บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๒๗

หน้าที่ ๑๓๑.

"เสกฺขสฺส สิกฺขมานสฺส อุชุมคฺคานุสาริโน ขยสฺมึ ปมํ าณํ ตโต อญฺา อนนฺตราติ" ^๑- เอตฺถ อริยมคฺโค อาสวกฺขโยติ วุตฺโต. "อาสวานํ ขยา สมโณ โหตี"ติ ^๒- เอตฺถ ผลํ. "ปรวชฺชานุปสฺสิสฺส นิจฺจํ อุชฺฌานสญฺิโน อาสวา ตสฺส วฑฺฒนฺติ อารา โส อาสวกฺขยา"ติ ^๓- เอตฺถ นิพฺพานํ. อิธ ปน ผลํ สนฺธาย "อาสวานํ ขยายา"ติ วุตฺตํ, อรหตฺตผลตฺถายาติ อตฺโถ. สํเวชนีเยสุ าเนสูติ สํเวคชนเกสุ ชาติอาทีสุ สํเวควตฺถูสุ. ชาติ ชรา พฺยาธิ มรณํ อปายทุกฺขํ, อตีเต วฏฺฏมูลกํ ทุกฺขํ, อนาคเต วฏฺฏมูลกํ ทุกฺขํ, ปจฺจุปฺปนฺเน อาหารปริเยฏฺิมูลกํ ทุกฺขนฺติ อิมานิ หิ สํเวควตฺถูนิ สํเวชนียฏฺานานิ นาม. อปิจ "อาทิตฺโต โลกสนฺนิวาโส อุยฺยุตฺโต ปยาโต กุมฺมคฺคปฺปฏิปนฺโน, อุปนียติ โลโก อทฺธุโว, อตาโณ โลโก อนภิสฺสโร, อสฺสโก โลโก, สพฺพํ ปหาย คมนียํ, อูโน โลโก อติตฺโต ตณฺหาทาโส"ติเอวมาทีนิ ^๔- เจตฺถ สํเวชนียฏฺานานีติ เวทิตพฺพานิ. สํเวชเนนาติ ชาติอาทิสํเวควตฺถูนิ ปฏิจฺจ อุปฺปนฺนภยสงฺขาเตน สํเวชเนน. อตฺถโต ปน สโหตฺตปฺปาณํ สํเวโค นาม. สํวิคฺคสฺสาติ คพฺโภกฺกนฺติกาทิวเสน อเนกวิเธหิ ชาติอาทิทุกฺเขหิ สํเวคชาตสฺส. "สํเวชิตฺวา"ติ จ ปนฺติ. โยนิโส ปธาเนนาติ อุปายปธาเนน, สมฺมาวายาเมนาติ อตฺโถ. โส หิ ยถา อกุสลา ธมฺมา ปหียนฺติ, กุสลา ธมฺมา ภาวนาปริปูรึ คจฺฉนฺติ, เอวํ ปทหนโต อุตฺตมภาวสาธนโต จ "ปธานนฺ"ติ วุจฺจติ. ตตฺถ สํเวเคน ภวาทีสุ กิญฺจิ ตาณํ เลณํ ปฏิสรณํ อปสฺสนฺโต ตตฺถ @เชิงอรรถ: ^๑ ขุ.อิติ. ๒๕/๖๒/๒๗๙ ^๒ ม.มู. ๑๒/๔๓๘/๓๘๖ @^๓ ขุ.ธ. ๒๕/๒๕๓/๖๐ ^๔ ขุ.ปฏิ. ๓๑/๑๑๗/๑๓๐

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๓๒.

อโนลียนฺโต อลคฺคมานโส ตปฺปฏิปกฺเขน จ วินิวตฺติตวิสญฺิโต อญฺทตฺถุ นิพฺพานนินฺโน โหติ นิพฺพานโปโณ นิพฺพานปพฺภาโร. โส กลฺยาณมิตฺตสนฺนิสฺสเยน โยนิโสมนสิการพหุโล วิสุทฺธาสยปฺปโยโค สมถวิปสฺสนาสุ ยุตฺตปฺปยุตฺโต สพฺพสฺมิมฺปิ สงฺขารคเต นิพฺพินฺทติ วิรชฺชติ, วิปสฺสนํ อุสฺสุกฺกาเปติ. ตตฺถ ยทิทํ โยนิโสมนสิการพหุโล วิสุทฺธาสยปฺปโยโค สมถวิปสฺสนาสุ ยุตฺตปฺปยุตฺโต, เตนสฺส ทิฏฺเว ธมฺเม สุขโสมนสฺสพหุลตา เวทิตพฺพา. ยํ ปนายํ สมเถ ปติฏฺิโต วิปสฺสนาย ยุตฺตปฺปยุตฺโต สพฺพสฺมิมฺปิ สงฺขารคเต นิพฺพินฺทติ วิรชฺชติ, วิปสฺสนํ อุสฺสุกฺกาเปติ, เตนสฺส โยนิ อารทฺธา อาสวานํ ขยายาติ เวทิตพฺพา. คาถาสุ สํวิชฺเชเถวาติ สํเวเชยฺย เอว สํเวคํ กเรยฺย เอว. "สํวิชฺชิตฺวานา"ติ จ ปนฺติ. วุตฺตนเยน สํวิคฺโค หุตฺวาติ อตฺโถ. ปณฺฑิโตติ สปฺปญฺโ, ติเหตุกปฏิสนฺธีติ วุตฺตํ โหติ. ปญฺาย สมเวกฺขิยาติ สํเวควตฺถูนิ ^๑- สํวิชฺชนวเสน ปญฺาย สมฺมา อเวกฺขิย. อถ วา ปญฺาย สมฺมา อเวกฺขิตฺวาติ. เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมว. ทสมสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา. อิติ ปรมตฺถทีปนิยา อิติวุตฺตกฏฺกถาย ทุกนิปาเต ปมวคฺควณฺณนา นิฏฺิตา. --------------- @เชิงอรรถ: ^๑ สี. สํเวควตฺถูหิ

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๗ หน้า ๑๓๑-๑๓๒. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=27&A=2871&modeTY=1&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=27&A=2871&modeTY=1&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=215 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=5074 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=5208 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=5208 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25