บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๘

หน้าที่ ๒๑๘.

สณฺฐหิตฺวา ภิชฺชิตฺวา ปคฺฆรติ, วตฺถุ สุทฺธํ โหติ, สุทฺเธ วตฺถุมฺหิ มาตาปิตูสุ เอกวารํ สนฺนิปติเตสุ ยาว สตฺตทิวสานิ เขตฺตเมว โหติ. ตสฺมึ สมเย หตฺถคฺคาห- เวณิคฺคาหาทินา องฺคปรามสเนนปิ ทารโก นิพฺพตฺตติเยว. คนฺธพฺโพติ ตตฺรูปคสตฺโต. ปจฺจุปฏฺฐิโต โหตีติ น มาตาปิตูนํ สนฺนิปาตํ โอโลกยมาโน สมีเป ฐิโต ปจฺจุปฏฺฐิโต นาม โหติ. กมฺมยนฺตยนฺติโต ปน เอโก สตฺโต ตสฺมึ โอกาเส นิพฺพตฺตนโก โหตีติ อยเมตฺถ อธิปฺปาโย. สํสเยนาติ "อโรโค นุ โข ภวิสฺสามิ อหํ วา, ปุตฺโต วา เม"ติ เอวํ มหนฺเตน ชีวิตสํสเยน. โลหิตเญฺหตํ ภิกฺขเวติ ตทา กิร มาตุโลหิตํ ตํ ฐานํ สมฺปตฺตํ ปุตฺตสิเนเหน ปณฺฑรํ โหติ. ตสฺมา เอวมาห. วงฺกกนฺติ คามทารกานํ กีฬกํ ขุทฺทกนงฺคลํ. ฆฏิกา วุจฺจติ ทีฆทณฺเฑน รสฺสทณฺฑกํ ปหรณกีฬา, โมกฺขจิกนฺติ สมฺปริวตฺตกกีฬา, อากาเส วา ทณฺฑกํ คเหตฺวา ภูมิยํ วา สีสํ ฐเปตฺวา เหฏฺฐุปฺปริยภาเวน ปริวตฺตนกีฬนนฺติ วุตฺตํ โหติ. จิงฺคุลิกํ วุจฺจติ ตาลปณฺณาทีหิ กตํ วาตปฺปหาเรน ปริพฺภมนจกฺกํ. ปตฺตาฬฺหกํ วุจฺจติ ปณฺณนาฬิกา. ตาย วาลิกาทีนิ มินนฺตา กีฬนฺติ. รถกนฺติ ขุทฺทกรถํ. ธนุกํปิ ขุทฺทกธนุเมว. [๔๐๙] สารชฺชตีติ ราคํ อุปฺปาเทติ. พฺยาปชฺชตีติ พฺยาปาทํ อุปฺปาเทติ. อนุปฏฺฐิตกายสตีติ กาเย สติ กายสติ, ตํ อนุปฏฺฐเปตฺวาติ อตฺโถ. ปริตฺตเจตโสติ อกุสลจิตฺโต. ยตฺถสฺส เต ปาปกาติ ยสฺสํ ผลสมาปตฺติยํ เอเต นิรุชฺฌนฺติ, ตํ น ชานาติ นาธิคจฺฉตีติ อตฺโถ. อนุโรธวิโรธนฺติ ราคญฺเจว โทสญฺจ. อภินนฺทตีติ ตณฺหาวเสน อภินนฺทติ, ตณฺหาวเสเนว อโห สุขนฺติอาทีนิ วทนฺโต อภิวทติ. อชฺโฌสาย ติฏฺฐตีติ ตณฺหาชฺโฌสานคหเณน คิลิตฺวา ปรินิฏฺฐเปตฺวา คณฺหาติ. สุขํ วา อทุกฺขมสุขํ วา อภินนฺทตุ, ทุกฺขํ กถํ อภินนฺทตีติ. "อหํ ทุกฺขิโต มม ทุกฺขนฺ"ติ คณฺหนฺโต อภินนฺทติ นาม. อุปฺปชฺชติ นนฺทีติ ตณฺหา อุปฺปชฺชติ. ตทุปาทานนฺติ สาว ตณฺหา คหณฏฺเฐน อุปาทานํ นาม, ตสฺส อุปาทานปจฺจยา ภโว ฯเปฯ สมุทโย โหตีติ, อิทํ หิ ภควตา ปุน เอกวารํ ติสนฺธิจตุสงฺเขปํ ^๑- ปจฺจยาการวฏฺฏํ ทสฺสิตํ. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. ทฺวิสนฺธิ ติสงฺเขปํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๑๙.

[๔๑๐-๔] อิทานิ วิวฏฺฏํ ทสฺเสตุํ อิธ ภิกฺขเว ตถาคโต โลเก อุปฺปชฺชตีติอาทิมาห. ตตฺถ อปฺปมาณเจตโสติ อปฺปมาณํ โลกุตฺตรํ เจโต อสฺสาติ อปฺปมาณเจตโส, มคฺคจิตฺตสมงฺคีติ อตฺโถ. อิมํ โข เม ตุเมฺห ภิกฺขเว สงฺขิตฺเตน ตณฺหาสงฺขยวิมุตฺตึ ธาเรถาติ ภิกฺขเว อิมํ สงฺขิตฺเตน เทสิตํ มยฺหํ ตณฺหาสงฺขย- วิมุตฺติเทสนํ ตุเมฺห นิจฺจกาลํ ธาเรยฺยาถ มา ปมชฺเชยฺยาถ. เทสนา หิ เอตฺถ วิมุตฺติปฏิลาภเหตุโต วิมุตฺตีติ วุตฺตา. มหาตณฺหาชาลตณฺหาสงฺฆาฏปฏิมุกฺกนฺติ ตณฺหาว สํสิพฺพิตฏฺเฐน มหาตณฺหาชาลํ, สงฺฆฏิตฏฺเฐน สงฺฆาฏนฺติ วุจฺจติ, อิติ เอตสฺมึ มหาตณฺหาชาเล ตณฺหาสงฺฆาเฏ จ อิมํ สาตึ ภิกฺขุํ เกวฏฺฏปุตฺตํ ปฏิมุกฺกํ ธาเรถ, อนุปวิฏฺโฐ อนฺโตคโธติ นํ ธาเรยฺยาถาติ ^๑- อตฺโถ. เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติ. ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย มหาตณฺหาสงฺขยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. -------------------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๘ หน้า ๒๑๘-๒๑๙. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=8&A=5573&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=8&A=5573&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=440 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=12&A=8041 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=9558 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=9558 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๒ http://84000.org/tipitaka/read/?index_12