บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๕

หน้าที่ ๗๖.

ปพฺพาชยมตฺตโน มลํ ตสฺมา ปพฺพชิโตติ วุจฺจตีติ ^๑- อิทํ หิ ปพฺพชิตลกฺขณํ. โยปิ น เหว โข อุปฆาเตติ น มาเรติ, อปิจ ทณฺฑาทีหิ วิเหเฐติ, โส ปรํ วิเหฐยนฺโต สมโณ นาม น โหติ. กึการณา? วิเหสาย อสมิตตฺตา. สมิตตฺตา หิ ปาปานํ สมโณติ ปวุจฺจตีติ ^๒- อิทํ หิ สมณลกฺขณํ. ทุติยคาถาย สพฺพปาปสฺสาติ สพฺพากุสลสฺส. อกรณนฺติ อนุปฺปาทนํ. กุสลสฺสาติ จตุภูมิกกุสลสฺส. อุปสมฺปทาติ ปฏิลาโภ. สจิตฺตปริโยทปนนฺติ อตฺตโน จิตฺตโชตนํ, ตํ ปน อรหตฺเตน โหติ. อิติ สีลสํวเรน สพฺพปาปํ ปหาย สมถวิปสฺสนาหิ กุสลํ สมฺปาเทตฺวา อรหตฺตผเลน จิตฺตํ ปริโยทาเปตพฺพนฺติ เอตํ พุทฺธานํ สาสนํ โอวาโท อนุสิฏฺฐิ. ^๓- ตติยาคาถาย อนูปวาโทติ วาจาย กสฺสจิ อนูปวทนํ. อนูปฆาโตติ กาเยน อุปฆาตสฺส อกรณํ. ปาฏิโมกฺเขติ ยนฺตํ ปอติโมกฺขํ, อติปโมกฺขํ, อุตฺตมสีลํ, ปาติ วา สุคติวิเสเสหิ ^๔- โมกฺเขติ จ ^๕- ทุคฺคติภเยหิ, โย วา นํ ปาติ, ตํ โมกฺเขตีติ "ปาฏิโมกฺขนฺ"ติ วุจฺจติ, ตสฺมึ ปาฏิโมกฺเข จ สํวโร. มตฺตญฺญุตาติ ปฏิคฺคหณปริโภควเสน ปมาณญฺญุตา. ปนฺตญฺจ สยนาสนนฺติ สยนาสนญฺจ สงฺฆฏฺฏนวิรหิตนฺติ อตฺโถ. ตตฺถ ทฺวีหิเยว ปจฺจเยหิ จตุปจฺจยสนฺโตโส ทีปิโต โหตีติ เวทิตพฺโพ. เอตํ พุทฺธานสาสนนฺติ เอตํ ปรสฺส อนูปวทนํ อนูปฆาตนํ ปาฏิโมกฺเข สํวโร ปฏิคฺคหณปริโภเคสุ มตฺตญฺญุตา อฏฺฐสมาปตฺติวสีภาวาย วิวิตฺตเสนาสนเสวนญฺจ พุทฺธานํ สาสนํ โอวาโท อนุสิฏฺฐีติ. อิมา ปน สพฺพพุทฺธานํ ปาฏิโมกฺขุทฺเทสคาถา โหนฺตีติ เวทิตพฺพา. เทวตาโรจนวณฺณนา [๙๑] เอตฺตาวตา จ อิมินา วิปสฺสิสฺส ภควโต อปทานานุสาเรน วิตฺถารกถเนน "ตถาคตสฺเสเวสา ภิกฺขเว ธมฺมธาตุ สุปฏิวิทฺธา"ติ เอวํ วุตฺตาย @เชิงอรรถ: ^๑ ขุ.ธ. ๒๕/๓๘๘/๘๔ อญฺญตรปพฺพชิตวตฺถุ ^๒ ขุ.ธ. ๒๕/๒๖๕/๖๒ หตฺถกวตฺถุ. @^๓ ฉ.ม. อนุสิฏฺฐีติ ^๔ ฉ.ม. อคติวิเสเสหิ, อิ. สุคติภเยหิ. @^๕ ฉ.ม., อิ. จสทฺโท น ทิสฺสติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๗๗.

ธมฺมธาตุยา สุปฏิวิทฺธภาวํ ปกาเสตฺวา อิทานิ "เทวตาปิ ตถาคตสฺส เอตมตฺถํ อาโรเจสุนฺ"ติ วุตฺตํ เทวตาอาโรจนํ ปกาเสตุํ เอกมิทาหนฺติ อาทิมาห. ตตฺถ สุภควเนติ ^๑- เอวํนามเก วเน. สาลรามูเลติ วนปฺปติเชฏฺฐกสฺส มูเล. กามจฺฉนฺทํ วิราเชตฺวาติ อนาคามิมคฺเคน มูลสมุคฺฆาตวเสน วิราเชตฺวา. ยถา จ วิปสฺสิสฺส, เอวํ เสสพุทฺธานํปิ สาสเน วุฏฺฐพฺรหฺมจริยา เทวตา อาโรจยึสุ, ปาลิ ปน วิปสฺสิสฺส เจว อมฺหากญฺจ ภควโต วเสน อาคตา. [๙๒] ตตฺถ อตฺตโน สมฺปตฺติยา น หายนฺติ น วิหายนฺตีติ อวิหา. น กญฺจิ สตฺตํ ตปนฺตีติ อตปฺปา. สุนฺทรทสฺสนา อภิรูปา ปาสาทิกาติ สุทสฺสา. สุฏฺฐุ ปสฺสนฺติ, สุนฺทรเมเตสํ วา ทสฺสนนฺติ สุทสฺสี. สพฺเพเหว จ คุเณหิ ^๒- ภวสมฺปตฺติยา จ เชฏฺฐา, นตฺเถตฺถ กนิฏฺฐาติ อกนิฏฺฐา. อิธ ฐตฺวา ภาณวารา สโมธาเนตพฺพา. อิมสฺมึ หิ สุตฺเต วิปสฺสิสฺส ภควโต อปทานวเสน ตโย ภาณวารา วุตฺตา. ยถา จ วิปสฺสิสฺส, เอวํ สิขิอาทีนํปิ อปทานวเสน วุตฺตาว. ปาลิ ปน สงฺขิตฺตา. อิติ สตฺตนฺนํ พุทฺธานํ วเสน อมฺหากํ ภควตา เอกวีสติ ภาณวารา กถิตา. ตถา อวิเหหิ. ตถา อตปฺเปหิ. ตถา สุทสฺเสหิ. ตถา สุทสฺสีหิ. ตถา อกนิฏฺเฐหีติ. สพฺพํปิ ฉพฺพีสตีภาณวารสตํ โหติ. เตปิฏเก พุทฺธวจเน อญฺญํ สุตฺตํ ฉพฺพีสติภาณ- วารสตปริมาณํ นาม นตฺถิ, สุตฺตนฺตราชา นาม อยํ สุตฺตนฺโตติ เวทิตพฺโพ. อิโต ปรํ อนุสนฺธิทฺวยํปิ นิยฺยาเตนฺโต. [๙๔] อิติ โข ภิกฺขเวติ อาทิมาห. ตํ สพฺพํ อุตฺตานตฺถเมวาติ. อิติ สุมงฺคลวิลาสินิยา ทีฆนิกายฏฺฐกถาย มหาปทานสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา ปฐมํ. @เชิงอรรถ: ^๑ ก. สุภวเนติ. ^๒ ฉ.ม., อิ. สคุเณหิ.

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕ หน้า ๗๖-๗๗. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=5&A=1951&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=5&A=1951&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=10&i=1 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=10&A=1 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=10&A=1 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=10&A=1 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๐ http://84000.org/tipitaka/read/?index_10