อรรถกถาเล่มที่ ๘ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ม.อ. (ปปญฺจ.๒)

หน้าที่ ๑๘๖.
    ภควา เจว ปสฺสติ, สจฺจโก จ นิคณฺฐปุตฺโตติ ยทิ หิ ตํ อญฺเญปิ
ปสฺเสยฺยุํ, ๑- ตํ การณํ อครุ อสฺส, ๑- "สมโณ โคตโม สจฺจกํ อตฺตโน
วาเท อโนตรนฺตํ ญตฺวา ยกฺขํ อาวาเหตฺวา ๒- ทสฺเสสิ, ตโต สจฺจโก ภเยน
กเถสี"ติ วเทยฺยุํ. ตสฺมา ภควา เจว ปสฺสติ สจฺจโก จ. ตสฺส ตํ ทิสฺวาว
สกลสรีรโต เสทา มุจฺจึสุ, อนฺโตกุจฺฉิ วิปริวตฺตมานา มหารวํ รวิ. โส "อญฺเญปิ
นุ โข ปสฺสนฺตี"ติ โอโลเกนฺโต กสฺสจิ โลมหํสมตฺตํปิ น อทฺทส. ตโต "อิทํ
ภยํ มเมว อุปฺปนฺนํ. สจาหํ ยกฺโขติ วกฺขามิ, `กึ ตุยฺหเมว อกฺขีนิ อตฺถิ,
ตฺวเมว ยกฺขํ ปสฺสสิ, ปฐมํ ยกฺขํ อทิสฺวา สมเณน โคตเมน วาทสงฺฆาเฏ
ขิตฺโตว ยกฺขํ ปสฺสสี'ติ วเทยฺยุนฺ"ติ จินฺเตตฺวา "น ทานิ เม อิธ อญฺญํ
ปฏิสรณํ อตฺถิ, อญฺญตฺร สมณา โคตมา"ติ มญฺญมาโน อถโข สจฺจโก
นิคณฺฐปุตฺโต ฯเปฯ ภควนฺตํ เอตทโวจ. ตาณํ คเวสีติ ตาณนฺติ คเวสมาโน.
เลณํ คเวสีติ เลณนฺติ คเวสมาโน. สรณํ คเวสีติ สรณนฺติ คเวสมาโน. เอตฺถ
จ ตายติ รกฺขตีติ ตาณํ. นิลียนฺติ เอตฺถาติ เลณํ. สรตีติ สรณํ, ภยํ หึสติ
วิทฺธํเสตีติ อตฺโถ.
    [๓๕๘] มนสิกริตฺวาติ มนมฺหิ กตฺวา ปจฺจเวกฺขิตฺวา อุปธาเรตฺวา. เอวํ
เม เวทนา โหตีติ กุสลาว โหตุ, สุขาว โหตุ, เอวํ เม สญฺญา โหตูติ
กุสลาว โหตุ. สุขาว โหตุ, โสมนสฺสสมฺปยุตฺตาว โหตูติ. สงฺขารวิญฺญาเณสุปิ
เอเสว นโย. มา อโหสีติ เอตฺถ ปน วุตฺตวิปริยาเยน อตฺโถ เวทิตพฺโพ. กลฺลํ
นูติ ยุตฺตํ นุ. สมนุปสฺสิตุนฺติ "เอตํ มม เอโสหมสฺมิ เอโส เม อตฺตา"ติ เอวํ
ตณฺหามานทิฏฺฐิวเสน ปสฺสิตุํ. โน หิทํ โภ โคตมาติ น ยุตฺตเมตํ โภ โคตม.
อิติ ภควา ยถา นาม เฉโก อหิตุณฺฑิโก สปฺปทฏฺฐวิสํ เตเนว สปฺเปน ปุน
ฑํสาเปตฺวา อุพฺพาเตยฺย, ๓- เอวํ ตสฺสํเยว ปริสติ สจฺจกํ นิคณฺฐปุตฺตํ เตเนว
มุเขน ปญฺจกฺขนฺธา อนิจฺจา ทุกฺขา อนตฺตาติ วทาเปสิ. ทุกฺขํ อลฺลีโนติ อิมํ
ปญฺจกฺขนฺธทุกฺขํ ตณฺหาทิฏฺฐีหิ อลฺลีโน. อุปคโต อชฺโฌสิโตติปิ ตณฺหาทิฏฺฐิวเสเนว
เวทิตพฺโพ. ทุกฺขํ เอตํ มมาติอาทีสุ ปญฺจกฺขนฺธทุกฺขํ ตณฺหามานทิฏฺฐิวเสน
@เชิงอรรถ: ๑-๑ ม. ตํ การณํ    ๒ สี. อวฺเหตฺวา    ๓ สี. อุพฺพาเมยฺย, ฉ.ม. อุพฺพาเหยฺย
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๘๗.
สมนุปสฺสตีติ อตฺโถ. ปริชาเนยฺยาติ อนิจฺจํ ทุกฺขํ อนตฺตาติ ตีรณปริญฺญาย
ปริโต ชาเนยฺย. ปริกฺเขเปตฺวาติ ขยํ วยํ อนุปฺปาทํ อุปเนตฺวา.
    [๓๕๙] นวนฺติ ตรุณํ. อกุกฺกุกชาตนฺติ ปุปฺผคฺคหณกาเล อนฺโต
องฺคุฏฺฐปฺปมาโณ เอโก ฆนทณฺฑโก นิพฺพตฺตติ, เตน วิรหิตนฺติ อตฺโถ. ริตฺโตติ
สุญฺโญ อนฺโตสารวิรหิโต. ริตฺตตฺตาว ตุจฺโฉ. อปรทฺโธติ ปราชิโต. ภาสิตา โข
ปน เตติ อิทํ ภควา ตสฺส มุขรภาวํ ปกาเสตฺวา นิคฺคณฺหนฺโต อาห. โส
กิร ปุพฺเพ ปูรณาทโย ฉ สตฺถาโร อุปสงฺกมิตฺวา ปญฺหํ ปุจฺฉติ. เต วิสฺสชฺเชตุํ
น สกฺโกนฺติ. อถ เนสํ ปริสมชฺเฌ มหนฺตํ วิปฺปการํ อาโรเปตฺวา อุฏฺฐาย
ชยํ ปเวเทนฺโต คจฺฉติ. โส สมฺมาสมฺพุทฺธํปิ ตเถว วิเหเฐสฺสามีติ สญฺญาย
อุปสงฺกมิตฺวา:-
              "อมฺโภ โก นามยํ รุกฺโข    ฉินฺนปตฺโต ๑- สกณฺฏโก
               ยตฺถ เอกปฺปหาเรน       อุตฺตมงฺคํ วิภิชฺชิตนฺ"ติ. ๒-
    อยํ ขทิรํ อาหจฺจ อสารรุกฺขปริจิโต มุทุตุณฺฑสกุโณ วิย สพฺพญฺญุตญาณสารํ
อาหจฺจ ญาณตุณฺฑเภทํ ปตฺโต สพฺพญฺญุตณาณสฺส ถทฺธภาวํ อญฺญาสิ. ตทสฺส
ปริสมชฺเฌ ปกาเสนฺโต ภควา ภาสิตา โข ปน เตติอาทิมาห. นตฺถิ เอตรหีติ
อุปาทินฺนกสรีเร เสโท นาม นตฺถีติ น วตฺตพฺพํ, เอตรหิ ปน นตฺถีติ วทติ.
สุวณฺณวณฺณํ กายํ วิวรีติ น สพฺพํ กายํ วิวริ. พุทฺธา นาม คณฺฐิกํ
ปฏิมุญฺจิตฺวา ปฏิจฺฉนฺนสรีรา ปริสติ ธมฺมํ เทเสนฺติ, อถ ภควา คลวาฏกสมฺมุขฏฺฐาเน
จีวรํ คเหตฺวา จตุรงฺคุลมตฺตํ โอตาเรสิ. โอตาริตมตฺเต ปน ตสฺมึ
สุวณฺณวณฺณา รสฺมิโย ปุญฺชปุญฺชา หุตฺวา สุวณฺณฆฏโต รตฺตสุวณฺณรสธารา
วิย รตฺตวณฺณวลาหกโต วิชฺชุลตา วิย จ นิกฺขมิตฺวา สุวณฺณมุรชสทิสํ มหาขนฺธํ
อุตฺตรจีวรญฺจ ๓- ปทกฺขิณํ กุรุมานา อากาเส ปกฺขนฺทึสุ. กสฺมา ปน ภควา
เอวมกาสีติ? มหาชนสฺส กงฺขาวิโนทนตฺถํ. มหาชโน หิ สมโณ โคตโม มยฺหํ
เสโท นตฺถีติ วทติ สจฺจกสฺส ตาว นิคณฺฐปุตฺตสฺส ยนฺตารุฬฺหสฺส วิย เสทา
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. สินฺนปตฺโต    ๒ สี. วิสาริตํ, ปาลิ. วิสาฏิตํ ขุ. ชา.
@ทุกฺ. ๒๗/๒๖๙/๗๗ กนฺทคลกชาตก  ๓ ฉ.ม. อุตฺตมสิรํ, ม. อุตฺตมสิรวรญฺจ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๘๘.
ปคฺฆรนฺติ. สมโณ ปน โคตโม ฆนทุปฏจีวรํ ปารุปิตฺวา นิสินฺโน, อนฺโต
เสทสฺส อตฺถิตา วา นตฺถิตา วา กถํ สกฺกา ญาตุนฺติ กงฺขํ กเรยฺย, ตสฺส
กงฺขาวิโนทนตฺถํ เอวมกาสิ. มงฺกุภูโตติ นิตฺเตชภูโต. ปตฺตกฺขนฺโธติ ปติตกฺขนฺโธ.
อปฺปฏิภาโณติ อุตฺตรึ อปสฺสนฺโต. นิสีทีติ ปาทงฺคุฏฺเฐน ภูมึ กสมาโน นิสีทิ.
    [๓๖๐] ทุมฺมุโขติ น วิรูปมุโข, อภิรูโป หิ โส ปาสาทิโก. นามํ
ปนสฺส เอวนฺติ. ๑- อภพฺโพ ตํ โปกฺขรณึ ปุน โอตริตุนฺติ สพฺเพสํ อฬานํ
ภคฺคตฺตา ปจฺฉินฺนคมโน โอตริตุํ อภพฺโพ, ตตฺเถว กากกุลลาทีนํ ภตฺตํ โหตีติ
ทสฺเสติ. วิสูกายิกานีติ ทิฏฺฐิวิสูกานิ. ๒- วิเสวิตานีติ ทิฏฺฐิสญฺจริตานิ.
วิปฺผนฺทิตานีติ ทิฏฺฐิวิปฺผนฺทิตานิ. ยทิทํ วาทาธิปฺปาโยติ เอตฺถ ยทิทนฺติ
นิปาตมตฺตํ, วาทาธิปฺปาโย หุตฺวา วาทํ อาโรเปสฺสามีติ อชฺฌาสเยเนว ๓-
อุปสงฺกมิตุํ อภพฺโพ, ธมฺมสฺสวนาย ปน อุปสงฺกเมยฺยาติ ทสฺเสติ. ทุมฺมุขํ
ลิจฺฉวิปุตฺตํ เอตทโวจาติ กสฺมา อโวจ? ทุมฺมุขสฺส กิรสฺส อุปมาหรณกาเล
เสสลิจฺฉวิกุมาราปิ จินฺเตสุํ "อิมินา นิคณฺเฐน อมฺหากํ สิปฺปุคฺคหณฏฺฐาเน จิรํ
อวมาโน กโต, อยนฺทานิ อมิตฺตสฺส ปิฏฺฐึ ปสฺสิตุํ กาโล. มยํปิ เอเกกํ อุปมํ
อาหริตฺวา ปาณิปฺปหาเรน ปติตํ มุคฺคเรน โปเถนฺโต วิย ตถา นํ กริสฺสาม, ยถา
น ปุน ปริสมชฺเฌ สีสํ อุกฺขิปิตุํ สกฺขิสฺสตี"ติ, เต โอปมฺมานิ กริตฺวา ทุมฺมุขสฺส
กถาปริโยสานํ อาคมยมานา นิสีทึสุ. สจฺจโก เตสํ อธิปฺปายํ ญตฺวา อิเม สพฺเพว คีวํ
อุกฺขิปิตฺวา โอฏฺเฐหิ จลมาเนหิ ฐิตา, สเจ ปจฺเจกา อุปมา หริตุํ ลภิสฺสนฺติ,
ปุน มยา ปริสมชฺเฌ สีสํ อุกฺขิปิตุํ น สกฺกา ภวิสฺสติ, หนฺทาหํ ทุมฺมุขํ
อปสาเทตฺวา ยถา อญฺญสฺส โอกาโส น โหติ, เอวํ กถาวารํ ปจฺฉินฺทิตฺวา
สมณํ โคตมํ ปญฺหํ ปุจฺฉิสฺสามีติ ตสฺมา เอตทโวจ. ตตฺถ อาคเมหีติ ติฏฺฐ,
มา ปุน ภณาหีติ อตฺโถ.
    [๓๖๑] ติฏฺฐเตสา โภ โคตมาติ โภ โคตม เอสา อมฺหากํ เจว อญฺเญสญฺจ
ปุถุสมณพฺราหฺมณานํ วาจา ติฏฺฐตุ. วิลาปํ วิลปิตํ มญฺเญติ เอตํ หิ วจนํ
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. เอตํ, ม. เอตนฺติ     ๒ สี. ทิฏฺฐิวิสูกายิตานิ   ๓ ฉ.ม.อชฺฌาสเยน
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๘๙.
วิลปิตํ วิย โหติ, วิปฺปลปิตมตฺตํ โหตีติ อตฺโถ. อถวา ติฏฺฐเตสาติ เอตฺถ
กถาติ อาหริตฺวา วตฺตพฺพา. วาจาวิลาปํ วิลปิตํ มญฺเญติ เอตฺถ ปน อิทํ
วาจานิจฺฉารณํ วิลปิตมตฺตํ มญฺเญ โหตีติ อตฺโถ.
    อิทานิ ปญฺหํ ปุจฺฉนฺโต กิตฺตาวตาติอาทิมาห. ตตฺถ เวสารชฺชปฺปตฺโตติ
ญาณปฺปตฺโต. อปรปฺปจฺจโยติ อปรปฺปตฺติโย. อถสฺส ภควา ปญฺหํ วิสฺสชฺเชนฺโต
อิธ อคฺคิเวสฺสนาติอาทิมาห, ตํ อุตฺตานตฺถเมว. ยสฺมา ปน ตตฺถ ๑- ปสฺสตีติ
วุตฺตตฺตา เสกฺขภูมิ ทสฺสิตา. ตสฺมา อุตฺตรึ เสกฺขภูมึ ๒- ปุจฺฉนฺโต ทุติยํ ปญฺหํ
ปุจฺฉิ, ตํปิสฺส ภควา พฺยากาสิ. ตตฺถ ทสฺสนานุตฺตริเยนาติอาทีสุ
ทสฺสนานุตฺตริยนติ โลกิยโลกุตฺตรา ปญฺญา. ปฏิปทานุตฺตริยนฺติ โลกิยโลกุตฺตรา
ปฏิปทา. วิมุตฺตานุตฺตริยนฺติ โลกิยโลกุตฺตรา วิมุตฺติ. สุทฺธโลกุตฺตรเมว วา
คเหตฺวา ทสฺสนานุตฺตริยนฺติ อรหตฺตมคฺคสมฺมาทิฏฺฐิ. ปฏิปทานุตฺตริยนฺติ
เสสมคฺคงฺคานิ. วิมุตฺตานุตฺตริยนฺติ มคฺคผลวิมุตฺติ. ๓- ขีณาสวสฺส วา
นิพฺพานทสฺสนํ ทสฺสนานุตฺตริยํ นาม. อฏฺฐมคฺคงฺคานิ ๔- ปฏิปทานุตฺตริยํ.
อคฺคผลํ วิมุตฺตานุตฺตริยนฺติ เวทิตพฺพํ. พุทฺโธ โส ภควาติ โส ภควา
สยํปิ จตฺตาริ สจฺจานิ พุทฺโธ. โพธายาติ ปเรสํปิ จตุสจฺจโพธาย
ธมฺมํ เทเสติ. ทนฺโตติอาทีสุ ทนฺโตติ นิพฺพิเสวโน. ทมถายาติ
นิพฺพิเสวนตฺถาย. สนฺโตติ สพฺพกิเลสวูปสเมน สนฺโต. สมถายาติ กิเลสวูปสมาย.
ติณฺโณติ จตุโรฆติณฺโณ. ตรณายาติ จตุโรฆตรณาย. ปรินิพฺพุโตติ
กิเลสปรินิพฺพาเนน ปรินิพฺพุโต. ปรินิพฺพานายาติ กิเลสปรินิพฺพานตฺถาย.
    [๓๖๒] ธํสีติ คุณธํสกา. ปคพฺภาติ วาจาปาคพฺภิเยน ๕- สมนฺนาคตา.
อาสาเทตพฺพนฺติ ฆฏฺเฏตพฺพํ. อาสชฺชาติ ฆฏฺเฏตฺวา. นเตฺวว ภวนฺตํ โคตมนฺติ
ภวนฺตํ โคตมํ อาสชฺช กสฺสจิ อตฺตโน วาทํ อนุปหฏํ สกลํ อาทาย ปกฺกมิตุํ
ถาโม นตฺถีติ ทสฺเสติ, น หิ ภควา หตฺถิอาทโย วิย กสฺสจิ ชีวิตนฺตรายํ
กโรติ. อยํ ปน นิคณฺโฐ อิมา ติสฺโส อุปมา น ภควโต อุกฺกํสนตฺถเมว
อาหริ, อตฺตุกฺกํสนตฺถเมว อาหริ. ยถา หิ ราชา กญฺจิ ปจฺจตฺถิกํ ฆาเตตฺวา
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ปเนตฺถ     ๒ ฉ.ม. อเสกฺขภูมึ    ๓ ฉ.ม. อคฺคผลวิมุตฺติ
@๔ ฉ.ม. มคฺคงฺคานิ  ๕ ฉ.ม. ปคพฺพาติ วาจาปาคพฺพิเยน
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๙๐.
เอวํ นาม สูโร เอวํ ถามสมฺปนฺโน ปุริโส ภวิสฺสตีติ ปจฺจตฺถิกํ โถเมนฺโตปิ
อตฺตานเมว โถเมติ, เอวเมว เอโสปิ สิยา หิ โภ โคตม หตฺถึ ปภินฺนนฺติอาทีหิ
ภควนฺตํ อุกฺกํเสนฺโตปิ มยเมว สูรา มยํ ปณฺฑิตา มยํ พหุสฺสุตาเยว เอวํ
ปภินฺนหตฺถึ วิย ปชฺชลิตอคฺคิกฺขนฺธํ วิย ผณกตอาสีวิสํ วิย จ วาทตฺถิกา
สมฺมาสมฺพุทฺธํ อุปสงฺกมิมฺหาติ อตฺตานํเยว อุกฺกํเสติ, เอวํ อตฺตานํ
อุกฺกํเสตฺวา ภควนฺตํ นิมนฺตยมาโน อธิวาเสตุ เมติอาทิมาห. ตตฺถ อธิวาเสตูติ
สมฺปฏิจฺฉตุ. สฺวาตนายาติ ยํ เม ตุเมฺหสุ สกฺการํ ๑- กโรโต เสฺว ภวิสฺสติ
ปุญฺญญฺจ ปีติปามุชฺชญฺจ, ตทตฺถาย. อธิวาเสสิ ภควา ตุณฺหีภาเวนาติ ภควา กายงฺคํ
วา วาจงฺคํ วา อโจเปตฺวา อพฺภนฺตเรเยว ขนฺตึ ธาเรนฺโต ตุณฺหีภาเวน อธิวาเสสิ,
สจฺจกสฺส อนุคฺคหกรณตฺถํ มนสาว สมฺปฏิจฺฉีติ วุตฺตํ โหติ.
    [๓๖๓] ยมสฺส ปฏิรูปํ มญฺเญยฺยาถาติ เต กิร ลิจฺฉวี ตสฺส ปญฺจ
ถาลิกปากสตานิ นิจฺจภตฺตํ อาหรนฺติ. ตเทว สนฺธาย เอส เสฺว ตุเมฺห ยํ
อสฺส สมณสฺส โคตมสฺส ปฏิรูปํ กปฺปิยนฺติ มญฺเญยฺยาถ, ตํ อาหเรยฺยาถ, สมณสฺส
หิ โคตมสฺส ตุเมฺห ตํ ๒- ปริจารกา กปฺปิยากปฺปิยํ ยุตฺตายุตฺตํ ชานาถาติ วทติ.
ภตฺตาภิหารํ อภิหรึสูติ อภิหริตพฺพํ ภตฺตํ อภิหรึสุ. ปณีเตนาติ อุตฺตเมน.
สหตฺถาติ สหตฺเถน. สนฺตปฺเปตฺวาติ สุฏฺฐุ ตปฺเปตฺวา, ปริปุณฺณํ สุหิตํ ยาวทตฺถํ
กตฺวา. สมฺปวาเรตฺวาติ สุฏฺฐุ ปวาเรตฺวา, อลํ อลนฺติ หตฺถสญฺญาย ปฏิกฺขิปาเปตฺวา.
ภุตฺตาวินฺติ ภุตฺตวนฺตํ. โอนีตปตฺตปาณินฺติ ปตฺตโต โอนีตปาณึ, อปนีตหตฺถนฺติ
วุตฺตํ โหติ. "โอนิตฺตปตฺตปาณินฺ"ติปิ ๓- ปาโฐ, ตสฺสตฺโถ, โอนิตฺตํ นานาภูตํ
ปตฺตํ ปาณิโต อสฺสาติ โอนิตฺตปตฺตปาณี. ตํ โอนิตฺตปตฺตปาณึ, หตฺเถ จ ปตฺตญฺจ
โธวิตฺวา เอกมนฺเต ปตฺตํ นิกฺขิปิตฺวา นิสินฺนนฺติ อตฺโถ. เอกมนฺตํ นิสีทีติ
ภควนฺตํ เอวํภุตฺตํ ๔- ญตฺวา เอกสฺมึ โอกาเส นิสีทีติ อตฺโถ. ปุญฺญญฺจาติ ยํ
อิมสฺมึ ทาเน ปุญฺญํ, อายตึ วิปากกฺขนฺธาติ อตฺโถ. ปุญฺญมหีติ วิปากกฺขนฺธานํเยว
ปริวาโร. ตํ ทายกานํ สุขาย โหตูติ ตํ อิเมสํ ลิจฺฉวีนํ สุขตฺถาย โหตุ. อิทํ กิร
โส อหํ ปพฺพชิโต นาม, ปพฺพชิเตน ปน ๕- น ยุตฺตํ อตฺตโน ทานํ นิยฺยาเตตุนฺติ
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. การํ  ๒ ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ   ๓ สี. โอหิตปตฺตปาณินฺติปิ
@๔ ฉ.ม. เอวํภูตํ  ๕ ฉ.ม. จ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๙๑.
เตสํ นิยฺยาเตนฺโต เอวมาห. อถ ภควา ยสฺมา ลิจฺฉวีหิ สจฺจกสฺส ทินฺนํ, น
ภควโต. สจฺจเกน ปน ภควโต ทินฺนํ, ตสฺมา ตมตฺถํ ทีเปนฺโต ยํ โข
อคฺคิเวสฺสนาติอาทิมาห. อิติ ภควา นิคณฺฐสฺส มนํ ๑- วินาเยว อตฺตโน
ทินฺนทกฺขิณํ นิคณฺฐสฺส นิยฺยาเตสิ, สา จสฺส อนาคเต วาสนา ภวิสฺสตีติ.
                    ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย
                      จูฬสจฺจกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                         ---------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๘ หน้า ๑๘๖-๑๙๑.
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=8&A=4752&modeTY=2&pagebreak=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=8&A=4752&modeTY=2&pagebreak=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=392
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=12&A=7323
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=8527
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=8527
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๒
http://84000.org/tipitaka/read/?index_12