บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๒๗

หน้าที่ ๓๖๘.

ปํสุกูลนฺติ รถิกาสุสานสงฺการกูฏาทีสุ ยตฺถ กตฺถจิ ปํสูนํ อุปริ ิตตฺตา อพฺภุคฺคตฏฺเน ปํสุกูลํ วิยาติ ปํสุกูลํ, ปํสุ วิย กุจฺฉิตภาวํ อุลติ คจฺฉตีติ ปํสุกูลนฺติ เอวํ ลทฺธนามํ รถิกาทีสุ ปติตนนฺตกานิ อุจฺจินิตฺวา กตจีวรํ. ปิณฺฑิยาโลโปติ ชงฺฆปิณฺฑิยา พเลน จริตฺวา ฆเร ฆเร อาโลปมตฺตํ กตฺวา ลทฺธโภชนํ. รุกฺขมูลนฺติ วิเวกานุรูปํ ยงฺกิญฺจิ รุกฺขสมีปํ. ปูติมุตฺตนฺติ ยงฺกิญฺจิ โคมุตฺตํ. ยถา หิ สุวณฺณวณฺโณปิ กาโย ปูติกาโยว, เอวํ อภินวมฺปิ มุตฺตํ ปูติมุตฺตเมว, ตตฺถ เกจิ โคมุตฺตภาวิตํ หริตกีขณฺฑํ "ปูติมุตฺตนฺ"ติ วทนฺติ, ปูติภาเวน อาปณาทิโต วิสฺสฏฺ ฉฑฺฑิตํ อปริคฺคหิตํ ยงฺกิญฺจิ เภสชฺชํ ปูติมุตฺตนฺติ อธิปฺเปตนฺติ อปเร. ยโต โขติ ปจฺจตฺเต นิสฺสกฺกวจนํ, ยํ โขติ วุตฺตํ โหติ. เตน "ตุฏฺโ โหตี"ติ วุตฺตกิริยํ ปรามสติ. ตุฏฺโติ สนฺตุฏฺโ. อิทมสฺสาหนฺติ ยฺวายํ จตุพฺพิเธน ยถาวุตฺเตน ปจฺจเยน อปฺเปน สุลเภน สนฺโตโส, อิทํ อิมสฺส ภิกฺขุโน สีลสํวราทีสุ อญฺตรํ เอกํ สามญฺงฺคํ สมณภาวกรณนฺติ อหํ วทามิ. สนฺตุฏฺสฺส หิ จตุปาริสุทฺธิสีลํ สุปริปุณฺณํ โหติ, สมถวิปสฺสนา จ ภาวนา ปาริปูรึ คจฺฉนฺติ. อถ วา สามญฺ นาม อริยมคฺโค. ตสฺส สงฺเขปโต เทฺว องฺคานิ พาหิรํ อชฺฌตฺติกนฺติ. ตตฺถ พาหิรํ สปฺปุริสูปนิสฺสโย สทฺธมฺมสฺสวนญฺจ, อชฺฌตฺติกํ ปน โยนิโสมนสิกาโร ธมฺมานุธมฺมปฏิปตฺติ จ. เตสุ ยสฺมา ยถารหํ ธมฺมานุธมฺมปฏิปตฺติภูตา ตสฺสา มูลภูตา เจเต ธมฺมา, ยทิทํ อปฺปิจฺฉตา สนฺตุฏฺิตา ปวิวิตฺตตา อสํสฏฺตา อารทฺธวีริยตาติ เอวมาทโย, ตสฺมา วุตฺตํ "อิทมสฺสาหํ อญฺตรํ สามญฺงฺคนฺติ วทามี"ติ. คาถาสุ เสนาสนมารพฺภาติ วิหาราทึ มญฺจปีาทิญฺจ เสนาสนํ นิสฺสาย. จีวรํ ปานโภชนนฺติ นิวาสนาทิจีวรํ อมฺพปานกาทิปานํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๖๙.

ขาทนียโภชนียาทิภุญฺชิตพฺพวตฺถุญฺจ อารพฺภาติ สมฺพนฺโธ. วิฆาโต วิหตภาโว ^๑- เจโตทุกฺขํ น โหตีติ โยชนา. อยํ เหตฺถ สงฺเขปตฺโถ:- "อมุกสฺมึ นาม อาวาเส ปจฺจยา สุลภา"ติ ลภิตพฺพฏฺานคมเนน วา "มยฺหํ ปาปุณาติ น ตุยฺหนฺ"ติ วิวาทาปชฺชเนน วา นวกมฺมกรณาทิวเสน วา เสนาสนาทีนิ ปริเยสนฺตานํ อสนฺตุฏฺานํ อิจฺฉิตลาภาทินา โย วิฆาโต จิตฺตสฺส โหติ, โส ตตฺถ สนฺตุฏฺสฺส น โหตีติ. ทิสา นปฺปฏิหญฺตีติ สนฺตุฏฺิยา จาตุทฺทิสภาเวน ทิสา นปฺปฏิหนฺติ. วุตฺตเญฺหตํ:- "จาตุทฺทิโส อปฺปฏิโฆ จ โหติ สนฺตุสฺสมาโน อิตรีตเรนา"ติ. ^๒- ยสฺส หิ "อสุกฏฺานํ นาม คโต จีวราทีนิ ลภิสฺสามี"ติ จิตฺตํ อุปฺปชฺชติ, ตสฺส ทิสา ปฏิหญฺติ นาม. ยสฺส ปน เอวํ น อุปฺปชฺชติ, ตสฺส ทิสา นปฺปฏิหญฺติ นาม. ธมฺมาติ ปฏิปตฺติธมฺมา. สามญฺสฺสานุโลมิกาติ สมณธมฺมสฺส สมถวิปสฺสนาภาวนาย อริยมคฺคสฺเสว วา อนุจฺฉวิกา อปฺปิจฺฉตาทโย. อธิคฺคหิตาติ สพฺเพ เต ตุฏฺจิตฺตสฺส สนฺตุฏฺจิตฺเตน ภิกฺขุนา อธิคฺคหิตา ปฏิปกฺขธมฺเม อภิภวิตฺวา คหิตา โหนฺติ อพฺภนฺตรคตา, น พาหิรคตาติ. ทุติยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา. ------------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๗ หน้า ๓๖๘-๓๖๙. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=27&A=8154&modeTY=1&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=27&A=8154&modeTY=1&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=281 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=6550 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=6399 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=6399 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25