บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
TIPITAKA Volume 12 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 4 : Sutta. Ma. Mū.
Suttantapitake majjhimanikayassa pathamo bhago ------- mulapannasakam namo tassa bhagavato arahato sammasambuddhassa. Mulapariyayavaggo ------- mulapariyayasuttam [1] Evamme sutam ekam samayam bhagava ukkatthayam viharati subhagavane salarajamule . tatra kho bhagava bhikkhu amantesi bhikkhavoti . bhadanteti te bhikkhu bhagavato paccassosum . bhagava etadavoca sabbadhammamulapariyayam vo bhikkhave desissami 1- tam sunatha sadhukam manasikarotha bhasissamiti . evambhanteti kho te bhikkhu bhagavato paccassosum. [2] Bhagava etadavoca idha bhikkhave assutava puthujjano ariyanam adassavi ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinito sappurisanam adassavi sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinito pathavim pathavito sanjanati pathavim pathavito sannatva pathavim mannati pathaviya mannati pathavito mannati pathavimmeti @Footnote: 1 Ma. Yu. desessami. Mannati pathavim abhinandati . tam kissa hetu . aparinnatam tassati vadami. {2.1} Apam apato sanjanati apam apato sannatva apam mannati apasmim mannati apato mannati apammeti mannati apam abhinandati . tam kissa hetu . aparinnatam tassati vadami. {2.2} Tejam tejato sanjanati tejam tejato sannatva tejam mannati tejasmim mannati tejato mannati tejammeti mannati tejam abhinandati. Tam kissa hetu. Aparinnatam tassati vadami. {2.3} Vayam vayato sanjanati vayam vayato sannatva vayam mannati vayasmim mannati vayato mannati vayammeti mannati vayam abhinandati. Tam kissa hetu. Aparinnatam tassati vadami. {2.4} Bhute bhutato sanjanati bhute bhutato sannatva bhute mannati bhutesu mannati bhutato mannati bhute meti mannati bhute abhinandati. Tam kissa hetu. Aparinnatam tassati vadami. {2.5} Deve devato sanjanati deve devato sannatva deve mannati devesu mannati devato mannati deve meti mannati deve abhinandati. Tam kissa hetu. Aparinnatam tassati vadami. {2.6} Pajapatim pajapatito sanjanati pajapatim pajapatito sannatva pajapatim mannati pajapatismim mannati pajapatito mannati pajapatimmeti mannati pajapatim abhinandati . tam kissa hetu. Aparinnatam tassati vadami. {2.7} Brahmam brahmato sanjanati brahmam brahmato sannatva brahmam Mannati brahmani mannati brahmato mannati brahmam meti mannati brahmam abhinandati . tam kissa hetu . aparinnatam tassati vadami. {2.8} Abhassare abhassarato sanjanati abhassare abhassarato sannatva abhassare mannati abhassaresu mannati abhassarato mannati abhassare meti mannati abhassare abhinandati . tam kissa hetu. Aparinnatam tassati vadami. {2.9} Subhakinhe 1- subhakinhato sanjanati subhakinhe subhakinhato sannatva subhakinhe mannati subhakinhesu mannati subhakinhato mannati subhakinhe meti mannati subhakinhe abhinandati. Tam kissa hetu. Aparinnatam tassati vadami. {2.10} Vehapphale vehapphalato sanjanati vehapphale vehapphalato sannatva vehapphale mannati vehapphalesu mannati vehapphalato mannati vehapphale meti mannati vehapphale abhinandati. Tam kissa hetu. Aparinnatam tassati vadami. {2.11} Abhibhum abhibhuto sanjanati abhibhum abhibhuto sannatva abhibhum mannati abhibhusmim mannati abhibhuto mannati abhibhummeti mannati abhibhum abhinandati . tam kissa hetu . aparinnatam tassati vadami. {2.12} Akasanancayatanam akasanancayatanato sanjanati akasanancayatanam akasanancayatanato sannatva akasanancayatanam mannati akasanancayatanasmim mannati akasanancayatanato mannati akasanancayatanammeti mannati akasanancayatanam abhinandati . @Footnote: 1 Yu. subhakinne. sabbattha idisameva. Tam kissa hetu. Aparinnatam tassati vadami. {2.13} Vinnanancayatanam vinnanancayatanato sanjanati vinnanancayatanam vinnanancayatanato sannatva vinnanancayatanam mannati vinnanancayatanasmim mannati vinnanancayatanato mannati vinnanancayatanammeti mannati vinnanancayatanam abhinandati . tam kissa hetu . Aparinnatam tassati vadami. {2.14} Akincannayatanam akincannayatanato sanjanati akincannayatanam akincannayatanato sannatva akincannayatanam mannati akincannayatanasmim mannati akincannayatanato mannati akincannayatanammeti mannati akincannayatanam abhinandati . tam kissa hetu . Aparinnatam tassati vadami. {2.15} Nevasannanasannayatanam nevasannanasannayatanato sanjanati nevasannanasannayatanam nevasannanasannayatanato sannatva nevasannanasannayatanam mannati nevasannanasannayatanasmim mannati nevasannanasannayatanato mannati nevasannanasannayatanammeti mannati nevasannanasannayatanam abhinandati . tam kissa hetu . Aparinnatam tassati vadami. {2.16} Dittham ditthato sanjanati dittham ditthato sannatva dittham mannati ditthasmim mannati ditthato mannati ditthammeti mannati dittham abhinandati . tam kissa hetu . aparinnatam tassati vadami. {2.17} Sutam sutato sanjanati sutam sutato sannatva Sutam mannati sutasmim mannati sutato mannati sutammeti mannati sutam abhinandati . tam kissa hetu . aparinnatam tassati vadami. {2.18} Mutam mutato sanjanati mutam mutato sannatva mutam mannati mutasmim mannati mutato mannati mutammeti mannati mutam abhinandati. Tam kissa hetu. Aparinnatam tassati vadami. {2.19} Vinnatam vinnatato sanjanati vinnatam vinnatato sannatva vinnatam mannati vinnatasmim mannati vinnatato mannati vinnatammeti mannati vinnatam abhinandati . tam kissa hetu. Aparinnatam tassati vadami. {2.20} Ekattam ekattato sanjanati ekattam ekattato sannatva ekattam mannati ekattasmim mannati ekattato mannati ekattammeti mannati ekattam abhinandati . tam kissa hetu . Aparinnatam tassati vadami. {2.21} Nanattam nanattato sanjanati nanattam nanattato sannatva nanattam mannati nanattasmim mannati nanattato mannati nanattammeti mannati nanattam abhinandati . tam kissa hetu. Aparinnatam tassati vadami. {2.22} Sabbam sabbato sanjanati sabbam sabbato sannatva sabbam mannati sabbasmim mannati sabbato mannati sabbammeti mannati sabbam abhinandati . tam kissa hetu . Aparinnatam tassati vadami. {2.23} Nibbanam nibbanato sanjanati nibbanam nibbanato sannatva nibbanam mannati nibbanasmim Mannati nibbanato mannati nibbanammeti mannati nibbanam abhinandati. Tam kissa hetu. Aparinnatam tassati vadami. Puthujjanavasena pathamanayabhumiparicchedo. [3] Yopi so bhikkhave bhikkhu sekho appattamanaso anuttaram yogakkhemam patthayamano viharati . sopi pathavim pathavito abhijanati pathavim pathavito abhinnaya pathavim mamanni pathaviya mamanni pathavito mamanni pathavimmeti mamanni pathavim mabhinandi 1- . tam kissa hetu . parinneyyam tassati vadami .pe. apam tejam vayam bhute deve pajapatim brahmam abhassare subhakinhe vehapphale abhibhum akasanancayatanam vinnanancayatanam akincannayatanam nevasannanasannayatanam dittham sutam mutam vinnatam ekattam nanattam sabbam nibbanam nibbanato abhijanati nibbanam nibbanato abhinnaya nibbanam mamanni nibbanasmim mamanni nibbanato mamanni nibbanammeti mamanni nibbanam mabhinandi . tam kissa hetu. Parinneyyam tassati vadami. Sekhavasena dutiyanayabhumiparicchedo. [4] Yopi so bhikkhave bhikkhu araham khinasavo vusitava katakaraniyo ohitabharo anuppattasadattho parikkhinabhavasamyojano sammadanna vimutto sopi pathavim pathavito abhijanati pathavim @Footnote: 1 katthaci mabhinandati. Pathavito abhinnaya pathavim na mannati pathaviya na mannati pathavito na mannati pathavimmeti na mannati pathavim nabhinandati . Tam kissa hetu . parinnatam tassati vadami .pe. apam tejam vayam bhute deve pajapatim brahmam abhassare subhakinhe vehapphale abhibhum akasanancayatanam vinnanancayatanam akincannayatanam nevasannanasannayatanam dittham sutam mutam vinnatam ekattam nanattam sabbam nibbanam nibbanato abhijanati nibbanam nibbanato abhinnaya nibbanam na mannati nibbanasmim na mannati nibbanato na mannati nibbanammeti na mannati nibbanam nabhinandati . Tam kissa hetu. Parinnatam tassati vadami. Khinasavavasena tatiyanayabhumiparicchedo. [5] Yopi so bhikkhave bhikkhu araham khinasavo vusitava katakaraniyo ohitabharo anuppattasadattho parikkhinabhavasamyojano sammadanna vimutto sopi pathavim pathavito abhijanati pathavim pathavito abhinnaya pathavim na mannati pathaviya na mannati pathavito na mannati pathavimmeti na mannati pathavim nabhinandati . Tam kissa hetu . khaya ragassa vitaragatta .pe. apam tejam vayam bhute deve pajapatim brahmam abhassare subhakinhe vehapphale abhibhum akasanancayatanam vinnanancayatanam akincannayatanam Nevasannanasannayatanam dittham sutam mutam vinnatam ekattam nanattam sabbam nibbanam nibbanato abhijanati nibbanam nibbanato abhinnaya nibbanam na mannati nibbanasmim na mannati nibbanato na mannati nibbanammeti na mannati nibbanam nabhinandati . Tam kissa hetu. Khaya ragassa vitaragatta. Khinasavavasena catutthanayabhumiparicchedo. [6] Yopi so bhikkhave bhikkhu araham khinasavo vusitava katakaraniyo ohitabharo anuppattasadattho parikkhinabhavasamyojano sammadanna vimutto sopi pathavim pathavito abhijanati pathavim pathavito abhinnaya pathavim na mannati pathaviya na mannati pathavito na mannati pathavimmeti na mannati pathavim nabhinandati . Tam kissa hetu . khaya dosassa vitadosatta .pe. apam tejam vayam bhute deve pajapatim brahmam abhassare subhakinhe vehapphale abhibhum akasanancayatanam vinnanancayatanam akincannayatanam nevasannanasannayatanam dittham sutam mutam vinnatam ekattam nanattam sabbam nibbanam nibbanato abhijanati nibbanam nibbanato abhinnaya nibbanam na mannati nibbanasmim na mannati nibbanato na mannati nibbanammeti na mannati nibbanam nabhinandati. Tam kissa hetu. Khaya dosassa vitadosatta. Khinasavavasena pancamanayabhumiparicchedo. [7] Yopi so bhikkhave bhikkhu araham khinasavo vusitava katakaraniyo ohitabharo anuppattasadattho parikkhinabhavasamyojano sammadanna vimutto sopi pathavim pathavito abhijanati pathavi pathavito abhinnaya pathavim na mannati pathaviya na mannati pathavito na mannati pathavimmeti na mannati pathavim nabhinandati . Tam kissa hetu . khaya mohassa vitamohatta .pe. apam tejam vayam bhute deve pajapatim brahmam abhassare subhakinhe vehapphale abhibhum akasanancayatanam vinnanancayatanam akincannayatanam nevasannanasannayatanam dittham sutam mutam vinnatam ekattam nanattam sabbam nibbanam nibbanato abhijanati nibbanam nibbanato abhinnaya nibbanam na mannati nibbanasmim na mannati nibbanato na mannati nibbanammeti na mannati nibbanam nabhinandati . tam kissa hetu. Khaya mohassa vitamohatta. Khinasavavasena chatthanayabhumiparicchedo. [8] Tathagatopi bhikkhave araham sammasambuddho pathavim pathavito abhijanati pathavim pathavito abhinnaya pathavim na mannati pathaviya na mannati pathavito na mannati pathavimmeti na mannati pathavim nabhinandati . tam kissa hetu . parinnatantam tathagatassati vadami .pe. apam tejam vayam bhute deve pajapatim brahmam abhassare subhakinhe vehapphale abhibhum akasanancayatanam Vinnanancayatanam akincannayatanam nevasannanasannayatanam dittham sutam mutam vinnatam ekattam nanattam sabbam nibbanam nibbanato abhijanati nibbanam nibbanato abhinnaya nibbanam na mannati nibbanasmim na mannati nibbanato na mannati nibbanammeti na mannati nibbanam nabhinandati . tam kissa hetu. Parinnatantam tathagatassati vadami. Satthuvasena 1- sattamanayabhumiparicchedo. [9] Tathagatopi bhikkhave araham sammasambuddho pathavim pathavito abhijanati pathavim pathavito abhinnaya pathavim na mannati pathaviya na mannati pathavito na mannati pathavimmeti na mannati pathavim nabhinandati . tam kissa hetu . nandi 2- dukkhassa mulanti iti viditva bhava jati bhutassa jara marananti . tasmatiha bhikkhave tathagato sabbaso tanhanam khaya viraga nirodha caga patinissagga anuttaram sammasambodhim abhisambuddhoti vadami .pe. apam tejam vayam bhute deve pajapatim brahmam abhassare subhakinhe vehapphale abhibhum akasanancayatanam vinnanancayatanam akincannayatanam nevasannanasannayatanam dittham sutam mutam vinnatam ekattam nanattam sabbam nibbanam nibbanato abhijanati nibbanam nibbanato abhinnaya nibbanam na mannati nibbanasmim na mannati nibbanato na mannati nibbanammeti na mannati nibbanam nabhinandati . @Footnote: 1 Si. sattharavasena. Ma. tathagatavasena . 2 Ma. Yu. nandi. Tam kissa hetu . nandi dukkhassa mulanti iti viditva bhava jati bhutassa jara marananti . tasmatiha bhikkhave tathagato sabbaso tanhanam khaya viraga nirodha caga patinissagga anuttaram sammasambodhim abhisambuddhoti vadamiti. Satthuvasena atthamanayabhumiparicchedo. Idamavoca bhagava na attamana 1- te bhikkhu bhagavato bhasitam abhinandunti. Mulapariyayasuttam nitthitam pathamam. -------------- @Footnote: 1 Ma. Yu. ayam patho natthi. Sabbasavasamvarasuttam [10] Evamme sutam ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tatra kho bhagava bhikkhu amantesi bhikkhavoti . bhadanteti te bhikkhu bhagavato paccassosum . Bhagava etadavoca sabbasavasamvarapariyayam vo bhikkhave desissami 1- tam sunatha sadhukam manasikarotha bhasissamiti . evambhanteti kho te bhikkhu bhagavato paccassosum. [11] Bhagava etadavoca janato aham bhikkhave passato asavanam khayam vadami no ajanato no apassato . kinca bhikkhave janato kim 2- passato asavanam khayo 3- hoti. Yoniso ca manasikaram ayoniso ca manasikaram . ayoniso bhikkhave manasikaroto anuppanna ceva asava uppajjanti uppanna ca asava pavaddhanti . yoniso ca 4- bhikkhave manasikaroto anuppanna ceva asava na uppajjanti uppanna ca asava pahiyyanti . atthi bhikkhave asava dassana pahatabba atthi asava samvara pahatabba atthi asava patisevana pahatabba atthi asava adhivasana pahatabba atthi asava parivajjana pahatabba atthi asava vinodana pahatabba atthi asava bhavana pahatabba. [12] Katame ca bhikkhave asava dassana pahatabba . idha @Footnote: 1 Ma. Yu. desessami . 2 Ma. kinca . 3 Ma. khayam vadami . 4 katthaci ca khoti atthi. Bhikkhave assutava puthujjano ariyanam adassavi ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinito sappurisanam adassavi sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinito manasikaraniye dhamme nappajanati amanasikaraniye dhamme nappajanati . so manasikaraniye dhamme appajananto amanasikaraniye dhamme appajananto ye dhamma na manasikaraniya te dhamme manasikaroti ye dhamma manasikaraniya te dhamme na manasikaroti. {12.1} Katame ca bhikkhave dhamma na manasikaraniya ye dhamme manasikaroti . yassa bhikkhave dhamme manasikaroto anuppanno va kamasavo uppajjati uppanno va kamasavo pavaddhati anuppanno va bhavasavo uppajjati uppanno va bhavasavo pavaddhati anuppanno va avijjasavo uppajjati uppanno va avijjasavo pavaddhati ime dhamma na manasikaraniya ye dhamme manasikaroti. {12.2} Katame ca bhikkhave dhamma manasikaraniya ye dhamme na manasikaroti . yassa bhikkhave dhamme manasikaroto anuppanno va kamasavo na uppajjati uppanno va kamasavo pahiyyati anuppanno va bhavasavo na uppajjati uppanno va bhavasavo pahiyyati anuppanno va avijjasavo na uppajjati uppanno va avijjasavo pahiyyati ime dhamma manasikaraniya ye dhamme na manasikaroti. {12.3} Tassa amanasikaraniyanam dhammanam manasikara manasikaraniyanam dhammanam amanasikara anuppanna ceva asava uppajjanti uppanna ca Asava pavaddhanti. {12.4} So evam ayoniso manasikaroti ahosim nu kho aham atitamaddhanam na nu kho ahosim atitamaddhanam kim nu kho ahosim atitamaddhanam katham nu kho ahosim atitamaddhanam kim hutva kim ahosim nu kho aham atitamaddhanam bhavissami nu kho aham anagatamaddhanam na nu kho bhavissami anagatamaddhanam kim nu kho bhavissami anagatamaddhanam katham nu kho bhavissami anagatamaddhanam kim hutva kim bhavissami nu kho aham anagatamaddhananti etarahi va paccuppannamaddhanam arabbha 1- ajjhattam kathamkathi hoti aham nu khosmi no nu khosmi kim nu khosmi katham nu khosmi ayam nu kho satto kuto agato so kuhim gami bhavissatiti. {12.5} Tassa evam ayoniso manasikaroto channam ditthinam annatara ditthi uppajjati . atthi me attati vassa saccato thetato ditthi uppajjati . natthi me attati vassa saccato thetato ditthi uppajjati . attanava attanam sanjanamiti vassa saccato thetato ditthi uppajjati . attanava anattanam sanjanamiti vassa saccato thetato ditthi uppajjati . anattanava attanam sanjanamiti vassa saccato thetato ditthi uppajjati . atha va panassa evam ditthi hoti yo me ayam attava vedeyyo tatra tatra kalyanapapakanam kammanam vipakam patisamvedeti so kho pana me ayam atta nicco dhuvo sassato aviparinamadhammo sassatisamam tatheva thassatiti . idam vuccati @Footnote: 1 Ma. ayam patho natthi. Bhikkhave ditthigatam ditthigahanam ditthikantaro 1- ditthivisukam ditthivipphanditam ditthisamyojanam . ditthisamyojanasamyutto bhikkhave assutava puthujjano na parimuccati jatiya jaraya maranena sokaparidevadukkhadomanassupayasehi 2- na parimuccati dukkhasmati vadami. {12.6} Sutava ca kho bhikkhave ariyasavako ariyanam dassavi ariyadhammassa kovido ariyadhamme suvinito sappurisanam dassavi sappurisadhammassa kovido sappurisadhamme suvinito manasikaraniye dhamme pajanati amanasikaraniye dhamme pajanati . so manasikaraniye dhamme pajananto amanasikaraniye dhamme pajananto ye dhamma na manasikaraniya te dhamme na manasikaroti . ye dhamma manasikaraniya te dhamme manasikaroti. {12.7} Katame ca bhikkhave dhamma na manasikaraniya ye dhamme na manasikaroti . yassa bhikkhave dhamme manasikaroto anuppanno va kamasavo uppajjati uppanno va kamasavo pavaddhati anuppanno va bhavasavo uppajjati uppanno va bhavasavo pavaddhati anuppanno va avijjasavo uppajjati uppanno va avijjasavo pavaddhati ime dhamma na manasikaraniya ye dhamme na manasikaroti. {12.8} Katame ca bhikkhave dhamma manasikaraniya ye dhamme manasikaroti. Yassa bhikkhave dhamme manasikaroto anuppanno va kamasavo na uppajjati uppanno va kamasavo pahiyyati anuppanno va bhavasavo na @Footnote: 1 yebhuyyena ditthikantaram . 2 Ma. Yu. sokehi .pe. upayasehi. Uppajjati uppanno va bhavasavo pahiyyati anuppanno va avijjasavo na uppajjati uppanno va avijjasavo pahiyyati ime dhamma manasikaraniya ye dhamme manasikaroti. {12.9} Tassa amanasikaraniyanam dhammanam amanasikara manasikaraniyanam dhammanam manasikara anuppanna ceva asava na uppajjanti uppanna ca asava pahiyyanti. {12.10} So idam dukkhanti yoniso manasikaroti ayam dukkhasamudayoti yoniso manasikaroti ayam dukkhanirodhoti yoniso manasikaroti ayam dukkhanirodhagamini patipadati yoniso manasikaroti . Tassa evam yoniso manasikaroto tini samyojanani pahiyyanti sakkayaditthi vicikiccha silabbataparamaso . ime vuccanti bhikkhave asava dassana pahatabba. [13] Katame ca bhikkhave asava samvara pahatabba. Idha bhikkhave bhikkhu patisankha yoniso cakkhundriyasamvarasamvuto viharati . yanhissa bhikkhave cakkhundriyasamvaram asamvutassa viharato uppajjeyyum asava vighataparilaha cakkhundriyasamvaram samvutassa viharato evamsa te asava vighataparilaha na honti . patisankha yoniso sotindriyasamvarasamvuto viharati .pe. patisankha yoniso ghanindriyasamvarasamvuto viharati .pe. patisankha yoniso jivhindriyasamvarasamvuto viharati .pe. Patisankha yoniso kayindriyasamvarasamvuto viharati .pe. Patisankha yoniso manindriyasamvarasamvuto viharati . yanhissa Bhikkhave manindriyasamvaram asamvutassa viharato uppajjeyyum asava vighataparilaha manindriyasamvaram samvutassa viharato evamsa te asava vighataparilaha na honti . yanhissa bhikkhave samvaram asamvutassa viharato uppajjeyyum asava vighataparilaha samvaram samvutassa viharato evamsa te asava vighataparilaha na honti . ime vuccanti bhikkhave asava samvara pahatabba. [14] Katame ca bhikkhave asava patisevana pahatabba. Idha bhikkhave bhikkhu patisankha yoniso civaram patisevati yavadeva sitassa patighataya unhassa patighataya damsamakasavatatapasirimsapasamphassanam 1- patighataya yavadeva hirikopinapaticchadanattham. {14.1} Patisankha yoniso pindapatam patisevati neva davaya na madaya na mandanaya na vibhusanaya yavadeva imassa kayassa thitiya yapanaya vihimsuparatiya brahmacariyanuggahaya iti purananca vedanam patihankhami navanca vedanam na uppadessami yatra ca me bhavissati anavajjata ca phasuviharo cati 2-. {14.2} Patisankha yoniso senasanam patisevati yavadeva sitassa patighataya unhassa patighataya damsamakasavatatapasirimsapasamphassanam 1- patighataya yavadeva utuparissayavinodanam patisallanaramattham. {14.3} Patisankha yoniso gilanapaccayabhesajjaparikkharam patisevati yavadeva uppannanam veyyabadhikanam vedananam patighataya abyapajjhaparamataya. {14.4} Yanhissa bhikkhave appatisevato uppajjeyyum @Footnote: 1 Ma. ..sirisapa.. . 2 Ma. itisaddo natthi. Asava vighataparilaha patisevato evamsa te asava vighataparilaha na honti . ime vuccanti bhikkhave asava patisevana pahatabba. [15] Katame ca bhikkhave asava adhivasana pahatabba . Idha bhikkhave bhikkhu patisankha yoniso khamo hoti sitassa unhassa jighacchaya pipasaya damsamakasavatatapasirimsapasamphassanam duruttanam duragatanam vacanapathanam uppannanam saririkanam vedananam dukkhanam tippanam kharanam katukanam asatanam amanapanam panaharanam adhivasakajatiko hoti . yanhissa bhikkhave anadhivasayato uppajjeyyum asava vighataparilaha adhivasayato evamsa te asava vighataparilaha na honti . ime vuccanti bhikkhave asava adhivasana pahatabba. [16] Katame ca bhikkhave asava parivajjana pahatabba . Idha bhikkhave bhikkhu patisankha yoniso candam hatthim parivajjeti candam assam parivajjeti candam gonam parivajjeti candam kukkuram parivajjeti ahim khanum kantakatthanam 1- sobbham papatam candanikam oligallam . yatharupe anasane nisinnam yatharupe agocare carantam yatharupe papake mitte bhajantam vinnu sabrahmacari papakesu thanesu okappeyyum . so tanca anasanam tanca agocaram te @Footnote: 1 Si. kantakadhanam. Ca papake mitte patisankha yoniso parivajjeti . yanhissa bhikkhave apparivajjayato uppajjeyyum asava vighataparilaha parivajjayato evamsa te asava vighataparilaha na honti . Ime vuccanti bhikkhave asava parivajjana pahatabba. [17] Katame ca bhikkhave asava vinodana pahatabba . Idha bhikkhave bhikkhu patisankha yoniso uppannam kamavitakkam nadhivaseti pajahati vinodeti byantikaroti 1- anabhavangameti uppannam byapadavitakkam .pe. uppannam vihimsavitakkam .pe. uppannuppanne papake akusale dhamme nadhivaseti pajahati vinodeti byantikaroti anabhavangameti . yanhissa bhikkhave avinodayato uppajjeyyum asava vighataparilaha vinodayato evamsa te asava vighataparilaha na honti. Ime vuccanti bhikkhave asava vinodana pahatabba. [18] Katame ca bhikkhave asava bhavana pahatabba . idha bhikkhave bhikkhu patisankha yoniso satisambojjhangam bhaveti vivekanissitam viraganissitam nirodhanissitam vossaggaparinamim patisankha yoniso dhammavicayasambojjhangam bhaveti .pe. viriyasambojjhangam bhaveti .pe. Pitisambojjhangam bhaveti .pe. passaddhisambojjhangam bhaveti .pe. Samadhisambojjhangam bhaveti .pe. upekkhasambojjhangam bhaveti vivekanissitam viraganissitam nirodhanissitam vossaggaparinamim . yanhissa @Footnote: 1 Si. Yu. byantikaroti. Bhikkhave abhavayato uppajjeyyum asava vighataparilaha bhavayato evamsa te asava vighataparilaha na honti . ime vuccanti bhikkhave asava bhavana pahatabba. [19] Yato ca 1- kho bhikkhave bhikkhuno ye asava dassana pahatabba te dassana pahina honti . ye asava samvara pahatabba te samvara pahina honti . ye asava patisevana pahatabba te patisevana pahina honti . ye asava adhivasana pahatabba te adhivasana pahina honti . ye asava parivajjana pahatabba te parivajjana pahina honti . ye asava vinodana pahatabba te vinodana pahina honti . ye asava bhavana pahatabba te bhavana pahina honti . ayam vuccati bhikkhave bhikkhu sabbasavasamvarasamvuto viharati acchecchi tanham vivattayi 2- samyojanam samma manabhisamaya antamakasi dukkhassati. Idamavoca bhagava attamana te bhikkhu bhagavato bhasitam abhinandunti. Sabbasavasamvarasuttam nitthitam dutiyam. ------------- @Footnote: 1 Ma. Yu. casaddo natthi . 2 Si. Yu. avattayi. Dhammadayadasuttam [20] Evamme sutam ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tatra kho bhagava bhikkhu amantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhu bhagavato paccassosum. [21] Bhagava etadavoca dhammadayada me bhikkhave bhavatha ma amisadayada atthi me tumhesu anukampa kinti me savaka dhammadayada bhaveyyum no amisadayadati . tumhe ca me bhikkhave amisadayada bhaveyyatha no dhammadayada tumhepi tena adissa 1- bhaveyyatha amisadayada satthu savaka viharanti no dhammadayadati . ahampi tena adisso bhaveyyam amisadayada satthu savaka viharanti no dhammadayadati . tumhe ca me bhikkhave dhammadayada bhaveyyatha no amisadayada tumhepi tena na adissa bhaveyyatha dhammadayada satthu savaka viharanti no amisadayadati . ahampi tena na adisso bhaveyyam dhammadayada satthu savaka viharanti no amisadayadati . Tasmatiha me bhikkhave dhammadayada bhavatha ma amisadayada atthi me tumhesu anukampa kinti me savaka dhammadayada bhaveyyum no amisadayadati. [22] Idhaham bhikkhave bhuttavi assam pavarito paripunno @Footnote: 1 Ma. adiya. Pariyosito suhito yavadattho siya ca me pindapato atirekadhammo chaddiyadhammo 1- . atha dve bhikkhu agaccheyyum jighacchadubbalyapareta 2- tyaham evam vadeyyam aham khomhi bhikkhave bhuttavi pavarito paripunno pariyosito suhito yavadattho atthi ca me ayam pindapato atirekadhammo chaddiyadhammo sace akankhatha bhunjatha sace 3- tumhe na bhunjissatha idanaham apaharite va chaddessami appanake va udake opilapessamiti . tatthekassa 4- bhikkhuno evamassa bhagava kho bhuttavi pavarito paripunno pariyosito suhito yavadattho atthi cayam bhagavato pindapato atirekadhammo chaddiyadhammo sace mayam na bhunjissama idani bhagava appaharite va chaddessati appanake va udake opilapessati vuttam kho panetam bhagavata dhammadayada me bhikkhave bhavatha ma amisadayadati amisannataram kho panetam yadidam pindapato yannunaham imam pindapatam abhunjitva iminava jighacchadubbalyena evam imam rattindivam vitinameyyanti. {22.1} So tam pindapatam abhunjitva teneva jighacchadubbalyena evam tam rattindivam vitinameyya . atha dutiyassa bhikkhuno evamassa bhagava kho bhuttavi pavarito paripunno pariyosito suhito yavadattho atthi cayam bhagavato pindapato atirekadhammo chaddiyadhammo sace mayam na bhunjissama idani bhagava appaharite va chaddessati @Footnote: 1 Ma. chaddaniyadhammo . 2 Si. jighacchadubballapareta. Yu. ...dubbala.... @3 Ma. no ce tumhe bhunjissatha . 4 Ma. Yu. tatrekassa. Appanake va udake opilapessati yannunaham imam pindapatam bhunjitva jighacchadubbalyam pativinodetva 1- evam imam rattindivam vitinameyyanti . so tam pindapatam bhunjitva jighacchadubbalyam pativinodetva evam tam rattindivam vitinameyya . kincapi so bhikkhave bhikkhu tam pindapatam bhunjitva jighacchadubbalyam pativinodetva evam tam rattindivam vitinameyya. {22.2} Atha kho asuyeva me purimo bhikkhu pujjataro ca pasamsataro ca . tam kissa hetu . Tanhi tassa bhikkhave bhikkhuno digharattam appicchataya santutthiya sallekhaya subharataya viriyarambhaya samvattissati . Tasmatiha me bhikkhave dhammadayada bhavatha ma amisadayada atthi me tumhesu anukampa kinti me savaka dhammadayada bhaveyyum no amisadayadati . idamavoca bhagava idam vatvana 2- sugato utthayasana viharam pavisi. [23] Tatra kho ayasma sariputto acirapakkantassa bhagavato bhikkhu amantesi avuso bhikkhavoti . avusoti te bhikkhu ayasmato sariputtassa paccassosum . ayasma sariputto etadavoca kittavata nu kho avuso satthu pavivittassa viharato savaka vivekam nanusikkhanti kittavata ca pana satthu pavivittassa viharato savaka vivekamanusikkhantiti . duratopi kho mayam avuso @Footnote: 1 Si. Yu. pativinetva . 2 Si. Yu. vatva. Agaccheyyama 1- ayasmato sariputtassa santike etassa bhasitassa atthamannatum sadhu vatayasmantamyeva sariputtam patibhatu etassa bhasitassa attho ayasmato sariputtassa sutva bhikkhu dharessantiti. Tenahavuso sunatha sadhukam manasikarotha bhasissamiti . evamavusoti kho te bhikkhu ayasmato sariputtassa paccassosum. [24] Ayasma sariputto etadavoca kittavata nu kho avuso satthu pavivittassa viharato savaka vivekam nanusikkhanti idhavuso satthu pavivittassa viharato savaka vivekam nanusikkhanti yesanca dhammanam sattha pahanamaha te ca dhamme nappajahanti bahullika 2- ca honti sathilika 3- okkamane pubbangama paviveke nikkhittadhura . tatravuso thera bhikkhu tihi thanehi garayha bhavanti. Satthu pavivittassa viharato savaka vivekam nanusikkhantiti imina pathamena thanena thera bhikkhu garayha bhavanti. {24.1} Yesanca dhammanam sattha pahanamaha te ca dhamme nappajahantiti imina dutiyena thanena thera bhikkhu garayha bhavanti. Bahullika ca sathilika okkamane pubbangama paviveke nikkhittadhurati imina tatiyena thanena thera bhikkhu garayha bhavanti. Thera havuso bhikkhu imehi tihi thanehi garayha bhavanti . Tatravuso majjhima bhikkhu .pe. nava bhikkhu tihi thanehi garayha bhavanti . satthu pavivittassa @Footnote: 1 Ma. agacchama . 2 yebhuyyena bahulika . 3 Si. Ma. Yu. sathalika. Viharato savaka vivekam nanusikkhantiti imina pathamena thanena nava bhikkhu garayha bhavanti . yesanca dhammanam sattha pahanamaha te ca dhamme nappajahantiti imina dutiyena thanena nava bhikkhu garayha bhavanti . bahullika ca sathilika okkamane pubbangama paviveke nikkhittadhurati imina tatiyena thanena nava bhikkhu garayha bhavanti . nava havuso bhikkhu imehi tihi thanehi garayha bhavanti . ettavata kho avuso satthu pavivittassa viharato savaka vivekam nanusikkhanti. [25] Kittavata ca panavuso satthu pavivittassa viharato savaka vivekamanusikkhanti idhavuso satthu pavivittassa viharato savaka vivekamanusikkhanti yesanca dhammanam sattha pahanamaha te ca dhamme pajahanti na ca bahullika honti na sathilika okkamane nikkhittadhura paviveke pubbangama . tatravuso thera bhikkhu tihi thanehi pasamsa bhavanti . satthu pavivittassa viharato savaka vivekamanusikkhantiti imina pathamena thanena thera bhikkhu pasamsa bhavanti . yesanca dhammanam sattha pahanamaha te ca dhamme pajahantiti imina dutiyena thanena thera bhikkhu pasamsa bhavanti . na ca bahullika na sathilika okkamane nikkhittadhura paviveke pubbangamati imina tatiyena thanena thera bhikkhu pasamsa bhavanti . thera havuso bhikkhu imehi tihi thanehi pasamsa Bhavanti . tatravuso majjhima bhikkhu .pe. nava bhikkhu tihi thanehi pasamsa bhavanti . satthu pavivittassa viharato savaka vivekamanusikkhantiti imina pathamena thanena nava bhikkhu pasamsa bhavanti . yesanca dhammanam sattha pahanamaha te ca dhamme pajahantiti imina dutiyena thanena nava bhikkhu pasamsa bhavanti . Na ca bahullika na sathilika okkamane nikkhittadhura paviveke pubbangamati imina tatiyena thanena nava bhikkhu pasamsa bhavanti . Nava havuso bhikkhu imehi tihi thanehi pasamsa bhavanti . Ettavata kho avuso satthu pavivittassa viharato savaka vivekamanusikkhanti. [26] Tatravuso lobho ca papako doso ca papako lobhassa ca pahanaya dosassa ca pahanaya atthi majjhima patipada cakkhukarani nanakarani upasamaya abhinnaya sambodhaya nibbanaya samvattati . Katama ca sa avuso majjhima patipada cakkhukarani nanakarani upasamaya abhinnaya sambodhaya nibbanaya samvattati . ayameva ariyo atthangiko maggo seyyathidam sammaditthi sammasankappo sammavaca sammakammanto sammaajivo sammavayamo sammasati sammasamadhi . ayam kho sa avuso majjhima patipada cakkhukarani nanakarani upasamaya abhinnaya sambodhaya nibbanaya samvattati. {26.1} Tatravuso kodho ca papako upanaho Ca papako ... . makkho ca papako palaso ca papako .... Issa ca papika maccheranca papakam ... . maya ca papika satheyyam ca papakam ... . thambho ca papako sarambho ca papako .... Mano ca papako atimano ca papako ... . mado ca papako pamado ca papako madassa ca pahanaya pamadassa ca pahanaya atthi majjhima patipada cakkhukarani nanakarani upasamaya abhinnaya sambodhaya nibbanaya samvattati. {26.2} Katama ca sa avuso majjhima patipada cakkhukarani nanakarani upasamaya abhinnaya sambodhaya nibbanaya samvattati . Ayameva ariyo atthangiko maggo seyyathidam sammaditthi sammasankappo sammavaca sammakammanto sammaajivo sammavayamo sammasati sammasamadhi . ayam kho sa avuso majjhima patipada cakkhukarani nanakarani upasamaya abhinnaya sambodhaya nibbanaya samvattatiti. Idamavoca ayasma sariputto attamana te bhikkhu ayasmato sariputtassa bhasitam abhinandunti. Dhammadayadasuttam nitthitam tatiyam. ---------- Bhayabheravasuttam [27] Evamme sutam ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . atha kho janussoni brahmano yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavata saddhim sammodi sammodaniyam katham saraniyam 1- vitisaretva ekamantam nisidi. [28] Ekamantam nisinno kho janussoni brahmano bhagavantam etadavoca yeme bho gotama kulaputta bhavantam gotamam uddissa saddha agarasma anagariyam pabbajita bhavantesam gotamo pubbangamo bhavantesam gotamo bahukaro bhavantesam gotamo samadapeta bhoto ca pana gotamassa sa janata ditthanugatim apajjatiti . evametam brahmana evametam brahmana ye te brahmana kulaputta mamam uddissa saddha agarasma anagariyam pabbajita aham tesam pubbangamo aham tesam bahukaro aham tesam samadapeta mamanca pana sa janata ditthanugatim apajjatiti. [29] Durabhisambhavani hi kho bho gotama arannavanapatthani 2- pantani senasanani dukkaram pavivekam durabhiramam ekatte haranti manne mano vanani samadhim alabhamanassa bhikkhunoti . evametam brahmana evametam brahmana durabhisambhavani hi brahmana arannavanapatthani @Footnote: 1 Ma. saraniyam . 2 Si. Yu. aranne vanapatthani. Pantani senasanani dukkaram pavivekam durabhiramam ekatte haranti manne mano vanani samadhim alabhamanassa bhikkhunoti. [30] Mayhampi kho brahmana pubbeva sambodha anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato etadahosi durabhisambhavani hi kho arannavanapatthani pantani senasanani dukkaram pavivekam durabhiramam ekatte haranti manne mano vanani samadhim alabhamanassa bhikkhunoti. [31] Tassa mayham brahmana etadahosi ye kho keci samana va brahmana va aparisuddhakayakammanta arannavanapatthani pantani senasanani patisevanti aparisuddhakayakammantasandosahetu have te bhonto samanabrahmana akusalam bhayabheravam avhayanti . na kho panaham aparisuddhakayakammanto arannavanapatthani pantani senasanani patisevami parisuddhakayakammantohamasmi . ye hi vo ariya parisuddhakayakammanta arannavanapatthani pantani senasanani patisevanti tesamaham annataro 1- etamaham brahmana parisuddhakayakammantatam 2- attani sampassamano bhiyyo pallomamapadim aranne viharaya. [32] Tassa mayham brahmana etadahosi ye kho keci samana va brahmana va aparisuddhavacikammanta .pe. aparisuddhamanokammanta @Footnote: 1 Si. Yu. annatamo . 2 Ma. parisuddhakayakammatam. .pe. Aparisuddhajiva arannavanapatthani pantani senasanani patisevanti aparisuddhajivasandosahetu have te bhonto samanabrahmana akusalam bhayabheravam avhayanti . na kho panaham aparisuddhajivo arannavanapatthani pantani senasanani patisevami parisuddhajivohamasmi . ye hi vo ariya parisuddhajiva arannavanapatthani pantani senasanani patisevanti tesamaham annataro etamaham brahmana parisuddhajivatam attani sampassamano bhiyyo pallomamapadim aranne viharaya. [33] Tassa mayham brahmana etadahosi ye kho keci samana va brahmana va abhijjhalu kamesu tibbasaraga arannavanapatthani pantani senasanani patisevanti abhijjhalukamesutibbasaragasandosahetu have te bhonto samanabrahmana akusalam bhayabheravam avhayanti . na kho panaham abhijjhalu kamesu tibbasarago arannavanapatthani pantani senasanani patisevami anabhijjhaluhamasmi . ye hi vo ariya anabhijjhalu arannavanapatthani pantani senasanani patisevanti tesamaham annataro etamaham brahmana anabhijjhalutam attani sampassamano bhiyyo pallomamapadim aranne viharaya. [34] Tassa mayham brahmana etadahosi ye kho keci samana va brahmana va byapannacitta padutthamanasankappa Arannavanapatthani pantani senasanani patisevanti byapannacittapadutthamanasankappasandosahetu have te bhonto samanabrahmana akusalam bhayabheravam avhayanti . na kho panaham byapannacitto padutthamanasankappo arannavanapatthani pantani senasanani patisevami mettacittohamasmi . ye hi vo ariya mettacitta arannavanapatthani pantani senasanani patisevanti tesamaham annataro etamaham brahmana mettacittatam attani sampassamano bhiyyo pallomamapadim aranne viharaya. [35] Tassa mayham brahmana etadahosi ye kho keci samana va brahmana va thinamiddhapariyutthita arannavanapatthani pantani senasanani patisevanti thinamiddhapariyutthanasandosahetu have te bhonto samanabrahmana akusalam bhayabheravam avhayanti . Na kho panaham thinamiddhapariyutthito arannavanapatthani pantani senasanani patisevami vigatathinamiddhohamasmi . ye hi vo ariya vigatathinamiddha arannavanapatthani pantani senasanani patisevanti tesamaham annataro etamaham brahmana vigatathinamiddhatam attani sampassamano bhiyyo pallomamapadim aranne viharaya. [36] Tassa mayham brahmana etadahosi ye kho keci samana va brahmana va uddhata avupasantacitta arannavanapatthani pantani senasanani patisevanti uddhatavupasantacittasandosahetu Have te bhonto samanabrahmana akusalam bhayabheravam avhayanti . Na kho panaham uddhato avupasantacitto arannavanapatthani pantani senasanani patisevami vupasantacittohamasmi . Ye hi vo ariya vupasantacitta arannavanapatthani pantani senasanani patisevanti tesamaham annataro etamaham brahmana vupasantacittatam attani sampassamano bhiyyo pallomamapadim aranne viharaya. [37] Tassa mayham brahmana etadahosi ye kho keci samana va brahmana va kankhi vicikicchi arannavanapatthani pantani senasanani patisevanti kankhivicikicchisandosahetu have te bhonto samanabrahmana akusalam bhayabheravam avhayanti . na kho panaham kankhi vicikicchi arannavanapatthani pantani senasanani patisevami tinnavicikicchohamasmi . ye hi vo ariya tinnavicikiccha arannavanapatthani pantani senasanani patisevanti tesamaham annataro etamaham brahmana tinnavicikicchatam attani sampassamano bhiyyo pallomamapadim aranne viharaya. [38] Tassa mayham brahmana etadahosi ye kho keci samana va brahmana va attukkamsaka paravambhi arannavanapatthani pantani senasanani patisevanti attukkamsanaparavambhanasandosahetu have te bhonto samanabrahmana akusalam bhayabheravam Avhayanti . na kho panaham attukkamsako paravambhi arannavanapatthani pantani senasanani patisevami anattukkamsako aparavambhihamasmi . Ye hi vo ariya anattukkamsaka aparavambhi arannavanapatthani pantani senasanani patisevanti tesamaham annataro 1- etamaham brahmana anattukkamsakatam aparavambhitam attani sampassamano bhiyyo pallomamapadim aranne viharaya. [39] Tassa mayham brahmana etadahosi ye kho keci samana va brahmana va chambhi bhirukajatika 2- arannavanapatthani pantani senasanani patisevanti chambhibhirukajatikasandosahetu have te bhonto samanabrahmana akusalam bhayabheravam avhayanti . na kho panaham chambhi bhirukajatiko arannavanapatthani pantani senasanani patisevami vigatalomahamsohamasmi . ye hi vo ariya vigatalomahamsa arannavanapatthani pantani senasanani patisevanti tesamaham annataro etamaham brahmana vigatalomahamsatam attani sampassamano bhiyyo pallomamapadim aranne viharaya. [40] Tassa mayham brahmana etadahosi ye kho keci samana va brahmana va labhasakkarasilokam nikamayamana arannavanapatthani pantani senasanani patisevanti labhasakkarasilokanikamayamana- sandosahetu 3- have te bhonto samanabrahmana akusalam bhayabheravam avhayanti . na kho panaham labhasakkarasilokam @Footnote: 1 Ma. sabbattha annataroti. 2 Ma. bhirukajatika. ito param idisameva. @3 Ma. labhasakkarasilokanikamanasandosahetu. Nikamayamano arannavanapatthani pantani senasanani patisevami appicchohamasmi . ye hi vo ariya appiccha arannavanapatthani pantani senasanani patisevanti tesamaham annataro etamaham brahmana appicchatam attani sampassamano bhiyyo pallomamapadim aranne viharaya. [41] Tassa mayham brahmana etadahosi ye kho keci samana va brahmana va kusita hinaviriya 1- arannavanapatthani pantani senasanani patisevanti kusitahinaviriyasandosahetu have te bhonto samanabrahmana akusalam bhayabheravam avhayanti . na kho panaham kusito hinaviriyo arannavanapatthani pantani senasanani patisevami araddhaviriyohamasmi . ye hi vo ariya araddhaviriya arannavanapatthani pantani senasanani patisevanti tesamaham annataro etamaham brahmana araddhaviriyatam attani sampassamano bhiyyo pallomamapadim aranne viharaya. [42] Tassa mayham brahmana etadahosi ye kho keci samana va brahmana va mutthassati asampajana arannavanapatthani pantani senasanani patisevanti mutthassatiasampajanasandosahetu have te bhonto samanabrahmana akusalam bhayabheravam avhayanti . Na kho panaham mutthassati asampajano arannavanapatthani pantani senasanani patisevami upatthitasatihamasmi . @Footnote: 1 Ma. hinaviriya. ito param idisameva. Ye hi vo ariya upatthitasati arannavanapatthani pantani senasanani patisevanti tesamaham annataro etamaham brahmana upatthitasatitam attani sampassamano bhiyyo pallomamapadim aranne viharaya. [43] Tassa mayham brahmana etadahosi ye kho keci samana va brahmana va asamahita vibbhantacitta arannavanapatthani pantani senasanani patisevanti asamahitavibbhantacittasandosahetu have te bhonto samanabrahmana akusalam bhayabheravam avhayanti . Na kho panaham asamahito vibbhantacitto arannavanapatthani pantani senasanani patisevami samadhisampannohamasmi . Ye hi vo ariya samadhisampanna arannavanapatthani pantani senasanani patisevanti tesamaham annataro etamaham brahmana samadhisampadam attani sampassamano bhiyyo pallomamapadim aranne viharaya. [44] Tassa mayham brahmana etadahosi ye kho keci samana va brahmana va duppanna elamuga 1- arannavanapatthani pantani senasanani patisevanti duppannaelamugasandosahetu have te bhonto samanabrahmana akusalam bhayabheravam avhayanti . na kho panaham duppanno elamugo arannavanapatthani pantani senasanani patisevami pannasampannohamasmi . ye hi vo ariya pannasampanna arannavanapatthani pantani senasanani patisevanti @Footnote: 1 Ma. elamuga. ito param idisameva. Tesamaham annataro etamaham brahmana pannasampadam attani sampassamano bhiyyo pallomamapadim aranne viharaya. Solasapariyayam nitthitam. [45] Tassa mayham brahmana etadahosi yannunaham ya ta rattiyo abhinnata abhilakkhita catuddasi pancadasi atthami ca pakkhassa tatharupasu rattisu yani tani aramacetiyani vanacetiyani rukkhacetiyani bhimsanakani salomahamsani tatharupesu senasanesu vihareyyam. Appevanama 1- tam bhayabheravam passeyyanti . so kho aham brahmana aparena samayena ya ta rattiyo abhinnata abhilakkhita catuddasi pancadasi atthami ca pakkhassa tatharupasu rattisu yani tani aramacetiyani vanacetiyani rukkhacetiyani bhimsanakani salomahamsani tatharupesu senasanesu viharami tattha ca me brahmana viharato migo va agacchati moro va kattham pateti vato va pannakasatam 2- ereti . tassa mayham brahmana evam hoti 3- etam nuna tam bhayabheravam agacchatiti. {45.1} Tassa mayham brahmana etadahosi kinnukho aham annadatthu bhayapatikankhi 4- viharami yannunaham yathabhutassa 5- yathabhutassa me tam bhayabheravam agacchati tathabhuto 6- tathabhutova tam bhayabheravam pativineyyanti . tassa mayham brahmana cankamantassa tam bhayabheravam agacchati . so kho aham brahmana neva tava @Footnote: 1 Ma. appevanamaham. 2 Si. Yu. pannasatam. 3 Ma. etadahosi. @4 Si. bhayapatikankhi. 5 Ma. yathabhutam. 6 Ma. tathabhutam. Titthami na nisidami na nipajjami yava cankamantova tam bhayabheravam pativinemi . tassa mayham brahmana thitassa tam bhayabheravam agacchati . So kho aham brahmana neva tava cankamami na nisidami na nipajjami yava thitova tam bhayabheravam pativinemi . tassa mayham brahmana nisinnassa tam bhayabheravam agacchati . so kho aham brahmana neva tava nipajjami na titthami na cankamami yava nisinnova tam bhayabheravam pativinemi . tassa mayham brahmana nipannassa tam bhayabheravam agacchati . so kho aham brahmana neva tava nisidami na titthami na cankamami yava nipannova tam bhayabheravam pativinemi. [46] Santi kho pana brahmana eke samanabrahmana rattimyeva samanam divati sanjananti divayeva samanam rattiti sanjananti idamaham tesam samanabrahmananam sammohaviharasmim vadami . aham kho pana brahmana rattimyeva samanam rattiti sanjanami divayeva samanam divati sanjanami . yam kho tam brahmana samma vadamano vadeyya asammohadhammo satto loke uppanno bahujanahitaya bahujanasukhaya lokanukampakaya 1- atthaya hitaya sukhaya devamanussananti . mameva tam samma vadamano vadeyya asammohadhammo satto loke uppanno bahujanahitaya bahujanasukhaya lokanukampakaya 2- atthaya hitaya sukhaya devamanussananti. @Footnote: 1-2 Ma. lokanukampaya. [47] Araddham kho pana me brahmana viriyam 1- ahosi asallinam upatthita sati appammuttha 2- passaddho kayo asaraddho samahitam cittam ekaggam . so kho aham brahmana vivicceva kamehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkam savicaram vivekajam pitisukham pathamam jhanam upasampajja vihasim vitakkavicaranam vupasama ajjhattam sampasadanam cetaso ekodibhavam avitakkam avicaram samadhijam pitisukham dutiyam jhanam upasampajja vihasim pitiya ca viraga upekkhako ca vihasim sato ca sampajano sukhanca kayena patisamvedesim yantam ariya acikkhanti upekkhako satima sukhavihariti tatiyam jhanam upasampajja vihasim sukhassa ca pahana dukkhassa ca pahana pubbeva somanassadomanassanam atthangama adukkhamasukham upekkhasatiparisuddhim catuttham jhanam upasampajja vihasim. [48] So evam samahite citte parisuddhe pariyodate anangane vigatupakkilese mudubhute kammaniye thite anenjappatte 3- pubbenivasanussatinanaya cittam abhininnamesim . so anekavihitam pubbenivasam anussarami seyyathidam ekampi jatim dvepi jatiyo tissopi jatiyo catassopi jatiyo pancapi jatiyo dasapi jatiyo visampi jatiyo timsampi jatiyo cattalisampi jatiyo pannasampi jatiyo jatisatampi jatisahassampi jatisatasahassampi anekepi @Footnote: 1 Ma. viriyam. 2 Si. Ma. asammuttha. 3 Si. anejjappatte. Samvattakappe anekepi vivattakappe anekepi samvattavivattakappe amutrasim evamnamo evamgotto evamvanno evamaharo evam sukhadukkhapatisamvedi evamayupariyanto so tato cuto amutra udapadim tatrapasim evamnamo evamgotto evamvanno evamaharo evam sukhadukkhapatisamvedi evamayupariyanto so tato cuto idhupapannoti . Iti sakaram sauddesam anekavihitam pubbenivasam anussarami . ayam kho me brahmana rattiya pathame yame pathama vijja adhigata avijja vihata vijja uppanna tamo vihato aloko uppanno yathatam appamattassa atapino pahitattassa viharato. [49] So evam samahite citte parisuddhe pariyodate anangane vigatupakkilese mudubhute kammaniye thite anenjappatte sattanam cutupapatananaya cittam abhininnamesim . so dibbena cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena satte passami cavamane upapajjamane hine panite suvanne dubbanne sugate duggate yathakammupage satte pajanami ime vata bhonto satta kayaduccaritena samannagata vaciduccaritena samannagata manoduccaritena samannagata ariyanam upavadaka micchaditthika micchaditthikammasamadana te kayassa bheda parammarana apayam duggatim vinipatam nirayam upapanna ime va pana bhonto satta kayasucaritena samannagata vacisucaritena samannagata manosucaritena samannagata ariyanam anupavadaka sammaditthika Sammaditthikammasamadana te kayassa bheda parammarana sugatim saggam lokam upapannati . iti dibbena cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena satte passami cavamane upapajjamane hine panite suvanne dubbanne sugate duggate yathakammupage satte pajanami . ayam kho me brahmana rattiya majjhime yame dutiya vijja adhigata avijja vihata vijja uppanna tamo vihato aloko uppanno yathatam appamattassa atapino pahitattassa viharato. [50] So evam samahite citte parisuddhe pariyodate anangane vigatupakkilese mudubhute kammaniye thite anenjappatte asavanam khayananaya cittam abhininnamesim . so idam dukkhanti yathabhutam abbhannasim ayam dukkhasamudayoti yathabhutam abbhannasim ayam dukkhanirodhoti yathabhutam abbhannasim ayam dukkhanirodhagamini patipadati yathabhutam abbhannasim ime asavati yathabhutam abbhannasim ayam asavasamudayoti yathabhutam abbhannasim ayam asavanirodhoti yathabhutam abbhannasim ayam asavanirodhagamini patipadati yathabhutam abbhannasim . tassa me evam janato evam passato kamasavapi cittam vimuccittha bhavasavapi cittam vimuccittha avijjasavapi cittam vimuccittha vimuttasmim vimuttamiti nanam ahosi khina jati vusitam brahmacariyam katam karaniyam naparam itthattayati abbhannasim . Ayam kho me brahmana rattiya pacchime yame tatiya vijja adhigata avijja vihata vijja uppanna tamo vihato aloko uppanno yathatam appamattassa atapino pahitattassa viharato. [51] Siya kho pana te brahmana evamassa ajjapi nuna samano gotamo avitarago avitadoso avitamoho tasma arannavanapatthani pantani senasanani patisevatiti . na kho panetam brahmana evam datthabbam . dve kho aham brahmana atthavase sampassamano arannavanapatthani pantani senasanani patisevami attano ca ditthadhammasukhaviharam sampassamano pacchimanca janatam anukampamanoti. [52] Anukampitarupa vatayam bhota gotamena pacchima janata yathatam arahata sammasambuddhena . abhikkantam bho gotama abhikkantam bho gotama seyyathapi bho gotama nikkujjitam va ukkujjeyya paticchannam va vivareyya mulhassa va maggam acikkheyya andhakare va telapajjotam dhareyya cakkhumanto rupani dakkhantiti 1- evameva 2- bhota gotamena anekapariyayena dhammo pakasito . esaham bhavantam gotamam saranam gacchami dhammanca bhikkhusanghanca upasakam mam bhavam gotamo dharetu ajjatagge panupetam saranangatanti 3-. Bhayabheravasuttantam 4- nitthitam catuttham. @Footnote: 1 Si. dakkhintiti. 2 Ma. evamevam. 3 Yu. saranagatantiti. 4 Ma. bhayabheravasuttam. Ananganasuttam [53] Evamme sutam ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tatra kho ayasma sariputto bhikkhu amantesi avuso bhikkhavoti . avusoti kho te bhikkhu ayasmato sariputtassa paccassosum. [54] Ayasma sariputto etadavoca cattarome avuso puggala santo samvijjamana lokasmim . katame cattaro . Idhavuso ekacco puggalo sanganova 1- samano atthi me ajjhattam angananti yathabhutam nappajanati . idha panavuso ekacco puggalo sanganova samano atthi me ajjhattam angananti yathabhutam pajanati . idhavuso ekacco puggalo ananganova samano natthi me ajjhattam angananti yathabhutam nappajanati . idha panavuso ekacco puggalo ananganova samano natthi me ajjhattam angananti yathabhutam pajanati. {54.1} Tatravuso yvayam puggalo sanganova samano atthi me ajjhattam angananti yathabhutam nappajanati ayam imesam dvinnam puggalanam sangananamyeva 2- satam hinapuriso akkhayati . Tatravuso yvayam puggalo sanganova samano atthi me ajjhattam angananti yathabhutam pajanati ayam imesam dvinnam puggalanam sangananamyeva satam setthapuriso @Footnote: 1 Ma. sanganova. 2 sangananamyeva. itoparam idisameva. Akkhayati . tatravuso yvayam puggalo ananganova samano natthi me ajjhattam angananti yathabhutam nappajanati ayam imesam dvinnam puggalanam anangananamyeva satam hinapuriso akkhayati . Tatravuso yvayam puggalo ananganova samano natthi me ajjhattam angananti yathabhutam pajanati ayam imesam dvinnam puggalanam anangananamyeva satam setthapuriso akkhayatiti. [55] Evam vutte ayasma mahamoggallano ayasmantam sariputtam etadavoca ko nu kho avuso sariputta hetu ko paccayo yenimesam dvinnam puggalanam sangananamyeva satam eko hinapuriso akkhayati eko setthapuriso akkhayati ko panavuso sariputta hetu ko paccayo yenimesam dvinnam puggalanam anangananamyeva satam eko hinapuriso akkhayati eko setthapuriso akkhayatiti. {55.1} Tatravuso yvayam puggalo sanganova samano atthi me ajjhattam angananti yathabhutam nappajanati tassetam patikankham na chandam janessati na vayamissati na viriyam arabhissati tassa anganassa pahanaya . so sarago sadoso samoho sangano sankilitthacitto kalam karissati . seyyathapi avuso kamsapati abhata apana va kammarakula va rajena ca malena ca pariyonaddha tamenam samika na ceva paribhunjeyyum na ca pariyodapeyyum 1- rajapathe ca nam nikkhipeyyum evanhi sa avuso kamsapati aparena samayena @Footnote: 1 pariyodapeyyuntipi patho. Sankilitthatara assa malaggahitati . evamavusoti . evameva kho avuso yvayam puggalo sanganova samano atthi me ajjhattam angananti yathabhutam nappajanati tassetam patikankham na chandam janessati na vayamissati na viriyam arabhissati tassa anganassa pahanaya . so sarago sadoso samoho sangano sankilitthacitto kalam karissati. {55.2} Tatravuso yvayam puggalo sanganova samano atthi me ajjhattam angananti yathabhutam pajanati tassetam patikankham chandam janessati vayamissati viriyam arabhissati tassa anganassa pahanaya . so arago adoso amoho anangano asankilitthacitto kalam karissati . seyyathapi avuso kamsapati abhata apana va kammarakula va rajena ca malena ca pariyonaddha tamenam samika paribhunjeyyum ceva pariyodapeyyum ca na ca nam rajapathe nikkhipeyyum evanhi sa avuso kamsapati aparena samayena parisuddha 1- assa pariyodatati . evamavusoti . evameva kho avuso yvayam puggalo sanganova samano atthi me ajjhattam angananti yathabhutam pajanati tassetam patikankham chandam janessati vayamissati viriyam arabhissati tassa anganassa pahanaya . so arago adoso amoho anangano asankilitthacitto kalam karissati. {55.3} Tatravuso yvayam puggalo ananganova samano natthi me ajjhattam angananti yathabhutam nappajanati tassetam @Footnote: 1 Ma. parisuddhatara. Patikankham subhanimittam manasikarissati tassa subhanimittassa manasikara rago cittam anuddhamsessati . so sarago sadoso samoho sangano sankilitthacitto kalam karissati . seyyathapi avuso kamsapati abhata apana va kammarakula va parisuddha pariyodata tamenam samika na ceva paribhunjeyyum na ca pariyodapeyyum rajapathe ca nam nikkhipeyyum evanhi sa avuso kamsapati aparena samayena sankilittha 1- assa malaggahitati . evamavusoti . evameva kho avuso yvayam puggalo ananganova samano natthi me ajjhattam angananti yathabhutam nappajanati tassetam patikankham subhanimittam manasikarissati tassa subhanimittassa manasikara rago cittam anuddhamsessati. So sarago sadoso samoho sangano sankilitthacitto kalam karissati. {55.4} Tatravuso yvayam puggalo ananganova samano natthi me ajjhattam angananti yathabhutam pajanati tassetam patikankham subhanimittam manasikarissati tassa subhanimittassa manasikara rago cittam nanuddhamsessati . so arago adoso amoho anangano asankilitthacitto kalam karissati . seyyathapi avuso kamsapati abhata apana va kammarakula va parisuddha pariyodata tamenam samika paribhunjeyyum ceva pariyodapeyyum ca na ca nam rajapathe nikkhipeyyum evanhi sa avuso kamsapati aparena samayena parisuddhatara assa pariyodatati . evamavusoti . @Footnote: 1 Ma. sankilitthatara. Evameva kho avuso yvayam puggalo ananganova samano natthi me ajjhattam angananti yathabhutam pajanati tassetam patikankham subhanimittam na manasikarissati tassa subhanimittassa amanasikara rago cittam nanuddhamsessati . so arago adoso amoho anangano asankilitthacitto kalam karissati . ayam kho avuso moggallana hetu ayam paccayo yenimesam dvinnam puggalanam sangananamyeva satam eko hinapuriso akkhayati eko setthapuriso akkhayati ayam kho panavuso moggallana hetu ayam paccayo yenimesam dvinnam puggalanam anangananamyeva satam eko hinapuriso akkhayati eko setthapuriso akkhayatiti. [56] Anganam angananti avuso vuccati kissa nu kho etam avuso adhivacanam yadidam angananti . Papakanam [1]- etam avuso akusalanam icchavacaranam adhivacanam yadidam angananti. [57] Thanam kho panetam avuso vijjati yam idhekaccassa bhikkhuno evam iccha uppajjeyya apattinca vata apanno assam na ca mam bhikkhu janeyyum apattim apannoti . thanam kho panetam avuso vijjati yantam bhikkhum bhikkhu janeyyum apattim apannoti . jananti mam bhikkhu apattim apannoti iti so kupito hoti appatito . yo ceva kho avuso kopo yo ca appaccayo ubhayametam anganam. @Footnote: 1 Ma. kho. [58] Thanam kho panetam avuso vijjati yam idhekaccassa bhikkhuno evam iccha uppajjeyya apattinca vata apanno assam anuraho mam bhikkhu codeyyum no sanghamajjheti . thanam kho panetam avuso vijjati yantam bhikkhum bhikkhu sanghamajjhe codeyyum no anuraho . sanghamajjhe mam bhikkhu codenti no anurahoti iti so kupito hoti appatito . yo ceva kho avuso kopo yo ca appaccayo ubhayametam anganam. [59] Thanam kho panetam avuso vijjati yam idhekaccassa bhikkhuno evam iccha uppajjeyya apattinca vata apanno assam sappatipuggalo mam codeyya no appatipuggaloti . thanam kho panetam avuso vijjati yantam bhikkhum appatipuggalo codeyya no sappatipuggalo . appatipuggalo mam codeti no sappatipuggaloti iti so kupito hoti appatito . yo ceva kho avuso kopo yo ca appaccayo ubhayametam anganam. [60] Thanam kho panetam avuso vijjati yam idhekaccassa bhikkhuno evam iccha uppajjeyya aho vata mameva sattha patipucchitva patipucchitva bhikkhunam dhammam deseyya na annam bhikkhum sattha patipucchitva patipucchitva bhikkhunam dhammam deseyyati . Thanam kho panetam avuso vijjati yam annam bhikkhum sattha patipucchitva patipucchitva bhikkhunam dhammam deseyya na tam bhikkhum Sattha patipucchitva patipucchitva bhikkhunam dhammam deseyya . Annam bhikkhum sattha patipucchitva patipucchitva bhikkhunam dhammam deseti na mam sattha patipucchitva patipucchitva bhikkhunam dhammam desetiti iti so kupito hoti appatito . yo ceva kho avuso kopo yo ca appaccayo ubhayametam anganam. [61] Thanam kho panetam avuso vijjati yam idhekaccassa bhikkhuno evam iccha uppajjeyya aho vata mameva bhikkhu purakkhatva purakkhatva gamam bhattaya paviseyyum na annam bhikkhum bhikkhu purakkhatva purakkhatva gamam bhattaya paviseyyunti. {61.1} Thanam kho panetam avuso vijjati yam annam bhikkhum bhikkhu purakkhatva purakkhatva gamam bhattaya paviseyyum na tam bhikkhum bhikkhu purakkhatva purakkhatva gamam bhattaya paviseyyum . annam bhikkhum bhikkhu purakkhatva purakkhatva gamam bhattaya pavisanti na mam bhikkhu purakkhatva purakkhatva gamam bhattaya pavisantiti iti so kupito hoti appatito . yo ceva kho avuso kopo yo ca appaccayo ubhayametam anganam. [62] Thanam kho panetam avuso vijjati yam idhekaccassa bhikkhuno evam iccha uppajjeyya aho vata ahameva labheyyam bhattagge aggasanam aggodakam aggapindam na anno bhikkhu labheyya bhattagge aggasanam aggodakam aggapindanti . thanam Kho panetam avuso vijjati yam anno bhikkhu labheyya bhattagge aggasanam aggodakam aggapindam na so bhikkhu labheyya bhattagge aggasanam aggodakam aggapindam . anno bhikkhu labhati bhattagge aggasanam aggodakam aggapindam naham labhami bhattagge aggasanam aggodakam aggapindanti iti so kupito hoti appatito . yo ceva kho avuso kopo yo ca appaccayo ubhayametam anganam. [63] Thanam kho panetam avuso vijjati yam idhekaccassa bhikkhuno evam iccha uppajjeyya aho vata ahameva bhattagge bhuttavi anumodeyyam na anno bhikkhu bhattagge bhuttavi anumodeyyati . thanam kho panetam avuso vijjati yam anno bhikkhu bhattagge bhuttavi anumodeyya na so bhikkhu bhattagge bhuttavi anumodeyya . anno bhikkhu bhattagge bhuttavi anumodati naham bhattagge bhuttavi anumodamiti iti so kupito hoti appatito . Yo ceva kho avuso kopo yo ca appaccayo ubhayametam anganam. [64] Thanam kho panetam avuso vijjati yam idhekaccassa bhikkhuno evam iccha uppajjeyya aho vata ahameva aramagatanam bhikkhunam dhammam deseyyam na anno bhikkhu aramagatanam bhikkhunam dhammam deseyyati . thanam kho panetam avuso vijjati yam anno bhikkhu aramagatanam bhikkhunam dhammam deseyya na so bhikkhu aramagatanam bhikkhunam dhammam deseyya . anno bhikkhu aramagatanam bhikkhunam Dhammam deseti naham aramagatanam bhikkhunam dhammam desemiti iti so kupito hoti appatito . yo ceva kho avuso kopo yo ca appaccayo ubhayametam anganam. [65] Thanam kho panetam avuso vijjati yam idhekaccassa bhikkhuno evam iccha uppajjeyya aho vata ahameva aramagatanam bhikkhuninam dhammam deseyyam .pe. upasakanam dhammam deseyyam .pe. Upasikanam dhammam deseyyam na anno bhikkhu aramagatanam upasikanam dhammam deseyyati . thanam kho panetam avuso vijjati yam anno bhikkhu aramagatanam upasikanam dhammam deseyya na so bhikkhu aramagatanam upasikanam dhammam deseyya . anno bhikkhu aramagatanam upasikanam dhammam deseti naham aramagatanam upasikanam dhammam desemiti iti so kupito hoti appatito . yo ceva kho avuso kopo yo ca appaccayo ubhayametam anganam. [66] Thanam kho panetam avuso vijjati yam idhekaccassa bhikkhuno evam iccha uppajjeyya aho vata mameva bhikkhu sakkareyyum garukareyyum 1- maneyyum pujeyyum na annam bhikkhum bhikkhu sakkareyyum garukareyyum maneyyum pujeyyunti . thanam kho panetam avuso vijjati yam annam bhikkhum bhikkhu sakkareyyum garukareyyum maneyyum pujeyyum na tam bhikkhum bhikkhu sakkareyyum garukareyyum maneyyum pujeyyum . annam bhikkhum bhikkhu sakkaronti garukaronti manenti @Footnote: 1 Ma. garum kareyyum. Pujenti na mam bhikkhu sakkaronti garukaronti manenti pujentiti iti so kupito hoti appatito . yo ceva kho avuso kopo yo ca appaccayo ubhayametam anganam. [67] Thanam kho panetam avuso vijjati yam idhekaccassa bhikkhuno evam iccha uppajjeyya aho vata mameva bhikkhuniyo .pe. Upasaka .pe. upasikayo sakkareyyum garukareyyum maneyyum pujeyyum na annam bhikkhum upasikayo sakkareyyum garukareyyum maneyyum pujeyyunti . thanam kho panetam avuso vijjati yam annam bhikkhum upasikayo sakkareyyum garukareyyum maneyyum pujeyyum na tam bhikkhum upasikayo sakkareyyum garukareyyum maneyyum pujeyyum . Annam bhikkhum upasikayo sakkaronti garukaronti manenti pujenti na mam upasikayo sakkaronti garukaronti manenti pujentiti iti so kupito hoti appatito . yo ceva kho avuso kopo yo ca appaccayo ubhayametam anganam. [68] Thanam kho panetam avuso vijjati yam idhekaccassa bhikkhuno evam iccha uppajjeyya aho vata ahameva labhi assam panitanam civaranam na anno bhikkhu labhi assa panitanam civarananti . thanam kho panetam avuso vijjati yam anno bhikkhu labhi assa panitanam civaranam na so bhikkhu labhi assa panitanam civaranam . anno bhikkhu labhi panitanam civaranam naham Labhi panitanam civarananti iti so kupito hoti appatito . yo ceva kho avuso kopo yo ca appaccayo ubhayametam anganam. [69] Thanam kho panetam avuso vijjati yam idhekaccassa bhikkhuno evam iccha uppajjeyya aho vata ahameva labhi assam panitanam pindapatanam .pe. panitanam senasananam .pe. Panitanam gilanapaccayabhesajjaparikkharanam na anno bhikkhu labhi assa panitanam gilanapaccayabhesajjaparikkharananti. {69.1} Thanam kho panetam avuso vijjati yam anno bhikkhu labhi assa panitanam gilanapaccayabhesajjaparikkharanam na so bhikkhu labhi assa panitanam gilanapaccayabhesajjaparikkharanam . anno bhikkhu labhi panitanam gilanapaccayabhesajjaparikkharanam naham labhi panitanam gilanapaccayabhesajjaparikkharananti iti so kupito hoti appatito . yo ceva kho avuso kopo yo ca appaccayo ubhayametam anganam . imesam kho etam avuso papakanam akusalanam icchavacaranam adhivacanam yadidam angananti. [70] Yassakassaci avuso bhikkhuno ime papaka akusala icchavacara appahina dissanti ceva suyyanti ca . kincapi so hoti arannako 1- pantasenasano pindapatiko sapadanacari pamsukuliko lukhacivaradharo atha kho nam sabrahmacari neva 2- sakkaronti na garukaronti na manenti na pujenti . tam kissa hetu . Te hi @Footnote: 1 Ma. aranniko. 2 Ma. na ceva. Tassa ayasmato papaka akusala icchavacara appahina dissanti ceva suyyanti ca . seyyathapi avuso kamsapati abhata apana va kammarakula va parisuddha pariyodata . tamenam samika ahikunapam va kukkurakunapam va manussakunapam va racayitva annissa kamsapatiya patikujjitva antarapanam patipajjeyyum . tamenam jano disva evam vadeyya ambho kimevidam hariyyati jannam jannam viyati. {70.1} Tamenam utthahitva apapuritva olokeyya tassa saha dassanena amanapata ca santhaheyya patikkulyata ca santhaheyya jegucchata ca santhaheyya jighacchitanampi na bhottukamyata assa pageva suhitanam evameva kho avuso yassa kassaci bhikkhuno ime papaka akusala icchavacara appahina dissanti ceva suyyanti ca . kincapi so hoti arannako pantasenasano pindapatiko sapadanacari pamsukuliko lukhacivaradharo atha kho nam sabrahmacari neva sakkaronti na garukaronti na manenti na pujenti . tam kissa hetu . te hi tassa ayasmato papaka akusala icchavacara appahina dissanti ceva suyyanti ca. [71] Yassa kassaci avuso bhikkhuno ime papaka akusala icchavacara pahina dissanti ceva suyyanti ca . kincapi so hoti gamantavihari nemantaniko gahapaticivaradharo atha kho nam sabrahmacari sakkaronti garukaronti manenti pujenti . tam kissa Hetu . te hi tassa ayasmato papaka akusala icchavacara pahina dissanti ceva suyyanti ca . seyyathapi avuso kamsapati abhata apana va kammarakula va parisuddha pariyodata . Tamenam samika salinam odanam vicitakalakam anekasupam anekabyanjanam racayitva annissa kamsapatiya patikujjitva antarapanam patipajjeyyum . Tamenam jano disva evam vadeyya ambho kimevidam hariyyati jannam jannam viyati. {71.1} Tamenam utthahitva apapuritva olokeyya tassa saha dassanena manapata ca santhaheyya appatikkulyata ca santhaheyya ajegucchata ca santhaheyya suhitanampi bhottukamyata assa pageva jighacchitanam evameva kho avuso yassa kassaci bhikkhuno ime papaka akusala icchavacara pahina dissanti ceva suyyanti ca . kincapi so hoti gamantavihari nemantaniko gahapaticivaradharo atha kho nam sabrahmacari sakkaronti garukaronti manenti pujenti . tam kissa hetu . te hi tassa ayasmato papaka akusala icchavacara pahina dissanti ceva suyyanti cati. [72] Evam vutte ayasma mahamoggallano ayasmantam sariputtam etadavoca upama mam avuso sariputta patibhatiti . Patibhatu tam avuso moggallanati . ekamidaham avuso samayam rajagahe viharami giribbaje . atha khvaham avuso pubbanhasamayam Nivasetva pattacivaramadaya rajagaham pindaya pavisim . tena kho pana samayena samiti 1- yanakaraputto rathassa nemim taccheti . Tamenam panduputto ajivako puranayanakaraputto paccupatthito hoti . atha kho avuso panduputtassa ajivakassa puranayanakaraputtassa evam cetaso parivitakko udapadi aho vatayam samiti yanakaraputto imissa nemiya imanca vankam imanca jimham imanca dosam taccheyya evayam nemi apagatavanka apagatajimha apagatadosa suddha assa sare patitthitati . yatha yatha kho avuso panduputtassa ajivakassa puranayanakaraputtassa cetaso parivitakko hoti tatha tatha samiti yanakaraputto tassa nemiya tanca vankam tanca jimham tanca dosam tacchati . atha kho avuso panduputto ajivako puranayanakaraputto attamano attamanavacam niccharesi hadaya hadayam manne annaya tacchatiti. {72.1} Evameva kho avuso ye te puggala asaddha jivikattha na saddha agarasma anagariyam pabbajita satha mayavino ketubhino uddhata unnala capala mukhara vikinnavaca indriyesu aguttadvara bhojane amattannuno jagariyam ananuyutta samanne anapekkhavanto sikkhaya na tibbagarava bahullika sathilika okkamane pubbangama paviveke nikkhittadhura kusita hinaviriya mutthassati asampajana @Footnote: 1 Si. samiti. Asamahita vibbhantacitta duppanna elamuga 1- tesam ayasma sariputto imina dhammapariyayena hadaya hadayam manne annaya tacchati. {72.2} Ye pana te kulaputta saddha agarasma anagariyam pabbajita asatha amayavino aketubhino anuddhata anunnala acapala amukhara avikinnavaca indriyesu guttadvara bhojane mattannuno jagariyam anuyutta samanne apekkhavanto sikkhaya tibbagarava na bahullika na sathilika okkamane nikkhittadhura paviveke pubbangama araddhaviriya pahitatta upatthitasati sampajana samahita ekaggacitta pannavanto anelamuga te ayasmato sariputtassa imam dhammapariyayam sutva pivanti manne ghasanti manne vacasa ceva manasa ca sadhu vata bho sabrahmacari akusala vutthapetva kusale patitthapetiti. {72.3} Seyyathapi avuso itthi va puriso va daharo yuva mandanakajatiko sisanhato 2- uppalamalam va vassikamalam va adhimuttakamalam va labhitva ubhohi hatthehi patiggahetva uttamange sirasmim patitthapeyya evameva kho avuso ye te kulaputta saddha agarasma anagariyam pabbajita asatha amayavino aketubhino anuddhata anunnala acapala amukhara avikinnavaca indriyesu guttadvara bhojane mattannuno jagariyam anuyutta samanne apekkhavanto sikkhaya tibbagarava @Footnote: 1 Ma. Yu. elamuga. 2 Ma. Yu. sisam nahato. Na bahullika na sathilika okkamane nikkhittadhura paviveke pubbangama araddhaviriya pahitatta upatthitasati sampajana samahita ekaggacitta pannavanto anelamuga te ayasmato sariputtassa imam dhammapariyayam sutva pivanti manne ghasanti manne vacasa ceva manasa ca sadhu vata bho sabrahmacari akusala vutthapetva kusale patitthapetiti. Itiha te ubho mahanaga annamannassa subhasitam samanumodimsuti. Ananganasuttam nitthitam pancamam. ---------- Akankheyyasuttam [73] Evamme sutam ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tatra kho bhagava bhikkhu amantesi bhikkhavoti . bhadanteti te bhikkhu bhagavato paccassosum . Bhagava etadavoca sampannasila bhikkhave viharatha sampannapatimokkha patimokkhasamvarasamvuta viharatha acaragocarasampanna anumattesu vajjesu bhayadassavi samadaya sikkhatha sikkhapadesu. [74] Akankheyya ce bhikkhave bhikkhu sabrahmacarinam piyo ca assam manapo ca garu ca bhavaniyo cati silesvevassa paripurakari ajjhattancetosamathamanuyutto anirakatajjhano vipassanaya samannagato bruheta sunnagaranam. [75] Akankheyya ce bhikkhave bhikkhu labhi assam civarapindapata- senasanagilanapaccayabhesajjaparikkharananti silesvevassa paripurakari ajjhattancetosamathamanuyutto anirakatajjhano vipassanaya samannagato bruheta sunnagaranam. [76] Akankheyya ce bhikkhave bhikkhu yesaham civarapindapata- senasanagilanapaccayabhesajjaparikkharam paribhunjami tesante kara mahapphala assu mahanisamsati silesvevassa paripurakari ajjhattancetosamathamanuyutto anirakatajjhano vipassanaya samannagato bruheta sunnagaranam. [77] Akankheyya ce bhikkhave bhikkhu ye me natisalohita peta kalakata pasannacitta anussaranti tesantam mahapphalam assa mahanisamsanti silesvevassa paripurakari ajjhattancetosamathamanuyutto anirakatajjhano vipassanaya samannagato bruheta sunnagaranam. [78] Akankheyya ce bhikkhave bhikkhu aratiratisaho assam na ca mam arati saheyya uppannam aratim abhibhuyya abhibhuyya vihareyyanti silesvevassa paripurakari .pe. Bruheta sunnagaranam. [79] Akankheyya ce bhikkhave bhikkhu bhayabheravasaho assam na ca mam bhayabheravam saheyya uppannam bhayabheravam abhibhuyya abhibhuyya vihareyyanti silesvevassa paripurakari .pe. Bruheta sunnagaranam. [80] Akankheyya ce bhikkhave bhikkhu catunnam jhananam abhicetasikanam ditthadhammasukhaviharanam nikamalabhi assam akicchalabhi akasiralabhiti silesvevassa paripurakari .pe. Bruheta sunnagaranam. [81] Akankheyya ce bhikkhave bhikkhu ye te santa vimokkha atikkamma rupe aruppa te kayena phusitva vihareyyanti silesvevassa paripurakari .pe. Bruheta sunnagaranam. [82] Akankheyya ce bhikkhave bhikkhu tinnam samyojananam parikkhaya sotapanno assam avinipatadhammo niyato sambodhiparayanoti silesvevassa paripurakari .pe. Bruheta sunnagaranam. [83] Akankheyya ce bhikkhave bhikkhu tinnam samyojananam parikkhaya ragadosamohanam tanutta sakadagami assam sakideva imam lokam agantva dukkhassantam kareyyanti silesvevassa paripurakari ajjhattancetosamathamanuyutto anirakatajjhano vipassanaya samannagato bruheta sunnagaranam. [84] Akankheyya ce bhikkhave bhikkhu pancannam orambhagiyanam samyojananam parikkhaya opapatiko assam tattha parinibbayi anavattidhammo tasma lokati silesvevassa paripurakari .pe. bruheta sunnagaranam. [85] Akankheyya ce bhikkhave bhikkhu anekavihitam iddhividham paccanubhaveyyam ekopi hutva bahudha assam bahudhapi hutva eko assam avibhavam tirobhavam tirokuddam tiropakaram tiropabbatam asajjamano gaccheyyam seyyathapi akase pathaviyapi ummujjanimmujjam kareyyam seyyathapi udake udakepi abhijjamane 1- gaccheyyam seyyathapi pathaviyam akasepi pallankena kameyyam seyyathapi pakkhi sakuno imepi candimasuriye evammahiddhike evammahanubhave panina paramaseyyam 2- parimajjeyyam yava brahmalokapi kayena vasam vatteyyanti silesvevassa paripurakari .pe. bruheta sunnagaranam. @Footnote: 1 Si. Ma. abhijjamano. 2 Si. Yu. parimaseyyam. [86] Akankheyya ce bhikkhave bhikkhu dibbaya sotadhatuya visuddhaya atikkantamanusikaya ubho sadde suneyyam dibbe ca manuse ca ye dure santike cati silesvevassa paripurakari .pe. Bruheta sunnagaranam. [87] Akankheyya ce bhikkhave bhikkhu parasattanam parapuggalanam cetasa ceto paricca janeyyam 1- saragam va cittam saragam cittanti pajaneyyam vitaragam va cittam vitaragam cittanti pajaneyyam sadosam va cittam sadosam cittanti pajaneyyam vitadosam va cittam vitadosam cittanti pajaneyyam samoham va cittam samoham cittanti pajaneyyam vitamoham va cittam vitamoham cittanti pajaneyyam sankhittam va cittam sankhittam cittanti pajaneyyam vikkhittam va cittam vikkhittam cittanti pajaneyyam mahaggatam va cittam mahaggatam cittanti pajaneyyam amahaggatam va cittam amahaggatam cittanti pajaneyyam sauttaram va cittam sauttaram cittanti pajaneyyam anuttaram va cittam anuttaram cittanti pajaneyyam samahitam va cittam samahitam cittanti pajaneyyam asamahitam va cittam asamahitam cittanti pajaneyyam vimuttam va cittam vimuttam cittanti pajaneyyam avimuttam va cittam avimuttam cittanti pajaneyyanti silesvevassa paripurakari .pe. Bruheta sunnagaranam. @Footnote: 1 Ma. Yu. pajaneyyam. [88] Akankheyya ce bhikkhave bhikkhu anekavihitam pubbenivasam anussareyyam seyyathidam ekampi jatim dvepi jatiyo tissopi jatiyo catassopi jatiyo pancapi jatiyo dasapi jatiyo visampi jatiyo timsampi jatiyo cattalisampi jatiyo pannasampi jatiyo jatisatampi jatisahassampi jatisatasahassampi anekepi samvattakappe anekepi vivattakappe anekepi samvattavivattakappe amutrasim evamnamo evamgotto evamvanno evamaharo evam sukhadukkhapatisamvedi evammayupariyanto so tato cuto amutra udapadim 1- tatrapasim evamnamo evamgotto evamvanno evamaharo evam sukhadukkhapatisamvedi evamayupariyanto so tato cuto idhupapannoti iti sakaram sauddesam anekavihitam pubbenivasam anussareyyanti silesvevassa paripurakari .pe. Bruheta sunnagaranam. [89] Akankheyya ce bhikkhave bhikkhu dibbena cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena satte passeyyam cavamane upapajjamane hine panite suvanne dubbanne sugate duggate yathakammupage satte pajaneyyam ime vata bhonto satta kayaduccaritena samannagata vaciduccaritena samannagata manoduccaritena samannagata ariyanam upavadaka micchaditthika micchaditthikammasamadana te kayassa bheda parammarana apayam duggatim vinipatam nirayam upapanna ime va pana @Footnote: 1 Si. uppadim. Bhonto satta kayasucaritena samannagata vacisucaritena samannagata manosucaritena samannagata ariyanam anupavadaka sammaditthika sammaditthikammasamadana te kayassa bheda parammarana sugatim saggam lokam upapannati iti dibbena cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena satte passeyyam cavamane upapajjamane hine panite suvanne dubbanne sugate duggate yathakammupage satte pajaneyyanti silesvevassaparipurakari ajjhattancetosamathamanuyutto anirakatajjhano vipassanaya samannagato bruheta sunnagaranam. [90] Akankheyya ce bhikkhave bhikkhu asavanam khaya anasavam cetovimuttim pannavimuttim dittheva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja vihareyyanti silesvevassa paripurakari ajjhattancetosamathamanuyutto anirakatajjhano vipassanaya samannagato bruheta sunnagaranam . sampannasila bhikkhave viharatha sampannapatimokkha patimokkhasamvarasamvuta viharatha acaragocarasampanna anumattesu vajjesu bhayadassavi samadaya sikkhatha sikkhapadesuti. Iti yantam vuttam idametam paticca vuttanti. Idamavoca bhagava attamana te bhikkhu bhagavato bhasitam abhinandunti. Akankheyyasuttam nitthitam chattham. -------- Vatthupamasuttam [91] Evamme sutam ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tatra kho bhagava bhikkhu amantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhu bhagavato paccassosum. [92] Bhagava etadavoca seyyathapi bhikkhave vattham sankilittham malaggahitam tamenam rajako yasmim yasmim rangajate upasamhareyya yadi nilakaya yadi pitakaya yadi lohitakaya yadi manjetthikaya durattavannamevassa aparisuddhavannamevassa . tam kissa hetu . Aparisuddhatta bhikkhave vatthassa evameva kho bhikkhave citte sankilitthe duggati patikankha . seyyathapi bhikkhave vattham parisuddham pariyodatam tamenam rajako yasmim yasmim rangajate upasamhareyya yadi nilakaya yadi pitakaya yadi lohitakaya yadi manjetthikaya surattavannamevassa parisuddhavannamevassa . tam kissa hetu . Parisuddhatta bhikkhave vatthassa evameva kho bhikkhave citte asankilitthe sugati patikankha. [93] Katame ca bhikkhave cittassa upakkilesa. Abhijjhavisamalobho cittassa upakkileso byapado cittassa upakkileso kodho cittassa upakkileso upanaho cittassa upakkileso makkho cittassa upakkileso palaso cittassa upakkileso Issa cittassa upakkileso macchariyam cittassa upakkileso maya cittassa upakkileso satheyyam cittassa upakkileso thambho cittassa upakkileso sarambho cittassa upakkileso mano cittassa upakkileso atimano cittassa upakkileso mado cittassa upakkileso pamado cittassa upakkileso. [94] Sa kho so bhikkhave bhikkhu abhijjhavisamalobho cittassa upakkilesoti iti viditva abhijjhavisamalobham cittassa upakkilesam pajahati . byapado cittassa upakkilesoti iti viditva byapadam cittassa upakkilesam pajahati . kodho cittassa upakkilesoti iti viditva kodham cittassa upakkilesam pajahati . upanaho cittassa upakkilesoti iti viditva upanaham cittassa upakkilesam pajahati. {94.1} Makkho cittassa upakkilesoti iti viditva makkham cittassa upakkilesam pajahati . palaso cittassa upakkilesoti iti viditva palasam cittassa upakkilesam pajahati . issa cittassa upakkilesoti iti viditva issam cittassa upakkilesam pajahati . macchariyam cittassa upakkilesoti iti viditva macchariyam cittassa upakkilesam pajahati . Maya cittassa upakkilesoti iti viditva mayam cittassa upakkilesam pajahati . satheyyam cittassa upakkilesoti iti viditva satheyyam cittassa upakkilesam pajahati . thambho cittassa upakkilesoti iti viditva thambham cittassa upakkilesam pajahati . sarambho cittassa Upakkilesoti iti viditva sarambham cittassa upakkilesam pajahati . Mano cittassa upakkilesoti iti viditva manam cittassa upakkilesam pajahati . atimano cittassa upakkilesoti iti viditva atimanam cittassa upakkilesam pajahati . mado cittassa upakkilesoti iti viditva madam cittassa upakkilesam pajahati . pamado cittassa upakkilesoti iti viditva pamadam cittassa upakkilesam pajahati. [95] Yato kho bhikkhave bhikkhuno abhijjhavisamalobho cittassa upakkilesoti iti viditva abhijjhavisamalobho cittassa upakkileso pahino hoti . byapado cittassa upakkilesoti iti viditva byapado cittassa upakkileso pahino hoti . kodho cittassa upakkilesoti iti viditva kodho cittassa upakkileso pahino hoti . upanaho cittassa upakkilesoti iti viditva upanaho cittassa upakkileso pahino hoti. {95.1} Makkho cittassa upakkilesoti iti viditva makkho cittassa upakkileso pahino hoti . palaso cittassa upakkilesoti iti viditva palaso cittassa upakkileso pahino hoti. Issa cittassa upakkilesoti iti viditva issa cittassa upakkileso pahino hoti. Macchariyam cittassa upakkilesoti iti viditva macchariyam cittassa upakkileso pahino hoti. Maya cittassa upakkilesoti iti viditva maya cittassa upakkileso pahino hoti . satheyyam cittassa Upakkilesoti iti viditva satheyyam cittassa upakkileso pahino hoti . thambho cittassa upakkilesoti iti viditva thambho cittassa upakkileso pahino hoti . sarambho cittassa upakkilesoti iti viditva sarambho cittassa upakkileso pahino hoti . mano cittassa upakkilesoti iti viditva mano cittassa upakkileso pahino hoti . atimano cittassa upakkilesoti iti viditva atimano cittassa upakkileso pahino hoti . mado cittassa upakkilesoti iti viditva mado cittassa upakkileso pahino hoti . pamado cittassa upakkilesoti iti viditva pamado cittassa upakkileso pahino hoti. {95.2} So buddhe aveccappasadena samannagato hoti itipi so bhagava araham sammasambuddho vijjacaranasampanno sugato lokavidu anuttaro purisadammasarathi sattha devamanussanam buddho bhagavati . Dhamme aveccappasadena samannagato hoti svakkhato bhagavata dhammo sanditthiko akaliko ehipassiko opanayiko paccattam veditabbo vinnuhiti . sanghe aveccappasadena samannagato hoti supatipanno bhagavato savakasangho ujupatipanno bhagavato savakasangho nayapatipanno bhagavato savakasangho samicipatipanno bhagavato savakasangho yadidam cattari purisayugani attha parisapuggala esa bhagavato savakasangho ahuneyyo pahuneyyo dakkhineyyo anjalikaraniyo Anuttaram punnakkhettam lokassati . yatodhi kho 1- panassa cattam hoti vantam muttam pahinam patinissattham . so buddhe aveccappasadena samannagatomhiti labhati atthavedam labhati dhammavedam labhati dhammupasanhitam pamujjam 2- pamuditassa piti jayati pitimanassa kayo passambhati passaddhakayo sukham vedeti sukhino cittam samadhiyati. {95.3} Dhamme .pe. sanghe aveccappasadena samannagatomhiti labhati atthavedam labhati dhammavedam labhati dhammupasanhitam pamujjam pamuditassa piti jayati pitimanassa kayo passambhati passaddhakayo sukham vedeti sukhino cittam samadhiyati . yatodhi kho pana me cattam vantam muttam pahinam patinissatthanti labhati atthavedam labhati dhammavedam labhati dhammupasanhitam pamujjam pamuditassa piti jayati pitimanassa kayo passambhati passaddhakayo sukham vedeti sukhino cittam samadhiyati. [96] Sa kho so bhikkhave bhikkhu evamsilo evamdhammo evampanno salinancepi pindapatam bhunjati vicitakalakam anekasupam anekabyanjanam nevassa tam hoti antarayaya . seyyathapi bhikkhave vattham sankilittham malaggahitam accham udakam agamma parisuddham hoti pariyodatam ukkamukham va panagamma jatarupam suparisuddham 3- hoti pariyodatam evameva kho bhikkhave bhikkhu evamsilo evamdhammo evampanno salinancepi pindapatam bhunjati vicitakalakam anekasupam @Footnote: 1 pathantarena yathodhi khoti. 2 Po. Ma. pamojjam. 3 Po. Ma. Yu. parisuddham. Anekabyanjanam nevassa tam hoti antarayaya 1-. [97] So mettasahagatena cetasa ekam disam pharitva viharati tatha dutiyam tatha tatiyam tatha catuttham . iti uddhamadho tiriyam sabbadhi sabbattataya sabbavantam lokam mettasahagatena cetasa vipulena mahaggatena appamanena averena abyapajjhena pharitva viharati . karunasahagatena cetasa .pe. muditasahagatena cetasa .pe. upekkhasahagatena cetasa ekam disam pharitva viharati tatha dutiyam tatha tatiyam tatha catuttham . iti uddhamadho tiriyam sabbadhi sabbattataya sabbavantam lokam upekkhasahagatena cetasa vipulena mahaggatena appamanena averena abyapajjhena pharitva viharati. {97.1} So atthi idam atthi hinam atthi panitam atthi imassa sannagatassa uttarim nissarananti pajanati . tassa evam janato evam passato kamasavapi cittam vimuccati bhavasavapi cittam vimuccati avijjasavapi cittam vimuccati vimuttasmim vimuttamiti nanam hoti khina jati vusitam brahmacariyam katam karaniyam naparam itthattayati pajanati . ayam vuccati bhikkhave bhikkhu sinato antarena sinanenati. [98] Tena kho pana samayena sundarikabharadvajo brahmano bhagavato avidure nisinno hoti . atha kho sundarikabharadvajo @Footnote: 1 Si. antaradhaya. Brahmano bhagavantam etadavoca gacchati pana bhavam gotamo bahukam nadim sinayitunti . kim brahmana bahukaya nadiya kim bahuka nadi karissatiti . lokasammata hi bho gotama bahuka nadi bahujanassa punnasammata hi bho gotama bahuka nadi bahujanassa bahukaya ca pana nadiya bahujano papakammam katam pavahetiti . atha kho bhagava sundarikam bharadvajam brahmanam gathahi ajjhabhasi bahukam adhikakkanca gayam sundarikamapi sarassatim payaganca atho bahumatim nadim niccampi balo pakkhanno kanhakammo na sujjhati kim sundarika karissati kim payago kim bahuka nadi. Verim katakibbisam naram na hi nam sodhaye papakamminam suddhassa ve sada phaggu suddhassuposatho sada suddhassa sucikammassa sada sampajjate vatam. Idheva sinahi brahmana sabbabhutesu karohi khematam sace musa na bhanasi sace panam na himsasi sace adinnam nadiyasi saddahano amacchari kim kahasi gayam gantva udapanopi te gayati. [99] Evam vuttepi sundarikabharadvajo brahmano bhagavantam etadavoca abhikkantam bho gotama abhikkantam bho gotama seyyathapi bho gotama nikkujjitam va ukkujjeyya paticchannam va vivareyya mulhassa va maggam acikkheyya andhakare va telapajjotam dhareyya cakkhumanto rupani dakkhantiti 1- evameva bhota gotamena anekapariyayena dhammo pakasito esaham bhavantam gotamam saranam gacchami dhammanca bhikkhusanghanca labheyyaham bhoto gotamassa santike pabbajjam labheyyam upasampadanti. {99.1} Alattha kho sundarikabharadvajo brahmano bhagavato santike pabbajjam alattha upasampadam . acirupasampanno kho panayasma bharadvajo eko vupakattho appamatto atapi pahitatto viharanto nacirasseva yassatthaya kulaputta sammadeva agarasma anagariyam pabbajanti tadanuttaram brahmacariyapariyosanam dittheva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja vihasi khina jati vusitam brahmacariyam katam karaniyam naparam itthattayati abbhannasi . annataro kho panayasma bharadvajo arahatam ahositi. Vatthupamasuttam nitthitam sattamam. @Footnote: 1 Si. Yu. dakkhintiti. Sallekhasuttam [100] Evamme sutam ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . atha kho ayasma mahacundo sayanhasamayam patisallana vutthito yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi . ekamantam nisinno kho ayasma mahacundo bhagavantam etadavoca ya ima bhante anekavihita ditthiyo loke uppajjanti attavadapatisamyutta va lokavadapatisamyutta va adimeva nu kho bhante bhikkhuno manasikaroto evametasam ditthinam pahanam hoti evametasam ditthinam patinissaggo hotiti. [101] Ya ima cunda anekavihita ditthiyo loke uppajjanti attavadapatisamyutta va lokavadapatisamyutta va yattha ceta ditthiyo uppajjanti yattha 1- ca anusenti yattha ca samudacaranti tam netam mama nesohamasmi na meso attati evametam yathabhutam sammappannaya passato evametasam ditthinam pahanam hoti evametasam ditthinam patinissaggo hoti. [102] Thanam kho panetam cunda vijjati yam idhekacco bhikkhu @Footnote: 1 Si. yattha ceta anusenti yattha ceta samudacaranti. Vivicceva kamehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkam savicaram vivekajam pitisukham pathamam jhanam upasampajja vihareyya tassa evamassa sallekhena viharamiti na kho panete cunda ariyassa vinaye sallekha vuccanti ditthadhammasukhavihara ete ariyassa vinaye vuccanti. {102.1} Thanam kho panetam cunda vijjati yam idhekacco bhikkhu vitakkavicaranam vupasama ajjhattam sampasadanam cetaso ekodibhavam avitakkam avicaram samadhijam pitisukham dutiyam jhanam upasampajja vihareyya tassa evamassa sallekhena viharamiti na kho panete cunda ariyassa vinaye sallekha vuccanti ditthadhammasukhavihara ete ariyassa vinaye vuccanti. {102.2} Thanam kho panetam cunda vijjati yam idhekacco bhikkhu pitiya ca viraga upekkhako ca vihareyya sato ca sampajano sukhanca kayena patisamvedeyya yantam ariya acikkhanti upekkhako satima sukhavihariti tatiyam jhanam upasampajja vihareyya tassa evamassa sallekhena viharamiti na kho panete cunda ariyassa vinaye sallekha vuccanti ditthadhammasukhavihara ete ariyassa vinaye vuccanti. {102.3} Thanam kho panetam cunda vijjati yam idhekacco bhikkhu sukhassa ca pahana dukkhassa ca pahana pubbeva somanassadomanassanam atthangama adukkhamasukham upekkhasatiparisuddhim catuttham jhanam upasampajja vihareyya tassa evamassa sallekhena viharamiti na kho panete cunda ariyassa vinaye Sallekha vuccanti ditthadhammasukhavihara ete ariyassa vinaye vuccanti. [103] Thanam kho panetam cunda vijjati ayam idhekacco bhikkhu sabbaso rupasannanam samatikkama patighasannanam atthangama nanattasannanam amanasikara ananto akasoti akasanancayatanam upasampajja vihareyya tassa evamassa sallekhena viharamiti na kho panete cunda ariyassa vinaye sallekha vuccanti santa ete vihara ariyassa vinaye vuccanti. {103.1} Thanam kho panetam cunda vijjati yam idhekacco bhikkhu sabbaso akasanancayatanam samatikkamma anantam vinnananti vinnanancayatanam upasampajja vihareyya tassa evamassa sallekhena viharamiti na kho panete cunda ariyassa vinaye sallekha vuccanti santa ete vihara ariyassa vinaye vuccanti. {103.2} Thanam kho panetam cunda vijjati yam idhekacco bhikkhu sabbaso vinnanancayatanam samatikkamma natthi kinciti akincannayatanam upasampajja vihareyya tassa evamassa sallekhena viharamiti na kho panete cunda ariyassa vinaye sallekha vuccanti santa ete vihara ariyassa vinaye vuccanti. {103.3} Thanam kho panetam cunda vijjati yam idhekacco bhikkhu sabbaso akincannayatanam samatikkamma nevasannanasannayatanam upasampajja vihareyya tassa evamassa sallekhena viharamiti na kho panete cunda ariyassa vinaye Sallekha vuccanti santa ete vihara ariyassa vinaye vuccanti. [104] Idha kho pana vo cunda sallekho karaniyo . pare vihimsaka bhavissanti mayamettha avihimsaka bhavissamati sallekho karaniyo . pare panatipati bhavissanti mayamettha panatipata pativirata bhavissamati sallekho karaniyo . pare adinnadayi bhavissanti mayamettha adinnadana pativirata bhavissamati sallekho karaniyo . pare abrahmacari bhavissanti mayamettha brahmacari bhavissamati sallekho karaniyo. {104.1} Pare musavadi bhavissanti mayamettha musavada pativirata bhavissamati sallekho karaniyo . Pare pisunavaca 1- bhavissanti mayamettha pisunaya vacaya pativirata bhavissamati sallekho karaniyo . pare pharusavaca 2- bhavissanti mayamettha pharusaya vacaya pativirata bhavissamati sallekho karaniyo . pare samphappalapi bhavissanti mayamettha samphappalapa pativirata bhavissamati sallekho karaniyo. {104.2} Pare abhijjhalu bhavissanti mayamettha anabhijjhalu bhavissamati sallekho karaniyo . pare byapannacitta bhavissanti mayamettha abyapannacitta bhavissamati sallekho karaniyo . pare micchaditthika 3- bhavissanti mayamettha sammaditthika 4- bhavissamati sallekho karaniyo . pare @Footnote: 1 Si. Yu. pisuna vaca. 2 pharusa vaca. 3 Si. Yu. micchaditthi. @4 Si. Yu. sammaditthi. Micchasankappa bhavissanti mayamettha sammasankappa bhavissamati sallekho karaniyo . pare micchavaca bhavissanti mayamettha sammavaca bhavissamati sallekho karaniyo . pare micchakammanta bhavissanti mayamettha sammakammanta bhavissamati sallekho karaniyo . pare micchaajiva bhavissanti mayamettha sammaajiva bhavissamati sallekho karaniyo . pare micchavayama bhavissanti mayamettha sammavayama bhavissamati sallekho karaniyo. {104.3} Pare micchasati bhavissanti mayamettha sammasati bhavissamati sallekho karaniyo . pare micchasamadhi bhavissanti mayamettha sammasamadhi bhavissamati sallekho karaniyo . pare micchanani bhavissanti mayamettha sammanani bhavissamati sallekho karaniyo . pare micchavimutti bhavissanti mayamettha sammavimutti bhavissamati sallekho karaniyo. {104.4} Pare thinamiddhapariyutthita bhavissanti mayamettha vigatathinamiddha bhavissamati sallekho karaniyo . pare uddhata bhavissanti mayamettha anuddhata bhavissamati sallekho karaniyo . Pare vecikicchi bhavissanti mayamettha tinnavicikiccha bhavissamati sallekho karaniyo . pare kodhana bhavissanti mayamettha akkodhana bhavissamati sallekho karaniyo . pare upanahi bhavissanti mayamettha anupanahi bhavissamati sallekho karaniyo . pare makkhi bhavissanti mayamettha amakkhi bhavissamati sallekho karaniyo . Pare palasi bhavissanti mayamettha apalasi bhavissamati sallekho karaniyo . pare issuki bhavissanti mayamettha anissuki bhavissamati sallekho karaniyo . pare macchari bhavissanti mayamettha amacchari bhavissamati sallekho karaniyo . pare satha bhavissanti mayamettha asatha bhavissamati sallekho karaniyo . pare mayavi bhavissanti mayamettha amayavi bhavissamati sallekho karaniyo . pare thaddha bhavissanti mayamettha athaddha bhavissamati sallekho karaniyo . Pare atimani bhavissanti mayamettha anatimani bhavissamati sallekho karaniyo. {104.5} Pare dubbaca bhavissanti mayamettha suvaca bhavissamati sallekho karaniyo . pare papamitta bhavissanti mayamettha kalyanamitta bhavissamati sallekho karaniyo . pare pamatta bhavissanti mayamettha appamatta bhavissamati sallekho karaniyo . Pare asaddha bhavissanti mayamettha saddha bhavissamati sallekho karaniyo . pare ahirika bhavissanti mayamettha hirimana bhavissamati sallekho karaniyo . pare anottappi 1- bhavissanti mayamettha ottappi bhavissamati sallekho karaniyo . pare appasuta bhavissanti mayamettha bahussuta bhavissamati sallekho karaniyo . pare kusita bhavissanti mayamettha araddhaviriya bhavissamati sallekho karaniyo . pare mutthassati bhavissanti mayamettha upatthitasati @Footnote: 1 Si. anuttapi. Ma. Yu. anottapi. Bhavissamati sallekho karaniyo . pare duppanna bhavissanti mayamettha pannasampanna bhavissamati sallekho karaniyo . Pare sanditthiparamasiadhanagahiduppatinissaggi bhavissanti mayamettha asanditthiparamasianadhanagahisupatinissaggi bhavissamati sallekho karaniyo. [105] Cittuppadampi kho aham cunda kusalesu dhammesu bahukaram vadami ko pana vado kayena vacaya anuvidhiyanasu . tasmatiha cunda pare vihimsaka bhavissanti mayamettha avihimsaka bhavissamati cittam uppadetabbam . pare panatipati bhavissanti mayamettha panatipata pativirata bhavissamati cittam uppadetabbam .pe. Pare sanditthiparamasiadhanagahiduppatinissaggi bhavissanti mayamettha asanditthiparamasianadhanagahisupatinissaggi bhavissamati cittam uppadetabbam. [106] Seyyathapi cunda visamo maggo tassassa 1- anno samo maggo parikkamanaya seyyathapi pana cunda visamam tittham tassassa annam samam tittham parikkamanaya evameva kho cunda vihimsakassa purisapuggalassa avihimsa hoti parikkamanaya . panatipatissa purisapuggalassa panatipata veramani hoti parikkamanaya . Adinnadayissa purisapuggalassa adinnadana veramani hoti parikkamanaya . abrahmacarissa purisapuggalassa brahmacariyam hoti @Footnote: 1 Ma. assa tassa. Parikkamanaya . musavadissa purisapuggalassa musavada veramani hoti parikkamanaya . pisunavacassa 1- purisapuggalassa pisunaya vacaya veramani hoti parikkamanaya . pharusavacassa 2- purisapuggalassa pharusaya vacaya veramani hoti parikkamanaya . samphappalapissa purisapuggalassa samphappalapa veramani hoti parikkamanaya . Abhijjhalussa purisapuggalassa anabhijjha hoti parikkamanaya . Byapannacittassa purisapuggalassa abyapado hoti parikkamanaya. {106.1} Micchaditthikassa purisapuggalassa sammaditthi hoti parikkamanaya . micchasankappassa purisapuggalassa sammasankappo hoti parikkamanaya . micchavacassa purisapuggalassa sammavaca hoti parikkamanaya . micchakammantassa purisapuggalassa sammakammanto hoti parikkamanaya . micchaajivassa purisapuggalassa sammaajivo hoti parikkamanaya . micchavayamassa purisapuggalassa sammavayamo hoti parikkamanaya . micchasatissa purisapuggalassa sammasati hoti parikkamanaya . micchasamadhissa purisapuggalassa sammasamadhi hoti parikkamanaya . micchananissa purisapuggalassa sammananam hoti parikkamanaya . micchavimuttissa purisapuggalassa sammavimutti hoti parikkamanaya. {106.2} Thinamiddhapariyutthitassa purisapuggalassa vigatathinamiddhata hoti parikkamanaya . uddhatassa purisapuggalassa @Footnote: 1 Si. Yu. pisunavacassa. 2 pharusavacassa. Anuddhaccam hoti parikkamanaya . vecikicchissa purisapuggalassa tinnavicikicchata hoti parikkamanaya . kodhanassa purisapuggalassa akkodho hoti parikkamanaya . upanahissa purisapuggalassa anupanaho hoti parikkamanaya . makkhissa purisapuggalassa amakkho hoti parikkamanaya . palasissa purisapuggalassa apalaso hoti parikkamanaya . issukissa purisapuggalassa anissa hoti parikkamanaya . maccharissa parisapuggalassa amacchariyam hoti parikkamanaya. Sathassa purisapuggalassa asatheyyam hoti parikkamanaya . mayavissa purisapuggalassa amaya hoti parikkamanaya. {106.3} Thaddhassa purisapuggalassa athaddhiyam hoti parikkamanaya . Atimanissa purisapuggalassa anatimano hoti parikkamanaya . dubbacassa purisapuggalassa sovacassata hoti parikkamanaya . papamittassa purisapuggalassa kalyanamittata hoti parikkamanaya . pamattassa purisapuggalassa appamado hoti parikkamanaya . asaddhassa purisapuggalassa saddha hoti parikkamanaya . ahirikassa purisapuggalassa hiri hoti parikkamanaya . anottapissa purisapuggalassa ottappam hoti parikkamanaya . appasutassa purisapuggalassa bahusaccam hoti parikkamanaya . kusitassa purisapuggalassa viriyarambho hoti parikkamanaya . mutthassatissa purisapuggalassa upatthitasatita hoti parikkamanaya . duppannassa purisapuggalassa pannasampada hoti Parikkamanaya . sanditthiparamasiadhanagahiduppatinissaggissa purisapuggalassa asanditthiparamasianadhanagahisupatinissaggita hoti parikkamanaya. [107] Seyyathapi cunda yekeci akusala dhamma sabbe te adhobhavangamaniya yekeci kusala dhamma sabbe te uparibhavangamaniya evameva kho cunda vihimsakassa purisapuggalassa avihimsa hoti uparibhavaya . panatipatissa purisapuggalassa panatipata veramani hoti uparibhavaya . adinnadayissa .pe. Sanditthiparamasiadhanagahiduppatinissaggissa purisapuggalassa asanditthiparamasianadhanagahisupatinissaggita hoti uparibhavaya. [108] So vata cunda attana palipapalipanno param palipapalipannam uddharissatiti netam thanam vijjati . so vata cunda attana apalipapalipanno param palipapalipannam uddharissatiti thanametam vijjati . so vata cunda attana adanto avinito aparinibbuto param damessati vinessati parinibbapessatiti netam thanam vijjati . So vata cunda attana danto vinito parinibbuto param damessati vinessati parinibbapessatiti thanametam vijjati . evameva kho cunda vihimsakassa purisapuggalassa avihimsa hoti parinibbanaya . Panatipatissa purisapuggalassa panatipata veramani hoti parinibbanaya . adinnadayissa purisapuggalassa adinnadana Veramani hoti parinibbanaya . abrahmacarissa purisapuggalassa brahmacariyam 1- hoti parinibbanaya . musavadissa purisapuggalassa musavada veramani hoti parinibbanaya . pisunavacassa purisapuggalassa pisunaya vacaya veramani hoti parinibbanaya . pharusavacassa purisapuggalassa pharusaya vacaya veramani hoti parinibbanaya . Samphappalapissa purisapuggalassa samphappalapa veramani hoti parinibbanaya . abhijjhalussa purisapuggalassa anabhijjha hoti parinibbanaya . byapannacittassa purisapuggalassa abyapado hoti parinibbanaya. {108.1} Micchaditthikassa purisapuggalassa sammaditthi hoti parinibbanaya . micchasankappassa purisapuggalassa sammasankappo hoti parinibbanaya . micchavacassa purisapuggalassa sammavaca hoti parinibbanaya . micchakammantassa purisapuggalassa sammakammanto hoti parinibbanaya . micchaajivassa purisapuggalassa sammaajivo hoti parinibbanaya . micchavayamassa purisapuggalassa sammavayamo hoti parinibbanaya. {108.2} Micchasatissa purisapuggalassa sammasati hoti parinibbanaya. Micchasamadhissa purisapuggalassa sammasamadhi hoti parinibbanaya . Micchananissa purisapuggalassa sammananam hoti parinibbanaya . Micchavimuttissa purisapuggalassa sammavimutti hoti parinibbanaya . Thinamiddhapariyutthitassa @Footnote: 1 abrahmacariya veramanitipi patho. Purisapuggalassa vigatathinamiddhata hoti parinibbanaya . uddhatassa purisapuggalassa anuddhaccam hoti parinibbanaya . vecikicchissa purisapuggalassa tinnavicikicchata hoti parinibbanaya . kodhanassa purisapuggalassa akkodho hoti parinibbanaya . upanahissa purisapuggalassa anupanaho hoti parinibbanaya . makkhissa purisapuggalassa amakkho hoti parinibbanaya . palasissa purisapuggalassa apalaso hoti parinibbanaya . issukissa purisapuggalassa anissa hoti parinibbanaya . maccharissa purisapuggalassa amacchariyam hoti parinibbanaya . sathassa purisapuggalassa asatheyyam hoti parinibbanaya . mayavissa purisapuggalassa amaya hoti parinibbanaya. Thaddhassa purisapuggalassa athaddhiyam hoti parinibbanaya. {108.3} Atimanissa purisapuggalassa anatimano hoti parinibbanaya. Dubbacassa purisapuggalassa sovacassata hoti parinibbanaya . Papamittassa purisapuggalassa kalyanamittata hoti parinibbanaya . pamattassa purisapuggalassa appamado hoti parinibbanaya . asaddhassa purisapuggalassa saddha hoti parinibbanaya . ahirikassa purisapuggalassa hiri hoti parinibbanaya . anottappissa purisapuggalassa ottappam hoti parinibbanaya . appasutassa purisapuggalassa bahusaccam hoti parinibbanaya . kusitassa purisapuggalassa viriyarambho hoti parinibbanaya. Mutthassatissa Purisapuggalassa upatthitasatita hoti parinibbanaya . duppannassa purisapuggalassa pannasampada hoti parinibbanaya . Sanditthiparamasiadhanagahiduppatinissaggissa purisapuggalassa asanditthiparamasianadhanagahisupatinissaggita hoti parinibbanaya. [109] Iti kho cunda desito maya sallekhapariyayo desito cittuppadapariyayo desito parikkamanapariyayo desito uparibhavapariyayo desito parinibbanapariyayo . yam kho cunda satthara karaniyam savakanam hitesina anukampakena anukampam upadaya katam vo tam maya . etani cunda rukkhamulani etani sunnagarani jhayatha cunda ma pamadattha ma paccha vippatisarino ahuvattha . Ayam vo 1- amhakam anusasaniti. Idamavoca bhagava attamano ayasma mahacundo bhagavato bhasitam abhinanditi. Catuttalisa pada vutta sandhiyo panca desita sallekho nama suttanto gambhiro sagarupamoti. Sallekhasuttam nitthitam atthamam. --------- @Footnote: 1 Ma. kho. Sammaditthisuttam [110] Evamme sutam ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tatra kho ayasma sariputto bhikkhu amantesi avuso bhikkhavoti . avusoti [1]- te bhikkhu ayasmato sariputtassa paccassosum . ayasma sariputto etadavoca sammaditthi sammaditthiti avuso vuccati kittavata nu kho avuso ariyasavako sammaditthi hoti ujugatassa ditthi dhamme aveccappasadena samannagato agato imam saddhammanti. {110.1} Duratopi kho mayam avuso agaccheyyama ayasmato sariputtassa santike etassa bhasitassa atthamannatum sadhu vatayasmantamyeva sariputtam patibhatu etassa bhasitassa attho ayasmato sariputtassa sutva bhikkhu dharessantiti . tenahi avuso 2- sunatha sadhukam manasikarotha bhasissamiti . evamavusoti kho te bhikkhu ayasmato sariputtassa paccassosum. [111] Ayasma sariputto etadavoca yato kho avuso ariyasavako akusalanca pajanati akusalamulanca pajanati kusalanca pajanati kusalamulanca pajanati ettavatapi kho avuso ariyasavako sammaditthi hoti ujugatassa ditthi dhamme aveccappasadena @Footnote: 1 Ma. Yu. khosaddo dissati. 2 Si. Yu. tenahavuso. Samannagato agato imam saddhammanti. {111.1} Katamam panavuso akusalam [1]- . panatipato kho avuso akusalam adinnadanam akusalam kamesumicchacaro akusalam musavado akusalam pisuna vaca akusalam pharusa vaca akusalam samphappalapo akusalam abhijjha akusalam byapado akusalam micchaditthi akusalam idam vuccatavuso akusalam . katamancavuso akusalamulam . lobho akusalamulam doso akusalamulam moho akusalamulam idam vuccatavuso akusalamulam. {111.2} Katamancavuso kusalam . panatipata veramani kusalam adinnadana veramani kusalam kamesumicchacara veramani kusalam musavada veramani kusalam pisunaya vacaya veramani kusalam pharusaya vacaya veramani kusalam samphappalapa veramani kusalam anabhijjha kusalam abyapado kusalam sammaditthi kusalam idam vuccatavuso kusalam. {111.3} Katamancavuso kusalamulam . alobho kusalamulam adoso kusalamulam amoho kusalamulam idam vuccatavuso kusalamulam . yato kho avuso ariyasavako evam akusalam pajanati evam akusalamulam pajanati evam kusalam pajanati evam kusalamulam pajanati so sabbaso raganusayam pahaya patighanusayam pativinodetva asmiti ditthimananusayam samuhanitva avijjam pahaya vijjam uppadetva dittheva dhamme dukkhassantakaro hoti . ettavatapi kho avuso ariyasavako sammaditthi hoti ujugatassa ditthi dhamme @Footnote: 1 Ma. Yu. katamam akusalamulam katamam kusalam katamam kusalamulam. Aveccappasadena samannagato agato imam saddhammanti. [112] Sadhavusoti kho te bhikkhu ayasmato sariputtassa bhasitam abhinanditva anumoditva ayasmantam sariputtam uttarim panham apucchimsu siya panavuso annopi pariyayo yatha ariyasavako sammaditthi hoti ujugatassa ditthi dhamme aveccappasadena samannagato agato imam saddhammanti. [113] Siyavusoti 1- ayasma sariputto avoca yato kho avuso ariyasavako aharanca pajanati aharasamudayanca pajanati aharanirodhanca pajanati aharanirodhagaminim patipadanca pajanati ettavatapi kho avuso ariyasavako sammaditthi hoti ujugatassa ditthi dhamme aveccappasadena samannagato agato imam saddhammanti . katamo panavuso aharo katamo aharasamudayo katamo aharanirodho katama aharanirodhagamini patipadati. {113.1} Cattarome avuso ahara bhutanam va sattanam thitiya sambhavesinam va anuggahaya . katame cattaro. Kavalinkaro aharo olariko va sukhumo va phasso dutiyo manosancetana tatiya vinnanam catuttham . tanhasamudaya aharasamudayo tanhanirodha aharanirodho ayameva ariyo atthangiko maggo aharanirodhagamini patipada seyyathidam sammaditthi sammasankappo sammavaca @Footnote: 1 Si. Yu. siyavuso yato kho avuso. Sammakammanto sammaajivo sammavayamo sammasati sammasamadhi . Yato kho avuso ariyasavako evam aharam pajanati evam aharasamudayam pajanati evam aharanirodham pajanati evam aharanirodhagaminim patipadam pajanati so sabbaso raganusayam pahaya patighanusayam pativinodetva asmiti ditthimananusayam samuhanitva avijjam pahaya vijjam uppadetva dittheva dhamme dukkhassantakaro hoti ettavatapi kho avuso ariyasavako sammaditthi hoti ujugatassa ditthi dhamme aveccappasadena samannagato agato imam saddhammanti. [114] Sadhavusoti kho te bhikkhu ayasmato sariputtassa bhasitam abhinanditva anumoditva ayasmantam sariputtam uttarim panham apucchimsu siya panavuso .pe. [115] Siyavusoti ayasma sariputto avoca yato kho avuso ariyasavako dukkhanca pajanati dukkhasamudayanca pajanati dukkhanirodhanca pajanati dukkhanirodhagaminim patipadanca pajanati ettavatapi kho avuso ariyasavako sammaditthi hoti ujugatassa ditthi dhamme aveccappasadena samannagato agato imam saddhammanti. {115.1} Katamampanavuso dukkham jatipi dukkha jarapi dukkha [1]- maranampi dukkham sokaparidevadukkhadomanassupayasapi dukkha appiyehi sampayogo dukkho piyehi vippayogo dukkho yampiccham @Footnote: 1 Yu. byadhipi dukkha. Na labhati tampi dukkham sankhittena pancupadanakkhandha dukkha idam vuccatavuso dukkham. {115.2} Katamo cavuso dukkhasamudayo yayam tanha ponobbhavika nandiragasahagata tatratatrabhinandini seyyathidam kamatanha bhavatanha vibhavatanha ayam vuccatavuso dukkhasamudayo. {115.3} Katamo cavuso dukkhanirodho yo tassayeva tanhaya asesaviraganirodho cago patinissaggo mutti analayo ayam vuccatavuso dukkhanirodho. {115.4} Katama cavuso dukkhanirodhagamini patipada ayameva ariyo atthangiko maggo seyyathidam sammaditthi .pe. sammasamadhi ayam vuccatavuso dukkhanirodhagamini patipada. {115.5} Yato kho avuso ariyasavako evam dukkham pajanati evam dukkhasamudayam pajanati evam dukkhanirodham pajanati evam dukkhanirodhagaminim patipadam pajanati so sabbaso raganusayam pahaya patighanusayam pativinodetva asmiti ditthimananusayam samuhanitva avijjam pahaya vijjam uppadetva dittheva dhamme dukkhassantakaro hoti ettavatapi kho avuso ariyasavako sammaditthi hoti ujugatassa ditthi dhamme aveccappasadena samannagato agato imam saddhammanti. [116] Sadhavusoti kho te bhikkhu ayasmato sariputtassa bhasitam abhinanditva anumoditva ayasmantam sariputtam uttarim panham apucchimsu siya panavuso annopi pariyayo yatha ariyasavako sammaditthi hoti ujugatassa ditthi dhamme Aveccappasadena samannagato agato imam saddhammanti. [117] Siyavusoti ayasma sariputto avoca yato kho avuso ariyasavako jaramarananca pajanati jaramaranasamudayanca pajanati jaramarananirodhanca pajanati jaramarananirodhagaminim patipadanca pajanati ettavatapi kho avuso ariyasavako sammaditthi hoti ujugatassa ditthi dhamme aveccappasadena samannagato agato imam saddhammanti. {117.1} Katamam panavuso jaramaranam katamo jaramaranasamudayo katamo jaramarananirodho katama jaramarananirodhagamini patipadati . Ya tesam tesam sattanam tamhi tamhi sattanikaye jara jiranata khandiccam paliccam valitacata 1- ayuno samhani indriyanam paripako ayam vuccati jara . ya tesam tesam sattanam tamha tamha sattanikaya cuti cavanata bhedo antaradhanam maccu maranam kalakiriya khandhanam bhedo kalevarassa nikkhepo jivitindriyassa upacchedo idam vuccati maranam. {117.2} Iti ayanca jara idanca maranam idam vuccatavuso jaramaranam. Jatisamudaya jaramaranasamudayo jatinirodha jaramarananirodho ayameva ariyo atthangiko maggo jaramarananirodhagamini patipada seyyathidam sammaditthi .pe. sammasamadhi . yato kho avuso ariyasavako evam jaramaranam pajanati evam jaramaranasamudayam pajanati @Footnote: 1 Si. Yu. valittacata. (vallittacatati amhakam khanti) Evam jaramarananirodham pajanati evam jaramarananirodhagaminim patipadam pajanati so sabbaso raganusayam pahaya .pe. ettavatapi kho avuso ariyasavako sammaditthi hoti ujugatassa ditthi dhamme aveccappasadena samannagato agato imam saddhammanti. [118] Siya panavuso .pe. siyavusoti ayasma sariputto avoca yato kho avuso ariyasavako jatinca pajanati jatisamudayanca pajanati jatinirodhanca pajanati jatinirodhagaminim patipadanca pajanati ettavatapi kho avuso ariyasavako sammaditthi hoti ujugatassa ditthi dhamme aveccappasadena samannagato agato imam saddhammanti. {118.1} Katama panavuso jati katamo jatisamudayo katamo jatinirodho katama jatinirodhagamini patipadati . ya tesam tesam sattanam tamhi tamhi sattanikaye jati sanjati okkanti nibbatti abhinibbatti khandhanam patubhavo ayatananam patilabho ayam vuccatavuso jati . bhavasamudaya jatisamudayo bhavanirodha jatinirodho ayameva ariyo atthangiko maggo jatinirodhagamini patipada seyyathidam sammaditthi .pe. Sammasamadhi. {118.2} Yato kho avuso ariyasavako evam jatim pajanati evam jatisamudayam pajanati evam jatinirodham pajanati evam jatinirodhagaminim patipadam pajanati so sabbaso raganusayam pahaya .pe. ettavatapi kho avuso ariyasavako sammaditthi hoti Ujugatassa ditthi dhamme aveccappasadena samannagato agato imam saddhammanti. [119] Siya panavuso .pe. siyavusoti ayasma sariputto avoca yato kho avuso ariyasavako bhavanca pajanati bhavasamudayanca pajanati bhavanirodhanca pajanati bhavanirodhagaminim patipadanca pajanati ettavatapi kho avuso ariyasavako sammaditthi hoti ujugatassa ditthi dhamme aveccappasadena samannagato agato imam saddhammanti. {119.1} Katamo panavuso bhavo katamo bhavasamudayo katamo bhavanirodho katama bhavanirodhagamini patipadati . tayome avuso bhava kamabhavo rupabhavo arupabhavo . upadanasamudaya bhavasamudayo upadananirodha bhavanirodho ayameva ariyo atthangiko maggo bhavanirodhagamini patipada seyyathidam sammaditthi .pe. Sammasamadhi. {119.2} Yato kho avuso ariyasavako evam bhavam pajanati evam bhavasamudayam pajanati evam bhavanirodham pajanati evam bhavanirodhagaminim patipadam pajanati so sabbaso raganusayam pahaya .pe. ettavatapi kho avuso ariyasavako sammaditthi hoti ujugatassa ditthi dhamme aveccappasadena samannagato agato imam saddhammanti. [120] Siya panavuso .pe. siyavusoti ayasma sariputto avoca yato kho avuso ariyasavako upadananca pajanati Upadanasamudayanca pajanati upadananirodhanca pajanati upadananirodhagaminim patipadanca pajanati ettavatapi kho avuso ariyasavako sammaditthi hoti ujugatassa ditthi dhamme aveccappasadena samannagato agato imam saddhammanti . katamam panavuso upadanam katamo upadanasamudayo katamo upadananirodho katama upadananirodhagamini patipadati . cattarimani avuso upadanani kamupadanam ditthupadanam silabbattupadanam attavadupadanam. {120.1} Tanhasamudaya upadanasamudayo tanhanirodha upadananirodho ayameva ariyo atthangiko maggo upadananirodhagamini patipada seyyathidam sammaditthi .pe. sammasamadhi . yato kho avuso ariyasavako evam upadanam pajanati evam upadanasamudayam pajanati evam upadananirodham pajanati evam upadananirodhagaminim patipadam pajanati so sabbaso raganusayam pahaya .pe. ettavatapi kho avuso ariyasavako sammaditthi hoti ujugatassa ditthi dhamme aveccappasadena samannagato agato imam saddhammanti. [121] Siya panavuso .pe. siyavusoti ayasma sariputto avoca yato kho avuso ariyasavako tanhanca pajanati tanhasamudayanca pajanati tanhanirodhanca pajanati tanhanirodhagaminim patipadanca pajanati ettavatapi kho avuso ariyasavako sammaditthi hoti ujugatassa ditthi dhamme Aveccappasadena samannagato agato imam saddhammanti . katama panavuso tanha katamo tanhasamudayo katamo tanhanirodho katama tanhanirodhagamini patipadati . chayime avuso tanhakaya rupatanha saddatanha gandhatanha rasatanha photthabbatanha dhammatanha . vedanasamudaya tanhasamudayo vedananirodha tanhanirodho ayameva ariyo atthangiko maggo tanhanirodhagamini patipada seyyathidam sammaditthi .pe. Sammasamadhi . yato kho avuso ariyasavako evam tanham pajanati evam tanhasamudayam pajanati evam tanhanirodham pajanati evam tanhanirodhagaminim patipadam pajanati so sabbaso raganusayam pahaya .pe. ettavatapi kho avuso ariyasavako sammaditthi hoti ujugatassa ditthi dhamme aveccappasadena samannagato agato imam saddhammanti. [122] Siya panavuso .pe. siyavusoti ayasma sariputto avoca yato kho avuso ariyasavako vedananca pajanati vedanasamudayanca pajanati vedananirodhanca pajanati vedananirodhagaminim patipadanca pajanati ettavatapi kho avuso ariyasavako sammaditthi hoti ujugatassa ditthi dhamme aveccappasadena samannagato agato imam saddhammanti . katama panavuso vedana katamo vedanasamudayo katamo vedananirodho katama Vedananirodhagamini patipadati . chayime avuso vedanakaya cakkhusamphassaja vedana sotasamphassaja vedana ghanasamphassaja vedana jivhasamphassaja vedana kayasamphassaja vedana manosamphassaja vedana . phassasamudaya vedanasamudayo phassanirodha vedananirodho ayameva ariyo atthangiko maggo vedananirodhagamini patipada seyyathidam sammaditthi .pe. sammasamadhi . yato kho avuso ariyasavako evam vedanam pajanati evam vedanasamudayam pajanati evam vedananirodham pajanati evam vedananirodhagaminim patipadam pajanati so sabbaso raganusayam pahaya .pe. ettavatapi kho avuso ariyasavako sammaditthi hoti ujugatassa ditthi dhamme aveccappasadena samannagato agato imam saddhammanti. [123] Siya panavuso .pe. siyavusoti ayasma sariputto avoca yato kho avuso ariyasavako phassanca pajanati phassasamudayanca pajanati phassanirodhanca pajanati phassanirodhagaminim patipadanca pajanati ettavatapi kho avuso ariyasavako sammaditthi hoti ujugatassa ditthi dhamme aveccappasadena samannagato agato imam saddhammanti . katamo panavuso phasso katamo phassasamudayo katamo phassanirodho katama phassanirodhagamini patipadati . chayime avuso phassakaya cakkhusamphasso Sotasamphasso ghanasamphasso jivhasamphasso kayasamphasso manosamphasso . salayatanasamudaya phassasamudayo salayatananirodha phassanirodho ayameva ariyo atthangiko maggo phassanirodhagamini patipada seyyathidam sammaditthi .pe. sammasamadhi . yato kho avuso ariyasavako evam phassam pajanati evam phassasamudayam pajanati evam phassanirodham pajanati evam phassanirodhagaminim patipadam pajanati so sabbaso raganusayam pahaya .pe. ettavatapi kho avuso ariyasavako sammaditthi hoti ujugatassa ditthi dhamme aveccappasadena samannagato agato imam saddhammanti. [124] Siya panavuso .pe. siyavusoti ayasma sariputto avoca yato kho avuso ariyasavako salayatananca pajanati salayatanasamudayanca pajanati salayatananirodhanca pajanati salayatananirodhagaminim patipadanca pajanati ettavatapi kho avuso ariyasavako sammaditthi hoti ujugatassa ditthi dhamme aveccappasadena samannagato agato imam saddhammanti . katamam panavuso salayatanam katamo salayatanasamudayo katamo salayatananirodho katama salayatananirodhagamini patipadati . chayimani avuso ayatanani cakkhvayatanam sotayatanam ghanayatanam jivhayatanam kayayatanam manayatanam . namarupasamudaya salayatanasamudayo namarupanirodha salayatananirodho ayameva ariyo atthangiko maggo salayatananirodhagamini Patipada seyyathidam sammaditthi .pe. sammasamadhi . yato kho avuso ariyasavako evam salayatanam pajanati evam salayatanasamudayam pajanati evam salayatananirodham pajanati evam salayatananirodhagaminim patipadam pajanati so sabbaso raganusayam pahaya .pe. ettavatapi kho avuso ariyasavako sammaditthi hoti ujugatassa ditthi dhamme aveccappasadena samannagato agato imam saddhammanti. [125] Siya panavuso .pe. siyavusoti ayasma sariputto avoca yato kho avuso ariyasavako namarupanca pajanati namarupasamudayanca pajanati namarupanirodhanca pajanati namarupanirodhagaminim patipadanca pajanati ettavatapi kho avuso ariyasavako sammaditthi hoti ujugatassa ditthi dhamme aveccappasadena samannagato agato imam saddhammanti. {125.1} Katamam panavuso namarupam katamo namarupasamudayo katamo namarupanirodho katama namarupanirodhagamini patipadati . vedana sanna cetana phasso manasikaro idam vuccati namam . cattari ca mahabhutani catunnanca mahabhutanam upadaya rupam idam vuccati rupam . Iti idanca namam idanca rupam idam vuccatavuso namarupam. Vinnanasamudaya namarupasamudayo vinnananirodha namarupanirodho ayameva ariyo atthangiko maggo namarupanirodhagamini patipada seyyathidam sammaditthi .pe. sammasamadhi . yato kho avuso ariyasavako Evam namarupam pajanati evam namarupasamudayam pajanati evam namarupanirodham pajanati evam namarupanirodhagaminim patipadam pajanati so sabbaso raganusayam pahaya .pe. Ettavatapi kho avuso ariyasavako sammaditthi hoti ujugatassa ditthi dhamme aveccappasadena samannagato agato imam saddhammanti. [126] Siya panavuso .pe. siyavusoti ayasma sariputto avoca yato kho avuso ariyasavako vinnananca pajanati vinnanasamudayanca pajanati vinnananirodhanca pajanati vinnananirodhagaminim patipadanca pajanati ettavatapi kho avuso ariyasavako sammaditthi hoti ujugatassa ditthi dhamme aveccappasadena samannagato agato imam saddhammanti. {126.1} Katamam panavuso vinnanam katamo vinnanasamudayo katamo vinnananirodho katama vinnananirodhagamini patipadati . Chayime avuso vinnanakaya cakkhuvinnanam sotavinnanam ghanavinnanam jivhavinnanam kayavinnanam manovinnanam . Sankharasamudaya vinnanasamudayo sankharanirodha vinnananirodho ayameva ariyo atthangiko maggo vinnananirodhagamini patipada seyyathidam sammaditthi .pe. Sammasamadhi. {126.2} Yato kho avuso ariyasavako evam vinnanam pajanati evam vinnanasamudayam pajanati evam vinnananirodham pajanati evam vinnananirodhagaminim patipadam pajanati so Sabbaso raganusayam pahaya .pe. ettavatapi kho avuso ariyasavako sammaditthi hoti ujugatassa ditthi dhamme aveccappasadena samannagato agato imam saddhammanti. [127] Siya panavuso .pe. siyavusoti ayasma sariputto avoca yato kho avuso ariyasavako sankharanca pajanati sankharasamudayanca pajanati sankharanirodhanca pajanati sankharanirodhagaminim patipadanca pajanati ettavatapi kho avuso ariyasavako sammaditthi hoti ujugatassa ditthi dhamme aveccappasadena samannagato agato imam saddhammanti. {127.1} Katamo panavuso sankharo katamo sankharasamudayo katamo sankharanirodho katama sankharanirodhagamini patipadati . tayome avuso sankhara kayasankharo vacisankharo cittasankharo . avijjasamudaya sankharasamudayo avijjanirodha sankharanirodho ayameva ariyo atthangiko maggo sankharanirodhagamini patipada seyyathidam sammaditthi .pe. Sammasamadhi. {127.2} Yato kho avuso ariyasavako evam sankharam pajanati evam sankharasamudayam pajanati evam sankharanirodham pajanati evam sankharanirodhagaminim patipadam pajanati so sabbaso raganusayam pahaya patighanusayam pativinodetva asmiti ditthimananusayam samuhanitva avijjam pahaya vijjam uppadetva dittheva dhamme dukkhassantakaro hoti ettavatapi kho avuso ariyasavako sammaditthi hoti Ujugatassa ditthi dhamme aveccappasadena samannagato agato imam saddhammanti. [128] Siya panavuso .pe. siyavusoti ayasma sariputto avoca yato kho avuso ariyasavako avijjanca pajanati avijjasamudayanca pajanati avijjanirodhanca pajanati avijjanirodhagaminim patipadanca pajanati ettavatapi kho avuso ariyasavako sammaditthi hoti ujugatassa ditthi dhamme aveccappasadena samannagato agato imam saddhammanti. {128.1} Katama panavuso avijja katamo avijjasamudayo katamo avijjanirodho katama avijjanirodhagamini patipadati . yam kho avuso dukkhe ananam dukkhasamudaye ananam dukkhanirodhe ananam dukkhanirodhagaminiya patipadaya ananam ayam vuccatavuso avijja . Asavasamudaya avijjasamudayo asavanirodha avijjanirodho ayameva ariyo atthangiko maggo avijjanirodhagamini patipada seyyathidam sammaditthi .pe. Sammasamadhi. {128.2} Yato kho avuso ariyasavako evam avijjam pajanati evam avijjasamudayam pajanati evam avijjanirodham pajanati evam avijjanirodhagaminim patipadam pajanati so sabbaso raganusayam pahaya patighanusayam pativinodetva asmiti ditthimananusayam samuhanitva avijjam pahaya vijjam uppadetva dittheva dhamme dukkhassantakaro hoti ettavatapi kho avuso Ariyasavako sammaditthi hoti ujugatassa ditthi dhamme aveccappasadena samannagato agato imam saddhammanti. [129] Sadhavusoti kho te bhikkhu ayasmato sariputtassa bhasitam abhinanditva anumoditva ayasmantam sariputtam uttarim panham apucchimsu siya panavuso annopi pariyayo yatha ariyasavako sammaditthi hoti ujugatassa ditthi dhamme aveccappasadena samannagato agato imam saddhammanti. [130] Siyavusoti ayasma sariputto avoca yato kho avuso ariyasavako asavanca pajanati asavasamudayanca pajanati asavanirodhanca pajanati asavanirodhagaminim patipadanca pajanati ettavatapi kho avuso ariyasavako sammaditthi hoti ujugatassa ditthi dhamme aveccappasadena samannagato agato imam saddhammanti. {130.1} Katamo panavuso asavo katamo asavasamudayo katamo asavanirodho katama asavanirodhagamini patipadati . tayome avuso asava kamasavo bhavasavo avijjasavo . avijjasamudaya asavasamudayo avijjanirodha asavanirodho ayameva ariyo atthangiko maggo asavanirodhagamini patipada seyyathidam sammaditthi sammasankappo sammavaca sammakammanto sammaajivo sammavayamo sammasati sammasamadhi. {130.2} Yato kho avuso ariyasavako evam asavam pajanati evam asavasamudayam pajanati evam Asavanirodham pajanati evam asavanirodhagaminim patipadam pajanati so sabbaso raganusayam pahaya patighanusayam pativinodetva asmiti ditthimananusayam samuhanitva avijjam pahaya vijjam uppadetva dittheva dhamme dukkhassantakaro hoti ettavatapi kho avuso ariyasavako sammaditthi hoti ujugatassa ditthi dhamme aveccappasadena samannagato agato imam saddhammanti. Idamavoca ayasma sariputto attamana te bhikkhu ayasmato sariputtassa bhasitam abhinandunti. Sammaditthisuttam nitthitam navamam. Dukkham jaramaranam upadanam salayatanam namarupam vinnanam yam chapade katamam panavuso vadanake jati tanha ca vedana avijjaya catukkaka ya cattari pade katama panavuso vadanake. Aharo ca bhavo phasso sankharo asavapancamo yam pancapade katamam panavuso vadanake. Katamanti chabbidha vuttam katamani catubbidha katamo pancavidho vutto sabbasankharanam pancadasa padani cati. ---------- Satipatthanasuttam [131] Evamme sutam ekam samayam bhagava kurusu viharati kammasadhammam nama kurunam nigamo . tatra kho bhagava bhikkhu amantesi bhikkhavoti. Bhadandeti te bhikkhu bhagavato paccassosum. [132] Bhagava etadavoca ekayano ayam bhikkhave maggo sattanam visuddhiya sokaparidevanam samatikkamaya dukkhadomanassanam atthangamaya nayassa adhigamaya nibbanassa sacchikiriyaya . yadidam cattaro satipatthana . katame cattaro . idha bhikkhave bhikkhu kaye kayanupassi viharati atapi sampajano satima vineyya loke abhijjhadomanassam . vedanasu vedananupassi viharati atapi sampajano satima vineyya loke abhijjhadomanassam . citte cittanupassi viharati atapi sampajano satima vineyya loke abhijjhadomanassam . dhammesu dhammanupassi viharati atapi sampajano satima vineyya loke abhijjhadomanassam. 1- [133] Kathanca bhikkhave bhikkhu kaye kayanupassi viharati . Idha bhikkhave bhikkhu arannagato va rukkhamulagato va sunnagaragato va nisidati pallankam abhujitva ujum kayam panidhaya parimukham satim upatthapetva . so satova assasati sato passasati . @Footnote: 1 pathantare puna uddesoti dissati. Digham va assasanto digham assasamiti pajanati . digham va passasanto digham passasamiti pajanati . rassam va assasanto rassam assasamiti pajanati . rassam va passasanto rassam passasamiti pajanati . sabbakayapatisamvedi assasissamiti sikkhati . Sabbakayapatisamvedi passasissamiti sikkhati . passambhayam kayasankharam assasissamiti sikkhati . passambhayam kayasankharam passasissamiti sikkhati. {133.1} Seyyathapi bhikkhave dakkho bhamakaro va bhamakarantevasi va digham va anchanto digham anchamiti pajanati . rassam va anchanto rassam anchamiti pajanati . evameva kho bhikkhave bhikkhu digham va assasanto digham assasamiti pajanati . digham va passasanto digham passasamiti pajanati . rassam va assasanto rassam assasamiti pajanati . rassam va passasanto rassam passasamiti pajanati . sabbakayapatisamvedi assasissamiti sikkhati . Sabbakayapatisamvedi passasissamiti sikkhati . passambhayam kayasankharam assasissamiti sikkhati . passambhayam kayasankharam passasissamiti sikkhati . iti ajjhattam va kaye kayanupassi viharati bahiddha va kaye kayanupassi viharati ajjhattabahiddha va kaye kayanupassi viharati samudayadhammanupassi va kayasmim viharati vayadhammanupassi va kayasmim viharati samudayavayadhammanupassi va kayasmim viharati atthi kayoti va panassa sati paccupatthita hoti Yavadeva nanamattaya patissatimattaya anissito ca viharati na ca kinci loke upadiyati evampi bhikkhave bhikkhu kaye kayanupassi viharati. Anapanapabbam. [134] Puna caparam bhikkhave bhikkhu gacchanto va gacchamiti pajanati thito va thitomhiti pajanati nisinno va nisinnomhiti pajanati sayano va sayanomhiti pajanati . yatha yatha va panassa kayo panihito hoti tatha tatha nam pajanati . Iti ajjhattam va kaye kayanupassi viharati .pe. evampi bhikkhave bhikkhu kaye kayanupassi viharati. Iriyapathapabbam. [135] Puna caparam bhikkhave bhikkhu abhikkante patikkante sampajanakari hoti alokite vilokite sampajanakari hoti samminjite pasarite sampajanakari hoti sanghatipattacivaradharane sampajanakari hoti asite pite khayite sayite sampajanakari hoti uccarapassavakamme sampajanakari hoti gate thite nisinne sutte jagarite bhasite tunhibhave sampajanakari hoti . iti ajjhattam va kaye kayanupassi viharati .pe. evampi bhikkhave bhikkhu kaye kayanupassi viharati. Sampajannapabbam. [136] Puna caparam bhikkhave bhikkhu imameva kayam uddham padatala adho kesamatthaka tacapariyantam purannanappakarassa asucino paccavekkhati atthi imasmim kaye kesa loma nakha danta taco Mamsam naharu atthi atthiminjam vakkam hadayam yakanam kilomakam pihakam papphasam antam antagunam udariyam karisam pittam semham pubbo lohitam sedo medo assu vasa khelo singhanika lasika muttanti. {136.1} Seyyathapi bhikkhave ubhatomukha mutoli 1- puva nanavihitassa dhannassa seyyathidam salinam vihinam mugganam masanam tilanam tandulanam . tamenam cakkhuma puriso muncitva paccavekkheyya ime sali ime vihi ime mugga ime masa ime tila ime tandulati evameva kho bhikkhave bhikkhu imameva kayam uddham padatala adho kesamatthaka tacapariyantam purannanappakarassa asucino paccavekkhati atthi imasmim kaye kesa loma .pe. lasika muttanti . Iti ajjhattam va kaye kayanupassi viharati .pe. evampi bhikkhave bhikkhu kaye kayanupassi viharati. Patikkulapabbam. [137] Puna caparam bhikkhave bhikkhu imameva kayam yathathitam yathapanihitam dhatuso paccavekkhati atthi imasmim kaye pathavidhatu apodhatu tejodhatu vayodhatuti . seyyathapi bhikkhave dakkho goghatako va goghatakantevasi va gavim vadhitva catummahapathe vilaso pativibhajitva nisinno assa evameva kho bhikkhave bhikkhu imameva kayam yathathitam yathapanihitam dhatuso paccavekkhati atthi imasmim kaye pathavidhatu apodhatu tejodhatu vayodhatuti . iti ajjhattam va kaye kayanupassi viharati .pe. Evampi @Footnote: 1 Po. Ma. putoli. Bhikkhave bhikkhu kaye kayanupassi viharati. Dhatupabbam. [138] Puna caparam bhikkhave bhikkhu seyyathapi passeyya sariram sivathikaya chadditam ekahamatam va dvihamatam va tihamatam va uddhumatakam vinilakam vipubbakajatam . so imameva kayam upasamharati ayampi kho kayo evamdhammo evambhavi evam anatitoti 1- . iti ajjhattam va kaye kayanupassi viharati .pe. evampi bhikkhave bhikkhu kaye kayanupassi viharati. {138.1} Puna caparam bhikkhave bhikkhu seyyathapi passeyya sariram sivathikaya chadditam kakehi 2- va khajjamanam gijjhehi va khajjamanam kulalehi va khajjamanam suvanehi 3- va khajjamanam singalehi va khajjamanam vividhehi va panakajatehi khajjamanam . so imameva kayam upasamharati ayampi kho kayo evamdhammo evambhavi evam anatitoti. {138.2} Iti ajjhattam va kaye kayanupassi viharati .pe. Evampi bhikkhave bhikkhu kaye kayanupassi viharati . Puna caparam bhikkhave bhikkhu seyyathapi passeyya sariram sivathikaya chadditam atthisankhalikam 4- samamsalohitam nharusambandham .pe. atthisankhalikam nimmamsalohitamakkhitam nharusambandham .pe. atthisankhalikam apagatamamsalohitam nharusambandham .pe. Atthikani apagatanharusambandhani 5- disa vidisa vikkhittani annena hatthatthikam annena @Footnote: 1 Si. etam anatitotipi patho. 2 Po. Yu. kakehi .. kulalehi .. gijjhehi ... @Ma. kakehi .. kulalehi .. gijjhehi .. kunkehi .. sunakhehi .. bayagghehi .. @dipihi .. sinagalehi ... 3 Si. Yu. supanehi . 4 Ma. Yu. atthikasankhalikam. @5 Si. Yu. apagatasambandhanani. Padatthikam [1]- annena janghatthikam annena urutthikam annena katitthikam 2- annena pitthikantakatthikam annena phasukatthikam annena uratthikam annena bahutthikam annena amsatthikam annena givatthikam annena hanutthikam annena dantatthikam annena sisakataham . so imameva kayam upasamharati ayampi kho kayo evamdhammo evambhavi evam anatitoti . iti ajjhattam va kaye kayanupassi viharati .pe. Evampi bhikkhave bhikkhu kaye kayanupassi viharati. {138.3} Puna caparam bhikkhave bhikkhu seyyathapi passeyya sariram sivathikaya chadditam atthikani setani sankhavannupanibhani ... . Atthikani punjakitani terovassikani ... . atthikani putini cunnakajatani . so imameva kayam upasamharati ayampi kho kayo evamdhammo evambhavi evam anatitoti. {138.4} Iti ajjhattam va kaye kayanupassi viharati bahiddha va kaye kayanupassi viharati ajjhattabahiddha va kaye kayanupassi viharati samudayadhammanupassi va kayasmim viharati vayadhammanupassi va kayasmim viharati samudayavayadhammanupassi va kayasmim viharati atthi kayoti va panassa sati paccupatthita hoti yavadeva nanamattaya patissatimattaya anissito ca viharati na ca kinci loke upadiyati evampi kho bhikkhave bhikkhu kaye kayanupassi viharati. Navasivathikapabbam. Kayanupassanasatipatthanam. @Footnote: 1 Ma. annena gopphakatthikam. 2 Ma. ... katitthikam ... phasukatthikam ... @ pitthitthikam ... khandhatthikam ... givatthikam .... [139] Kathanca bhikkhave bhikkhu vedanasu vedananupassi viharati. Idha bhikkhave bhikkhu sukham [1]- vedanam vediyamano sukham vedanam vediyamiti pajanati dukkham [2]- vedanam vediyamano dukkham vedanam vediyamiti pajanati adukkhamasukham [3]- vedanam vediyamano adukkhamasukham vedanam vediyamiti pajanati . samisam va sukham vedanam vediyamano samisam sukham vedanam vediyamiti pajanati niramisam va sukham vedanam vediyamano niramisam sukham vedanam vediyamiti pajanati . samisam va dukkham vedanam vediyamano samisam dukkham vedanam vediyamiti pajanati niramisam va dukkham vedanam vediyamano niramisam dukkham vedanam vediyamiti pajanati. {139.1} Samisam va adukkhamasukham vedanam vediyamano samisam adukkhamasukham vedanam vediyamiti pajanati niramisam va adukkhamasukham vedanam vediyamano niramisam adukkhamasukham vedanam vediyamiti pajanati. {139.2} Iti ajjhattam va vedanasu vedananupassi viharati bahiddha va vedanasu vedananupassi viharati ajjhattabahiddha va vedanasu vedananupassi viharati samudayadhammanupassi va vedanasu viharati vayadhammanupassi va vedanasu viharati samudayavayadhammanupassi va vedanasu viharati atthi vedanati va panassa sati paccupatthita hoti yavadeva nanamattaya patissatimattaya anissito ca viharati na ca kinci loke upadiyati evam kho bhikkhave bhikkhu vedanasu vedananupassi viharati. Vedananupassanasatipatthanam. @Footnote:1-2-3 Po. Ma. va. [140] Kathanca bhikkhave bhikkhu citte cittanupassi viharati . Idha bhikkhave bhikkhu saragam va cittam saragam cittanti pajanati vitaragam va cittam vitaragam cittanti pajanati . sadosam va cittam sadosam cittanti pajanati vitadosam va cittam vitadosam cittanti pajanati . samoham va cittam samoham cittanti pajanati vitamoham va cittam vitamoham cittanti pajanati . sankhittam va cittam sankhittam cittanti pajanati vikkhittam va cittam vikkhittam cittanti pajanati . mahaggatam va cittam mahaggatam cittanti pajanati amahaggatam va cittam amahaggatam cittanti pajanati. {140.1} Sauttaram va cittam sauttaram cittanti pajanati anuttaram va cittam anuttaram cittanti pajanati . samahitam va cittam samahitam cittanti pajanati asamahitam va cittam asamahitam cittanti pajanati . vimuttam va cittam vimuttam cittanti pajanati avimuttam va cittam avimuttam cittanti pajanati . iti ajjhattam va citte cittanupassi viharati bahiddha va citte cittanupassi viharati ajjhattabahiddha va citte cittanupassi viharati samudayadhammanupassi va cittasmim viharati vayadhammanupassi va cittasmim viharati samudayavayadhammanupassi va cittasmim viharati atthi cittanti va panassa sati paccupatthita hoti yavadeva nanamattaya patissatimattaya anissito ca viharati na ca kinci loke Upadiyati evam kho bhikkhave bhikkhu citte cittanupassi viharati . Cittanupassanasatipatthanam. [141] Kathanca bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammanupassi viharati . Idha bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammanupassi viharati pancasu nivaranesu . Kathanca bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammanupassi viharati pancasu nivaranesu . idha bhikkhave bhikkhu santam va ajjhattam kamachandam atthi me ajjhattam kamachandoti pajanati asantam va ajjhattam kamachandam natthi me ajjhattam kamachandoti pajanati . Yatha ca anuppannassa kamachandassa uppado hoti tanca pajanati yatha ca uppannassa kamachandassa pahanam hoti tanca pajanati yatha ca pahinassa kamachandassa ayatim anuppado hoti tanca pajanati. {141.1} Santam va ajjhattam byapadam atthi me ajjhattam byapadoti pajanati asantam va ajjhattam byapadam natthi me ajjhattam byapadoti pajanati . yatha ca anuppannassa byapadassa uppado hoti tanca pajanati yatha ca uppannassa byapadassa pahanam hoti tanca pajanati yatha ca pahinassa byapadassa ayatim anuppado hoti tanca pajanati. {141.2} Santam va ajjhattam thinamiddham atthi me ajjhattam thinamiddhanti pajanati asantam va ajjhattam thinamiddham natthi me ajjhattam thinamiddhanti pajanati . yatha ca anuppannassa thinamiddhassa uppado hoti Tanca pajanati yatha ca uppannassa thinamiddhassa pahanam hoti tanca pajanati yatha ca pahinassa thinamiddhassa ayatim anuppado hoti tanca pajanati. {141.3} Santam va ajjhattam uddhaccakukkuccam atthi me ajjhattam uddhaccakukkuccanti pajanati asantam va ajjhattam uddhaccakukkuccam natthi me ajjhattam uddhaccakukkuccanti pajanati . yatha ca anuppannassa uddhaccakukkuccassa uppado hoti tanca pajanati yatha ca uppannassa uddhaccakukkuccassa pahanam hoti tanca pajanati yatha ca pahinassa uddhaccakukkuccassa ayatim anuppado hoti tanca pajanati. {141.4} Santam va ajjhattam vicikiccham atthi me ajjhattam vicikicchati pajanati asantam va ajjhattam vicikiccham natthi me ajjhattam vicikicchati pajanati . yatha ca anuppannaya vicikicchaya uppado hoti tanca pajanati yatha ca uppannaya vicikicchaya pahanam hoti tanca pajanati yatha ca pahinaya vicikicchaya ayatim anuppado hoti tanca pajanati. {141.5} Iti ajjhattam va dhammesu dhammanupassi viharati bahiddha va dhammesu dhammanupassi viharati ajjhattabahiddha va dhammesu dhammanupassi viharati samudayadhammanupassi va dhammesu viharati vayadhammanupassi va dhammesu viharati samudayavayadhammanupassi va dhammesu viharati atthi dhammati va panassa sati paccupatthita hoti yavadeva nanamattaya patissatimattaya Anissito ca viharati na ca kinci loke upadiyati evampi kho bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammanupassi viharati pancasu nivaranesu . Nivaranapabbam. [142] Puna caparam bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammanupassi viharati pancasu upadanakkhandhesu . kathanca bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammanupassi viharati pancasu upadanakkhandhesu . idha bhikkhave bhikkhu iti rupam iti rupassa samudayo iti rupassa atthangamo iti vedana iti vedanaya samudayo iti vedanaya atthangamo iti sanna iti sannaya samudayo iti sannaya atthangamo iti sankhara iti sankharanam samudayo iti sankharanam atthangamo iti vinnanam iti vinnanassa samudayo iti vinnanassa atthangamoti. {142.1} Iti ajjhattam va dhammesu dhammanupassi viharati bahiddha va dhammesu dhammanupassi viharati ajjhattabahiddha va dhammesu dhammanupassi viharati samudayadhammanupassi va dhammesu viharati vayadhammanupassi va dhammesu viharati samudayavayadhammanupassi va dhammesu viharati atthi dhammati va panassa sati paccupatthita hoti yavadeva nanamattaya patissatimattaya anissito ca viharati na ca kinci loke upadiyati evampi kho bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammanupassi viharati pancasu upadanakkhandhesu. Khandhapabbam. [143] Puna caparam bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammanupassi viharati Chasu ajjhattikabahiresu ayatanesu . kathanca bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammanupassi viharati chasu ajjhattikabahiresu ayatanesu . idha bhikkhave bhikkhu cakkhunca pajanati rupe ca pajanati yanca tadubhayam paticca uppajjati sannojanam tanca pajanati . yatha ca anuppannassa sannojanassa uppado hoti tanca pajanati yatha ca uppannassa sannojanassa pahanam hoti tanca pajanati yatha ca pahinassa sannojanassa ayatim anuppado hoti tanca pajanati. {143.1} Sotanca pajanati sadde ca pajanati .... Ghananca pajanati gandhe ca pajanati ... . jivhanca pajanati rase ca pajanati ... . kayanca pajanati photthabbe ca pajanati .... Mananca pajanati dhamme ca pajanati yanca tadubhayam paticca uppajjati sannojanam tanca pajanati . yatha ca anuppannassa sannojanassa uppado hoti tanca pajanati yatha ca uppannassa sannojanassa pahanam hoti tanca pajanati yatha ca pahinassa sannojanassa ayatim anuppado hoti tanca pajanati. {143.2} Iti ajjhattam va dhammesu dhammanupassi viharati bahiddha va dhammesu dhammanupassi viharati ajjhattabahiddha va dhammesu dhammanupassi viharati samudayadhammanupassi va dhammesu viharati vayadhammanupassi va dhammesu viharati samudayavayadhammanupassi va dhammesu viharati atthi dhammati va panassa sati paccupatthita hoti yavadeva Nanamattaya patissatimattaya anissito ca viharati na ca kinci loke upadiyati evampi kho bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammanupassi viharati chasu ajjhattikabahiresu ayatanesu. Ayatanapabbam. [144] Puna caparam bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammanupassi viharati sattasu bojjhangesu . kathanca bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammanupassi viharati sattasu bojjhangesu . idha bhikkhave bhikkhu santam va ajjhattam satisambojjhangam atthi me ajjhattam satisambojjhangoti pajanati asantam va ajjhattam satisambojjhangam natthi me ajjhattam satisambojjhangoti pajanati . yatha ca anuppannassa satisambojjhangassa uppado hoti tanca pajanati yatha ca uppannassa satisambojjhangassa bhavanaparipuri hoti tanca pajanati. {144.1} Santam va ajjhattam dhammavicayasambojjhangam .... Santam va ajjhattam viriyasambojjhangam ... . santam va ajjhattam pitisambojjhangam ... . santam va ajjhattam passaddhisambojjhangam .... Santam va ajjhattam samadhisambojjhangam ... . santam va ajjhattam upekkhasambojjhangam atthi me ajjhattam upekkhasambojjhangoti pajanati asantam va ajjhattam upekkhasambojjhangam natthi me ajjhattam upekkhasambojjhangoti pajanati . yatha ca anuppannassa upekkhasambojjhangassa uppado hoti tanca pajanati yatha ca uppannassa upekkhasambojjhangassa bhavanaparipuri hoti tanca Pajanati. {144.2} Iti ajjhattam va dhammesu dhammanupassi viharati bahiddha va dhammesu dhammanupassi viharati ajjhattabahiddha va dhammesu dhammanupassi viharati samudayadhammanupassi va dhammesu viharati vayadhammanupassi va dhammesu viharati samudayavayadhammanupassi va dhammesu viharati atthi dhammati va panassa sati paccupatthita hoti yavadeva nanamattaya patissatimattaya anissito ca viharati na ca kinci loke upadiyati evampi kho bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammanupassi viharati sattasu bojjhangesu. Bojjhangapabbam. 1- [145] Puna caparam bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammanupassi viharati catusu ariyasaccesu . kathanca bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammanupassi viharati catusu ariyasaccesu . idha bhikkhave bhikkhu idam dukkhanti yathabhutam pajanati ayam dukkhasamudayoti yathabhutam pajanati ayam dukkhanirodhoti yathabhutam pajanati ayam dukkhanirodhagamini patipadati yathabhutam pajanati 2-. {145.1} Iti ajjhattam va dhammesu dhammanupassi viharati bahiddha va dhammesu dhammanupassi viharati ajjhattabahiddha va dhammesu dhammanupassi viharati samudayadhammanupassi va dhammesu viharati vayadhammanupassi va dhammesu viharati samudayavayadhammanupassi va dhammesu viharati atthi dhammati va @Footnote: 1 pathantare puna pathamabhanavaroti dissamti. 2 pathantare iti ajjhattam va .pe. @pathamabhanavaroti imani na dissanti. Panassa sati paccupatthita hoti yavadeva nanamattaya patissatimattaya anissito ca viharati na ca kinci loke upadiyati evam kho bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammanupassi viharati catusu ariyasaccesu 1- . saccapabbam . Pathamabhanavaro. [146] 2- Katamanca bhikkhave dukkham ariyasaccam . jatipi dukkha jarapi dukkha maranampi dukkham sokaparidevadukkhadomanassupayasapi dukkha appiyehi sampayogo dukkho piyehi vippayogo dukkho yampiccham na labhati tampi dukkham sankhittena pancupadanakkhandha dukkha. {146.1} Katama ca bhikkhave jati . ya tesam tesam sattanam tamhi tamhi sattanikaye jati sanjati okkanti nibbatti abhinibbatti khandhanam patubhavo ayatananam patilabho ayam vuccati bhikkhave jati. {146.2} Katama ca bhikkhave jara. Ya tesam tesam sattanam tamhi tamhi sattanikaye jara jiranata khandiccam paliccam valittacata ayuno samhani indriyanam paripako ayam vuccati bhikkhave jara. {146.3} Katamanca bhikkhave maranam . ya tesam tesam sattanam tamha tamha sattanikaya cuti cavanata bhedo antaradhanam maccu maranam kalakiriya khandhanam bhedo kalevarassa nikkhepo jivitindriyassa upacchedo idam vuccati bhikkhave maranam. {146.4} Katamo ca bhikkhave soko . yo kho bhikkhave annatarannatarena byasanena samannagatassa @Footnote: 1 Si. Yu. ettakamidam. 2 Po. Ma. vittharapatho. Annatarannatarena dukkhadhammena phutthassa soko socana socitattam antosoko antoparisoko ayam vuccati bhikkhave soko. {146.5} Katamo ca bhikkhave paridevo . yo kho bhikkhave annatarannatarena byasanena samannagatassa annatarannatarena dukkhadhammena phutthassa adevo paridevo adevana paridevana adevitattam paridevitattam ayam vuccati bhikkhave paridevo. {146.6} Katamanca bhikkhave dukkham . yam kho bhikkhave kayikam dukkham kayikam asatam kayasamphassajam dukkham asatam vedayitam idam vuccati bhikkhave dukkham. {146.7} Katamanca bhikkhave domanassam . yam kho bhikkhave cetasikam dukkham cetasikam asatam cetosamphassajam 1- dukkham asatam vedayitam idam vuccati bhikkhave domanassam. {146.8} Katamo ca bhikkhave upayaso . yo kho bhikkhave annatarannatarena byasanena samannagatassa annatarannatarena dukkhadhammena phutthassa ayaso upayaso ayasitattam upayasitattam ayam vuccati bhikkhave upayaso. {146.9} Katamo ca bhikkhave appiyehi sampayogo dukkho . Idha bhikkhave yassa te honti anittha akanta amanapa rupa sadda gandha rasa photthabba [2]- ye va panassa te honti anatthakama ahitakama aphasukama ayogakkhemakama ya tehi sangati samagamo samodhanam missibhavo ayam vuccati bhikkhave appiyehi sampayogo dukkho. {146.10} Katamo ca bhikkhave piyehi vippayogo dukkho. Idha bhikkhave yassa te honti ittha kanta manapa rupa sadda @Footnote: 1 Ma. mano ... 2 Ma. dhamma. Gandha rasa photthabba [1]- ye va panassa te honti atthakama hitakama phasukama yogakkhemakama mata va pita va bhata va bhagini va mitta va amacca va natisalohita va ya tehi asangati asamagamo asamodhanam amissibhavo ayam vuccati bhikkhave piyehi vippayogo dukkho. {146.11} Katamanca bhikkhave yampiccham na labhati tampi dukkham . Jatidhammanam bhikkhave sattanam evam iccha uppajjati aho vata mayam na jatidhamma assama na ca vata no jati agaccheyyati na kho panetam icchaya pattabbam idampi yampiccham na labhati tampi dukkham . Jaradhammanam bhikkhave sattanam .... Byadhidhammanam bhikkhave sattanam ... . Maranadhammanam bhikkhave sattanam ... . sokaparidevadukkhadomanassupayasadhammanam bhikkhave sattanam evam iccha uppajjati aho vata mayam na sokaparidevadukkha- domanassupayasadhamma assama na ca vata no sokaparidevadukkha- domanassupayasa agaccheyyunti na kho panetam icchaya pattabbam idampi yampiccham na labhati tampi dukkham. {146.12} Katame ca bhikkhave sankhittena pancupadanakkhandha dukkha seyyathidam rupupadanakkhandho vedanupadanakkhandho sannupadanakkhandho sankharupadanakkhandho vinnanupadanakkhandho ime vuccanti bhikkhave sankhittena pancupadanakkhandha dukkha . idam vuccati bhikkhave dukkham ariyasaccam. [147] Katamanca bhikkhave dukkhasamudayo 2- ariyasaccam . yayam @Footnote: 1 Ma. dhamma . 2 Ma. dukkhasamudayam. Tanha ponobbhavika nandiragasahagata tatratatrabhinandini seyyathidam kamatanha bhavatanha vibhavatanha. {147.1} Sa kho panesa bhikkhave tanha kattha uppajjamana uppajjati kattha nivisamana nivisati . Yam loke piyarupam satarupam etthesa tanha uppajjamana uppajjati ettha nivisamana nivisati. {147.2} Kinca loke piyarupam satarupam. Cakkhum loke piyarupam satarupam etthesa tanha uppajjamana uppajjati ettha nivisamana nivisati. Sotam ghanam jivha kayo mano loke piyarupam satarupam etthesa tanha uppajjamana uppajjati ettha nivisamana nivisati. {147.3} Rupa sadda gandha rasa photthabba dhamma loke piyarupam satarupam etthesa tanha uppajjamana uppajjati ettha nivisamana nivisati. {147.4} Cakkhuvinnanam sotavinnanam ghanavinnanam jivhavinnanam kayavinnanam manovinnanam loke piyarupam satarupam etthesa tanha uppajjamana uppajjati ettha nivisamana nivisati. {147.5} Cakkhusamphasso sotasamphasso ghanasamphasso jivhasamphasso kayasamphasso manosamphasso loke piyarupam satarupam etthesa tanha uppajjamana uppajjati ettha nivisamana nivisati. {147.6} Cakkhusamphassaja vedana sotasamphassaja vedana ghanasamphassaja vedana jivhasamphassaja vedana kayasamphassaja vedana manosamphassaja vedana loke piyarupam satarupam etthesa tanha uppajjamana uppajjati ettha nivisamana nivisati. {147.7} Rupasanna saddasanna gandhasanna rasasanna photthabbasanna dhammasanna loke piyarupam satarupam etthesa tanha uppajjamana uppajjati ettha nivisamana nivisati. {147.8} Rupasancetana saddasancetana gandhasancetana rasasancetana photthabbasancetana dhammasancetana loke piyarupam satarupam etthesa tanha uppajjamana uppajjati ettha nivisamana nivisati. {147.9} Rupatanha saddatanha gandhatanha rasatanha photthabbatanha dhammatanha loke piyarupam satarupam etthesa tanha uppajjamana uppajjati ettha nivisamana nivisati. {147.10} Rupavitakko saddavitakko gandhavitakko rasavitakko photthabbavitakko dhammavitakko loke piyarupam satarupam etthesa tanha uppajjamana uppajjati ettha nivisamana nivisati. {147.11} Rupavicaro saddavicaro gandhavicaro rasavicaro photthabbavicaro dhammavicaro loke piyarupam satarupam etthesa tanha uppajjamana uppajjati ettha nivisamana nivisati . Idam vuccati bhikkhave dukkhasamudayo ariyasaccam. [148] Katamanca bhikkhave dukkhanirodho ariyasaccam. Yo tassayeva tanhaya asesaviraganirodho cago patinissaggo mutti analayo. {148.1} Sa kho panesa bhikkhave tanha kattha pahiyyamana pahiyyati kattha nirujjhamana nirujjhati . yam loke piyarupam satarupam etthesa tanha pahiyyamana pahiyyati ettha nirujjhamana nirujjhati. {148.2} Kinci loke piyarupam satarupam. Cakkhum loke piyarupam satarupam Etthesa tanha pahiyyamana pahiyyati ettha nirujjhamana nirujjhati . sotam ghanam jivha kayo mano loke piyarupam satarupam etthesa tanha pahiyyamana pahiyyati ettha nirujjhamana nirujjhati. {148.3} Rupa sadda gandha rasa photthabba dhamma loke piyarupam satarupam etthesa tanha pahiyyamana pahiyyati ettha nirujjhamana nirujjhati. {148.4} Cakkhuvinnanam sotavinnanam ghanavinnanam jivhavinnanam kayavinnanam manovinnanam loke piyarupam satarupam etthesa tanha pahiyyamana pahiyyati ettha nirujjhamana nirujjhati. {148.5} Cakkhusamphasso sotasamphasso ghanasamphasso jivhasamphasso kayasamphasso manosamphasso loke piyarupam satarupam etthesa tanha pahiyyamana pahiyyati ettha nirujjhamana nirujjhati. {148.6} Cakkhusamphassaja vedana sotasamphassaja vedana ghanasamphassaja vedana jivhasamphassaja vedana kayasamphassaja vedana manosamphassaja vedana loke piyarupam satarupam etthesa tanha pahiyyamana pahiyyati ettha nirujjhamana nirujjhati. {148.7} Rupasanna saddasanna gandhasanna rasasanna photthabbasanna dhammasanna loke piyarupam satarupam etthesa tanha pahiyyamana pahiyyati ettha nirujjhamana nirujjhati. {148.8} Rupasancetana saddasancetana gandhasancetana rasasancetana photthabbasancetana dhammasancetana loke piyarupam satarupam etthesa tanha pahiyyamana pahiyyati Ettha nirujjhamana nirujjhati. {148.9} Rupatanha saddatanha gandhatanha rasatanha photthabbatanha dhammatanha loke piyarupam satarupam etthesa tanha pahiyyamana pahiyyati ettha nirujjhamana nirujjhati. {148.10} Rupavitakko saddavitakko gandhavitakko rasavitakko photthabbavitakko dhammavitakko loke piyarupam satarupam etthesa tanha pahiyyamana pahiyyati ettha nirujjhamana nirujjhati. {148.11} Rupavicaro saddavicaro gandhavicaro rasavicaro photthabbavicaro dhammavicaro loke piyarupam satarupam etthesa tanha pahiyyamana pahiyyati ettha nirujjhamana nirujjhati . Idam vuccati bhikkhave dukkhanirodho ariyasaccam. [149] Katamanca bhikkhave dukkhanirodhagamini patipada ariyasaccam. Ayameva ariyo atthangiko maggo seyyathidam sammaditthi sammasankappo sammavaca sammakammanto sammaajivo sammavayamo sammasati sammasamadhi. {149.1} Katama ca bhikkhave sammaditthi. Yam kho bhikkhave dukkhe nanam dukkhasamudaye nanam dukkhanirodhe nanam dukkhanirodhagaminiya patipadaya nanam ayam vuccati bhikkhave sammaditthi. {149.2} Katamo ca bhikkhave sammasankappo. Nekkhammasankappo abyapadasankappo avihimsasankappo ayam vuccati bhikkhave sammasankappo. {149.3} Katama ca bhikkhave sammavaca . Musavada veramani pisunaya vacaya veramani pharusaya vacaya veramani samphappalapa Veramani ayam vuccati bhikkhave sammavaca. {149.4} Katamo ca bhikkhave sammakammanto . panatipata veramani adinnadana veramani kamesumicchacara veramani ayam vuccati bhikkhave sammakammanto. {149.5} Katamo ca bhikkhave sammaajivo . idha bhikkhave ariyasavako micchaajivam pahaya sammaajivena jivikam kappeti ayam vuccati bhikkhave sammaajivo. {149.6} Katamo ca bhikkhave sammavayamo. Idha bhikkhave bhikkhu anuppannanam papakanam akusalanam dhammanam anuppadaya chandam janeti vayamati viriyam arabhati cittam pagganhati padahati uppannanam papakanam akusalanam dhammanam pahanaya chandam janeti vayamati viriyam arabhati cittam pagganhati padahati anuppannanam kusalanam dhammanam uppadaya chandam janeti vayamati viriyam arabhati cittam pagganhati padahati uppannanam kusalanam dhammanam thitiya asammosaya bhiyyobhavaya vepullaya bhavanaya paripuriya chandam janeti vayamati viriyam arabhati cittam pagganhati padahati ayam vuccati bhikkhave sammavayamo. {149.7} Katama ca bhikkhave sammasati. Idha bhikkhave bhikkhu kaye kayanupassi viharati atapi sampajano satima vineyya loke abhijjhadomanassam . vedanasu vedananupassi viharati atapi sampajano satima vineyya loke abhijjhadomanassam . citte cittanupassi viharati atapi sampajano satima vineyya loke abhijjhadomanassam . dhammesu dhammanupassi viharati atapi Sampajano satima vineyya loke abhijjhadomanassam ayam vuccati bhikkhave sammasati. {149.8} Katamo ca bhikkhave sammasamadhi . idha bhikkhave bhikkhu vivicceva kamehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkam savicaram vivekajam pitisukham pathamam jhanam upasampajja viharati vitakkavicaranam vupasama ajjhattam sampasadanam cetaso ekodibhavam avitakkam avicaram samadhijam pitisukham dutiyam jhanam upasampajja viharati pitiya ca viraga upekkhako ca viharati sato ca sampajano sukhanca kayena patisamvedeti yantam ariya acikkhanti upekkhako satima sukhavihariti tatiyam jhanam upasampajja viharati sukhassa ca pahana dukkhassa ca pahana pubbeva somanassadomanassanam atthangama adukkhamasukham upekkhasatiparisuddhim catuttham jhanam upasampajja viharati ayam vuccati bhikkhave sammasamadhi . idam vuccati bhikkhave dukkhanirodhagamini patipada ariyasaccam. [150] Iti ajjhattam va dhammesu dhammanupassi viharati bahiddha va dhammesu dhammanupassi viharati ajjhattabahiddha va dhammesu dhammanupassi viharati samudayadhammanupassi va dhammesu viharati vayadhammanupassi va dhammesu viharati samudayavayadhammanupassi va dhammesu viharati atthi dhammati va panassa sati paccupatthita hoti yavadeva nanamattaya patissatimattaya anissito ca viharati na ca kinci loke upadiyati evampi kho bhikkhave bhikkhu Dhammesu dhammanupassi viharati catusu ariyasaccesu. 1- [151] Yo hi koci bhikkhave ime cattaro satipatthane evam bhaveyya satta vassani tassa dvinnam phalanam annataram phalam patikankham dittheva dhamme anna sati va upadisese anagamita titthantu bhikkhave satta vassani . yo hi koci bhikkhave ime cattaro satipatthane evam bhaveyya cha vassani panca vassani cattari vassani tini vassani dve vassani ekam vassam ... Titthatu bhikkhave ekam vassam . yo hi koci bhikkhave ime cattaro satipatthane evam bhaveyya satta masani tassa dvinnam phalanam annataram phalam patikankham dittheva dhamme anna sati va upadisese anagamita titthantu bhikkhave satta masani . yo hi koci bhikkhave ime cattaro satipatthane evam bhaveyya cha masani panca masani cattari masani tini masani dve masani [2]- masam addhamasam ... titthatu bhikkhave addhamaso . yo hi koci bhikkhave ime cattaro satipatthane evam bhaveyya sattaham tassa dvinnam phalanam annataram phalam patikankham dittheva dhamme anna sati va upadisese anagamita. [152] Ekayano ayam bhikkhave maggo sattanam visuddhiya sokaparidevanam samatikkamaya dukkhadomanassanam atthangamaya nayassa @Footnote: 1 pathantare puna saccapabbam. dhammanupassanasatipatthananti dissanti. @2 Po. Ma. ekam. Adhigamaya nibbanassa sacchikiriyaya yadidam cattaro satipatthanati . Iti yantam vuttam idametam paticca vuttanti. Idamavoca bhagava attamana te bhikkhu bhagavato bhasitam abhinandunti. Satipatthanasuttam nitthitam dasamam. Mulapariyayavaggo pathamo. Tassuddanam ajaram amaram amatadhigamam phalamagganidassanam dukkhanudam sahitatthamaharahassakaram bahupitiharam vividham sunatha talakava supuritam ghammapathe tividhaggisilesitanibbanam byadhipanodanaopadayo majjhimasuttavara thapita madhumaddavamandarasa amaranam khiddaratijanani manusangham tam suttabyakarananca thapita sakyaputtanmabhiramatta tipannasavaram diyaddhasatam dve ca veyyakaranam apare ca te asame pathavaggavagge anupubbena ekamana nisametha mudaggam 1- mulaasavadhammadayada- bheravananganakankhasuttam vatthasallekhaditthisati pathavaggavaro so samatto. @Footnote: 1 Si. subhavayavadayacapubbagamo aganiganaanganasabbhayano piyakaravapandarasallikhino @ tathaditthisatiasamo pathamo bruvarovaravaggoti patho dissati. Sihanadavaggo --------- culasihanadasuttam [153] Evamme sutam ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tatra kho bhagava bhikkhu amantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhu bhagavato paccassosum. [154] Bhagava etadavoca idheva bhikkhave samano idha dutiyo samano idha tatiyo samano idha catuttho samano sunna parappavada samanehi 1- annebhiti evameva bhikkhave samma sihanadam nadatha. {154.1} Thanam kho panetam bhikkhave vijjati yam idha 2- annatitthiya paribbajaka evam vadeyyum ko panayasmantanam assaso kim balam yena tumhe ayasmanto attani sampassamana evam vadetha idheva samano idha dutiyo samano idha tatiyo samano idha catuttho samano sunna parappavada samanehi annebhiti evamvadino bhikkhave annatitthiya paribbajaka evamassu vacaniya atthi kho no avuso tena bhagavata janata passata arahata sammasambuddhena cattaro dhamma akkhata ye mayam attani sampassamana evam vadema idheva samano idha dutiyo samano idha tatiyo samano @Footnote: 1 Po. Ma. samanebhi annehi. 2 Po. Ma. ayam patho natthi. Idha catuttho samano sunna parappavada samanehi annebhiti katame cattaro atthi kho no avuso satthari pasado atthi dhamme pasado atthi silesu paripurakarita sahadhammika kho pana piya manapa gahattha ceva pabbajita ca ime kho no avuso tena bhagavata janata passata arahata sammasambuddhena cattaro dhamma akkhata ye mayam attani sampassamana evam vadema idheva samano idha dutiyo samano idha tatiyo samano idha catuttho samano sunna parappavada samanehi annebhiti. {154.2} Thanam kho panetam bhikkhave vijjati yam annatitthiya paribbajaka evam vadeyyum amhakampi kho avuso atthi satthari pasado yo amhakam sattha amhakampi atthi dhamme pasado yo 1- amhakam dhammo mayampi silesu paripurakarino yani amhakam silani amhakampi sahadhammika piya manapa gahattha ceva pabbajita ca . Idha no avuso ko viseso ko adhippayo 2- kim nanakaranam yadidam tumhakanceva amhakancati. {154.3} Evamvadino bhikkhave annatitthiya paribbajaka evamassu vacaniya kim panavuso eka nittha udahu puthu nitthati. Samma byakaramana bhikkhave annatitthiya paribbajaka evam byakareyyum eka havuso nittha na puthu nitthati. {154.4} Sa panavuso nittha saragassa udahu vitaragassati . samma byakaramana bhikkhave annatitthiya @Footnote: 1 Yu. so. 2 adhippayasotipi patho. Paribbajaka evam byakareyyum vitaragassavuso sa nittha na sa nittha saragassati. {154.5} Sa panavuso nittha sadosassa udahu vitadosassati. Samma byakaramana bhikkhave annatitthiya paribbajaka evam byakareyyum vitadosassavuso sa nittha na sa nittha sadosassati. {154.6} Sa panavuso nittha samohassa udahu vitamohassati. Samma byakaramana bhikkhave annatitthiya paribbajaka evam byakareyyum vitamohassavuso sa nittha na sa nittha samohassati. {154.7} Sa panavuso nittha satanhassa udahu vitatanhassati. Samma byakaramana bhikkhave annatitthiya paribbajaka evam byakareyyum vitatanhassavuso sa nittha na sa nittha satanhassati. {154.8} Sa panavuso nittha saupadanassa udahu anupadanassati . samma byakaramana bhikkhave annatitthiya paribbajaka evam byakareyyum anupadanassavuso sa nittha na sa nittha saupadanassati. {154.9} Sa panavuso viddasuno udahu aviddasunoti. Samma byakaramana bhikkhave annatitthiya paribbajaka evam byakareyyum viddasuno avuso sa nittha na sa nittha aviddasunoti. {154.10} Sa panavuso nittha anuruddhappativiruddhassa udahu ananuruddhappativiruddhassati . samma byakaramana bhikkhave annatitthiya paribbajaka evam byakareyyum ananuruddhappativiruddhassavuso sa nittha na sa nittha anuruddhappativiruddhassati. {154.11} Sa panavuso nittha papancaramassa papancaratino udahu nippapancaramassa nippapancaratinoti . samma byakaramana bhikkhave annatitthiya paribbajaka evam byakareyyum nippapancaramassavuso sa nittha nippapancaratino na sa nittha papancaramassa papancaratinoti. [155] Dvema bhikkhave ditthiyo bhavaditthi ca vibhavaditthi ca . Ye hi keci bhikkhave samana va brahmana va bhavaditthim allina bhavaditthim upagata bhavaditthim ajjhosita vibhavaditthiya te pativiruddha . Ye hi keci bhikkhave samana va brahmana va vibhavaditthim allina vibhavaditthim upagata vibhavaditthim ajjhosita bhavaditthiya te pativiruddha . Ye hi keci bhikkhave samana va brahmana va imasam dvinnam ditthinam samudayanca atthangamanca assadanca adinavanca nissarananca yathabhutam nappajananti te saraga te sadosa te samoha te satanha te saupadana te aviddasuno te anuruddhappativiruddha te papancarama papancaratino te na parimuccanti jatiya jaramaranena sokehi paridevehi dukkhehidomanassehi upayasehi parimuccanti dukkhasmati vadami . ye 1- hi keci samana va brahmana va imasam dvinnam ditthinam samudayanca atthangamanca assadanca adinavanca nissarananca yathabhutam pajananti te vitaraga te vitadosa te vitamoha te vitatanha @Footnote: 1 po ye hi kho. Ma. Yu. ye ca kho. Te anupadana te viddasuno te ananuruddhappativiruddha te nippapancarama nippapancaratino te parimuccanti jatiya jaramaranena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upayasehi parimuccanti dukkhasmati vadami. [156] Cattarimani bhikkhave upadanani katamani cattari kamupadanam ditthupadanam silabbatupadanam attavadupadanam . Santi bhikkhave eke samanabrahmana sabbupadanaparinnavada patijanamana te na samma sabbupadanaparinnam pannapenti kamupadanassa parinnam pannapenti na ditthupadanassa parinnam pannapenti na silabbatupadanassa parinnam pannapenti na attavadupadanassa parinnam pannapenti tam kissa hetu imani hi te bhonto samanabrahmana tini thanani yathabhutam nappajananti tasma te bhonto samanabrahmana sabbupadanaparinnavada patijanamana te na samma sabbupadanaparinnam pannapenti kamupadanassa parinnam pannapenti na ditthupadanassa parinnam pannapenti na silabbatupadanassa parinnam pannapenti na attavadupadanassa parinnam pannapenti. {156.1} Santi bhikkhave eke samanabrahmana sabbupadanaparinnavada patijanamana te na samma sabbupadanaparinnam pannapenti kamupadanassa parinnam pannapenti ditthupadanassa parinnam pannapenti na silabbatupadanassa Parinnam pannapenti na attavadupadanassa parinnam pannapenti tam kissa hetu imani hi te bhonto samanabrahmana dve thanani yathabhutam nappajananti tasma te bhonto samanabrahmana sabbupadanaparinnavada patijanamana te na samma sabbupadanaparinnam pannapenti kamupadanassa parinnam pannapenti ditthupadanassa parinnam pannapenti silabbatupadanassa 1- parinnam pannapenti na attavadupadanassa parinnam pannapenti. {156.2} Santi bhikkhave eke samanabrahmana sabbupadanaparinnavada patijanamana te na samma sabbupadanaparinnam pannapenti kamupadanassa parinnam pannapenti ditthupadanassa parinnam pannapenti silabbatupadanassa parinnam pannapenti na attavadupadanassa parinnam pannapenti tam kissa hetu imam hi te bhonto samanabrahmana ekam thanam yathabhutam nappajananti tasma te bhonto samanabrahmana sabbupadanaparinnavada patijanamana te na samma sabbupadanaparinnam pannapenti kamupadanassa parinnam pannapenti ditthupadanassa parinnam pannapenti silabbatupadanassa parinnam pannapenti na attavadupadanassa parinnam pannapenti . evarupe kho bhikkhave dhammavinaye yo satthari pasado so na sammaggato akkhayati @Footnote: 1 Ma. Yu. na silabbat .... Yo dhamme pasado so na sammaggato akkhayati ya silesu paripurakarita sa na sammaggata akkhayati ya sahadhammikesu piyamanapata sa na sammaggata akkhayati tam kissa hetu evanhetam bhikkhave hoti yathatam durakkhate dhammavinaye duppavedite aniyyanike anupasamasamvattanike asammasambuddhappavedite. [157] Tathagato ca kho bhikkhave araham sammasambuddho sabbupadanaparinnavado patijanamano samma sabbupadanaparinnam pannapeti kamupadanassa parinnam pannapeti ditthupadanassa parinnam pannapeti silabbatupadanassa parinnam pannapeti attavadupadanassa parinnam pannapeti . evarupe kho bhikkhave dhammavinaye yo satthari pasado so sammaggato akkhayati yo dhamme pasado so sammaggato akkhayati ya silesu paripurakarita 1- sa sammaggata akkhayati ya sahadhammikesu piyamanapata sa sammaggata akkhayati tam kissa hetu evanhetam bhikkhave hoti yathatam svakkhate dhammavinaye supavedite niyyanike upasamasamvattanike sammasambuddhappavedite. [158] Ime ca bhikkhave cattaro upadana kimnidana kimsamudaya kimjatika kimpabhava . ime cattaro upadana tanhanidana @Footnote: 1 paripurikaritatipi patho. Tanhasamudaya tanhajatika tanhapabhava . tanha cayam bhikkhave kimnidana kimsamudaya kimjatika kimpabhava . tanha vedananidana vedanasamudaya vedanajatika vedanapabhava . Vedana cayam bhikkhave kimnidana kimsamudaya kimjatika kimpabhava . Vedana phassanidana phassasamudaya phassajatika phassapabhava . Phasso cayam bhikkhave kimnidano kimsamudayo kimjatiko kimpabhavo . Phasso salayatananidano salayatanasamudayo salayatanajatiko salayatanapabhavo . Salayatanancidam bhikkhave kimnidanam kimsamudayam kimjatikam kimpabhavam . Salayatanam namarupanidanam namarupasamudayam namarupajatikam namarupapabhavam . Namarupancidam bhikkhave kimnidanam kimsamudayam kimjatikam kimpabhavam . namarupam vinnananidanam vinnanasamudayam vinnanajatikam vinnanapabhavam . Vinnanancidam bhikkhave kimnidanam kimsamudayam kimjatikam kimpabhavam . Vinnanam sankharanidanam sankharasamudayam sankharajatikam sankharapabhavam . Sankhara cime bhikkhave kimnidana kimsamudaya kimjatika kimpabhava . Sankhara avijjanidana avijjasamudaya avijjajatika avijjapabhava. {158.1} Yato ca kho bhikkhave bhikkhuno avijja pahina hoti vijja uppanna so avijjaviraga vijjuppada neva kamupadanam upadiyati na ditthupadanam upadiyati na silabbatupadanam upadiyati na attavadupadanam upadiyati anupadiyam na paritassati aparitassam paccattanneva parinibbayati khina jati Vusitam brahmacariyam katam karaniyam naparam itthattayati pajanati 1-. Idamavoca bhagava attamana te bhikkhu bhagavato bhasitam abhinandunti. Culasihanadasuttam nitthitam pathamam. ----------- @Footnote: 1 Ma. Yu. pajanatiti. Mahasihanadasuttam [159] Evamme sutam ekam samayam bhagava vesaliyam viharati bahinagare aparapure 1- vanasande . tena kho pana samayena sunakkhatto licchaviputto acirapakkanto hoti imasma dhammavinaya . so vesaliyam parisati 2- evam vacam bhasati natthi samanassa gotamassa uttari 3- manussadhamma alamariyananadassanaviseso takkapariyahatam samano gotamo dhammam deseti vimamsanucaritam sayam patibhanam yassa ca khvassatthaya dhammo desito so niyyati takkarassa samma dukkhakkhayayati. [160] Atha kho ayasma sariputto pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya vesalim pindaya pavisi . assosi kho ayasma sariputto sunakkhattassa licchaviputtassa vesaliyam parisati evam vacam bhasamanassa natthi samanassa gotamassa uttari manussadhamma alamariyananadassanaviseso takkapariyahatam samano gotamo dhammam deseti vimamsanucaritam sayam patibhanam yassa ca khvassatthaya dhammo desito so niyyati takkarassa samma dukkhakkhayayati . athakho ayasma sariputto vesaliyam pindaya @Footnote: 1 Si. Yu. avarapureti patho pannayati. 2 Si. Yu. parisatinti patho dissati. @3 Yu. uttarim. Caritva pacchabhattam pindapatapatikkanto yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi . ekamantam nisinno kho ayasma sariputto bhagavantam etadavoca sunakkhatto bhante licchaviputto acirapakkanto imasma dhammavinaya so vesaliyam parisati evam vacam bhasati natthi samanassa gotamassa uttari manussadhamma alamariyananadassanaviseso takkapariyahatam samano gotamo dhammam deseti vimamsanucaritam sayam patibhanam yassa ca khvassatthaya dhammo desito so niyyati takkarassa samma dukkhakkhayayati. [161] Kodhano kho sariputta sunakkhatto moghapuriso kodha ca panassa esa vaca bhasita avannam bhasissamiti so sariputta sunakkhatto moghapuriso vannamyeva tathagatassa bhasati vanno heso sariputta tathagatassa yo evam vadeyya yassa ca khvassatthaya dhammo desito so niyyati takkarassa samma dukkhakkhayayati. [162] Ayampi hi nama sariputta sunakkhattassa moghapurisassa mayi dhammanvayo na bhavissati itipi so bhagava araham sammasambuddho vijjacaranasampanno sugato lokavidu anuttaro purisadammasarathi sattha devamanussanam buddho bhagavati. [163] Ayampi hi nama sariputta sunakkhattassa moghapurisassa Mayi dhammanvayo na bhavissati itipi so bhagava anekavihitam iddhividham paccanubhoti ekopi hutva bahudha hoti bahudhapi hutva eko hoti avibhavam tirobhavam tirokuddam tiropakaram tiropabbatam asajjamano gacchati seyyathapi akase . pathaviyapi ummujjanimmujjam karoti seyyathapi udake . udakepi abhijjamane gacchati seyyathapi pathaviyam . akasepi pallankena kamati seyyathapi pakkhi sakuno . Imepi candimasuriye evammahiddhike evammahanubhave panina parimasati parimajjati yava brahmalokapi kayena vasam vattetiti. [164] Ayampi hi nama sariputta sunakkhattassa moghapurisassa mayi dhammanvayo na bhavissati itipi so bhagava dibbaya sotadhatuya visuddhaya atikkantamanusikaya ubho sadde sunati dibbe ca manuse ca ye dure santike cati. [165] Ayampi hi nama sariputta sunakkhattassa moghapurisassa mayi dhammanvayo na bhavissati itipi so bhagava parasattanam parapuggalanam cetasa ceto paricca pajanati . saragam va cittam saragam cittanti pajanati vitaragam va cittam vitaragam cittanti pajanati . sadosam va cittam sadosam cittanti pajanati vitadosam va cittam vitadosam cittanti pajanati . samoham va cittam samoham cittanti pajanati vitamoham va cittam vitamoham cittanti pajanati . sankhittam va cittam sankhittam cittanti Pajanati vikkhittam va cittam vikkhittam cittanti pajanati . Mahaggatam va cittam ... amahaggatam va cittam ... . sauttaram va cittam ... anuttaram va cittam ... . samahitam va cittam ... Asamahitam va cittam ... . vimuttam va cittam vimuttam cittanti pajanati avimuttam va cittam avimuttam cittanti pajanatiti. [166] Dasa kho panimani sariputta tathagatassa tathagatabalani yehi balehi samannagato tathagato asabhanthanam patijanati parisasu sihanadam nadati brahmacakkam pavatteti. Katamani dasa. {166.1} Idha sariputta tathagato thananca thanato atthananca atthanato yathabhutam pajanati . yampi sariputta tathagato thananca thanato atthananca atthanato yathabhutam pajanati idampi sariputta tathagatassa tathagatabalam hoti yam balam agamma tathagato asabhanthanam patijanati parisasu sihanadam nadati brahmacakkam pavatteti. {166.2} Puna caparam sariputta tathagato atitanagatapaccuppannanam kammasamadananam thanaso hetuso vipakam yathabhutam pajanati . yampi sariputta tathagato atitanagatapaccuppannanam kammasamadananam thanaso hetuso vipakam yathabhutam pajanati idampi sariputta tathagatassa tathagatabalam hoti yam balam agamma tathagato asabhanthanam patijanati parisasu sihanadam nadati brahmacakkam pavatteti. {166.3} Puna caparam sariputta tathagato sabbatthagaminim patipadam yathabhutam pajanati . Yampi sariputta tathagato sabbatthagaminim patipadam yathabhutam pajanati idampi sariputta tathagatassa tathagatabalam hoti yam balam agamma tathagato asabhanthanam patijanati parisasu sihanadam nadati brahmacakkam pavatteti. {166.4} Puna caparam sariputta tathagato anekadhatunanadhatulokam yathabhutam pajanati . yampi sariputta tathagato anekadhatunanadhatulokam yathabhutam pajanati idampi sariputta tathagatassa tathagatabalam hoti yam balam agamma tathagato asabhanthanam patijanati parisasu sihanadam nadati brahmacakkam pavatteti. {166.5} Puna caparam sariputta tathagato sattanam nanadhimuttikatam yathabhutam pajanati . yampi sariputta tathagato sattanam nanadhimuttikatam yathabhutam pajanati idampi sariputta tathagatassa tathagatabalam hoti yam balam agamma tathagato asabhanthanam patijanati parisasu sihanadam nadati brahmacakkam pavatteti. {166.6} Puna caparam sariputta tathagato parasattanam parapuggalanam indriyaparopariyattam yathabhutam pajanati . yampi sariputta tathagato parasattanam parapuggalanam indriyaparopariyattam yathabhutam pajanati idampi sariputta tathagatassa tathagatabalam hoti yam balam agamma tathagato asabhanthanam patijanati parisasu sihanadam nadati brahmacakkam pavatteti. {166.7} Puna caparam sariputta tathagato jhanavimokkhasamadhisamapattinam sankilesam vodanam vutthanam yathabhutam pajanati. Yampi sariputta tathagato Jhanavimokkhasamadhisamapattinam sankilesam vodanam vutthanam yathabhutam pajanati idampi sariputta tathagatassa tathagatabalam hoti yam balam agamma tathagato asabhanthanam patijanati parisasu sihanadam nadati brahmacakkam pavatteti. {166.8} Puna caparam sariputta tathagato anekavihitam pubbenivasam anussarati seyyathidam ekampi jatim dvepi jatiyo tissopi jatiyo catassopi jatiyo pancapi jatiyo dasapi jatiyo visampi jatiyo timsampi jatiyo cattalisampi jatiyo pannasampi jatiyo jatisatampi jatisahassampi jatisatasahassampi anekepi samvattakappe anekepi vivattakappe anekepi samvattavivattakappe amutrasim evamnamo evamgotto evamvanno evamaharo evam sukhadukkhapatisamvedi evamayupariyanto so tato cuto amutra udapadim tatrapasim evamnamo evamgotto evamvanno evamaharo evam sukhadukkhapatisamvedi evamayupariyanto so tato cuto idhupapannoti iti sakaram sauddesam anekavihitam pubbenivasam anussarati . yampi sariputta tathagato anekavihitam pubbenivasam anussarati seyyathidam ekampi jatim dvepi jatiyo .pe. iti sakaram sauddesam anekavihitam pubbenivasam anussarati idampi sariputta tathagatassa tathagatabalam hoti yam balam agamma tathagato asabhanthanam patijanati parisasu sihanadam nadati brahmacakkam pavatteti. {166.9} Puna caparam sariputta tathagato dibbena cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena Satte passati cavamane upapajjamane hine panite suvanne dubbanne sugate duggate yathakammupage satte pajanati ime vata .pe. pajanati . yampi sariputta tathagato dibbena cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena satte passati cavamane upapajjamane hine panite suvanne dubbanne sugate duggate yathakammupage satte pajanati ime vata .pe. pajanati idampi sariputta tathagatassa tathagatabalam hoti yam balam agamma tathagato asabhanthanam patijanati parisasu sihanadam nadati brahmacakkam pavatteti. {166.10} Puna caparam sariputta tathagato asavanam khaya anasavam cetovimuttim pannavimuttim dittheva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja viharati . yampi sariputta tathagato asavanam khaya anasavam cetovimuttim pannavimuttim dittheva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja viharati idampi sariputta tathagatassa tathagatabalam hoti yam balam agamma tathagato asabhanthanam patijanati parisasu sihanadam nadati brahmacakkam pavatteti. {166.11} Imani kho sariputta dasa tathagatassa tathagatabalani yehi balehi samannagato tathagato asabhanthanam patijanati parisasu sihanadam nadati brahmacakkam pavatteti . yo kho mam sariputta evam janantam evam passantam evam vadeyya natthi samanassa gotamassa uttari manussadhamma alamariyananadassanaviseso Takkapariyahatam samano gotamo dhammam deseti vimamsanucaritam sayam patibhananti tam sariputta vacam appahaya tam cittam appahaya tam ditthim appatinissajjitva yathabhatam nikkhitto evam niraye . seyyathapi sariputta bhikkhu silasampanno samadhisampanno pannasampanno dittheva dhamme annam aradheyya evam sampadamidam sariputta vadami. Tam vacam appahaya tam cittam appahaya tam ditthim appatinissajjitva yathabhatam nikkhitto evam niraye. [167] Cattarimani sariputta tathagatassa vesarajjani yehi vesarajjehi samannagato tathagato asabhanthanam patijanati parisasu sihanadam nadati brahmacakkam pavatteti. Katamani cattari. {167.1} Sammasambuddhassa te patijanato ime dhamma anabhisambuddhati tatra vata mam samano va brahmano va devo va maro va brahma va koci va lokasmim sahadhammena paticodessatiti nimittametam sariputta na samanupassami etamaham 1- sariputta nimittam asamanupassanto khemappatto abhayappatto vesarajjappatto viharami. {167.2} Khinasavassa te patijanato ime asava apparikkhinati tatra vata mam samano va brahmano va devo va maro va brahma va koci va lokasmim sahadhammena paticodessatiti nimittametam sariputta na samanupassami etamaham sariputta nimittam asamanupassanto khemappatto @Footnote: 1 Si. Yu. etampaham. Abhayappatto vesarajjappatto viharami. {167.3} Ye kho pana te antarayika dhamma vutta te patisevato nalam antarayayati tatra vata mam samano va brahmano va devo va maro va brahma va koci va lokasmim sahadhammena paticodessatiti nimittametam sariputta na samanupassami etamaham sariputta nimittam asamanupassanto khemappatto abhayappatto vesarajjappatto viharami. {167.4} Yassa kho pana te atthaya dhammo desito so na niyyati takkarassa samma dukkhakkhayayati tatra vata mam samano va brahmano va devo va maro va brahma va koci va lokasmim sahadhammena paticodessatiti nimittametam sariputta na samanupassami etamaham sariputta nimittam asamanupassanto khemappatto abhayappatto vesarajjappatto viharami. {167.5} Imani kho sariputta cattari tathagatassa vesarajjani yehi vesarajjehi samannagato tathagato asabhanthanam patijanati parisasu sihanadam nadati brahmacakkam pavatteti. {167.6} Yo kho mam sariputta evam janantam evam passantam evam vadeyya natthi samanassa gotamassa uttari manussadhamma alamariyananadassanaviseso takkapariyahatam samano gotamo dhammam deseti vimamsanucaritam sayam patibhananti tam sariputta vacam appahaya tam cittam appahaya tam ditthim appatinissajjitva yathabhatam nikkhitto evam niraye . seyyathapi sariputta bhikkhu silasampanno samadhisampanno pannasampanno dittheva Dhamme annam aradheyya evam sampadamidam sariputta vadami . tam vacam appahaya tam cittam appahaya tam ditthim appatinissajjitva yathabhatam nikkhitto evam niraye. [168] Attha kho ima sariputta parisa katama attha khattiyaparisa brahmanaparisa gahapatiparisa samanaparisa catummaharajikaparisa tavatimsaparisa maraparisa brahmaparisa ima kho sariputta attha parisa . imehi kho sariputta catuhi vesarajjehi samannagato tathagato ima attha parisa upasankamati ajjhogahati . abhijanami kho panaham sariputta anekasatam khattiyaparisam upasankamita tatrapi maya sannisinnapubbanceva sallapitapubbanca sakaccha ca samapajjitapubba tatra vata mam bhayam va sarajjam va okkamissatiti nimittametam sariputta na samanupassami etamaham sariputta nimittam asamanupassanto .pe. Viharami. {168.1} Abhijanami kho panaham sariputta anekasatam brahmanaparisam gahapatiparisam samanaparisam catummaharajikaparisam tavatimsaparisam maraparisam brahmaparisam upasankamita tatrapi maya sannisinnapubbanceva sallapitapubbanca sakaccha ca samapajjitapubba tatra vata mam bhayam va sarajjam va okkamissatiti nimittametam sariputta na samanupassami etamaham sariputta nimittam asamanupassanto khemappatto .pe. Viharami. {168.2} Yo kho mam sariputta evam janantam evam passantam evam vadeyya natthi samanassa gotamassa Uttari manussadhamma alamariyananadassanaviseso takkapariyahatam samano gotamo dhammam deseti vimamsanucaritam sayam patibhananti tam sariputta vacam appahaya tam cittam appahaya tam ditthim appatinissajjitva yathabhatam nikkhitto evam niraye . seyyathapi sariputta bhikkhu silasampanno samadhisampanno pannasampanno dittheva dhamme annam aradheyya evam sampadamidam sariputta vadami . Tam vacam appahaya tam cittam appahaya tam ditthim appatinissajjitva yathabhatam nikkhitto evam niraye. [169] Catasso kho ima sariputta yoniyo katama catasso andaja yoni jalabuja yoni samsedaja yoni opapatika yoni . Katama ca sariputta andaja yoni ye kho te sariputta satta andakosam abhinibbhijja jayanti ayam vuccati sariputta andaja yoni . katama ca sariputta jalabuja yoni ye kho te sariputta satta vatthikosam abhinibbhijja jayanti ayam vuccati sariputta jalabuja yoni . katama ca sariputta samsedaja yoni ye kho te sariputta satta putimacche va jayanti putikunape va putikummase va candanikaya va oligalle va jayanti ayam vuccati sariputta samsedaja yoni . katama ca sariputta opapatika yoni deva nerayika ekacce ca manussa ekacce ca vinipatika ayam vuccati sariputta opapatika yoni. Ima kho sariputta catasso yoniyo. {169.1} Yo kho mam sariputta evam janantam evam passantam evam vadeyya natthi samanassa gotamassa uttari manussadhamma alamariyananadassanaviseso takkapariyahatam samano gotamo dhammam deseti vimamsanucaritam sayam patibhananti tam sariputta vacam appahaya tam cittam appahaya tam datthim appatinissajjitva yathabhatam nikkhitto evam niraye . seyyathapi sariputta bhikkhu silasampanno samadhisampanno pannasampanno dittheva dhamme annam aradheyya evam sampadamidam sariputta vadami . tam vacam appahaya tam cittam appahaya tam ditthim appatinissajjitva yathabhatam nikkhitto evam niraye. [170] Panca kho ima sariputta gatiyo katama panca nirayo tiracchanayoni pittivisayo manussa deva . nirayancaham sariputta pajanami nirayagaminca maggam nirayagamininca patipadam yatha patipanno ca kayassa bheda parammarana apayam duggatim vinipatam nirayam upapajjati tanca pajanami . tiracchanayonincaham sariputta pajanami tiracchanayonigaminca maggam tiracchanayonigamininca patipadam yatha patipanno ca kayassa bheda parammarana tiracchanayonim upapajjati tanca pajanami . pittivisayancaham sariputta pajanami pittivisayagaminca maggam pittivisayagamininca patipadam yatha patipanno ca kayassa bheda parammarana pittivisayam upapajjati tanca pajanami . manusse caham sariputta pajanami manussalokagaminca Maggam manussalokagamininca patipadam yatha patipanno ca kayassa bheda parammarana manussesu upapajjati tanca pajanami . deve caham sariputta pajanami devalokagaminca maggam devalokagamininca patipadam yatha patipanno ca kayassa bheda parammarana sugatim saggam lokam upapajjati tanca pajanami . nibbanancaham sariputta pajanami nibbanagaminca maggam nibbanagamininca patipadam yatha patipanno ca asavanam khaya anasavam cetovimuttim pannavimuttim dittheva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja viharati tanca pajanami. [171] Idhaham sariputta ekaccam puggalam evam cetasa ceto paricca janami 1- tathayam puggalo patipanno tatha ca iriyati tanca maggam samarulho yatha kayassa bheda parammarana apayam duggatim vinipatam nirayam upapajjissatiti tamenam passami aparena samayena dibbena cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena kayassa bheda parammarana apayam duggatim vinipatam nirayam upapannam ekantadukkha tippa 2- katuka vedana vediyamanam. Seyyathapi sariputta angarakasu sadhikaporisa pura angaranam vitaccikanam vitadhumanam atha puriso agaccheyya ghammabhitatto ghammapareto kilanto tasito pipasito ekayanena maggena tameva angarakasum panidhaya tamenam cakkhuma puriso disva evam vadeyya tathayam bhavam puriso patipanno tatha @Footnote: 1 Ma. Yu. pajanami. ito param evameva. 2 Ma. tibba. ito param evameva. Ca iriyati tanca maggam samarulho yatha imamyeva angarakasum agamissatiti tamenam passeyya aparena samayena tassa angarakasuya patitam ekantadukkha tippa katuka vedana vediyamanam evameva kho aham sariputta idhekaccam puggalam evam cetasa ceto paricca janami tathayam puggalo patipanno tatha ca iriyati tanca maggam samarulho yatha kayassa bheda parammarana apayam duggatim vinipatam nirayam upapajjissatiti tamenam passami aparena samayena dibbena cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena kayassa bheda parammarana apayam duggatim vinipatam nirayam upapannam ekantadukkha tippa katuka vedana vediyamanam. [172] Idha panaham sariputta ekaccam puggalam evam cetasa ceto paricca janami tathayam puggalo patipanno tatha ca iriyati tanca maggam samarulho yatha kayassa bheda parammarana tiracchanayonim upapajjissatiti tamenam passami aparena samayena dibbena cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena kayassa bheda parammarana tiracchanayonim upapannam dukkha tippa katuka vedana vediyamanam . Seyyathapi sariputta guthakupe sadhikaporiso puro guthassa atha puriso agaccheyya ghammabhitatto ghammapareto kilanto tasito pipasito ekayanena maggena tameva guthakupam panidhaya tamenam cakkhuma puriso disva evam vadeyya tathayam bhavam puriso patipanno Tatha ca iriyati tanca maggam samarulho yatha imamyeva guthakupam agamissatiti tamenam passeyya aparena samayena tasmim guthakupe patitam dukkha tippa katuka vedana vediyamanam evameva kho aham sariputta idhekaccam puggalam evam cetasa ceto paricca janami tathayam puggalo patipanno tatha ca iriyati tanca maggam samarulho yatha kayassa bheda parammarana tiracchanayonim upapajjissatiti tamenam passami aparena samayena dibbena cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena kayassa bheda parammarana tiracchanayonim upapannam dukkha tippa katuka vedana vediyamanam. [173] Idhaham sariputta ekaccam puggalam evam cetasa ceto paricca janami tathayam puggalo patipanno tatha ca iriyati tanca maggam samarulho yatha kayassa bheda parammarana pittivisayam upapajjissatiti tamenam passami aparena samayena dibbena cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena kayassa bheda parammarana pittivisayam upapannam dukkhabahula vedana vediyamanam . seyyathapi sariputta rukkho visame bhumibhage jato tanupattapalaso kavaracchayo atha puriso agaccheyya ghammabhitatto ghammapareto kilanto tasito pipasito ekayanena maggena tameva rukkham panidhaya tamenam cakkhuma puriso disva evam vadeyya tathayam bhavam puriso patipanno tatha ca iriyati tanca maggam samarulho yatha imamyeva rukkham agamissatiti tamenam Passeyya aparena samayena tassa rukkhassa chayaya nisinnam va nipannam va dukkhabahula vedana vediyamanam evameva kho aham sariputta idhekaccam puggalam evam cetasa ceto paricca janami tathayam puggalo patipanno tatha ca iriyati tanca maggam samarulho yatha kayassa bheda parammarana pittivisayam upapajjissatiti tamenam passami aparena samayena dibbena cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena kayassa bheda parammarana pittivisayam upapannam dukkhabahula vedana vediyamanam. [174] Idha panaham sariputta ekaccam puggalam evam cetasa ceto paricca janami tathayam puggalo patipanno tatha ca iriyati tanca maggam samarulho yatha kayassa bheda parammarana manussesu upapajjissatiti tamenam passami aparena samayena dibbena cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena kayassa bheda parammarana manussesu upapannam sukhabahula vedana vediyamanam . seyyathapi sariputta rukkho same bhumibhage jato bahalapattapalaso sandacchayo atha puriso agaccheyya ghammabhitatto ghammapareto kilanto tasito pipasito ekayanena maggena tameva rukkham panidhaya tamenam cakkhuma puriso disva evam vadeyya tathayam puriso patipanno tatha ca iriyati tanca maggam samarulho yatha imamyeva rukkham agamissatiti tamenam passeyya aparena samayena tassa rukkhassa chayaya nisinnam va nipannam va sukhabahula vedana vediyamanam evameva kho aham sariputta Idhekaccam puggalam evam cetasa ceto paricca janami tathayam puggalo patipanno tatha ca iriyati tanca maggam samarulho .pe. Manussesu upapannam sukhabahula vedana vediyamanam. [175] Idhaham sariputta ekaccam puggalam evam cetasa ceto paricca janami tathayam puggalo patipanno tatha ca iriyati tanca maggam samarulho yatha kayassa bheda parammarana sugatim saggam lokam upapajjissatiti tamenam passami aparena samayena dibbena cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena kayassa bheda parammarana sugatim saggam lokam upapannam ekantasukha vedana vediyamanam . Seyyathapi sariputta pasado tatrassa kutagaram ullittavalittam nivatam phusitaggalam pihitavatapanam tatrassa pallanko gonakatthato patikatthato patalikatthato kaddalimigapavarapaccattharano sauttaracchado ubhato lohitakupadhano atha puriso agaccheyya ghammabhitatto ghammapareto kilanto tasito pipasito ekayanena maggena tameva pasadam panidhaya tamenam cakkhuma puriso disva evam vadeyya tathayam bhavam puriso patipanno tatha ca iriyati tanca maggam samarulho yatha imamyeva pasadam agamissatiti tamenam passeyya aparena samayena tasmim pasade tasmim kutagare tasmim pallanke nisinnam va nipannam va ekantasukha vedana vediyamanam evameva kho aham sariputta idhekaccam puggalam evam cetasa ceto paricca janami Tathayam puggalo patipanno tatha ca iriyati tanca maggam samarulho yatha kayassa bheda parammarana sugatim saggam lokam upapajjissatiti tamenam passami aparena samayena dibbena cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena kayassa bheda parammarana sugatim saggam lokam upapannam ekantasukha vedana vediyamanam. [176] Idha panaham sariputta ekaccam puggalam evam cetasa ceto paricca janami tathayam puggalo patipanno tatha ca iriyati tanca maggam samarulho yatha asavanam khaya anasavam cetovimuttim pannavimuttim dittheva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja viharissatiti tamenam passami aparena samayena asavanam khaya anasavam cetovimuttim pannavimuttim dittheva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja viharantam ekantasukha vedana vediyamanam. {176.1} Seyyathapi sariputta pokkharani acchodaka satodaka sitodaka setaka supatittha ramaniya avidure cassa tibbo vanasando atha puriso agaccheyya ghammabhitatto ghammapareto kilanto tasito pipasito ekayanena maggena tameva pokkharanim panidhaya tamenam cakkhuma puriso disva evam vadeyya tathayam bhavam puriso patipanno tatha ca iriyati tanca maggam samarulho yatha imamyeva pokkharanim agamissatiti tamenam passeyya aparena samayena tam pokkharanim ogahetva nhatva ca pivitva ca sabbadarathakilamathaparilaham Patippassambhetva paccuttaritva tasmim vanasande nisinnam va nipannam va ekantasukha vedana vediyamanam evameva kho aham sariputta idhekaccam puggalam evam cetasa ceto paricca janami tathayam puggalo patipanno tatha ca iriyati tanca maggam samarulho yatha asavanam khaya anasavam cetovimuttim pannavimuttim dittheva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja viharissatiti tamenam passami aparena samayena asavanam khaya anasavam cetovimuttim pannavimuttim dittheva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja viharantam ekantasukha vedana vediyamanam . ima kho sariputta panca gatiyo. {176.2} Yo kho mam sariputta evam janantam evam passantam evam vadeyya natthi samanassa gotamassa uttari manussadhamma alamariyananadassanaviseso takkapariyahatam samano gotamo dhammam deseti vimamsanucaritam sayam patibhananti tam sariputta vacam appahaya tam cittam appahaya tam ditthim appatinissajjitva yathabhatam nikkhitto evam niraye . seyyathapi sariputta bhikkhu silasampanno samadhisampanno pannasampanno dittheva dhamme annam aradheyya evam sampadamidam sariputta vadami . tam vacam appahaya tam cittam appahaya tam ditthim appatinissajjitva yathabhatam nikkhitto evam niraye. [177] Abhijanami kho panaham sariputta caturangasamannagatam Brahmacariyam carita . tapassissudam homi paramatapassi lukho 1- sudam homi paramalukho jegucchi sudam homi paramajegucchi pavivitto 2- sudam homi paramapavivitto. [178] Tatrassu me idam sariputta tapassitaya hoti acelako homi muttacaro hatthavalekhano na ehibhadantiko na titthabhadantiko na abhihatam na uddissa katam na nimantanam sadiyami . so na kumbhimukha patigganhami na kalopimukha patigganhami na elakamantaram na dandamantaram na musalamantaram na dvinnam bhunjamananam na gabbhiniya na payamanaya na purisantaragataya na sankittisu na yattha sa upatthito hoti na yattha makkhika sandasandacarini na maccham na mamsam na suram na merayam na thusodakam pivami. {178.1} So ekagariko va homi ekalopiko dvagariko va homi dvalopiko .pe. sattagariko va homi sattalopiko. Ekissapi dattiya yapemi dvihipi dattihi yapemi .pe. sattahipi dattihi yapemi ekahikampi aharam aharemi dvihikampi aharam aharemi .pe. sattahikampi aharam aharemi iti evarupam addhamasikampi pariyayabhattabhojananuyogamanuyutto viharami . so sakabhakkho va homi samakabhakkho va homi nivarabhakkho va homi daddulabhakkho va homi hatabhakkho va homi kanabhakkho @Footnote: 1 Si. lukhassudam. 2 Yu. pavivittassudam. Va homi acamabhakkho va homi pinnakabhakkho va homi tinabhakkho va homi gomayabhakkho va homi vanamulaphalaharo yapemi pavattaphalabhoji. {178.2} So sananipi dharemi masananipi dharemi chavadussanipi dharemi pamsukulanipi dharemi tiritanipi dharemi ajinanipi 1- dharemi ajinakkhipampi dharemi kusacirampi dharemi vakacirampi dharemi phalakacirampi dharemi kesakambalampi dharemi valakambalampi dharemi ulukapakkhampi dharemi kesamassulocakopi homi kesamassulocananuyogamanuyutto ubbhatthako homi asanapatikkhitto ukkutikopi homi ukkutikappadhanamanuyutto kantakapassayikopi homi kantakapassaye seyyam kappemi sayatatiyakampi udakorohananuyogamanuyutto viharami iti evarupam anekavihitam kayassa atapanaparitapananuyogamanuyutto viharami. Idamsu me sariputta tapassitaya hoti. [179] Tatrassu me idam sariputta lukhasmim hoti. Nekavassaganikam rajojallam kaye sannicitam hoti pappatikajatam . seyyathapi sariputta tindukakhanu nekavassaganiko sannicito hoti pappatikajato evamevassu me sariputta nekavassaganikam rajojallam kaye sannicitam hoti pappatikajatam . tassa mayham sariputta na evam hoti aho vataham imam rajojallam panina parimajjeyyam . anne va pana me imam rajojallam panina parimajjeyyunti evampi me @Footnote: 1 Ma. Yu. ajinampi. Sariputta na hoti. Idamsu me sariputta lukhasmim hoti. [180] Tatrassu me idam sariputta jegucchismim hoti. So kho aham sariputta satova abhikkamami sato patikkamami . yava udakabindumhipi me daya paccupatthita hoti maham khuddake pane visamagate sanghatam apadesinti. Idamsu me sariputta jegucchismim hoti. [181] Tatrassu me idam sariputta pavivittasmim hoti. So kho aham sariputta annataram arannayatanam ajjhogahetva viharami . Yada passami gopalakam va pasupalakam va tinaharakam va katthaharakam va vanakammikam va vanena vanam gahanena gahanam ninnena ninnam thalena thalam papatami 1- tam kissa hetu ma mam te addasamsu ahanca ma te addasanti . seyyathapi sariputta arannako migo manusse disva vanena vanam gahanena gahanam ninnena ninnam thalena thalam papatati evameva kho aham sariputta yada passami gopalakam va pasupalakam va tinaharakam va katthaharakam va vanakammikam va vanena vanam gahanena gahanam ninnena ninnam thalena thalam papatami tam kissa hetu ma mam te addasamsu ahanca ma te addasanti . Idamsu me sariputta pavivittasmim hoti. [182] So kho aham sariputta ye te gottha patthitagavo apagatagopala tattha catukundiko 2- upasankamitva yani tani @Footnote: 1 Ma. sampatami. 2 Si. Yu. catukundigo. Vacchakanam tarunakanam dhenupakanam gomayani tani sudam aharemi . Yavakivanca me sariputta sakam muttakarisam apariyadinnam hoti sakamyeva sudam muttakarisam aharemi . idamsu me sariputta mahavikatabhojanasmim hoti. [183] So kho aham sariputta annataram bhimsanakam vanasandam ajjhogahetva viharami . tatrassudam sariputta bhimsanakassa vanasandassa bhimsanakatasmim hoti . yokoci avitarago tam vanasandam pavisati yebhuyyena lomani hamsanti . so kho aham sariputta ya ta rattiyo sita hemantika antaratthaka himapatasamaya 1- tatharupasu rattisu rattim abbhokase viharami diva vanasande gimhanam pacchime mase disva abbhokase viharami rattim vanasande . apissu mam sariputta ayam anacchariya gatha patibhasi pubbe assutapubba so tatto so sino eko eko bhimsanake vane naggo na caggimasino esanapasuto muniti. [184] So kho aham sariputta susane seyyam kappemi chavatthikani upadhaya . apissu mam sariputta gomandala upasankamitva otthubhentipi 2- omuttentipi pamsukenapi okiranti kannasotesupi salakam pavesenti . na kho panaham sariputta abhijanami tesu papakam cittam uppadeta. Idamsu me sariputta upekkhaviharasmim hoti. @Footnote: 1 Si. Yu. antaratthake himapatasamaye. 2 Si. Yu. otthubhantipi. [185] Santi kho pana sariputta eke samanabrahmana evamvadino evamditthino aharena suddhiti . te evamahamsu kolehi yapemati . te kolampi khadanti kolacunnampi khadanti kolodakampi pivanti anekavihitampi kolavikatim paribhunjanti . Abhijanami kho panaham sariputta ekamyeva kolam aharam aharita. Siya kho pana te sariputta evamassa maha nuna tena samayena kolo ahositi . na kho panetam sariputta evam datthabbam . Tadapi etaparamoyeva kolo ahosi seyyathapi etarahi . tassa mayham sariputta ekamyeva kolam aharam aharayato adhimattakasimanam patto kayo hoti. {185.1} Seyyathapi nama asitikapabbani va kalapabbani va evamevassu me angapaccangani bhavanti tayevappaharataya . Seyyathapi nama otthapadam evamevassu me anisadam hoti tayevappaharataya . seyyathapi nama vattanavali evamevassu me pitthikantako unnatavanato hoti tayevappaharataya . Seyyathapi nama jarasalaya gopanasiyo oluggavilugga bhavanti evamevassu me phasuliyo oluggavilugga bhavanti tayevappaharataya. {185.2} Seyyathapi nama gambhire udapane udakataraka gambhiragata okkhayika dissanti evamevassu me akkhikupesu akkhitaraka gambhiragata okkhayika dissanti tayevappaharataya . seyyathapi nama tittikalabu amakacchinno vatatapena samphusito hoti sammilato Evamevassu me sisacchavi samphusita hoti sammilata tayevappaharataya. So kho aham sariputta udaracchavim parimasissamiti pitthikantakamyeva parigganhami pitthikantakam parimasissamiti udaracchavimyeva parigganhami yavassu me sariputta udaracchavi pitthikantakam allina hoti tayevappaharataya . so kho aham sariputta vaccam va muttam va karissamiti tatutheva avakujjo papatami tayevappaharataya . So kho aham sariputta tameva kayam assasento panina gattani anomajjami . tassa mayham sariputta panina gattani anomajjato putimulani lomani kayasma papatanti tayevappaharataya. [186] Santi kho pana sariputta eke samanabrahmana evamvadino evamditthino aharena suddhiti . te evamahamsu muggehi yapema .pe. tilehi yapema .pe. tandulehi yapemati . te tandulampi khadanti tandulacunnampi khadanti tandulodakampi pivanti anekavihitampi tandulavikatim paribhunjanti . Abhijanami kho panaham sariputta ekamyeva tandulam aharam aharita. Siya kho pana te sariputta evamassa maha nuna tena samayena tandulo ahositi . na kho panetam sariputta evam datthabbam . Tadapi etaparamoyeva tandulo ahosi seyyathapi etarahi . tassa mayham sariputta ekamyeva tandulam aharam aharayato Adhimattakasimanam patto kayo hoti . seyyathapi nama asitikapabbani va kalapabbani va evamevassu me angapaccangani bhavanti tayevappaharataya . seyyathapi nama otthapadam .pe. hoti tayevappaharataya . seyyathapi nama vattanavali .pe. Tayevappaharataya . seyyathapi nama jarasalaya .pe. seyyathapi nama gambhire .pe. seyyathapi nama tittikalabu .pe. So kho aham sariputta udaracchavim .pe. so kho aham sariputta vaccam va .pe. so kho aham sariputta tameva kayam .pe. kayasma papatanti tayevappaharataya . tayapi kho aham sariputta ariyaya taya patipadaya taya dukkarakarikaya najjhagamim uttari manussadhamma alamariyananadassanavisesam tam kissa hetu imissayeva ariyaya pannaya anadhigama yayam ariya panna adhigata ariya niyyanika niyyati takkarassa samma dukkhakkhayaya. [187] Santi kho pana sariputta eke samanabrahmana evamvadino evamditthino samsarena suddhiti . na kho paneso sariputta samsaro sulabharupo yo maya asamsaritapubbo imina dighena addhuna annatra suddhavasehi devehi suddhavase caham sariputta deve samsareyyam nayimam lokam puna agaccheyyam. [188] Santi kho pana sariputta eke samanabrahmana evamvadino evamditthino upapattiya suddhiti . na kho panesa Sariputta upapatti sulabharupa ya maya anuppannapubba imina dighena addhuna annatra suddhavasehi devehi suddhavase caham sariputta deve upapajjeyyam nayimam lokam puna agaccheyyam. [189] Santi kho pana sariputta eke samanabrahmana evamvadino evamditthino avasena suddhiti . na kho paneso sariputta avaso sulabharupo yo maya anavutthapubbo imina dighena addhuna annatra suddhavasehi devehi suddhavase caham sariputta deve avaseyyam nayimam lokam puna agaccheyyam. [190] Santi kho pana sariputta eke samanabrahmana evamvadino evamditthino yannena suddhiti . na kho paneso sariputta yanno sulabharupo yo maya ayitthapubbo imina dighena addhuna tanca kho ranna va sata khattiyena muddhavasittena brahmanena va mahasalena. [191] Santi kho pana sariputta eke samanabrahmana evamvadino evamditthino aggiparicariyaya suddhiti . na kho paneso sariputta aggi sulabharupo yo maya aparicinnapubbo imina dighena addhuna tanca kho ranna va sata khattiyena muddhavasittena brahmanena va mahasalena. [192] Santi kho pana sariputta eke samanabrahmana evamvadino evamditthino yavadevayam bhavam puriso daharo hoti Yuva susukalakeso bhadrena yobbanena samannagato pathamena vayasa tavadeva paramena pannaveyyattiyena samannagato hoti yato ca kho ayam bhavam puriso jinno hoti vuddho mahallako addhagato vayo anuppatto asitiko va navutiko va vassasatiko va jatiya atha tamha pannaveyyattiya parihayatiti . na kho panetam sariputta evam datthabbam . aham kho pana sariputta etarahi jinno vuddho mahallako addhagato vayo anuppatto asitiko me vayo vattati. {192.1} Idhassu me sariputta cattaro savaka vassasatayuka vassasatajivino paramaya satiya ca gatiya ca dhitiya ca samannagata paramena ca pannaveyyattiyena seyyathapi sariputta dalhadhammo dhanuggaho sikkhito katahattho katupasano lahukena asanena appakasireneva tiriyam talacchayam atipateyya evam adhimattasatimanto evam adhimattagatimanto evam adhimattadhitimanto evam paramena pannaveyyattiyena samannagata te mam catunnam satipatthananam upadayupadaya panham puccheyyum puttho puttho caham tesam byakareyyam byakatanca me byakatato dhareyyum na ca mam dutiyakam uttarim patipuccheyyum annatra asita pita khayita sayita annatra uccarapassavakamma annatra niddakilamathapativinodana apariyadinnayevassa sariputta tathagatassa dhammadesana apariyadinnamyevassa tathagatassa dhammapadabyanjanam apariyadinnamyevassa tathagatassa Panhapatibhanam . atha me te cattaro savaka vassasatayuka vassasatajivino vassasatassa accayena kalam kareyyum . mancakena cepi mam sariputta pariharissatha nevatthi tathagatassa pannaveyyattiyassa annathattam . yam kho tam sariputta samma vadamano vadeyya asammohadhammo satto loke uppanno bahujanahitaya bahujanasukhaya lokanukampaya atthaya hitaya sukhaya devamanussananti . mameva tam samma vadamano vadeyya asammohadhammo satto loke uppanno bahujanahitaya bahujanasukhaya lokanukampaya atthaya hitaya sukhaya devamanussananti. [193] Tena kho pana samayena ayasma nagasamalo bhagavato pitthito hoti bhagavantam vijayamano . atha kho ayasma nagasamalo bhagavantam etadavoca acchariyam bhante abbhutam bhante apica me bhante imam dhammapariyayam sutva lomani hatthani ko namayam bhante dhammapariyayoti . tasmatiha tvam nagasamala imam dhammapariyayam lomahamsanapariyayotveva nam dharehiti. Idamavoca bhagava attamano ayasma nagasamalo bhagavato bhasitam abhinanditi. Mahasihanadasuttam nitthitam dutiyam. ------------- Mahadukkhakkhandhasuttam [194] Evamme sutam ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . atha kho sambahula bhikkhu pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya savatthim pindaya pavisimsu . atha kho tesam bhikkhunam etadahosi atippago kho tava savatthiyam pindaya caritum yannuna mayam yena annatitthiyanam paribbajakanam aramo tenupasankameyyamati . atha kho te bhikkhu yena annatitthiyanam paribbajakanam aramo tenupasankamimsu upasankamitva tehi annatitthiyehi paribbajakehi saddhim sammodimsu sammodaniyam katham saraniyam vitisaretva ekamantam nisidimsu. {194.1} Ekamantam nisinne kho te bhikkhu te annatitthiya paribbajaka etadavocum samano avuso gotamo kamanam parinnam pannapeti mayampi kamanam parinnam pannapema samano avuso gotamo rupanam parinnam pannapeti mayampi rupanam parinnam pannapema samano avuso gotamo vedananam parinnam pannapeti mayampi vedananam parinnam pannapema idha no avuso ko viseso ko adhippayo kim nanakaranam samanassa va gotamassa amhakam va yadidam dhammadesanaya va dhammadesanam anusasaniya va anusasaninti . Atha kho te bhikkhu tesam annatitthiyanam paribbajakanam bhasitam Neva abhinandimsu nappatikkosimsu anabhinanditva appatikkositva utthayasana pakkamimsu bhagavato santike etassa bhasitassa attham ajanissamati. [195] Atha kho te bhikkhu savatthiyam pindaya caritva pacchabhattam pindapatapatikkanta yena bhagava tenupasankamimsu upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidimsu . ekamantam nisinna kho te bhikkhu bhagavantam etadavocum idha mayam bhante pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya savatthim pindaya pavisimha tesanno bhante amhakam etadahosi atippago kho tava savatthiyam pindaya caritum yannuna mayam yena annatitthiyanam paribbajakanam aramo tenupasankameyyamati. {195.1} Atha kho mayam bhante yena annatitthiyanam paribbajakanam aramo tenupasankamimha upasankamitva tehi annatitthiyehi paribbajakehi saddhim sammodimha sammodaniyam katham saraniyam vitisaretva ekamantam nisidimha . ekamantam nisinne kho amhe bhante te annatitthiya paribbajaka etadavocum samano avuso gotamo kamanam parinnam pannapeti mayampi kamanam parinnam pannapema samano avuso gotamo rupanam parinnam pannapeti mayampi rupanam parinnam pannapema samano avuso gotamo vedananam parinnam pannapeti mayampi vedananam parinnam pannapema idha no avuso ko viseso ko adhippayo kim Nanakaranam samanassa va gotamassa amhakam va yadidam dhammadesanaya va dhammadesanam anusasaniya va anusasaninti . atha kho mayam bhante tesam annatitthiyanam paribbajakanam bhasitam neva abhinandimha nappatikkosimha anabhinanditva appatikkositva utthayasana pakkamimha bhagavato santike etassa bhasitassa attham ajanissamati. [196] Evamvadino bhikkhave annatitthiya paribbajaka evamassu vacaniya ko panavuso kamanam assado ko adinavo kim nissaranam ko rupanam assado ko adinavo kim nissaranam ko vedananam assado ko adinavo kim nissarananti . evam puttha bhikkhave annatitthiya paribbajaka na ceva sampayissanti uttarinca vighatam apajjissanti tam kissa hetu yathatam bhikkhave avisayasmim . nahantam bhikkhave passami sadevake loke samarake sabrahmake sassamanabrahmaniya pajaya sadevamanussaya yo imesam panhanam veyyakaranena cittam aradheyya annatra tathagatena va tathagatasavakena va ito va pana sutva. [197] Ko ca bhikkhave kamanam assado . pancime bhikkhave kamaguna katame panca cakkhuvinneyya rupa ittha kanta manapa piyarupa kamupasanhita rajaniya sotavinneyya sadda ... Ghanavinneyya gandha ... jivhavinneyya rasa ... Kayavinneyya photthabba ittha kanta manapa piyarupa kamupasanhita rajaniya Ime kho bhikkhave panca kamaguna . yam kho bhikkhave ime panca kamagune paticca uppajjati sukham somanassam ayam kamanam assado. [198] Ko ca bhikkhave kamanam adinavo . idha bhikkhave kulaputto yena sipputthanena 1- jivikam kappeti yadi muddhaya yadi gananaya yadi sankhanena yadi kasiya yadi vanijjaya yadi gorakkhena yadi issatthena yadi rajaporisena yadi sippannatarena sitassa purakkhato unhassa purakkhato damsamakasavatatapasirimsapasamphassehi rissamano khuppipasaya miyyamano 2- ayampi bhikkhave kamanam adinavo sanditthiko dukkhakkhandho kamahetu kamanidanam kamadhikaranam kamanameva hetu. {198.1} Tassa ce bhikkhave kulaputtassa evam utthahato ghatato vayamato te bhoga nabhinipphajjanti so socati kilamati paridevati urattalim kandati sammoham apajjati mogham vata me utthanam aphalo vata me vayamoti ayampi bhikkhave kamanam adinavo sanditthiko dukkhakkhandho kamahetu kamanidanam kamadhikaranam kamanameva hetu. {198.2} Tassa ce bhikkhave kulaputtassa evam utthahato ghatato vayamato te bhoga abhinipphajjanti so tesam bhoganam arakkhadhikaranam dukkham domanassam patisamvedeti. Kinti te 3- bhoge neva rajano hareyyum na cora hareyyum na aggi daheyya na udakam vaheyya na appiya dayada hareyyunti. @Footnote: 1 Si. Ma. sippatthanena . 2 Si. Ma. Yu. miyamano . 3 Ma. Yu. me. Tassa evam arakkhato gopayato te bhoge rajano va haranti cora va haranti aggi va dahati udakam va vahati appiya dayada va haranti so socati kilamati paridevati urattalim kandati sammoham apajjati yampi me ahosi tampi no natthiti ayampi bhikkhave kamanam adinavo sanditthiko dukkhakkhandho kamahetu kamanidanam kamadhikaranam kamanameva hetu. {198.3} Puna caparam bhikkhave kamahetu kamanidanam kamadhikaranam kamanameva hetu rajanopi rajuhi vivadanti khattiyapi khattiyehi vivadanti brahmanapi brahmanehi vivadanti gahapatipi gahapatihi vivadanti matapi puttena vivadati puttopi matara vivadati pitapi puttena vivadati puttopi pitara vivadati bhatapi bhatara vivadati bhatapi bhaginiya vivadati bhaginipi bhatara vivadati sahayopi sahayena vivadati te tattha kalahaviggahavivadapanna annamannam panihipi upakkamanti ledduhipi upakkamanti dandehipi upakkamanti satthehipi upakkamanti te tattha maranampi niggacchanti maranamattampi dukkham ayampi bhikkhave kamanam adinavo sanditthiko dukkhakkhandho kamahetu kamanidanam kamadhikaranam kamanameva hetu. {198.4} Puna caparam bhikkhave kamahetu kamanidanam kamadhikaranam kamanameva hetu asicammam gahetva dhanukalapam sannayhitva ubhatobyulham 1- sangamam pakkhandanti ususupi @Footnote: 1 Si. Ma. Yu. ubhatoviyulham. Khippamanesu sattisupi khippamanasu asisupi vijjotalantesu te tattha usuhipi vijjhanti sattiyapi vijjhanti asinapi sisam chindanti te tattha maranampi niggacchanti maranamattampi dukkham ayampi bhikkhave kamanam adinavo sanditthiko dukkhakkhandho kamahetu kamanidanam kamadhikaranam kamanameva hetu. {198.5} Puna caparam bhikkhave kamahetu kamanidanam kamadhikaranam kamanameva hetu asicammam gahetva dhanukalapam sannayhitva attavalepana 1- upakariyo pakkhandanti ususupi khippamanesu sattisupi khippamanasu asisupi vijjotalantesu te tattha usuhipi vijjhanti sattiyapi vijjhanti chakanatiyapi 2- osincanti abhivaggenapi omaddanti asinapi sisam chindanti te tattha maranampi niggacchanti maranamattampi dukkham ayampi bhikkhave kamanam adinavo sanditthiko dukkhakkhandho kamahetu kamanidanam kamadhikaranam kamanameva hetu. {198.6} Puna caparam bhikkhave kamahetu kamanidanam kamadhikaranam kamanameva hetu sandhimpi chindanti nillopampi haranti ekagarikampi karonti paripanthepi titthanti paradarampi gacchanti tamenam rajano gahetva vividhani kammakaranani 3- karenti kasahipi talenti vettehipi talenti addhadandakehipi talenti hatthampi chindanti padampi chindanti @Footnote: 1 Si. Ma. Yu. addavalepana. 2 Si. Yu. pakkatthiya. Ma. chakanakayapi. @3 Si. Yu. vividha kammakarana. Ma. vividha kammakarana. Hatthapadampi chindanti kannampi chindanti nasampi chindanti kannanasampi chindanti bilangathalikampi karonti sankhamundakampi karonti rahumukhampi karonti jotimalikampi karonti hatthapajjotikampi karonti erakavattikampi karonti cirakavasikampi karonti eneyyakampi karonti balisamamsikampi karonti kahapanakampi karonti kharapaticchakampi karonti palighaparivattikampi karonti palalapithakampi karonti tattenapi telena osincanti sunakhehipi khadapenti jivantampi sule uttasenti asinapi sisam chindanti te tattha maranampi niggacchanti maranamattampi dukkham ayampi bhikkhave kamanam adinavo sanditthiko dukkhakkhandho kamahetu kamanidanam kamadhikaranam kamanameva hetu. {198.7} Puna caparam bhikkhave kamahetu kamanidanam kamadhikaranam kamanameva hetu kayena duccaritam caranti vacaya duccaritam caranti manasa duccaritam caranti te kayena duccaritam caritva vacaya duccaritam caritva manasa duccaritam caritva kayassa bheda parammarana apayam duggatim vinipatam nirayam upapajjanti ayampi bhikkhave kamanam adinavo samparayiko dukkhakkhandho kamahetu kamanidanam kamadhikaranam kamanameva hetu. [199] Kinca bhikkhave kamanam nissaranam . yo kho bhikkhave kamesu chandaragavinayo chandaragappahanam idam kamanam nissaranam. [200] Ye hi keci bhikkhave samana va brahmana va Evam kamanam assadanca assadato adinavanca adinavato nissarananca nissaranato yathabhutam nappajananti te vata samam va kame parijanissanti param va tathattaya samadapessanti yathapatipanno kame parijanissatiti netam thanam vijjati . ye ca kho keci bhikkhave samana va brahmana va evam kamanam assadanca assadato adinavanca adinavato nissarananca nissaranato yathabhutam pajananti te vata samam va kame parijanissanti param va tathattaya samadapessanti yathapatipanno kame parijanissatiti thanametam vijjati. [201] Ko ca bhikkhave rupanam assado . Seyyathapi bhikkhave khattiyakanna va brahmanakanna va gahapatikanna va pannarasavassuddesika va solasavassuddesika va natidigha natirassa natikisa natithula natikalika 1- naccodata parama sa bhikkhave tasmim samaye subha vannanibhati . evam bhanteti 2-. Yam kho bhikkhave subham vannanibham paticca uppajjati sukham somanassam ayam rupanam assado. [202] Ko ca bhikkhave rupanam adinavo . Idha bhikkhave tameva bhaginim passeyya aparena samayena asitikam va navutikam va vassasatikam va jatiya jinnam gopanasivankam bhoggam dandaparayanam pavedhamanam gacchantim aturam gatayobbanam khandadantim palitakesim vilunam khallitasiram valinam tilakahatagattam . tam kim mannatha bhikkhave ya purima subha @Footnote: 1 Ma. natikali. 2 Ma. Yu. itisaddo natthi. ito pathapadampi idisameva. Vannanibha sa antarahita adinavo patubhutoti . evam bhanteti . Ayam 1- bhikkhave rupanam adinavo. {202.1} Puna caparam bhikkhave tameva bhaginim passeyya abadhikam dukkhitam balhagilanam sake muttakarise palipannam semanam annehi vutthapiyamanam annehi sampavesiyamanam 2- . tam kim mannatha bhikkhave ya purima subha vannanibha sa antarahita adinavo patubhutoti . Evam bhanteti. Ayampi bhikkhave rupanam adinavo. {202.2} Puna caparam bhikkhave tameva bhaginim passeyya sariram sivathikaya chadditam ekahamatam va dvihamatam va tihamatam va uddhumatakam va vinilakam vipubbakajatam . tam kim mannatha bhikkhave ya purima subha vannanibha sa antarahita adinavo patubhutoti . evam bhanteti . ayampi bhikkhave rupanam adinavo. {202.3} Puna caparam bhikkhave tameva bhaginim passeyya sariram sivathikaya chadditam kakehi va khajjamanam gijjhehi va khajjamanam kulalehi va khajjamanam suvanehi va khajjamanam singalehi va khajjamanam vividhehi va panakajatikehi khajjamanam . tam kim mannatha bhikkhave ya purima subha vannanibha sa antarahita adinavo patubhutoti . evam bhanteti . Ayampi bhikkhave rupanam adinavo. {202.4} Puna caparam bhikkhave tameva bhaginim passeyya sariram sivathikaya chadditam atthikasankhalikam samamsalohitam nharusambandham .pe. atthikasankhalikam nimmamsalohitamakkhitam nharusambandham @Footnote: 1 Ma. Yu. ayampi. 2 Ma. Yu. samvesiyamananti dissati. .pe. Atthikasankhalikam apagatamamsalohitam nharusambandham .pe. atthikani apagatanharusambandhani 1- disavidisa vikkhittani annena hatthatthikam annena padatthikam [2]- annena janghatthikam annena urutthikam annena katitthikam annena pitthikantakatthikam annena phasukatthikam annena uratthikam annena bahutthikam annena amsatthikam annena givatthikam annena hanutthikam annena dantatthikam annena sisakataham . tam kim mannatha bhikkhave ya purima subha vannanibha sa antarahita adinavo patubhutoti . evam bhanteti . ayampi bhikkhave rupanam adinavo. {202.5} Puna caparam bhikkhave tameva bhaginim passeyya sariram sivathikaya chadditam atthikani setani sankhavannupanibhani .pe. Atthikani punjakitani terovassikani .pe. atthikani putini cunnakajatani . tam kim mannatha bhikkhave ya purima subha vannanibha sa antarahita adinavo patubhutoti . evam bhanteti . Ayampi bhikkhave rupanam adinavo. [203] Kinca bhikkhave rupanam nissaranam . yo bhikkhave rupesu chandaragavinayo chandaragappahanam idam rupanam nissaranam. [204] Ye hi keci bhikkhave samana va brahmana va evam rupanam assadanca assadato adinavanca adinavato nissarananca nissaranato yathabhutam nappajananti te vata samam va rupe parijanissanti param va tathattaya samadapessanti yathapatipanno rupe @Footnote: 1 Ma. Yu. apagatasambandhani. 2 Ma. annena gopphakatthikam. Parijanissatiti netam thanam vijjati . ye ca kho keci bhikkhave samana va brahmana va evam rupanam assadanca assadato adinavanca adinavato nissarananca nissaranato yathabhutam pajananti te vata samam va rupe parijanissanti param va tathattaya samadapessanti yathapatipanno rupe parijanissatiti thanametam vijjati. [205] Ko ca bhikkhave vedananam assado . idha bhikkhave bhikkhu vivicceva kamehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkam savicaram vivekajam pitisukham pathamam jhanam upasampajja viharati . yasmim samaye bhikkhave bhikkhu vivicceva kamehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkam savicaram vivekajam pitisukham pathamam jhanam upasampajja viharati neva tasmim samaye attabyabadhayapi ceteti na parabyabadhayapi ceteti na ubhayabyabadhayapi ceteti abyapajjhamyeva tasmim samaye vedanam vedeti abyapajjhaparamaham bhikkhave vedananam assadam vadami. {205.1} Puna caparam bhikkhave bhikkhu vitakkavicaranam vupasama ajjhattam sampasadanam cetaso ekodibhavam avitakkam avicaram samadhijam pitisukham dutiyam jhanam upasampajja viharati . yasmim samaye bhikkhave bhikkhu vitakkavicaranam vupasama .pe. viharati neva tasmim samaye attabyabadhayapi ceteti .pe. Vedeti abyapajjhaparamaham bhikkhave vedananam assadam vadami. {205.2} Puna caparam bhikkhave bhikkhu pitiya ca viraga upekkhako ca viharati sato ca sampajano sukhanca kayena patisamvedeti yantam Ariya acikkhanti upekkhako satima sukhavihariti tatiyam jhanam upasampajja viharati . yasmim samaye bhikkhave bhikkhu pitiya ca viraga .pe. viharati neva tasmim samaye .pe. vedeti abyapajjhaparamaham bhikkhave vedananam assadam vadami. {205.3} Puna caparam bhikkhave bhikkhu sukhassa ca pahana dukkhassa ca pahana pubbeva somanassadomanassanam atthangama adukkhamasukham upekkhasatiparisuddhim catuttham jhanam upasampajja viharati . yasmim samaye bhikkhave bhikkhu sukhassa ca .pe. Viharati neva tasmim samaye attabyabadhayapi ceteti na parabyabadhayapi ceteti na ubhayabyabadhayapi ceteti abyapajjhamyeva tasmim samaye vedanam vedeti abyapajjhaparamaham bhikkhave vedananam assadam vadami. [206] Ko ca bhikkhave vedananam adinavo . yam bhikkhave vedana anicca dukkha viparinamadhamma ayam vedananam adinavo. [207] Kinca bhikkhave vedananam nissaranam . yo bhikkhave vedananam 1- chandaragavinayo chandaragappahanam idam vedananam nissaranam. [208] Ye hi keci bhikkhave samana va brahmana va evam vedananam assadanca assadato adinavanca adinavato nissarananca nissaranato yathabhutam nappajananti te vata samam va vedana 2- parijanissanti param va tathattaya samadapessanti yathapatipanno vedana 3- parijanissatiti netam thanam vijjati . Ye ca @Footnote: 1 Ma. Yu. vedanasu. 2-3 Ma. vedanam. Kho keci bhikkhave samana va brahmana va evam vedananam assadanca assadato adinavanca adinavato nissarananca nissaranato yathabhutam pajananti te vata samam va vedana 1- parijanissanti param va tathattaya samadapessanti yathapatipanno vedana 2- parijanissatiti thanametam vijjatiti. Idamavoca bhagava attamana te bhikkhu bhagavato bhasitam abhinandunti. Mahadukkhakkhandhasuttam nitthitam tatiyam. @Footnote: 1-2 Ma. vedanam. Culadukkhakkhandhasuttam [209] Evamme sutam ekam samayam bhagava sakkesu viharati kapilavatthusmim nigrodharame . atha kho mahanamo sakko yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi . ekamantam nisinno kho mahanamo sakko bhagavantam etadavoca digharattaham bhante bhagavata evam dhammam desitam ajanami lobho cittassa upakkileso doso cittassa upakkileso moho cittassa upakkilesoti . evancaham bhante bhagavata dhammam desitam ajanami lobho cittassa upakkileso doso cittassa upakkileso moho cittassa upakkilesoti . atha ca pana me ekada lobhadhammapi cittam pariyadaya titthanti dosadhammapi cittam pariyadaya titthanti mohadhammapi cittam pariyadaya titthanti tassa mayham bhante evam hoti kosu nama me dhammo ajjhattam appahino yena me ekada lobhadhammapi cittam pariyadaya titthanti dosadhammapi cittam pariyadaya titthanti mohadhammapi cittam pariyadaya titthantiti. [210] So eva kho te mahanama dhammo ajjhattam appahino yena te ekada lobhadhammapi cittam pariyadaya titthanti dosadhammapi cittam pariyadaya titthanti mohadhammapi cittam pariyadaya titthanti . so ca hi te mahanama dhammo ajjhattam pahino abhavissa . na tvam agaram ajjhavaseyyasi na kame paribhunjeyyasi . yasma ca kho te mahanama so eva dhammo ajjhattam appahino tasma tvam agaram ajjhavasasi kame paribhunjasi. [211] Appassada kama bahudukkha bahupayasa adinavo ettha bhiyyoti iti cepi mahanama ariyasavakassa yathabhutam sammappannaya sudittham hoti . so ca annatreva kamehi annatra akusalehi dhammehi pitisukham nadhigacchati annam va tato santataram atha kho so neva tava anavatti kamesu hoti . yato ca kho mahanama ariyasavakassa appassada kama bahudukkha bahupayasa adinavo ettha bhiyyoti evametam yathabhutam sammappannaya sudittham hoti. So ca annatreva kamehi annatra akusalehi dhammehi pitisukham adhigacchati annam va tato santataram atha kho so anavatti kamesu hoti. {211.1} Mayhampi kho mahanama pubbeva sambodha anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato appassada kama bahudukkha bahupayasa adinavo ettha bhiyyoti evametam yathabhutam sammappannaya sudittham hoti . so ca annatreva kamehi annatra akusalehi dhammehi pitisukham najjhagamim 1- annam va tato santataram atha khvaham neva tava anavatti kamesu paccannasim . yato ca kho me mahanama appassada kama bahudukkha bahupayasa adinavo ettha bhiyyoti evametam yathabhutam sammappannaya sudittham ahosi . so ca annatreva kamehi annatra akusalehi dhammehi pitisukham ajjhagamim annanca tato santataram athaham anavatti kamesu paccannasim. @Footnote: 1 Ma. Yu. najjhagamam. [212] Ko ca mahanama kamanam assado . pancime mahanama kamaguna katame panca cakkhuvinneyya rupa ittha kanta manapa piyarupa kamupasanhita rajaniya sotavinneyya sadda ... ghanavinneyya gandha ... jivhavinneyya rasa ... Kayavinneyya photthabba ittha kanta manapa piyarupa kamupasanhita rajaniya ime kho mahanama panca kamaguna . Yam kho mahanama ime panca kamagune paticca uppajjati sukham somanassam ayam kamanam assado. [213] Ko ca mahanama kamanam adinavo . idha mahanama kulaputto yena sipputthanena jivikam kappeti yadi muddhaya yadi gananaya yadi sankhanena yadi kasiya yadi vanijjaya yadi gorakkhena yadi issatthena yadi rajaporisena yadi sippannatarena sitassa purakkhato unhassa purakkhato damsamakasavatatapasarimsapasamphassehi rissamano khuppipasaya miyyamano ayampi mahanama kamanam adinavo sanditthiko dukkhakkhandho kamahetu kamanidanam kamadhikaranam kamanameva hetu. {213.1} Tassa ce mahanama kulaputtassa evam utthahato ghatato vayamato te bhoga nabhinipphajjanti so socati kilamati paridevati urattalim kandati sammoham apajjati mogham vata me utthanam aphalo vata me vayamoti . ayampi mahanama kamanam adinavo sanditthiko dukkhakkhandho kamahetu Kamanidanam kamadhikaranam kamanameva hetu. {213.2} Tassa ce mahanama kulaputtassa evam utthahato ghatato vayamato te bhoga abhinipphajjanti so tesam bhoganam arakkhadhikaranam dukkham domanassam patisamvedeti kinti me bhoge neva rajano hareyyum na cora hareyyum na aggi daheyya na udakam vaheyya na appiya dayada hareyyunti . tassa evam arakkhato gopayato te bhoge rajano va haranti cora va haranti aggi va dahati udakam va vahati appiya dayada va haranti so socati kilamati paridevati urattalim kandati sammoham apajjati yampi me ahosi tampi no natthiti . ayampi mahanama kamanam adinavo sanditthiko dukkhakkhandho kamahetu kamanidanam kamadhikaranam kamanameva hetu. [214] Puna caparam mahanama kamahetu kamanidanam kamadhikaranam kamanameva hetu rajanopi rajuhi vivadanti khattiyapi khattiyehi vivadanti brahmanapi brahmanehi vivadanti gahapatipi gahapatihi vivadanti matapi puttena vivadati puttopi matara vivadati pitapi puttena vivadati puttopi pitara vivadati bhatapi bhatara vivadati bhatapi bhaginiya vivadati bhaginipi bhatara vivadati sahayopi sahayena vivadati . te tattha kalahaviggahavivadapanna annamannam panihipi upakkamanti ledduhipi upakkamanti dandehipi upakkamanti satthehipi upakkamanti te tattha maranampi niggacchanti maranamattampi Dukkham . ayampi mahanama kamanam adinavo dukkhakkhandho kamahetu kamanidanam kamadhikaranam kamanameva hetu. [215] Puna caparam mahanama kamahetu kamanidanam kamadhikaranam kamanameva hetu asicammam gahetva dhanukalapam sannayhitva ubhatobyulham sangamam pakkhandanti . ususupi khippamanesu sattisupi khippamanasu asisupi vijjotalantesu te tattha usuhipi vijjhanti sattiyapi vijjhanti asinapi sisam chindanti te tattha maranampi niggacchanti maranamattampi dukkham . ayampi mahanama kamanam adinavo sanditthiko dukkhakkhandho kamahetu kamanidanam kamadhikaranam kamanameva hetu. [216] Puna caparam mahanama kamahetu kamanidanam kamadhikaranam kamanameva hetu asicammam gahetva dhanukalapam sannayhitva attavalepana upakariyo pakkhandanti . ususupi khippamanesu sattisupi khippamanasu asisupi vijjotalantesu te tattha usuhipi vijjhanti sattiyapi vijjhanti chakanatiyapi 1- osincanti abhivaggenapi omaddanti asinapi sisam chindanti te tattha maranampi niggacchanti maranamattampi dukkham . ayampi mahanama kamanam adinavo sanditthiko dukkhakkhandho kamahetu kamanidanam kamadhikaranam kamanameva hetu. [217] Puna caparam mahanama kamahetu kamanidanam kamadhikaranam kamanameva hetu sandhimpi chindanti nillopampi haranti ekagarikampi @Footnote: 1 Ma. chakanakayapi. Karonti panthepi titthanti paradarampi gacchanti tamenam rajano gahetva vividhani kammakaranani karenti . kasahipi talenti vettehipi talenti addhadandakehipi talenti .pe. jotimalikampi karonti hatthapajjotikampi karonti erakavattikampi karonti cirakavasikampi karonti eneyyakampi karonti balisamamsikampi karonti kahapanakampi karonti kharapaticchakampi karonti palighapalivattikampi karonti palalapithakampi karonti tattenapi telena osincanti sunakhehipi khadapenti jivantampi sule uttasenti asinapi sisam chindanti te tattha maranampi niggacchanti maranamattampi dukkham . ayampi mahanama kamanam adinavo sanditthiko dukkhakkhandho kamahetu kamanidanam kamadhikaranam kamanameva hetu. [218] Puna caparam mahanama kamahetu kamanidanam kamadhikaranam kamanameva hetu kayena duccaritam caranti vacaya duccaritam caranti manasa duccaritam caranti te kayena duccaritam caritva vacaya duccaritam caritva manasa duccaritam caritva kayassa bheda parammarana apayam duggatim vinipatam nirayam upapajjanti . ayam 1- mahanama kamanam adinavo samparayiko dukkhakkhandho kamahetu kamanidanam kamadhikaranam kamanameva hetu. [219] Ekamidaham mahanama samayam rajagahe viharami gijjhakute pabbate . tena kho pana samayena sambahula nigantha isigilipasse @Footnote: 1 Ma. ayampi. Kalasilayam ubbhatthaka honti asanapatikkhitta opakkamika dukkha tippa khara katuka vedana vediyanti . atha khvaham 1- mahanama sayanhasamayam patisallana vutthito yena isigilipasse 2- kalasila yena 3- nigantha tenupasankamim upasankamitva te niganthe etadavocam kinnu tumhe avuso nigantha ubbhatthaka hotha 4- asanapatikkhitta opakkamika dukkha tippa khara katuka vedana vediyathati. {219.1} Evam vutte mahanama te nigantha mam etadavocum nigantho avuso nataputto sabbannu sabbadassavi aparisesam nanadassanam patijanati carato ca me titthato ca suttassa ca jagarassa ca satatam samitam nanadassanam paccupatthitanti so evamaha atthi kho bho 5- nigantha pubbe papakammam katam tam imaya dukkhaya 6- dukkarakarikaya nijjaretha 7- yam panettha etarahi kayena samvuta vacaya samvuta manasa samvuta tam ayatim papassa kammassa akaranam iti purananam kammanam tapasa byantibhava navanam kammanam akarana ayatim anavassavo ayatim anavassava kammakkhayo kammakkhaya dukkhakkhayo dukkhakkhaya vedanakkhayo vedanakkhaya sabbam dukkham nijjinnam bhavissatiti . tanca pana amhakam ruccati ceva khamati ca tena camha attamanati. @Footnote: 1 Si. Yu. atha khoham. 2 Si. Yu. isigilipassam. 3 Ma. Yu. te.. 4 Ma. Yu. ayam patho @natthi. 5 Si. Yu. vo. 6 Si. Ma. Yu. katukaya. 7 Ma. nijjiretha. [220] Evam vutte aham mahanama te niganthe etadavocam kim pana tumhe avuso nigantha janatha ahuvamheva mayam pubbe na nahuvamhati . no hidam avusoti . kim pana tumhe avuso nigantha janatha akaramheva mayam pubbe papakammam na nakaramhati . no hidam avusoti 1-. Kim pana tumhe avuso nigantha janatha evarupam va evarupam va papakammam akaramhati . no hidam avusoti . kim pana tumhe avuso nigantha janatha ettakam va dukkham nijjinnam ettakam va dukkham nijjaretabbam 2- ettakamhi va dukkhe nijjinne sabbam dukkham nijjinnam bhavissatiti . no hidam avusoti . kim pana tumhe avuso nigantha janatha dittheva dhamme akusalanam dhammanam pahanam kusalanam dhammanam upasampadanti . No hidam avusoti. {220.1} Iti kira tumhe avuso nigantha na janatha ahuvamheva mayam pubbe na nahuvamhati na janatha akaramheva mayam pubbe papakammam na nakaramhati na janatha evarupam va evarupam va papakammam akaramhati na janatha ettakam va dukkham nijjinnam ettakam va dukkham nijjaretabbam ettake va dukkhe nijjinne sabbam dukkham nijjinnam bhavissatiti na janatha dittheva dhamme akusalanam dhammanam pahanam kusalanam dhammanam upasampadam evam sante avuso nigantha ye loke ludda lohitapanino kururakammanta manussesu paccha jata te niganthesu pabbajjantiti . @Footnote: 1 Ma. Yu. itisaddo natthi. ito pathapadampi idisameva. @2 Ma. nijjiretabbam. ito parampi idisameva. Na kho avuso gotama sukhena sukham adhigantabbam dukkhena kho sukham adhigantabbam sukhena ca avuso gotama sukham adhigantabbam abhavissa raja magadho seniyo bimbisaro sukham adhigaccheyya raja magadho seniyo bimbisaro sukhaviharitaro ayasmata gotamenati. {220.2} Addhayasmantehi niganthehi sahasa appatisankha vaca bhasita na kho avuso gotama sukhena sukham adhigantabbam dukkhena kho sukham adhigantabbam sukhena ca avuso gotama sukham adhigantabbam abhavissa raja magadho seniyo bimbisaro sukham adhigaccheyya raja magadho seniyo bimbisaro sukhaviharitaro ayasmata gotamenati apica ahameva tattha patipucchitabbo ko nu kho ayasmantanam sukhaviharitaro raja va magadho seniyo bimbisaro ayasma va gotamoti. {220.3} Addhavuso gotama amhehi sahasa appatisankha vaca bhasita na kho avuso gotama sukhena sukham adhigantabbam dukkhena kho sukham adhigantabbam sukhena ca avuso gotama sukham adhigantabbam abhavissa raja magadho seniyo bimbisaro sukham adhigaccheyya raja magadho seniyo bimbisaro sukhaviharitaro ayasmata gotamenati apica titthatetam idanipi mayam ayasmantam gotamam pucchama ko nu kho ayasmantanam sukhaviharitaro raja va magadho seniyo bimbisaro ayasma va gotamoti . tenahavuso nigantha tumhe tattha patipucchissami yatha vo khameyya tatha nam byakareyyatha tam kim mannathavuso nigantha pahoti raja magadho seniyo bimbisaro Aninjamano kayena abhasamano vacam satta rattindivani ekantasukham patisamvedi viharitunti . no hidam avusoti . tam kim mannathavuso nigantha pahoti raja magadho seniyo bimbisaro aninjamano kayena abhasamano vacam cha rattindivani ... Panca rattindivani ... Cattari rattindivani ... tini rattindivani ... Dve rattindivani ... Ekam rattindivam ekantasukham patisamvedi viharitunti . no hidam avusoti. Aham kho avuso nigantha pahomi aninjamano kayena abhasamano vacam ekam rattindivam ekantasukham patisamvedi viharitum. {220.4} Aham kho avuso nigantha pahomi aninjamano kayena abhasamano vacam dve rattindivani ... Tini rattindivani ... Cattari rattindivani ... panca rattindivani ... cha rattindivani ... Satta rattindivani ekantasukham patisamvedi viharitum . tam kim mannathavuso nigantha evam sante ko sukham viharati 1- raja va magadho seniyo bimbisaro aham vati . evam sante ayasma ca 2- gotamo sukhaviharitaro ranna magadhena seniyena bimbisarenati. Idamavoca bhagava attamano mahanamo sakko bhagavato bhasitam abhinanditi. Culadukkhakkhandhasuttam nitthitam catuttham. ------------- @Footnote: 1 Ma. Yu. viharataro. 2 Ma. Yu. va.. Anumanasuttam [221] Evamme sutam ekam samayam ayasma mahamoggallano bhaggesu viharati sumsumaragire bhesakalavane migadaye . tatra kho ayasma mahamoggallano bhikkhu amantesi avuso bhikkhavoti . Avusoti kho te bhikkhu ayasmato mahamoggallanassa paccassosum. [222] Ayasma mahamoggallano etadavoca pavareti cepi avuso bhikkhu vadantu mam ayasmanto vacaniyomhi ayasmantehiti so ca hoti dubbaco dovacassakaranehi dhammehi samannagato akkhamo appadakkhinaggahi anusasanim atha kho [1]- sabrahmacari na ceva vattabbam mannanti na ca anusasitabbam mannanti na ca tasmim puggale vissasam apajjitabbam mannanti. {222.1} Katame cavuso dovacassakarana dhamma . idhavuso bhikkhu papiccho hoti papikanam icchanam vasangato yampavuso bhikkhu papiccho hoti papikanam icchanam vasangato ayampi dhammo dovacassakarano . puna caparam avuso bhikkhu attukkamsako hoti paravambhi yampavuso bhikkhu attukkamsako hoti paravambhi ayampi dhammo dovacassakarano . puna caparam avuso bhikkhu kodhano hoti kodhabhibhuto yampavuso bhikkhu kodhano hoti kodhabhibhuto ayampi dhammo dovacassakarano . puna caparam @Footnote: 1 Ma. Yu. nam. Avuso bhikkhu kodhano hoti kodhahetu upanahi yampavuso bhikkhu kodhano hoti kodhahetu upanahi ayampi dhammo dovacassakarano. {222.2} Puna caparam avuso bhikkhu kodhano hoti kodhahetu abhisanki 1- yampavuso bhikkhu kodhano hoti kodhahetu abhisanki ayampi dhammo dovacassakarano . puna caparam avuso bhikkhu kodhano hoti kodhasamantam 2- vacam nicchareta yampavuso bhikkhu kodhano hoti kodhasamantam vacam nicchareta ayampi dhammo dovacassakarano . Puna caparam avuso bhikkhu cudito 3- codakena codakam patippharati yampavuso bhikkhu cudito codakena codakam patippharati ayampi dhammo dovacassakarano . puna caparam avuso bhikkhu cudito codakena codakam apasadeti yampavuso bhikkhu cudito codakena codakam apasadeti ayampi dhammo dovacassakarano. {222.3} Puna caparam avuso bhikkhu cudito codakena codakassa paccaropeti yampavuso bhikkhu cudito codakena codakassa paccaropeti ayampi dhammo dovacassakarano . puna caparam avuso bhikkhu cudito codakena codakam 4- annenannam paticarati bahiddhakatham apanameti kopanca dosanca appaccayanca patukaroti yampavuso bhikkhu cudito codakena codakam 4- annenannam paticarati bahiddhakatham apanameti kopanca dosanca appaccayanca patukaroti ayampi dhammo dovacassakarano . puna caparam avuso bhikkhu cudito codakena @Footnote: 1 Si. abhisangi. 2 Po. Ma. kodhasamanta. sabbatthapi idisameva. @3 Po. Ma. codito. ito param idisameva . 4 Ma. Yu. ayam patho natthi. Apadane na sampayati yampavuso bhikkhu cudito codakena apadane na sampayati ayampi dhammo dovacassakarano . puna caparam avuso bhikkhu makkhi hoti palasi yampavuso bhikkhu makkhi hoti palasi ayampi dhammo dovacassakarano. {222.4} Puna caparam avuso bhikkhu issuki hoti macchari yampavuso bhikkhu issuki hoti macchari ayampi dhammo dovacassakarano . puna caparam avuso bhikkhu satho hoti mayavi yampavuso bhikkhu satho hoti mayavi ayampi dhammo dovacassakarano . puna caparam avuso bhikkhu thaddho hoti atimani yampavuso bhikkhu thaddho hoti atimani ayampi dhammo dovacassakarano . puna caparam avuso bhikkhu sanditthiparamasi hoti adhanagahi duppatinissaggi yampavuso bhikkhu sanditthiparamasi hoti adhanagahi duppatinissaggi ayampi dhammo dovacassakarano . Ime vuccantavuso dovacassakarana dhamma. [223] No cepi avuso bhikkhu pavareti vadantu mam ayasmanto vacaniyomhi ayasmantehiti so ca hoti suvaco sovacassakaranehi dhammehi samannagato khamo padakkhinaggahi anusasanim atha kho nam sabrahmacari vattabbanceva mannanti anusasitabbanca mannanti tasmim ca puggale vissasam apajjitabbam mannanti . katame cavuso sovacassakarana dhamma. {223.1} Idhavuso bhikkhu na papiccho hoti na papikanam icchanam vasangato yampavuso bhikkhu na papiccho hoti Na papikanam icchanam vasangato ayampi dhammo sovacassakarano . Puna caparam avuso bhikkhu anattukkamsako hoti aparavambhi yampavuso bhikkhu anattukkamsako hoti aparavambhi ayampi dhammo sovacassakarano . Puna caparam avuso bhikkhu na kodhano hoti na kodhabhibhuto yampavuso bhikkhu na kodhano hoti na kodhabhibhuto ayampi dhammo sovacassakarano. Puna caparam avuso bhikkhu na kodhano hoti na kodhahetu upanahi yampavuso bhikkhu na kodhano hoti na kodhahetu upanahi ayampi dhammo sovacassakarano. {223.2} Puna caparam avuso bhikkhu na kodhano hoti na kodhahetu abhisanki yampavuso bhikkhu na kodhano hoti na kodhahetu abhisanki ayampi dhammo sovacassakarano . puna caparam avuso bhikkhu na kodhano hoti na kodhasamantam vacam nicchareta yampavuso bhikkhu na kodhano hoti na kodhasamantam vacam nicchareta ayampi dhammo sovacassakarano . Puna caparam avuso bhikkhu cudito codakena codakam na patippharati yampavuso bhikkhu cudito codakena codakam na patippharati ayampi dhammo sovacassakarano . puna caparam avuso bhikkhu cudito codakena codakam na apasadeti yampavuso bhikkhu cudito codakena codakam na apasadeti ayampi dhammo sovacassakarano. {223.3} Puna caparam avuso bhikkhu cudito codakena codakassa na paccaropeti yampavuso bhikkhu cudito codakena codakassa na paccaropeti ayampi dhammo Sovacassakarano . puna caparam avuso bhikkhu cudito codakena codakassa 1- na annenannam paticarati na bahiddhakatham apanameti na kopanca dosanca appaccayanca patukaroti yampavuso bhikkhu cudito codakena codakassa na annenannam paticarati na bahiddhakatham apanameti na kopanca dosanca appaccayanca patukaroti ayampi dhammo sovacassakarano . puna caparam avuso bhikkhu cudito codakena codakassa na apadane na sampayati yampavuso bhikkhu cudito codakena codakassa na apadane na sampayati ayampi dhammo sovacassakarano . puna caparam avuso bhikkhu amakkhi hoti apalasi yampavuso bhikkhu amakkhi hoti apalasi ayampi dhammo sovacassakarano. {223.4} Puna caparam avuso bhikkhu anissuki hoti amacchari yampavuso bhikkhu anissuki hoti amacchari ayampi dhammo sovacassakarano. Puna caparam avuso bhikkhu asatho hoti amayavi yampavuso bhikkhu asatho hoti amayavi ayampi dhammo sovacassakarano . Puna caparam avuso bhikkhu athaddho hoti anatimani yampavuso bhikkhu athaddho hoti anatimani ayampi dhammo sovacassakarano . Puna caparam avuso bhikkhu asanditthiparamasi hoti anadhanagahi supatinissaggi yampavuso bhikkhu asanditthiparamasi hoti anadhanagahi supatinissaggi ayampi dhammo sovacassakarano . Ime vuccantavuso sovacassakarana dhamma. @Footnote: 1 Ma. Yu. ayam patho natthi. sabbatthapi idisameva. [224] Tatravuso bhikkhuna attanava attanam evam anumanitabbam 1- yo khvayam puggalo papiccho papikanam icchanam vasangato ayam me puggalo appiyo amanapo ahanceva kho panassam papiccho papikanam icchanam vasangato aham passam paresam appiyo amanapoti . Evam janantenavuso bhikkhuna na papiccho bhavissami na papikanam icchanam vasangatoti cittam uppadetabbam . yo khvayam puggalo attukkamsako paravambhi ayam me puggalo appiyo amanapo ahanceva kho panassam attukkamsako paravambhi aham passam paresam appiyo amanapoti . evam janantenavuso bhikkhuna anattukkamsako bhavissami aparavambhiti cittam uppadetabbam . yo khvayam puggalo kodhano kodhabhibhuto ayam me puggalo appiyo amanapo ahanceva kho panassam kodhano kodhabhibhuto aham passam paresam appiyo amanapoti . evam janantenavuso bhikkhuna na kodhano bhavissami na kodhabhibhutoti cittam uppadetabbam. {224.1} Yo khvayam puggalo kodhano [2]- kodhahetu upanahi ayam me puggalo appiyo amanapo ahanceva kho panassam kodhano kodhahetu upanahi aham passam paresam appiyo amanapoti . evam janantenavuso bhikkhuna na kodhano bhavissami na kodhahetu upanahiti cittam uppadetabbam. Yo khvayam puggalo kodhano kodhahetu abhisanki ayam me puggalo appiyo amanapo @Footnote: 1 Si. anusasitabbam. Yu. anuminitabbam. 2 Po. kodhabhibhuto. Ahanceva kho panassam kodhano kodhahetu abhisanki . aham passam paresam appiyo amanapoti . evam janantenavuso bhikkhuna na kodhano bhavissami na kodhahetu abhisankiti cittam uppadetabbam . Yo khvayam puggalo kodhano kodhasamantam vacam nicchareta ayam me puggalo appiyo amanapo ahanceva kho panassam kodhano kodhasamantam vacam nicchareta aham passam paresam appiyo amanapoti . Evam janantenavuso bhikkhuna na kodhano bhavissami na kodhasamantam vacam niccharessamiti cittam uppadetabbam . yo khvayam puggalo cudito codakena codakam patippharati ayam me puggalo appiyo amanapo ahanceva kho pana cudito codakena codakam patipphareyyam aham passam paresam appiyo amanapoti . evam janantenavuso bhikkhuna cudito codakena codakam nappatippharissamiti cittam uppadetabbam. {224.2} Yo khvayam puggalo cudito codakena codakam apasadeti ayam me puggalo appiyo amanapo ahanceva kho pana cudito codakena codakam apasadeyyam aham passam paresam appiyo amanapoti . evam janantenavuso bhikkhuna cudito codakena codakam na apasadessamiti cittam uppadetabbam . yo khvayam puggalo cudito codakena codakassa paccaropeti ayam me puggalo appiyo amanapo ahanceva kho pana cudito codakena codakassa paccaropeyyam aham passam paresam appiyo amanapoti . Evam janantenavuso bhikkhuna cudito codakena codakassa na paccaropessamiti cittam uppadetabbam . yo khvayam puggalo cudito codakena codakassa annenannam paticarati bahiddhakatham apanameti kopanca dosanca appaccayanca patukaroti ayam me puggalo appiyo amanapo ahanceva kho pana cudito codakena codakassa annenannam paticareyyam bahiddhakatham apanameyyam kopanca dosanca appaccayanca patukareyyam aham passam paresam appiyo amanapoti . evam janantenavuso bhikkhuna cudito codakena na annenannam paticarissami na bahiddhakatham apanamessami na kopanca dosanca appaccayanca patukarissamiti cittam uppadetabbam . yo khvayam puggalo cudito codakena apadane na sampayati ayam me puggalo appiyo amanapo ahanceva kho pana cudito codakena apadane na sampayeyyam aham passam paresam appiyo amanapoti . Evam janantenavuso bhikkhuna cudito codakena na apadane na sappayissamiti cittam uppadetabbam. {224.3} Yo khvayam puggalo makkhi palasi ayam me puggalo appiyo amanapo ahanceva kho panassam makkhi palasi aham passam paresam appiyo amanapoti . evam janantenavuso bhikkhuna amakkhi bhavissami apalasiti cittam uppadetabbam . yo khvayam puggalo issuki macchari ayam me puggalo appiyo amanapo ahanceva kho Panassam issuki macchari aham passam paresam appiyo amanapoti . Evam janantenavuso bhikkhuna anissuki bhavissami amacchariti cittam uppadetabbam . yo khvayam puggalo satho mayavi ayam me puggalo appiyo amanapo ahanceva kho panassam satho mayavi aham passam paresam appiyo amanapoti . evam janantenavuso bhikkhuna asatho bhavissami amayaviti cittam uppadetabbam. {224.4} Yo khvayam puggalo thaddho atimani ayam me puggalo appiyo amanapo ahanceva kho panassam thaddho atimani aham passam paresam appiyo amanapoti . evam janantenavuso bhikkhuna athaddho bhavissami anatimaniti cittam uppadetabbam . yo khvayam puggalo sanditthiparamasi adhanagahi duppatinissaggi ayam me puggalo appiyo amanapo ahanceva kho panassam sanditthiparamasi adhanagahi duppatinissaggi aham passam paresam appiyo amanapoti . evam janantenavuso bhikkhuna asanditthiparamasi bhavissami anadhanagahi supatinissaggiti cittam uppadetabbam. [225] Tatravuso bhikkhuna attanava attanam evam paccavekkhitabbam kinnukhomhi papiccho papikanam icchanam vasangatoti . Sace avuso bhikkhu paccavekkhamano evam janati papiccho khomhi papikanam icchanam vasangatoti tenavuso bhikkhuna tesamyeva papakanam akusalanam dhammanam pahanaya vayamitabbam . sace panavuso bhikkhu Paccavekkhamano evam janati na khomhi papiccho na papikanam icchanam vasangatoti tenavuso bhikkhuna teneva pitipamojjena vihatabbam ahorattanusikkhina kusalesu dhammesu. {225.1} Puna caparam avuso bhikkhuna attanava attanam evam paccavekkhitabbam kinnukhomhi attukkamsako paravambhiti . sace avuso bhikkhu paccavekkhamano evam janati attukkamsako khomhi paravambhiti tenavuso bhikkhuna tesamyeva papakanam akusalanam dhammanam pahanaya vayamitabbam . sace panavuso bhikkhu paccavekkhamano evam janati anattukkamsako khomhi aparavambhiti tenavuso bhikkhuna teneva pitipamojjena vihatabbam ahorattanusikkhina kusalesu dhammesu. {225.2} Puna caparam avuso bhikkhuna attanava attanam evam paccavekkhitabbam kinnukhomhi kodhano kodhabhibhutoti . sace avuso bhikkhu paccavekkhamano evam janati kodhano khomhi kodhabhibhutoti tenavuso bhikkhuna tesamyeva papakanam akusalanam dhammanam pahanaya vayamitabbam. Sace panavuso bhikkhu paccavekkhamano evam janati na khomhi kodhano na kodhabhibhutoti tenavuso bhikkhuna teneva pitipamojjena vihatabbam ahorattanusikkhina kusalesu dhammesu. {225.3} Puna caparam avuso bhikkhuna attanava attanam evam paccavekkhitabbam kinnukhomhi kodhano kodhahetu upanahiti. Sace avuso bhikkhu paccavekkhamano evam janati kodhano khomhi kodhahetu upanahiti tenavuso bhikkhuna Tesamyeva papakanam akusalanam dhammanam pahanaya vayamitabbam . Sace panavuso bhikkhu paccavekkhamano evam janati na khomhi kodhano na kodhahetu upanahiti tenavuso bhikkhuna teneva pitipamojjena vihatabbam ahorattanusikkhina kusalesu dhammesu. {225.4} Puna caparam avuso bhikkhuna attanava attanam evam paccavekkhitabbam kinnukhomhi kodhano kodhahetu abhisankiti . Sace avuso bhikkhu paccavekkhamano evam janati kodhano khomhi kodhahetu abhisankiti tenavuso bhikkhuna tesamyeva papakanam akusalanam dhammanam pahanaya vayamitabbam . sace panavuso bhikkhu paccavekkhamano evam janati na khomhi kodhano na kodhahetu abhisankiti tenavuso bhikkhuna teneva pitipamojjena vihatabbam ahorattanusikkhina kusalesu dhammesu. {225.5} Puna caparam avuso bhikkhuna attanava attanam evam paccavekkhitabbam kinnukhomhi kodhano kodhasamantam vacam niccharetati . Sace avuso bhikkhu paccavekkhamano evam janati kodhano khomhi kodhasamantam vacam niccharetati tenavuso bhikkhuna tesamyeva papakanam akusalanam dhammanam pahanaya vayamitabbam . sace panavuso bhikkhu paccavekkhamano evam janati na khomhi kodhano na kodhasamantam vacam niccharetati tenavuso bhikkhuna teneva pitipamojjena vihatabbam ahorattanusikkhina kusalesu dhammesu. {225.6} Puna caparam avuso bhikkhuna attanava attanam evam paccavekkhitabbam kinnukhomhi cudito codakena Codakam patippharamiti . sace avuso bhikkhu paccavekkhamano evam janati cudito khomhi codakena codakam patippharamiti tenavuso bhikkhuna tesamyeva papakanam akusalanam dhammanam pahanaya vayamitabbam. Sace panavuso bhikkhu paccavekkhamano evam janati cudito khomhi codakena codakam na patippharamiti tenavuso bhikkhuna teneva pitipamojjena vihatabbam ahorattanusikkhina kusalesu dhammesu. {225.7} Puna caparam avuso bhikkhuna attanava attanam evam paccavekkhitabbam kinnukhomhi cudito codakena codakam apasademiti . Sace avuso bhikkhu paccavekkhamano evam janati cudito khomhi codakena codakam apasademiti tenavuso bhikkhuna tesamyeva papakanam akusalanam dhammanam pahanaya vayamitabbam . sace panavuso bhikkhu paccavekkhamano evam janati cudito khomhi codakena codakam na apasademiti tenavuso bhikkhuna teneva pitipamojjena vihatabbam ahorattanusikkhina kusalesu dhammesu. {225.8} Puna caparam avuso bhikkhuna attanava attanam evam paccavekkhitabbam kinnukhomhi cudito codakena codakassa paccaropemiti. Sace avuso bhikkhu paccavekkhamano evam janati cudito khomhi codakena codakassa paccaropemiti tenavuso bhikkhuna tesamyeva papakanam akusalanam dhammanam pahanaya vayamitabbam . sace panavuso bhikkhu paccavekkhamano evam janati cudito khomhi codakena codakassa na paccaropemiti tenavuso bhikkhuna teneva Pitipamojjena vihatabbam ahorattanusikkhina kusalesu dhammesu. {225.9} Puna caparam avuso bhikkhuna attanava attanam evam paccavekkhitabbam kinnukhomhi cudito codakena annenannam paticarami bahiddhakatham apanamemi kopanca dosanca appaccayanca patukaromiti . Sace avuso bhikkhu paccavekkhamano evam janati cudito khomhi codakena annenannam paticarami bahiddhakatham apanamemi kopanca dosanca appaccayanca patukaromiti tenavuso bhikkhuna tesamyeva papakanam akusalanam dhammanam pahanaya vayamitabbam . sace panavuso bhikkhu paccavekkhamano evam janati cudito khomhi codakena annenannam na paticarami na bahiddhakatham apanamemi na kopanca dosanca appaccayanca patukaromiti tenavuso bhikkhuna teneva pitipamojjena vihatabbam ahorattanusikkhina kusalesu dhammesu. {225.10} Puna caparam avuso bhikkhuna attanava attanam evam paccavekkhitabbam kinnukhomhi cudito codakena apadane na sampayamiti. Sace avuso bhikkhu paccavekkhamano evam janati cudito khomhi codakena apadane na sampayamiti tenavuso bhikkhuna tesamyeva papakanam akusalanam dhammanam pahanaya vayamitabbam . sace panavuso bhikkhu paccavekkhamano evam janati cudito khomhi codakena na 1- apadane na 1- sampayamiti tenavuso bhikkhuna teneva pitipamojjena vihatabbam ahorattanusikkhina kusalesu dhammesu. @Footnote: 1 Ma. nasaddadvayam natthi. {225.11} Puna caparam avuso bhikkhuna attanava attanam evam paccavekkhitabbam kinnukhomhi makkhi palasiti. Sace avuso bhikkhu paccavekkhamano evam janati makkhi khomhi palasiti tenavuso bhikkhuna tesamyeva papakanam akusalanam dhammanam pahanaya vayamitabbam sace panavuso bhikkhu paccavekkhamano evam janati amakkhi khomhi apalasiti tenavuso bhikkhuna teneva pitipamojjena vihatabbam ahorattanusikkhina kusalesu dhammesu. {225.12} Puna caparam avuso bhikkhuna attanava attanam evam paccavekkhitabbam kinnukhomhi issuki macchariti . sace avuso bhikkhu paccavekkhamano evam janati issuki khomhi macchariti tenavuso bhikkhuna tesamyeva papakanam akusalanam dhammanam pahanaya vayamitabbam . sace panavuso bhikkhu paccavekkhamano evam janati anissuki khomhi amacchariti tenavuso bhikkhuna teneva pitipamojjena vihatabbam ahorattanusikkhina kusalesu dhammesu. {225.13} Puna caparam avuso bhikkhuna attanava attanam evam paccavekkhitabbam kinnukhomhi satho mayaviti . sace avuso bhikkhu paccavekkhamano evam janati satho khomhi mayaviti tenavuso bhikkhuna tesamyeva papakanam akusalanam dhammanam pahanaya vayamitabbam . sace panavuso bhikkhu paccavekkhamano evam janati asatho khomhi amayaviti tenavuso bhikkhuna teneva pitipamojjena vihatabbam ahorattanusikkhina kusalesu dhammesu. {225.14} Puna caparam avuso bhikkhuna attanava attanam evam Paccavekkhitabbam kinnukhomhi thaddho atimaniti . sace avuso bhikkhu paccavekkhamano evam janati thaddho khomhi atimaniti tenavuso bhikkhuna tesamyeva papakanam akusalanam dhammanam pahanaya vayamitabbam . sace panavuso bhikkhu paccavekkhamano evam janati athaddho khomhi anatimaniti tenavuso bhikkhuna teneva pitipamojjena vihatabbam ahorattanusikkhina kusalesu dhammesu. {225.15} Puna caparam avuso bhikkhuna attanava attanam evam paccavekkhitabbam kinnukhomhi sanditthiparamasi adhanagahi duppatinissaggiti . sace avuso bhikkhu paccavekkhamano evam janati sanditthiparamasi khomhi adhanagahi duppatinissaggiti tenavuso bhikkhuna tesamyeva papakanam akusalanam dhammanam pahanaya vayamitabbam. Sace panavuso bhikkhu paccavekkhamano evam janati asanditthiparamasi khomhi anadhanagahi supatinissaggiti tenavuso bhikkhuna teneva pitipamojjena vihatabbam ahorattanusikkhina kusalesu dhammesu. {225.16} Sace avuso bhikkhu paccavekkhamano sabbepime papake akusale dhamme appahine attani samanupassati tenavuso bhikkhuna sabbesamyeva imesam papakanam akusalanam dhammanam pahanaya vayamitabbam . sace panavuso bhikkhu paccavekkhamano sabbepime papake akusale dhamme pahine attani samanupassati tenavuso bhikkhuna teneva pitipamojjena vihatabbam ahorattanusikkhina kusalesu dhammesu. {225.17} Seyyathapi avuso itthi va puriso va daharo yuva mandanakajatiko adase va parisuddhe pariyodate acche va udakapatte sakamukhanimittam paccavekkhamano sace tattha passati rajam va anganam va tasseva rajassa va anganassa va pahanaya vayamati no ce tattha passati rajam va anganam va teneva attamano hoti labha vata me parisuddham vata meti evameva kho avuso sace bhikkhu paccavekkhamano sabbepime papake akusale dhamme appahine attani samanupassati tenavuso bhikkhuna sabbesamyeva imesam papakanam akusalanam dhammanam pahanaya vayamitabbam . sace panavuso bhikkhu paccavekkhamano sabbepime papake akusale dhamme pahine attani samanupassati tenavuso bhikkhuna teneva pitipamojjena vihatabbam ahorattanusikkhina kusalesu dhammesuti. Idamavocayasma mahamoggallano attamana te bhikkhu ayasmato mahamoggallanassa bhasitam abhinandunti. Anumanasuttam nitthitam pancamam. ----------- Cetokhilasuttam [226] Evamme sutam ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tatra kho bhagava bhikkhu amantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhu bhagavato paccassosum. [227] Bhagava etadavoca yassakassaci bhikkhave bhikkhuno panca cetokhila appahina panca cetaso vinibandha asamucchinna so vatimasmim dhammavinaye vuddhim virulhim vepullam apajjissatiti netam thanam vijjati. [228] Katamassa panca cetokhila appahina honti . idha bhikkhave bhikkhu satthari kankhati vicikicchati nadhimuccati na sampasidati . Yo so bhikkhave bhikkhu satthari kankhati vicikicchati nadhimuccati na sampasidati tassa cittam na namati atappaya anuyogaya sataccaya padhanaya . yassa cittam na namati atappaya anuyogaya sataccaya padhanaya evamassayam pathamo cetokhilo appahino hoti. {228.1} Puna caparam bhikkhave bhikkhu dhamme kankhati vicikicchati nadhimuccati na sampasidati .pe. sanghe kankhati vicikicchati nadhimuccati na sampasidati .pe. sikkhaya kankhati vicikicchati nadhimuccati na sampasidati . yo so bhikkhave bhikkhu sikkhaya kankhati vicikicchati nadhimuccati na sampasidati tassa cittam na Namati atappaya anuyogaya sataccaya padhanaya . yassa cittam na namati atappaya anuyogaya sataccaya padhanaya evamassayam catuttho cetokhilo appahino hoti. {228.2} Puna caparam bhikkhave bhikkhu sabrahmacarisu kupito hoti anattamano ahatacitto khilajato . yo so bhikkhave bhikkhu sabrahmacarisu kupito hoti anattamano ahatacitto khilajato tassa cittam na namati atappaya anuyogaya sataccaya padhanaya . yassa cittam na namati atappaya anuyogaya sataccaya padhanaya evamassayam pancamo cetokhilo appahino hoti. Imassa panca cetokhila appahina honti. [229] Katamassa panca cetaso vinibandha asamucchinna honti. Idha bhikkhave bhikkhu kame avitarago hoti avigatacchando avigatapemo avigatapipaso avigataparilaho avigatatanho . yo so bhikkhave bhikkhu kame avitarago hoti avigatacchando avigatapemo avigatapipaso avigataparilaho avigatatanho tassa cittam na namati atappaya anuyogaya sataccaya padhanaya . yassa cittam .pe. padhanaya evamassayam pathamo cetaso vinibandho asamucchinno hoti. {229.1} Puna caparam bhikkhave bhikkhu kaye avitarago hoti .pe. Rupe avitarago hoti avigatacchando avigatapemo avigatapipaso avigataparilaho avigatatanho . yo so bhikkhave bhikkhu rupe avitarago hoti .pe. evamassayam tatiyo cetalo vinibandho Asamucchinno hoti. {229.2} Puna caparam bhikkhave bhikkhu yavadattham udaravadehakam bhunjitva seyyasukham passasukham middhasukham anuyunjanto viharati . Yo so bhikkhave bhikkhu yavadattham udaravadehakam bhunjitva seyyasukham passasukham middhasukham anuyunjanto viharati tassa cittam na namati atappaya anuyogaya sataccaya padhanaya . yassa cittam na namati atappaya anuyogaya sataccaya padhanaya evamassayam catuttho cetaso vinibandho asamucchinno hoti. {229.3} Puna caparam bhikkhave bhikkhu annataram devanikayam panidhaya brahmacariyam carissati 1- iminaham silena va vattena va tapena va brahmacariyena va devo va bhavissami devannataro vati . Yo so bhikkhave bhikkhu annataram devanikayam panidhaya brahmacariyam carissati 2- iminaham silena va vattena va tapena va brahmacariyena va devo va bhavissami devannataro vati tassa cittam na namati atappaya anuyogaya sataccaya padhanaya. {229.4} Yassa cittam na namati atappaya anuyogaya sataccaya padhanaya evamassayam pancamo cetaso vinibandho asamucchinno hoti. Imassa panca cetaso vinibandha asamucchinna honti . yassa kassaci bhikkhave bhikkhuno ime panca cetokhila appahina ime panca cetaso vinibandha asamucchinna honti 3- so vatimasmim dhammavinaye vuddhim virulhim vepullam apajjissatiti netam thanam vijjati. @Footnote: 1-2 Ma. Yu. carati. 3 Ma. Yu. ayam patho natthi. [230] Yassakassaci bhikkhave bhikkhuno panca cetokhila pahina panca cetaso vinibandha samucchinna so vatimasmim dhammavinaye vuddhim virulhim vepullam apajjissatiti thanametam vijjati. [231] Katamassa panca cetokhila pahina honti . idha bhikkhave bhikkhu satthari na kankhati na vicikicchati adhimuccati sampasidati . Yo so bhikkhave bhikkhu satthari na kankhati na vicikicchati adhimuccati sampasidati tassa cittam namati atappaya anuyogaya sataccaya padhanaya . yassa cittam namati atappaya anuyogaya sataccaya padhanaya evamassayam pathamo cetokhilo pahino hoti. {231.1} Puna caparam bhikkhave bhikkhu dhamme na kankhati na vicikicchati adhimuccati sampasidati .pe. sanghe na kankhati na vicikicchati adhimuccati sampasidati .pe. sikkhaya na kankhati na vicikicchati adhimuccati sampasidati . yo so bhikkhave bhikkhu sikkhaya na kankhati na vicikicchati adhimuccati sampasidati tassa cittam namati .pe. evamassayam catuttho cetokhilo pahino hoti. {231.2} Puna caparam bhikkhave bhikkhu sabrahmacarisu na kupito hoti na anattamano 1- na ahatacitto na khilajato. Yo so bhikkhave bhikkhu sabrahmacarisu na kupito hoti na anattamano 1- na ahatacitto 2- na khilajato tassa cittam namati atappaya anuyogaya sataccaya padhanaya. Yassa cittam namati atappaya anuyogaya sataccaya padhanaya @Footnote: 1 Yu. attamano 2 Ma. Yu. anahatacitto akhilajato. Evamassayam pancamo cetokhilo pahino hoti . imassa panca cetokhila pahina honti. [232] Katamassa panca cetaso vinibandha susamucchinna honti. Idha bhikkhave bhikkhu kame vitarago hoti vigatacchando vigatapemo vigatapipaso vigataparilaho vigatatanho . yo so bhikkhave bhikkhu kame vitarago hoti vigatacchando vigatapemo vigatapipaso vigataparilaho vigatatanho tassa cittam namati atappaya anuyogaya sataccaya padhanaya yassa cittam namati atappaya anuyogaya sataccaya padhanaya evamassayam pathamo cetaso vinibandho susamucchinno hoti. {232.1} Puna caparam bhikkhave bhikkhu kaye vitarago hoti .pe. Rupe vitarago hoti .pe. puna caparam bhikkhave bhikkhu na yavadattham udaravadehakam bhunjitva seyyasukham passasukham middhasukham ananuyunjanto 1- viharati . yo so bhikkhave bhikkhu na yavadattham udaravadehakam bhunjitva seyyasukham passasukham middhasukham ananuyunjanto 2- viharati tassa cittam namati atappaya anuyogaya sataccaya padhanaya yassa cittam namati atappaya anuyogaya sataccaya padhanaya evamassayam catuttho cetaso vinibandho susamucchinno hoti. {232.2} Puna caparam bhikkhave bhikkhu na annataram devanikayam panidhaya brahmacariyam carissati 3- iminaham silena va vattena va tapena va brahmacariyena va devo va bhavissami @Footnote: 1-2 Ma. Yu. anuyutto. 3 Ma. Yu. carati. Devannataro vati . yo so bhikkhave bhikkhu na annataram devanikayam panidhaya brahmacariyam carissati iminaham silena va vattena va tapena va brahmacariyena va devo va bhavissami devannataro vati tassa cittam namati atappaya anuyogaya sataccaya padhanaya yassa cittam namati atappaya anuyogaya sataccaya padhanaya evamassayam pancamo cetaso vinibandho susamucchinno hoti . imassa panca cetaso vinibandha susamucchinna honti . yassa kassaci bhikkhave bhikkhuno ime panca cetokhila pahina ime panca cetaso vinibandha susamucchinna honti . So vatimasmim dhammavinaye vuddhim virulhim vepullam apajjissatiti thanametam vijjati. [233] So chandasamadhipadhanasankharasamannagatam iddhipadam bhaveti viriyasamadhicittasamadhivimamsasamadhipadhanasankharasamannagatam iddhipadam bhaveti ussolhiyeva pancami . sa kho so bhikkhave evam ussolhi pannarasangasamannagato bhikkhu bhabbo abhinibbhidaya bhabbo sambodhaya bhabbo anuttarassa yogakkhemassa adhigamaya . seyyathapi bhikkhave kukkutiya andani attha va dasa va dvadasa va tanassu kukkutiya samma adhisayitani samma pariseditani samma paribhavitani . kincapi tassa kukkutiya na evam iccha uppajjeyya aho vatime kukkutapotaka padanakhasikhaya va mukhatundakena va Andakosam padaletva sotthina abhinibbhijjeyyunti atha kho bhabba va te kukkutapotaka padanakhasikhaya va mukhatundakena va andakosam padaletva sotthina abhinibbhijjitum evameva kho bhikkhave evam ussolhipannarasangasamannagato bhikkhu bhabbo abhinibbhidaya bhabbo sambodhaya bhabbo anuttarassa yogakkhemassa adhigamayati. Idamavoca bhagava attamana te bhikkhu bhagavato bhasitam abhinandunti. Cetokhilasuttam nitthitam chattham. ------------ Vanapatthasuttam [234] Evamme sutam ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tatra kho bhagava bhikkhu amantesi bhikkhavoti . bhadanteti te bhikkhu bhagavato paccassosum . Bhagava etadavoca vanapatthapariyayam vo bhikkhave desissami tam sunatha sadhukam manasikarotha bhasissamiti . evam bhanteti kho te bhikkhu bhagavato paccassosum. [235] Bhagava etadavoca idha bhikkhave bhikkhu annataram vanapattham upanissaya viharati tassa tam vanapattham upanissaya viharato anupatthita ceva sati na upatthati asamahitanca cittam na samadhiyati apparikkhina ca asava na parikkhayam gacchanti ananuppattanca anuttaram yogakkhemam nanupapunati ye cime pabbajitena jivitaparikkhara samudanetabba civarapindapatasenasana- gilanapaccayabhesajjaparikkhara te kasirena samudagacchanti. {235.1} Tena bhikkhave bhikkhuna iti patisancikkhitabbam aham kho imam vanapattham upanissaya viharami tassa me imam vanapattham upanissaya viharato anupatthita ceva sati na upatthati asamahitanca cittam na samadhiyati apparikkhina ca asava na parikkhayam gacchanti ananuppattanca anuttaram yogakkhemam nanupapunami ye cime pabbajitena jivitaparikkhara Samudanetabba civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkhara te kasirena samudagacchantiti . tena bhikkhave bhikkhuna rattibhagam va divasabhagam va tamha vanapattha pakkamitabbam na vatthabbam. [236] Idha pana bhikkhave bhikkhu annataram vanapattham upanissaya viharati tassa tam vanapattham upanissaya viharato anupatthita ceva sati na upatthati asamahitanca cittam na samadhiyati apparikkhina ca asava na parikkhayam gacchanti ananuppattanca anuttaram yogakkhemam nanupapunati ye ca kho ime pabbajitena jivitaparikkhara samudanetabba civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkhara te appakasirena samudagacchanti. {236.1} Tena bhikkhave bhikkhuna iti patisancikkhitabbam aham kho imam vanapattham upanissaya viharami tassa me imam vanapattham upanissaya viharato anupatthita ceva sati na upatthati asamahitanca cittam na samadhiyati apparikkhina ca asava na parikkhayam gacchanti ananuppattanca anuttaram yogakkhemam nanupapunami ye ca kho ime pabbajitena jivitaparikkhara samudanetabba civarapindapatasenasanagilana- paccayabhesajjaparikkhara te appakasirena samudagacchanti na kho panaham civarahetu agarasma anagariyam pabbajito na pindapatahetu na senasanahetu na gilanapaccayabhesajjaparikkharahetu agarasma anagariyam pabbajito atha ca pana me Imam vanapattham upanissaya viharato anupatthita ceva sati na upatthati asamahitanca cittam na samadhiyati apparikkhina ca asava na parikkhayam gacchanti ananuppattanca anuttaram yogakkhemam nanupapunamiti . Tena bhikkhave bhikkhuna sankhapi tamha vanapattha pakkamitabbam na vatthabbam. [237] Idha bhikkhave bhikkhu annataram vanapattham upanissaya viharati tassa tam vanapattham upanissaya viharato anupatthita ceva sati upatthati asamahitanca cittam samadhiyati apparikkhina ca asava parikkhayam gacchanti ananuppattanca anuttaram yogakkhemam anupapunati ye ca kho ime pabbajitena jivitaparikkhara samudanetabba civarapindapata- senasanagilanapaccayabhesajjaparikkhara te kasirena samuda gacchanti tena bhikkhave bhikkhuna iti patisancikkhitabbam aham kho imam vanapattham upanissaya viharami tassa me imam vanapattham upanissaya viharato anupatthita ceva sati upatthati asamahitanca cittam samadhiyati apparikkhina ca asava parikkhayam gacchanti ananuppattanca anuttaram yogakkhemam anupapunami . ye ca kho ime pabbajitena jivitaparikkhara samudanetabba civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkhara te kasirena samudagacchanti . na kho panaham civarahetu agarasma anagariyam pabbajito na pindapatahetu na senasanahetu na gilanapaccayabhesajjaparikkharahetu agarasma anagariyam Pabbajito atha ca pana me imam vanapattham upanissaya viharato anupatthita ceva sati upatthati asamahitanca cittam samadhiyati apparikkhina ca asava parikkhayam gacchanti ananuppattanca anuttaram yogakkhemam anupapunamiti . tena bhikkhave bhikkhuna sankhapi tasmim vanapatthe vatthabbam na pakkamitabbam. [238] Idha pana bhikkhave bhikkhu annataram vanapattham upanissaya viharati tassa tam vanapattham upanissaya viharato anupatthita ceva sati upatthati asamahitanca cittam samadhiyati apparikkhina ca asava parikkhayam gacchanti ananuppattanca anuttaram yogakkhemam anupapunati ye ca kho ime pabbajitena jivitaparikkhara samudanetabba civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkhara te appakasirena samudagacchanti. {238.1} Tena bhikkhave bhikkhuna iti patisancikkhitabbam aham kho imam vanapattham upanissaya viharami tassa me imam vanapattham upanissaya viharato anupatthita ceva sati upatthati asamahitanca cittam samadhiyati apparikkhina ca asava parikkhayam gacchanti ananuppattanca anuttaram yogakkhemam anupapunami ye ca kho ime pabbajitena jivitaparikkhara samudanetabba civarapindapatasenasanagilanapaccaya- bhesajjaparikkhara te appakasirena samudagacchantiti . tena bhikkhave bhikkhuna yavajivampi tasmim vanapatthe vatthabbam na pakkamitabbam. [239] Idha bhikkhave bhikkhu annataram gamam upanissaya Viharati .pe. annataram nigamam upanissaya viharati .pe. annataram nagaram upanissaya viharati .pe. annataram janapadam upanissaya viharati .pe. Annataram puggalam upanissaya viharati tassa tam puggalam upanissaya viharato anupatthita ceva sati na upatthati asamahitanca cittam na samadhiyati apparikkhina ca asava na parikkhayam gacchanti ananuppattanca anuttaram yogakkhemam nanupapunati ye cime pabbajitena jivitaparikkhara samudanetabba civarapindapatasenasana- gilanapaccayabhesajjaparikkhara te kasirena samudagacchanti. {239.1} Tena bhikkhave bhikkhuna iti patisancikkhitabbam aham kho imam puggalam upanissaya viharami tassa me imam puggalam upanissaya viharato anupatthita ceva sati na upatthati asamahitanca cittam na samadhiyati apparikkhina ca asava na parikkhayam gacchanti ananuppattanca anuttaram yogakkhemam nanupapunami ye cime 1- pabbajitena jivitaparikkhara samudanetabba civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkhara te kasirena samudagacchantiti . tena bhikkhave bhikkhuna rattibhagam va divasabhagam va so puggalo anapuccha pakkamitabbo 2- nanubandhitabbo. [240] Idha pana bhikkhave bhikkhu annataram puggalam upanissaya viharati tassa tam puggalam upanissaya viharato anupatthita ceva sati na upatthati asamahitanca cittam na samadhiyati apparikkhina @Footnote: 1 Po. Ma. ye ca kho ime. 2 Ma. pakkamitabbam. sabbattha idisameva. Ca asava na parikkhayam gacchanti ananuppattanca anuttaram yogakkhemam nanupapunati ye ca kho ime pabbajitena jivitaparikkhara samudanetabba civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkhara te appakasirena samudagacchanti. {240.1} Tena bhikkhave bhikkhuna iti patisancikkhitabbam aham kho imam puggalam upanissaya viharami tassa me imam puggalam upanissaya viharato anupatthita ceva sati na upatthati asamahitanca cittam na samadhiyati apparikkhina ca asava na parikkhayam gacchanti ananuppattanca anuttaram yogakkhemam nanupapunami ye ca kho ime pabbajitena jivitaparikkhara samudanetabba civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkhara te appakasirena samudagacchanti na kho panaham civarahetu agarasma anagariyam pabbajito na pindapatahetu na senasanahetu na gilanapaccayabhesajjaparikkharahetu agarasma anagariyam pabbajito atha ca pana me imam puggalam upanissaya viharato anupatthita ceva sati na upatthati asamahitanca cittam na samadhiyati apparikkhina ca asava na parikkhayam gacchanti ananuppattanca anuttaram yogakkhemam nanupapunamiti . tena bhikkhave bhikkhuna sankhapi so puggalo anapuccha pakkamitabbo nanubandhitabbo. [241] Idha bhikkhave bhikkhu annataram puggalam upanissaya viharati tassa tam puggalam upanissaya viharato anupatthita ceva sati upatthati Asamahitanca cittam samadhiyati apparikkhina ca asava parikkhayam gacchanti ananuppattanca anuttaram yogakkhemam anupapunati ye ca kho ime pabbajitena jivitaparikkhara samudanetabba civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkhara te kasirena samudagacchanti . tena bhikkhave bhikkhuna iti patisancikkhitabbam aham kho imam puggalam upanissaya viharami tassa me imam puggalam upanissaya viharato anupatthita ceva sati upatthati asamahitanca cittam samadhiyati apparikkhina ca asava parikkhayam gacchanti ananuppattanca anuttaram yogakkhemam anupapunami ye ca kho ime pabbajitena jivitaparikkhara samudanetabba civarapindapatasenasana- gilanapaccayabhesajjaparikkhara te kasirena samudagacchanti na kho panaham civarahetu agarasma anagariyam pabbajito na pindapatahetu na senasanahetu na gilanapaccayabhesajjaparikkharahetu agarasma anagariyam pabbajito atha ca pana me imam puggalam upanissaya viharato anupatthita ceva sati upatthati asamahitanca cittam samadhiyati apparikkhina ca asava parikkhayam gacchanti ananuppattanca anuttaram yogakkhemam anupapunamiti . tena bhikkhave bhikkhuna sankhapi so puggalo anubandhitabbo na pakkamitabbam. [242] Idha pana bhikkhave bhikkhu annataram puggalam upanissaya viharati tassa tam puggalam upanissaya viharato anupatthita ceva Sati upatthati asamahitanca cittam samadhiyati apparikkhina ca asava parikkhayam gacchanti ananuppattanca anuttaram yogakkhemam anupapunati ye ca kho ime pabbajitena jivitaparikkhara samudanetabba civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkhara te appakasirena samudagacchanti. {242.1} Tena bhikkhave bhikkhuna iti patisancikkhitabbam aham kho imam puggalam upanissaya viharami tassa me imam puggalam upanissaya viharato anupatthita ceva sati upatthati asamahitanca cittam samadhiyati apparikkhina ca asava parikkhayam gacchanti ananuppattanca anuttaram yogakkhemam anupapunami ye ca kho ime pabbajitena jivitaparikkhara samudanetabba civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkhara te appakasirena samudagacchantiti . tena bhikkhave bhikkhuna yavajivampi so puggalo anubandhitabbo na pakkamitabbam api samujjamanenapiti 1-. Idamavoca bhagava attamana te bhikkhu bhagavato bhasitam abhinandunti. Vanapatthasuttam nitthitam sattamam. ----------- @Footnote: 1 Ma. Yu. panujjamanenapiti. Madhupindikasuttam [243] Evamme sutam ekam samayam bhagava sakkesu viharati kapilavatthusmim nigrodharame . atha kho bhagava pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya kapilavatthum pindaya pavisi . Kapilavatthusmim pindaya caritva pacchabhattam pindapatapatikkanto yena mahavanam tenupasankami divaviharaya mahavanam ajjhogahetva veluvalatthikaya mule divaviharam nisidi . dandapanipi kho sakko janghaviharam anucankamamano anuvicaramano yena mahavanam tenupasankami mahavanam ajjhogahetva yena veluvalatthika yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavata saddhim sammodi sammodaniyam katham saraniyam vitisaretva dandamolubbha ekamantam atthasi. {243.1} Ekamantam thito kho dandapani sakko bhagavantam etadavoca kimvadi samano kimakkhayiti. Yathavadi kho avuso sadevake loke samarake sabrahmake sassamanabrahmaniya pajaya sadevamanussaya na kenaci loke viggayha titthati yatha ca pana kamehi visamyuttam viharantam tam brahmanam akathamkathim chinnakukkuccam bhavabhave vitatanham sanna nanusentiti evamvadi kho aham avuso evamakkhayiti . evam vutte dandapani sakko sisam okampetva jivham nillaletva tivisakham Nalatikam nalate vutthapetva dandamolubbha pakkami. [244] Atha kho bhagava sayanhasamayam patisallana vutthito yena nigrodharamo tenupasankami upasankamitva pannatte asane nisidi . nisajja kho bhagava bhikkhu amantesi idhaham bhikkhave pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya kapilavatthum pindaya pavisim kapilavatthusmim pindaya caritva pacchabhattam pindapatapatikkanto yena mahavanam tenupasankamim divaviharaya mahavanam ajjhogahetva veluvalatthikaya mule divaviharam nisidim. {244.1} Dandapanipi kho bhikkhave sakko janghaviharam anucankamamano anuvicaramano yena mahavanam tenupasankami mahavanam ajjhogahetva yena veluvalatthika yenaham tenupasankami upasankamitva mama saddhim sammodi sammodaniyam katham saraniyam vitisaretva dandamolubbha ekamantam atthasi . ekamantam thito kho bhikkhave dandapani sakko mam etadavoca kimvadi samano kimakkhayiti evam vutte aham bhikkhave dandapanim sakkam etadavocam yathavadi kho avuso sadevake loke samarake sabrahmake sassamanabrahmaniya pajaya sadevamanussaya na kenaci loke viggayha titthati yatha ca pana kamehi visamyuttam viharantam tam brahmanam akathamkathim chinnakukkuccam bhavabhave vitatanham sanna nanusentiti 1- evamvadi kho aham avuso evamakkhayiti . evam vutte bhikkhave dandapani sakko @Footnote: 1 Ma. Yu. nanusenti. Sisam okampetva jivham nillaletva tivisakham nalatikam nalate vutthapetva dandamolubbha pakkamiti. [245] Evam vutte annataro bhikkhu bhagavantam etadavoca kimvadi pana bhante bhagava sadevake loke samarake sabrahmake sassamanabrahmaniya pajaya sadevamanussaya na kenaci loke viggayha titthati katham 1- pana bhante kamehi visamyuttam viharantam tam brahmanam akathamkathim chinnakukkuccam bhavabhave vitatanham sanna nanusentiti . yatonidanam bhikkhu purisam papancasannasankha samudacaranti ettha ce natthi abhinanditabbam abhivaditabbam ajjhositabbam esevanto raganusayanam esevanto patighanusayanam esevanto ditthanusayanam esevanto vicikicchanusayanam esevanto mananusayanam esevanto bhavaraganusayanam esevanto avijjanusayanam esevanto dandadanasatthadanakalahaviggahavivadatuvamtuvapesunna- musavadanam 2- etthete papaka akusala dhamma aparisesa nirujjhantiti . idamavoca bhagava idam vatvana sugato utthayasana viharam pavisi. [246] Atha kho tesam bhikkhunam acirapakkantassa bhagavato etadahosi idam kho no avuso bhagava sankhittena uddesam uddisitva vittharena attham avibhajitva utthayasana viharam pavittho yatonidanam bhikkhu purisam papancasannasankha samudacaranti ettha ce natthi @Footnote: 1 Ma. Yu. kathanca pana. 2 Po. Ma. tuvamtuvam. Yu. tuvantuva. Abhinanditabbam abhivaditabbam ajjhositabbam esevanto raganusayanam esevanto patighanusayanam esevanto vicikicchanusayanam esevanto mananusayanam esevanto bhavaraganusayanam esevanto avijjanusayanam esevanto dandadanasatthadanakalahaviggahavivadatuvamtuva- pesunnamusavadanam etthete papaka akusala dhamma aparisesa nirujjhantiti ko nu kho imassa bhagavata sankhittena uddesassa udditthassa vittharena attham avibhattassa vittharena attham vibhajeyyati. {246.1} Atha kho tesam bhikkhunam etadahosi ayam kho ayasma mahakaccano satthu ceva samvannito sambhavito ca vinnunam sabrahmacarinam pahoti cayasma mahakaccano imassa bhagavata sankhittena uddesassa udditthassa vittharena attham avibhattassa vittharena attham vibhajitum yannuna mayam yenayasma mahakaccano tenupasankameyyama upasankamitva ayasmantam mahakaccanam etamattham patipuccheyyamati . atha kho te bhikkhu yenayasma mahakaccano tenupasankamimsu upasankamitva ayasmata mahakaccanena saddhim sammodimsu sammodaniyam katham saraniyam vitisaretva ekamantam nisidimsu. {246.2} Ekamantam nisinna kho te bhikkhu ayasmantam mahakaccanam etadavocum idam kho no avuso kaccana bhagava sankhittena uddesam uddisitva vittharena attham avibhajitva utthayasana viharam pavittho yatonidanam bhikkhu purisam papancasannasankha samudacaranti Ettha ca natthi abhinanditabbam .pe. etthete papaka akusala dhamma aparisesa nirujjhantiti tesam no avuso kaccana amhakam acirapakkantassa bhagavato etadahosi idam kho no avuso bhagava sankhittena uddesam uddisitva vittharena attham avibhajitva utthayasana viharam pavittho yatonidanam bhikkhu purisam papancasannasankha samudacaranti ettha ce natthi abhinanditabbam .pe. etthete papaka akusala dhamma aparisesa nirujjhantiti ko nu kho imassa bhagavata sankhittena uddesassa udditthassa vittharena attham avibhattassa vittharena attham vibhajeyyati tesam no avuso kaccana amhakam etadahosi ayam kho avuso ayasma mahakaccano satthu ceva samvannito sambhavito ca vinnunam sabrahmacarinam pahoti cayasma mahakaccano imassa bhagavata sankhittena uddesassa udditthassa vittharena attham avibhattassa vittharena attham vibhajitum yannuna mayam yenayasma mahakaccano tenupasankameyyama upasankamitva ayasmantam mahakaccanam etamattham patipuccheyyamati vibhajatayasma mahakaccanoti. [247] Seyyathapi avuso puriso saratthiko saragavesi sarapariyesanam caramano mahato rukkhassa titthato saravato atikkammeva mulam atikkamma khandham sakhapalase saram pariyesitabbam manneyya evam sampadamidam ayasmantanam satthari sammukhibhute tam bhagavantam Atisitva amhe etamattham patipucchitabbam mannatha so havuso bhagava janam janati passam passati cakkhubhuto nanabhuto dhammabhuto brahmabhuto vatta pavatta atthassa ninneta amatassa data dhammasami tathagato so ceva panetassa kalo ahosi yam bhagavantamyeva etamattham patipuccheyyatha yatha no bhagava byakareyya tatha nam dhareyyathati. {247.1} Addhavuso kaccana bhagava janam janati passam passati cakkhubhuto nanabhuto dhammabhuto brahmabhuto vatta pavatta atthassa ninneta amatassa data dhammasami tathagato so ceva panetassa kalo ahosi yam bhagavantamyeva etamattham patipuccheyyama yatha no bhagava byakareyya tatha nam dhareyyama apicayasma mahakaccano satthu ceva samvannito sambhavito ca vinnunam sabrahmacarinam pahoti cayasma mahakaccano imassa bhagavata sankhittena uddesassa udditthassa vittharena attham avibhattassa vittharena attham vibhajitum vibhajatayasma mahakaccano agarukaritvati 1- . [248] Tenahavuso sunatha sadhukam manasikarotha bhasissamiti . Evamavusoti kho te bhikkhu ayasmato mahakaccanassa paccassosum . Ayasma mahakaccano etadavoca yam kho no avuso bhagava sankhittena uddesam uddisitva vittharena attham avibhajitva utthayasana viharam pavittho yatonidanam bhikkhu purisam papancasannasankha @Footnote: 1 Ma. agarum katvati. Samudacaranti ettha ce natthi abhinanditabbam .pe. etthete papaka akusala dhamma aparisesa nirujjhantiti imassa kho aham avuso bhagavata sankhittena uddesassa udditthassa vittharena attham avibhattassa evam vittharena attham ajanami cakkhuncavuso paticca rupe ca uppajjati cakkhuvinnanam tinnam sangati phasso phassapaccaya vedana yam vedeti tam sanjanati yam sanjanati tam vitakketi yam vitakketi tam papanceti yam papanceti tatonidanam purisam papancasannasankha samudacaranti atitanagatapaccuppannesu cakkhuvinneyyesu rupesu. {248.1} Sotancavuso paticca sadde ca uppajjati sotavinnanam .pe. ghanancavuso paticca gandhe ca uppajjati ghanavinnanam ... . jivhancavuso paticca rase ca uppajjati jivhavinnanam ... . kayancavuso paticca photthabbe ca uppajjati kayavinnanam ... . manancavuso paticca dhamme ca uppajjati manovinnanam tinnam sangati phasso phassapaccaya vedana yam vedeti tam sanjanati yam sanjanati tam vitakketi yam vitakketi tam papanceti yam papanceti tatonidanam purisam papancasannasankha samudacaranti atitanagatapaccuppannesu manovinneyyesu dhammesu . so vatavuso cakkhusmim sati rupe sati cakkhuvinnane sati phassapannattim pannapessatiti thanametam vijjati phassapannattiya sati vedanapannattim pannapessatiti thanametam vijjati vedanapannattiya Sati sannapannattim pannapessatiti thanametam vijjati sannapannattiya sati vitakkapannattim pannapessatiti thanametam vijjati vitakkapannattiya sati papancasannasankhasamudacaranapannattim pannapessatiti thanametam vijjati. {248.2} So vatavuso sotasmim sati sadde sati .... Ghanasmim sati gandhe sati ... . jivhaya sati rase sati ... . kayasmim sati photthabbe sati ... . manasmim sati dhamme sati manovinnane sati phassapannattim pannapessatiti thanametam vijjati phassapannattiya sati vedanapannattim pannapessatiti thanametam vijjati vedanapannattiya sati sannapannattim pannapessatiti thanametam vijjati sannapannattiya sati vitakkapannattim pannapessatiti thanametam vijjati vitakkapannattiya sati papancasannasankhasamudacaranapannattim pannapessatiti thanametam vijjati. {248.3} So vatavuso cakkhusmim asati rupe asati cakkhuvinnane asati phassapannattim pannapessatiti netam thanam vijjati phassapannattiya asati vedanapannattim pannapessatiti netam thanam vijjati vedanapannattiya asati sannapannattim pannapessatiti netam thanam vijjati sannapannattiya asati vitakkapannattim pannapessatiti netam thanam vijjati vitakkapannattiya asati papancasannasankhasamudacaranapannattim pannapessatiti netam thanam vijjati . so vatavuso Sotasmim asati sadde asati .pe. ghanasmim asati gandhe asati .... Jivhaya asati rase asati .... Kayasmim asati photthabbe asati .... Manasmim asati dhamme asati manovinnane asati phassapannattim pannapessatiti netam thanam vijjati phassapannattiya asati vedanapannattim pannapessatiti netam thanam vijjati vedanapannattiya asati sannapannattim pannapessatiti netam thanam vijjati sannapannattiya asati vitakkapannattim pannapessatiti netam thanam vijjati vitakkapannattiya asati papancasannasankha- samudacaranapannattim pannapessatiti netam thanam vijjati. {248.4} Yam kho no avuso bhagava sankhittena uddesam uddisitva vittharena attham avibhajitva utthayasana viharam pavittho yatonidanam bhikkhu purisam papancasannasankha samudacaranti ettha ce natthi abhinanditabbam .pe. etthete papaka akusala dhamma aparisesa nirujjhantiti imassa kho aham avuso bhagavata sankhittena uddesassa udditthassa vittharena attham avibhattassa evam vittharena attham ajanami . akankhamana ca pana tumhe ayasmanto bhagavantamyeva upasankamitva etamattham patipuccheyyatha yatha no bhagava byakaroti tatha nam dhareyyathati. [249] Atha kho te bhikkhu ayasmato mahakaccanassa bhasitam abhinanditva anumoditva utthayasana yena bhagava tenupasankamimsu Upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidimsu . ekamantam nisinna kho te bhikkhu bhagavantam etadavocum yam 1- kho no bhante bhagava sankhittena uddesam uddisitva vittharena attham avibhajitva utthayasana viharam pavittho yatonidanam bhikkhu purisam papanca sannasankha samudacaranti ettha ce natthi abhinanditabbam .pe. Etthete papaka akusala dhamma aparisesa nirujjhantiti. {249.1} Tesam no bhante amhakam acirapakkantassa bhagavato etadahosi idam kho no avuso bhagava sankhittena uddesam uddisitva vittharena attham avibhajitva utthayasana viharam pavittho yatonidanam bhikkhu purisam papancasannasankha samudacaranti ettha ce natthi abhinanditabbam abhivaditabbam ajjhositabbam esevanto raganusayanam esevanto patighanusayanam esevanto ditthanusayanam esevanto vicikicchanusayanam esevanto mananusayanam esevanto bhavaraganusayanam esevanto avijjanusayanam esevanto dandadanasatthadanakalahaviggahavivadatuvamtuva- pesunnamusavadanam etthete papaka akusala dhamma aparisesa nirujjhantiti ko nu kho imassa bhagavata sankhittena uddesassa udditthassa vittharena attham avibhattassa vittharena attham vibhajeyyati. {249.2} Tesam no bhante amhakam etadahosi ayam kho ayasma mahakaccano satthu ceva samvannito sambhavito ca vinnunam sabrahmacarinam pahoti cayasma @Footnote: 1 Yu. idam kho noti. Mahakaccano imassa bhagavata sankhittena uddesassa udditthassa vittharena attham avibhattassa vittharena attham vibhajitum yannuna mayam yenayasma mahakaccano tenupasankameyyama upasankamitva ayasmantam mahakaccanam etamattham patipuccheyyamati . atha kho mayam bhante yenayasma mahakaccano tenupasankamimha upasankamitva ayasmantam mahakaccanam etamattham patipucchimha . tesam no bhante ayasmata mahakaccanena imehi akarehi imehi padehi imehi byanjanehi attho vibhattoti . pandito bhikkhave mahakaccano mahapanno bhikkhave mahakaccano mancepi tumhe bhikkhave etamattham patipuccheyyatha ahampi tam evamevam 1- byakareyyam yatha tam mahakaccanena byakatam eso ceva etassa attho evanca nam dharethati. [250] Evam vutte ayasma anando bhagavantam etadavoca seyyathapi bhante puriso jighacchadubbalyapareto madhupindikam adhigaccheyya so yato yato sayeyya labhetheva sadum rasam asecanakam evameva kho bhante cetaso bhikkhu dabbajatiko yato yato imassa dhammapariyayassa pannaya attham upaparikkheyya labhetha ceva attamanatam labhetha ca cetaso pasadam ko namayam bhante dhammapariyayoti . Tasmatiha tvam ananda imam dhammapariyayam madhupindikapariyayotveva nam dharehiti. @Footnote: 1 Po. evameva. Idamavoca bhagava attamano ayasma anando bhagavato bhasitam abhinanditi. Madhupindikasuttam nitthitam atthamam. ---------- Dvedhavitakkasuttam [251] Evamme sutam ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tatra kho bhagava bhikkhu amantesi bhikkhavoti. Bhadanteti te bhikkhu bhagavato paccassosum. [252] Bhagava etadavoca pubbeva me bhikkhave sambodha anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato etadahosi yannunaham dvedha 1- katva dvedha katva vitakke vihareyyanti so kho aham bhikkhave yo cayam kamavitakko yo ca byapadavitakko yo ca vihimsavitakko imam ekam bhagamakasim yo cayam nekkhammavitakko yo ca abyapadavitakko yo ca avihimsavitakko imam dutiyam bhagamakasim. {252.1} Tassa mayham bhikkhave evam appamattassa atapino pahitattassa viharato uppajjati kamavitakko so evam pajanami uppanno kho me ayam kamavitakko so ca kho attabyabadhayapi samvattati parabyabadhayapi samvattati ubhayabyabadhayapi samvattati pannanirodhiko vighatapakkhiko anibbanasamvattaniko attabyabadhaya samvattatitipi me bhikkhave patisancikkhato abbhattham gacchati parabyabadhaya samvattatitipi me bhikkhave patisancikkhato abbhattham gacchati ubhayabyabadhaya samvattatitipi me bhikkhave patisancikkhato abbhattham @Footnote: 1 Si. Yu. dvidhati patho dissati. Gacchati pannanirodhiko vighatapakkhiko anibbanasamvattanikotipi me bhikkhave patisancikkhato abbhattham gacchati . so kho aham bhikkhave uppannuppannam kamavitakkam pajjahameva vinodanameva 1- byantameva nam akasim. {252.2} Tassa mayham bhikkhave evam appamattassa atapino pahitattassa viharato uppajjati byapadavitakko .pe. uppajjati vihimsavitakko so evam pajanami uppanno kho me ayam vihimsavitakko so ca kho attabyabadhayapi samvattati parabyabadhayapi samvattati ubhayabyabadhayapi samvattati pannanirodhiko vighatapakkhiko anibbanasamvattaniko attabyabadhaya samvattatitipi me bhikkhave patisancikkhato abbhattham gacchati parabyabadhaya samvattatitipi me bhikkhave patisancikkhato abbhattham gacchati ubhayabyabadhaya samvattatitipi me bhikkhave patisancikkhato abbhattham gacchati pannanirodhiko vighatapakkhiko anibbanasamvattanikotipi me bhikkhave patisancikkhato abbhattham gacchati . so kho aham bhikkhave uppannuppannam vihimsavitakkam pajjahameva vinodanameva byantameva nam akasim. {252.3} Yannadeva bhikkhave bhikkhu bahulamanuvitakketi anuvicareti tatha tatha nati hoti cetaso. Kamavitakkam ce bhikkhave bhikkhu bahulamanuvitakketi anuvicareti pahasi nekkhammavitakkam kamavitakkam bahulamakasi tassa @Footnote: 1 Si. Yu. pajjahameva vinodemeva iti ime patha dissanti. pajjahimeva @vinodanimevati amhakam ruci. Tam kamavitakkaya cittam namati . byapadavitakkam ce bhikkhave bhikkhu ... . vihimsavitakkam ce bhikkhave bhikkhu bahulamanuvitakketi anuvicareti pahasi avihimsavitakkam vihimsavitakkam bahulamakasi tassa tam vihimsavitakkaya cittam namati . seyyathapi bhikkhave vassanam pacchime mase saradasamaye kitthasambadhe gopalako gavo rakkheyya so [1]- gavo tato tato dandena akotteyya patikotteyya sanniruddheyya sannivareyya. {252.4} Tam kissa hetu . passati hi so bhikkhave gopalako tatonidanam vadham va bandham va janim va garaham va evameva kho aham bhikkhave addasam akusalanam dhammanam adinavam okaram sankilesam kusalanam dhammanam nekkhamme anisamsam vodanapakkham tassa mayham bhikkhave evam appamattassa atapino pahitattassa viharato uppajjati nekkhammavitakko so evam pajanami uppanno kho me ayam nekkhammavitakko so ca kho neva attabyabadhaya samvattati na parabyabadhaya samvattati na ubhayabyabadhaya samvattati pannavuddhiko avighatapakkhiko nibbanasamvattaniko rattincepi nam bhikkhave anuvitakkeyyam anuvicareyyam neva tatonidanam bhayam samanupassami. {252.5} Divasancepi nam bhikkhave anuvitakkeyyam anuvicareyyam neva tatonidanam bhayam samanupassami . rattindivancepi nam bhikkhave anuvitakkeyyam anuvicareyyam neva tatonidanam bhayam samanupassami . Apica kho me aticiram anuvitakkayato anuvicarayato kayo kilameyya kaye kilante @Footnote: 1 Ma. Yu. ta. Cittam ohanneyya 1- ohate citte ara cittam samadhimhati so kho aham bhikkhave ajjhattameva cittam santhapemi sannisidemi 2- ekodim karomi samadahami tam kissa hetu ma me cittam ugghatiti 3-. Tassa mayham bhikkhave evam appamattassa atapino pahitattassa viharato uppajjati abyapadavitakko .pe. uppajjati avihimsavitakko so evam pajanami uppanno kho me ayam avihimsavitakko so ca kho neva attabyabadhaya samvattati na parabyabadhaya samvattati na ubhayabyabadhaya samvattati pannavuddhiko avighatapakkhiko nibbanasamvattaniko rattincepi nam bhikkhave anuvitakkeyyam anuvicareyyam neva tatonidanam bhayam samanupassami. {252.6} Divasancepi nam bhikkhave anuvitakkeyyam anuvicareyyam neva tatonidanam bhayam samanupassami . rattindivancepi nam bhikkhave anuvitakkeyyam anuvicareyyam neva tatonidanam bhayam samanupassami . Apica kho me aticiram anuvitakkayato anuvicarayato kayo kilameyya kaye kilante cittam ohanneyya ohate citte ara cittam samadhimhati so kho aham bhikkhave ajjhattameva cittam santhapemi sannisidemi ekodim karomi samadahami tam kissa hetu ma me cittam ugghatiti. {252.7} Yannadeva bhikkhave bhikkhu bahulamanuvitakketi anuvicareti tatha tatha nati hoti cetaso . nekkhammavitakkam ce bhikkhave bhikkhu bahulamanuvitakketi anuvicareti @Footnote: 1 Si. Yu. uhanneyya. 2 Ma. Yu. sannisademi. 3 Si. Yu. uhaniti. Pahasi kamavitakkam nekkhammavitakkam bahulamakasi tassa tam nekkhammavitakkaya cittam namati . abyapadavitakkam ce bhikkhave bhikkhu .... Avihimsavitakkam ce bhikkhave bhikkhu bahulamanuvitakketi anuvicareti pahasi vihimsavitakkam avihimsavitakkam bahulamakasi tassa tam avihimsavitakkaya cittam namati . Seyyathapi bhikkhave gimhanam pacchime mase sabbapassesu gamantasambhavesu gopalako gavo rakkheyya tassa rukkhamulagatassa va abbhokasagatassa va satikaraniyameva hoti eta gavoti evameva kho bhikkhave satikaraniyameva ahosi ete dhammati. [253] Araddham kho pana me bhikkhave viriyam ahosi asallinam upatthita sati appammuttha passaddho kayo asaraddho samahitam cittam ekaggam so kho aham bhikkhave vivicceva kamehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkam savicaram vivekajam pitisukham pathamam jhanam upasampajja vihasim . vitakkavicaranam vupasama ajjhattam sampasadanam cetaso ekodibhavam avitakkam avicaram samadhijam pitisukham dutiyam jhanam .pe. Tatiyam jhanam .... Catuttham jhanam upasampajja vihasim. {253.1} So evam samahite citte parisuddhe pariyodate anangane vigatupakkilese mudubhute kammaniye thite anenjappatte pubbenivasanussatinanaya cittam abhininnamesim so anekavihitam pubbenivasam anussarami seyyathidam ekampi jatim dvepi jatiyo .pe. Iti sakaram sauddesam anekavihitam pubbenivasam anussarami . ayam Kho me bhikkhave rattiya pathame yame pathama vijja adhigata avijja vihata vijja uppanna tamo vihato aloko uppanno yathatam appamattassa atapino pahitattassa viharato. {253.2} So evam samahite citte parisuddhe pariyodate anangane vigatupakkilese mudubhute kammaniye thite anenjappatte sattanam cutupapatananaya cittam abhininnamesim so dibbena cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena satte passami cavamane upapajjamane .pe. Ime vata bhonto satta kayaduccaritena samannagata .pe. iti dibbena cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena satte passami cavamane upapajjamane hine panite suvanne dubbanne sugate duggate yathakammupage satte pajanami . ayam kho me bhikkhave rattiya majjhime yame dutiya vijja adhigata avijja vihata vijja uppanna tamo vihato aloko uppanno yathatam appamattassa atapino pahitattassa viharato. {253.3} So evam samahite citte parisuddhe pariyodate anangane vigatupakkilese mudubhute kammaniye thite anenjappatte asavanam khayananaya cittam abhininnamesim so idam dukkhanti yathabhutam abbhannasim ayam dukkhasamudayoti yathabhutam abbhannasim ayam dukkhanirodhoti yathabhutam abbhannasim ayam dukkhanirodhagamini patipadati yathabhutam abbhannasim ime asavati yathabhutam abbhannasim ayam asavasamudayoti yathabhutam abbhannasim Ayam asavanirodhoti yathabhutam abbhannasim ayam asavanirodhagamini patipadati yathabhutam abbhannasim tassa me evam janato evam passato kamasavapi cittam vimuccittha bhavasavapi cittam vimuccittha avijjasavapi cittam vimuccittha vimuttasmim vimuttamiti nanam ahosi khina jati vusitam brahmacariyam katam karaniyam naparam itthattayati abbhannasim . ayam kho me bhikkhave rattiya pacchime yame tatiya vijja adhigata avijja vihata vijja uppanna tamo vihato aloko uppanno yathatam appamattassa atapino pahitattassa viharato. [254] Seyyathapi bhikkhave aranne pavane mahantam ninnam pallalam tamenam maha migasangho upanissaya vihareyya tassa kocideva puriso uppajjeyya anatthakamo ahitakamo ayogakkhemakamo so yvassa maggo khemo sovatthiko pitigamaniyo tam maggam pidaheyya vivareyya kummaggam odaheyya okacaram thapeyya okacarikam evanhi so bhikkhave maha migasangho aparena samayena anayabyasanam tanuttam apajjeyya . tasseva kho pana bhikkhave mahato migasanghassa kocideva puriso uppajjeyya atthakamo hitakamo yogakkhemakamo so yvassa maggo khemo sovatthiko pitigamaniyo tam maggam vivareyya pidaheyya kummaggam ohaneyya okacaram naseyya okacarikam evanhi so bhikkhave maha migasangho aparena @Footnote: 1 Po. anattham. Samayena vuddhim virulhim vepullam apajjeyya. {254.1} Upama kho me ayam bhikkhave kata atthassa vinnapanaya. Ayancevettha attho mahantam ninnam pallalanti kho bhikkhave kamanametam adhivacanam . maha migasanghoti kho bhikkhave sattanametam adhivacanam. Puriso anatthakamo ahitakamo ayogakkhemakamoti kho bhikkhave marassetam papimato adhivacanam . kummaggoti kho bhikkhave atthangikassetam micchamaggassa adhivacanam seyyathidam micchaditthiya micchasankappassa micchavacaya micchakammantassa micchaajivassa micchavayamassa micchasatiya micchasamadhissa . okacaroti kho bhikkhave nandiragassetam adhivacanam . okacarikati kho bhikkhave avijjayetam adhivacanam . Puriso atthakamo hitakamo yogakkhemakamoti kho bhikkhave tathagatassetam adhivacanam arahato sammasambuddhassa . maggo 1- khemo sovatthiko pitigamaniyoti kho bhikkhave ariyassetam atthangikassa maggassa adhivacanam seyyathidam sammaditthiya sammasankappassa sammavacaya sammakammantassa sammaajivassa sammavayamassa sammasatiya sammasamadhissa. [255] Iti kho bhikkhave vivato maya khemo maggo sovatthiko pitigamaniyo pihito kummaggo ohato okacaro nasita okacarika . yam bhikkhave satthara karaniyam savakanam hitesina anukampakena anukampam upadaya katam vo tam maya . etani @Footnote: 1 Ma. Yu. khemo maggo. Bhikkhave rukkhamulani etani sunnagarani jhayatha bhikkhave ma pamadattha ma paccha vippatisarino ahuvattha . ayam vo amhakam anusasaniti. Idamavoca bhagava attamana te bhikkhu bhagavato bhasitam abhinandunti. Dvedhavitakkasuttam nitthitam navamam. ----------The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 12 page 1-240. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/roman_item_s.php?book=12&item=1&items=255&modeTY=2 Classified by [Item Number] :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/roman_item_s.php?book=12&item=1&items=255&modeTY=2&mode=bracket Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_item_s.php?book=12&item=1&items=255&modeTY=2 Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=12&item=1&items=255&modeTY=2 Study Atthakatha :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=1 The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=7&A=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=7&A=1 Contents of The Tipitaka Volume 12 http://84000.org/tipitaka/read/?index_12
|
บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]