ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๙ ภาษาบาลีอักษรไทย ม.อ. (ปปญฺจ.๓)

อตฺตาปิ มํ อุปวเทยฺยาติ กุนฺถกิปิลฺลิกํปิ นาม ชีวิตา อโวโรปนกสาสเน ปพฺพชิตฺวา
ปาณาติปาตมตฺตโตปิ โอรมิตุํ น สกฺโกมิ, กึ มยฺหํ ปพฺพชฺชายาติ เอวํ อตฺตาปิ
มํ อุปวเทยฺย. อนุวิจฺจาปิ มํ วิญฺญู ครเหยฺยุนฺติ เอวรูเป นาม สาสเน ปพฺพชิตฺวา
ปาณาติปาตมตฺตโตปิ โอรมิตุํ น สกฺโกติ, กึ เอตสฺส ปพฺพชฺชายาติ เอวํ อนุวิจฺจ
ตุลยิตฺวา ปริโยคาเหตฺวา อญฺเญปิ วิญฺญู ปณฺฑิตา ครเหยฺยุํ. เอตเทว โข ปน
สํโยชนํ เอตํ นีวรณนฺติ ทสสุ สํโยชเนสุ จ ปญฺจสุ จ นีวรเณสุ อปริยาปนฺนํปิ
"อฏฺฐ นีวรณา"ติ เทสนาวเสเนตํ วุตฺตํ. เอวํ ๑- วฏฺเฏ พนฺธนฏฺเฐน หิ
หิตปฏิจฺฉาทนฏฺเฐน จ สํโยชนนฺติปิ นีวรณนฺติปิ วุตฺตํ. อาสวาติ ปาณาติปาตการณา
เอโก อวิชฺชาสโว อุปฺปชฺชติ. วิฆาตปริฬาหาติ วิฆาตา จ ปริฬาหา จ. ตตฺถ
วิฆาตคฺคหเณน กิเลสทุกฺขญฺจ วิปากทุกฺขญฺจ คหิตํ, ปริฬาหคฺคหเณน ๒- กิเลสปริฬาโห
จ วิปากปริฬาโห จ คหิโต. อิมินา อุปาเยน สพฺพตฺถ อตฺโถ
เวทิตพฺโพ.
     [๓๔-๔๐] อยํ ปน วิเสโส:- เตสาหํ สํโยชนานํ ปหานายาติ อิมสฺมึ
ปเท อิมินา ทินฺนาทานสงฺขาเตน กายิกสีลสํวเรน, สจฺจวาจาสงฺขาเตน
วาจสิกสีลสํวเรน, อปิสุณวาจาสงฺขาเตน วาจสิกสีลสํวเรน, อคิทฺธิโลภสงฺขาเตน
มานสิกสีลสํวเรน อนินฺทาโรสสงฺขาเตน กายิกวาจสิกสีลสํวเรน, อโกธูปายาส-
สงฺขาเตน มานสิกสีลสํวเรน, อนติมานสงฺขาเตน มานสิกสีลสํวเรน ปหานตฺถาย
สมุจฺเฉทนตฺถาย ปฏิปนฺโนติ เอวํ สพฺพวาเรสุ โยชนา กาตพฺพา.
     อตฺตาปิ มํ อุปวเทยฺย อนุวิจฺจาปิ มํ วิญฺญู ครเหยฺยุนฺติ อิเมสุ ปน
ปเทสุ ติณสลากํปิ นาม อุปาทาย อทินฺนํ อคฺคหณสาสเน ปพฺพชิตฺวา อทินฺนา-
ทานมตฺตโตปิ วิรมิตุํ น สกฺโกมิ, กึ มยฺหํ ปพฺพชฺชายาติ เอวํ อตฺตาปิ มํ
อุปวเทยฺย. เอวรูเป นาม สาสเน ปพฺพชิตฺวา อทินฺนาทานมตฺตโตปิ โอรมิตุํ
น สกฺโกติ, กึ อิมสฺส ปพฺพชฺชายาติ เอวํ อนุวิจฺจาปิ มํ วิญฺญู ครเหยฺยุํ.
หสาเปกฺขตายปิ นาม ทวกมฺยตาย วา มุสาวาทํ อกรณสาสเน ปพฺพชิตฺวา.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. อยํ สทฺโท ทิสฺสติ           ฉ.ม. ปริฬาหคฺคหเณนปิ
สพฺพากาเรน ปิสุณํ อกรณสาสเน นาม ปพฺพชิตฺวา. อปฺปมตฺตกํปิ คิทฺธิโลภํ
อกรณสาสเน นาม ปพฺพชิตฺวาปิ. กกเจน องฺเคสุ อุกฺกนฺติยมาเนสุปิ ๑- นาม
ปเรสํ นินฺทาโรสํ ๒- อกรณสาสเน นาม ๓- ปพฺพชิตฺวา. ฉินฺนขาณุกณฺฏกาทีสุปิ
นาม โกธูปายาสํ อกรณสาสเน ปพฺพชิตฺวา. อธิมานมตฺตกํปิ ๔- นาม มานํ
อกรณสาสเน ปพฺพชิตฺวา อธิมานมตฺตํปิ ปชหิตุํ น สกฺโกติ, กึ อิมสฺส
ปพฺพชฺชายาติ เอวํ อตฺตาปิ มํ อุปวเทยฺย. เอวรูเป นาม สาสเน ปพฺพชิตฺวา
อธิมานมตฺตํปิ ปชหิตุํ น สกฺโกติ, กึ อิมสฺส ปพฺพชฺชายาติ เอวํ อนุวิจฺจาปิ
มํ วิญฺญู ครเหยฺยุนฺติ เอวํ สพฺพวาเรสุ โยชนา กาตพฺพา.
     อาสวาติ อิมสฺมึ ปน ปเท อทินฺนาทานการณา กามาสโว ทิฏฺฐาสโว
อวิชฺชาสโวติ ตโย อาสวา อุปฺปชฺชนฺติ, ตถา มุสาวาทการณา ปิสุณวาจาการณา
จ, คิทฺธิโลภการณา ทิฏฺฐาสโว อวิชฺชาสโว จ, นินฺทาโรสการณา อวิชฺชาสโวว,
ตถา โกธูปายาสการณา, อติมานการณา ภวาสโว อวิชฺชาสโว จาติ เทฺวว อาสวา
อุปฺปชฺชนฺตีติ เอวํ อาสวุปฺปตฺติ เวทิตพฺพา.
     อิเมสุ ปน อฏฺฐสุปิ วาเรสุ อสมฺโมหตฺถํ ปุน อยํ สงฺเขปวินิจฺฉโย:-
อิเมสุ ตาว จตูสุ วิรมิตุํ น สกฺโกมีติ วตฺตพฺพํ, ปจฺฉิเมสุ ปชหิตุํ น สกฺโกมีติ.
ปาณาติปาตนินฺทาโรสโกธูปายาเสสุ จ เอโก อวิชฺชาสโวว โหติ, อทินฺนาทานมุสาวาท-
ปิสุณวาจาสุ กามาสโว ทิฏฺฐาสโว อวิชฺชาสโว, คิทฺธิโลเภ ทิฏฺฐาสโว
อวิชฺชาสโว, อติมาเน ภวาสโว อวิชฺชาสโว, อปาณาติปาตํ ทินฺนาทานํ กายิกสีลํ,
อมุสา อปิสุณํ วาจสิกสีลํ, ฐเปตฺวา อนินฺทาโรสํ เสสานิ ตีณิ มานสิกสีลานิ.
ยสฺมา ปน กาเยนปิ ฆฏฺเฏติ โรเสติ วาจายปิ, ตสฺมา อนินฺทาโรโส เทฺว ฐานานิ
ยาติ, กายิกสีลํปิ โหติ วาจสิกสีลํปิ. เอตฺตาวตา กึ กถิตํ? ปาติโมกฺขสํวรสีลํ.
ปาติโมกฺขสํวรสีเล ฐิตสฺส จ ภิกฺขุโน ปฏิสงฺขาปหานวเสน คิหิโวหารสมุจฺเฉโท
กถิโตติ เวทิตพฺโพ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. โอกฺกนฺติยมาเนสุปิ             สี. นินฺทาโรสมตฺตํ
@ ฉ.ม. อยํ สทฺโท น ทิสฺสติ            ม. อติมานมตฺตมฺปิ
                         กามาทีนวกถาวณฺณนา
     [๔๒] วิตฺถารเทสนายํ ตเมนํ ทกฺโขติ ปทสฺส อุปจฺฉุมฺเภยฺยาติ ๑- อิมินา
สทฺธึ สมฺพนฺโธ เวทิตพฺโพ. อิทํ วุตฺตํ โหติ, ตเมนํ กุกฺกุรํ อุปจฺฉุมฺเภยฺย,
ตสฺส สมีเป ขิเปยฺยาติ อตฺโถ. อฏฺฐิกงฺกลนฺติ อุรฏฺฐึ วา ปิฏฺฐิกณฺฏกํ วา
สีสฏฺฐึ วา. ตญฺหิ นิมฺมํสตฺตา กงฺกลนฺติ วุจฺจติ. สุนิกนฺตํ นิกนฺตนฺติ ยถา
สุนิกนฺตํ โหติ, เอวํ นิกนฺตํ นิลฺลิขิตํ, ยํ ปเนตฺถ ๒- อลฺลีนมํสํ อตฺถิ, ตํ
สพฺพํ นิลฺลิขิตฺวา อฏฺฐิมตฺตเมว กตนฺติ อตฺโถ. เตเนวาห "นิมฺมํสนฺ"ติ. โลหิตํ ปน
มกฺขิตฺวา ติฏฺฐติ, เตน วุตฺตํ "โลหิตมกฺขิตนฺ"ติ.
     พหุทุกฺขา พหูปายาสาติ ทิฏฺฐธมฺมิกสมฺปรายิเกหิ ทุกฺเขหิ พหุทุกฺขา,
อุปายาสสงฺกิเลเสหิ พหูปายาสา. ยายํ อุเปกฺขา นานตฺตา นานตฺตสิตาติ ยา อยํ
ปญฺจกามคุณารมฺมณวเสน นานาสภาวา ตาเนว จ อารมฺมณานิ นิสฺสิตตฺตา
"นานตฺตสิตา"ติ วุจฺจติ ปญฺจกามคุเณ อุเปกฺขา, ตํ วชฺเชตฺวา. ๓- เอกตฺตา
เอกตฺตสิตาติ จตุตฺถชฺฌานูเปกฺขา, สา หิ ทิวสํปิ เอกสฺมึ อารมฺมเณ อุปฺปชฺชนโต
เอกสภาวา, ตเทว เอกํ อารมฺมณํ นิสฺสิตตฺตา เอกตฺตสิตา นาม. ยตฺถ สพฺพโส
โลกามิสุปาทานา อปริเสสา นิรุชฺฌนฺตีติ ยตฺถ จตุตฺถชฺฌานูเปกฺขายํ ยํ อุเปกฺขํ
อาคมฺม ยํ ปฏิจฺจ สพฺเพน สพฺพํ อปริเสสา โลกามิสสงฺขาตา ปญฺจกามคุณามิสา
นิรุชฺฌนฺติ. ปญฺจกามคุณามิสาติ จ กามคุณารมฺมณา ฉนฺทราคา, คหณฏฺเฐน
เตเยว จ อุปาทานาติปิ วุตฺตา. ตเมวูเปกฺขํ ภาเวตีติ ตํ โลกามิสูปาทานานํ
ปฏิปกฺขภูตํ จตุตฺถชฺฌานูเปกฺขเมว วฑฺเฒติ.
     [๔๓] อุฑฺฑเยยฺยาติ ๔- อุปฺปติตฺวา คจฺเฉยฺย. อนุปติตฺวาติ อนุพนฺธิตฺวา.
วิตจฺเฉยฺยุนฺติ มุขตุณฺฑเกน ฑํสนฺตา ตจฺเฉยฺยุํ. วิราเชยฺยุนฺติ ๕- มํสเปสึ นเขหิ
กฑฺฒิตฺวา ปาเตยฺยุํ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. อุปสุมฺเภยฺย, ก. อุปจฺจมฺเภยฺย  ฉ.ม. ยเทตฺถ   ฉ.ม. อภินิวชฺเชตฺวา
@ สี. อุฑฺเฑยฺยาติ, ฉ.ม. อุฑฺฑีเยยฺยาติ      ฉ.ม. วิสฺสชฺเชยฺยุนฺติ
     [๔๗] ยานํ โอโรเปยฺยาติ ๑- ปุริสานุจฺฉวิกํ ยานํ โอโรเปยฺย. ๒-
ปวรมณิกุณฺฑลนฺติ นานปฺปการํ อุตฺตมมณิญฺจ กุณฺฑลญฺจ. ๓- สานิหรนฺตีติ อตฺตโน
ภณฺฑกานิ คณฺหนฺติ.
     [๔๘] สมฺปนฺนผลนฺติ มธุรผลํ. อุปปนฺนผลนฺติ ผลูปปนฺนํ พหุผลํ.
     [๔๙] อนุตฺตรนฺติ อุตฺตมํ ปภสฺสรํ นิรุปกฺกิเลสํ.
     [๕๐] อารกา อหํ ภนฺเตติ ปฐวิโต นภํ วิย สมุทฺทสฺส โอริมตีรโต
ปรตีรํ วิย จ สุวิทูรวิทูเร อหํ. อนาชานีเยติ คิหิโวหารสมุจฺเฉทนสฺส
การณํ อชานนเก. อาชานียโภชนนฺติ การณํ ชานนฺเตหิ ภุญฺชิตพฺพโภชนํ.
อนาชานียโภชนนฺติ การณํ อชานนฺเตหิ ภุญฺชิตพฺพโภชนํ. เสสํ สพฺพตฺถ
อุตฺตานเมวาติ.
                   ปปญฺจสูทนิยา    มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย
                     โปตลิยสุตฺตวณฺณนา   นิฏฺฐิตา.
                              จตุตฺถํ.
                        ----------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๙ หน้า ๓๑-๓๔. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=9&A=756&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=9&A=756&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=36              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=13&A=660              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=13&A=658              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=13&A=658              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๓ http://84000.org/tipitaka/read/?index_13

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]