บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๒๖

หน้าที่ ๓๗๘.

เอเต เต อุโภ อนฺเต อนภิญฺายาติ เต เอเต ยถาวุตฺเต อุโภปิ อนฺเต อชานิตฺวา "อิเม อนฺตา เต จ เอวํคหิตา เอวํอนุฏฺิตา เอวํคติกา เอวํอภิสมฺปรายา"ติ เอวํ อชานนเหตุ อชานนการณา. "ปญฺาย จสฺส ทิสฺวา อาสวา ปริกฺขีณา"ติอาทีสุ ^๑- วิยสฺส เหตุอตฺถตา ทฏฺพฺพา. โอลียนฺติ เอเกติ เอเก กามสุขานุโยควเสน สงฺโกจํ อาปชฺชนฺติ. อติธาวนฺติ เอเกติ เอเก อตฺตกิลมถานุโยควเสน อติกฺกมนฺติ. กามสุขมนุยุตฺตา หิ วีริยสฺส อกรณโต โกสชฺชวเสน สมฺมาปฏิปตฺติโต สงฺโกจํ อาปนฺนตฺตา โอลียนฺติ นาม, อตฺตปริตฺตาปนมนุยุตฺตา ปน โกสชฺชํ ปหาย อนุปาเยน วีริยารมฺภํ กโรนฺตา สมฺมาปฏิปตฺติยา อติกฺกมนโต อติธาวนฺติ นาม, ตทุภยมฺปน ตตฺถ อาทีนวาทสฺสนโต. เตน วุตฺตํ "อุโภ อนฺเต อนภิญฺาย โอลียนฺติ เอเก อติธาวนฺติ เอเก"ติ. ตตฺถ ตณฺหาภินนฺทนวเสน โอลียนฺติ, ทิฏฺาภินนฺทนวเสน อติธาวนฺตีติ เวทิตพฺพํ. อถ วา สสฺสตาภินิเวสวเสน โอลียนฺติ เอเก, อุจฺเฉทาภินิเวสวเสน อติธาวนฺติ เอเก. โคสีลาทิวเสน หิ อตฺตปริตฺตาปนมนุยุตฺตา เอกจฺเจ "อิมินาหํ สีเลน วา วเตน วา ตเปน วา พฺรหฺมจริเยน วา เทโว วา ภวิสฺสามิ เทวญฺตโร วา, ตตฺถ นิจฺโจ ธุโว สสฺสโต อวิปริณามธมฺโม สสฺสติสมํ ตเถว สฺสามี"ติ สสฺสตทสฺสนํ อภินิวิสนฺตา สํสาเร โอลียนฺติ นาม, กามสุขมนุยุตฺตา ปน เอกจฺเจ ยงฺกิญฺจิ กตฺวา อินฺทฺริยานิ สนฺตปฺเปตุกามา โลกายติกา วิย ตทนุคุณํ อุจฺเฉททสฺสนํ อภินิวิสนฺตา อนุปาเยน วฏฺฏุปจฺเฉทสฺส ปริเยสนโต อติธาวนฺติ นาม. เอวํ สสฺสตุจฺเฉทวเสนปิ โอลียนาติธาวนานิ เวทิตพฺพานิ. เย จ โข เต อภิญฺายาติ เย จ โข ปน อริยปุคฺคลา เต ยถาวุตฺเต อุโภ อนฺเต "อิเม อนฺตา เอวํคหิตา เอวํอนุฏฺิตา เอวํคติกา เอวํอภิสมฺปรายา"ติ @เชิงอรรถ: ^๑ อภิ.ปุ. ๓๖/๒๐๔/๑๘๙, องฺ. นวก. ๒๓/๒๔๖(๔๒)/๔๗๒ (สฺยา)

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๗๙.

อภิวิสิฏฺเน าเณน วิปสฺสนาสหิตาย มคฺคปญฺาย ชานิตฺวา มชฺฌิมปฏิปทํ สมฺมาปฏิปนฺนา, ตาย สมฺมาปฏิปตฺติยา. ตตฺร จ นาเหสุนฺติ ตตฺร ตสฺมึ อนฺตทฺวเย ปติตา น อเหสุํ, ตํ อนฺตทฺวยํ ปชหึสูติ อตฺโถ. เตน จ นามญฺึสูติ เตน อนฺตทฺวยปฺปหาเนน "มม อิทํ อนฺตทฺวยปฺปหานํ อหํ อนฺตทฺวยํ ปหาสึ, อิมินา อนฺตทฺวยปฺปหาเนน เสยฺโย"ติอาทินา ตณฺหาทิฏฺิมานมญฺนาวเสน น อมญฺึสุ สพฺพมญฺนานํ สมฺมเทว ปหีนตฺตา. เอตฺถ จ อคฺคผเล ^๑- ิเต อริยปุคฺคเล สนฺธาย "ตตฺร จ นาเหสุํ, เตน จ นามญฺึสู"ติ อตีตกาลวเสน อยํ เทสนา ปวตฺตา, มคฺคกฺขเณ ปน อธิปฺเปเต วตฺตมานกาลวเสเนว วตฺตพฺพํ สิยา. วฏฺฏํ เตสํ นตฺถิ ปญฺาปนายาติ เย เอวํ ปหีนสพฺพมญฺนา อุตฺตมปุริสา, เตสํ อนุปาทาปรินิพฺพุตานํ กมฺมวิปากกิเลสวเสน ติวิธมฺปิ วฏฺฏํ นตฺถิ ปญฺาปนาย, วตฺตมานกฺขนฺธเภทโต อุทฺธํ อนุปาทาโน วิย ชาตเวโท อปญฺตฺติกภาวเมว คจฺฉตีติ อตฺโถ. อฏฺมสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา. --------------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๖ หน้า ๓๗๘-๓๗๙. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=26&A=8465&modeTY=1&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=26&A=8465&modeTY=1&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=144 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=3689 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=3983 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=3983 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25