บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๙

หน้าที่ ๓๓.

กามาทีนวกถาวณฺณนา [๔๒] วิตฺถารเทสนายํ ตเมนํ ทกฺโขติ ปทสฺส อุปจฺฉุมฺเภยฺยาติ ^๑- อิมินา สทฺธึ สมฺพนฺโธ เวทิตพฺโพ. อิทํ วุตฺตํ โหติ, ตเมนํ กุกฺกุรํ อุปจฺฉุมฺเภยฺย, ตสฺส สมีเป ขิเปยฺยาติ อตฺโถ. อฏฺฐิกงฺกลนฺติ อุรฏฺฐึ วา ปิฏฺฐิกณฺฏกํ วา สีสฏฺฐึ วา. ตญฺหิ นิมฺมํสตฺตา กงฺกลนฺติ วุจฺจติ. สุนิกนฺตํ นิกนฺตนฺติ ยถา สุนิกนฺตํ โหติ, เอวํ นิกนฺตํ นิลฺลิขิตํ, ยํ ปเนตฺถ ^๒- อลฺลีนมํสํ อตฺถิ, ตํ สพฺพํ นิลฺลิขิตฺวา อฏฺฐิมตฺตเมว กตนฺติ อตฺโถ. เตเนวาห "นิมฺมํสนฺ"ติ. โลหิตํ ปน มกฺขิตฺวา ติฏฺฐติ, เตน วุตฺตํ "โลหิตมกฺขิตนฺ"ติ. พหุทุกฺขา พหูปายาสาติ ทิฏฺฐธมฺมิกสมฺปรายิเกหิ ทุกฺเขหิ พหุทุกฺขา, อุปายาสสงฺกิเลเสหิ พหูปายาสา. ยายํ อุเปกฺขา นานตฺตา นานตฺตสิตาติ ยา อยํ ปญฺจกามคุณารมฺมณวเสน นานาสภาวา ตาเนว จ อารมฺมณานิ นิสฺสิตตฺตา "นานตฺตสิตา"ติ วุจฺจติ ปญฺจกามคุเณ อุเปกฺขา, ตํ วชฺเชตฺวา. ^๓- เอกตฺตา เอกตฺตสิตาติ จตุตฺถชฺฌานูเปกฺขา, สา หิ ทิวสํปิ เอกสฺมึ อารมฺมเณ อุปฺปชฺชนโต เอกสภาวา, ตเทว เอกํ อารมฺมณํ นิสฺสิตตฺตา เอกตฺตสิตา นาม. ยตฺถ สพฺพโส โลกามิสุปาทานา อปริเสสา นิรุชฺฌนฺตีติ ยตฺถ จตุตฺถชฺฌานูเปกฺขายํ ยํ อุเปกฺขํ อาคมฺม ยํ ปฏิจฺจ สพฺเพน สพฺพํ อปริเสสา โลกามิสสงฺขาตา ปญฺจกามคุณามิสา นิรุชฺฌนฺติ. ปญฺจกามคุณามิสาติ จ กามคุณารมฺมณา ฉนฺทราคา, คหณฏฺเฐน เตเยว จ อุปาทานาติปิ วุตฺตา. ตเมวูเปกฺขํ ภาเวตีติ ตํ โลกามิสูปาทานานํ ปฏิปกฺขภูตํ จตุตฺถชฺฌานูเปกฺขเมว วฑฺเฒติ. [๔๓] อุฑฺฑเยยฺยาติ ^๔- อุปฺปติตฺวา คจฺเฉยฺย. อนุปติตฺวาติ อนุพนฺธิตฺวา. วิตจฺเฉยฺยุนฺติ มุขตุณฺฑเกน ฑํสนฺตา ตจฺเฉยฺยุํ. วิราเชยฺยุนฺติ ^๕- มํสเปสึ นเขหิ กฑฺฒิตฺวา ปาเตยฺยุํ. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. อุปสุมฺเภยฺย, ก. อุปจฺจมฺเภยฺย ^๒ ฉ.ม. ยเทตฺถ ^๓ ฉ.ม. อภินิวชฺเชตฺวา @^๔ สี. อุฑฺเฑยฺยาติ, ฉ.ม. อุฑฺฑีเยยฺยาติ ^๕ ฉ.ม. วิสฺสชฺเชยฺยุนฺติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๔.

[๔๗] ยานํ โอโรเปยฺยาติ ^๑- ปุริสานุจฺฉวิกํ ยานํ โอโรเปยฺย. ^๒- ปวรมณิกุณฺฑลนฺติ นานปฺปการํ อุตฺตมมณิญฺจ กุณฺฑลญฺจ. ^๓- สานิหรนฺตีติ อตฺตโน ภณฺฑกานิ คณฺหนฺติ. [๔๘] สมฺปนฺนผลนฺติ มธุรผลํ. อุปปนฺนผลนฺติ ผลูปปนฺนํ พหุผลํ. [๔๙] อนุตฺตรนฺติ อุตฺตมํ ปภสฺสรํ นิรุปกฺกิเลสํ. [๕๐] อารกา อหํ ภนฺเตติ ปฐวิโต นภํ วิย สมุทฺทสฺส โอริมตีรโต ปรตีรํ วิย จ สุวิทูรวิทูเร อหํ. อนาชานีเยติ คิหิโวหารสมุจฺเฉทนสฺส การณํ อชานนเก. อาชานียโภชนนฺติ การณํ ชานนฺเตหิ ภุญฺชิตพฺพโภชนํ. อนาชานียโภชนนฺติ การณํ อชานนฺเตหิ ภุญฺชิตพฺพโภชนํ. เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติ. ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย โปตลิยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. จตุตฺถํ. ----------------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๙ หน้า ๓๓-๓๔. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=9&A=806&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=9&A=806&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=36 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=13&A=660 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=13&A=658 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=13&A=658 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๓ http://84000.org/tipitaka/read/?index_13