อรรถกถาเล่มที่ ๒๖ ภาษาบาลีอักษรไทย
 อุ.อ. (ปรมตฺถที.)

    เอเต เต อุโภ อนฺเต อนภิญฺญายาติ เต เอเต ยถาวุตฺเต อุโภปิ
อนฺเต อชานิตฺวา "อิเม อนฺตา เต จ เอวํคหิตา เอวํอนุฏฺฐิตา เอวํคติกา
เอวํอภิสมฺปรายา"ติ เอวํ อชานนเหตุ อชานนการณา. "ปญฺญาย จสฺส ทิสฺวา
อาสวา ปริกฺขีณา"ติอาทีสุ ๑- วิยสฺส เหตุอตฺถตา ทฏฺฐพฺพา. โอลียนฺติ เอเกติ
เอเก กามสุขานุโยควเสน สงฺโกจํ อาปชฺชนฺติ. อติธาวนฺติ เอเกติ เอเก
อตฺตกิลมถานุโยควเสน อติกฺกมนฺติ. กามสุขมนุยุตฺตา หิ วีริยสฺส อกรณโต
โกสชฺชวเสน สมฺมาปฏิปตฺติโต สงฺโกจํ อาปนฺนตฺตา โอลียนฺติ นาม,
อตฺตปริตฺตาปนมนุยุตฺตา ปน โกสชฺชํ ปหาย อนุปาเยน วีริยารมฺภํ กโรนฺตา
สมฺมาปฏิปตฺติยา อติกฺกมนโต อติธาวนฺติ นาม, ตทุภยมฺปน ตตฺถ อาทีนวาทสฺสนโต.
เตน วุตฺตํ "อุโภ อนฺเต อนภิญฺญาย โอลียนฺติ เอเก อติธาวนฺติ เอเก"ติ.
ตตฺถ ตณฺหาภินนฺทนวเสน โอลียนฺติ, ทิฏฺฐาภินนฺทนวเสน อติธาวนฺตีติ
เวทิตพฺพํ.
    อถ วา สสฺสตาภินิเวสวเสน โอลียนฺติ เอเก, อุจฺเฉทาภินิเวสวเสน
อติธาวนฺติ เอเก. โคสีลาทิวเสน หิ อตฺตปริตฺตาปนมนุยุตฺตา เอกจฺเจ "อิมินาหํ
สีเลน วา วเตน วา ตเปน วา พฺรหฺมจริเยน วา เทโว วา ภวิสฺสามิ
เทวญฺญตโร วา, ตตฺถ นิจฺโจ ธุโว สสฺสโต อวิปริณามธมฺโม สสฺสติสมํ ตเถว
ฐสฺสามี"ติ สสฺสตทสฺสนํ อภินิวิสนฺตา สํสาเร โอลียนฺติ นาม, กามสุขมนุยุตฺตา
ปน เอกจฺเจ ยงฺกิญฺจิ กตฺวา อินฺทฺริยานิ สนฺตปฺเปตุกามา โลกายติกา วิย
ตทนุคุณํ อุจฺเฉททสฺสนํ อภินิวิสนฺตา อนุปาเยน วฏฺฏุปจฺเฉทสฺส ปริเยสนโต
อติธาวนฺติ นาม. เอวํ สสฺสตุจฺเฉทวเสนปิ โอลียนาติธาวนานิ เวทิตพฺพานิ.
    เย จ โข เต อภิญฺญายาติ เย จ โข ปน อริยปุคฺคลา เต ยถาวุตฺเต
อุโภ อนฺเต "อิเม อนฺตา เอวํคหิตา เอวํอนุฏฺฐิตา เอวํคติกา เอวํอภิสมฺปรายา"ติ
@เชิงอรรถ: ๑ อภิ.ปุ. ๓๖/๒๐๔/๑๘๙, องฺ. นวก. ๒๓/๒๔๖(๔๒)/๔๗๒ (สฺยา)
อภิวิสิฏฺเฐน ญาเณน วิปสฺสนาสหิตาย มคฺคปญฺญาย ชานิตฺวา มชฺฌิมปฏิปทํ
สมฺมาปฏิปนฺนา, ตาย สมฺมาปฏิปตฺติยา. ตตฺร จ นาเหสุนฺติ ตตฺร ตสฺมึ
อนฺตทฺวเย ปติตา น อเหสุํ, ตํ อนฺตทฺวยํ ปชหึสูติ อตฺโถ. เตน จ นามญฺญึสูติ
เตน อนฺตทฺวยปฺปหาเนน "มม อิทํ อนฺตทฺวยปฺปหานํ อหํ อนฺตทฺวยํ ปหาสึ,
อิมินา อนฺตทฺวยปฺปหาเนน เสยฺโย"ติอาทินา ตณฺหาทิฏฺฐิมานมญฺญนาวเสน น
อมญฺญึสุ สพฺพมญฺญนานํ สมฺมเทว ปหีนตฺตา. เอตฺถ จ อคฺคผเล ๑- ฐิเต
อริยปุคฺคเล สนฺธาย "ตตฺร จ นาเหสุํ, เตน จ นามญฺญึสู"ติ อตีตกาลวเสน
อยํ เทสนา ปวตฺตา, มคฺคกฺขเณ ปน อธิปฺเปเต วตฺตมานกาลวเสเนว วตฺตพฺพํ
สิยา. วฏฺฏํ เตสํ นตฺถิ ปญฺญาปนายาติ เย เอวํ ปหีนสพฺพมญฺญนา อุตฺตมปุริสา,
เตสํ อนุปาทาปรินิพฺพุตานํ กมฺมวิปากกิเลสวเสน ติวิธมฺปิ วฏฺฏํ นตฺถิ
ปญฺญาปนาย, วตฺตมานกฺขนฺธเภทโต อุทฺธํ อนุปาทาโน วิย ชาตเวโท
อปญฺญตฺติกภาวเมว คจฺฉตีติ อตฺโถ.
                       อฏฺฐมสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                         --------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๖ หน้า ๓๗๘-๓๗๙.
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=26&A=8465&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=26&A=8465&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=144
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=3689
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=3983
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=3983
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕
http://84000.org/tipitaka/read/?index_25