ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๘ ภาษาบาลีอักษรไทย ม.อ. (ปปญฺจ.๒)

หน้าที่ ๖๓.

ปฏิสมฺภิทาปตฺโต มหาขีณาสโว, สาริปุตฺตตฺเถโรปิ. อิติ เอกํ กนกคุหํ ปวิฏฺฐา เทฺว สีหา วิย, เอกํ วิชมฺภนภูมึ โอติณฺณา เทฺว พฺยคฺฆา วิย, เอกํ สุปุปฺผิตสาลวนํ ปวิฏฺฐา เทฺว ฉทฺทนฺตนาคราชาโน วิย, เอกํ สิมฺพลิวนํ ปวิฏฺฐา เทฺว สุปณฺณราชาโน วิย, เอกํ นรวาหนยานํ อภิรุฬฺหา เทฺว เวสฺสวณา วิย, เอกํ ปณฺฑุกมฺพลสิลํ อภินิสินฺนา เทฺว สกฺกา วิย, เอกวิมานพฺภนฺตรคตา เทฺว หาริตมหาพฺรหฺมาโน วิย จ เต เทฺวปิ พฺราหฺมณชจฺจา เทฺวปิ สุวณฺณวณฺณา เทฺวปิ สมาปตฺติลาภิโน เทฺวปิ อภินีหารสมฺปนฺนา เทฺวปิ ปฏิสมฺภิทาปตฺตา มหาขีณาสวา เอกวนสณฺฑํ อนุปวิฏฺฐา ตํ วนสณฺฑํ ๑- โสภยึสุ. ภควติ โน อาวุโส พฺรหฺมจริยํ วุสฺสตีติ อาวุโส กึ อมฺหากํ ภควโต สนฺติเก อายสฺมตา พฺรหฺมจริยํ วุสฺสตีติ อิทํ อายสฺมา สาริปุตฺโต ตสฺส ภควติ พฺรหฺมจริยวาสํ ชานนฺโตปิ กถาสมุฏฺฐาปนตฺถํ ปุจฺฉิ. ปุริมกถาย หิ อปฺปติฏฺฐิตาย ปจฺฉิมกถา น ชายติ, ตสฺมา เอวํ ปุจฺฉิ. เถโร อนุชานนฺโต "เอวมาวุโส"ติ อาห. อถสฺส ปญฺหาวิสฺสชฺชนํ โสตุกาโม อายสฺมา สาริปุตฺโต "กึ นุ โข อาวุโส สีลวิสุทฺธตฺถํ ภควติ พฺรหฺมจริยํ วุสฺสตี"ติ ปฏิปาฏิยา สตฺต วิสุทฺธิโย ปุจฺฉิ. ตาสํ วิตฺถารกถา วิสุทฺธิมคฺเค วุตฺตา อายสฺมา ปน ปุณฺโณ ยสฺมา จตุปฺปาริสุทฺธิสีลาทีสุ ฐิตสฺสาปิ พฺรหฺมจริยวาโส มตฺถกํ น ปาปุณาติ, ตสฺมา "โน หิทํ อาวุโส"ติ สพฺพํ ปฏิกฺขิปิ. กิมตฺถํ จรหาวุโสติ ยทิ สีลวิสุทฺธิอาทีนํ อตฺถาย พฺรหฺมจริยํ น วุสฺสติ, อถ กิมตฺถํ วุสฺสตีติ ปุจฺฉิ. ๒- อนุปาทาปรินิพฺพานตฺถํ โข อาวุโสติ เอตฺถ อนุปาทาปรินิพฺพานํ นาม อปฺปจฺจยปรินิพฺพานํ. เทฺวธา อุปาทานานิ คหณูปาทานญฺจ ปจฺจยูปาทานญฺจ. คหณูปาทานํ นาม กามูปาทานาทิกํ จตุพฺพิธํ, ปจฺจยูปาทานํ นาม อวิชฺชาปจฺจยา สงฺขาราติ เอวํ วุตฺตปจฺจยา. ตตฺถ คหณูปาทานวาทิโน อาจริยา อนุปาทาปรินิพฺพานนฺติ จตูสุ อุปาทาเนสุ อญฺญตเรนาปิ กญฺจิ ธมฺมํ อคเหตฺวา ปวตฺตํ อรหตฺตผลํ อนุปาทาปรินิพฺพานนฺติ กเถนฺติ. ตํ หิ น จ อุปาทานสมฺปยุตฺตํ หุตฺวา กญฺจิ ธมฺมํ อุปาทิยติ, กิเลสานญฺจ @เชิงอรรถ: ฉ.ม. วนฏฺฐานํ สี. ปุจฺฉติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖๔.

ปรินิพฺพุตนฺเต ชาตตฺตา ปรินิพฺพานนฺติ วุจฺจติ. ปจฺจยูปาทานวาทิโน ปน อนุปาทาปรินิพฺพานนฺติ อปฺปจฺจยปรินิพฺพานํ. ปจฺจยวเสน อนุปฺปนฺนํ อสงฺขตํ อมตธาตุเมว อนุปาทาปรินิพฺพานนฺติ กเถนฺติ. อยํ อนฺโต, อยํ โกฏิ, อยํ นิฏฺฐา. อปฺปจฺจยปรินิพฺพานํ ปตฺตสฺส หิ พฺรหฺมจริยวาโส มตฺถกํ ปตฺโต นาม โหติ, ตสฺมา เถโร "อนุปาทาปรินิพฺพานตฺถนฺ"ติ อาห. อถ นํ อนุยุญฺชนฺโต อายสฺมา สาริปุตฺโต "กึ นุ โข อาวุโส สีลวิสุทฺธิ อนุปาทาปรินิพฺพานนฺ"ติ ปุน ปุจฺฉํ อารภิ. [๒๕๘] เถโรปิ สพฺพปริวฏฺเฏสุ ตเถว ปฏิกฺขิปิตฺวา ปริโยสาเน โทสํ ทสฺเสนฺโต สีลวิสุทฺธึ เจ อาวุโสติอาทิมาห. ตตฺถ ปญฺญเปยฺยาติ ยทิ ปญฺญเปยฺย. สอุปาทานํเยว สมานํ อนุปาทาปรินิพฺพานํ ปญฺญเปยฺยาติ สงฺคหณธมฺมเมว นิคฺคหณธมฺมํ สปฺปจฺจยธมฺมเมว อปฺปจฺจยธมฺมํ สงฺขตธมฺมเมว อสงฺขตธมฺมนฺติ ปญฺญเปยฺยาติ อตฺโถ. ญาณทสฺสนวิสุทฺธิยํ ปน สปฺปจฺจยธมฺมเมว อปฺปจฺจยธมฺมํ สงฺขตธมฺมเมว อสงฺขตธมฺมนฺติ ปญฺญเปยฺยาติ อยเมวตฺโถ คเหตพฺโพ. ปุถุชฺชโน หาวุโสติ เอตฺถ วฏฺฏานุคโต โลกิยพาลปุถุชฺชโน ทฏฺฐพฺโพ. โส หิ จตุปฺปาริสุทฺธิสีลมตฺตสฺสาปิ อภาวโต สพฺพโสว ๑- อญฺญตฺร อิเมหิ ธมฺเมหิ. เตนหีติ เยน การเณน เอกจฺเจ ปณฺฑิตา อุปมาย อตฺถํ ชานนฺติ, เตน การเณน อุปมนฺเต กริสฺสามีติ อตฺโถ. สตฺตรถวินีตวณฺณนา [๒๕๙] สตฺต รถวินีตานีติ วินีตอสฺสาชานียยุตฺเต สตฺต รเถ. ยาวเทว จิตฺตวิสุทฺธตฺถาติ อาวุโส อยํ สีลวิสุทฺธิ นาม ยาวเทว จิตฺตวิสุทฺธตฺถา. จิตฺตวิสุทฺธตฺถาติ นิสฺสกฺกวจนเมตํ. อยํ ปเนตฺถ อตฺโถ, ยาวเทว จิตฺตวิสุทฺธิสงฺขาโต อตฺโถ, ๒- ตาว อยํ สีลวิสุทฺธิ นาม อิจฺฉิตพฺพา. ยา ปน อยํ จิตฺตวิสุทฺธิ, เอสา สีลวิสุทฺธิยา อตฺโถ, อยํ โกฏิ, อิทํ ปริโยสานํ, จิตฺตวิสุทฺธิยํ ฐิตสฺส หิ สีลวิสุทฺธิกิจฺจํ กตํ นาม โหตีติ. เอส นโย สพฺพปเทสุ. @เชิงอรรถ: ฉ.ม. สพฺพโส ฉ.ม. จิตฺตวิสุทฺธิสงฺขาตา อตฺถา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖๕.

อิทํ ปเนตฺถ โอปมฺมสํสนฺทนํ:- ราชา ปเสนทิโกสโล วิย หิ ชรามรณภีรุโก โยคาวจโร ทฏฺฐพฺโพ, สาวตฺถีนครํ วิย สกฺกายนครํ, สาเกตนครํ วิย นิพฺพานนครํ, รญฺโญ สาเกเต วฑฺฒิอาวหสฺส สีฆํ คนฺตฺวา ปาปุณิตพฺพสฺส อจฺจายิกสฺส กิจฺจสฺส อุปฺปาทกาโล วิย โยคิโน อนภิสเมตานํ จตุนฺนํ อริยสจฺจานํ อภิสมยกิจฺจสฺส อุปฺปาทกาโล, สตฺตรถวินีตานิ วิย สตฺต วิสุทฺธิโย, ปฐมํ รถวินีตํ อารุฬฺหกาโล วิย สีลวิสุทฺธิยํ ฐิตกาโล, ปฐมรถวินีตาทีหิ ทุติยาทีนิ อารุฬฺหกาโล วิย สีลวิสุทฺธิอาทีหิ จิตฺตวิสฺทฺธิอาทีสุ ฐิตกาโล, สตฺตเมน รถวินีเตน สาเกเต อนฺเตปุรทฺวาเร โอรุยฺห อุปริปาสาเท ญาติมิตฺตคณปริวุตสฺส สุรสโภชนปริโภคกาโล วิย โยคิโน ญาณทสฺสนวิสุทฺธิยา สพฺพกิเลเส เขเปตฺวา ธมฺมวรปาสาทํ อารุยฺห ปโรปณฺณาสกุสลธมฺมปริวารสฺส นิพฺพานารมฺมณํ ผลสมาปตฺตึ อปฺเปตฺวา นิโรธสยเน นิสินฺนสฺส โลกุตฺตรสุขานุภวนกาโล ทฏฺฐพฺโพ. อิติ อายสฺมนฺตํ ปุณฺณํ ทสกถาวตฺถุลาภึ ธมฺมเสนาปติ สาริปุตฺตตฺเถโร สตฺต วิสุทฺธิโย ปุจฺฉิ. อายสฺมา ปุณฺโณ ทสกถาวตฺถูนิ วิสฺสชฺเชสิ. เอวํ ปุจฺฉนฺโต ปน ธมฺมเสนาปติ กึ ชานิตฺวา ปุจฺฉิ, อุทาหุ อชานิตฺวา? ติตฺถกุสโล วา ปน หุตฺวา วิสยสฺมึ ปุจฺฉิ, อุทาหุ อติตฺถกุสโล หุตฺวา อวิสยสฺมึ? ปุณฺณตฺเถโรปิ กึ ชานิตฺวา วิสฺสชฺเชสิ, อุทาหุ อชานิตฺวา? ติตฺถกุสโล วา ปน หุตฺวา วิสยสฺมึ วิสฺสชฺเชสิ, อุทาหุ อติตฺถกุสโล หุตฺวา อวิสเยติ? ชานิตฺวา ติตฺถกุสโล หุตฺวา วิสเย ปุจฺฉีติ หิ วทมาโน ธมฺมเสนาปตึเยว วเทยฺย. ชานิตฺวา ติตฺถกุสโล หุตฺวา วิสเย วิสฺสชฺเชสีติ วทมาโน ปุณฺณตฺเถรํเยว วเทยฺย. ยํ หิ วิสุทฺธีสุ สงฺขิตฺตํ, ตํ กถาวตฺถูสุ วิตฺถิณฺณํ. ยํ กถาวตฺถูสุ สงฺขิตฺตํ, ตํ วิสุทฺธีสุ วิตฺถิณฺณํ. ตทิมินา นเยน เวทิตพฺพํ. วิสุทฺธีสุ หิ เอกา สีลวิสุทฺธิ จตฺตาริ กถาวตฺถูนิ หุตฺวา อาคตา อปฺปิจฺฉกถา สนฺตุฏฺฐิกถา อสํสคฺคกถา สีลกถาติ, เอกา จิตฺตวิสุทฺธิ ตีณิ กถาวตฺถูนิ หุตฺวา อาคตา ปวิเวกกถา วิริยารมฺภกถา สมาธิกถาติ, เอวํ ตาว ยํ วิสุทฺธีสุ สงฺขิตฺตํ, ตํ กถาวตฺถูสุ วิตฺถิณฺณํ. กถาวตฺถูสุ ปน เอกา ปญฺญากถา ปญฺจ วิสุทฺธิโย หุตฺวา อาคตา ทิฏฺฐิวิสุทฺธิ กงฺขาวิตรณวิสุทฺธิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖๖.

มคฺคามคฺคญาณทสฺสนวิสุทฺธิ ปฏิปทาญาณทสฺสนวิสุทฺธิ ญาณทสฺสนวิสุทฺธีติ, เอวํ ยํ กถาวตฺถูสุ สงฺขิตฺตํ, ตํ วิสุทฺธีสุ วิตฺถิณฺณํ, ตสฺมา สาริปุตฺตตฺเถโร สตฺต วิสุทฺธิโย ปุจฺฉนฺโต น อญฺญํ ปุจฺฉิ, ทสกถาวตฺถูนิเยว ปุจฺฉิ. ปุณฺณตฺเถโรปิ สตฺต วิสุทฺธิโย วิสฺสชฺเชนฺโต น อญฺญํ วิสฺสชฺเชสิ, ทสกถาวตฺถูนิเยว วิสฺสชฺเชสีติ. อิติ อุโภเปเต ชานิตฺวา ติตฺถกุสลา หุตฺวา วิสเยเยว ปญฺหํ ปุจฺฉึสุ เจว วิสฺสชฺเชสุํ จาติ เวทิตพฺพา. [๒๖๐] โกนามายสฺมาติ น เถโร ตสฺส นามํ น ชานาติ. ชานนฺโตเยว ปน สมฺโมทิตุํ ลภิสฺสามีติ ปุจฺฉิ. กถญฺจ ปน อายสฺมนฺตนฺติ อิทํ ปน เถโร สมฺโมทมาโน อาห. มนฺตานิปุตฺโตติ มนฺตานิยา พฺราหฺมณิยา ปุตฺโต. ยถาตนฺติ เอตฺถ ตนฺติ นิปาตมตฺตํ, ยถา สุตวตา สาวเกน พฺยากาตพฺพา, เอวเมว พฺยากตาติ อยเมตฺถ สงฺเขปตฺโถ. อนุมสฺส อนุมสฺสาติ ทสกถาวตฺถูนิ โอคาเหตฺวา อนุปวิสิตฺวา. เวลณฺฑุปเกนาติ เอตฺถ เวลํ ๑- วุจฺจติ วตฺถํ, อณฺฑูปกํ จุมฺพฏกํ. วตฺถจุมฺพฏกํ สีเส กตฺวา อายสฺมนฺตํ ตตฺถ วา นิสีทาเปตฺวา ปริหรนฺตาปิ สพฺรหฺมจารี ทสฺสนาย ลเภยฺยุํ, เอวํ ลทฺธทสฺสนํปิ เตสํ ลาภาเยวาติ อฏฺฐานปริกปฺเปน อภิณฺหทสฺสนสฺส อุปายํ ทสฺเสสิ. เอวํ อปริหรนฺเตน หิ ปญฺหํ วา ปุจฺฉิตุกาเมน ธมฺมํ วา โสตุกาเมน "เถโร กตฺถ ฐิโต กตฺถ นิสินฺโน"ติ ปริเยสนฺเตน จริตพฺพํ โหติ. เอวํ ปริหรนฺเตน ๒- ปน อิจฺฉิติจฺฉิตกฺขเณเยว สีสโต โอโรเปตฺวา มหารเห อาสเน นิสีทาเปตฺวา สกฺกา โหติ ๓- ปญฺหํ วา ปุจฺฉิตุํ ธมฺมํ วา โสตุํ. อิติ อฏฺฐานปริกปฺเปน อภิณฺหทสฺสนสฺส อุปายํ ทสฺเสสิ. สาริปุตฺโตติ จ ปน มนฺติ สาริยา พฺราหฺมณิยา ปุตฺโตติ จ ปน เอวํ มํ สพฺรหฺมจารี ชานนฺติ. สตฺถุกปฺเปนาติ สตฺถุสทิเสน. อิติ เอกปเทเนว อายสฺมา ปุณฺโณ สาริปุตฺตตฺเถรํ จนฺทมณฺฑลํ อาหจฺจ ฐเปนฺโต วิย อุกฺขิปิ. เถรสฺส หิ อิมสฺมึ ฐาเน เอกนฺตธมฺมกถิกภาโว ปากโฏ อโหสิ. อมจฺจํ หิ ปุโรหิตํ มหนฺโตติ วทมาโน ราชสทิโสติ วเทยฺย, โคณํ หตฺถิปฺปมาโณติ, วาปึ สมุทฺทปฺปมาโณติ, อาโลกํ จนฺทิมสุริยาโลกปฺปมาโณติ, อิโต ปรํ เอเตสํ มหนฺตภาวกถา @เชิงอรรถ: ฉ.ม. เจลณฺฑุ... เจลํ ฉ.ม. ปริหรนฺตา ฉ.ม. โหนฺติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖๗.

นาม นตฺถิ. สาวกํปิ มหาติ วทนฺโต สตฺถุปฏิภาโคติ วเทยฺย, อิโต ปรํ ตสฺส มหนฺตภาวกถา นาม นตฺถิ. อิจฺจายสฺมา ปุณฺโณ เอกปเทเนว เถรํ จนฺทมณฺฑลํ อาหจฺจ ฐเปนฺโต วิย อุกฺขิปิ. เอตฺตกํปิ โน นปฺปฏิภาเสยฺยาติ ปฏิสมฺภิทาปตฺตสฺส อปฺปฏิภาณํ นาม นตฺถิ. ยา ปนายํ อุปมา อาหฏา, ตํ น อาหเรยฺยาม, อตฺถเมว กเถยฺยาม. อุปมาหิ อชานนฺตานํ อาหริยตีติ อยเมตฺถ อธิปฺปาโย. อฏฺฐกถายํ ปน อิทํปิ ปฏิกฺขิปิตฺวา อุปมา นาม พุทฺธานํปิ สนฺติเก อาหริยติ, เถรํ ปเนส อปจายมาโน เอวมาหาติ. อนุมสฺส อนุมสฺส ปุจฺฉิตาติ ทสกถาวตฺถูนิ โอคาเหตฺวา โอคาเหตฺวา ปุจฺฉิตา. กึ ปน ปญฺหสฺส ปุจฺฉนํ ภาริยํ, อุทาหุ วิสฺสชฺชนนฺติ. อุคฺคเหตฺวา ปุจฺฉนํ โน ภาริยํ, วิสฺสชฺชนํ ปน ภาริยํ. สเหตุกํ วา สการณํ กตฺวา ปุจฺฉนํปิ วิสฺสชฺชนํปิ ภาริยเมว. สมนุโมทึสูติ สมจิตฺตา หุตฺวา อนุโมทึสุ. อิติ ยถานุสนฺธินาว เทสนา นิฏฺฐิตาติ. ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย รถวินีตสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. -------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๘ หน้า ๖๓-๖๗. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=8&A=1608&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=8&A=1608&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=292              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=12&A=4938              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=5829              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=5829              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๒ http://84000.org/tipitaka/read/?index_12

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]