ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๕ ภาษาบาลีอักษรไทย ที.อ. (สุมงฺคล.๒)

หน้าที่ ๑๑๒.

ฉนฺทราควินโย ฉนฺทราคปฺปหานํ อิทํ วิญฺญาณสฺส นิสฺสรณนฺติ ๑- เอวํ ตสฺสา นิสฺสรณญฺจ ปชานาติ. กลฺลํ นุ เตนาติ ยุตฺตํ นุ เตน ภิกฺขุนา ตํ วิญฺญาณฏฺฐิตึ ตณฺหามานทิฏฺฐีนํ วเสน อหนฺติ วา มมนฺติ วา อภินนฺทิตุนฺติ เอเตนุปาเยน สพฺพตฺถ อตฺโถ เวทิตพฺโพ. ยตฺถ ปน รูปํ นตฺถิ, ตตฺถ จตุนฺนํ ขนฺธานํ วเสน, ยตฺถ วิญฺญาณํ นตฺถิ, ตตฺถ เอกสฺส ขนฺธสฺส วเสน สมุทยาทโย ๒- โยเชตพฺพา. ๒- อาหารสมุทยา, อาหารนิโรธาติ อํทํ เจตฺถ ปทํ น โยเชตพฺพํ. ยโต โข อานนฺท ภิกฺขูติ ยทา โข อานนฺท ภิกฺขุ. อนุปาทา วิมุตฺโตติ จตูหิ อุปาทาเนหิ อคฺคเหตฺวา วิมุตฺโต. ปญฺญาวิมุตฺโตติ ปญฺญาย วิมุตฺโต, อฏฺฐ วิโมกฺเข อสจฺฉิกตฺวา ปญฺญาพเลเนว นามกายสฺส จ รูปกายสฺส จ อปฺปวตฺตึ กตฺวา วิมุตฺโตติ อตฺโถ. โส สุกฺขวิปสฺสโก จ ปฐมชฺฌานาทีสุ อญฺญตรสฺมึ ฐตฺวา อรหตฺตํ ปตฺโต จาติ ปญฺจวิโธ โหติ. ๓- วุตฺตมฺปิ เจตํ "กตโม จ ปุคฺคโล ปญฺญาวิมุตฺโต, อิเธกจฺโจ ปุคฺคโล น เหว โข อฏฺฐ วิโมกฺเข กาเยน ผุสิตฺวา วิหรติ, ปญฺญาย จสฺส ทิสฺวา อาสวา ปริกฺขีณา โหนฺติ, อยํ วุจฺจติ ปุคฺคโล ปญฺญาวิมุตฺโต"ติ. ๔- อฏฺฐวิโมกฺขวณฺณนา [๑๒๙] เอวํ เอกสฺส ภิกฺขุโน นิคมนญฺจ นามญฺจ ทสฺเสตฺวา อิตรสฺส ทสฺเสตุํ อฏฺฐ โข อิเมติ อาทิมาห. ตตฺถ วิโมกฺโขติ เกนฏฺเฐน วิโมกฺโข? อธิมุจฺจนฏฺเฐน. โก ปนายํ อธิมุจฺจนฏฺโฐ นาม? ปจฺจนีกธมฺเมหิ จ สุฏฺฐุ มุจฺจนฏฺโฐ, อารมฺมเณ จ อภิรติวเสน สุฏฺฐุ มุจฺจนฏฺโฐ, ปิตุ องฺเก วิสฏฺฐงฺคปจฺจงฺคสฺส ทารกสฺส สยนํ วิย อนิคฺคหิตภาเวน นิราสงฺกตาย อารมฺมเณ ปวตฺตตีติ ๕- วุตฺตํ โหติ. อยํ ปนตฺโถ ปจฺฉิเม วิโมกฺเข นตฺถิ, ปุริเมสุ สพฺเพสุ อตฺถิ. รูปี รูปานิ ปสฺสตีติ เอตฺถ อชฺฌตฺตํ เกสาทีสุ นีลกสิณาทีสุ นีลกสิณาทิวเสน อุปฺปาทิตํ รูปชฺฌานํ รูปํ, ตทสฺสตฺถีติ รูปี. พหิทฺธา รูปานิ @เชิงอรรถ: สํ.ขนฺธ. ๑๗/๒๖/๒๓ อสฺสาทสุตฺต ๒-๒ ฉ.ม. สมุทโย โยเชตพฺโพ ฉ.ม. โหตีติ น @ทิสฺสติ อภิ.ปุ. ๓๖/๔๑/๑๔๕, เอกกปุคฺคลปญฺญตฺติ, ๓๖/๑๕๑/๒๓๔ นวกนิทฺเทส (สยา) @ ฉ.ม. ปวตฺตีติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๑๓.

ปสฺสตีติ พหิทฺธาปิ นีลกสิณาทีนิ รูปานิ ฌานจกฺขุนา ปสฺสติ. อิมินา อชฺฌตฺตพหิทฺธาวตฺถุเกสุ กสิเณสุ อุปฺปาทิตชฺฌานสฺส ปุคฺคลสฺส จตฺตาริ รูปาวจรชฺฌานานิ ทสฺสิตานิ. อชฺฌตฺตํ อรูปสญฺญีติ อชฺฌตฺตํ น รูปสญฺญี, อตฺตโน เกสาทีสุ อนุปฺปาทิตรูปาวจรชฺฌาโนติ อตฺโถ. อิมินา พหิทฺธา ปริกมฺมํ กตฺวา พหิทฺธาว อุปฺปาทิตชฺฌานสฺส ปุคฺคลสฺส รูปาวจรชฺฌานานิ ทสฺสิตานิ. สุภนฺเตว อธิมุตฺโต โหตีติ อิมินา สุวิสุทฺเธสุ นีลาทีสุ วณฺณกสิเณสุ ฌานานิ ทสฺสิตานิ. ตตฺถ กิญฺจาปิ อนฺโต อปฺปนายํ สุภนฺติ อาโภโค นตฺถิ, โย ปน สุวิสุทฺธํ สุภํ กสิณํ อารมฺมณํ กริตฺวา วิหรติ, โส ยสฺมา สุภนฺติ อธิมุตฺโต โหตีติ วตฺตพฺพตํ อาปชฺชติ. ตสฺมา เอวํ เทสนา กตา. ปฏิสมฺภิทามคฺเค ปน "กถํ สุภนฺเตว อธิมุตฺโต โหตีติ วิโมกฺโข, อิธ ภิกฺขุ เมตฺตาสหคเตน เจตสา เอกํ ทิสํ ผริตฺวา วิหรติ ฯเปฯ เมตฺตาย ภาวิตตฺตา สตฺตา อปฏิกูลา โหนฺติ. กรุณามุทิตาอุเปกฺขาสหคเตน เจตสา เอกํ ทิสํ ผริตฺวา วิหรติ ฯเปฯ อุเปกฺขาย ภาวิตตฺตา สตฺตา อปฏิกูลา โหนฺติ. เอวํ สุภนฺเตว อธิมุตฺโต โหตีติ วิโมกฺโข"ติ ๑- วุตฺตํ. สพฺพโส รูปสญฺญานนฺติ อาทีสุ ยํ วตฺตพฺพํ, ตํ สพฺพํ วิสุทฺธิมคฺเค วุตฺตเมว. อยํ อฏฺฐโม วิโมกฺโขติ อยํ จตุนฺนํ ขนฺธานํ สพฺพโส วิสุทฺธตฺตา วิมุตฺตตฺตา อฏฺฐโม อุตฺตโม วิโมกฺโข นาม. [๑๓๐] อนุโลมนฺติ อาทิโต ปฏฺฐาย ยาว ปริโยสานา. ปฏิโลมนฺติ ปริโยสานโต ปฏฺฐาย ยาว อาทิโต. อนุโลมปฏิโลมนฺติ อิทํ อติปคุณตฺตา สมาปตฺตีนํ อฐตฺวาว อิโต จิโต จ สญฺจรณวเสน วุตฺตํ. ยตฺถิจฺฉกนฺติ โอกาสปริทีปนํ, ยตฺถ ยตฺถ โอกาเส อิจฺฉติ. ยทิจฺฉกนฺติ สมาปตฺติปริทีปนํ, ๒- ยํ ยํ สมาปตฺตึ อิจฺฉติ. ยาวติจฺฉกนฺติ อทฺธานปริจฺเฉททีปนํ, ยาวตกํ อทฺธานํ อิจฺฉติ. สมาปชฺชตีติ ตํ ตํ สมาปตฺตึ ปวิสติ. วุฏฺฐาตีติ ตโต วุฏฺฐาย ติฏฺฐติ. อุภโตภาควิมุตฺโตติ ทฺวีหิ ภาเคหิ วิมุตฺโต, อรูปสมาปตฺติยา รูปกายโต วิมุตฺโต มคฺเคน นามกายโต วิมุตฺโตติ. วุตฺตมฺปิ. เจตํ:- @เชิงอรรถ: ขุ. ปฏิ. ๓๑/๔๗๖/๓๕๙ วิโมกฺขกถา (สยา) ฉ.ม., อิ. สมาปตฺติทีปนํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๑๔.

"อจฺจี ยถา วาตเวเคน ขิตฺตํ ๑- (อุปสีวาติ ภควา) อตฺถํ ปเลติ น อุเปติ สงฺขํ ๒- เอวํ มุนี นามกายา วิมุตฺโต อตฺถํ ปเลติ น อุเปติ สงฺขนฺติ. ๓- โส ปเนส อุภโตภาควิมุตฺโต อากาสานญฺจายตนาทีสุ อญฺญตรโต วุฏฺฐาย อรหตฺตํ ปตฺโต จ อนาคามี หุตฺวา นิโรธา วุฏฺฐาย อรหตฺตํ ปตฺโต จาติ ปญฺจวิโธ โหติ. ๔- เกจิ ปน "ยสฺมา รูปาวจรจตุตฺถชฺฌานํปิ ทุวงฺคิกํ อุเปกฺขาสหคตํ, อรูปาวจรชฺฌานํปิ ตาทิสเมว. ตสฺมา รูปาวจรจตุตฺถชฺฌานโต วุฏฺฐาย อรหตฺตํ ปตฺโตปิ อุภโตภาควิมุตฺโต"ติ. อยํ ปน อุภโตภาควิมุตฺตปโญฺห เหฏฺฐาโลหปาสาเทปิ ๕- สมุฏฺฐหิตฺวา เตปิฏกจุลฺลสุมนตฺเถรสฺส ๖- วณฺณนํ นิสฺสาย จิเรน วินิจฺฉยํ ปตฺโต. คิริวิหาเร กิร เถรสฺส อนฺเตวาสิโก เอกสฺส ปิณฺฑปาติกสฺส มุขโตว ตํ ปญฺหํ สุตฺวา อาห "อาวุโส เหฏฺฐาโลหปาสาเท อมฺหากํ อาจริยสฺส ธมฺมํ วณฺณยโต น เกนจิ สุตปุพฺพนฺ"ติ. กึ ปน ภนฺเต เถโร อวจาติ? รูปาวจรจตุตฺถชฺฌานํ กิญฺจาปิ ทุวงฺคิกํ อุเปกฺขาสหคตํ, กิเลเส วิกฺขมฺเภติ, กิเลสานํ ปน อาสนฺนปกฺเขปิ รูปารมฺมณฏฺฐาเน ๗- สมุทาจรติ. อิเม หิ กิเลสา นาม ปญฺจโวการภเว นีลาทีสุ อญฺญตฺรมารมฺมณํ อุปนิสฺสาย สมุทาจรนฺติ, รูปาวจรชฺฌานญฺจ ตํ อารมฺมณํ น สมติกฺกมติ. ตสฺมา สพฺพโส รูปํ นิวตฺเตตฺวา อรูปชฺฌานวเสน กิเลเส วิกฺขมฺเภตฺวา อรหตฺตํ ปตฺโตว อุภโตภาควิมุตฺโตติ อิทํ อาวุโส เถโร อวจ. อิทญฺจ ปน วตฺวา อิทํ สุตฺตํ อาหริ "กตโม จ ปุคฺคโล อุภโตภาควิมุตฺโต. อิเธกจฺโจ ปุคฺคโล อฏฺฐ วิโมกฺเข กาเยน ผุสิตฺวา วิหรติ, ปญฺญาย จสฺส ทิสฺวา อาสวา ปริกฺขีณา โหนฺติ, อยํ วุจฺจติ ปุคฺคโล อุภโตภาควิมุตฺโต"ติ. ๘- อิมาย จ อานนฺท อุภโตภาควิมุตฺติยาติ อานนฺท อิโต อุภโตภาควิมุตฺติโต. เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติ. มหานิทานสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. @เชิงอรรถ: ฉ.ม.,อิ. ขิตฺตา ก. สํขฺยํ เอวมุปริปิ ขุ.สุ. ๒๕/๑๐๘๑/๕๓๙ @ อุปสีวมาณวกปญฺหา ฉ.ม. โหตีติ น ทิสฺสติ ฉ.ม.,อิ. ปิ สทฺโท น ทิสฺสติ @ ฉ.ม. ติปิฏกจูฬสุมนตฺเถรสฺส ฉ.ม.,อิ. อาสนฺนปกฺเข วิรูหนฏฺฐาเน @ อภิ.ปุ. ๓๖/๔๐/๑๔๕ เอกกปุคฺคลปญฺญตฺติ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕ หน้า ๑๑๒-๑๑๔. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=5&A=2882&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=5&A=2882&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=10&i=57              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=10&A=1455              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=10&A=1340              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=10&A=1340              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๐ http://84000.org/tipitaka/read/?index_10

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]