อรรถกถาเล่มที่ ๙ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ม.อ. (ปปญฺจ.๓)

      [๒๑๖] อาจริยปาจริยานนฺติ อาจริยานญฺเจว อาจริยาจริยานญฺจ. สเมตีติ
เอกนาฬิยา มิตํ วิย เอกตุลาย ตุลิตํ วิย สทิสํ โหติ นินฺนานากรณํ. อโนมชฺชตีติ
ปาณึ เหฏฺฐา โอตาเรนฺโต มชฺชติ, "อิทนฺตํ โภ โคตม อาโรคฺยํ, อิทนฺตํ
นิพฺพานนฺ"ติ กาเลน สีสํ กาเลน อุรํ ปริมชฺชนฺโต เอวมาห.
      [๒๑๗] เฉกนฺติ ปสนฺนํ. ๑- สาหุลจีวเรนาติ ๒- กาฬเกหิ เอฬกโลเมหิ
กตถูลจีวเรน. สงฺการโจฬเกนาติปิ วทนฺติ. วาจํ นิจฺฉาเรยฺยาติ กาเลน ทสาย
กาเลน อนฺเต กาเลน มชฺเฌ ปริมชฺชนฺโต นิจฺฉาเรยฺย, วเทยฺยาติ อตฺโถ.
ปุพฺพเกเหสาติ ปุพฺพเกหิ เอสา. วิปสฺสีปิ หิ ภควา ฯเปฯ กสฺสโปปิ ภควา
จตุปริสมชฺเฌ นิสินฺโน อิมํ คาถํ อภาสิ, "อตฺถนิสฺสิตา คาถา"ติ มหาชโน
อุคฺคณฺหิ. สตฺถริ ปรินิพฺพุเต อปรภาเค ปริพฺพาชกานํ อนฺตรํ ปวิฏฺฐา. เต
โปตฺถกคตํ กตฺวา ปททฺวยเมว รกฺขึสุ. ๓- เตนาห สา เอตรหิ อนุปุพฺเพน
ปุถุชฺชนคาถาติ. ๔-
      [๒๑๘] โรโคว ภูโตติ โรคภูโต. เสสปเทสุปิ เอเสว นโย. อริยํ จกฺขุนฺติ
ปริสุทฺธํ วิปสฺสนาญาณญฺเจว มคฺคญาณญฺจ. ปโหตีติ สมตฺโถ. เภสชฺชํ กเรยฺยาติ
อุทฺธํวิเรจนอโธวิเรจนอญฺชนปจนาทิเภสชฺชํ ๕- กเรยฺย.
      [๒๑๙] น จกฺขูนิ อุปฺปาเทยฺยาติ ยสฺส หิ อนฺตรา ปิตฺตเสมฺหาทิปลิเวเฐน ๖-
จกฺขุปสาโท อุปหโต โหติ, โส เฉกํ เวชฺชํ อาคมฺม สปฺปายํ
เภสชฺชํ เสวนฺโต จกฺขูนิ อุปฺปาเทติ นาม. ชจฺจนฺธสฺส ปน มาตุกุจฺฉิยํเยว
วินฏฺฐานิ, ตสฺมา โส น ลภติ. เตน วุตฺตํ "น จกฺขูนิ อุปฺปาเทยฺยา"ติ.
      [๒๒๐] ทุติยวาเร ชจฺจนฺโธติ ชาตกาลโต ปฏฺฐาย ปิตฺตาทิปลิเวเฐน อนฺโธ.
อมุสฺมินฺติ ตสฺมึ ปุพฺเพ วุตฺเต. อมิตฺตโตปิ ทเหยฺยาติ อมิตฺโต เม อยนฺติ เอวํ
อมิตฺตโต ฐเปยฺย. ทุติยปเทปิ เอเสว นโย, อิมินา จิตฺเตนาติ วฏฺเฏ อนุคตจิตฺเตน.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. สมฺปนฺนํ  ๒ ฉ.ม. สาหุฬิจีเรนาติ  ๓ ฉ.ม. รกฺขิตุํ สกฺขึสุ
@๔ สี. ปุถุชฺชนคตาติ  ๕ ฉ.ม. อุทฺธํวิเรจนํ อโธวิเรจนํ อญฺชนญฺจาติ เภสชฺชํ
@๖ สี. ปิตฺตเสมฺหาทิปลิโพเธน
ตสฺส เม อุปาทานปจฺจยาติ เอกสนฺธิ ทฺวิสงฺเขโป ปจฺจยากาโร กถิโต, วฏฺฏํ
วิภาวิตํ.
      [๒๒๑] ธมฺมานุธมฺมนฺติ ธมฺมสฺส อนุธมฺมํ อนุจฺฉวิกปฏิปทํ. อิเม โรคา
คณฺฑา สลฺลาติ ปญฺจกฺขนฺเธ ทสฺเสติ. อุปาทานนิโรธาติ วิวฏฺฏํ ทสฺเสนฺโต
อาห. เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติ.
                    ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย
                      มาคณฺฑิยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                              ปญฺจมํ.
                          -------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๙ หน้า ๑๖๒-๑๖๓.
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=9&A=4078&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=9&A=4078&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=276
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=13&A=4769
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=13&A=5529
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=13&A=5529
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๓
http://84000.org/tipitaka/read/?index_13