ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๙ ภาษาบาลีอักษรไทย ม.อ. (ปปญฺจ.๓)

หน้าที่ ๓๐๓.

น คจฺฉนฺติ. น มยา อสุรินฺท อโธมุเขน ปารมิโย ปูริตา, อุทฺธคฺคํ เม กตฺวา ทานํ ทินฺนนฺติ. ตํทิวสํ ราหุ สรณํ อคมาสิ. เอวํ ภควา อขุทฺทาวกาโส ทสฺสนาย. จตุปาริสุทฺธิสีเลน สีลวา. ตํ ปน สีลํ อริยํ อุตฺตมํ ปริสุทฺธํ, เตนาห อริยสีลีติ. ตเทว อนวชฺชฏฺเฐน กุสลํ, เตนาห กุสลสีลีติ. กุสเลน สีเลนาติ อิทมสฺส เววจนํ. พหุนฺนํ อาจริยปาจริโยติ ภควโต เอเกกาย ธมฺมเทสนาย จตุราสีติปาณสหสฺสานิ อปริมาณาปิ เทวมนุสฺสา มคฺคผลามตํ ปิวนฺติ. ตสฺมา พหุนฺนํ อาจริโย, สาวกวิเนยฺยานํ ปน ปาจริโยติ. ขีณกามราโคติ เอตฺถ กามญฺจ ภควโต สพฺเพปิ กิเลสา ขีณา, พฺราหฺมโณ ปน เต น ชานาติ, อตฺตโน ชานนฏฺฐาเนเยว คุณํ กเถติ. วิคตจาปลฺโลติ "ปตฺตมณฺฑนา จีวรมณฺฑนา เสนาสนมณฺฑนา อิมสฺส วา ปูติกายสฺส ฯเปฯ เกลนา ปฏิเกลนา"ติ ๑- เอวํ วุตฺตจาปลฺยวิรหิโต. อปาปปุเรกฺขาโรติ อปาเป นวโลกุตฺตรธมฺเม ปุรโต กตฺวา วิจรติ. พฺรหฺมญฺญาย ปชายาติ สาริปุตฺตโมคฺคลฺลานมหากสฺสปาทิเภทาย พฺราหฺมณปชาย. อวิรุทฺโธ หิ โส เอติสฺสาว ปชาย ปุเรกฺขาโร. อยํ หิ ปชา สมณํ โคตมํ ปุรโต กตฺวา จรตีติ อตฺโถ. อปิจ อปาปปุเรกฺขาโรติ น ปาปปุเรกฺขาโร, น ปาปํ ปุรโต กตฺวา จรติ, ปาปํ น อิจฺฉตีติ อตฺโถ. กสฺส? พฺรหฺมญฺญาย ปชาย, อตฺตนา สทฺธึ ปฏิวิรุทฺธายปิ พฺรหฺมปชาย อวิรุทฺโธ หิตสุขตฺถิโกเยวาติ วุตฺตํ โหติ. ติโรรฏฺฐาติ ปรรฏฺฐโต. ติโรชนปทาติ ปรชนปทโต. สํปุจฺฉิตุํ อาคจฺฉนฺตีติ ขตฺติยปณฺฑิตาทโย เจว พฺราหฺมณคนฺธพฺพาทโย จ ปเญฺห อภิสงฺขริตฺวา ปุจฺฉิสฺสามาติ อาคจฺฉนฺติ. ตตฺถ เกจิ ปุจฺฉาย วา โทสํ วิสฺสชฺชนสมฺปฏิจฺฉเน วา อสมตฺถตํ สลฺลกฺเขตฺวา อปุจฺฉิตฺวาว ตุณฺหี นิสีทนฺติ, เกจิ ปุจฺฉนฺติ, เกสญฺจิ ภควา ปุจฺฉายํ อุสฺสาหํ ชเนตฺวา วิสฺสชฺเชติ. เอวํ สพฺเพสมฺปิ เตสํ @เชิงอรรถ: สี. มุ เกลายนา ปฏิเกลายนา, อภิ. วิ. ๓๕/๘๕๔/๔๒๙

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๐๔.

วิมติโย ตีรํ ปตฺวา มหาสมุทฺทสฺส อูมิโย วิย ภควนฺตํ ปตฺวาว ภิชฺชนฺติ. เสสเมตฺถ ตถาคตสฺส วณฺเณ อุตฺตานเมว. อติถี โน เต โหนฺตีติ เต อมฺหากํ อาคนฺตุกา นวกา ปาหุนกา ปาหุนกา โหนฺตีติ อตฺโถ. ปริยาปุณามีติ ชานามิ. อปริมาณวณฺโณติ. ตถารูเปเนว สพฺพญฺญุนาปิ อปฺปเมยฺยวณฺโณ, ปเคว มาทิเสนาติ ทสฺเสติ. วุตฺตมฺปิ เจตํ:- "พุทฺโธปิ พุทฺธสฺส ภเณยฺย วณฺณํ กปฺปมฺปิ เจ อญฺญมภาสมาโน ขีเยถ กปฺโป จิรทีฆมนฺตเร วณฺโณ น ขีเยถ ตถาคตสฺสา"ติ. อิมํ ปน คุณกถํ สุตฺวา เต พฺราหฺมณา จินฺตยึสุ "ยถา จงฺกี สมณสฺส โคตมสฺส วณฺณํ ภาสติ, อโนมคุโณ โส ภวํ โคตโม, เอวํ ตสฺส คุเณ ชานมาเนน โข ปน อิมินา อติจิรํ อธิวาสิตํ, หนฺท นํ อนุวตฺตามา"ติ อนุวตฺตมานา "เตนหิ โภ"ติอาทิมาหํสุ. [๔๒๖] โอปาเตตีติ ปเวเสติ. สํปุเรกฺขโรนฺตีติ ปุตฺตมตฺตนตฺตมตฺตมฺปิ สมานํ ปุรโต กตฺวา วิจรนฺติ. [๔๒๗] มนฺตปทนฺติ มนฺตาเยว มนฺตปทํ, เวโทติ อตฺโถ. อิติหิติหปรมฺปรายาติ เอวํ กิร เอวํ กิราติ ปรมฺปรภาเวน อาคตนฺติ ทีเปติ. ปิฏกสมฺปทายาติ ปาวจนสงฺขาตสมฺปตฺติยา. สาวิตฺติอาทีหิ ฉนฺทพนฺเธหิ จ วคฺคพนฺเธหิ จ สมฺปาเทตฺวา อาคตนฺติ ทสฺเสติ. ตตฺถ จาติ ตสฺมึ มนฺตปเท. ปวตฺตาโรติ ปวตฺตยิตาโร. เยสนฺติ เยสํ สนฺตกํ. มนฺตปทนฺติ เวทสงฺขาตํ มนฺตเมว. ๑- คีตนฺติ อฏฺฐกาทีหิ ทสหิ โปราณกพฺราหฺมเณหิ ปทสมฺปตฺติวเสน ๒- สชฺฌายิตํ. ปวุตฺตนฺติ อญฺเญสํ วุตฺตํ, วาจิตนฺติ อตฺโถ. สมิหิตนฺติ สมุปพฺยุฬฺหํ ๓- ราสิกตํ, ปิณฺฑํ กตฺวา ฐปิตนฺติ อตฺโถ. ตทนุคายนฺตีติ เอตรหิ พฺราหฺมณา ตํ เตหิ ปุพฺเพคีตํ ๔- อนุคายนฺติ อนุสชฺฌายนฺติ วาเทนฺติ. ตทนุภาสนฺตีติ ตํ อนุภาสนฺติ, @เชิงอรรถ: สี. มนฺตปทเมว สี ก. สรสมฺปตฺติกเสน สี. สมุปพฺพุฬฺหํ @ สี. เตหิ สพฺเพหิ คีตํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๐๕.

อิทํ ปุริมสฺเสว เววจนํ. ภาสิตมนุภาสนฺตีติ เตหิ ภาสิตุํ สชฺฌายิตํ อนุสชฺฌายนฺติ. วาจิตมนุวาเจนฺตีติ เตหิ อญฺเญสํ วาจิตํ อนุวาเจนฺติ. เสยฺยถิทนฺติ เต กตเมติ อตฺโถ. อฏฺฐโกติอาทีนิ เตสํ นามานิ, เต กิร ทิพฺเพน จกฺขุนา โอโลเกตฺวา ปรูปฆาตํ อกตฺวา กสฺสปสมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ภควโต ปาวจเนน สห สํสนฺเทตฺวา มนฺเต คนฺเถสุํ, อปเร ปน พฺราหฺมณา ปาณาติปาตาทีนิ ปกฺขิปิตฺวา ตโย เวเท ภินฺทิตฺวา พุทฺธวจเนน สทฺธึ วิรุทฺธมกํสุ. [๔๒๘] อนฺธเวณีติ อนฺธเวณิ. เอเกน หิ จกฺขุมตา คหิตยฏฺฐิยา โกฏึ เอโก อนฺโธ คณฺหาติ, ตํ อนฺธํ อญฺโญ, ตํ อญฺโญติ เอวํ ปณฺณาส สฏฺฐิ อนฺธา ปฏิปาฏิยา ฆฏิตา อนฺธเวณีติ วุจฺจติ. ปรมฺปราสํสตฺตาติ อญฺญมญฺญํ ลคฺคา, ยฏฺฐิคฺคาหเกนปิ จกฺขุมตา วิรหิตาติ อตฺโถ. เอโก กิร ธุตฺโต อนฺธคณํ ทิสฺวา "อสุกสฺมึ นาม คาเม ขชฺชโภชฺชํ สุลภนฺ"ติ อุสฺสาเทตฺวา เตหิ "ตตฺถ โน สามิ เนหิ, อิทํ นาม เต เทมา"ติ วุตฺเต ลญฺจํ คเหตฺวา อนฺตรามคฺเค มคฺคา โอกฺกมฺม มหนฺตํ คจฺฉํ อนุปริคนฺตฺวา ปุริมสฺส หตฺเถน ปจฺฉิมสฺส กจฺฉํ คณฺหาเปตฺวา "กิญฺจิ กมฺมํ อตฺถิ, คจฺฉถ ตาว ตุเมฺห"ติ วตฺวา ปลายิ. เต ทิวสมฺปิ คนฺตฺวา มคฺคํ อวินฺทมานา "กหํ โภ จกฺขุมา กหํ มคฺโค"ติ ปริเทวิตฺวา มคฺคํ อวินฺทมานา ตตฺเถว มรึสุ. เต สนฺธาย วุตฺตํ "ปรมฺปราสํสตฺตา"ติ. ปุริโมปีติ ปุริเมสุ ทสสุ พฺราหฺมเณสุ เอโกปิ. มชฺฌิโมปีติ มชฺเฌ อาจริยปาจริเยสุ เอโกปิ. ปจฺฉิโมปีติ อิทานิ พฺราหฺมเณสุ เอโกปิ. ปญฺจ โขติ ปาฬิอาคเตสุ ทฺวีสุ อญฺเญปิ เอวรูเป ตโย ปกฺขิปิตฺวา วทติ. ทฺวิธา วิปากาติ ภูตวิปากา วา อภูตวิปากา วา. นาลเมตฺถาติ ภารทฺวาช สจฺจํ อนุรกฺขิสฺสามีติ ปฏิปนฺเนน วิญฺญุนา "ยํ มยา คหิตํ, อิทเมว สจฺจํ โมฆมญฺญนฺ"ติ เอตฺถ เอกํเสเนว นิฏฺฐํ คนฺตุํ นาลํ น ยุตฺตนฺติ อุปริ ปุจฺฉาย มคฺคํ วิจริตฺวา ฐเปสิ. [๔๓๐] อิธ ภารทฺวาช ภิกฺขูติ ชีวกสุตฺเต ๑- วิย มหาวจฺฉสุตฺเต ๒- วิย จ อตฺตานเมว สนฺธาย วทติ. โลภนีเยสุ ธมฺเมสูติ โลภธมฺเมสุ. เสสปททฺวเยปิ เอเสว นโย. @เชิงอรรถ: ม.ม. ๑๓/๕๑ อาทิ/๓๓ ม.ม. ๑๓/๑๙๓ อาทิ/๑๗๐

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๐๖.

[๔๓๒] สทฺธํ นิเวเสตีติ โอกปฺปนียสทฺธํ นิเวเสติ. อุปสงฺกมตีติ อุปคจฺฉติ. ปยิรุปาสตีติ สนฺติเก นิสีทติ. โสตนฺติ ปสาทโสตํ โอทหติ. ธมฺมนฺติ เทสนาธมฺมํ สุณาติ. ธาเรตีติ ปคุณํ กตฺวา ธาเรติ. อุปปริกฺขตีติ อตฺถโต จ การณโต จ วีมํสติ. นิชฺฌานํ ขมนฺตีติ โอโลกนํ ขมนฺติ, อิธ สีลํ กถิตํ, อิธ สมาธีติ เอวํ อุปฏฺฐหนฺตีติ อตฺโถ. ฉนฺโทติ กตฺตุกมฺยตาฉนฺโท. อุสฺสหตีติ วายมติ. ตุเลตีติ อนิจฺจาทิวเสน ตีเรติ. ปทหตีติ มคฺคปฺปธานํ ปทหติ. กาเยน เจว ปรมตฺถสจฺจนฺติ ๑- สหชาตนามกาเยน จ นิพฺพานํ สจฺฉิกโรติ, ปญฺญาย จ กิเลเส นิพฺพิชฺฌิตฺวา ตเทว วิภูตํ ปากฏํ กโรนฺโต ปสฺสติ. [๔๓๓] สจฺจานุโพโธติ มคฺคานุโพโธ. สจฺจานุปฺปตฺตีติ ผลสจฺฉิกิริยตา. ๒- เตสํเยวาติ เหฏฺฐา วุตฺตานํ ทฺวาทสนฺนํ, เอวํ ทีฆํ มคฺควาทํ อนุโลเมติ, ตสฺมา นายมตฺโถ. อยํ ปเนตฺถ อตฺโถ:- เตสํเยวาติ เตสํ มคฺคสมฺปยุตฺตธมฺมานํ. ปธานนฺติ มคฺคปฺปธานํ. ตํ หิ ผลสจฺฉิกิริยาสงฺขาตาย สจฺจานุปฺปตฺติยา พหุการํ, มคฺเค อสติ ผลาภาวโตติ อิมินา นเยน สพฺพปเทสุ อตฺโถ เวทิตพฺโพ. เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติ. ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย จงฺกีสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. -------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๙ หน้า ๓๐๓-๓๐๖. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=9&A=7631&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=9&A=7631&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=646              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=13&A=10194              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=13&A=12085              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=13&A=12085              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๓ http://84000.org/tipitaka/read/?index_13

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]