|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
ชานาเปตุกาโม โหติ สาเกตติสฺสตฺเถโร วิย. ธุตงฺคปฺปิจฺโฉ ธุตงฺคปริหรณภาวํ อญฺเสํ ชานิตุํ น เทติ เทฺวภาติกตฺเถเรสุ เชฏฺกตฺเถโร วิย. วตฺถุํ ๑- วิสุทฺธิมคฺเค กถิตํ. อยํ ธมฺโมติ เอวํ สนฺตคุณนิคฺคูหเนน จ ปฏิคฺคหเณ ปจฺจยปฏิคฺคหเณ มตฺตุตาย จ อปฺปิจฺฉสฺส ปุคฺคลสฺส อยํ นวโลกุตฺตรธมฺโม สมฺปชฺชติ, โน มหิจฺฉสฺส. เอวํ สพฺพตฺถ โยเชตพฺพํ. สนฺตุฏฺสฺสาติ จตูสุ ปจฺจเยสุ ตีหิ สนฺโตเสหิ สนฺตุฏฺสฺส. ปวิวิตฺตสฺสาติ กายจิตฺตอุปธิวิเวเกหิ วิวิตฺตสฺส. ตตฺถ กายวิเวโก นาม คณสงฺคณิกํ วิโนเทตฺวา อฏฺอารพฺภวตฺถุวเสน เอกีภาโว. เอกีภาวมตฺเตน ปน กมฺมํ น นิปฺปชฺชตีติ กสิณปริกมฺมํ กตฺวา อฏฺ สมาปตฺติโย นิพฺพตฺเตติ, อยํ จิตฺตวิเวโก นาม. สมาปตฺติมตฺเตเนว กมฺมํ น นิปฺปชฺชตีติ ฌานํ ปาทกํ กตฺวา สงฺขาเร สมฺมสิตฺวา สห ปฏิสมฺภิทาหิ อรหตฺตํ ปาปุณาติ. อยํ อุปธิวิเวโก นาม. เตนาห ภควา "กายวิเวโก จ วิเวกฏฺกายานํ เนกฺขมฺมาภิรตานํ. จิตฺตวิเวโก จ ปริสุทฺธจิตฺตานํ ปรมโวทานปฺปตฺตานํ. อุปธิวิเวโก จ นิรุปธีนํ ปุคฺคลานํ วิสงฺขารคตานนฺ"ติ. สงฺคณิการามสฺสาติ คณสงฺคณิกาย เจว กิเลสสงฺคณิกาย จ รมนฺตสฺส. ๒- อารทฺธวิริยสฺสาติ กายิกเจตสิกวิริยวเสน อารทฺธวิริยสฺส. อุปฏฺิตสฺสติสฺสาติ จตุสฺสติปฏฺานวเสน อุปฏฺิตสฺสติสฺส. สมาหิตสฺสาติ เอกคฺคจิตฺตสฺส. ปญฺวโตติ กมฺมสฺสกตปญฺาย ปญฺวโต. นิปฺปปญฺจารามสฺสาติ วิคตมานตณฺหาทิฏฺิปปญฺจสฺส. อิธ ภาเวตพฺพปเท มคฺโค กถิโต. เสสํ ปุริมสทิสเมว. อฏฺธมฺมวณฺณนา นิฏฺิตา. ---------- @เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. วตฺถุ ๒ ฉ.ม., อิ. รตสฺส--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๖๕.
นวธมฺมวณฺณนา [๓๕๙] (ข) สีลวิสุทฺธีติ วิสุทฺธึ ปาเปตุํ สมตฺถํ จตุปาริสุทฺธิสีลํ. ปาริสุทฺธิปธานิยงฺคนฺติ ปริสุทฺธภาวสฺส ปธานงฺคํ. จิตฺตวิสุทฺธีติ วิปสฺสนาย ปทฏฺานภูตา อฏฺ ปคุณสมาปตฺติโย. ทิฏฺิวิสุทฺธีติ สปจฺจยนามรูปทสฺสนํ. กงฺขาวิตรณวิสุทฺธีติ ปจฺจยาการาณํ. อทฺธตฺตเยปิ หิ ปจฺจยวเสเนว ธมฺมา ปวตฺตนฺตีติ ปสฺสนฺโต กงฺขํ วิตรติ. มคฺคามคฺคาณทสฺสนวิสุทฺธีติ โอภาสาทโย น มคฺโค, วีถิปฏิปนฺนํ อุทยพฺพยาณํ มคฺโคติ เอวํ มคฺคามคฺคาณํ. ปฏิปทาาณทสฺสนวิสุทฺธีติ รถวินีเต วุฏฺานคามินี วิปสฺสนา กถิตา, อิธ ตรุณวิปสฺสนา. าณทสฺสนวิสุทฺธีติ รถวินีเต ๑- มคฺโค กถิโต, อิธ วุฏฺานคามินี วิปสฺสนา. เอตา ปน สตฺตปิ วิสุทฺธิโย วิตฺถาเรน วิสุทฺธิมคฺเค กถิตา. ปญฺาติ อรหตฺตผลปญฺา. วิมุตฺตีติ อรหตฺตผลวิมุตฺติเยว. (ฉ) ธาตุนานตฺตํ ปฏิจฺจ อุปฺปชฺชติ ผสฺสนานตฺตนฺติ จกฺขฺวาทิธาตุนานตฺตํ ปฏิจฺจ จกฺขุสมฺผสฺสาทินานตฺตํ อุปฺปชฺชตีติ อตฺโถ. ผสฺสนานตฺตํ ปฏิจฺจาติ จกฺขุสมฺผสฺสาทินานตฺตํ ปฏิจฺจ. เวทนานานตฺตนฺติ จกฺขุสมฺผสฺสชาทิเวทนานานตฺตํ. สญฺานานตฺตํ ปฏิจฺจาติ กามสญฺาทินานตฺตํ ปฏิจฺจ. สงฺกปฺปนานตฺตนฺติ กามสงฺกปฺปาทินานตฺตํ. สงฺกปฺปนานตฺตํ ปฏิจฺจ อุปฺปชฺชติ ฉนฺทนานตฺตนฺติ สงฺกปฺปนานตฺตตาย รูเป ฉนฺโท สทฺเท ฉนฺโทติ เอวํ ฉนฺทนานตฺตํ อุปฺปชฺชติ. ปริฬาหนานตฺตนฺติ ฉนฺทนานตฺตตาย รูปปริฬาโห สทฺทปริฬาโหติ เอวํ ปริฬาหนานตฺตํ อุปฺปชฺชติ. ปริเยสนานานตฺตนฺติ ปริฬาหนานตฺตตาย รูปปริเยสนาทินานตฺตํ อุปฺปชฺชติ. ลาภนานตฺตนฺติ ปริเยสนานานตฺตตาย รูปปฏิลาภาทินานตฺตํ อุปฺปชฺชติ. (ช) สญฺาสุ มรณสญฺาติ มรณานุปสฺสนาาเณน สญฺา. อาหาเร ปฏิกูลสญฺาติ อาหารํ ปริคฺคณฺหนฺตสฺส อุปฺปนฺนสญฺา. สพฺพโลเก @เชิงอรรถ: ๑ ม.มู. ๑๒/๒๕๒/๒๑๕ รถวินีตสุตฺต--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๖๖.
อนภิรติสญฺาติ สพฺพสฺมึ วฏฺเฏ อุกฺกณฺนฺตสฺส อุปฺปนฺนสญฺา. เสสา เหฏฺา วิปสฺสนาย ๑- กถิตาเอว. อิธ พหูการปเท มคฺโค กถิโต. เสสํ ปุริมสทิสเมว. นวธมฺมา นิฏฺิตา. ------------- ทสธมฺมวณฺณนา [๓๖๐] (ฌ) นิชฺชรวตฺถูนีติ นิชฺชรการณานิ. มิจฺฉาทิฏฺิ นิชฺชิณฺณา โหตีติ อยํ เหฏฺา วิปสฺสนายปิ นิชฺชิณฺณาเอว ปหีนา, กสฺมา ปุน คหิตาติ. อสมุจฺฉินฺนตฺตา. วิปสฺสนาย หิ กิญฺจาปิ นิชฺชิณฺณา, ๒- น ปน สมุจฺฉินฺนา, มคฺโค ปน อุปฺปชฺชิตฺวา ตํ สมุจฺฉินฺทติ, น ปุน วุฏฺาตุํ เทติ. ตสฺมา ปุน คหิตา. เอวํ สพฺพปเทสุ นโย เนตพฺโพ. เอตฺถ จ สมฺมาวิมุตฺติปจฺจยา ๓- จตุสฏฺิ ธมฺมา ภาวนาปาริปูรึ คจฺฉนฺติ. กตเม จตุสฏฺิ? โสตาปตฺติมคฺคกฺขเณ อธิโมกฺขฏฺเน สทฺธินฺทฺริยํ ปริปูเรติ, ปคฺคหฏฺเน วิริยินฺทฺริยํ ปริปูเรติ, อนุสฺสรณฏฺเน สตินฺทฺริยํ ปริปูเรติ, อวิกฺเขปฏฺเน สมาธินฺทฺริยํ ปริปูเรติ, ทสฺสนฏฺเน ปญฺินฺทฺริยํ ปริปูเรติ, วิชานนฏฺเน มนินฺทฺริยํ ปริปูเรติ, ๔- อภินนฺทนฏฺเน โสมนสฺสินฺทฺริยํ ปริปูเรติ. ปวตฺตสนฺตติอธิปเตยฺยฏฺเน ชีวิตินฺทฺริยํ ปริปูเรติ ฯเปฯ อรหตฺตผลกฺขเณ อธิโมกฺขฏฺเน สทฺธินฺทฺริยํ ปวตฺตสนฺตติอธิปเตยฺยฏฺเน ชีวิตินฺทฺริยํ ปริปูเรตีติ เอวํ จตูสุ มคฺเคสุ จตูสุ ผเลสุ อฏฺฏฺ หุตฺวา จตุสฏฺิ ธมฺมา ปาริปูรึ คจฺฉนฺติ. อิธ อภิญฺเยฺยปเท มคฺโค กถิโต. เสสํ ปุริมสทิสเมว. อิธ ตฺวา ปญฺหา สโมธาเนตพฺพา. ทสเก สตปญฺหา กถิตา. เอกเก จ นวเก จ สตํ, ทุกฺเก จ อฏฺเก จ สตํ, ติเก จ สตฺตเก จ สตํ, จตุกฺเก จ ฉกฺเก จ สตํ, ปญฺจเก ปญฺาสาติ อฑฺฒฉฏฺานิ ปญฺหสตานิ กถิตานิ โหนฺติ. @เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม., อิ. วิปสฺสนาย น ทิสฺสติ ๒ ฉ.ม., อิ. ชิณฺณา @๓ ฉ.ม. สมฺมาทิฏฺธิปจฺจยา ๔ ฉ.ม., อิ. ปริปูเรติ น ทิสฺสติ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๖๗.
"อิทมโวจ อายสฺมา สาริปุตฺโต, อตฺตมนา เต ภิกฺขู อายสฺมโต สาริปุตฺตสฺส ภาสิตํ อภินนฺทุนฺ"ติ สาธุ สาธูติ อภินนฺทนฺตา สิรสา สมฺปฏิจฺฉึสุ. ตาย จ ปน อตฺตมนตาย อิมเมว สุตฺตํ อาวชฺชมานา ปญฺจสตาปิ เต ภิกฺขู สห ปฏิสมฺภิทาหิ อคฺคผเล อรหตฺเต ปติฏฺหึสูติ. อิติ สุมงฺคลวิลาสินิยา ทีฆนิกายฏฺกถาย ทสุตฺตรสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา. นิฏฺิตา จ ปาฏิกวคฺคสฺส วณฺณนาติ. ปาฏิกวคฺคฏฺกถา นิฏฺิตา. ------------ นิคมนกถา เอตฺตาวตา จ:- อายาจิโต สุมงฺคลปริเวณนิวาสินา ถิรคุเณน. ทาานาคสํฆตฺเถเรน, เถรวํสนฺวเยนาหํ. ๑- ทีฆาคมวรสฺส ทสพลคุณคณปริทีปนสฺส อฏฺกถํ. ยํ อารภึ สุมงฺคลวิลาสินึ นาม นาเมน. สา หิ มหาอฏฺกถาย, สารมาทาย นิฏฺิตา. เอสา เอกาสีติปฺปมาณาย, ปาลิยา ภาณวาเรหิ. เอกูนสฏฺิมตฺโต, วิสุทฺธิมคฺโคปิ ภาณวาเรหิ. อตฺถปฺปกาสนตฺถาย, อาคมานํ กโต ยสฺมา. ตสฺมา เตน สหา'ยํ, ๒- อฏฺกถา ภาณวารคณนาย. สุปริมิตปริจฺฉินฺนํ, จตฺตาลีสสตํ โหติ. สพฺพํ จตฺตาลีสาธิกสตปฺปริมาณํ ภาณวารโต เอวํ. สมยํ ปกาสยนฺตึ, ๓- มหาวิหาเร นิวาสินํ. ๔- @เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. เถรวํสนฺวเยน ๒ ก. สหายํ ๓ สี. ปกาสยนฺติ ๔ ก. มหาวิหารวาสีนํ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๖๘.
มูลกฏฺกถาสารมาทาย จ ๑- มยา อิมํ กโรนฺเตน. ยํ ปุญฺมุปจิตํ เตน, โหตุ สพฺโพ สุขี โลโกติ. ปรมวิสุทฺธสทฺธาพุทฺธิวิริยปฏิมณฺฑิเตน สีลาจารชฺชวมทฺทวาทิคุณสมุทยสมุทิเตน สกสมยสมยนฺตรคหณชฺโฌคาหณสมตฺเถน ปญฺาเวยฺยตฺติยสมนฺนาคเตน ติปิฏกปริยตฺติปฺปเภเท สาฏฺกเถ สตฺถุ สาสเน อปฺปฏิหตาณปฺปภาเวน มหาเวยฺยากรเณน กรณสมฺปตฺติชนิตสุขวินิคฺคตมธุโรทารวจนลาวณฺณยุตฺเตน ยุตฺตมุตฺตวาทินา วาทิวเรน มหากวินา ปภินฺนปฏิสมฺภิทาปริวาเร ฉฬภิญฺาทิปฺปเภทคุณปฏิมณฺฑิเต อุตฺตริมนุสฺสธมฺเม สุปติฏฺิตพุทฺธีนํ เถรวํสปฺปทีปานํ เถรานํ มหาวิหารวาสีนํ วํสาลงฺการภูเตน วิปุลวิสุทฺธพุทฺธินา พุทฺธโฆโสติ ครูหิ คหิตนามเธยฺเยน เถเรน กตา อยํ สุมงฺคลวิลาสินี นาม ทีฆนิกายฏฺกถา:- ตาว ติฏฺตุ โลกสฺมึ โลกนิตฺถรเณสินํ ทสฺเสนฺตี กุลปุตฺตานํ นยํ ทิฏฺิวิสุทฺธิยา. ยาว พุทฺโธติ นามมฺปิ สุทฺธจิตฺตสฺส ตาทิโน โลกมฺหิ โลกเชฏฺสฺส ปวตฺตติ มเหสิโนติ. สุมงฺคลวิลาสีนี นาม ทีฆนิกายฏฺกถา ปาฏิกวคฺควณฺณนา นิฏฺิตา. ---------------อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๖ หน้า ๒๖๔-๒๖๘. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=6&A=6685&modeTY=1&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=6&A=6685&modeTY=1&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=11&i=364 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=11&A=7016 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=11&A=6159 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=11&A=6159 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๑ http://84000.org/tipitaka/read/?index_11
![อ่านหน้า[ต่าง] แรก](go1.gif) ![อ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้ว](go2.gif)   ![อ่านหน้า[ต่าง] ถัดไป](go3.gif) ![อ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย](go4.gif)   |
|
บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]