dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena kāyassa bhedā parammaraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannaṃ ekantasukhā vedanā vediyamānaṃ. [176] Idha panāhaṃ sārīputta ekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca jānāmi tathāyaṃ puggalo paṭipanno tathā ca iriyati tañca maggaṃ samārūḷho yathā āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissatīti tamenaṃ passāmi aparena samayena āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantaṃ ekantasukhā vedanā vediyamānaṃ. {176.1} Seyyathāpi sārīputta pokkharaṇī acchodakā sātodakā sītodakā setakā supatitthā ramaṇīyā avidūre cassā tibbo vanasaṇḍo atha puriso āgaccheyya ghammābhitatto ghammapareto kilanto tasito pipāsito ekāyanena maggena tameva pokkharaṇiṃ paṇidhāya tamenaṃ cakkhumā puriso disvā evaṃ vadeyya tathāyaṃ bhavaṃ puriso paṭipanno tathā ca iriyati tañca maggaṃ samārūḷho yathā imaṃyeva pokkharaṇiṃ āgamissatīti tamenaṃ passeyya aparena samayena taṃ pokkharaṇiṃ ogāhetvā nhātvā ca pivitvā ca sabbadarathakilamathapariḷāhaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page155.

Paṭippassambhetvā paccuttaritvā tasmiṃ vanasaṇḍe nisinnaṃ vā nipannaṃ vā ekantasukhā vedanā vediyamānaṃ evameva kho ahaṃ sārīputta idhekaccaṃ puggalaṃ evaṃ cetasā ceto paricca jānāmi tathāyaṃ puggalo paṭipanno tathā ca iriyati tañca maggaṃ samārūḷho yathā āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharissatīti tamenaṃ passāmi aparena samayena āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantaṃ ekantasukhā vedanā vediyamānaṃ . imā kho sārīputta pañca gatiyo. {176.2} Yo kho maṃ sārīputta evaṃ jānantaṃ evaṃ passantaṃ evaṃ vadeyya natthi samaṇassa gotamassa uttari manussadhammā alamariyañāṇadassanaviseso takkapariyāhataṃ samaṇo gotamo dhammaṃ deseti vīmaṃsānucaritaṃ sayaṃ paṭibhānanti taṃ sārīputta vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye . seyyathāpi sārīputta bhikkhu sīlasampanno samādhisampanno paññāsampanno diṭṭheva dhamme aññaṃ ārādheyya evaṃ sampadamidaṃ sārīputta vadāmi . taṃ vācaṃ appahāya taṃ cittaṃ appahāya taṃ diṭṭhiṃ appaṭinissajjitvā yathābhataṃ nikkhitto evaṃ niraye. [177] Abhijānāmi kho panāhaṃ sārīputta caturaṅgasamannāgataṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page156.

Brahmacariyaṃ caritā . tapassissudaṃ homi paramatapassī lūkho 1- sudaṃ homi paramalūkho jegucchī sudaṃ homi paramajegucchī pavivitto 2- sudaṃ homi paramapavivitto. [178] Tatrassu me idaṃ sārīputta tapassitāya hoti acelako homi muttācāro hatthāvalekhano na ehibhadantiko na tiṭṭhabhadantiko na abhihataṃ na uddissa kataṃ na nimantanaṃ sādiyāmi . so na kumbhimukhā paṭiggaṇhāmi na kaḷopimukhā paṭiggaṇhāmi na eḷakamantaraṃ na daṇḍamantaraṃ na mūsalamantaraṃ na dvinnaṃ bhuñjamānānaṃ na gabbhiniyā na pāyamānāya na purisantaragatāya na saṅkittīsu na yattha sā upaṭṭhito hoti na yattha makkhikā saṇḍasaṇḍacārinī na macchaṃ na maṃsaṃ na suraṃ na merayaṃ na thusodakaṃ pivāmi. {178.1} So ekāgāriko vā homi ekālopiko dvāgāriko vā homi dvālopiko .pe. sattāgāriko vā homi sattālopiko. Ekissāpi dattiyā yāpemi dvīhipi dattīhi yāpemi .pe. sattahipi dattīhi yāpemi ekāhikampi āhāraṃ āhāremi dvīhikampi āhāraṃ āhāremi .pe. sattāhikampi āhāraṃ āhāremi iti evarūpaṃ aḍḍhamāsikampi pariyāyabhattabhojanānuyogamanuyutto viharāmi . so sākabhakkho vā homi sāmākabhakkho vā homi nīvārabhakkho vā homi daddulabhakkho vā homi haṭabhakkho vā homi kaṇabhakkho @Footnote: 1 Sī. lūkhassudaṃ. 2 Yu. pavivittassudaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page157.

Vā homi ācāmabhakkho vā homi piññākabhakkho vā homi tiṇabhakkho vā homi gomayabhakkho vā homi vanamūlaphalāhāro yāpemi pavattaphalabhojī. {178.2} So sāṇānipi dhāremi masāṇānipi dhāremi chavadussānipi dhāremi paṃsukulānipi dhāremi tirīṭānipi dhāremi ajinānipi 1- dhāremi ajinakkhipampi dhāremi kusacīrampi dhāremi vākacīrampi dhāremi phalakacīrampi dhāremi kesakambalampi dhāremi vālakambalampi dhāremi uḷūkapakkhampi dhāremi kesamassulocakopi homi kesamassulocanānuyogamanuyutto ubbhaṭṭhako homi āsanapaṭikkhitto ukkuṭikopi homi ukkuṭikappadhānamanuyutto kaṇṭakāpassayikopi homi kaṇṭakāpassaye seyyaṃ kappemi sāyatatiyakampi udakorohanānuyogamanuyutto viharāmi iti evarūpaṃ anekavihitaṃ kāyassa ātāpanaparitāpanānuyogamanuyutto viharāmi. Idaṃsu me sārīputta tapassitāya hoti. [179] Tatrassu me idaṃ sārīputta lūkhasmiṃ hoti. Nekavassagaṇikaṃ rajojallaṃ kāye sannicitaṃ hoti pappaṭikajātaṃ . seyyathāpi sārīputta tiṇḍukakhānu nekavassagaṇiko sannicito hoti pappaṭikajāto evamevassu me sārīputta nekavassagaṇikaṃ rajojallaṃ kāye sannicitaṃ hoti pappaṭikajātaṃ . tassa mayhaṃ sārīputta na evaṃ hoti aho vatāhaṃ imaṃ rajojallaṃ pāṇinā parimajjeyyaṃ . aññe vā pana me imaṃ rajojallaṃ pāṇinā parimajjeyyunti evampi me @Footnote: 1 Ma. Yu. ajinampi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page158.

Sārīputta na hoti. Idaṃsu me sārīputta lūkhasmiṃ hoti. [180] Tatrassu me idaṃ sārīputta jegucchismiṃ hoti. So kho ahaṃ sārīputta satova abhikkamāmi sato paṭikkamāmi . yāva udakabindumhipi me dayā paccupaṭṭhitā hoti māhaṃ khuddake pāṇe visamagate saṅghātaṃ āpādesinti. Idaṃsu me sārīputta jegucchismiṃ hoti. [181] Tatrassu me idaṃ sārīputta pavivittasmiṃ hoti. So kho ahaṃ sārīputta aññataraṃ araññāyatanaṃ ajjhogāhetvā viharāmi . Yadā passāmi gopālakaṃ vā pasupālakaṃ vā tiṇahārakaṃ vā kaṭṭhahārakaṃ vā vanakammikaṃ vā vanena vanaṃ gahanena gahanaṃ ninnena ninnaṃ thalena thalaṃ papatāmi 1- taṃ kissa hetu mā maṃ te addasaṃsu ahañca mā te addasanti . seyyathāpi sārīputta āraññako migo manusse disvā vanena vanaṃ gahanena gahanaṃ ninnena ninnaṃ thalena thalaṃ papatati evameva kho ahaṃ sārīputta yadā passāmi gopālakaṃ vā pasupālakaṃ vā tiṇahārakaṃ vā kaṭṭhahārakaṃ vā vanakammikaṃ vā vanena vanaṃ gahanena gahanaṃ ninnena ninnaṃ thalena thalaṃ papatāmi taṃ kissa hetu mā maṃ te addasaṃsu ahañca mā te addasanti . Idaṃsu me sārīputta pavivittasmiṃ hoti. [182] So kho ahaṃ sārīputta ye te gotthā paṭṭhitagāvo apagatagopālā tattha catukuṇḍiko 2- upasaṅkamitvā yāni tāni @Footnote: 1 Ma. saṃpatāmi. 2 Sī. Yu. catukuṇḍigo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page159.

Vacchakānaṃ taruṇakānaṃ dhenupakānaṃ gomayāni tāni sudaṃ āhāremi . Yāvakīvañca me sārīputta sakaṃ muttakarīsaṃ apariyādinnaṃ hoti sakaṃyeva sudaṃ muttakarīsaṃ āhāremi . idaṃsu me sārīputta mahāvikaṭabhojanasmiṃ hoti. [183] So kho ahaṃ sārīputta aññataraṃ bhiṃsanakaṃ vanasaṇḍaṃ ajjhogāhetvā viharāmi . tatrassudaṃ sārīputta bhiṃsanakassa vanasaṇḍassa bhiṃsanakatasmiṃ hoti . yokoci avītarāgo taṃ vanasaṇḍaṃ pavisati yebhuyyena lomāni haṃsanti . so kho ahaṃ sārīputta yā tā rattiyo sītā hemantikā antaraṭṭhakā himapātasamayā 1- tathārūpāsu rattīsu rattiṃ abbhokāse viharāmi divā vanasaṇḍe gimhānaṃ pacchime māse disvā abbhokāse viharāmi rattiṃ vanasaṇḍe . apissu maṃ sārīputta ayaṃ anacchariyā gāthā paṭibhāsi pubbe assutapubbā so tatto so sino eko eko bhiṃsanake vane naggo na caggimāsino esanāpasuto munīti. [184] So kho ahaṃ sārīputta susāne seyyaṃ kappemi chavaṭṭhikāni upadhāya . apissu maṃ sārīputta gomaṇḍalā upasaṅkamitvā oṭṭhubhentipi 2- omuttentipi paṃsukenapi okiranti kaṇṇasotesupi salākaṃ pavesenti . na kho panāhaṃ sārīputta abhijānāmi tesu pāpakaṃ cittaṃ uppādetā. Idaṃsu me sārīputta upekkhāvihārasmiṃ hoti. @Footnote: 1 Sī. Yu. antaraṭṭhake himapātasamaye. 2 Sī. Yu. oṭṭhubhantipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page160.

[185] Santi kho pana sārīputta eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino āhārena suddhīti . te evamāhaṃsu kolehi yāpemāti . te kolampi khādanti kolacuṇṇampi khādanti kolodakampi pivanti anekavihitampi kolavikatiṃ paribhuñjanti . Abhijānāmi kho panāhaṃ sārīputta ekaṃyeva kolaṃ āhāraṃ āharitā. Siyā kho pana te sārīputta evamassa mahā nūna tena samayena kolo ahosīti . na kho panetaṃ sārīputta evaṃ daṭṭhabbaṃ . Tadāpi etaparamoyeva kolo ahosi seyyathāpi etarahi . tassa mayhaṃ sārīputta ekaṃyeva kolaṃ āhāraṃ āhārayato adhimattakasīmānaṃ patto kāyo hoti. {185.1} Seyyathāpi nāma āsītikapabbāni vā kālāpabbāni vā evamevassu me aṅgapaccaṅgāni bhavanti tāyevappāhāratāya . Seyyathāpi nāma oṭṭhapadaṃ evamevassu me ānisadaṃ hoti tāyevappāhāratāya . seyyathāpi nāma vaṭṭanāvaḷī evamevassu me piṭṭhikaṇṭako unnatāvanato hoti tāyevappāhāratāya . Seyyathāpi nāma jarasālāya gopāṇasiyo oluggaviluggā bhavanti evamevassu me phāsuḷiyo oluggaviluggā bhavanti tāyevappāhāratāya. {185.2} Seyyathāpi nāma gambhīre udapāne udakatārakā gambhīragatā okkhāyikā dissanti evamevassu me akkhikūpesu akkhitārakā gambhīragatā okkhāyikā dissanti tāyevappāhāratāya . seyyathāpi nāma tittikālābu āmakacchinno vātātapena saṃphusito hoti sammilāto

--------------------------------------------------------------------------------------------- page161.

Evamevassu me sīsacchavi saṃphusitā hoti sammilātā tāyevappāhāratāya. So kho ahaṃ sārīputta udaracchaviṃ parimasissāmīti piṭṭhikaṇṭakaṃyeva pariggaṇhāmi piṭṭhikaṇṭakaṃ parimasissāmīti udaracchaviṃyeva pariggaṇhāmi yāvassu me sārīputta udaracchavi piṭṭhikaṇṭakaṃ allīnā hoti tāyevappāhāratāya . so kho ahaṃ sārīputta vaccaṃ vā muttaṃ vā karissāmīti tatutheva avakujjo papatāmi tāyevappāhāratāya . So kho ahaṃ sārīputta tameva kāyaṃ assāsento pāṇinā gattāni anomajjāmi . tassa mayhaṃ sārīputta pāṇinā gattāni anomajjato pūtimūlāni lomāni kāyasmā papatanti tāyevappāhāratāya. [186] Santi kho pana sārīputta eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino āhārena suddhīti . te evamāhaṃsu muggehi yāpema .pe. tilehi yāpema .pe. taṇḍulehi yāpemāti . te taṇḍulampi khādanti taṇḍulacuṇṇampi khādanti taṇḍulodakampi pivanti anekavihitampi taṇḍulavikatiṃ paribhuñjanti . Abhijānāmi kho panāhaṃ sārīputta ekaṃyeva taṇḍulaṃ āhāraṃ āharitā. Siyā kho pana te sārīputta evamassa mahā nūna tena samayena taṇḍulo ahosīti . na kho panetaṃ sārīputta evaṃ daṭṭhabbaṃ . Tadāpi etaparamoyeva taṇḍulo ahosi seyyathāpi etarahi . tassa mayhaṃ sārīputta ekaṃyeva taṇḍulaṃ āhāraṃ āhārayato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page162.

Adhimattakasīmānaṃ patto kāyo hoti . seyyathāpi nāma āsītikapabbāni vā kāḷapabbāni vā evamevassu me aṅgapaccaṅgāni bhavanti tāyevappāhāratāya . seyyathāpi nāma oṭṭhapadaṃ .pe. hoti tāyevappāhāratāya . seyyathāpi nāma vaṭṭanāvaḷī .pe. Tāyevappāhāratāya . seyyathāpi nāma jarasālāya .pe. seyyathāpi nāma gambhīre .pe. seyyathāpi nāma tittikālābu .pe. So kho ahaṃ sārīputta udaracchaviṃ .pe. so kho ahaṃ sārīputta vaccaṃ vā .pe. so kho ahaṃ sārīputta tameva kāyaṃ .pe. kāyasmā papatanti tāyevappāhāratāya . tāyapi kho ahaṃ sārīputta ariyāya tāya paṭipadāya tāya dukkarakārikāya nājjhagamiṃ uttari manussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ taṃ kissa hetu imissāyeva ariyāya paññāya anadhigamā yāyaṃ ariyā paññā adhigatā ariyā niyyānikā niyyāti takkarassa sammā dukkhakkhayāya. [187] Santi kho pana sārīputta eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino saṃsārena suddhīti . na kho paneso sārīputta saṃsāro sulabharūpo yo mayā asaṃsaritapubbo iminā dīghena addhunā aññatra suddhāvāsehi devehi suddhāvāse cāhaṃ sārīputta deve saṃsareyyaṃ nayimaṃ lokaṃ puna āgaccheyyaṃ. [188] Santi kho pana sārīputta eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino upapattiyā suddhīti . na kho panesā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page163.

Sārīputta upapatti sulabharūpā yā mayā anuppannapubbā iminā dīghena addhunā aññatra suddhāvāsehi devehi suddhāvāse cāhaṃ sārīputta deve upapajjeyyaṃ nayimaṃ lokaṃ puna āgaccheyyaṃ. [189] Santi kho pana sārīputta eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino āvāsena suddhīti . na kho paneso sārīputta āvāso sulabharūpo yo mayā anāvuṭṭhapubbo iminā dīghena addhunā aññatra suddhāvāsehi devehi suddhāvāse cāhaṃ sārīputta deve āvaseyyaṃ nayimaṃ lokaṃ puna āgaccheyyaṃ. [190] Santi kho pana sārīputta eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino yaññena suddhīti . na kho paneso sārīputta yañño sulabharūpo yo mayā ayiṭṭhapubbo iminā dīghena addhunā tañca kho raññā vā satā khattiyena muddhāvasittena brāhmaṇena vā mahāsālena. [191] Santi kho pana sārīputta eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino aggipāricariyāya suddhīti . na kho paneso sārīputta aggi sulabharūpo yo mayā apariciṇṇapubbo iminā dīghena addhunā tañca kho raññā vā satā khattiyena muddhāvasittena brāhmaṇena vā mahāsālena. [192] Santi kho pana sārīputta eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino yāvadevāyaṃ bhavaṃ puriso daharo hoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page164.

Yuvā susukāḷakeso bhadrena yobbanena samannāgato paṭhamena vayasā tāvadeva paramena paññāveyyattiyena samannāgato hoti yato ca kho ayaṃ bhavaṃ puriso jiṇṇo hoti vuḍḍho mahallako addhagato vayo anuppatto asītiko vā navutiko vā vassasatiko vā jātiyā atha tamhā paññāveyyattiyā parihāyatīti . na kho panetaṃ sārīputta evaṃ daṭṭhabbaṃ . ahaṃ kho pana sārīputta etarahi jiṇṇo vuḍḍho mahallako addhagato vayo anuppatto asītiko me vayo vattati. {192.1} Idhassu me sārīputta cattāro sāvakā vassasatāyukā vassasatajīvino paramāya satiyā ca gatiyā ca dhitiyā ca samannāgatā paramena ca paññāveyyattiyena seyyathāpi sārīputta daḷhadhammo dhanuggaho sikkhito katahattho katupāsano lahukena asanena appakasireneva tiriyaṃ tālacchāyaṃ atipāteyya evaṃ adhimattasatimanto evaṃ adhimattagatimanto evaṃ adhimattadhitimanto evaṃ paramena paññāveyyattiyena samannāgatā te maṃ catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ upādāyupādāya pañhaṃ puccheyyuṃ puṭṭho puṭṭho cāhaṃ tesaṃ byākareyyaṃ byākatañca me byākatato dhāreyyuṃ na ca maṃ dutiyakaṃ uttariṃ paṭipuccheyyuṃ aññatra asita pīta khāyita sāyitā aññatra uccārapassāvakammā aññatra niddākilamathapaṭivinodanā apariyādinnāyevassa sārīputta tathāgatassa dhammadesanā apariyādinnaṃyevassa tathāgatassa dhammapadabyañjanaṃ apariyādinnaṃyevassa tathāgatassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page165.

Pañhāpaṭibhānaṃ . atha me te cattāro sāvakā vassasatāyukā vassasatajīvino vassasatassa accayena kālaṃ kareyyuṃ . mañcakena cepi maṃ sārīputta pariharissatha nevatthi tathāgatassa paññāveyyattiyassa aññathattaṃ . yaṃ kho taṃ sārīputta sammā vadamāno vadeyya asammohadhammo satto loke uppanno bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānanti . mameva taṃ sammā vadamāno vadeyya asammohadhammo satto loke uppanno bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānanti. [193] Tena kho pana samayena āyasmā nāgasamālo bhagavato piṭṭhito hoti bhagavantaṃ vījayamāno . atha kho āyasmā nāgasamālo bhagavantaṃ etadavoca acchariyaṃ bhante abbhūtaṃ bhante apica me bhante imaṃ dhammapariyāyaṃ sutvā lomāni haṭṭhāni ko nāmāyaṃ bhante dhammapariyāyoti . tasmātiha tvaṃ nāgasamāla imaṃ dhammapariyāyaṃ lomahaṃsanapariyāyotveva naṃ dhārehīti. Idamavoca bhagavā attamano āyasmā nāgasamālo bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti. Mahāsīhanādasuttaṃ niṭṭhitaṃ dutiyaṃ. -------------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page166.

Mahādukkhakkhandhasuttaṃ [194] Evamme sutaṃ ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . atha kho sambahulā bhikkhū pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiṃ piṇḍāya pāvisiṃsu . atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ etadahosi atippago kho tāva sāvatthiyaṃ piṇḍāya carituṃ yannūna mayaṃ yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ ārāmo tenupasaṅkameyyāmāti . atha kho te bhikkhū yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ ārāmo tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhiṃ sammodiṃsu sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. {194.1} Ekamantaṃ nisinne kho te bhikkhū te aññatitthiyā paribbājakā etadavocuṃ samaṇo āvuso gotamo kāmānaṃ pariññaṃ paññāpeti mayampi kāmānaṃ pariññaṃ paññāpema samaṇo āvuso gotamo rūpānaṃ pariññaṃ paññāpeti mayampi rūpānaṃ pariññaṃ paññāpema samaṇo āvuso gotamo vedanānaṃ pariññaṃ paññāpeti mayampi vedanānaṃ pariññaṃ paññāpema idha no āvuso ko viseso ko adhippāyo kiṃ nānākaraṇaṃ samaṇassa vā gotamassa amhākaṃ vā yadidaṃ dhammadesanāya vā dhammadesanaṃ anusāsaniyā vā anusāsaninti . Atha kho te bhikkhū tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ bhāsitaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page167.

Neva abhinandiṃsu nappaṭikkosiṃsu anabhinanditvā appaṭikkositvā uṭṭhāyāsanā pakkamiṃsu bhagavato santike etassa bhāsitassa atthaṃ ājānissāmāti. [195] Atha kho te bhikkhū sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu . ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ idha mayaṃ bhante pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiṃ piṇḍāya pavisimha tesanno bhante amhākaṃ etadahosi atippago kho tāva sāvatthiyaṃ piṇḍāya carituṃ yannūna mayaṃ yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ ārāmo tenupasaṅkameyyāmāti. {195.1} Atha kho mayaṃ bhante yena aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ ārāmo tenupasaṅkamimha upasaṅkamitvā tehi aññatitthiyehi paribbājakehi saddhiṃ sammodimha sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdimha . ekamantaṃ nisinne kho amhe bhante te aññatitthiyā paribbājakā etadavocuṃ samaṇo āvuso gotamo kāmānaṃ pariññaṃ paññāpeti mayampi kāmānaṃ pariññaṃ paññāpema samaṇo āvuso gotamo rūpānaṃ pariññaṃ paññāpeti mayampi rūpānaṃ pariññaṃ paññāpema samaṇo āvuso gotamo vedanānaṃ pariññaṃ paññāpeti mayampi vedanānaṃ pariññaṃ paññāpema idha no āvuso ko viseso ko adhippāyo kiṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page168.

Nānākaraṇaṃ samaṇassa vā gotamassa amhākaṃ vā yadidaṃ dhammadesanāya vā dhammadesanaṃ anusāsaniyā vā anusāsaninti . atha kho mayaṃ bhante tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ bhāsitaṃ neva abhinandimha nappaṭikkosimha anabhinanditvā appaṭikkositvā uṭṭhāyāsanā pakkamimha bhagavato santike etassa bhāsitassa atthaṃ ājānissāmāti. [196] Evaṃvādino bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā evamassu vacanīyā ko panāvuso kāmānaṃ assādo ko ādīnavo kiṃ nissaraṇaṃ ko rūpānaṃ assādo ko ādīnavo kiṃ nissaraṇaṃ ko vedanānaṃ assādo ko ādīnavo kiṃ nissaraṇanti . evaṃ puṭṭhā bhikkhave aññatitthiyā paribbājakā na ceva sampāyissanti uttariñca vighātaṃ āpajjissanti taṃ kissa hetu yathātaṃ bhikkhave avisayasmiṃ . nāhantaṃ bhikkhave passāmi sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya yo imesaṃ pañhānaṃ veyyākaraṇena cittaṃ ārādheyya aññatra tathāgatena vā tathāgatasāvakena vā ito vā pana sutvā. [197] Ko ca bhikkhave kāmānaṃ assādo . pañcime bhikkhave kāmaguṇā katame pañca cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasañhitā rajanīyā sotaviññeyyā saddā ... Ghānaviññeyyā gandhā ... jivhāviññeyyā rasā ... Kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasañhitā rajanīyā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page169.

Ime kho bhikkhave pañca kāmaguṇā . yaṃ kho bhikkhave ime pañca kāmaguṇe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ ayaṃ kāmānaṃ assādo. [198] Ko ca bhikkhave kāmānaṃ ādīnavo . idha bhikkhave kulaputto yena sippuṭṭhānena 1- jīvikaṃ kappeti yadi muddhāya yadi gaṇanāya yadi saṅkhānena yadi kasiyā yadi vaṇijjāya yadi gorakkhena yadi issatthena yadi rājaporisena yadi sippaññatarena sītassa purakkhato uṇhassa purakkhato ḍaṃsamakasavātātapasiriṃsapasamphassehi rissamāno khuppipāsāya miyyamāno 2- ayampi bhikkhave kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu. {198.1} Tassa ce bhikkhave kulaputtassa evaṃ uṭṭhahato ghaṭato vāyamato te bhogā nābhinipphajjanti so socati kilamati paridevati urattāḷiṃ kandati sammohaṃ āpajjati moghaṃ vata me uṭṭhānaṃ aphalo vata me vāyāmoti ayampi bhikkhave kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu. {198.2} Tassa ce bhikkhave kulaputtassa evaṃ uṭṭhahato ghaṭato vāyamato te bhogā abhinipphajjanti so tesaṃ bhogānaṃ ārakkhādhikaraṇaṃ dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti. Kinti te 3- bhoge neva rājāno hareyyuṃ na corā hareyyuṃ na aggi ḍaheyya na udakaṃ vaheyya na appiyā dāyādā hareyyunti. @Footnote: 1 Sī. Ma. sippaṭṭhānena . 2 Sī. Ma. Yu. mīyamāno . 3 Ma. Yu. me.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page170.

Tassa evaṃ ārakkhato gopayato te bhoge rājāno vā haranti corā vā haranti aggi vā ḍahati udakaṃ vā vahati appiyā dāyādā vā haranti so socati kilamati paridevati urattāḷiṃ kandati sammohaṃ āpajjati yampi me ahosi tampi no natthīti ayampi bhikkhave kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu. {198.3} Puna caparaṃ bhikkhave kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu rājānopi rājūhi vivadanti khattiyāpi khattiyehi vivadanti brāhmaṇāpi brāhmaṇehi vivadanti gahapatīpi gahapatīhi vivadanti mātāpi puttena vivadati puttopi mātarā vivadati pitāpi puttena vivadati puttopi pitarā vivadati bhātāpi bhātarā vivadati bhātāpi bhaginiyā vivadati bhaginīpi bhātarā vivadati sahāyopi sahāyena vivadati te tattha kalahaviggahavivādāpannā aññamaññaṃ pāṇīhipi upakkamanti leḍḍūhipi upakkamanti daṇḍehipi upakkamanti satthehipi upakkamanti te tattha maraṇampi niggacchanti maraṇamattampi dukkhaṃ ayampi bhikkhave kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu. {198.4} Puna caparaṃ bhikkhave kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu asicammaṃ gahetvā dhanukalāpaṃ sannayhitvā ubhatobyuḷhaṃ 1- saṅgāmaṃ pakkhandanti usūsupi @Footnote: 1 Sī. Ma. Yu. ubhatoviyūḷhaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page171.

Khippamānesu sattīsupi khippamānāsu asīsupi vijjotalantesu te tattha usūhipi vijjhanti sattiyāpi vijjhanti asināpi sīsaṃ chindanti te tattha maraṇampi niggacchanti maraṇamattampi dukkhaṃ ayampi bhikkhave kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu. {198.5} Puna caparaṃ bhikkhave kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu asicammaṃ gahetvā dhanukalāpaṃ sannayhitvā aṭṭāvalepanā 1- upakāriyo pakkhandanti usūsupi khippamānesu sattīsupi khippamānāsu asīsupi vijjotalantesu te tattha usūhipi vijjhanti sattiyāpi vijjhanti chakaṇaṭiyāpi 2- osiñcanti abhivaggenapi omaddanti asināpi sīsaṃ chindanti te tattha maraṇampi niggacchanti maraṇamattampi dukkhaṃ ayampi bhikkhave kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu. {198.6} Puna caparaṃ bhikkhave kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu sandhimpi chindanti nillopampi haranti ekāgārikampi karonti paripanthepi tiṭṭhanti paradārampi gacchanti tamenaṃ rājāno gahetvā vividhāni kammakaraṇāni 3- kārenti kasāhipi tāḷenti vettehipi tāḷenti aḍḍhadaṇḍakehipi tāḷenti hatthampi chindanti pādampi chindanti @Footnote: 1 Sī. Ma. Yu. addāvalepanā. 2 Sī. Yu. pakkaṭṭhiyā. Ma. chakaṇakāyapi. @3 Sī. Yu. vividhā kammakaraṇā. Ma. vividhā kammakāraṇā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page172.

Hatthapādampi chindanti kaṇṇampi chindanti nāsampi chindanti kaṇṇanāsampi chindanti bilaṅgathālikampi karonti saṅkhamuṇḍakampi karonti rāhumukhampi karonti jotimālikampi karonti hatthapajjotikampi karonti erakavattikampi karonti cīrakavāsikampi karonti eṇeyyakampi karonti balisamaṃsikampi karonti kahāpaṇakampi karonti khārāpaṭicchakampi karonti palighaparivattikampi karonti palālapīṭhakampi karonti tattenapi telena osiñcanti sunakhehipi khādāpenti jīvantampi sūle uttāsenti asināpi sīsaṃ chindanti te tattha maraṇampi niggacchanti maraṇamattampi dukkhaṃ ayampi bhikkhave kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu. {198.7} Puna caparaṃ bhikkhave kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu kāyena duccaritaṃ caranti vācāya duccaritaṃ caranti manasā duccaritaṃ caranti te kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya duccaritaṃ caritvā manasā duccaritaṃ caritvā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjanti ayampi bhikkhave kāmānaṃ ādīnavo samparāyiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu. [199] Kiñca bhikkhave kāmānaṃ nissaraṇaṃ . yo kho bhikkhave kāmesu chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ idaṃ kāmānaṃ nissaraṇaṃ. [200] Ye hi keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page173.

Evaṃ kāmānaṃ assādañca assādato ādīnavañca ādīnavato nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ nappajānanti te vata sāmaṃ vā kāme parijānissanti paraṃ vā tathattāya samādapessanti yathāpaṭipanno kāme parijānissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati . ye ca kho keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā evaṃ kāmānaṃ assādañca assādato ādīnavañca ādīnavato nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ pajānanti te vata sāmaṃ vā kāme parijānissanti paraṃ vā tathattāya samādapessanti yathāpaṭipanno kāme parijānissatīti ṭhānametaṃ vijjati. [201] Ko ca bhikkhave rūpānaṃ assādo . Seyyathāpi bhikkhave khattiyakaññā vā brāhmaṇakaññā vā gahapatikaññā vā paṇṇarasavassuddesikā vā soḷasavassuddesikā vā nātidīghā nātirassā nātikisā nātithūlā nātikāḷikā 1- nāccodātā paramā sā bhikkhave tasmiṃ samaye subhā vaṇṇanibhāti . evaṃ bhanteti 2-. Yaṃ kho bhikkhave subhaṃ vaṇṇanibhaṃ paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ ayaṃ rūpānaṃ assādo. [202] Ko ca bhikkhave rūpānaṃ ādīnavo . Idha bhikkhave tameva bhaginiṃ passeyya aparena samayena asītikaṃ vā navutikaṃ vā vassasatikaṃ vā jātiyā jiṇṇaṃ gopāṇasivaṅkaṃ bhoggaṃ daṇḍaparāyanaṃ pavedhamānaṃ gacchantiṃ āturaṃ gatayobbanaṃ khaṇḍadantiṃ palitakesiṃ vilūnaṃ khallitasiraṃ valīnaṃ tilakāhatagattaṃ . taṃ kiṃ maññatha bhikkhave yā purimā subhā @Footnote: 1 Ma. nātikāḷī. 2 Ma. Yu. itisaddo natthi. ito pāṭhapadaṃpi īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page174.

Vaṇṇanibhā sā antarahitā ādīnavo pātubhūtoti . evaṃ bhanteti . Ayaṃ 1- bhikkhave rūpānaṃ ādīnavo. {202.1} Puna caparaṃ bhikkhave tameva bhaginiṃ passeyya ābādhikaṃ dukkhitaṃ bāḷhagilānaṃ sake muttakarīse palipannaṃ semānaṃ aññehi vuṭṭhāpiyamānaṃ aññehi sampavesiyamānaṃ 2- . taṃ kiṃ maññatha bhikkhave yā purimā subhā vaṇṇanibhā sā antarahitā ādīnavo pātubhūtoti . Evaṃ bhanteti. Ayampi bhikkhave rūpānaṃ ādīnavo. {202.2} Puna caparaṃ bhikkhave tameva bhaginiṃ passeyya sarīraṃ sīvathikāya chaḍḍitaṃ ekāhamataṃ vā dvīhamataṃ vā tīhamataṃ vā uddhumātakaṃ vā vinīlakaṃ vipubbakajātaṃ . taṃ kiṃ maññatha bhikkhave yā purimā subhā vaṇṇanibhā sā antarahitā ādīnavo pātubhūtoti . evaṃ bhanteti . ayampi bhikkhave rūpānaṃ ādīnavo. {202.3} Puna caparaṃ bhikkhave tameva bhaginiṃ passeyya sarīraṃ sīvathikāya chaḍḍitaṃ kākehi vā khajjamānaṃ gijjhehi vā khajjamānaṃ kulalehi vā khajjamānaṃ suvānehi vā khajjamānaṃ siṅgālehi vā khajjamānaṃ vividhehi vā pāṇakajātikehi khajjamānaṃ . taṃ kiṃ maññatha bhikkhave yā purimā subhā vaṇṇanibhā sā antarahitā ādīnavo pātubhūtoti . evaṃ bhanteti . Ayampi bhikkhave rūpānaṃ ādīnavo. {202.4} Puna caparaṃ bhikkhave tameva bhaginiṃ passeyya sarīraṃ sīvathikāya chaḍḍitaṃ aṭṭhikasaṅkhalikaṃ samaṃsalohitaṃ nhārusambandhaṃ .pe. aṭṭhikasaṅkhalikaṃ nimmaṃsalohitamakkhitaṃ nhārusambandhaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. ayampi. 2 Ma. Yu. saṃvesiyamānanti dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page175.

.pe. Aṭṭhikasaṅkhalikaṃ apagatamaṃsalohitaṃ nhārusambandhaṃ .pe. aṭṭhikāni apagatanhārusambandhāni 1- disāvidisā vikkhittāni aññena hatthaṭṭhikaṃ aññena pādaṭṭhikaṃ [2]- aññena jaṅghaṭṭhikaṃ aññena ūruṭṭhikaṃ aññena kaṭiṭṭhikaṃ aññena piṭṭhikaṇṭakaṭṭhikaṃ aññena phāsukaṭṭhikaṃ aññena uraṭṭhikaṃ aññena bāhuṭṭhikaṃ aññena aṃsaṭṭhikaṃ aññena gīvaṭṭhikaṃ aññena hanuṭṭhikaṃ aññena dantaṭṭhikaṃ aññena sīsakaṭāhaṃ . taṃ kiṃ maññatha bhikkhave yā purimā subhā vaṇṇanibhā sā antarahitā ādīnavo pātubhūtoti . evaṃ bhanteti . ayampi bhikkhave rūpānaṃ ādīnavo. {202.5} Puna caparaṃ bhikkhave tameva bhaginiṃ passeyya sarīraṃ sīvathikāya chaḍḍitaṃ aṭṭhikāni setāni saṅkhavaṇṇūpanibhāni .pe. Aṭṭhikāni puñjakitāni terovassikāni .pe. aṭṭhikāni pūtīni cuṇṇakajātāni . taṃ kiṃ maññatha bhikkhave yā purimā subhā vaṇṇanibhā sā antarahitā ādīnavo pātubhūtoti . evaṃ bhanteti . Ayampi bhikkhave rūpānaṃ ādīnavo. [203] Kiñca bhikkhave rūpānaṃ nissaraṇaṃ . yo bhikkhave rūpesu chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ idaṃ rūpānaṃ nissaraṇaṃ. [204] Ye hi keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā evaṃ rūpānaṃ assādañca assādato ādīnavañca ādīnavato nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ nappajānanti te vata sāmaṃ vā rūpe parijānissanti paraṃ vā tathattāya samādapessanti yathāpaṭipanno rūpe @Footnote: 1 Ma. Yu. apagatasambandhāni. 2 Ma. aññena gopphakaṭṭhikaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page176.

Parijānissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati . ye ca kho keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā evaṃ rūpānaṃ assādañca assādato ādīnavañca ādīnavato nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ pajānanti te vata sāmaṃ vā rūpe parijānissanti paraṃ vā tathattāya samādapessanti yathāpaṭipanno rūpe parijānissatīti ṭhānametaṃ vijjati. [205] Ko ca bhikkhave vedanānaṃ assādo . idha bhikkhave bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati . yasmiṃ samaye bhikkhave bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati neva tasmiṃ samaye attabyābādhāyapi ceteti na parabyābādhāyapi ceteti na ubhayabyābādhāyapi ceteti abyāpajjhaṃyeva tasmiṃ samaye vedanaṃ vedeti abyāpajjhaparamāhaṃ bhikkhave vedanānaṃ assādaṃ vadāmi. {205.1} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati . yasmiṃ samaye bhikkhave bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā .pe. viharati neva tasmiṃ samaye attabyābādhāyapi ceteti .pe. Vedeti abyāpajjhaparamāhaṃ bhikkhave vedanānaṃ assādaṃ vadāmi. {205.2} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti yantaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page177.

Ariyā ācikkhanti upekkhako satimā sukhavihārīti tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati . yasmiṃ samaye bhikkhave bhikkhu pītiyā ca virāgā .pe. viharati neva tasmiṃ samaye .pe. vedeti abyāpajjhaparamāhaṃ bhikkhave vedanānaṃ assādaṃ vadāmi. {205.3} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati . yasmiṃ samaye bhikkhave bhikkhu sukhassa ca .pe. Viharati neva tasmiṃ samaye attabyābādhāyapi ceteti na parabyābādhāyapi ceteti na ubhayabyābādhāyapi ceteti abyāpajjhaṃyeva tasmiṃ samaye vedanaṃ vedeti abyāpajjhaparamāhaṃ bhikkhave vedanānaṃ assādaṃ vadāmi. [206] Ko ca bhikkhave vedanānaṃ ādīnavo . yaṃ bhikkhave vedanā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā ayaṃ vedanānaṃ ādīnavo. [207] Kiñca bhikkhave vedanānaṃ nissaraṇaṃ . yo bhikkhave vedanānaṃ 1- chandarāgavinayo chandarāgappahānaṃ idaṃ vedanānaṃ nissaraṇaṃ. [208] Ye hi keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā evaṃ vedanānaṃ assādañca assādato ādīnavañca ādīnavato nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ nappajānanti te vata sāmaṃ vā vedanā 2- parijānissanti paraṃ vā tathattāya samādapessanti yathāpaṭipanno vedanā 3- parijānissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati . Ye ca @Footnote: 1 Ma. Yu. vedanāsu. 2-3 Ma. vedanaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page178.

Kho keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā evaṃ vedanānaṃ assādañca assādato ādīnavañca ādīnavato nissaraṇañca nissaraṇato yathābhūtaṃ pajānanti te vata sāmaṃ vā vedanā 1- parijānissanti paraṃ vā tathattāya samādapessanti yathāpaṭipanno vedanā 2- parijānissatīti ṭhānametaṃ vijjatīti. Idamavoca bhagavā attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti. Mahādukkhakkhandhasuttaṃ niṭṭhitaṃ tatiyaṃ. @Footnote: 1-2 Ma. vedanaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page179.

Cūḷadukkhakkhandhasuttaṃ [209] Evamme sutaṃ ekaṃ samayaṃ bhagavā sakkesu viharati kapilavatthusmiṃ nigrodhārāme . atha kho mahānāmo sakko yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinno kho mahānāmo sakko bhagavantaṃ etadavoca dīgharattāhaṃ bhante bhagavatā evaṃ dhammaṃ desitaṃ ājānāmi lobho cittassa upakkileso doso cittassa upakkileso moho cittassa upakkilesoti . evañcāhaṃ bhante bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi lobho cittassa upakkileso doso cittassa upakkileso moho cittassa upakkilesoti . atha ca pana me ekadā lobhadhammāpi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti dosadhammāpi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti mohadhammāpi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti tassa mayhaṃ bhante evaṃ hoti kosu nāma me dhammo ajjhattaṃ appahīno yena me ekadā lobhadhammāpi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti dosadhammāpi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti mohadhammāpi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhantīti. [210] So eva kho te mahānāma dhammo ajjhattaṃ appahīno yena te ekadā lobhadhammāpi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti dosadhammāpi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti mohadhammāpi cittaṃ pariyādāya tiṭṭhanti . so ca hi te mahānāma dhammo ajjhattaṃ pahīno abhavissa . na tvaṃ agāraṃ ajjhāvaseyyāsi na kāme paribhuñjeyyāsi . yasmā ca kho te mahānāma so eva dhammo ajjhattaṃ appahīno tasmā tvaṃ agāraṃ ajjhāvasasi kāme paribhuñjasi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page180.

[211] Appassādā kāmā bahudukkhā bahūpāyāsā ādīnavo ettha bhiyyoti iti cepi mahānāma ariyasāvakassa yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhaṃ hoti . so ca aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehi pītisukhaṃ nādhigacchati aññaṃ vā tato santataraṃ atha kho so neva tāva anāvaṭṭī kāmesu hoti . yato ca kho mahānāma ariyasāvakassa appassādā kāmā bahudukkhā bahūpāyāsā ādīnavo ettha bhiyyoti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhaṃ hoti. So ca aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehi pītisukhaṃ adhigacchati aññaṃ vā tato santataraṃ atha kho so anāvaṭṭī kāmesu hoti. {211.1} Mayhampi kho mahānāma pubbeva sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato appassādā kāmā bahudukkhā bahūpāyāsā ādīnavo ettha bhiyyoti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhaṃ hoti . so ca aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehi pītisukhaṃ nājjhagamiṃ 1- aññaṃ vā tato santataraṃ atha khvāhaṃ neva tāva anāvaṭṭī kāmesu paccaññāsiṃ . yato ca kho me mahānāma appassādā kāmā bahudukkhā bahūpāyāsā ādīnavo ettha bhiyyoti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhaṃ ahosi . so ca aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehi pītisukhaṃ ajjhagamiṃ aññañca tato santataraṃ athāhaṃ anāvaṭṭī kāmesu paccaññāsiṃ. @Footnote: 1 Ma. Yu. nājjhagamaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page181.

[212] Ko ca mahānāma kāmānaṃ assādo . pañcime mahānāma kāmaguṇā katame pañca cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasañhitā rajanīyā sotaviññeyyā saddā ... ghānaviññeyyā gandhā ... jivhāviññeyyā rasā ... Kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasañhitā rajanīyā ime kho mahānāma pañca kāmaguṇā . Yaṃ kho mahānāma ime pañca kāmaguṇe paṭicca uppajjati sukhaṃ somanassaṃ ayaṃ kāmānaṃ assādo. [213] Ko ca mahānāma kāmānaṃ ādīnavo . idha mahānāma kulaputto yena sippuṭṭhānena jīvikaṃ kappeti yadi muddhāya yadi gaṇanāya yadi saṅkhānena yadi kasiyā yadi vaṇijjāya yadi gorakkhena yadi issatthena yadi rājaporisena yadi sippaññatarena sītassa purakkhato uṇhassa purakkhato ḍaṃsamakasavātātapasariṃsapasamphassehi rissamāno khuppipāsāya miyyamāno ayampi mahānāma kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu. {213.1} Tassa ce mahānāma kulaputtassa evaṃ uṭṭhahato ghaṭato vāyamato te bhogā nābhinipphajjanti so socati kilamati paridevati urattāḷiṃ kandati sammohaṃ āpajjati moghaṃ vata me uṭṭhānaṃ aphalo vata me vāyāmoti . ayampi mahānāma kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page182.

Kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu. {213.2} Tassa ce mahānāma kulaputtassa evaṃ uṭṭhahato ghaṭato vāyamato te bhogā abhinipphajjanti so tesaṃ bhogānaṃ ārakkhādhikaraṇaṃ dukkhaṃ domanassaṃ paṭisaṃvedeti kinti me bhoge neva rājāno hareyyuṃ na corā hareyyuṃ na aggi ḍaheyya na udakaṃ vaheyya na appiyā dāyādā hareyyunti . tassa evaṃ ārakkhato gopayato te bhoge rājāno vā haranti corā vā haranti aggi vā ḍahati udakaṃ vā vahati appiyā dāyādā vā haranti so socati kilamati paridevati urattāḷiṃ kandati sammohaṃ āpajjati yampi me ahosi tampi no natthīti . ayampi mahānāma kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu. [214] Puna caparaṃ mahānāma kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu rājānopi rājūhi vivadanti khattiyāpi khattiyehi vivadanti brāhmaṇāpi brāhmaṇehi vivadanti gahapatīpi gahapatīhi vivadanti mātāpi puttena vivadati puttopi mātarā vivadati pitāpi puttena vivadati puttopi pitarā vivadati bhātāpi bhātarā vivadati bhātāpi bhaginiyā vivadati bhaginīpi bhātarā vivadati sahāyopi sahāyena vivadati . te tattha kalahaviggahavivādāpannā aññamaññaṃ pāṇīhipi upakkamanti leḍḍūhipi upakkamanti daṇḍehipi upakkamanti satthehipi upakkamanti te tattha maraṇampi niggacchanti maraṇamattampi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page183.

Dukkhaṃ . ayampi mahānāma kāmānaṃ ādīnavo dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu. [215] Puna caparaṃ mahānāma kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu asicammaṃ gahetvā dhanukalāpaṃ sannayhitvā ubhatobyuḷhaṃ saṅgāmaṃ pakkhandanti . usūsupi khippamānesu sattīsupi khippamānāsu asīsupi vijjotalantesu te tattha usūhipi vijjhanti sattiyāpi vijjhanti asināpi sīsaṃ chindanti te tattha maraṇampi niggacchanti maraṇamattampi dukkhaṃ . ayampi mahānāma kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu. [216] Puna caparaṃ mahānāma kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu asicammaṃ gahetvā dhanukalāpaṃ sannayhitvā aṭṭāvalepanā upakāriyo pakkhandanti . usūsupi khippamānesu sattīsupi khippamānāsu asīsupi vijjotalantesu te tattha usūhipi vijjhanti sattiyāpi vijjhanti chakaṇaṭiyāpi 1- osiñcanti abhivaggenapi omaddanti asināpi sīsaṃ chindanti te tattha maraṇampi niggacchanti maraṇamattampi dukkhaṃ . ayampi mahānāma kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu. [217] Puna caparaṃ mahānāma kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu sandhimpi chindanti nillopampi haranti ekāgārikampi @Footnote: 1 Ma. chakaṇakāyapi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page184.

Karonti panthepi tiṭṭhanti paradārampi gacchanti tamenaṃ rājāno gahetvā vividhāni kammakaraṇāni kārenti . kasāhipi tāḷenti vettehipi tāḷenti aḍḍhadaṇḍakehipi tāḷenti .pe. jotimālikampi karonti hatthapajjotikampi karonti erakavattikampi karonti cīrakavāsikampi karonti eṇeyyakampi karonti balisamaṃsikampi karonti kahāpaṇakampi karonti khārāpaṭicchakampi karonti palighapalivattikampi karonti palālapīṭhakampi karonti tattenapi telena osiñcanti sunakhehipi khādāpenti jīvantampi sūle uttāsenti asināpi sīsaṃ chindanti te tattha maraṇampi niggacchanti maraṇamattampi dukkhaṃ . ayampi mahānāma kāmānaṃ ādīnavo sandiṭṭhiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu. [218] Puna caparaṃ mahānāma kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu kāyena duccaritaṃ caranti vācāya duccaritaṃ caranti manasā duccaritaṃ caranti te kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya duccaritaṃ caritvā manasā duccaritaṃ caritvā kāyassa bhedā parammaraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjanti . ayaṃ 1- mahānāma kāmānaṃ ādīnavo samparāyiko dukkhakkhandho kāmahetu kāmanidānaṃ kāmādhikaraṇaṃ kāmānameva hetu. [219] Ekamidāhaṃ mahānāma samayaṃ rājagahe viharāmi gijjhakūṭe pabbate . tena kho pana samayena sambahulā niganthā isigilipasse @Footnote: 1 Ma. ayampi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page185.

Kāḷasilāyaṃ ubbhaṭṭhakā honti āsanapaṭikkhittā opakkamikā dukkhā tippā kharā kaṭukā vedanā vediyanti . atha khvāhaṃ 1- mahānāma sāyaṇhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yena isigilipasse 2- kāḷasilā yena 3- niganthā tenupasaṅkamiṃ upasaṅkamitvā te niganthe etadavocaṃ kinnu tumhe āvuso niganthā ubbhaṭṭhakā hotha 4- āsanapaṭikkhittā opakkamikā dukkhā tippā kharā kaṭukā vedanā vediyathāti. {219.1} Evaṃ vutte mahānāma te niganthā maṃ etadavocuṃ nigantho āvuso nāṭaputto sabbaññū sabbadassāvī aparisesaṃ ñāṇadassanaṃ paṭijānāti carato ca me tiṭṭhato ca suttassa ca jāgarassa ca satataṃ samitaṃ ñāṇadassanaṃ paccupaṭṭhitanti so evamāha atthi kho bho 5- niganthā pubbe pāpakammaṃ kataṃ taṃ imāya dukkhāya 6- dukkarakārikāya nijjaretha 7- yaṃ panettha etarahi kāyena saṃvutā vācāya saṃvutā manasā saṃvutā taṃ āyatiṃ pāpassa kammassa akaraṇaṃ iti purāṇānaṃ kammānaṃ tapasā byantībhāvā navānaṃ kammānaṃ akaraṇā āyatiṃ anavassavo āyatiṃ anavassavā kammakkhayo kammakkhayā dukkhakkhayo dukkhakkhayā vedanākkhayo vedanākkhayā sabbaṃ dukkhaṃ nijjiṇṇaṃ bhavissatīti . tañca pana amhākaṃ ruccati ceva khamati ca tena camha attamanāti. @Footnote: 1 Sī. Yu. atha khohaṃ. 2 Sī. Yu. isigilipassaṃ. 3 Ma. Yu. te.. 4 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho @natthi. 5 Sī. Yu. vo. 6 Sī. Ma. Yu. kaṭukāya. 7 Ma. nijjīretha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page186.

[220] Evaṃ vutte ahaṃ mahānāma te niganthe etadavocaṃ kiṃ pana tumhe āvuso niganthā jānātha ahuvamheva mayaṃ pubbe na nāhuvamhāti . no hidaṃ āvusoti . kiṃ pana tumhe āvuso niganthā jānātha akaramheva mayaṃ pubbe pāpakammaṃ na nākaramhāti . no hidaṃ āvusoti 1-. Kiṃ pana tumhe āvuso niganthā jānātha evarūpaṃ vā evarūpaṃ vā pāpakammaṃ akaramhāti . no hidaṃ āvusoti . kiṃ pana tumhe āvuso niganthā jānātha ettakaṃ vā dukkhaṃ nijjiṇṇaṃ ettakaṃ vā dukkhaṃ nijjaretabbaṃ 2- ettakamhi vā dukkhe nijjiṇṇe sabbaṃ dukkhaṃ nijjiṇṇaṃ bhavissatīti . no hidaṃ āvusoti . kiṃ pana tumhe āvuso niganthā jānātha diṭṭheva dhamme akusalānaṃ dhammānaṃ pahānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadanti . No hidaṃ āvusoti. {220.1} Iti kira tumhe āvuso niganthā na jānātha ahuvamheva mayaṃ pubbe na nāhuvamhāti na jānātha akaramheva mayaṃ pubbe pāpakammaṃ na nākaramhāti na jānātha evarūpaṃ vā evarūpaṃ vā pāpakammaṃ akaramhāti na jānātha ettakaṃ vā dukkhaṃ nijjiṇṇaṃ ettakaṃ vā dukkhaṃ nijjaretabbaṃ ettake vā dukkhe nijjiṇṇe sabbaṃ dukkhaṃ nijjiṇṇaṃ bhavissatīti na jānātha diṭṭheva dhamme akusalānaṃ dhammānaṃ pahānaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadaṃ evaṃ sante āvuso niganthā ye loke luddā lohitapāṇino kurūrakammantā manussesu pacchā jātā te niganthesu pabbajjantīti . @Footnote: 1 Ma. Yu. itisaddo natthi. ito pāṭhapadaṃpi īdisameva. @2 Ma. nijjīretabbaṃ. ito paraṃpi idisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page187.

Na kho āvuso gotama sukhena sukhaṃ adhigantabbaṃ dukkhena kho sukhaṃ adhigantabbaṃ sukhena ca āvuso gotama sukhaṃ adhigantabbaṃ abhavissa rājā māgadho seniyo bimbisāro sukhaṃ adhigaccheyya rājā māgadho seniyo bimbisāro sukhavihāritaro āyasmatā gotamenāti. {220.2} Addhāyasmantehi niganthehi sahasā appaṭisaṅkhā vācā bhāsitā na kho āvuso gotama sukhena sukhaṃ adhigantabbaṃ dukkhena kho sukhaṃ adhigantabbaṃ sukhena ca āvuso gotama sukhaṃ adhigantabbaṃ abhavissa rājā māgadho seniyo bimbisāro sukhaṃ adhigaccheyya rājā māgadho seniyo bimbisāro sukhavihāritaro āyasmatā gotamenāti apica ahameva tattha paṭipucchitabbo ko nu kho āyasmantānaṃ sukhavihāritaro rājā vā māgadho seniyo bimbisāro āyasmā vā gotamoti. {220.3} Addhāvuso gotama amhehi sahasā appaṭisaṅkhā vācā bhāsitā na kho āvuso gotama sukhena sukhaṃ adhigantabbaṃ dukkhena kho sukhaṃ adhigantabbaṃ sukhena ca āvuso gotama sukhaṃ adhigantabbaṃ abhavissa rājā māgadho seniyo bimbisāro sukhaṃ adhigaccheyya rājā māgadho seniyo bimbisāro sukhavihāritaro āyasmatā gotamenāti apica tiṭṭhatetaṃ idānipi mayaṃ āyasmantaṃ gotamaṃ pucchāma ko nu kho āyasmantānaṃ sukhavihāritaro rājā vā māgadho seniyo bimbisāro āyasmā vā gotamoti . tenahāvuso niganthā tumhe tattha paṭipucchissāmi yathā vo khameyya tathā naṃ byākareyyātha taṃ kiṃ maññathāvuso niganthā pahoti rājā māgadho seniyo bimbisāro

--------------------------------------------------------------------------------------------- page188.

Aniñjamāno kāyena abhāsamāno vācaṃ satta rattindivāni ekantasukhaṃ paṭisaṃvedī viharitunti . no hidaṃ āvusoti . taṃ kiṃ maññathāvuso niganthā pahoti rājā māgadho seniyo bimbisāro aniñjamāno kāyena abhāsamāno vācaṃ cha rattindivāni ... Pañca rattindivāni ... Cattāri rattindivāni ... tīṇi rattindivāni ... Dve rattindivāni ... Ekaṃ rattindivaṃ ekantasukhaṃ paṭisaṃvedī viharitunti . no hidaṃ āvusoti. Ahaṃ kho āvuso niganthā pahomi aniñjamāno kāyena abhāsamāno vācaṃ ekaṃ rattindivaṃ ekantasukhaṃ paṭisaṃvedī viharituṃ. {220.4} Ahaṃ kho āvuso niganthā pahomi aniñjamāno kāyena abhāsamāno vācaṃ dve rattindivāni ... Tīṇi rattindivāni ... Cattāri rattindivāni ... pañca rattindivāni ... cha rattindivāni ... Satta rattindivāni ekantasukhaṃ paṭisaṃvedī viharituṃ . taṃ kiṃ maññathāvuso niganthā evaṃ sante ko sukhaṃ viharati 1- rājā vā māgadho seniyo bimbisāro ahaṃ vāti . evaṃ sante āyasmā ca 2- gotamo sukhavihāritaro raññā māgadhena seniyena bimbisārenāti. Idamavoca bhagavā attamano mahānāmo sakko bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti. Cūḷadukkhakkhandhasuttaṃ niṭṭhitaṃ catutthaṃ. ------------- @Footnote: 1 Ma. Yu. viharataro. 2 Ma. Yu. va..

--------------------------------------------------------------------------------------------- page189.

Anumānasuttaṃ [221] Evamme sutaṃ ekaṃ samayaṃ āyasmā mahāmoggallāno bhaggesu viharati suṃsumāragire bhesakaḷāvane migadāye . tatra kho āyasmā mahāmoggallāno bhikkhū āmantesi āvuso bhikkhavoti . Āvusoti kho te bhikkhū āyasmato mahāmoggallānassa paccassosuṃ. [222] Āyasmā mahāmoggallāno etadavoca pavāreti cepi āvuso bhikkhu vadantu maṃ āyasmanto vacanīyomhi āyasmantehīti so ca hoti dubbaco dovacassakaraṇehi dhammehi samannāgato akkhamo appadakkhiṇaggāhī anusāsaniṃ atha kho [1]- sabrahmacārī na ceva vattabbaṃ maññanti na ca anusāsitabbaṃ maññanti na ca tasmiṃ puggale vissāsaṃ āpajjitabbaṃ maññanti. {222.1} Katame cāvuso dovacassakaraṇā dhammā . idhāvuso bhikkhu pāpiccho hoti pāpikānaṃ icchānaṃ vasaṅgato yampāvuso bhikkhu pāpiccho hoti pāpikānaṃ icchānaṃ vasaṅgato ayampi dhammo dovacassakaraṇo . puna caparaṃ āvuso bhikkhu attukkaṃsako hoti paravambhī yampāvuso bhikkhu attukkaṃsako hoti paravambhī ayampi dhammo dovacassakaraṇo . puna caparaṃ āvuso bhikkhu kodhano hoti kodhābhibhūto yampāvuso bhikkhu kodhano hoti kodhābhibhūto ayampi dhammo dovacassakaraṇo . puna caparaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. naṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page190.

Āvuso bhikkhu kodhano hoti kodhahetu upanāhī yampāvuso bhikkhu kodhano hoti kodhahetu upanāhī ayampi dhammo dovacassakaraṇo. {222.2} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu kodhano hoti kodhahetu abhisaṅkī 1- yampāvuso bhikkhu kodhano hoti kodhahetu abhisaṅkī ayampi dhammo dovacassakaraṇo . puna caparaṃ āvuso bhikkhu kodhano hoti kodhasāmantaṃ 2- vācaṃ nicchāretā yampāvuso bhikkhu kodhano hoti kodhasāmantaṃ vācaṃ nicchāretā ayampi dhammo dovacassakaraṇo . Puna caparaṃ āvuso bhikkhu cudito 3- codakena codakaṃ paṭippharati yampāvuso bhikkhu cudito codakena codakaṃ paṭippharati ayampi dhammo dovacassakaraṇo . puna caparaṃ āvuso bhikkhu cudito codakena codakaṃ apasādeti yampāvuso bhikkhu cudito codakena codakaṃ apasādeti ayampi dhammo dovacassakaraṇo. {222.3} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu cudito codakena codakassa paccāropeti yampāvuso bhikkhu cudito codakena codakassa paccāropeti ayampi dhammo dovacassakaraṇo . puna caparaṃ āvuso bhikkhu cudito codakena codakaṃ 4- aññenaññaṃ paṭicarati bahiddhākathaṃ apanāmeti kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti yampāvuso bhikkhu cudito codakena codakaṃ 4- aññenaññaṃ paṭicarati bahiddhākathaṃ apanāmeti kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti ayampi dhammo dovacassakaraṇo . puna caparaṃ āvuso bhikkhu cudito codakena @Footnote: 1 Sī. abhisaṅgī. 2 Po. Ma. kodhasāmantā. sabbatthāpi īdisameva. @3 Po. Ma. codito. ito paraṃ īdisameva . 4 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page191.

Apadāne na sampāyati yampāvuso bhikkhu cudito codakena apadāne na sampāyati ayampi dhammo dovacassakaraṇo . puna caparaṃ āvuso bhikkhu makkhī hoti paḷāsī yampāvuso bhikkhu makkhī hoti paḷāsī ayampi dhammo dovacassakaraṇo. {222.4} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu issukī hoti maccharī yampāvuso bhikkhu issukī hoti maccharī ayampi dhammo dovacassakaraṇo . puna caparaṃ āvuso bhikkhu saṭho hoti māyāvī yampāvuso bhikkhu saṭho hoti māyāvī ayampi dhammo dovacassakaraṇo . puna caparaṃ āvuso bhikkhu thaddho hoti atimānī yampāvuso bhikkhu thaddho hoti atimānī ayampi dhammo dovacassakaraṇo . puna caparaṃ āvuso bhikkhu sandiṭṭhiparāmāsī hoti ādhānagāhī duppaṭinissaggī yampāvuso bhikkhu sandiṭṭhiparāmāsī hoti ādhānagāhī duppaṭinissaggī ayampi dhammo dovacassakaraṇo . Ime vuccantāvuso dovacassakaraṇā dhammā. [223] No cepi āvuso bhikkhu pavāreti vadantu maṃ āyasmanto vacanīyomhi āyasmantehīti so ca hoti suvaco sovacassakaraṇehi dhammehi samannāgato khamo padakkhiṇaggāhī anusāsaniṃ atha kho naṃ sabrahmacārī vattabbañceva maññanti anusāsitabbañca maññanti tasmiṃ ca puggale vissāsaṃ āpajjitabbaṃ maññanti . katame cāvuso sovacassakaraṇā dhammā. {223.1} Idhāvuso bhikkhu na pāpiccho hoti na pāpikānaṃ icchānaṃ vasaṅgato yampāvuso bhikkhu na pāpiccho hoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page192.

Na pāpikānaṃ icchānaṃ vasaṅgato ayampi dhammo sovacassakaraṇo . Puna caparaṃ āvuso bhikkhu anattukkaṃsako hoti aparavambhī yampāvuso bhikkhu anattukkaṃsako hoti aparavambhī ayampi dhammo sovacassakaraṇo . Puna caparaṃ āvuso bhikkhu na kodhano hoti na kodhābhibhūto yampāvuso bhikkhu na kodhano hoti na kodhābhibhūto ayampi dhammo sovacassakaraṇo. Puna caparaṃ āvuso bhikkhu na kodhano hoti na kodhahetu upanāhī yampāvuso bhikkhu na kodhano hoti na kodhahetu upanāhī ayampi dhammo sovacassakaraṇo. {223.2} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu na kodhano hoti na kodhahetu abhisaṅkī yampāvuso bhikkhu na kodhano hoti na kodhahetu abhisaṅkī ayampi dhammo sovacassakaraṇo . puna caparaṃ āvuso bhikkhu na kodhano hoti na kodhasāmantaṃ vācaṃ nicchāretā yampāvuso bhikkhu na kodhano hoti na kodhasāmantaṃ vācaṃ nicchāretā ayampi dhammo sovacassakaraṇo . Puna caparaṃ āvuso bhikkhu cudito codakena codakaṃ na paṭippharati yampāvuso bhikkhu cudito codakena codakaṃ na paṭippharati ayampi dhammo sovacassakaraṇo . puna caparaṃ āvuso bhikkhu cudito codakena codakaṃ na apasādeti yampāvuso bhikkhu cudito codakena codakaṃ na apasādeti ayampi dhammo sovacassakaraṇo. {223.3} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu cudito codakena codakassa na paccāropeti yampāvuso bhikkhu cudito codakena codakassa na paccāropeti ayampi dhammo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page193.

Sovacassakaraṇo . puna caparaṃ āvuso bhikkhu cudito codakena codakassa 1- na aññenaññaṃ paṭicarati na bahiddhākathaṃ apanāmeti na kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti yampāvuso bhikkhu cudito codakena codakassa na aññenaññaṃ paṭicarati na bahiddhākathaṃ apanāmeti na kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti ayampi dhammo sovacassakaraṇo . puna caparaṃ āvuso bhikkhu cudito codakena codakassa na apadāne na sampāyati yampāvuso bhikkhu cudito codakena codakassa na apadāne na sampāyati ayampi dhammo sovacassakaraṇo . puna caparaṃ āvuso bhikkhu amakkhī hoti apaḷāsī yampāvuso bhikkhu amakkhī hoti apaḷāsī ayampi dhammo sovacassakaraṇo. {223.4} Puna caparaṃ āvuso bhikkhu anissukī hoti amaccharī yampāvuso bhikkhu anissukī hoti amaccharī ayampi dhammo sovacassakaraṇo. Puna caparaṃ āvuso bhikkhu asaṭho hoti amāyāvī yampāvuso bhikkhu asaṭho hoti amāyāvī ayampi dhammo sovacassakaraṇo . Puna caparaṃ āvuso bhikkhu athaddho hoti anatimānī yampāvuso bhikkhu athaddho hoti anatimānī ayampi dhammo sovacassakaraṇo . Puna caparaṃ āvuso bhikkhu asandiṭṭhiparāmāsī hoti anādhānagāhī supaṭinissaggī yampāvuso bhikkhu asandiṭṭhiparāmāsī hoti anādhānagāhī supaṭinissaggī ayampi dhammo sovacassakaraṇo . Ime vuccantāvuso sovacassakaraṇā dhammā. @Footnote: 1 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho natthi. sabbatthāpi īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page194.

[224] Tatrāvuso bhikkhunā attanāva attānaṃ evaṃ anumānitabbaṃ 1- yo khvāyaṃ puggalo pāpiccho pāpikānaṃ icchānaṃ vasaṅgato ayaṃ me puggalo appiyo amanāpo ahañceva kho panassaṃ pāpiccho pāpikānaṃ icchānaṃ vasaṅgato ahaṃ passaṃ paresaṃ appiyo amanāpoti . Evaṃ jānantenāvuso bhikkhunā na pāpiccho bhavissāmi na pāpikānaṃ icchānaṃ vasaṅgatoti cittaṃ uppādetabbaṃ . yo khvāyaṃ puggalo attukkaṃsako paravambhī ayaṃ me puggalo appiyo amanāpo ahañceva kho panassaṃ attukkaṃsako paravambhī ahaṃ passaṃ paresaṃ appiyo amanāpoti . evaṃ jānantenāvuso bhikkhunā anattukkaṃsako bhavissāmi aparavambhīti cittaṃ uppādetabbaṃ . yo khvāyaṃ puggalo kodhano kodhābhibhūto ayaṃ me puggalo appiyo amanāpo ahañceva kho panassaṃ kodhano kodhābhibhūto ahaṃ passaṃ paresaṃ appiyo amanāpoti . evaṃ jānantenāvuso bhikkhunā na kodhano bhavissāmi na kodhābhibhūtoti cittaṃ uppādetabbaṃ. {224.1} Yo khvāyaṃ puggalo kodhano [2]- kodhahetu upanāhī ayaṃ me puggalo appiyo amanāpo ahañceva kho panassaṃ kodhano kodhahetu upanāhī ahaṃ passaṃ paresaṃ appiyo amanāpoti . evaṃ jānantenāvuso bhikkhunā na kodhano bhavissāmi na kodhahetu upanāhīti cittaṃ uppādetabbaṃ. Yo khvāyaṃ puggalo kodhano kodhahetu abhisaṅkī ayaṃ me puggalo appiyo amanāpo @Footnote: 1 Sī. anusāsitabbaṃ. Yu. anuminitabbaṃ. 2 Po. kodhābhibhūto.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page195.

Ahañceva kho panassaṃ kodhano kodhahetu abhisaṅkī . ahaṃ passaṃ paresaṃ appiyo amanāpoti . evaṃ jānantenāvuso bhikkhunā na kodhano bhavissāmi na kodhahetu abhisaṅkīti cittaṃ uppādetabbaṃ . Yo khvāyaṃ puggalo kodhano kodhasāmantaṃ vācaṃ nicchāretā ayaṃ me puggalo appiyo amanāpo ahañceva kho panassaṃ kodhano kodhasāmantaṃ vācaṃ nicchāretā ahaṃ passaṃ paresaṃ appiyo amanāpoti . Evaṃ jānantenāvuso bhikkhunā na kodhano bhavissāmi na kodhasāmantaṃ vācaṃ nicchāressāmīti cittaṃ uppādetabbaṃ . yo khvāyaṃ puggalo cudito codakena codakaṃ paṭippharati ayaṃ me puggalo appiyo amanāpo ahañceva kho pana cudito codakena codakaṃ paṭipphareyyaṃ ahaṃ passaṃ paresaṃ appiyo amanāpoti . evaṃ jānantenāvuso bhikkhunā cudito codakena codakaṃ nappaṭippharissāmīti cittaṃ uppādetabbaṃ. {224.2} Yo khvāyaṃ puggalo cudito codakena codakaṃ apasādeti ayaṃ me puggalo appiyo amanāpo ahañceva kho pana cudito codakena codakaṃ apasādeyyaṃ ahaṃ passaṃ paresaṃ appiyo amanāpoti . evaṃ jānantenāvuso bhikkhunā cudito codakena codakaṃ na apasādessāmīti cittaṃ uppādetabbaṃ . yo khvāyaṃ puggalo cudito codakena codakassa paccāropeti ayaṃ me puggalo appiyo amanāpo ahañceva kho pana cudito codakena codakassa paccāropeyyaṃ ahaṃ passaṃ paresaṃ appiyo amanāpoti .

--------------------------------------------------------------------------------------------- page196.

Evaṃ jānantenāvuso bhikkhunā cudito codakena codakassa na paccāropessāmīti cittaṃ uppādetabbaṃ . yo khvāyaṃ puggalo cudito codakena codakassa aññenaññaṃ paṭicarati bahiddhākathaṃ apanāmeti kopañca dosañca appaccayañca pātukaroti ayaṃ me puggalo appiyo amanāpo ahañceva kho pana cudito codakena codakassa aññenaññaṃ paṭicareyyaṃ bahiddhākathaṃ apanāmeyyaṃ kopañca dosañca appaccayañca pātukareyyaṃ ahaṃ passaṃ paresaṃ appiyo amanāpoti . evaṃ jānantenāvuso bhikkhunā cudito codakena na aññenaññaṃ paṭicarissāmi na bahiddhākathaṃ apanāmessāmi na kopañca dosañca appaccayañca pātukarissāmīti cittaṃ uppādetabbaṃ . yo khvāyaṃ puggalo cudito codakena apadāne na sampāyati ayaṃ me puggalo appiyo amanāpo ahañceva kho pana cudito codakena apadāne na sampāyeyyaṃ ahaṃ passaṃ paresaṃ appiyo amanāpoti . Evaṃ jānantenāvuso bhikkhunā cudito codakena na apadāne na sappāyissāmīti cittaṃ uppādetabbaṃ. {224.3} Yo khvāyaṃ puggalo makkhī paḷāsī ayaṃ me puggalo appiyo amanāpo ahañceva kho panassaṃ makkhī paḷāsī ahaṃ passaṃ paresaṃ appiyo amanāpoti . evaṃ jānantenāvuso bhikkhunā amakkhī bhavissāmi apaḷāsīti cittaṃ uppādetabbaṃ . yo khvāyaṃ puggalo issukī maccharī ayaṃ me puggalo appiyo amanāpo ahañceva kho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page197.

Panassaṃ issukī maccharī ahaṃ passaṃ paresaṃ appiyo amanāpoti . Evaṃ jānantenāvuso bhikkhunā anissukī bhavissāmi amaccharīti cittaṃ uppādetabbaṃ . yo khvāyaṃ puggalo saṭho māyāvī ayaṃ me puggalo appiyo amanāpo ahañceva kho panassaṃ saṭho māyāvī ahaṃ passaṃ paresaṃ appiyo amanāpoti . evaṃ jānantenāvuso bhikkhunā asaṭho bhavissāmi amāyāvīti cittaṃ uppādetabbaṃ. {224.4} Yo khvāyaṃ puggalo thaddho atimānī ayaṃ me puggalo appiyo amanāpo ahañceva kho panassaṃ thaddho atimānī ahaṃ passaṃ paresaṃ appiyo amanāpoti . evaṃ jānantenāvuso bhikkhunā athaddho bhavissāmi anatimānīti cittaṃ uppādetabbaṃ . yo khvāyaṃ puggalo sandiṭṭhiparāmāsī ādhānagāhī duppaṭinissaggī ayaṃ me puggalo appiyo amanāpo ahañceva kho panassaṃ sandiṭṭhiparāmāsī ādhānagāhī duppaṭinissaggī ahaṃ passaṃ paresaṃ appiyo amanāpoti . evaṃ jānantenāvuso bhikkhunā asandiṭṭhiparāmāsī bhavissāmi anādhānagāhī supaṭinissaggīti cittaṃ uppādetabbaṃ. [225] Tatrāvuso bhikkhunā attanāva attānaṃ evaṃ paccavekkhitabbaṃ kinnukhomhi pāpiccho pāpikānaṃ icchānaṃ vasaṅgatoti . Sace āvuso bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti pāpiccho khomhi pāpikānaṃ icchānaṃ vasaṅgatoti tenāvuso bhikkhunā tesaṃyeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ . sace panāvuso bhikkhu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page198.

Paccavekkhamāno evaṃ jānāti na khomhi pāpiccho na pāpikānaṃ icchānaṃ vasaṅgatoti tenāvuso bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu. {225.1} Puna caparaṃ āvuso bhikkhunā attanāva attānaṃ evaṃ paccavekkhitabbaṃ kinnukhomhi attukkaṃsako paravambhīti . sace āvuso bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti attukkaṃsako khomhi paravambhīti tenāvuso bhikkhunā tesaṃyeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ . sace panāvuso bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti anattukkaṃsako khomhi aparavambhīti tenāvuso bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu. {225.2} Puna caparaṃ āvuso bhikkhunā attanāva attānaṃ evaṃ paccavekkhitabbaṃ kinnukhomhi kodhano kodhābhibhūtoti . sace āvuso bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti kodhano khomhi kodhābhibhūtoti tenāvuso bhikkhunā tesaṃyeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ. Sace panāvuso bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti na khomhi kodhano na kodhābhibhūtoti tenāvuso bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu. {225.3} Puna caparaṃ āvuso bhikkhunā attanāva attānaṃ evaṃ paccavekkhitabbaṃ kinnukhomhi kodhano kodhahetu upanāhīti. Sace āvuso bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti kodhano khomhi kodhahetu upanāhīti tenāvuso bhikkhunā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page199.

Tesaṃyeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ . Sace panāvuso bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti na khomhi kodhano na kodhahetu upanāhīti tenāvuso bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu. {225.4} Puna caparaṃ āvuso bhikkhunā attanāva attānaṃ evaṃ paccavekkhitabbaṃ kinnukhomhi kodhano kodhahetu abhisaṅkīti . Sace āvuso bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti kodhano khomhi kodhahetu abhisaṅkīti tenāvuso bhikkhunā tesaṃyeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ . sace panāvuso bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti na khomhi kodhano na kodhahetu abhisaṅkīti tenāvuso bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu. {225.5} Puna caparaṃ āvuso bhikkhunā attanāva attānaṃ evaṃ paccavekkhitabbaṃ kinnukhomhi kodhano kodhasāmantaṃ vācaṃ nicchāretāti . Sace āvuso bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti kodhano khomhi kodhasāmantaṃ vācaṃ nicchāretāti tenāvuso bhikkhunā tesaṃyeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ . sace panāvuso bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti na khomhi kodhano na kodhasāmantaṃ vācaṃ nicchāretāti tenāvuso bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu. {225.6} Puna caparaṃ āvuso bhikkhunā attanāva attānaṃ evaṃ paccavekkhitabbaṃ kinnukhomhi cudito codakena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page200.

Codakaṃ paṭippharāmīti . sace āvuso bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti cudito khomhi codakena codakaṃ paṭippharāmīti tenāvuso bhikkhunā tesaṃyeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ. Sace panāvuso bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti cudito khomhi codakena codakaṃ na paṭippharāmīti tenāvuso bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu. {225.7} Puna caparaṃ āvuso bhikkhunā attanāva attānaṃ evaṃ paccavekkhitabbaṃ kinnukhomhi cudito codakena codakaṃ apasādemīti . Sace āvuso bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti cudito khomhi codakena codakaṃ apasādemīti tenāvuso bhikkhunā tesaṃyeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ . sace panāvuso bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti cudito khomhi codakena codakaṃ na apasādemīti tenāvuso bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu. {225.8} Puna caparaṃ āvuso bhikkhunā attanāva attānaṃ evaṃ paccavekkhitabbaṃ kinnukhomhi cudito codakena codakassa paccāropemīti. Sace āvuso bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti cudito khomhi codakena codakassa paccāropemīti tenāvuso bhikkhunā tesaṃyeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ . sace panāvuso bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti cudito khomhi codakena codakassa na paccāropemīti tenāvuso bhikkhunā teneva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page201.

Pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu. {225.9} Puna caparaṃ āvuso bhikkhunā attanāva attānaṃ evaṃ paccavekkhitabbaṃ kinnukhomhi cudito codakena aññenaññaṃ paṭicarāmi bahiddhākathaṃ apanāmemi kopañca dosañca appaccayañca pātukaromīti . Sace āvuso bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti cudito khomhi codakena aññenaññaṃ paṭicarāmi bahiddhākathaṃ apanāmemi kopañca dosañca appaccayañca pātukaromīti tenāvuso bhikkhunā tesaṃyeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ . sace panāvuso bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti cudito khomhi codakena aññenaññaṃ na paṭicarāmi na bahiddhākathaṃ apanāmemi na kopañca dosañca appaccayañca pātukaromīti tenāvuso bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu. {225.10} Puna caparaṃ āvuso bhikkhunā attanāva attānaṃ evaṃ paccavekkhitabbaṃ kinnukhomhi cudito codakena apadāne na sampāyāmīti. Sace āvuso bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti cudito khomhi codakena apadāne na sampāyāmīti tenāvuso bhikkhunā tesaṃyeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ . sace panāvuso bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti cudito khomhi codakena na 1- apadāne na 1- sampāyāmīti tenāvuso bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu. @Footnote: 1 Ma. nasaddadvayaṃ natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page202.

{225.11} Puna caparaṃ āvuso bhikkhunā attanāva attānaṃ evaṃ paccavekkhitabbaṃ kinnukhomhi makkhī paḷāsīti. Sace āvuso bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti makkhī khomhi paḷāsīti tenāvuso bhikkhunā tesaṃyeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ sace panāvuso bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti amakkhī khomhi apaḷāsīti tenāvuso bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu. {225.12} Puna caparaṃ āvuso bhikkhunā attanāva attānaṃ evaṃ paccavekkhitabbaṃ kinnukhomhi issukī maccharīti . sace āvuso bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti issukī khomhi maccharīti tenāvuso bhikkhunā tesaṃyeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ . sace panāvuso bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti anissukī khomhi amaccharīti tenāvuso bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu. {225.13} Puna caparaṃ āvuso bhikkhunā attanāva attānaṃ evaṃ paccavekkhitabbaṃ kinnukhomhi saṭho māyāvīti . sace āvuso bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti saṭho khomhi māyāvīti tenāvuso bhikkhunā tesaṃyeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ . sace panāvuso bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti asaṭho khomhi amāyāvīti tenāvuso bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu. {225.14} Puna caparaṃ āvuso bhikkhunā attanāva attānaṃ evaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page203.

Paccavekkhitabbaṃ kinnukhomhi thaddho atimānīti . sace āvuso bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti thaddho khomhi atimānīti tenāvuso bhikkhunā tesaṃyeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ . sace panāvuso bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti athaddho khomhi anatimānīti tenāvuso bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu. {225.15} Puna caparaṃ āvuso bhikkhunā attanāva attānaṃ evaṃ paccavekkhitabbaṃ kinnukhomhi sandiṭṭhiparāmāsī ādhānagāhī duppaṭinissaggīti . sace āvuso bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti sandiṭṭhiparāmāsī khomhi ādhānagāhī duppaṭinissaggīti tenāvuso bhikkhunā tesaṃyeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ. Sace panāvuso bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti asandiṭṭhiparāmāsī khomhi anādhānagāhī supaṭinissaggīti tenāvuso bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu. {225.16} Sace āvuso bhikkhu paccavekkhamāno sabbepime pāpake akusale dhamme appahīne attani samanupassati tenāvuso bhikkhunā sabbesaṃyeva imesaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ . sace panāvuso bhikkhu paccavekkhamāno sabbepime pāpake akusale dhamme pahīne attani samanupassati tenāvuso bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page204.

{225.17} Seyyathāpi āvuso itthī vā puriso vā daharo yuvā maṇḍanakajātiko ādāse vā parisuddhe pariyodāte acche vā udakapatte sakamukhanimittaṃ paccavekkhamāno sace tattha passati rajaṃ vā aṅgaṇaṃ vā tasseva rajassa vā aṅgaṇassa vā pahānāya vāyamati no ce tattha passati rajaṃ vā aṅgaṇaṃ vā teneva attamano hoti lābhā vata me parisuddhaṃ vata meti evameva kho āvuso sace bhikkhu paccavekkhamāno sabbepime pāpake akusale dhamme appahīne attani samanupassati tenāvuso bhikkhunā sabbesaṃyeva imesaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ . sace panāvuso bhikkhu paccavekkhamāno sabbepime pāpake akusale dhamme pahīne attani samanupassati tenāvuso bhikkhunā teneva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesūti. Idamavocāyasmā mahāmoggallāno attamanā te bhikkhū āyasmato mahāmoggallānassa bhāsitaṃ abhinandunti. Anumānasuttaṃ niṭṭhitaṃ pañcamaṃ. -----------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page205.

Cetokhīlasuttaṃ [226] Evamme sutaṃ ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. [227] Bhagavā etadavoca yassakassaci bhikkhave bhikkhuno pañca cetokhīlā appahīnā pañca cetaso vinibandhā asamucchinnā so vatimasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. [228] Katamassa pañca cetokhīlā appahīnā honti . idha bhikkhave bhikkhu satthari kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati . Yo so bhikkhave bhikkhu satthari kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati tassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya . yassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya evamassāyaṃ paṭhamo cetokhīlo appahīno hoti. {228.1} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu dhamme kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati .pe. saṅghe kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati .pe. sikkhāya kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati . yo so bhikkhave bhikkhu sikkhāya kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati tassa cittaṃ na

--------------------------------------------------------------------------------------------- page206.

Namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya . yassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya evamassāyaṃ catuttho cetokhīlo appahīno hoti. {228.2} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu sabrahmacārīsu kupito hoti anattamano āhatacitto khīlajāto . yo so bhikkhave bhikkhu sabrahmacārīsu kupito hoti anattamano āhatacitto khīlajāto tassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya . yassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya evamassāyaṃ pañcamo cetokhīlo appahīno hoti. Imassa pañca cetokhīlā appahīnā honti. [229] Katamassa pañca cetaso vinibandhā asamucchinnā honti. Idha bhikkhave bhikkhu kāme avītarāgo hoti avigatacchando avigatapemo avigatapipāso avigatapariḷāho avigatataṇho . yo so bhikkhave bhikkhu kāme avītarāgo hoti avigatacchando avigatapemo avigatapipāso avīgatapariḷāho avigatataṇho tassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya . yassa cittaṃ .pe. padhānāya evamassāyaṃ paṭhamo cetaso vinibandho asamucchinno hoti. {229.1} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu kāye avītarāgo hoti .pe. Rūpe avītarāgo hoti avigatacchando avigatapemo avigatapipāso avigatapariḷāho avigatataṇho . yo so bhikkhave bhikkhu rūpe avītarāgo hoti .pe. evamassāyaṃ tatiyo cetalo vinibandho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page207.

Asamucchinno hoti. {229.2} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu yāvadatthaṃ udarāvadehakaṃ bhuñjitvā seyyasukhaṃ passasukhaṃ middhasukhaṃ anuyuñjanto viharati . Yo so bhikkhave bhikkhu yāvadatthaṃ udarāvadehakaṃ bhuñjitvā seyyasukhaṃ passasukhaṃ middhasukhaṃ anuyuñjanto viharati tassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya . yassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya evamassāyaṃ catuttho cetaso vinibandho asamucchinno hoti. {229.3} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu aññataraṃ devanikāyaṃ paṇidhāya brahmacariyaṃ carissati 1- imināhaṃ sīlena vā vattena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi devaññataro vāti . Yo so bhikkhave bhikkhu aññataraṃ devanikāyaṃ paṇidhāya brahmacariyaṃ carissati 2- imināhaṃ sīlena vā vattena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi devaññataro vāti tassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. {229.4} Yassa cittaṃ na namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya evamassāyaṃ pañcamo cetaso vinibandho asamucchinno hoti. Imassa pañca cetaso vinibandhā asamucchinnā honti . yassa kassaci bhikkhave bhikkhuno ime pañca cetokhīlā appahīnā ime pañca cetaso vinibandhā asamucchinnā honti 3- so vatimasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. @Footnote: 1-2 Ma. Yu. carati. 3 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page208.

[230] Yassakassaci bhikkhave bhikkhuno pañca cetokhīlā pahīnā pañca cetaso vinibandhā samucchinnā so vatimasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatīti ṭhānametaṃ vijjati. [231] Katamassa pañca cetokhīlā pahīnā honti . idha bhikkhave bhikkhu satthari na kaṅkhati na vicikicchati adhimuccati sampasīdati . Yo so bhikkhave bhikkhu satthari na kaṅkhati na vicikicchati adhimuccati sampasīdati tassa cittaṃ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya . yassa cittaṃ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya evamassāyaṃ paṭhamo cetokhīlo pahīno hoti. {231.1} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu dhamme na kaṅkhati na vicikicchati adhimuccati sampasīdati .pe. saṅghe na kaṅkhati na vicikicchati adhimuccati sampasīdati .pe. sikkhāya na kaṅkhati na vicikicchati adhimuccati sampasīdati . yo so bhikkhave bhikkhu sikkhāya na kaṅkhati na vicikicchati adhimuccati sampasīdati tassa cittaṃ namati .pe. evamassāyaṃ catuttho cetokhīlo pahīno hoti. {231.2} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu sabrahmacārīsu na kupito hoti na anattamano 1- na āhatacitto na khīlajāto. Yo so bhikkhave bhikkhu sabrahmacārīsu na kupito hoti na anattamano 1- na āhatacitto 2- na khīlajāto tassa cittaṃ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya. Yassa cittaṃ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya @Footnote: 1 Yu. attamano 2 Ma. Yu. anāhatacitto akhīlajāto.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page209.

Evamassāyaṃ pañcamo cetokhīlo pahīno hoti . imassa pañca cetokhīlā pahīnā honti. [232] Katamassa pañca cetaso vinibandhā susamucchinnā honti. Idha bhikkhave bhikkhu kāme vītarāgo hoti vigatacchando vigatapemo vigatapipāso vigatapariḷāho vigatataṇho . yo so bhikkhave bhikkhu kāme vītarāgo hoti vigatacchando vigatapemo vigatapipāso vigatapariḷāho vigatataṇho tassa cittaṃ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya yassa cittaṃ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya evamassāyaṃ paṭhamo cetaso vinibandho susamucchinno hoti. {232.1} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu kāye vītarāgo hoti .pe. Rūpe vītarāgo hoti .pe. puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu na yāvadatthaṃ udarāvadehakaṃ bhuñjitvā seyyasukhaṃ passasukhaṃ middhasukhaṃ ananuyuñjanto 1- viharati . yo so bhikkhave bhikkhu na yāvadatthaṃ udarāvadehakaṃ bhuñjitvā seyyasukhaṃ passasukhaṃ middhasukhaṃ ananuyuñjanto 2- viharati tassa cittaṃ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya yassa cittaṃ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya evamassāyaṃ catuttho cetaso vinibandho susamucchinno hoti. {232.2} Puna caparaṃ bhikkhave bhikkhu na aññataraṃ devanikāyaṃ paṇidhāya brahmacariyaṃ carissati 3- imināhaṃ sīlena vā vattena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi @Footnote: 1-2 Ma. Yu. anuyutto. 3 Ma. Yu. carati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page210.

Devaññataro vāti . yo so bhikkhave bhikkhu na aññataraṃ devanikāyaṃ paṇidhāya brahmacariyaṃ carissati imināhaṃ sīlena vā vattena vā tapena vā brahmacariyena vā devo vā bhavissāmi devaññataro vāti tassa cittaṃ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya yassa cittaṃ namati ātappāya anuyogāya sātaccāya padhānāya evamassāyaṃ pañcamo cetaso vinibandho susamucchinno hoti . imassa pañca cetaso vinibandhā susamucchinnā honti . yassa kassaci bhikkhave bhikkhuno ime pañca cetokhīlā pahīnā ime pañca cetaso vinibandhā susamucchinnā honti . So vatimasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatīti ṭhānametaṃ vijjati. [233] So chandasamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti viriyasamādhicittasamādhivīmaṃsāsamādhipadhānasaṅkhārasamannāgataṃ iddhipādaṃ bhāveti ussoḷhiyeva pañcamī . sa kho so bhikkhave evaṃ ussoḷhi paṇṇarasaṅgasamannāgato bhikkhu bhabbo abhinibbhidāya bhabbo sambodhāya bhabbo anuttarassa yogakkhemassa adhigamāya . seyyathāpi bhikkhave kukkuṭiyā aṇḍāni aṭṭha vā dasa vā dvādasa vā tānassu kukkuṭiyā sammā adhisayitāni sammā pariseditāni sammā paribhāvitāni . kiñcāpi tassā kukkuṭiyā na evaṃ icchā uppajjeyya aho vatime kukkuṭapotakā pādanakhasikhāya vā mukhatuṇḍakena vā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page211.

Aṇḍakosaṃ padāletvā sotthinā abhinibbhijjeyyunti atha kho bhabbā va te kukkuṭapotakā pādanakhasikhāya vā mukhatuṇḍakena vā aṇḍakosaṃ padāletvā sotthinā abhinibbhijjituṃ evameva kho bhikkhave evaṃ ussoḷhipaṇṇarasaṅgasamannāgato bhikkhu bhabbo abhinibbhidāya bhabbo sambodhāya bhabbo anuttarassa yogakkhemassa adhigamāyāti. Idamavoca bhagavā attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti. Cetokhīlasuttaṃ niṭṭhitaṃ chaṭṭhaṃ. ------------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page212.

Vanapatthasuttaṃ [234] Evamme sutaṃ ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti . bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . Bhagavā etadavoca vanapatthapariyāyaṃ vo bhikkhave desissāmi taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. [235] Bhagavā etadavoca idha bhikkhave bhikkhu aññataraṃ vanapatthaṃ upanissāya viharati tassa taṃ vanapatthaṃ upanissāya viharato anupaṭṭhitā ceva sati na upaṭṭhāti asamāhitañca cittaṃ na samādhiyati apparikkhīṇā ca āsavā na parikkhayaṃ gacchanti ananuppattañca anuttaraṃ yogakkhemaṃ nānupāpuṇāti ye cime pabbajitena jīvitaparikkhārā samudānetabbā cīvarapiṇḍapātasenāsana- gilānapaccayabhesajjaparikkhārā te kasirena samudāgacchanti. {235.1} Tena bhikkhave bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ ahaṃ kho imaṃ vanapatthaṃ upanissāya viharāmi tassa me imaṃ vanapatthaṃ upanissāya viharato anupaṭṭhitā ceva sati na upaṭṭhāti asamāhitañca cittaṃ na samādhiyati apparikkhīṇā ca āsavā na parikkhayaṃ gacchanti ananuppattañca anuttaraṃ yogakkhemaṃ nānupāpuṇāmi ye cime pabbajitena jīvitaparikkhārā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page213.

Samudānetabbā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārā te kasirena samudāgacchantīti . tena bhikkhave bhikkhunā rattibhāgaṃ vā divasabhāgaṃ vā tamhā vanapatthā pakkamitabbaṃ na vatthabbaṃ. [236] Idha pana bhikkhave bhikkhu aññataraṃ vanapatthaṃ upanissāya viharati tassa taṃ vanapatthaṃ upanissāya viharato anupaṭṭhitā ceva sati na upaṭṭhāti asamāhitañca cittaṃ na samādhiyati apparikkhīṇā ca āsavā na parikkhayaṃ gacchanti ananuppattañca anuttaraṃ yogakkhemaṃ nānupāpuṇāti ye ca kho ime pabbajitena jīvitaparikkhārā samudānetabbā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārā te appakasirena samudāgacchanti. {236.1} Tena bhikkhave bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ ahaṃ kho imaṃ vanapatthaṃ upanissāya viharāmi tassa me imaṃ vanapatthaṃ upanissāya viharato anupaṭṭhitā ceva sati na upaṭṭhāti asamāhitañca cittaṃ na samādhiyati apparikkhīṇā ca āsavā na parikkhayaṃ gacchanti ananuppattañca anuttaraṃ yogakkhemaṃ nānupāpuṇāmi ye ca kho ime pabbajitena jīvitaparikkhārā samudānetabbā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilāna- paccayabhesajjaparikkhārā te appakasirena samudāgacchanti na kho panāhaṃ cīvarahetu agārasmā anagāriyaṃ pabbajito na piṇḍapātahetu na senāsanahetu na gilānapaccayabhesajjaparikkhārahetu agārasmā anagāriyaṃ pabbajito atha ca pana me

--------------------------------------------------------------------------------------------- page214.

Imaṃ vanapatthaṃ upanissāya viharato anupaṭṭhitā ceva sati na upaṭṭhāti asamāhitañca cittaṃ na samādhiyati apparikkhīṇā ca āsavā na parikkhayaṃ gacchanti ananuppattañca anuttaraṃ yogakkhemaṃ nānupāpuṇāmīti . Tena bhikkhave bhikkhunā saṅkhāpi tamhā vanapatthā pakkamitabbaṃ na vatthabbaṃ. [237] Idha bhikkhave bhikkhu aññataraṃ vanapatthaṃ upanissāya viharati tassa taṃ vanapatthaṃ upanissāya viharato anupaṭṭhitā ceva sati upaṭṭhāti asamāhitañca cittaṃ samādhiyati apparikkhīṇā ca āsavā parikkhayaṃ gacchanti ananuppattañca anuttaraṃ yogakkhemaṃ anupāpuṇāti ye ca kho ime pabbajitena jīvitaparikkhārā samudānetabbā cīvarapiṇḍapāta- senāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārā te kasirena samudā gacchanti tena bhikkhave bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ ahaṃ kho imaṃ vanapatthaṃ upanissāya viharāmi tassa me imaṃ vanapatthaṃ upanissāya viharato anupaṭṭhitā ceva sati upaṭṭhāti asamāhitañca cittaṃ samādhiyati apparikkhīṇā ca āsavā parikkhayaṃ gacchanti ananuppattañca anuttaraṃ yogakkhemaṃ anupāpuṇāmi . ye ca kho ime pabbajitena jīvitaparikkhārā samudānetabbā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārā te kasirena samudāgacchanti . na kho panāhaṃ cīvarahetu agārasmā anagāriyaṃ pabbajito na piṇḍapātahetu na senāsanahetu na gilānapaccayabhesajjaparikkhārahetu agārasmā anagāriyaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page215.

Pabbajito atha ca pana me imaṃ vanapatthaṃ upanissāya viharato anupaṭṭhitā ceva sati upaṭṭhāti asamāhitañca cittaṃ samādhiyati apparikkhīṇā ca āsavā parikkhayaṃ gacchanti ananuppattañca anuttaraṃ yogakkhemaṃ anupāpuṇāmīti . tena bhikkhave bhikkhunā saṅkhāpi tasmiṃ vanapatthe vatthabbaṃ na pakkamitabbaṃ. [238] Idha pana bhikkhave bhikkhu aññataraṃ vanapatthaṃ upanissāya viharati tassa taṃ vanapatthaṃ upanissāya viharato anupaṭṭhitā ceva sati upaṭṭhāti asamāhitañca cittaṃ samādhiyati apparikkhīṇā ca āsavā parikkhayaṃ gacchanti ananuppattañca anuttaraṃ yogakkhemaṃ anupāpuṇāti ye ca kho ime pabbajitena jīvitaparikkhārā samudānetabbā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārā te appakasirena samudāgacchanti. {238.1} Tena bhikkhave bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ ahaṃ kho imaṃ vanapatthaṃ upanissāya viharāmi tassa me imaṃ vanapatthaṃ upanissāya viharato anupaṭṭhitā ceva sati upaṭṭhāti asamāhitañca cittaṃ samādhiyati apparikkhīṇā ca āsavā parikkhayaṃ gacchanti ananuppattañca anuttaraṃ yogakkhemaṃ anupāpuṇāmi ye ca kho ime pabbajitena jīvitaparikkhārā samudānetabbā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccaya- bhesajjaparikkhārā te appakasirena samudāgacchantīti . tena bhikkhave bhikkhunā yāvajīvampi tasmiṃ vanapatthe vatthabbaṃ na pakkamitabbaṃ. [239] Idha bhikkhave bhikkhu aññataraṃ gāmaṃ upanissāya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page216.

Viharati .pe. aññataraṃ nigamaṃ upanissāya viharati .pe. aññataraṃ nagaraṃ upanissāya viharati .pe. aññataraṃ janapadaṃ upanissāya viharati .pe. Aññataraṃ puggalaṃ upanissāya viharati tassa taṃ puggalaṃ upanissāya viharato anupaṭṭhitā ceva sati na upaṭṭhāti asamāhitañca cittaṃ na samādhiyati apparikkhīṇā ca āsavā na parikkhayaṃ gacchanti ananuppattañca anuttaraṃ yogakkhemaṃ nānupāpuṇāti ye cime pabbajitena jīvitaparikkhārā samudānetabbā cīvarapiṇḍapātasenāsana- gilānapaccayabhesajjaparikkhārā te kasirena samudāgacchanti. {239.1} Tena bhikkhave bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ ahaṃ kho imaṃ puggalaṃ upanissāya viharāmi tassa me imaṃ puggalaṃ upanissāya viharato anupaṭṭhitā ceva sati na upaṭṭhāti asamāhitañca cittaṃ na samādhiyati apparikkhīṇā ca āsavā na parikkhayaṃ gacchanti ananuppattañca anuttaraṃ yogakkhemaṃ nānupāpuṇāmi ye cime 1- pabbajitena jīvitaparikkhārā samudānetabbā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārā te kasirena samudāgacchantīti . tena bhikkhave bhikkhunā rattibhāgaṃ vā divasabhāgaṃ vā so puggalo anāpucchā pakkamitabbo 2- nānubandhitabbo. [240] Idha pana bhikkhave bhikkhu aññataraṃ puggalaṃ upanissāya viharati tassa taṃ puggalaṃ upanissāya viharato anupaṭṭhitā ceva sati na upaṭṭhāti asamāhitañca cittaṃ na samādhiyati apparikkhīṇā @Footnote: 1 Po. Ma. ye ca kho ime. 2 Ma. pakkamitabbaṃ. sabbattha īdisameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page217.

Ca āsavā na parikkhayaṃ gacchanti ananuppattañca anuttaraṃ yogakkhemaṃ nānupāpuṇāti ye ca kho ime pabbajitena jīvitaparikkhārā samudānetabbā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārā te appakasirena samudāgacchanti. {240.1} Tena bhikkhave bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ ahaṃ kho imaṃ puggalaṃ upanissāya viharāmi tassa me imaṃ puggalaṃ upanissāya viharato anupaṭṭhitā ceva sati na upaṭṭhāti asamāhitañca cittaṃ na samādhiyati apparikkhīṇā ca āsavā na parikkhayaṃ gacchanti ananuppattañca anuttaraṃ yogakkhemaṃ nānupāpuṇāmi ye ca kho ime pabbajitena jīvitaparikkhārā samudānetabbā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārā te appakasirena samudāgacchanti na kho panāhaṃ cīvarahetu agārasmā anagāriyaṃ pabbajito na piṇḍapātahetu na senāsanahetu na gilānapaccayabhesajjaparikkhārahetu agārasmā anagāriyaṃ pabbajito atha ca pana me imaṃ puggalaṃ upanissāya viharato anupaṭṭhitā ceva sati na upaṭṭhāti asamāhitañca cittaṃ na samādhiyati apparikkhīṇā ca āsavā na parikkhayaṃ gacchanti ananuppattañca anuttaraṃ yogakkhemaṃ nānupāpuṇāmīti . tena bhikkhave bhikkhunā saṅkhāpi so puggalo anāpucchā pakkamitabbo nānubandhitabbo. [241] Idha bhikkhave bhikkhu aññataraṃ puggalaṃ upanissāya viharati tassa taṃ puggalaṃ upanissāya viharato anupaṭṭhitā ceva sati upaṭṭhāti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page218.

Asamāhitañca cittaṃ samādhiyati apparikkhīṇā ca āsavā parikkhayaṃ gacchanti ananuppattañca anuttaraṃ yogakkhemaṃ anupāpuṇāti ye ca kho ime pabbajitena jīvitaparikkhārā samudānetabbā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārā te kasirena samudāgacchanti . tena bhikkhave bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ ahaṃ kho imaṃ puggalaṃ upanissāya viharāmi tassa me imaṃ puggalaṃ upanissāya viharato anupaṭṭhitā ceva sati upaṭṭhāti asamāhitañca cittaṃ samādhiyati apparikkhīṇā ca āsavā parikkhayaṃ gacchanti ananuppattañca anuttaraṃ yogakkhemaṃ anupāpuṇāmi ye ca kho ime pabbajitena jīvitaparikkhārā samudānetabbā cīvarapiṇḍapātasenāsana- gilānapaccayabhesajjaparikkhārā te kasirena samudāgacchanti na kho panāhaṃ cīvarahetu agārasmā anagāriyaṃ pabbajito na piṇḍapātahetu na senāsanahetu na gilānapaccayabhesajjaparikkhārahetu agārasmā anagāriyaṃ pabbajito atha ca pana me imaṃ puggalaṃ upanissāya viharato anupaṭṭhitā ceva sati upaṭṭhāti asamāhitañca cittaṃ samādhiyati apparikkhīṇā ca āsavā parikkhayaṃ gacchanti ananuppattañca anuttaraṃ yogakkhemaṃ anupāpuṇāmīti . tena bhikkhave bhikkhunā saṅkhāpi so puggalo anubandhitabbo na pakkamitabbaṃ. [242] Idha pana bhikkhave bhikkhu aññataraṃ puggalaṃ upanissāya viharati tassa taṃ puggalaṃ upanissāya viharato anupaṭṭhitā ceva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page219.

Sati upaṭṭhāti asamāhitañca cittaṃ samādhiyati apparikkhīṇā ca āsavā parikkhayaṃ gacchanti ananuppattañca anuttaraṃ yogakkhemaṃ anupāpuṇāti ye ca kho ime pabbajitena jīvitaparikkhārā samudānetabbā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārā te appakasirena samudāgacchanti. {242.1} Tena bhikkhave bhikkhunā iti paṭisañcikkhitabbaṃ ahaṃ kho imaṃ puggalaṃ upanissāya viharāmi tassa me imaṃ puggalaṃ upanissāya viharato anupaṭṭhitā ceva sati upaṭṭhāti asamāhitañca cittaṃ samādhiyati apparikkhīṇā ca āsavā parikkhayaṃ gacchanti ananuppattañca anuttaraṃ yogakkhemaṃ anupāpuṇāmi ye ca kho ime pabbajitena jīvitaparikkhārā samudānetabbā cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārā te appakasirena samudāgacchantīti . tena bhikkhave bhikkhunā yāvajīvampi so puggalo anubandhitabbo na pakkamitabbaṃ api samujjamānenapīti 1-. Idamavoca bhagavā attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti. Vanapatthasuttaṃ niṭṭhitaṃ sattamaṃ. ----------- @Footnote: 1 Ma. Yu. panujjamānenapīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page220.

Madhupiṇḍikasuttaṃ [243] Evamme sutaṃ ekaṃ samayaṃ bhagavā sakkesu viharati kapilavatthusmiṃ nigrodhārāme . atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya kapilavatthuṃ piṇḍāya pāvisi . Kapilavatthusmiṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena mahāvanaṃ tenupasaṅkami divāvihārāya mahāvanaṃ ajjhogāhetvā veluvalaṭṭhikāya mūle divāvihāraṃ nisīdi . daṇḍapāṇipi kho sakko jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno anuvicaramāno yena mahāvanaṃ tenupasaṅkami mahāvanaṃ ajjhogāhetvā yena veluvalaṭṭhikā yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā daṇḍamolubbha ekamantaṃ aṭṭhāsi. {243.1} Ekamantaṃ ṭhito kho daṇḍapāṇi sakko bhagavantaṃ etadavoca kiṃvādī samaṇo kimakkhāyīti. Yathāvādī kho āvuso sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya na kenaci loke viggayha tiṭṭhati yathā ca pana kāmehi visaṃyuttaṃ viharantaṃ taṃ brāhmaṇaṃ akathaṃkathiṃ chinnakukkuccaṃ bhavābhave vītataṇhaṃ saññā nānusentīti evaṃvādī kho ahaṃ āvuso evamakkhāyīti . evaṃ vutte daṇḍapāṇi sakko sīsaṃ okampetvā jivhaṃ nillāḷetvā tivisākhaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page221.

Nalāṭikaṃ nalāṭe vuṭṭhāpetvā daṇḍamolubbha pakkāmi. [244] Atha kho bhagavā sāyaṇhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yena nigrodhārāmo tenupasaṅkami upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi . nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi idhāhaṃ bhikkhave pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya kapilavatthuṃ piṇḍāya pāvisiṃ kapilavatthusmiṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena mahāvanaṃ tenupasaṅkamiṃ divāvihārāya mahāvanaṃ ajjhogāhetvā veluvalaṭṭhikāya mūle divāvihāraṃ nisīdiṃ. {244.1} Daṇḍapāṇipi kho bhikkhave sakko jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno anuvicaramāno yena mahāvanaṃ tenupasaṅkami mahāvanaṃ ajjhogāhetvā yena veluvalaṭṭhikā yenāhaṃ tenupasaṅkami upasaṅkamitvā mama saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā daṇḍamolubbha ekamantaṃ aṭṭhāsi . ekamantaṃ ṭhito kho bhikkhave daṇḍapāṇi sakko maṃ etadavoca kiṃvādī samaṇo kimakkhāyīti evaṃ vutte ahaṃ bhikkhave daṇḍapāṇiṃ sakkaṃ etadavocaṃ yathāvādī kho āvuso sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya na kenaci loke viggayha tiṭṭhati yathā ca pana kāmehi visaṃyuttaṃ viharantaṃ taṃ brāhmaṇaṃ akathaṃkathiṃ chinnakukkuccaṃ bhavābhave vītataṇhaṃ saññā nānusentīti 1- evaṃvādī kho ahaṃ āvuso evamakkhāyīti . evaṃ vutte bhikkhave daṇḍapāṇi sakko @Footnote: 1 Ma. Yu. nānusenti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page222.

Sīsaṃ okampetvā jivhaṃ nillāḷetvā tivisākhaṃ nalāṭikaṃ nalāṭe vuṭṭhāpetvā daṇḍamolubbha pakkāmīti. [245] Evaṃ vutte aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca kiṃvādī pana bhante bhagavā sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya na kenaci loke viggayha tiṭṭhati kathaṃ 1- pana bhante kāmehi visaṃyuttaṃ viharantaṃ taṃ brāhmaṇaṃ akathaṃkathiṃ chinnakukkuccaṃ bhavābhave vītataṇhaṃ saññā nānusentīti . yatonidānaṃ bhikkhu purisaṃ papañcasaññāsaṅkhā samudācaranti ettha ce natthi abhinanditabbaṃ abhivaditabbaṃ ajjhositabbaṃ esevanto rāganusayānaṃ esevanto paṭighānusayānaṃ esevanto diṭṭhānusayānaṃ esevanto vicikicchānusayānaṃ esevanto mānānusayānaṃ esevanto bhavarāgānusayānaṃ esevanto avijjānusayānaṃ esevanto daṇḍādānasatthādānakalahaviggahavivādatuvaṃtuvapesuñña- musāvādānaṃ 2- etthete pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhantīti . idamavoca bhagavā idaṃ vatvāna sugato uṭṭhāyāsanā vihāraṃ pāvisi. [246] Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi idaṃ kho no āvuso bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho yatonidānaṃ bhikkhu purisaṃ papañcasaññāsaṅkhā samudācaranti ettha ce natthi @Footnote: 1 Ma. Yu. kathaṇca pana. 2 Po. Ma. tuvaṃtuvaṃ. Yu. tuvantuva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page223.

Abhinanditabbaṃ abhivaditabbaṃ ajjhositabbaṃ esevanto rāgānusayānaṃ esevanto paṭighānusayānaṃ esevanto vicikicchānusayānaṃ esevanto mānānusayānaṃ esevanto bhavarāgānusayānaṃ esevanto avijjānusayānaṃ esevanto daṇḍādānasatthādānakalahaviggahavivādatuvaṃtuva- pesuññamusāvādānaṃ etthete pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhantīti ko nu kho imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyāti. {246.1} Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ etadahosi ayaṃ kho āyasmā mahākaccāno satthu ceva saṃvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ pahoti cāyasmā mahākaccāno imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ yannūna mayaṃ yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkameyyāma upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ paṭipuccheyyāmāti . atha kho te bhikkhū yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā āyasmatā mahākaccānena saddhiṃ sammodiṃsu sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. {246.2} Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etadavocuṃ idaṃ kho no āvuso kaccāna bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho yatonidānaṃ bhikkhu purisaṃ papañcasaññāsaṅkhā samudācaranti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page224.

Ettha ca natthi abhinanditabbaṃ .pe. etthete pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhantīti tesaṃ no āvuso kaccāna amhākaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi idaṃ kho no āvuso bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho yatonidānaṃ bhikkhu purisaṃ papañcasaññāsaṅkhā samudācaranti ettha ce natthi abhinanditabbaṃ .pe. etthete pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhantīti ko nu kho imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyāti tesaṃ no āvuso kaccāna amhākaṃ etadahosi ayaṃ kho āvuso āyasmā mahākaccāno satthu ceva saṃvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ pahoti cāyasmā mahākaccāno imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ yannūna mayaṃ yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkameyyāma upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ paṭipuccheyyāmāti vibhajatāyasmā mahākaccānoti. [247] Seyyathāpi āvuso puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno mahato rukkhassa tiṭṭhato sāravato atikkammeva mūlaṃ atikkamma khandhaṃ sākhāpalāse sāraṃ pariyesitabbaṃ maññeyya evaṃ sampadamidaṃ āyasmantānaṃ satthari sammukhībhūte taṃ bhagavantaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page225.

Atisitvā amhe etamatthaṃ paṭipucchitabbaṃ maññatha so hāvuso bhagavā jānaṃ jānāti passaṃ passati cakkhubhūto ñāṇabhūto dhammabhūto brahmabhūto vattā pavattā atthassa ninnetā amatassa dātā dhammasāmi tathāgato so ceva panetassa kālo ahosi yaṃ bhagavantaṃyeva etamatthaṃ paṭipuccheyyātha yathā no bhagavā byākareyya tathā naṃ dhāreyyāthāti. {247.1} Addhāvuso kaccāna bhagavā jānaṃ jānāti passaṃ passati cakkhubhūto ñāṇabhūto dhammabhūto brahmabhūto vattā pavattā atthassa ninnetā amatassa dātā dhammasāmi tathāgato so ceva panetassa kālo ahosi yaṃ bhagavantaṃyeva etamatthaṃ paṭipuccheyyāma yathā no bhagavā byākareyya tathā naṃ dhāreyyāma apicāyasmā mahākaccāno satthu ceva saṃvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ pahoti cāyasmā mahākaccāno imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ vibhajatāyasmā mahākaccāno agarukaritvāti 1- . [248] Tenahāvuso suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . Evamāvusoti kho te bhikkhū āyasmato mahākaccānassa paccassosuṃ . Āyasmā mahākaccāno etadavoca yaṃ kho no āvuso bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho yatonidānaṃ bhikkhu purisaṃ papañcasaññāsaṅkhā @Footnote: 1 Ma. agaruṃ katvāti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page226.

Samudācaranti ettha ce natthi abhinanditabbaṃ .pe. etthete pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhantīti imassa kho ahaṃ āvuso bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmi cakkhuñcāvuso paṭicca rūpe ca uppajjati cakkhuviññāṇaṃ tiṇṇaṃ saṅgati phasso phassapaccayā vedanā yaṃ vedeti taṃ sañjānāti yaṃ sañjānāti taṃ vitakketi yaṃ vitakketi taṃ papañceti yaṃ papañceti tatonidānaṃ purisaṃ papañcasaññāsaṅkhā samudācaranti atītānāgatapaccuppannesu cakkhuviññeyyesu rūpesu. {248.1} Sotañcāvuso paṭicca sadde ca uppajjati sotaviññāṇaṃ .pe. ghānañcāvuso paṭicca gandhe ca uppajjati ghānaviññāṇaṃ ... . jivhañcāvuso paṭicca rase ca uppajjati jivhāviññāṇaṃ ... . kāyañcāvuso paṭicca phoṭṭhabbe ca uppajjati kāyaviññāṇaṃ ... . manañcāvuso paṭicca dhamme ca uppajjati manoviññāṇaṃ tiṇṇaṃ saṅgati phasso phassapaccayā vedanā yaṃ vedeti taṃ sañjānāti yaṃ sañjānāti taṃ vitakketi yaṃ vitakketi taṃ papañceti yaṃ papañceti tatonidānaṃ purisaṃ papañcasaññāsaṅkhā samudācaranti atītānāgatapaccuppannesu manoviññeyyesu dhammesu . so vatāvuso cakkhusmiṃ sati rūpe sati cakkhuviññāṇe sati phassapaññattiṃ paññāpessatīti ṭhānametaṃ vijjati phassapaññattiyā sati vedanāpaññattiṃ paññāpessatīti ṭhānametaṃ vijjati vedanāpaññattiyā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page227.

Sati saññāpaññattiṃ paññāpessatīti ṭhānametaṃ vijjati saññāpaññattiyā sati vitakkapaññattiṃ paññāpessatīti ṭhānametaṃ vijjati vitakkapaññattiyā sati papañcasaññāsaṅkhāsamudācaraṇapaññattiṃ paññāpessatīti ṭhānametaṃ vijjati. {248.2} So vatāvuso sotasmiṃ sati sadde sati .... Ghānasmiṃ sati gandhe sati ... . jivhāya sati rase sati ... . kāyasmiṃ sati phoṭṭhabbe sati ... . manasmiṃ sati dhamme sati manoviññāṇe sati phassapaññattiṃ paññāpessatīti ṭhānametaṃ vijjati phassapaññattiyā sati vedanāpaññattiṃ paññāpessatīti ṭhānametaṃ vijjati vedanāpaññattiyā sati saññāpaññattiṃ paññāpessatīti ṭhānametaṃ vijjati saññāpaññattiyā sati vitakkapaññattiṃ paññāpessatīti ṭhānametaṃ vijjati vitakkapaññattiyā sati papañcasaññāsaṅkhāsamudācaraṇapaññattiṃ paññāpessatīti ṭhānametaṃ vijjati. {248.3} So vatāvuso cakkhusmiṃ asati rūpe asati cakkhuviññāṇe asati phassapaññattiṃ paññāpessatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati phassapaññattiyā asati vedanāpaññattiṃ paññāpessatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati vedanāpaññattiyā asati saññāpaññattiṃ paññāpessatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati saññāpaññattiyā asati vitakkapaññattiṃ paññāpessatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati vitakkapaññattiyā asati papañcasaññāsaṅkhāsamudācaraṇapaññattiṃ paññāpessatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati . so vatāvuso

--------------------------------------------------------------------------------------------- page228.

Sotasmiṃ asati sadde asati .pe. ghānasmiṃ asati gandhe asati .... Jivhāya asati rase asati .... Kāyasmiṃ asati phoṭṭhabbe asati .... Manasmiṃ asati dhamme asati manoviññāṇe asati phassapaññattiṃ paññāpessatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati phassapaññattiyā asati vedanāpaññattiṃ paññāpessatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati vedanāpaññattiyā asati saññāpaññattiṃ paññāpessatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati saññāpaññattiyā asati vitakkapaññattiṃ paññāpessatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati vitakkapaññattiyā asati papañcasaññāsaṅkhā- samudācaraṇapaññattiṃ paññāpessatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. {248.4} Yaṃ kho no āvuso bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho yatonidānaṃ bhikkhu purisaṃ papañcasaññāsaṅkhā samudācaranti ettha ce natthi abhinanditabbaṃ .pe. etthete pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhantīti imassa kho ahaṃ āvuso bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa evaṃ vitthārena atthaṃ ājānāmi . ākaṅkhamānā ca pana tumhe āyasmanto bhagavantaṃyeva upasaṅkamitvā etamatthaṃ paṭipuccheyyātha yathā no bhagavā byākaroti tathā naṃ dhāreyyāthāti. [249] Atha kho te bhikkhū āyasmato mahākaccānassa bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page229.

Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu . ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ yaṃ 1- kho no bhante bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho yatonidānaṃ bhikkhu purisaṃ papañca saññāsaṅkhā samudācaranti ettha ce natthi abhinanditabbaṃ .pe. Etthete pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhantīti. {249.1} Tesaṃ no bhante amhākaṃ acirapakkantassa bhagavato etadahosi idaṃ kho no āvuso bhagavā saṅkhittena uddesaṃ uddisitvā vitthārena atthaṃ avibhajitvā uṭṭhāyāsanā vihāraṃ paviṭṭho yatonidānaṃ bhikkhu purisaṃ papañcasaññāsaṅkhā samudācaranti ettha ce natthi abhinanditabbaṃ abhivaditabbaṃ ajjhositabbaṃ esevanto rāgānusayānaṃ esevanto paṭighānusayānaṃ esevanto diṭṭhānusayānaṃ esevanto vicikicchānusayānaṃ esevanto mānānusayānaṃ esevanto bhavarāgānusayānaṃ esevanto avijjānusayānaṃ esevanto daṇḍādānasatthādānakalahaviggahavivādatuvaṃtuva- pesuññamusāvādānaṃ etthete pāpakā akusalā dhammā aparisesā nirujjhantīti ko nu kho imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajeyyāti. {249.2} Tesaṃ no bhante amhākaṃ etadahosi ayaṃ kho āyasmā mahākaccāno satthu ceva saṃvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ pahoti cāyasmā @Footnote: 1 Yu. idaṃ kho noti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page230.

Mahākaccāno imassa bhagavatā saṅkhittena uddesassa uddiṭṭhassa vitthārena atthaṃ avibhattassa vitthārena atthaṃ vibhajituṃ yannūna mayaṃ yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkameyyāma upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ paṭipuccheyyāmāti . atha kho mayaṃ bhante yenāyasmā mahākaccāno tenupasaṅkamimha upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ etamatthaṃ paṭipucchimha . tesaṃ no bhante āyasmatā mahākaccānena imehi ākārehi imehi padehi imehi byañjanehi attho vibhattoti . paṇḍito bhikkhave mahākaccāno mahāpañño bhikkhave mahākaccāno mañcepi tumhe bhikkhave etamatthaṃ paṭipuccheyyātha ahampi taṃ evamevaṃ 1- byākareyyaṃ yathā taṃ mahākaccānena byākataṃ eso ceva etassa attho evañca naṃ dhārethāti. [250] Evaṃ vutte āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca seyyathāpi bhante puriso jighacchādubbalyapareto madhupiṇḍikaṃ adhigaccheyya so yato yato sāyeyya labhetheva sāduṃ rasaṃ asecanakaṃ evameva kho bhante cetaso bhikkhu dabbajātiko yato yato imassa dhammapariyāyassa paññāya atthaṃ upaparikkheyya labhetha ceva attamanataṃ labhetha ca cetaso pasādaṃ ko nāmāyaṃ bhante dhammapariyāyoti . Tasmātiha tvaṃ ānanda imaṃ dhammapariyāyaṃ madhupiṇḍikapariyāyotveva naṃ dhārehīti. @Footnote: 1 Po. evameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page231.

Idamavoca bhagavā attamano āyasmā ānando bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti. Madhupiṇḍikasuttaṃ niṭṭhitaṃ aṭṭhamaṃ. ----------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page232.

Dvedhāvitakkasuttaṃ [251] Evamme sutaṃ ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. [252] Bhagavā etadavoca pubbeva me bhikkhave sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato etadahosi yannūnāhaṃ dvedhā 1- katvā dvedhā katvā vitakke vihareyyanti so kho ahaṃ bhikkhave yo cāyaṃ kāmavitakko yo ca byāpādavitakko yo ca vihiṃsāvitakko imaṃ ekaṃ bhāgamakāsiṃ yo cāyaṃ nekkhammavitakko yo ca abyāpādavitakko yo ca avihiṃsāvitakko imaṃ dutiyaṃ bhāgamakāsiṃ. {252.1} Tassa mayhaṃ bhikkhave evaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato uppajjati kāmavitakko so evaṃ pajānāmi uppanno kho me ayaṃ kāmavitakko so ca kho attabyābādhāyapi saṃvattati parabyābādhāyapi saṃvattati ubhayabyābādhāyapi saṃvattati paññānirodhiko vighātapakkhiko anibbānasaṃvattaniko attabyābādhāya saṃvattatītipi me bhikkhave paṭisañcikkhato abbhatthaṃ gacchati parabyābādhāya saṃvattatītipi me bhikkhave paṭisañcikkhato abbhatthaṃ gacchati ubhayabyābādhāya saṃvattatītipi me bhikkhave paṭisañcikkhato abbhatthaṃ @Footnote: 1 Sī. Yu. dvidhāti pāṭho dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page233.

Gacchati paññānirodhiko vighātapakkhiko anibbānasaṃvattanikotipi me bhikkhave paṭisañcikkhato abbhatthaṃ gacchati . so kho ahaṃ bhikkhave uppannuppannaṃ kāmavitakkaṃ pajjahameva vinodanameva 1- byantameva naṃ akāsiṃ. {252.2} Tassa mayhaṃ bhikkhave evaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato uppajjati byāpādavitakko .pe. uppajjati vihiṃsāvitakko so evaṃ pajānāmi uppanno kho me ayaṃ vihiṃsāvitakko so ca kho attabyābādhāyapi saṃvattati parabyābādhāyapi saṃvattati ubhayabyābādhāyapi saṃvattati paññānirodhiko vighātapakkhiko anibbānasaṃvattaniko attabyābādhāya saṃvattatītipi me bhikkhave paṭisañcikkhato abbhatthaṃ gacchati parabyābādhāya saṃvattatītipi me bhikkhave paṭisañcikkhato abbhatthaṃ gacchati ubhayabyābādhāya saṃvattatītipi me bhikkhave paṭisañcikkhato abbhatthaṃ gacchati paññānirodhiko vighātapakkhiko anibbānasaṃvattanikotipi me bhikkhave paṭisañcikkhato abbhatthaṃ gacchati . so kho ahaṃ bhikkhave uppannuppannaṃ vihiṃsāvitakkaṃ pajjahameva vinodanameva byantameva naṃ akāsiṃ. {252.3} Yaññadeva bhikkhave bhikkhu bahulamanuvitakketi anuvicāreti tathā tathā nati hoti cetaso. Kāmavitakkaṃ ce bhikkhave bhikkhu bahulamanuvitakketi anuvicāreti pahāsi nekkhammavitakkaṃ kāmavitakkaṃ bahulamakāsi tassa @Footnote: 1 Sī. Yu. pajjahāmeva vinodemeva iti ime pāṭhā dissanti. pajjahimeva @vinodanimevāti amhākaṃ ruci.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page234.

Taṃ kāmavitakkāya cittaṃ namati . byāpādavitakkaṃ ce bhikkhave bhikkhu ... . vihiṃsāvitakkaṃ ce bhikkhave bhikkhu bahulamanuvitakketi anuvicāreti pahāsi avihiṃsāvitakkaṃ vihiṃsāvitakkaṃ bahulamakāsi tassa taṃ vihiṃsāvitakkāya cittaṃ namati . seyyathāpi bhikkhave vassānaṃ pacchime māse saradasamaye kiṭṭhasambādhe gopālako gāvo rakkheyya so [1]- gāvo tato tato daṇḍena ākoṭṭeyya paṭikoṭṭeyya sanniruddheyya sannivāreyya. {252.4} Taṃ kissa hetu . passati hi so bhikkhave gopālako tatonidānaṃ vadhaṃ vā bandhaṃ vā jāniṃ vā garahaṃ vā evameva kho ahaṃ bhikkhave addasaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṅkilesaṃ kusalānaṃ dhammānaṃ nekkhamme ānisaṃsaṃ vodānapakkhaṃ tassa mayhaṃ bhikkhave evaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato uppajjati nekkhammavitakko so evaṃ pajānāmi uppanno kho me ayaṃ nekkhammavitakko so ca kho neva attabyābādhāya saṃvattati na parabyābādhāya saṃvattati na ubhayabyābādhāya saṃvattati paññāvuḍḍhiko avighātapakkhiko nibbānasaṃvattaniko rattiñcepi naṃ bhikkhave anuvitakkeyyaṃ anuvicāreyyaṃ neva tatonidānaṃ bhayaṃ samanupassāmi. {252.5} Divasañcepi naṃ bhikkhave anuvitakkeyyaṃ anuvicāreyyaṃ neva tatonidānaṃ bhayaṃ samanupassāmi . rattindivañcepi naṃ bhikkhave anuvitakkeyyaṃ anuvicāreyyaṃ neva tatonidānaṃ bhayaṃ samanupassāmi . Apica kho me aticiraṃ anuvitakkayato anuvicārayato kāyo kilameyya kāye kilante @Footnote: 1 Ma. Yu. tā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page235.

Cittaṃ ohaññeyya 1- ohate citte ārā cittaṃ samādhimhāti so kho ahaṃ bhikkhave ajjhattameva cittaṃ saṇṭhapemi sannisīdemi 2- ekodiṃ karomi samādahāmi taṃ kissa hetu mā me cittaṃ ugghāṭīti 3-. Tassa mayhaṃ bhikkhave evaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato uppajjati abyāpādavitakko .pe. uppajjati avihiṃsāvitakko so evaṃ pajānāmi uppanno kho me ayaṃ avihiṃsāvitakko so ca kho neva attabyābādhāya saṃvattati na parabyābādhāya saṃvattati na ubhayabyābādhāya saṃvattati paññāvuḍḍhiko avighātapakkhiko nibbānasaṃvattaniko rattiñcepi naṃ bhikkhave anuvitakkeyyaṃ anuvicāreyyaṃ neva tatonidānaṃ bhayaṃ samanupassāmi. {252.6} Divasañcepi naṃ bhikkhave anuvitakkeyyaṃ anuvicāreyyaṃ neva tatonidānaṃ bhayaṃ samanupassāmi . rattindivañcepi naṃ bhikkhave anuvitakkeyyaṃ anuvicāreyyaṃ neva tatonidānaṃ bhayaṃ samanupassāmi . Apica kho me aticiraṃ anuvitakkayato anuvicārayato kāyo kilameyya kāye kilante cittaṃ ohaññeyya ohate citte ārā cittaṃ samādhimhāti so kho ahaṃ bhikkhave ajjhattameva cittaṃ saṇṭhapemi sannisīdemi ekodiṃ karomi samādahāmi taṃ kissa hetu mā me cittaṃ ugghāṭīti. {252.7} Yaññadeva bhikkhave bhikkhu bahulamanuvitakketi anuvicāreti tathā tathā nati hoti cetaso . nekkhammavitakkaṃ ce bhikkhave bhikkhu bahulamanuvitakketi anuvicāreti @Footnote: 1 Sī. Yu. ūhaññeyya. 2 Ma. Yu. sannisādemi. 3 Sī. Yu. ūhanīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page236.

Pahāsi kāmavitakkaṃ nekkhammavitakkaṃ bahulamakāsi tassa taṃ nekkhammavitakkāya cittaṃ namati . abyāpādavitakkaṃ ce bhikkhave bhikkhu .... Avihiṃsāvitakkaṃ ce bhikkhave bhikkhu bahulamanuvitakketi anuvicāreti pahāsi vihiṃsāvitakkaṃ avihiṃsāvitakkaṃ bahulamakāsi tassa taṃ avihiṃsāvitakkāya cittaṃ namati . Seyyathāpi bhikkhave gimhānaṃ pacchime māse sabbapassesu gāmantasambhavesu gopālako gāvo rakkheyya tassa rukkhamūlagatassa vā abbhokāsagatassa vā satikaraṇīyameva hoti etā gāvoti evameva kho bhikkhave satikaraṇīyameva ahosi ete dhammāti. [253] Āraddhaṃ kho pana me bhikkhave viriyaṃ ahosi asallīnaṃ upaṭṭhitā sati appammuṭṭhā passaddho kāyo asāraddho samāhitaṃ cittaṃ ekaggaṃ so kho ahaṃ bhikkhave vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja vihāsiṃ . vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ .pe. Tatiyaṃ jhānaṃ .... Catutthaṃ jhānaṃ upasampajja vihāsiṃ. {253.1} So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatupakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte pubbenivāsānussatiñāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ so anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarāmi seyyathīdaṃ ekampi jātiṃ dvepi jātiyo .pe. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarāmi . ayaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page237.

Kho me bhikkhave rattiyā paṭhame yāme paṭhamā vijjā adhigatā avijjā vihatā vijjā uppannā tamo vihato āloko uppanno yathātaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato. {253.2} So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatupakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte sattānaṃ cutūpapātañāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ so dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passāmi cavamāne upapajjamāne .pe. Ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā .pe. iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passāmi cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate yathākammūpage satte pajānāmi . ayaṃ kho me bhikkhave rattiyā majjhime yāme dutiyā vijjā adhigatā avijjā vihatā vijjā uppannā tamo vihato āloko uppanno yathātaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato. {253.3} So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatupakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhininnāmesiṃ so idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ ayaṃ dukkhasamudayoti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ ayaṃ dukkhanirodhoti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ ime āsavāti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ ayaṃ āsavasamudayoti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page238.

Ayaṃ āsavanirodhoti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ abbhaññāsiṃ tassa me evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccittha bhavāsavāpi cittaṃ vimuccittha avijjāsavāpi cittaṃ vimuccittha vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ ahosi khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti abbhaññāsiṃ . ayaṃ kho me bhikkhave rattiyā pacchime yāme tatiyā vijjā adhigatā avijjā vihatā vijjā uppannā tamo vihato āloko uppanno yathātaṃ appamattassa ātāpino pahitattassa viharato. [254] Seyyathāpi bhikkhave araññe pavane mahantaṃ ninnaṃ pallalaṃ tamenaṃ mahā migasaṅgho upanissāya vihareyya tassa kocideva puriso uppajjeyya anatthakāmo ahitakāmo ayogakkhemakāmo so yvāssa maggo khemo sovatthiko pītigamanīyo taṃ maggaṃ pidaheyya vivareyya kummaggaṃ odaheyya okacaraṃ ṭhapeyya okacārikaṃ evañhi so bhikkhave mahā migasaṅgho aparena samayena anayabyasanaṃ tanuttaṃ āpajjeyya . tasseva kho pana bhikkhave mahato migasaṅghassa kocideva puriso uppajjeyya atthakāmo hitakāmo yogakkhemakāmo so yvāssa maggo khemo sovatthiko pītigamanīyo taṃ maggaṃ vivareyya pidaheyya kummaggaṃ ohaneyya okacaraṃ nāseyya okacārikaṃ evañhi so bhikkhave mahā migasaṅgho aparena @Footnote: 1 Po. anatthaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page239.

Samayena vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjeyya. {254.1} Upamā kho me ayaṃ bhikkhave katā atthassa viññāpanāya. Ayañcevettha attho mahantaṃ ninnaṃ pallalanti kho bhikkhave kāmānametaṃ adhivacanaṃ . mahā migasaṅghoti kho bhikkhave sattānametaṃ adhivacanaṃ. Puriso anatthakāmo ahitakāmo ayogakkhemakāmoti kho bhikkhave mārassetaṃ pāpimato adhivacanaṃ . kummaggoti kho bhikkhave aṭṭhaṅgikassetaṃ micchāmaggassa adhivacanaṃ seyyathīdaṃ micchādiṭṭhiyā micchāsaṅkappassa micchāvācāya micchākammantassa micchāājīvassa micchāvāyāmassa micchāsatiyā micchāsamādhissa . okacaroti kho bhikkhave nandirāgassetaṃ adhivacanaṃ . okacārikāti kho bhikkhave avijjāyetaṃ adhivacanaṃ . Puriso atthakāmo hitakāmo yogakkhemakāmoti kho bhikkhave tathāgatassetaṃ adhivacanaṃ arahato sammāsambuddhassa . maggo 1- khemo sovatthiko pītigamanīyoti kho bhikkhave ariyassetaṃ aṭṭhaṅgikassa maggassa adhivacanaṃ seyyathīdaṃ sammādiṭṭhiyā sammāsaṅkappassa sammāvācāya sammākammantassa sammāājīvassa sammāvāyāmassa sammāsatiyā sammāsamādhissa. [255] Iti kho bhikkhave vivaṭo mayā khemo maggo sovatthiko pītigamanīyo pihito kummaggo ohato okacaro nāsitā okacārikā . yaṃ bhikkhave satthārā karaṇīyaṃ sāvakānaṃ hitesinā anukampakena anukampaṃ upādāya kataṃ vo taṃ mayā . etāni @Footnote: 1 Ma. Yu. khemo maggo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page240.

Bhikkhave rukkhamūlāni etāni suññāgārāni jhāyatha bhikkhave mā pamādattha mā pacchā vippaṭisārino ahuvattha . ayaṃ vo amhākaṃ anusāsanīti. Idamavoca bhagavā attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti. Dvedhāvitakkasuttaṃ niṭṭhitaṃ navamaṃ. ----------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page241.

Vitakkasaṇṭhānasuttaṃ [256] Evamme sutaṃ ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. [257] Bhagavā etadavoca adhicittamanuyuttena bhikkhave bhikkhunā pañca nimittāni kālena kālaṃ manasikātabbāni . katamāni pañca . Idha bhikkhave bhikkhuno yaṃ nimittaṃ āgamma yaṃ nimittaṃ manasikaroto uppajjanti pāpakā akusalā vitakkā chandūpasañhitāpi dosūpasañhitāpi mohūpasañhitāpi tena bhikkhave bhikkhunā tamhā nimittā aññaṃ nimittaṃ manasikātabbaṃ kusalūpasañhitaṃ tassa tamhā nimittā aññaṃ nimittaṃ manasikaroto kusalūpasañhitaṃ ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasañhitāpi dosūpasañhitāpi mohūpasañhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodibhoti 1- samādhiyati . seyyathāpi bhikkhave dakkho phalagaṇḍo vā phalagaṇḍantevāsī vā sukhumāya āṇiyā oḷārikaṃ āṇiṃ abhinīhaneyya abhinīhareyya abhinivatteyya evameva kho bhikkhave bhikkhuno yaṃ nimittaṃ āgamma yaṃ nimittaṃ manasikaroto uppajjanti pāpakā akusalā vitakkā chandūpasañhitāpi @Footnote: 1 Sī. Ma. Yu. ekodi hoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page242.

Dosūpasañhitāpi mohūpasañhitāpi tena bhikkhave bhikkhunā tamhā nimittā aññaṃ nimittaṃ manasikātabbaṃ kusalūpasañhitaṃ tassa tamhā nimittā aññaṃ nimittaṃ manasikaroto kusalūpasañhitaṃ ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasañhitāpi dosūpasañhitāpi mohūpasañhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodibhoti samādhiyati. [258] Tassa ce bhikkhave bhikkhuno tamhā nimittā aññaṃ nimittaṃ manasikaroto kusalūpasañhitaṃ uppajjanteva pāpakā akusalā vitakkā chandūpasañhitāpi dosūpasañhitāpi mohūpasañhitāpi tena bhikkhave bhikkhunā tesaṃ vitakkānaṃ ādīnavo upaparikkhitabbo itipime vitakkā akusalā itipime vitakkā sāvajjā itipime vitakkā dukkhavipākāti . tassa tesaṃ vitakkānaṃ ādīnavaṃ upaparikkhato ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasañhitāpi dosūpasañhitāpi mohūpasañhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodibhoti samādhiyati. {258.1} Seyyathāpi bhikkhave itthī vā puriso vā daharo yuvā maṇḍanakajātiko ahikuṇapena vā kukkurakuṇapena vā manussakuṇapena vā kaṇṭhe ālaggena 1- aṭṭiyeyya harāyeyya jiguccheyya evameva kho bhikkhave tassa ce bhikkhuno tamhā 2- nimittā aññaṃ @Footnote: 1 Sī. Ma. Yu. āsattena. 2 Ma. tamhāpiṃti dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page243.

Nimittaṃ manasikaroto kusalūpasañhitaṃ uppajjanteva pāpakā akusalā vitakkā chandūpasañhitāpi dosūpasañhitāpi mohūpasañhitāpi tena bhikkhave bhikkhunā tesaṃ vitakkānaṃ ādīnavo upaparikkhitabbo itipime vitakkā akusalā itipime vitakkā sāvajjā itipime vitakkā dukkhavipākāti . tassa tesaṃ vitakkānaṃ ādīnavaṃ upaparikkhato ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasañhitāpi dosūpasañhitāpi mohūpasañhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodibhoti samādhiyati. [259] Tassa ce bhikkhave bhikkhuno tesaṃ 1- vitakkānaṃ ādīnavaṃ upaparikkhato uppajjanteva pāpakā akusalā vitakkā chandūpasañhitāpi dosūpasañhitāpi mohūpasañhitāpi tena bhikkhave bhikkhunā tesaṃ vitakkānaṃ asati amanasikāro āpajjitabbo tassa tesaṃ vitakkānaṃ asati amanasikāraṃ āpajjato ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasañhitāpi dosūpasañhitāpi mohūpasañhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodibhoti samādhiyati . Seyyathāpi bhikkhave cakkhumā puriso āpāthagatānaṃ rūpānaṃ adassanakāmo assa so nimmileyya vā aññena vā apalokeyya evameva kho bhikkhave tassa ce bhikkhuno tesaṃ vitakkānaṃ ādīnavaṃ upaparikkhato uppajjanteva pāpakā akusalā vitakkā chandūpasañhitāpi .pe. Ekodibhoti samādhiyati. @Footnote: 1 Ma. Yu. tesampīti dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page244.

[260] Tassa ce bhikkhave bhikkhuno tesaṃ vitakkānaṃ asatiamanasikāraṃ āpajjato uppajjanteva pāpakā akusalā vitakkā chandūpasañhitāpi dosūpasañhitāpi mohūpasañhitāpi tena bhikkhave bhikkhunā tesaṃ vitakkānaṃ vitakkasaṅkhārasaṇṭhānaṃ manasikātabbaṃ tassa tesaṃ vitakkānaṃ vitakkasaṅkhārasaṇṭhānaṃ manasikaroto ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasañhitāpi dosūpasañhitāpi mohūpasañhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodibhoti samādhiyati . seyyathāpi bhikkhave puriso sīghaṃ gaccheyya tassa evamassa kinnukho ahaṃ sīghaṃ gacchāmi yannūnāhaṃ saṇikaṃ gaccheyyanti so saṇikaṃ gaccheyya. {260.1} Tassa evamassa kinnukho ahaṃ saṇikaṃ gacchāmi yannūnāhaṃ tiṭṭheyyanti so tiṭṭheyya . tassa evamassa kinnukho ahaṃ ṭhito yannūnāhaṃ nisīdeyyanti so nisīdeyya . tassa evamassa kinnukho ahaṃ nisinno yannūnāhaṃ nipajjeyyanti so nipajjeyya . evañhi so bhikkhave puriso oḷārikaṃ oḷārikaṃ iriyāpathaṃ abhinissajjetvā 1- sukhumaṃ sukhumaṃ iriyāpathaṃ kappeyya evameva kho bhikkhave tassa ce bhikkhuno tesaṃpi vitakkānaṃ vitakkasaṅkhārasaṇṭhānaṃ manasikaroto uppajjanteva pāpakā akusalā vitakkā chandūpasañhitāpi .pe. Ekodibhoti samādhiyati. @Footnote: 1 Sī. Ma. Yu. abhinivajjetvā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page245.

[261] Tassa ce bhikkhave bhikkhuno tesaṃpi vitakkānaṃ vitakkasaṅkhārasaṇṭhānaṃ manasikaroto uppajjanteva pāpakā akusalā vitakkā chandūpasañhitāpi dosūpasañhitāpi mohūpasañhitāpi tena bhikkhave bhikkhunā dantebhi dantamādhāya jivhāya tāluṃ āhacca cetasā cittaṃ abhiniggaṇhitabbaṃ abhinippīḷetabbaṃ abhisantāpetabbaṃ tassa dantebhi dantamādhāya jivhāya tāluṃ āhacca cetasā cittaṃ abhiniggaṇhato abhinippīḷayato abhisantāpayato ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasañhitāpi dosūpasañhitāpi mohūpasañhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodibhoti samādhiyati. {261.1} Seyyathāpi bhikkhave balavā puriso dubbalataraṃ purisaṃ sīse vā gale vā khandhe vā gahetvā 1- abhiniggaṇheyya abhinippīḷeyya abhisantāpeyya evameva kho bhikkhave tassa ce bhikkhuno tesaṃ vitakkānaṃ vitakkasaṅkhārasaṇṭhānaṃ manasikaroto uppajjanteva pāpakā akusalā vitakkā chandūpasañhitāpi dosūpasañhitāpi mohūpasañhitāpi tena bhikkhave bhikkhunā dantebhi dantamādhāya jivhāya tāluṃ āhacca cetasā cittaṃ abhiniggaṇhitabbaṃ abhinippīḷetabbaṃ abhisantāpetabbaṃ tassa dantebhi dantamādhāya jivhāya tāluṃ āhacca cetasā cittaṃ abhiniggaṇhato abhinippīḷayato abhisantāpayato ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasañhitāpi @Footnote: 1 Sī. Yu. sīse gahetvā khandhe gahetvāti ime pāṭhā paññāyanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page246.

Dosūpasañhitāpi mohūpasañhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodibhoti samādhiyati. [262] Yato ca 1- kho bhikkhave bhikkhuno yaṃ nimittaṃ āgamma yaṃ nimittaṃ manasikaroto uppajjanti pāpakā akusalā vitakkā chandūpasañhitāpi dosūpasañhitāpi mohūpasañhitāpi tassa tamhā nimittā aññaṃ nimittaṃ manasikaroto kusalūpasañhitaṃ ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasañhitāpi dosūpasañhitāpi mohūpasañhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodibhoti samādhiyati. {262.1} Tesaṃ vitakkānaṃ ādīnavaṃ upaparikkhato ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasañhitāpi dosūpasañhitāpi mohūpasañhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodibhoti samādhiyati . tesaṃ vitakkānaṃ asati amanasikāraṃ āpajjato ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasañhitāpi dosūpasañhitāpi mohūpasañhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodibhoti samādhiyati . tesaṃ vitakkānaṃ vitakkasaṅkhārasaṇṭhānaṃ manasikaroto ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasañhitāpi dosūpasañhitāpi @Footnote: 1 Sī. Yu. casaddo na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page247.

Mohūpasañhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodibhoti samādhiyati . Dantebhi dantamādhāya jivhāya tāluṃ āhacca cetasā cittaṃ abhiniggaṇhato abhinippīḷayato abhisantāpayato ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasañhitāpi dosūpasañhitāpi mohūpasañhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodibhoti samādhiyati. {262.2} Ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu vasī vitakkapariyāyapathesu yaṃ vitakkaṃ ākaṅkhissati taṃ vitakkaṃ vitakkessati yaṃ vitakkaṃ nākaṅkhissati na taṃ vitakkaṃ vitakkessati acchecchi taṇhaṃ vivattayi 1- saññojanaṃ sammā mānābhisamayā antamakāsi dukkhassāti. {262.3} Idamavoca bhagavā attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti. Vitakkasaṇṭhānasuttaṃ niṭṭhitaṃ dasamaṃ. Sīhanādavaggo dutiyo. Tassudānaṃ cūḷasīhanādalomahaṃsavaro mahā cūḷadukkhakkhandhaanumānikasuttaṃ khīlapatthamadhupiṇḍikadvidhāvitakkaṃ pañcanimittakathā puna vaggo. ----------------------- @Footnote: 1 Sī. Yu. vāvattayi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page248.

Opammavaggo -------- kakacūpamasuttaṃ [263] Evamme sutaṃ ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . tena kho pana samayena āyasmā moliyaphagguno bhikkhunīhi saddhiṃ ativelaṃ saṃsaṭṭho viharati . evaṃ saṃsaṭṭho āyasmā moliyaphagguno bhikkhunīhi saddhiṃ viharati . sace koci bhikkhu āyasmato moliyaphaggunassa sammukhā tāsaṃ bhikkhunīnaṃ avaṇṇaṃ bhāsati tenāyasmā moliyaphagguno kupito anattamano adhikaraṇampi karoti . Sace pana koci bhikkhu tāsaṃ bhikkhunīnaṃ sammukhā āyasmato moliyaphaggunassa avaṇṇaṃ bhāsati tena tā bhikkhuniyo kupitā anattamanā adhikaraṇampi karonti. Evaṃ saṃsaṭṭho āyasmā moliyaphagguno bhikkhunīhi saddhiṃ viharati. {263.1} Atha kho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca āyasmā bhante moliyaphagguno bhikkhunīhi saddhiṃ ativelaṃ saṃsaṭṭho viharati evaṃ saṃsaṭṭho bhante āyasmā moliyaphagguno bhikkhunīhi saddhiṃ viharati sace koci bhikkhu āyasmato moliyaphaggunassa sammukhā tāsaṃ bhikkhunīnaṃ avaṇṇaṃ bhāsati tenāyasmā moliyaphagguno kupito

--------------------------------------------------------------------------------------------- page249.

Anattamano adhikaraṇampi karoti sace pana koci bhikkhu tāsaṃ bhikkhunīnaṃ sammukhā āyasmato moliyaphaggunassa avaṇṇaṃ bhāsati tena tā bhikkhuniyo kupitā anattamanā adhikaraṇampi karonti evaṃ saṃsaṭṭho bhante āyasmā moliyaphagguno bhikkhunīhi saddhiṃ viharatīti. [264] Atha kho bhagavā aññataraṃ bhikkhuṃ āmantesi ehi tvaṃ bhikkhu mama vacanena moliyaphaggunaṃ bhikkhuṃ āmantehi satthā taṃ āvuso moliyaphagguna 1- āmantetīti . evambhanteti kho so bhikkhu bhagavato paṭissutvā yenāyasmā moliyaphagguno tenupasaṅkami upasaṅkamitvā āyasmantaṃ moliyaphaggunaṃ etadavoca satthā taṃ āvuso moliyaphagguna āmantetīti . evamāvusoti kho āyasmā moliyaphagguno tassa bhikkhuno paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. {264.1} Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ moliyaphaggunaṃ bhagavā etadavoca saccaṃ kira tvaṃ phagguna bhikkhunīhi saddhiṃ ativelaṃ saṃsaṭṭho viharasi evaṃ saṃsaṭṭho tvaṃ phagguna bhikkhunīhi saddhiṃ viharasi sace koci bhikkhu tuyhaṃ sammukhā tāsaṃ bhikkhunīnaṃ avaṇṇaṃ bhāsati tena tvaṃ kupito anattamano adhikaraṇampi karosi sace pana koci bhikkhu tāsaṃ bhikkhunīnaṃ sammukhā tuyhaṃ avaṇṇaṃ bhāsati tena tā bhikkhuniyo kupitā anattamanā adhikaraṇampi karonti evaṃ saṃsaṭṭho kira tvaṃ phagguna bhikkhunīhi saddhiṃ viharasīti . evaṃ bhante 2- . nanu tvaṃ phagguna kulaputto @Footnote: 1 Ma. Yu. phaggunāti dissati. sabbattha īdisameva. 2 Po. Ma. itisaddo dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page250.

Saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitoti. Evaṃ bhante 1-. {264.2} Na kho te etaṃ phagguna paṭirūpaṃ kulaputtassa saddhā agārasmā anagāriyaṃ pabbajitassa yaṃ tvaṃ bhikkhunīhi saddhiṃ ativelaṃ saṃsaṭṭho vihareyyāsi. {264.3} Tasmātiha phagguna tava cepi koci sammukhā tāsaṃ bhikkhunīnaṃ avaṇṇaṃ bhāseyya tatrāpi tvaṃ phagguna ye gehasitā chandā ye gehasitā vitakkā te pajaheyyāsi tatrāpi phagguna evaṃ sikkhitabbaṃ na ceva me cittaṃ vipariṇataṃ bhavissati na ca pāpikaṃ vācaṃ nicchāressāmi hitānukampī ca viharissāmi mettacitto na dosantaroti evañhi te phagguna evaṃ 2- sikkhitabbaṃ. {264.4} Tasmātiha phagguna tava cepi koci sammukhā tāsaṃ bhikkhunīnaṃ pāṇinā pahāraṃ dadeyya leḍḍunā pahāraṃ dadeyya daṇḍena pahāraṃ dadeyya satthena pahāraṃ dadeyya tatrāpi tvaṃ phagguna ye gehasitā chandā ye gehasitā vitakkā te pajaheyyāsi tatrāpi te phagguna evaṃ sikkhitabbaṃ na ceva me cittaṃ vipariṇataṃ bhavissati na ca pāpikaṃ vācaṃ nicchāressāmi hitānukampī ca viharissāmi mettacitto na dosantaroti evañhi te phagguna sikkhitabbaṃ. {264.5} Tasmātiha phagguna tava cepi koci sammukhā avaṇṇaṃ bhāseyya tatrāpi tvaṃ phagguna ye gehasitā chandā ye gehasitā vitakkā te pajaheyyāsi tatrāpi te phagguna evaṃ sikkhitabbaṃ na ceva me cittaṃ vipariṇataṃ bhavissati na ca pāpikaṃ vācaṃ nicchāressāmi hitānukampī ca viharissāmi mettacitto na dosantaroti @Footnote: 1 Po. Ma. itisaddo dissati. 2 Ma. Yu. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page251.

Evañhi te phagguna sikkhitabbaṃ. {264.6} Tasmātiha phagguna tava cepi koci pāṇinā pahāraṃ dadeyya leḍḍunā pahāraṃ dadeyya daṇḍena pahāraṃ dadeyya satthena pahāraṃ dadeyya tatrāpi tvaṃ phagguna ye gehasitā chandā ye gehasitā vitakkā te pajaheyyāsi tatrāpi te phagguna evaṃ sikkhitabbaṃ na ceva me cittaṃ vipariṇataṃ bhavissati na ca pāpikaṃ vācaṃ nicchāressāmi hitānukampī ca viharissāmi mettacitto na dosantaroti evañhi te phagguna sikkhitabbanti. [265] Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi ārādhayiṃsu vata me bhikkhave bhikkhū ekaṃ samayaṃ cittaṃ . idhāhaṃ bhikkhave bhikkhū āmantesiṃ ahaṃ kho bhikkhave ekāsanabhojanaṃ bhuñjāmi ekāsanabhojanaṃ kho ahaṃ bhikkhave bhuñjamāno appābādhatañca sañjānāmi appātaṅkatañca lahuṭṭhānañca balañca phāsuvihārañca . etha tumhepi bhikkhave ekāsanabhojanaṃ bhuñjatha ekāsanabhojanaṃ kho bhikkhave tumhepi bhuñjamānā appābādhatañca sañjānissatha appātaṅkatañca lahuṭṭhānañca balañca phāsuvihārañcāti . na me bhikkhave tesu bhikkhūsu anusāsanī karaṇīyā ahosi satuppādakaraṇīyameva bhikkhave tesu bhikkhūsu ahosi. {265.1} Seyyathāpi bhikkhave subhūmiyaṃ cātummahāpathe ājaññaratho sudanto yutto assa ṭhito odhastapatodo tamenaṃ dakkho yoggācariyo assadammasārathi abhirūhitvā vāmena hatthena rasmiyo gahetvā dakkhiṇena hatthena patodaṃ gahetvā yenicchakaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page252.

Yadicchakaṃ sāreyyāpi paccāsāreyyāpi evameva kho bhikkhave na me tesu bhikkhūsu anusāsanī karaṇīyā ahosi satuppādakaraṇīyameva bhikkhave tesu bhikkhūsu ahosi . tasmātiha bhikkhave tumhepi akusalaṃ pajahatha kusalesu dhammesu āyogaṃ karotha evañhi tumhepi imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatha. {265.2} Seyyathāpi bhikkhave gāmassa vā nigamassa vā avidūre mahantaṃ sālavanaṃ tañcassa elaṇḍehi sañchannaṃ tassa kocideva puriso uppajjeyya atthakāmo hitakāmo yogakkhemakāmo so yā tā sālalaṭṭhiyo kuṭilā ojasāraṇiyo 1- tā tacchetvā 2- bahiddhā nīhareyya antovanaṃ suvisodhitaṃ visodheyya yā pana tā sālalaṭṭhiyo ujukā sujātā [3]- sammā parihareyya evañahi 4- taṃ bhikkhave sālavanaṃ aparena samayena vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjeyya evameva kho bhikkhave tumhepi akusalaṃ pajahatha kusalesu dhammesu āyogaṃ karotha evañhi tumhepi imasmiṃ dhammavinaye vuḍḍhiṃ virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjissatha. [266] Bhūtapubbaṃ bhikkhave imissāyeva sāvatthiyā vedehikā nāma gahapatānī ahosi . vedehikāya bhikkhave gahapatāniyā evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato soratā vedehikā gahapatānī nivātā vedehikā gahapatānī upasantā vedehikā gahapatānīti . vedehikāya kho pana bhikkhave gahapatāniyā kāḷī nāma dāsī ahosi dakkhā @Footnote: 1 Sī. Ma. Yu. ojāpaharaṇīyo. 2 Po. Ma. chetvā. 3 Ma. Yu. tā. @4 Po. Ma. Yu. evaṃ hetaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page253.

Analasā susaṃvihitakammantā. {266.1} Atha kho bhikkhave kāḷiyā dāsiyā etadahosi mayhaṃ kho ayyāya evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato soratā vedehikā gahapatānī nivātā vedehikā gahapatānī upasantā vedehikā gahapatānīti kinnukho me ayyā santaṃyeva nu kho ajjhattaṃ kopaṃ na pātukaroti udāhu asantaṃ udāhu mayhaṃpete 1- kammantā susaṃvihitā yena me ayyā santaṃyeva ajjhattaṃ kopaṃ na pātukaroti no asantaṃ yannūnāhaṃ ayyaṃ vīmaṃseyyanti. {266.2} Atha kho bhikkhave kāḷī dāsī divā uṭṭhāsi. Atha kho bhikkhave vedehikā gahapatānī kāḷiṃ dāsiṃ etadavoca he je kāḷīti. Kiṃ ayyeti . kiṃ je divā uṭṭhāsīti . Na khvayye kiñcīti. No vata re kiñci pāpadāsi 2- divā uṭṭhāsīti kupitā anattamanā bhakuṭimakāsi 3- . atha kho bhikkhave kāḷiyā dāsiyā etadahosi santaṃyeva me ayyā ajjhattaṃ kopaṃ na pātukaroti no asantaṃ mayhaṃpete kammantā susaṃvihitā yena me ayyā santaṃyeva ajjhattaṃ kopaṃ na pātukaroti no asantaṃ yannūnāhaṃ bhiyyoso mattāya ayyaṃ vīmaṃseyyanti. {266.3} Atha kho bhikkhave kāḷī dāsī divātaraṃyeva uṭṭhāsi. Atha kho bhikkhave vedehikā gahapatānī kāḷiṃ dāsiṃ etadavoca he je kāḷīti . kiṃ ayyeti . kiṃ je divā uṭṭhāsīti . na khvayye kiñcīti . no vata re kiñci pāpadāsi @Footnote: 1 Ma. mayhamevete. Yu. mayhevete. 2 Ma. Yu. pāpidāsi. @3 Ma. bhākuṭiṃ. Yu. bhūkuṭiṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page254.

Divā 1- uṭṭhāsīti kupitā anattamanā anattamanavācaṃ nicchāreti . Atha kho bhikkhave kāḷiyā dāsiyā etadahosi santaṃyeva me ayyā ajjhattaṃ kopaṃ na pātukaroti no asantaṃ mayhaṃpete kammantā susaṃvihitā yena me ayyā santaṃyeva ajjhattaṃ kopaṃ na pātukaroti no asantaṃ yannūnāhaṃ bhiyyoso mattāya ahaṃ vīmaṃseyyanti. {266.4} Atha kho bhikkhave kāḷī dāsī divātaraṃyeva uṭṭhāsi. Atha kho bhikkhave vedehikā gahapatānī kāḷiṃ dāsiṃ etadavoca he je kāḷīti . kiṃ ayyeti . kiṃ je divātaraṃ uṭṭhāsīti . na khvayye kiñcīti . no vata re kiñci pāpadāsi divātaraṃ uṭṭhāsīti kupitā anattamanā aggaḷasūciṃ gahetvā sīse pahāraṃ adāsi sīsaṃ te bhindissāmīti 2-. {266.5} Atha kho bhikkhave kāḷī dāsī bhinnena sīsena lohitena gaḷantena paṭivissakānaṃ ujjhāpesi passathayye soratāya kammaṃ passathayye nivātāya kammaṃ passathayye upasantāya kammaṃ kathaṃ hi nāma ekadāsiyā divā uṭṭhāsīti kupitā anattamanā aggaḷasūciṃ gahetvā sīse pahāraṃ dassati sīsaṃ te bhindissāmīti 3-. {266.6} Atha kho bhikkhave vedehikāya gahapatāniyā aparena samayena evaṃ pāpako kittisaddo abbhuggacchi caṇḍī vedehikā gahapatānī anivātā vedehikā gahapatānī anupasantā vedehikā gahapatānīti . Evameva kho bhikkhave idhekacco bhikkhu tāvadeva soratasorato hoti @Footnote: 1 Ma. divātaraṃ. 2 Sī. Ma. Yu. sīsaṃ vo bhindi. 3 Sī. Ma. Yu. sīsaṃ vo @bhindissatīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page255.

Nivātanivāto hoti upasantūpasanto hoti yāva na amanāpā vacanapathā phusanti yato ca kho 1- bhikkhave bhikkhuṃ amanāpā vacanapathā phusanti atha kho bhikkhave soratoti veditabbo nivātoti veditabbo upasantoti veditabbo . nāhantaṃ bhikkhave bhikkhuṃ suvacoti vadāmi yo cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārahetu suvaco hoti sovacassataṃ āpajjati taṃ kissa hetu tañhi so bhikkhave bhikkhu cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ alabhamāno na suvaco hoti na sovacassataṃ āpajjati. Yo ca kho bhikkhave bhikkhu dhammaṃyeva sakkaronto dhammaṃ garukaronto dhammaṃ apacāyamāno suvaco hoti sovacassataṃ āpajjati tamahaṃ suvacoti vadāmi . tasmātiha bhikkhave dhammaṃyeva sakkarontā dhammaṃ garukarontā [2]- dhammaṃ apacāyamānā suvacā bhavissāma sovacassataṃ āpajjissāmāti evañhi vo bhikkhave sikkhitabbaṃ. [267] Pañcime bhikkhave vacanapathā yehi vo pare vadamānā vadeyyuṃ kālena vā akālena vā bhūtena vā abhūtena vā saṇhena vā pharusena vā atthasañhitena vā anatthasañhitena vā mettacittā vā dosantarā vā . kālena vā bhikkhave pare vadamānā vadeyyuṃ akālena vā bhūtena vā bhikkhave pare vadamānā vadeyyuṃ abhūtena vā saṇhena vā bhikkhave pare vadamānā vadeyyuṃ pharusena vā atthasañhitena vā bhikkhave pare vadamānā vadeyyuṃ anatthasañhitena @Footnote: 1 Ma. khosaddo na dissati. 2 Ma. dhammaṃ mānentā dhammaṃ pūjentā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page256.

Vā mettacittā vā bhikkhave pare vadamānā vadeyyuṃ dosantarā vā . tatrāpi vo bhikkhave evaṃ sikkhitabbaṃ na ceva no cittaṃ vipariṇataṃ bhavissati na ca pāpikaṃ vācaṃ nicchāressāma hitānukampī ca viharissāma mettacittā na dosantarā tañca puggalaṃ mettāsahagatena cetasā pharitvā viharissāma tadārammaṇañca sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharissāmāti evañhi vo bhikkhave sikkhitabbaṃ. [268] Seyyathāpi bhikkhave puriso āgaccheyya kuddālapiṭakaṃ ādāya so evaṃ vadeyya ahaṃ imaṃ mahāpaṭhaviṃ apaṭhaviṃ karissāmīti . So tatra tatra khaneyya 1- tatra tatra vikīreyya tatra tatra oṭṭhubheyya tatra tatra omutteyya apaṭhavī bhavasi apaṭhavī bhavasīti . taṃ kiṃ maññatha bhikkhave api nu so puriso imaṃ mahāpaṭhaviṃ apaṭhaviṃ kareyyāti . no hetaṃ bhante taṃ kissa hetu ayañhi bhante mahāpaṭhavī gambhīrā appameyyā sā na sukarā apaṭhaviṃ kātuṃ yāvadeva ca pana so puriso kilamathassa vighātassa bhāgī assāti. {268.1} Evameva kho bhikkhave pañcime vacanapathā yehi vo pare vadamānā vadeyyuṃ kālena vā akālena vā bhūtena vā abhūtena vā saṇhena vā pharusena vā atthasañhitena vā anatthasañhitena vā mettacittā vā dosantarā vā . kālena vā bhikkhave pare vadamānā vadeyyuṃ @Footnote: 1 Ma. vikhineyya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page257.

Akālena vā bhūtena vā bhikkhave pare vadamānā vadeyyuṃ abhūtena vā saṇhena vā bhikkhave pare vadamānā vadeyyuṃ pharusena vā atthasañhitena vā bhikkhave pare vadamānā vadeyyuṃ anatthasañhitena vā mettacittā vā bhikkhave pare vadamānā vadeyyuṃ dosantarā vā . tatrāpi vo bhikkhave evaṃ sikkhitabbaṃ na ceva no cittaṃ vipariṇataṃ bhavissati na ca pāpikaṃ vācaṃ nicchāressāma hitānukampī ca viharissāma mettacittā na dosantarā tañca puggalaṃ mettāsahagatena cetasā pharitvā viharissāma tadārammaṇañca sabbāvantaṃ lokaṃ paṭhavīsamena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharissāmāti evañhi vo bhikkhave sikkhitabbaṃ. [269] Seyyathāpi bhikkhave puriso āgaccheyya lākhaṃ vā haliddaṃ vā nīlaṃ vā mañjeṭṭhaṃ vā ādāya so evaṃ vadeyya ahaṃ imasmiṃ ākāse rūpāni likhissāmi rūpapātubhāvaṃ karissāmīti . Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave api nu so puriso imasmiṃ ākāse rūpāni 1- likheyya rūpapātubhāvaṃ kareyyāti . no hetaṃ bhante taṃ kissa hetu ayañhi bhante ākāso arūpī anidassano tattha na sukaraṃ rūpaṃ likhituṃ rūpapātubhāvaṃ kātuṃ yāvadeva ca pana so puriso kilamathassa vighātassa bhāgī assāti . evameva kho bhikkhave pañcime vacanapathā yehi vo pare vadamānā vadeyyuṃ kālena vā akālena @Footnote: 1 Ma. Yu. rūpaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page258.

Vā .pe. tadārammaṇañca sabbāvantaṃ lokaṃ ākāsasamena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharissāmāti evañhi vo bhikkhave sikkhitabbaṃ. [270] Seyyathāpi bhikkhave puriso āgaccheyya ādittaṃ tiṇukkaṃ ādāya so evaṃ vadeyya ahaṃ imāya ādittāya tiṇukkāya gaṅgaṃ nadiṃ santāpessāmi samparitāpessāmīti . taṃ kiṃ maññatha bhikkhave api nu so puriso ādittāya tiṇukkāya gaṅgaṃ nadiṃ santāpeyya samparitāpeyyāti . no hetaṃ bhante taṃ kissa hetu gaṅgā hi bhante nadī gambhīrā appameyyā sā na sukarā ādittāya tiṇukkāya santāpetuṃ samparitāpetuṃ yāvadeva ca pana so puriso kilamathassa vighātassa bhāgī assāti . evameva kho bhikkhave pañcime vacanapathā yehi vo pare vadamānā vadeyyuṃ kālena vā akālena vā .pe. tadārammaṇañca sabbāvantaṃ lokaṃ gaṅgāsamena cetasā vīpulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharissāmāti evañhi vo bhikkhave sikkhitabbaṃ. [271] Seyyathāpi bhikkhave viḷārabhastā madditā sumadditā suparimadditā mudukā tūlinī chinnasassarā chinnapabbharā atha puriso āgaccheyya kaṭṭhaṃ vā kaṭhalaṃ vā ādāya so evaṃ vadeyya ahaṃ imaṃ viḷārabhastaṃ madditaṃ sumadditaṃ suparimadditaṃ mudukaṃ tūliniṃ chinnasassaraṃ chinnapabbharaṃ kaṭṭhena vā kaṭhalena vā sarasaraṃ karissāmi bharabharaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page259.

Karissāmīti . taṃ kiṃ maññatha bhikkhave api nu so puriso imaṃ 1- viḷārabhastaṃ madditaṃ sumadditaṃ suparimadditaṃ mudukaṃ tūliniṃ chinnasassaraṃ chinnapabbharaṃ kaṭṭhena vā kaṭhalena vā sarasaraṃ kareyya bharabharaṃ kareyyāti . no hetaṃ bhante taṃ kissa hetu ayañahi 2- bhante viḷārabhastā madditā sumadditā suparimadditā mudukā tūlinī chinnasassarā chinnapabbharā sā na sukarā kaṭṭhena vā kaṭhalena vā sarasaraṃ kātuṃ bharabharaṃ kātuṃ yāvadeva ca pana so puriso kilamathassa vighātassa bhāgī assāti. {271.1} Evameva kho bhikkhave pañcime vacanapathā yehi vo pare vadamānā vadeyyuṃ kālena vā akālena vā bhūtena vā abhūtena vā saṇhena vā pharusena vā atthasañhitena vā anatthasañhitena vā mettacittā vā dosantarā vā . kālena vā bhikkhave pare vadamānā vadeyyuṃ akālena vā bhūtena vā bhikkhave pare vadamānā vadeyyuṃ abhūtena vā saṇhena vā bhikkhave pare vadamānā vadeyyuṃ pharusena vā atthasañhitena vā bhikkhave pare vadamānā vadeyyuṃ anatthasañhitena vā mettacittā vā bhikkhave pare vadamānā vadeyyuṃ dosantarā vā . tatrāpi vo bhikkhave evaṃ sikkhitabbaṃ na ceva no cittaṃ vipariṇataṃ bhavissati na ca pāpikaṃ vācaṃ nicchāressāma hitānukampī ca viharissāma mettacittā na dosantarā tañca puggalaṃ mettāsahagatena cetasā pharitvā viharissāma tadārammaṇañca sabbāvantaṃ lokaṃ viḷārabhastasamena @Footnote: 1 Ma. amuṃ. 2 Ma. am hi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page260.

Cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharissāmāti evañhi vo bhikkhave sikkhitabbaṃ. [272] Ubhatodaṇḍakenapi ce bhikkhave kakacena corā vocarakā aṅgamaṅgāni okanteyyuṃ tatrāpi yo mano padūseyya na me so tena sāsanakaro . tatrāpi vo bhikkhave evaṃ sikkhitabbaṃ na ceva no cittaṃ vipariṇataṃ bhavissati na ca pāpikaṃ vācaṃ nicchāressāma hitānukampī ca viharissāma mettacittā na dosantarā tañca puggalaṃ mettāsahagatena cetasā pharitvā viharissāma tadārammaṇañca sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyāpajjhena pharitvā viharissāmāti evañhi vo bhikkhave sikkhitabbaṃ. [273] Imañca tumhe bhikkhave kakacūpamaṃ ovādaṃ abhikkhaṇaṃ manasikareyyātha passatha no tumhe bhikkhave tañca vacanapathaṃ aṇuṃ vā thūlaṃ vā yaṃ tumhe nādhivāseyyāthāti . no hetaṃ bhante . Tasmātiha bhikkhave imaṃ kakacūpamaṃ ovādaṃ abhikkhaṇaṃ manasikarotha taṃ vo bhavissati dīgharattaṃ hitāya sukhāyāti. Idamavoca bhagavā attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti. Kakacūpamasuttaṃ niṭṭhitaṃ paṭhamaṃ. ---------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page261.

Alagaddūpamasuttaṃ [274] Evamme sutaṃ ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . tena kho pana samayena ariṭṭhassa nāma bhikkhuno gandhavādhipubbassa 1- evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ hoti tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā yeme antarāyikā dhammā vuttā bhagavatā te paṭisevato nālaṃ antarāyāyāti . assosuṃ kho sambahulā bhikkhū ariṭṭhassa kira nāma bhikkhuno gandhavādhipubbassa evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā yeme antarāyikā dhammā vuttā bhagavatā te paṭisevato nālaṃ antarāyāyāti. {274.1} Atha kho te bhikkhū yena ariṭṭho bhikkhu gandhavādhipubbo tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā ariṭṭhaṃ bhikkhuṃ gandhavādhipubbaṃ etadavocuṃ saccaṃ kira te āvuso ariṭṭha evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā yeme antarāyikā dhammā vuttā bhagavatā te paṭisevato nālaṃ antarāyāyāti . evaṃ byā kho ahaṃ āvuso bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā yeme antarāyikā dhammā vuttā bhagavatā te paṭisevato nālaṃ antarāyāyāti . atha kho te bhikkhū ariṭṭhaṃ bhikkhuṃ gandhavādhipubbaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. gaddhabādhi.... ito paraṃ evaṃ ñātabbaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page262.

Etasmā pāpakā diṭṭhigatā vivecetukāmā samanuyuñjanti samanuggāhanti samanubhāsanti mā hevaṃ āvuso ariṭṭha avaca mā bhagavantaṃ abbhācikkhi na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ na hi bhagavā evaṃ vadeyya anekapariyāyena āvuso ariṭṭha antarāyikā dhammā vuttā bhagavatā alañca pana te paṭisevato antarāyāya appassādā kāmā vuttā bhagavatā bahudukkhā bahūpāyāsā ādīnavo ettha bhiyyo aṭṭhikaṅkhalūpamā kāmā vuttā bhagavatā bahudukkhā bahūpāyāsā ādīnavo ettha bhiyyo maṃsapesūpamā kāmā vuttā bhagavatā .... {274.2} Tiṇukkūpamā kāmā vuttā bhagavatā .... Aṅgārakāsūpamā kāmā vuttā bhagavatā ... . Supinakūpamā kāmā vuttā bhagavatā .... Yācitakūpamā kāmā vuttā bhagavatā ... . rukkhaphalūpamā kāmā vuttā bhagavatā ... . asisūnūpamā kāmā vuttā bhagavatā .... Sattisūlūpamā kāmā vuttā bhagavatā ... . sappasirūpamā kāmā vuttā bhagavatā bahudukkhā bahūpāyāsā ādīnavo ettha bhiyyoti . evampi kho ariṭṭho bhikkhu gandhavādhipubbo tehi bhikkhūhi samanuyuñjiyamāno samanuggāhiyamāno samanubhāsiyamāno tadeva pāpakaṃ diṭṭhigataṃ thāmasā parāmassa 1- abhinivissa voharati evaṃ byā kho ahaṃ āvuso bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā yeme antarāyikā dhammā vuttā bhagavatā te paṭisevato nālaṃ antarāyāyāti. [275] Yato kho te bhikkhū nāsakkhiṃsu ariṭṭhaṃ bhikkhuṃ @Footnote: 1 Po. Ma. parāmāsā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page263.

Gandhavādhipubbaṃ etasmā pāpakā diṭṭhigatā vivecetuṃ atha kho te bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu . ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ ariṭṭhassa nāma bhante bhikkhuno gandhavādhipubbassa evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā yeme antarāyikā dhammā vuttā bhagavatā te paṭisevato nālaṃ antarāyāyāti assumhā kho mayaṃ bhante ariṭṭhassa kira nāma bhikkhuno gandhavādhipubbassa evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā yeme antarāyikā dhammā vuttā bhagavatā te paṭisevato nālaṃ antarāyāyāti {275.1} atha kho mayaṃ bhante yena ariṭṭho bhikkhu gandhavādhipubbo tenupasaṅkamimhā upasaṅkamitvā ariṭṭhaṃ bhikkhuṃ gandhavādhipubbaṃ etadavocumhā saccaṃ kira te āvuso ariṭṭha evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā yeme antarāyikā dhammā vuttā bhagavatā te paṭisevato nālaṃ antarāyāyāti evaṃ vutte bhante ariṭṭho bhikkhu gandhavādhipubbo amhe etadavoca evaṃ byā kho ahaṃ āvuso bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā yeme antarāyikā dhammā vuttā bhagavatā te paṭisevato nālaṃ antarāyāyāti atha kho mayaṃ bhante ariṭṭhaṃ bhikkhuṃ gandhavādhipubbaṃ etasmā pāpakā diṭṭhigatā vivecetukāmā samanuyuñjimhā samanuggāhimhā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page264.

Samanubhāsimhā mā hevaṃ āvuso ariṭṭha avaca mā bhagavantaṃ abbhācikkhi na hi sādhu bhagavato abbhakkhānaṃ na hi bhagavā evaṃ vadeyya anekapariyāyena āvuso ariṭṭha antarāyikā dhammā vuttā bhagavatā alañca pana te paṭisevato antarāyāya appassādā kāmā vuttā bhagavatā bahudukkhā bahūpāyāsā ādīnavo ettha bhiyyo aṭṭhikaṅkhalūpamā kāmā vuttā bhagavatā bahudukkhā bahūpāyāsā ādīnavo ettha bhiyyo .pe. sappasirūpamā kāmā vuttā bhagavatā bahudukkhā bahūpāyāsā ādīnavo ettha bhiyyoti {275.2} evampi kho bhante ariṭṭho bhikkhu gandhavādhipubbo amhehi samanuyuñjiyamāno samanuggāhiyamāno samanubhāsiyamāno tadeva pāpakaṃ diṭṭhigataṃ thāmasā parāmassa abhinivissa voharati evaṃ byā kho ahaṃ āvuso bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā yeme antarāyikā dhammā vuttā bhagavatā te paṭisevato nālaṃ antarāyāyāti yato kho mayaṃ bhante nāsakkhimhā ariṭṭhaṃ bhikkhuṃ gandhavādhipubbaṃ etasmā pāpakā diṭṭhigatā vivecetuṃ atha mayaṃ etamatthaṃ bhagavato ārocemāti. [276] Atha kho bhagavā aññataraṃ bhikkhuṃ āmantesi ehi tvaṃ bhikkhu mama vacanena ariṭṭhaṃ bhikkhuṃ gandhavādhipubbaṃ āmantehi satthā taṃ āvuso ariṭṭha āmantetīti . evaṃ bhanteti kho so bhikkhu bhagavato paṭissutvā yena ariṭṭho bhikkhu gandhavādhipubbo tenupasaṅkami upasaṅkamitvā ariṭṭhaṃ bhikkhuṃ gandhavādhipubbaṃ etadavoca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page265.

Satthā taṃ āvuso ariṭṭha āmantetīti . evamāvusoti kho ariṭṭho bhikkhu gandhavādhipubbo tassa bhikkhuno paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . Ekamantaṃ nisinnaṃ kho ariṭṭhaṃ bhikkhuṃ gandhavādhipubbaṃ bhagavā etadavoca saccaṃ kira te ariṭṭha evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā yeme antarāyikā dhammā vuttā bhagavatā te paṭisevato nālaṃ antarāyāyāti. {276.1} Evaṃ byā kho ahaṃ bhante bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā yeme antarāyikā dhammā vuttā bhagavatā te paṭisevato nālaṃ antarāyāyāti . kassa kho nāma tvaṃ moghapurisa mayā evaṃ dhammaṃ desitaṃ ājānāsi . nanu mayā moghapurisa anekapariyāyena antarāyikā dhammā vuttā alañca pana te paṭisevato antarāyāya appassādā kāmā vuttā mayā bahudukkhā bahūpāyāsā ādīnavo ettha bhiyyo aṭṭhikaṅkhalūpamā kāmā vuttā mayā ... . maṃsapesūpamā kāmā vuttā mayā .... Tiṇukkūpamā kāmā vuttā mayā .... Aṅgārakāsūpamā kāmā vuttā mayā .... Supinakūpamā kāmā vuttā mayā .... Yācitakūpamā kāmā vuttā mayā .... Rukkhaphalūpamā kāmā vuttā mayā .... Asisūnūpamā kāmā vuttā mayā .... Sattisūlūpamā kāmā vuttā mayā ... . sappasirūpamā kāmā vuttā mayā bahudukkhā bahūpāyāsā ādīnavo ettha bhiyyo atha ca pana tvaṃ moghapurisa attanā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page266.

Duggahitena amhe ceva abbhācikkhasi attānañca khanasi bahuñca apuññaṃ pasavasi tañhi te moghapurisa bhavissati dīgharattaṃ ahitāya dukkhāyāti . Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi taṃ kiṃ maññatha bhikkhave apināyaṃ 1- ariṭṭho bhikkhu gandhavādhipubbo usmikatopi imasmiṃ dhammavinayeti . Kiñhi 2- siyā bhante no hetaṃ bhanteti . evaṃ vutte ariṭṭho bhikkhu gandhavādhipubbo tuṇhībhūto maṅkubhūto pattakkhandho adhomukho pajjhāyanto appaṭibhāṇo nisīdi. [277] Atha kho bhagavā ariṭṭhaṃ bhikkhuṃ gandhavādhipubbaṃ tuṇhībhūtaṃ maṅkubhūtaṃ pattakkhandhaṃ adhomukhaṃ pajjhāyantaṃ appaṭibhāṇaṃ viditvā ariṭṭhaṃ bhikkhuṃ gandhavādhipubbaṃ etadavoca paññāyissasi kho tvaṃ moghapurisa etena sakena pāpakena diṭṭhigatena idhāhaṃ bhikkhū paṭipucchissāmīti . atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi tumhepi me bhikkhave evaṃ dhammaṃ desitaṃ ājānātha yathāyaṃ ariṭṭho bhikkhu gandhavādhipubbo attanā duggahite amhe ceva abbhācikkhati attānañca khanati bahuñca apuññaṃ pasavatīti . no hetaṃ bhante anekapariyāyena hi no bhante antarāyikā dhammā vuttā bhagavatā alañca pana te paṭisevato antarāyāya appassādā kāmā vuttā bhagavatā bahudukkhā bahūpāyāsā ādīnavo ettha bhiyyo aṭṭhikaṅkhalūpamā kāmā vuttā bhagavatā bahudukkhā bahūpāyāsā ādīnavo ettha bhiyyo .pe. sappasirūpamā kāmā vuttā bhagavatā bahudukkhā @Footnote: 1 Po. atha panāyaṃ. 2 Po. kiñci siyā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page267.

Bahūpāyāsā ādīnavo ettha bhiyyoti . sādhu 1- kho me tumhe bhikkhave evaṃ dhammaṃ desitaṃ ājānātha anekapariyāyena hi vo bhikkhave antarāyikā dhammā vuttā mayā alañca pana te paṭisevato antarāyāya appassādā kāmā vuttā mayā bahudukkhā bahūpāyāsā ādīnavo ettha bhiyyo aṭṭhikaṅkhalūpamā kāmā vuttā mayā bahudukkhā bahūpāyāsā ādīnavo ettha bhiyyo .pe. Sappasirūpamā kāmā vuttā mayā bahudukkhā bahūpāyāsā ādīnavo ettha bhiyyo atha ca panāyaṃ ariṭṭho bhikkhu gandhavādhipubbo attanā duggahitena amhe ceva abbhācikkhati attānañca khanati bahuñca apuññaṃ pasavati tañhi tassa moghapurisassa bhavissati dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya . so vata bhikkhave aññatreva kāmehi aññatra kāmasaññāya aññatra kāmavitakkehi kāme paṭisevissatīti netaṃ ṭhānaṃ vijjati. [278] Idha bhikkhave ekacce moghapurisā dhammaṃ pariyāpuṇanti suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇaṃ gāthaṃ udānaṃ itivuttakaṃ jātakaṃ abbhūtadhammaṃ vedallaṃ te taṃ dhammaṃ pariyāpuṇitvā tesaṃ dhammānaṃ paññāya atthaṃ na upaparikkhanti tesaṃ te dhammā paññāya atthaṃ anupaparikkhataṃ na nijjhānaṃ khamanti te upārambhānisaṃsā ceva dhammaṃ pariyāpuṇanti itivādappamokkhānisaṃsā ca yassatthāya dhammaṃ pariyāpuṇanti tañcassa @Footnote: 1 Sī. Yu. sādhu bhikkhave. 2 Ma. sādhu sādhu bhikkhave.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page268.

Atthaṃ nānubhonti tesaṃ te dhammā duggahitā dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya saṃvattanti taṃ kissa hetu duggahitattā bhikkhave dhammānaṃ. {278.1} Seyyathāpi bhikkhave puriso alagaddatthiko alagaddagavesī alagaddapariyesanaṃ caramāno so passeyya mahantaṃ alagaddaṃ tamenaṃ bhoge vā naṅguṭṭhe vā gaṇheyya tassa so alagaddo paṭinivattitvā hatthe vā bāhāya vā aññatarasmiṃ vā aṅgapaccaṅge ḍaṃseyya so tatonidānaṃ maraṇaṃ vā niggaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ taṃ kissa hetu duggahitattā bhikkhave alagaddassa evameva kho bhikkhave idhekacce moghapurisā dhammaṃ pariyāpuṇanti suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇaṃ gāthaṃ udānaṃ itivuttakaṃ jātakaṃ abbhūtadhammaṃ vedallaṃ te taṃ dhammaṃ pariyāpuṇitvā tesaṃ dhammānaṃ paññāya atthaṃ na upaparikkhanti tesaṃ te dhammā paññāya atthaṃ anupaparikkhataṃ na nijjhānaṃ khamanti te upārambhānisaṃsā ceva dhammaṃ pariyāpuṇanti itivādappamokkhānisaṃsā ca yassatthāya 1- dhammaṃ pariyāpuṇanti tañcassa atthaṃ nānubhonti tesaṃ te dhammā duggahitā dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya saṃvattanti taṃ kissa hetu duggahitattā bhikkhave dhammānaṃ. [279] Idha pana bhikkhave ekacce kulaputtā dhammaṃ pariyāpuṇanti suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇaṃ gāthaṃ udānaṃ itivuttakaṃ jātakaṃ abbhūtadhammaṃ vedallaṃ te taṃ dhammaṃ pariyāpuṇitvā tesaṃ dhammānaṃ paññāya atthaṃ upaparikkhanti tesaṃ te dhammā paññāya atthaṃ upaparikkhataṃ @Footnote: 1 Ma. yassa catthāya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page269.

Nijjhānaṃ khamanti te na ceva upārambhānisaṃsā dhammaṃ pariyāpuṇanti na itivādappamokkhānisaṃsā ca yassatthāya dhammaṃ pariyāpuṇanti tañcassa atthaṃ anubhonti tesaṃ te dhammā sugahitā dīgharattaṃ hitāya sukhāya saṃvattanti taṃ kissa hetu sugahitattā bhikkhave dhammānaṃ. {279.1} Seyyathāpi bhikkhave puriso alagaddatthiko alagaddagavesī alagaddapariyesanaṃ caramāno so passeyya mahantaṃ alagaddaṃ tamenaṃ ajapadena daṇḍena suniggahitaṃ niggaṇheyya ajapadena daṇḍena suniggahitaṃ niggahetvā gīvāyaṃ sugahitaṃ gaṇheyya kiñcāpi so bhikkhave alagaddo tassa purisassa hatthaṃ vā bāhaṃ vā aññataraṃ vā aṅgapaccaṅgaṃ bhogehi palivedheyya atha kho so neva tatonidānaṃ maraṇaṃ vā niggaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ taṃ kissa hetu sugahitattā bhikkhave alagaddassa evameva kho bhikkhave idhekacce kulaputtā dhammaṃ pariyāpuṇanti suttaṃ geyyaṃ veyyākaraṇaṃ gāthaṃ udānaṃ itivuttakaṃ jātakaṃ abbhūtadhammaṃ vedallaṃ te taṃ dhammaṃ pariyāpuṇitvā tesaṃ dhammānaṃ paññāya atthaṃ upaparikkhanti tesaṃ te dhammā paññāya atthaṃ upaparikkhataṃ nijjhānaṃ khamanti te na ceva upārambhānisaṃsā dhammaṃ pariyāpuṇanti na itivādappamokkhānisaṃsā ca yassatthāya dhammaṃ pariyāpuṇanti tañcassa atthaṃ anubhonti tesaṃ te dhammā sugahitā dīgharattaṃ hitāya sukhāya saṃvattanti taṃ kissa hetu sugahitattā bhikkhave dhammānaṃ . tasmātiha bhikkhave

--------------------------------------------------------------------------------------------- page270.

Yassa me bhāsitassa atthaṃ ājāneyyātha tathā naṃ dhāreyyātha yassa ca pana me bhāsitassa atthaṃ na ājāneyyātha ahaṃ vo tattheva paṭipucchitabbo ye vā panassu viyattā bhikkhū kullūpamaṃ vo bhikkhave dhammaṃ desissāmi nittharaṇatthāya no gahaṇatthāya taṃ suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. [280] Bhagavā etadavoca seyyathāpi bhikkhave puriso addhānamaggapaṭipanno so passeyya mahantaṃ udakaṇṇavaṃ orimatīraṃ sāsaṅkaṃ sappaṭibhayaṃ pārimatīraṃ khemaṃ appaṭibhayaṃ na cāssa nāvā santāraṇī uttarasetu vā apārā pāraṃ gamanāya tassa evamassa ayaṃ kho mahā udakaṇṇavo orimatīraṃ sāsaṅkaṃ sappaṭibhayaṃ pārimatīraṃ khemaṃ appaṭibhayaṃ natthi ca nāvā santāraṇī uttarasetu vā apārā pāraṃ gamanāya yannūnāhaṃ tiṇakaṭṭhasākhāpalāsaṃ saṅkaḍḍhitvā kullaṃ bandhitvā taṃ kullaṃ nissāya hatthehi ca pādehi ca vāyamamāno sotthinā pāraṃ uttareyyanti. {280.1} Atha kho so bhikkhave puriso tiṇakaṭṭhasākhāpalāsaṃ saṅkaḍḍhitvā kullaṃ bandhitvā taṃ kullaṃ nissāya hatthehi ca pādehi ca vāyamamāno sotthinā pāraṃ uttareyya tassa [1]- uttiṇṇassa 2- pāragatassa evamassa bahukāro kho me ayaṃ kullo imāhaṃ kullaṃ nissāya hatthehi ca pādehi ca vāyamamāno sotthinā pāraṃ uttiṇṇo yannūnāhaṃ imaṃ kullaṃ sīse 3- vā āropetvā @Footnote: 1 Ma. purisassa. 2 Yu. tiṇṇassa. 3 Ma. thale vā ussādetvā udake vā @opilāpetvā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page271.

Khandhe vā paccāropetvā yenakāmaṃ pakkameyyanti . taṃ kiṃ maññatha bhikkhave api nu so puriso evaṃkārī tasmiṃ kulle kiccakārī assāti . no hetaṃ bhante . kathaṃkārī ca so bhikkhave puriso tasmiṃ kulle kiccakārī assa . idha bhikkhave tassa purisassa [1]- pāragatassa evamassa bahukāro kho me ayaṃ kullo imāhaṃ kullaṃ nissāya hatthehi ca pādehi ca vāyamamāno sotthinā pāraṃ uttiṇṇo yannūnāhaṃ imaṃ kullaṃ thale vā ussāpetvā 2- udake vā opilāpetvā yenakāmaṃ pakkameyyanti . evaṃkārī kho so bhikkhave puriso tasmiṃ kulle kiccakārī assa . evameva kho bhikkhave kullūpamo mayā dhammo desito nittharaṇatthāya no gahaṇatthāya kullūpamaṃ vo bhikkhave dhammaṃ desitaṃ ājānantehi dhammāpi vo pahātabbā pageva adhammā. [281] Chayimāni bhikkhave diṭṭhiṭṭhānāni . katamāni cha . Idha bhikkhave assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ etaṃ mama esohamasmi eso me attāti samanupassati vedanaṃ etaṃ mama esohamasmi eso me attāti samanupassati saññaṃ etaṃ mama esohamasmi eso me attāti samanupassati saṅkhāre etaṃ mama esohamasmi @Footnote: 1 Yu. tiṇṇassa. Sī. Yu. ussāretvā. 2 Ma. usasādetvā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page272.

Eso me attāti samanupassati yampidaṃ 1- diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā tampi etaṃ mama esohamasmi eso me attāti samanupassati yampidaṃ 2- diṭṭhiṭṭhānaṃ so loko so attā so pecca bhavissāmi nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo sassatisamaṃ tatheva ṭhassāmīti tampi etaṃ mama esohamasmi eso me attāti samanupassati. {281.1} Sutavā ca kho bhikkhave ariyasāvako ariyānaṃ dassāvī ariyadhammassa kovido ariyadhamme suvinīto sappurisānaṃ dassāvī sappurisadhammassa kovido sappurisadhamme suvinīto rūpaṃ netaṃ mama nesohamasmi na meso attāti samanupassati vedanaṃ netaṃ mama nesohamasmi na meso attāti samanupassati saññaṃ netaṃ mama nesohamasmi na meso attāti samanupassati saṅkhāre netaṃ mama nesohamasmi na meso attāti samanupassati yampidaṃ 3- diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā tampi netaṃ mama nesohamasmi na meso attāti samanupassati yampidaṃ 3- diṭṭhiṭṭhānaṃ so loko so attā so pecca bhavissāmi nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo sassatisamaṃ tatheva ṭhassāmīti tampi netaṃ mama nesohamasmi na meso attāti samanupassati so evaṃ samanupassanto asati na paritassatīti. [282] Evaṃ vutte aññataro bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca siyā nu kho bhante bahiddhā asati paritassanāti . siyā bhikkhūti @Footnote:1-2-3 Po. Ma. yampi taṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page273.

Bhagavā avoca idha bhikkhu ekaccassa evaṃ hoti ahu vata me taṃ vata me natthi siyā vata me taṃ vatāhaṃ na labhāmīti so socati kilamati paridevati urattāḷiṃ kandati sammohaṃ āpajjati evaṃ kho bhikkhu bahiddhā asati paritassanā hotīti. {282.1} Siyā pana bhante bahiddhā asati aparitassanāti . Siyā bhikkhūti bhagavā avoca idha bhikkhu ekaccassa na evaṃ hoti ahu vata me taṃ vata me natthi siyā vata me taṃ vatāhaṃ na labhāmīti so na socati na kilamati na paridevati na urattāḷiṃ kandati na sammohaṃ āpajjati evaṃ kho bhikkhu bahiddhā asati aparitassanā hotīti. {282.2} Siyā nu kho bhante ajjhattaṃ asati paritassanāti . Siyā bhikkhūti bhagavā avoca idha bhikkhu ekaccassa evaṃ diṭṭhi hoti so loko so attā so pecca bhavissāmi nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo sassatisamaṃ tatheva ṭhassāmīti so suṇāti tathāgatassa vā tathāgatasāvakassa vā sabbesaṃ diṭṭhiṭṭhānādhiṭṭhāna- pariyuṭṭhānābhinivesānusayānaṃ samugghātāya sabbasaṅkhārasamathāya sabbūpadhipaṭinissaggāya taṇhakkhayāya virāgāya nirodhāya nibbānāya dhammaṃ desentassa. {282.3} Tassevaṃ hoti ucchijjissāmi nāmassu vinassissāmi nāmassu nassu nāma bhavissāmīti so socati kilamati paridevati urattāḷiṃ kandati sammohaṃ āpajjati evaṃ kho bhikkhu ajjhattaṃ asati paritassanā hotīti . siyā 1- pana bhante ajjhattaṃ asati aparitassanāti. Siyā @Footnote: 1 Po. siyā nukho bhante.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page274.

Bhikkhūti bhagavā avoca idha bhikkhave ekaccassa na evaṃ diṭṭhi hoti so loko so attā so pecca bhavissāmi nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo sassatisamaṃ tatheva ṭhassāmīti so suṇāti tathāgatassa vā tathāgatasāvakassa vā sabbesaṃ diṭṭhiṭṭhānādhiṭṭhāna- pariyuṭṭhānābhinivesānusayānaṃ samugghātāya sabbasaṅkhārasamathāya sabbūpadhipaṭinissaggāya taṇhakkhayāya virāgāya nirodhāya nibbānāya dhammaṃ desentassa . tassa na evaṃ hoti ucchijjissāmi nāmassu vinassissāmi nāmassu nassu nāma bhavissāmīti so na socati na kilamati na paridevati na urattāḷiṃ kandati na sammohaṃ āpajjati evaṃ kho bhikkhu ajjhattaṃ asati aparitassanā hoti. [283] Taṃ 1- bhikkhave pariggahaṃ pariggaṇheyyātha yvāssa 2- pariggaho nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo sassatisamaṃ tatheva tiṭṭheyya 3- passatha no tumhe bhikkhave taṃ pariggahaṃ yvāssa 2- pariggaho nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo sassatisamaṃ tatheva tiṭṭheyyāti . No hetaṃ bhante . sādhu bhikkhave ahampi kho taṃ bhikkhave pariggahaṃ na samanupassāmi yvāssa 2- pariggaho nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo sassatisamaṃ tatheva tiṭṭheyya. {283.1} Taṃ bhikkhave attavādupādānaṃ upādiyetha yassa 4- attavādupādānaṃ upādiyato na uppajjeyyuṃ sokaparideva- dukkhadomanassupāyāsā passatha no tumhe bhikkhave taṃ @Footnote: 1 Po. tañca bhikkhave. 2 Po. yavāssu pariggaho. 3 Po. tiṭṭheyyāti. @4 Sī. Yu. yaṃ assa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page275.

Attavādupādānaṃ yassa attavādupādānaṃ upādiyato na uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāti . no hetaṃ bhante . sādhu bhikkhave ahampi kho taṃ bhikkhave attavādupādānaṃ na samanupassāmi yassa attavādupādānaṃ upādiyato na uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkha- domanassupāyāsā. {283.2} Taṃ bhikkhave diṭṭhinissayaṃ nissayetha yassa diṭṭhinissayaṃ nissayato na uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā passatha no tumhe bhikkhave taṃ diṭṭhinissayaṃ yassa diṭṭhinissayaṃ nissayato na uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsāti . no hetaṃ bhante . sādhu bhikkhave ahampi kho taṃ bhikkhave diṭṭhinissayaṃ na samanupassāmi yassa diṭṭhinissayaṃ nissayato na uppajjeyyuṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā. [284] Attani vā bhikkhave sati attaniyaṃ meti assāti . Evaṃ bhante . attaniye vā bhikkhave sati attā meti assāti. Evaṃ bhante . attani ca bhikkhave attaniye 1- ca saccato thetato anupalabbhiyamāne yampidaṃ 2- diṭṭhiṭṭhānaṃ so loko so attā so pecca bhavissāmi nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo sassatisamaṃ tatheva ṭhassāmīti nanāyaṃ bhikkhave kevalo paripūro bāladhammoti . Kiñhi no siyā bhante kevalo hi 3- bhante 4- paripūro bāladhammoti. Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ @Footnote: 1 Po. attaniyeva saccato thetato ca. 2 Po. Ma. yampitaṃ. @3-4 Sī. Yu. ayaṃ pāṭho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page276.

Bhante . yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti . dukkhaṃ bhante . Yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ etaṃ mama esohamasmi eso me attāti . no hetaṃ bhante . taṃ kiṃ maññatha bhikkhave vedanā .pe. saññā ... Saṅkhārā ... Viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante . yampanāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti . dukkhaṃ bhante . yampanāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ etaṃ mama esohamasmi eso me attāti. {284.1} No hetaṃ bhante . tasmātiha bhikkhave yaṅkiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā sabbaṃ rūpaṃ netaṃ mama nesohamasmi na meso attāti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ . yākāci vedanā .pe. yākāci saññā ... yekeci saṅkhārā ... yaṅkiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā sabbaṃ viññāṇaṃ netaṃ mama nesohamasmi na meso attāti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ. [285] Evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako rūpasmiṃpi nibbindati vedanāyapi nibbindati saññāyapi nibbindati saṅkhāresupi 1- nibbindati viññāṇasmiṃpi nibbindati nibbindaṃ 2- virajjati virāgā @Footnote: 1 Sī. Ma. Yu. pañcasu ṭhānesu pisaddo na dissati. 2 Ma. nibbidā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page277.

Vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti 1- . ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu ukkhittapaligho itipi saṅkiṇṇaparikkho itipi abbhūḷhesiko itipi niraggaḷo itipi ariyo pannaddhajo pannabhāro visaṃyutto itipi. {285.1} Kathañca bhikkhave bhikkhu ukkhittapaligho hoti . idha bhikkhave bhikkhuno avijjā pahīnā hoti ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṅgatā āyatiṃ anuppādadhammā evaṃ kho bhikkhave bhikkhu ukkhittapaligho hoti. {285.2} Kathañca bhikkhave bhikkhu saṅkiṇṇaparikkho hoti . idha bhikkhave bhikkhuno ponobbhaviko jātisaṅkhāro pahīno hoti ucchinnamūlo tālāvatthukato anabhāvaṅgato āyatiṃ anuppādadhammo evaṃ kho bhikkhave bhikkhu saṅkiṇṇaparikkho hoti. {285.3} Kathañca bhikkhave bhikkhu abbhūḷhesiko hoti . idha bhikkhave bhikkhuno taṇhā pahīnā hoti ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṅgatā āyatiṃ anuppādadhammā evaṃ kho bhikkhave bhikkhu abbhūḷhesiko hoti . kathañca bhikkhave bhikkhu niraggaḷo hoti . idha bhikkhave bhikkhuno pañcorambhāgiyāni saññojanāni pahīnāni honti ucchinnamūlāni tālāvatthukatāni anabhāvaṅgatāni āyatiṃ anuppādadhammāni evaṃ kho bhikkhave bhikkhu niraggaḷo hoti. {285.4} Kathañca bhikkhave bhikkhu ariyo pannaddhajo pannabhāro visaṃyutto hoti . idha bhikkhave bhikkhuno asmimāno pahīno hoti ucchinnamūlo tālāvatthukato @Footnote: 1 Po. Ma. itisaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page278.

Anabhāvaṅgato āyatiṃ anuppādadhammo evaṃ kho bhikkhave bhikkhu ariyo pannaddhajo pannabhāro visaṃyutto hoti. [286] Evaṃ vimuttacittaṃ kho bhikkhave bhikkhuṃ saindā devā sabrahmakā sapajāpatikā anvesantā nādhigacchanti idaṃ nissitaṃ tathāgatassa viññāṇanti taṃ kissa hetu diṭṭhevāhaṃ bhikkhave dhamme tathāgataṃ ananuvajjoti 1- vadāmi . Evaṃvādiṃ kho maṃ bhikkhave evamakkhāyiṃ eke samaṇabrāhmaṇā asatā tucchā musā abhūtena abbhācikkhanti venayiko samaṇo gotamo sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ paññāpetīti . yathā cāhaṃ bhikkhave na yathā cāhaṃ na vadāmi tathā maṃ te bhonto samaṇabrāhmaṇā asatā tucchā musā abhūtena abbhācikkhanti venayiko samaṇo gotamo sato sattassa ucchedaṃ vināsaṃ vibhavaṃ paññāpetīti . pubbe cāhaṃ bhikkhave etarahi ca dukkhañceva paññāpemi dukkhassa ca nirodhaṃ. {286.1} Tatra ce bhikkhave pare tathāgataṃ akkosanti paribhāsanti rosenti vihesenti ghaṭṭenti 2- tatra bhikkhave tathāgatassa na hoti āghāto na appaccayo na cetaso anabhinandi 3- . Tatra ce bhikkhave pare tathāgataṃ sakkaronti garukaronti mānenti pūjenti tatra bhikkhave tathāgatassa na hoti ānando na somanassaṃ [4]- cetaso ubbilāvitattaṃ. Tatra ce bhikkhave @Footnote: 1 Ma. ananuvijjo. Yu. ananuvejjoti vadāmi. 2 Sī. Ma. Yu. vihesenti ghaṭṭentīti @ime pāṭhā na dissanti. 3 Sī. Ma. Yu. anabhiraddhi. 4 Ma. Yu. nasaddo dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page279.

Pare tathāgataṃ sakkaronti garukaronti mānenti pūjenti tatra bhikkhave tathāgatassa evaṃ hoti yaṃ kho idaṃ pubbe pariññātaṃ tattha me evarūpā kārā karīyantīti. [287] Tasmātiha bhikkhave tumhe cepi pare akkoseyyuṃ paribhāseyyuṃ roseyyuṃ viheseyyuṃ ghaṭṭeyyuṃ 1- tatra tumhehi na āghāto na appaccayo na cetaso abhinandi 2- karaṇīyā . tasmātiha bhikkhave tumhe cepi pare sakkareyyuṃ garukareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ tatra tumhehi na ānando na somanassaṃ na cetaso ubbilāvitattaṃ karaṇīyaṃ . tasmātiha bhikkhave tumhe cepi pare sakkareyyuṃ garukareyyuṃ māneyyuṃ pūjeyyuṃ tatra tumhākaṃ evamassa yaṃ kho idaṃ pubbe pariññātaṃ tattha no 3- evarūpā kārā karīyantīti . tasmātiha bhikkhave yaṃ na tumhākaṃ taṃ pajahatha taṃ vo pahīnaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissati. {287.1} Kiñca bhikkhave na tumhākaṃ rūpaṃ bhikkhave na tumhākaṃ taṃ pajahatha taṃ vo pahīnaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissati . Vedanā bhikkhave na tumhākaṃ taṃ pajahatha sā vo pahīnā dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissati . saññā bhikkhave na tumhākaṃ taṃ pajahatha sā vo pahīnā dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissati . saṅkhārā bhikkhave na tumhākaṃ te pajahatha te vo pahīnā dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissanti . viññāṇaṃ bhikkhave na tumhākaṃ taṃ pajahatha taṃ vo pahīnaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissati . taṃ kiṃ maññatha bhikkhave @Footnote: 1 Ma. ghaṭṭeyyunti pāṭho natthi. Yu. viheseyyuṃ ghaṭṭeyyunti ime pāṭhā na @disasanti. 2 Sī. Ma. Yu. anabhiraddhi. 3 Po. Ma. me.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page280.

Yaṃ imasmiṃ jetavane tiṇakaṭṭhasākhāpalāsaṃ taṃ jano hareyya vā ḍaheyya vā yathāpaccayaṃ vā kareyya api nu tumhākaṃ evamassa amhe jano harati vā ḍahati vā yathāpaccayaṃ vā karotīti . no hetaṃ bhante taṃ kissa hetu na hi no etaṃ bhante attā vā attaniyaṃ vāti. {287.2} Evameva kho bhikkhave yaṃ na tumhākaṃ taṃ pajahatha taṃ vo pahīnaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissati . kiñca bhikkhave na tumhākaṃ rūpaṃ bhikkhave na tumhākaṃ taṃ pajahatha taṃ vo pahīnaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissati . vedanā bhikkhave .pe. saññā bhikkhave .pe. saṅkhārā bhikkhave .pe. viññāṇaṃ bhikkhave na tumhākaṃ taṃ pajahatha taṃ vo pahīnaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya bhavissati. [288] Evaṃ svākkhāto bhikkhave mayā dhammo uttāno vivaṭo pakāsito chinnapilotiko evaṃ svākkhāte bhikkhave mayā dhamme uttāne vivaṭe pakāsite chinnapilotike ye te bhikkhū arahanto khīṇāsavā vusitavanto katakaraṇīyā ohitabhārā anuppattasadatthā parikkhīṇabhavasaññojanā sammadaññāvimuttā vaṭṭantesaṃ natthi paññāpanāya . evaṃ svākkhāto bhikkhave mayā dhammo uttāno vivaṭo pakāsito chinnapilotiko evaṃ svākkhāte bhikkhave mayā dhamme uttāne vivaṭe pakāsite chinnapilotike yesaṃ bhikkhūnaṃ pañcorambhāgiyāni saññojanāni pahīnāni sabbe te opapātikā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page281.

Tattha parinibbāyino anāvattidhammā tasmā lokā . evaṃ svākkhāto bhikkhave mayā dhammo uttāno vivaṭo pakāsito chinnapilotiko evaṃ svākkhāte bhikkhave mayā dhamme uttāne vivaṭe pakāsite chinnapilotike yesaṃ bhikkhūnaṃ tīṇi saññojanāni pahīnāni rāgadosamohatanubhūtā sabbe te sakadāgāmino sakideva imaṃ lokaṃ āgantvā dukkhassantaṃ karissanti. {288.1} Evaṃ svākkhāto bhikkhave mayā dhammo uttāno vivaṭo pakāsito chinnapilotiko evaṃ svākkhāte bhikkhave mayā dhamme uttāne vivaṭe pakāsite chinnapilotike yesaṃ bhikkhūnaṃ tīṇi saññojanāni pahīnāni sabbe te sotāpannā avinipātadhammā niyatā sambodhiparāyanā. {288.2} Evaṃ svākkhāto bhikkhave mayā dhammo uttāno vivaṭo pakāsito chinnapilotiko evaṃ svākkhāte bhikkhave mayā dhamme uttāne vivaṭe pakāsite chinnapilotike ye te bhikkhū dhammānusārino saddhānusārino sabbe te sambodhiparāyanā. {288.3} Evaṃ svākkhāto bhikkhave mayā dhammo uttāno vivaṭo pakāsito chinnapilotiko evaṃ svākkhāte bhikkhave mayā dhamme uttāne vivaṭe pakāsite chinnapilotike yesaṃ mayi saddhāmattaṃ pemamattaṃ sabbe te saggaparāyanāti. Idamavocabhagavā attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti. Alagaddūpamasuttaṃ niṭṭhitaṃ dutiyaṃ. --------------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page282.

Vammikasuttaṃ [289] Evamme sutaṃ ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . tena kho pana samayena āyasmā kumārakassapo andhavane viharati . atha kho aññatarā devatā abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṃ andhavanaṃ obhāsetvā yenāyasmā kumārakassapo tenupasaṅkami upasaṅkamitvā ekamantaṃ aṭṭhāsi . ekamantaṃ ṭhitā kho sā devatā āyasmantaṃ kumārakassapaṃ etadavoca bhikkhu bhikkhu ayaṃ vammiko rattiṃ dhūmāyati 1- divā pajjalati brāhmaṇo evamāha abhikkhana sumedha satthaṃ ādāyāti. {289.1} Abhikkhananto sumedho satthaṃ ādāya addasa paliṅgaṃ 2- paliṅgā bhanteti 3- . brāhmaṇo evamāha ukkhipa paliṅgaṃ abhikkhana sumedha satthaṃ ādāyāti . abhikkhananto sumedho satthaṃ ādāya addasa uddhumāyikaṃ uddhumāyikā bhanteti . brāhmaṇo evamāha ukkhipa uddhumāyikaṃ abhikkhana sumedha satthaṃ ādāyāti . abhikkhananto sumedho satthaṃ ādāya addasa dvidhāpathaṃ dvidhāpatho bhanteti . Brāhmaṇo evamāha ukkhipa dvidhāpathaṃ abhikkhana sumedha satthaṃ ādāyāti. {289.2} Abhikkhananto sumedho satthaṃ ādāya addasa paṅkavāraṃ 4- paṅkavāro bhanteti . [5]- ukkhipa paṅkavāraṃ abhikkhana sumedha satthaṃ ādāyāti . abhikkhananto sumedho satthaṃ ādāya addasa kummaṃ @Footnote: 1 Sī. dhūpāyati. 2 Sī. Yu. palaṅgiṃ. 3 Ma. Yu. bhadanteti. sabbattha īdisameva. @4 Sī. Ma. Yu. caṅgavāraṃ. 5 brāhmaṇo evamāhāti ime pāṭhā naṭṭhā bhaveyyuṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page283.

Kummo bhanteti . brāhmaṇo evamāha ukkhipa kummaṃ abhikkhana sumedha satthaṃ ādāyāti . abhikkhananto sumedho satthaṃ ādāya addasa asisūnaṃ asisūnā bhanteti . brāhmaṇo evamāha ukkhipa asisūnaṃ abhikkhana sumedha satthaṃ ādāyāti . abhikkhananto sumedho satthaṃ ādāya addasa maṃsapesiṃ maṃsapesi bhanteti . brāhmaṇo evamāha ukkhipa maṃsapesiṃ abhikkhana sumedha satthaṃ ādāyāti. {289.3} Abhikkhananto sumedho satthaṃ ādāya addasa nāgaṃ nāgo bhanteti . brāhmaṇo evamāha tiṭṭhatu nāgo mā nāgaṃ ghaṭṭesi namo karohi nāgassāti . ime kho tvaṃ bhikkhu paṇṇarasaṃ pañhe bhagavantaṃ upasaṅkamitvā puccheyyāsi yathā te bhagavā byākaroti tathā naṃ dhāreyyāsi . nāhantaṃ bhikkhu passāmi sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya yo imesaṃ pañhānaṃ veyyākaraṇena cittaṃ ārādheyya aññatra tathāgatena vā tathāgatasāvakena vā ito vā pana sutvāti . Idamavoca sā devatā idaṃ vatvā tattheva antaradhāyi. [290] Atha kho āyasmā kumārakassapo tassā rattiyā accayena yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinno kho āyasmā kumārakassapo bhagavantaṃ etadavoca imaṃ bhante rattiṃ aññatarā devatā abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṃ andhavanaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page284.

Obhāsetvā yenāhaṃ tenupasaṅkami upasaṅkamitvā ekamantaṃ aṭṭhāsi . Ekamantaṃ ṭhitā kho bhante sā devatā maṃ etadavoca bhikkhu bhikkhu ayaṃ vammiko rattiṃ dhūmāyati divā pajjalati brāhmaṇo evamāha abhikkhana sumedha satthaṃ ādāyāti . abhikkhananto sumedho satthaṃ ādāya addasa paliṅgaṃ paliṅgā bhanteti . brāhmaṇo evamāha ukkhipa paliṅgaṃ abhikkhana sumedha satthaṃ ādāyāti . abhikkhananto sumedho satthaṃ ādāya addasa uddhumāyikaṃ uddhumāyikā bhanteti .pe. addasa nāgaṃ nāgo bhanteti . brāhmaṇo evamāha tiṭṭhatu nāgo mā nāgaṃ ghaṭṭesi namo karohi nāgassāti. {290.1} Ime kho tvaṃ bhikkhu paṇṇarasa pañhe bhagavantaṃ upasaṅkamitvā puccheyyāsi yathā te bhagavā byākaroti tathā naṃ dhāreyyāsi . nāhantaṃ bhikkhu passāmi sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya yo imesaṃ pañhānaṃ veyyākaraṇena cittaṃ ārādheyya aññatra tathāgatena vā tathāgatasāvakena vā ito vā pana sutvāti . idamavoca bhante sā devatā idaṃ vatvā tattheva antaradhāyi . ko nu kho bhante vammiko kā rattiṃ dhūmāyanā kā divā pajjalanā ko brāhmaṇo ko sumedho kiṃ satthaṃ kā abhikkhanā 1- kā paliṅgī kā uddhumāyikā ko dvidhāpatho kiṃ paṅkavāraṃ ko kummo kā @Footnote: 1 Yu. kiṃ abhikkhaṇaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page285.

Asisūnā kā maṃsapesi ko nāgoti. [291] Vammikoti kho bhikkhu imassetaṃ cātummahābhūtikassa kāyassa adhivacanaṃ mātāpettikasambhavassa odanakummāsūpacayassa aniccucchādanaparimaddanabhedanaviddhaṃsanadhammassa . kā rattiṃ dhūmāyanāti yaṃ kho bhikkhu divā kammante ārabbha rattiṃ anuvitakketi anuvicāreti ayaṃ rattiṃ dhūmāyanā . kā divā pajjalanāti yaṃ kho bhikkhu rattiṃ anuvitakketvā anuvicāretvā divā kammante payojeti kāyena vācāya ayaṃ divā pajjalanā . brāhmaṇoti kho bhikkhu tathāgatassetaṃ adhivacanaṃ arahato sammāsambuddhassa . sumedhoti kho bhikkhu sekhassetaṃ bhikkhuno adhivacanaṃ. Satthanti kho bhikkhu ariyāyetaṃ paññāya adhivacanaṃ. {291.1} Abhikkhanāti kho bhikkhu viriyārambhassetaṃ adhivacanaṃ. Paliṅgīti kho bhikkhu avijjāyetaṃ adhivacanaṃ . ukkhipa paliṅgaṃ pajaha avijjaṃ abhikkhana sumedha satthaṃ ādāyāti ayametassa attho . uddhumāyikāti kho bhikkhu kodhupāyāsassetaṃ adhivacanaṃ . ukkhipa uddhumāyikaṃ pajaha kodhupāyāsaṃ abhikkhana sumedha satthaṃ ādāyāti ayametassa attho . Dvidhāpathoti kho bhikkhu vicikicchāyetaṃ adhivacanaṃ . ukkhipa dvidhāpathaṃ pajaha vicikicchaṃ abhikkhana sumedha satthaṃ ādāyāti ayametassa attho . Paṅkavāranti kho bhikkhu pañcannetaṃ nīvaraṇānaṃ adhivacanaṃ kāmachandanīvaraṇassa byāpādanīvaraṇassa thīnamiddhanīvaraṇassa uddhaccakukkuccanīvaraṇassa vicikicchānīvaraṇāya . ukkhipa paṅkavāraṃ pajaha pañca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page286.

Nīvaraṇe abhikkhana sumedha satthaṃ ādāyāti ayametassa attho . Kummoti kho bhikkhu pañcannetaṃ upādānakkhandhānaṃ adhivacanaṃ seyyathīdaṃ rūpūpādānakkhandhassa vedanūpādānakkhandhassa saññūpādānakkhandhassa saṅkhārūpādānakkhandhassa viññāṇūpādānakkhandhassa . ukkhipa kummaṃ pajaha pañcupādānakkhandhe abhikkhana sumedha satthaṃ ādāyāti ayametassa attho . asisūnāti kho bhikkhu pañcannetaṃ kāmaguṇānaṃ adhivacanaṃ cakkhuviññeyyānaṃ rūpānaṃ iṭṭhānaṃ kantānaṃ manāpānaṃ piyarūpānaṃ kāmūpasañhitānaṃ rajanīyānaṃ sotaviññeyyānaṃ saddānaṃ ... Ghānaviññeyyānaṃ gandhānaṃ ... jivhāviññeyyānaṃ rasānaṃ ... Kāyaviññeyyānaṃ phoṭṭhabbānaṃ iṭṭhānaṃ kantānaṃ manāpānaṃ piyarūpānaṃ kāmūpasañhitānaṃ rajanīyānaṃ. {291.2} Ukkhipa asisūnaṃ pajaha pañca kāmaguṇe abhikkhana sumedha satthaṃ ādāyāti ayametassa attho . maṃsapesīti kho bhikkhu nandirāgassetaṃ adhivacanaṃ . ukkhipa maṃsapesiṃ pajaha nandirāgaṃ abhikkhana sumedha satthaṃ ādāyāti ayametassa attho . nāgoti kho bhikkhu khīṇāsavassetaṃ bhikkhuno adhivacanaṃ . tiṭṭhatu nāgo mā nāgaṃ ghaṭṭesi namo karohi nāgassāti ayametassa atthoti. Idamavoca bhagavā attamano āyasmā kumārakassapo bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti. Vammikasuttaṃ niṭṭhitaṃ tatiyaṃ. --------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page287.

Rathavinītasuttaṃ [292] Evamme sutaṃ ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe . atha kho sambahulā jātibhūmikā 1- bhikkhū jātibhūmiyaṃ vassaṃ vuṭṭhā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. {292.1} Ekamantaṃ nisinne kho te bhikkhū bhagavā etadavoca ko nu kho bhikkhave jātibhūmiyaṃ jātibhūmikānaṃ bhikkhūnaṃ sabrahmacārīnaṃ evaṃ sambhāvito attanā ca appiccho appicchakathañca bhikkhūnaṃ kattā attanā ca santuṭṭho santuṭṭhikathañca bhikkhūnaṃ kattā attanā ca pavivitto vivekakathañca bhikkhūnaṃ kattā attanā ca asaṃsaṭṭho asaṃsaggakathañca bhikkhūnaṃ kattā attanā ca āraddhaviriyo viriyārambhakathañca bhikkhūnaṃ kattā attanā ca sīlasampanno sīlasampadākathañca bhikkhūnaṃ kattā attanā ca samādhisampanno samādhisampadākathañca bhikkhūnaṃ kattā attanā ca paññāsampanno paññāsampadākathañca bhikkhūnaṃ kattā attanā ca vimuttisampanno vimuttisampadākathañca bhikkhūnaṃ kattā attanā ca vimuttiñāṇadassanasampanno vimuttiñāṇadassanasampadākathañca bhikkhūnaṃ kattā ovādako viññāpako sandassako samādapako samuttejako sampahaṃsako sabrahmacārīnanti . puṇṇo nāma bhante āyasmā @Footnote: 1 Sī. Yu. jātibhūmakā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page288.

Mantāṇiputto jātibhūmiyaṃ jātibhūmikānaṃ bhikkhūnaṃ sabrahmacārīnaṃ evaṃ sambhāvito attanā ca appiccho appicchakathañca bhikkhūnaṃ kattā attanā ca santuṭṭho .pe. attanā ca pavivitto ... attanā ca asaṃsaṭṭho ... Attanā ca āraddhaviriyo ... Attanā ca sīlasampanno ... Attanā ca samādhisampanno ... attanā ca paññāsampanno ... Attanā ca vimuttisampanno ... attanā ca vimuttiñāṇadassanasampanno vimuttiñāṇadassanasampadākathañca bhikkhūnaṃ kattā ovādako viññāpako sandassako samādapako samuttejako sampahaṃsako sabrahmacārīnanti. [293] Tena kho pana samayena āyasmā sārīputto bhagavato avidūre nisinno hoti . atha kho āyasmato sārīputtassa etadahosi lābhā āyasmato puṇṇassa mantāṇiputtassa suladdhaṃ āyasmato puṇṇassa mantāṇiputtassa yassa viññū sabrahmacārī satthu sammukhā anumāssa anumāssa vaṇṇaṃ bhāsanti tañca satthā abbhanumodati appevanāma mayampi kadāci karahaci āyasmatā puṇṇena mantāṇiputtena saddhiṃ samāgamaṃ gaccheyyāma appevanāma siyā kocideva kathāsallāpoti. [294] Atha kho bhagavā rājagahe yathābhirantaṃ viharitvā yena sāvatthī tena cārikaṃ pakkāmi anupubbena cārikañcaramāno yena sāvatthī tadavasari . tatra sudaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane

--------------------------------------------------------------------------------------------- page289.

Anāthapiṇḍikassa ārāme . assosi kho āyasmā puṇṇo mantāṇiputto bhagavā kira sāvatthiṃ anuppatto sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāmeti . atha kho āyasmā puṇṇo mantāṇiputto senāsanaṃ saṃsāmetvā pattacīvaraṃ ādāya yena sāvatthī tena cārikaṃ pakkāmi anupubbena cārikañcaramāno yena sāvatthī jetavanaṃ anāthapiṇḍikassa ārāmo yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. {294.1} Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ puṇṇaṃ mantāṇiputtaṃ bhagavā dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi. Atha kho āyasmā puṇṇo mantāṇiputto bhagavatā dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampahaṃsito bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena andhavanaṃ tenupasaṅkami divāvihārāya. [295] Atha kho aññataro bhikkhu yenāyasmā sārīputto tenupasaṅkami upasaṅkamitvā āyasmantaṃ sārīputtaṃ etadavoca yassa kho tvaṃ āvuso sārīputta puṇṇassa nāma bhikkhuno mantāṇiputtassa abhiṇhaṃ kittayamāno ahosi so bhagavatā dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampahaṃsito bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena andhavanaṃ tena pakkanto divāvihārāyāti .

--------------------------------------------------------------------------------------------- page290.

Atha kho āyasmā sārīputto taramānarūpo nisīdanaṃ ādāya āyasmantaṃ puṇṇaṃ mantāṇiputataṃ piṭṭhito piṭṭhito anubandhi sīsānulokī . Atha kho āyasmā puṇṇo mantāṇiputto andhavanaṃ ajjhogāhetvā aññatarasmiṃ rukkhamūle divāvihāraṃ nisīdi āyasmāpi kho sārīputto andhavanaṃ ajjhogāhetvā aññatarasmiṃ rukkhamūle divāvihāraṃ nisīdi. [296] Atha kho āyasmā sārīputto sāyaṇhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yenāyasmā puṇṇo mantāṇiputto tenupasaṅkami upasaṅkamitvā āyasmatā puṇṇena mantāṇiputtena saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinno kho āyasmā sārīputto āyasmantaṃ puṇṇaṃ mantāṇiputtaṃ etadavoca bhagavati no āvuso brahmacariyaṃ vussatīti. {296.1} Evamāvusoti . kinnu kho āvuso sīlavisuddhatthaṃ bhagavataṃ brahmacariyaṃ vussatīti . no hidaṃ āvuso . kiṃ panāvuso cittavisuddhatthaṃ bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti . no hidaṃ āvuso . kinnu kho āvuso diṭṭhivisuddhatthaṃ bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti . no hidaṃ āvuso . Kiṃ panāvuso kaṅkhāvitaraṇavisuddhatthaṃ bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti . No hidaṃ āvuso . kinnu kho āvuso maggāmaggañāṇadassanavisuddhatthaṃ bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti . no hidaṃ āvuso . Kiṃ panāvuso paṭipadāñāṇadassanavisuddhatthaṃ bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti . no hidaṃ āvuso . kinnu kho āvuso ñāṇadassanavisuddhatthaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page291.

Bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti . no hidaṃ āvuso . kinnu kho āvuso sīlavisuddhatthaṃ bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti iti puṭṭho samāno no hidaṃ āvusoti vadesi kiṃ panāvuso cittavisuddhatthaṃ bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti iti puṭṭho samāno no hidaṃ āvusoti vadesi kinnu kho āvuso diṭṭhivisuddhatthaṃ bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti iti puṭṭho samāno no hidaṃ āvusoti vadesi kiṃ panāvuso kaṅkhāvitaraṇavisuddhatthaṃ ... kinnu kho āvuso maggāmaggañāṇadassanavisuddhatthaṃ ... kiṃ panāvuso paṭipadāñāṇadassana- visuddhatthaṃ ... kinnu kho āvuso ñāṇadassanavisuddhatthaṃ bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti iti puṭṭho samāno no hidaṃ āvusoti vadesi kimatthaṃ carahāvuso bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti . anupādāparinibbānatthaṃ kho āvuso bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti. {296.2} Kinnu kho āvuso sīlavisuddhi anupādāparinibbānanti. No hidaṃ āvuso . kiṃ panāvuso cittavisuddhi anupādāparinibbānanti. No hidaṃ āvuso . Kinnu kho āvuso diṭṭhivisuddhi anupādāparinibbānanti. No hidaṃ āvuso. Kiṃ panāvuso kaṅkhāvitaraṇavisuddhi anupādāparinibbānanti. No hidaṃ āvuso . kinnu kho āvuso maggāmaggañāṇadassanavisuddhi anupādāparinibbānanti . no hidaṃ āvuso . kiṃ panāvuso paṭipadāñāṇadassanavisuddhi anupādāparinibbānanti . no hidaṃ āvuso . Kinnu kho āvuso ñāṇadassanavisuddhi anupādāparinibbānanti . no

--------------------------------------------------------------------------------------------- page292.

Hidaṃ āvuso . kiṃ panāvuso aññatra imehi dhammehi anupādāparinibbānanti . no hidaṃ āvuso . kinnu kho āvuso sīlavisuddhi anupādāparinibbānanti iti puṭṭho samāno no hidaṃ āvusoti vadesi kiṃ panāvuso cittavisuddhi anupādāparinibbānanti iti puṭṭho samāno no hidaṃ āvusoti vadesi kinnu kho āvuso diṭṭhivisuddhi anupādāparinibbānanti .pe. kiṃ panāvuso kaṅkhāvitaraṇavisuddhi ... Kinnu kho āvuso maggāmaggañāṇadassanavisuddhi ... kiṃ panāvuso paṭipadāñāṇadassanavisuddhi ... kinnu kho āvuso ñāṇadassanavisuddhi anupādāparinibbānanti iti puṭṭho samāno no hidaṃ āvusoti vadesi kiṃ panāvuso aññatra imehi dhammehi anupādāparinibbānanti iti puṭṭho samāno no hidaṃ āvusoti vadesi yathākathaṃ panāvuso imassa bhāsitassa attho daṭṭhabboti. [297] Sīlavisuddhiṃ ce āvuso bhagavā anupādāparinibbānaṃ paññāpessa saupādānaññeva samānaṃ anupādāparinibbānaṃ paññāpessa . cittavisuddhiṃ ce āvuso bhagavā anupādāparinibbānaṃ paññāpessa saupādānaññeva samānaṃ anupādāparinibbānaṃ paññāpessa . diṭṭhivisuddhiṃ ce āvuso bhagavā anupādāparinibbānaṃ paññāpessa saupādānaññeva samānaṃ anupādāparinibbānaṃ paññāpessa . kaṅkhāvitaraṇavisuddhiṃ ce āvuso bhagavā anupādāparinibbānaṃ paññāpessa saupādānaññeva samānaṃ anupādāparinibbānaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page293.

Paññāpessa . maggāmaggañāṇadassanavisuddhiṃ ce āvuso bhagavā anupādāparinibbānaṃ paññāpessa saupādānaññeva samānaṃ anupādāparinibbānaṃ paññāpessa . paṭipadāñāṇadassanavisuddhiṃ ce āvuso bhagavā anupādāparinibbānaṃ paññāpessa saupādānaññeva samānaṃ anupādāparinibbānaṃ paññāpessa . ñāṇadassanavisuddhiṃ ce āvuso bhagavā anupādāparinibbānaṃ paññāpessa saupādānaññeva samānaṃ anupādāparinibbānaṃ paññāpessa . aññatra ce āvuso imehi dhammehi anupādāparinibbānaṃ abhavissa puthujjano parinibbāyeyya puthujjano hi āvuso aññatra imehi dhammehi . tenahāvuso upamante karissāmi upamāyapidhekacce viññū purisā bhāsitassa atthaṃ ājānanti. [298] Seyyathāpi āvuso rañño pasenadissa kosalassa sāvatthiyaṃ paṭivasantassa sākete kiñcideva accāyikaṃ karaṇīyaṃ uppajjeyya tassa antarā ca sāvatthiṃ antarā ca sāketaṃ satta rathavinītāni upaṭṭhapeyyuṃ atha kho āvuso rājā pasenadi kosalo sāvatthiyā nikkhamitvā antepuradvāre paṭhamaṃ rathavinītaṃ abhirūheyya paṭhamena rathavinītena dutiyaṃ rathavinītaṃ pāpuṇeyya paṭhamaṃ rathavinītaṃ vissajjeyya dutiyaṃ rathavinītaṃ abhirūheyya dutiyena rathavinītena tatiyaṃ rathavinītaṃ pāpuṇeyya dutiyaṃ rathavinītaṃ vissajjeyya tatiyaṃ rathavinītaṃ abhirūheyya tatiyena rathavinītena catutthaṃ rathavinītaṃ pāpuṇeyya tatiyaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page294.

Rathavinītaṃ vissajjeyya catutthaṃ rathavinītaṃ abhirūheyya catutthena rathavinītena pañcamaṃ rathavinītaṃ pāpuṇeyya catutthaṃ rathavinītaṃ vissajjeyya pañcamaṃ rathavinītaṃ abhirūheyya pañcamena rathavinītena chaṭṭhaṃ rathavinītaṃ pāpuṇeyya pañcamaṃ rathavinītaṃ vissajjeyya chaṭṭhaṃ rathavinītaṃ abhirūheyya chaṭṭhena rathavinītena sattamaṃ rathavinītaṃ pāpuṇeyya chaṭṭhaṃ rathavinītaṃ vissajjeyya sattamaṃ rathavinītaṃ abhirūheyya sattamena rathavinītena sāketaṃ anupāpuṇeyya antepuradvāraṃ tamenaṃ antepuradvāragataṃ samānaṃ mittāmaccā ñātisālohitā evaṃ puccheyyuṃ iminā tvaṃ mahārāja rathavinītena sāvatthiyaṃ sāketaṃ anuppatto antepuradvāranti kathaṃ byākaramāno nu kho āvuso mahārājā pasenadi kosalo sammā byākaramāno byākareyyāti. {298.1} Evaṃ byākaramāno kho āvuso rājā pasenadi kosalo sammā byākaramāno byākareyya idha me sāvatthiyaṃ paṭivasantassa sākete kiñcideva accāyikaṃ karaṇīyaṃ uppajji tassa me antarā ca sāvatthiṃ antarā ca sāketaṃ satta rathavinītāni upaṭṭhapesuṃ atha khvāhaṃ sāvatthiyā nikkhamitvā antepuradvāre paṭhamaṃ rathavinītaṃ abhiruyhiṃ paṭhamena rathavinītena dutiyaṃ rathavinītaṃ pāpuṇiṃ paṭhamaṃ rathavinītaṃ nissajjiṃ dutiyaṃ rathavinītaṃ abhiruyhiṃ dutiyena rathavinītena tatiyaṃ rathavinītaṃ pāpuṇiṃ dutiyaṃ rathavinītaṃ nissajjiṃ tatiyaṃ rathavinītaṃ abhiruyhiṃ tatiyena rathavinītena catutthaṃ rathavinītaṃ pāpuṇiṃ tatiyaṃ rathavinītaṃ nissajjiṃ catutthaṃ rathavinītaṃ abhiruyhiṃ catutthena rathavinītena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page295.

Pañcamaṃ rathavinītaṃ pāpuṇiṃ catutthaṃ rathavinītaṃ nissajjiṃ pañcamaṃ rathavinītaṃ abhiruyhiṃ pañcamena rathavinītena chaṭṭhaṃ rathavinītaṃ pāpuṇiṃ pañcamaṃ rathavinītaṃ nissajjiṃ chaṭṭhaṃ rathavinītaṃ abhiruyhiṃ chaṭṭhena rathavinītena sattamaṃ rathavinītaṃ pāpuṇiṃ chaṭṭhaṃ rathavinītaṃ nissajjiṃ sattamaṃ rathavinītaṃ abhiruyhiṃ sattamena rathavinītena sāketaṃ anuppatto antepuradvāranti evaṃ byākaramāno kho āvuso rājā pasenadi kosalo sammā byākaramāno byākareyyāti {298.2} evameva kho āvuso sīlavisuddhi yāvadeva cittavisuddhatthā cittavisuddhi yāvadeva diṭṭhivisuddhatthā diṭṭhivisuddhi yāvadeva kaṅkhāvitaraṇavisuddhatthā kaṅkhāvitaraṇavisuddhi yāvadeva maggāmagga- ñāṇadassanavisuddhatthā maggāmaggañāṇadassanavisuddhi yāvadeva paṭipadāñāṇadassanavisuddhatthā paṭipadāñāṇadassanavisuddhi yāvadeva ñāṇadassanavisuddhatthā ñāṇadassanavisuddhi yāvadeva anupādāparinibbānatthā anupādāparinibbānatthaṃ kho āvuso bhagavati brahmacariyaṃ vussatīti. [299] Evaṃ vutte āyasmā sārīputto āyasmantaṃ puṇṇaṃ mantāṇiputtaṃ etadavoca ko nāmo āyasmā kathañca panāyasmantaṃ sabrahmacārī jānantīti . puṇṇoti kho me āvuso nāmaṃ mantāṇiputtoti ca pana maṃ sabrahmacārī jānantīti . acchariyaṃ āvuso abbhūtaṃ āvuso yathātaṃ sutavatā sāvakena sammadeva satthu sāsanaṃ ājānantena evamevaṃ āyasmatā puṇṇena mantāṇiputtena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page296.

Gambhīrā gambhīrā paññā anumāssa anumāssa byākatā lābhā sabrahmacārīnaṃ suladdhaṃ sabrahmacārīnaṃ ye āyasmantaṃ puṇṇaṃ mantāṇiputtaṃ labhanti dassanāya labhanti payirupāsanāya velaṇḍukena 1- cepi sabrahmacārī āyasmantaṃ mantāṇiputtaṃ muddhanā pariharantā labheyyuṃ dassanāya labheyyuṃ payirupāsanāya tesampi lābhā tesampi suladdhaṃ amhākampi lābhā amhākampi suladdhaṃ ye mayaṃ āyasmantaṃ puṇṇaṃ mantāṇiputtaṃ labhāma dassanāya labhāma payirupāsanāyāti. [300] Evaṃ vutte āyasmā puṇṇo mantāṇiputto āyasmantaṃ sārīputtaṃ etadavoca ko nāmo āyasmā kathañca panāyasmantaṃ sabrahmacārī jānantīti . upatissoti kho me āvuso nāmaṃ sārīputtoti ca pana maṃ sabrahmacārī jānantīti . satthukappena vata kira bho sāvakena saddhiṃ mantayamānā na jānimha āyasmā sārīputtoti sace hi mayaṃ jāneyyāma āyasmā sārīputtoti ettakampi no nappaṭibhāseyya acchariyaṃ āvuso abbhūtaṃ āvuso yathātaṃ sutavatā sāvakena sammadeva satthu sāsanaṃ ājānantena evamevaṃ āyasmatā sārīputtena gambhīrā gambhīrā paññā anumāssa anumāssa pucchitā lābhā sabrahmacārīnaṃ suladdhaṃ sabrahmacārīnaṃ ye āyasmantaṃ sārīputtaṃ labhanti dassanāya labhanti payirupāsanāya velaṇḍukena cepi sabrahmacārī āyasmantaṃ sārīputtaṃ muddhanā @Footnote: 1 Sī. Yu. celaṇḍukena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page297.

Pariharantā labheyyuṃ dassanāya labheyyuṃ payirupāsanāya tesampi lābhā tesampi suladdhaṃ amhākampi lābhā amhākampi suladdhaṃ ye mayaṃ āyasmantaṃ sārīputtaṃ labhāma dassanāya labhāma payirupāsanāyāti. Itiha te ubhopi mahānāgā aññamaññassa subhāsitaṃ samanumodiṃsūti. Rathavinītasuttaṃ niṭṭhitaṃ catutthaṃ. -----------


             The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 12 page 1-297. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/roman_item_s.php?book=12&item=1&items=566&pagebreak=1              Classified by [Item Number] :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/roman_item_s.php?book=12&item=1&items=566&pagebreak=1&mode=bracket              Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_item_s.php?book=12&item=1&items=566&pagebreak=1              Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=12&item=1&items=566&pagebreak=1              Study Atthakatha :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=1              The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=7&A=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=7&A=1              Contents of The Tipitaka Volume 12 http://84000.org/tipitaka/read/?index_12

ไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ENGLISH letter

บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

Background color :