อรรถกถาเล่มที่ ๑๖ ภาษาบาลีอักษรไทย
 องฺ.อ. (มโนรถ.๓)

หน้าที่ ๑๗๔.
อุกฺขิปาเปนฺตาปิ สมคฺคา สํฆกรณียานิ กโรนฺติ นาม.
     อปฺปญฺญตฺตนฺติอาทีสุ นวํ อธมฺมิกํ กติกวตฺตํ วา สิกฺขาปทํ วา
คณฺหนฺตา อปฺปญฺญตฺตํ ปญฺญาเปนฺติ นาม ปุราณสนฺถตวตฺถุสฺมึ สาวตฺถิยํ ภิกฺขู
วิย. อุทฺธมฺมํ อุพฺพินยํ สาสนํ ทีเปนฺตา ปญฺญตฺตํ สมุจฺฉินฺทนฺติ นาม
วสฺสสตปรินิพฺพุเต ภควติ เวสาลิกา วชฺชิปุตฺตกา วิย. ขุทฺทานุขุทฺทกา ปน
อาปตฺติโย สญฺจิจฺจ วีติกฺกมนฺตา ยถาปญฺญตฺเตสุ สิกฺขาปเทสุ สมาทาย น วตฺตนฺติ
นาม อสฺสชิปุนพฺพสุกา วิย. ตถา อกโรนฺตา ปน อปฺปญฺญตฺตํ น ปญฺญาเปนฺติ,
ปญฺญตฺตํ น สมุจฺฉินฺทนฺติ, ยถาปญฺญตฺเตสุ สิกฺขาปเทสุ สมาทาย วตฺตนฺติ
นาม อายสฺมา อุคฺคเสโน ๑- วิย, อายสฺมา ยโส กากณฺฑกปุตฺโต วิย,
อายสฺมา มหากสฺสโป วิย จ. วุฑฺฒิเยวาติ สีลาทิคุเณหิ วุฑฺฒิเยว, โน ปริหานิ.
     เถราติ ถิรภาวปฺปตฺตา เถรกเรหิ ๒- คุเณหิ สมนฺนาคตา. พหู รตฺติโย ชานนฺตีติ
รตฺตญฺญู. จิรํ ปพฺพชิตํ ๓- เอเตสนฺติ จิรปพฺพชิตา. สํฆสฺส ปิติฏฺฐาเน ฐิตาติ
สํฆปิตโร. ตสฺส ๔- ปิติฏฺฐาเน ฐิตตฺตา สํฆํ ปริเณนฺติ ปุพฺพงฺคมา หุตฺวา ตีสุ
สิกฺขาสุ ปวตฺเตนฺตีติ สํฆปริณายกา.
     เย เตสํ สกฺการาทีนิ น กโรนฺติ, โอวาทตฺถาย เทฺว ตโย วาเร อุปฏฺฐานํ
น คจฺฉนฺติ, เตปิ เตสํ โอวาทํ น เทนฺติ, ปเวณิกถํ น กเถนฺติ, สารภูตํ
ธมฺมปริยายํ น สิกฺขาเปนฺติ. เต เตหิ วิสฺสฏฺฐา ๕- สีลาทีหิ ธมฺมกฺขนฺเธหิ สตฺตหิ
จ อริยธเนหีติ เอวมาทีหิ คุเณหิ ปริยายนฺติ. เย ปน เตสํ สกฺการาทีนิ กโรนฺติ,
อุปฏฺฐานํ คจฺฉนฺติ, เตสํ เต "เอวนฺเต อภิกฺกมิตพฺพนฺ"ติอาทิกํ โอวาทํ เทนฺติ,
ปเวณิกถํ กเถนฺติ, สารภูตํ ธมฺมปริยายํ สิกฺขาเปนฺติ, เตรสหิ ธุตงฺเคหิ ทสหิ
กถาวตฺถูหิ อนุสาสนฺติ, เต เตสํ โอวาเท ฐตฺวา สีลาทีหิ คุเณหิ วฑฺฒมานา
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. อุปเสโน  ๒ ฉ.ม. เถรการเกหิ  ๓ ฉ.ม. ปพฺพชิตานํ
@๔ ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ  ๕ ม. วิปฺปสนฺนา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๗๕.
สามญฺญตฺถํ อนุปาปุณนฺติ. เอวเมตฺถ หานิวุฑฺฒิโย ทฏฺฐพฺพา.
     ปุนพฺภโว สีลมสฺสาติ โปโนพฺภวิกา, ๑- ปุนพฺภวทายิกาติ อตฺโถ, ตสฺสา
โปโนพฺภวิกาย. น วสํ คจฺฉิสฺสนฺตีติ เอตฺถ เย จตุนฺนํ ปจฺจยานํ การณา
อุปฏฺฐากานํ ปทานุปทิกา หุตฺวา คามโต คามํ วิจรนฺติ, เต ตสฺสา วสํ คจฺฉนฺติ
นาม. อิตเร น คจฺฉนฺติ. ตตฺถ หานิวุฑฺฒิโย ปากฏาเยว.
     อารญฺญเกสูติ ปญฺจธนุสติกปจฺฉิเมสุ. สาเปกฺขาติ สาลยา. คามนฺตเสนาสเนสุ
หิ ฌานํ อปฺเปตฺวาปิ ตโต วุฏฺฐิตมตฺโตว อิตฺถีปุริสทารกทาริกาทิสทฺทํ สุณาติ,
เตนสฺส ๒- อธิคตวิเสโสปิ ปริหายติเยว. ๓- อรญฺญเสนาสเน นิทฺทายิตฺวาปิ ปพุทฺธ-
มตฺโต สีหพฺยคฺฆโมราทีนํ สทฺทํ สุณาติ, เยน อรญฺเญ ปีตึ ปฏิลภิตฺวา ตเมว
สมฺมสนฺโต อคฺคผเล ปติฏฺฐาติ. อิติ ภควา คามนฺตเสนาสเน ฌานํ อปฺเปตฺวา
นิสินฺนภิกฺขุโต อรญฺเญ นิทฺทายมานเมว ปสํสติ. ตสฺมา ตเมว อตฺถวสํ ปฏิจฺจ
"อารญฺญเกสุ เสนาสเนสุ สาเปกฺขา ภวิสฺสนฺตี"ติ อาห.
     ปจฺจตฺตญฺเญว สตึ อุปฏฺฐาเปสฺสนฺตีติ อตฺตนาว อตฺตโน อพฺภนฺตเร สตึ
อุปฏฺฐเปสฺสนฺติ. เปสลาติ ปิยสีลา. อิธาปิ สพฺรหฺมจารีนํ อาคมนํ อนิจฺฉนฺตา
เนวาสิกา อสฺสทฺธา โหนฺติ อปฺปสนฺนา, วิหารํ สมฺปตฺตภิกฺขูนํ ปจฺจุคฺคมนปตฺตจีวร-
ปฏิคฺคหณอาสนปญฺญาปนตาลวณฺฏคฺคหณาทีนิ น กโรนฺติ. อถ เตสํ อวณฺโณ
อุคฺคจฺฉติ "อสุกวิหารวาสิโน ภิกฺขู อสฺสทฺธา อปฺปสนฺนา วิหารํ ปวิฏฺฐานํ
วตฺตปฏิวตฺตํปิ น กโรนฺตี"ติ. ตํ สุตฺวา ปพฺพชิตา วิหารทฺวาเรน คจฺฉนฺตาปิ
วิหารํ น ปวิสนฺติ. เอวํ อนาคตานํ อนาคมนเมว โหติ. อาคตานํ ปน ผาสุวิหาเร
อสติ เยปิ อชานิตฺวา อาคตา, เต "วสิสฺสามาติ ตาว จินฺเตตฺวา อาคตมฺหา,
อิเมสํ ปน เนวาสิกานํ อิมินาว นีหาเรน โก วสิสฺสตี"ติ นิกฺขมิตฺวา คจฺฉนฺติ.
@เชิงอรรถ: ๑ สี. โปโนภวิกา  ๒ ฉ.ม. เยนสฺส  ๓ ฉ.ม. หายติเยว
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๗๖.
เอวํ โส วิหาโร อญฺเญสํ ภิกฺขูนํ อนาวาโสว โหติ. ตโต เนวาสิกา สีลวนฺตานํ
ทสฺสนํ อลภนฺตา กงฺขาวิโนทกํ วา อาจารสิกฺขาปกํ วา มธุรธมฺมสฺสวนํ วา
น ลภนฺติ. เตสํ เนว อคฺคหิตธมฺมคฺคหณํ, น คหิตสชฺฌายกรณํ โหติ. อิติ เนสํ
หานิเยว โหติ, น วุฑฺฒิ.
     เย ปน สพฺรหฺมจารีนํ อาคมนํ อิจฺฉนฺติ, เต สทฺธา โหนฺติ ปสนฺนา,
อาคตานํ สพฺรหฺมจารีนํ  ปจฺจุคฺคมนาทีนิ กตฺวา เสนาสนํ ปญฺญาเปตฺวา เทนฺติ,
เต คเหตฺวา ภิกฺขาจารํ ปวิสนฺติ, กงฺขํ วิโนเทนฺติ, มธุรธมฺมสฺสวนํ ลภนฺติ. อถ
เนสํ กิตฺติสทฺโท อุคฺคจฺฉติ "อสุกวิหาเร ภิกฺขู เอวํ สทฺธา ปสนฺนา วตฺตสมฺปนฺนา
สงฺคาหกา"ติ. ตํ สุตฺวา ภิกฺขู ทูรโตปิ อาคจฺฉนฺติ. เตสํ เนวาสิกา วตฺตํ กโรนฺติ,
สมีปํ คนฺตฺวา วุฑฺฒตรํ อาคนฺตุกํ วนฺทิตฺวา นิสีทนฺติ, นวกตรสฺส สนฺติเก อาสนํ
คเหตฺวา นิสีทิตฺวา "อิมสฺมึ วิหาเร วสิสฺสถ, คมิสฺสถา"ติ ปุจฺฉนฺติ.
"คมิสฺสามา"ติ วุตฺเต "สปฺปายํ เสนาสนํ, สุลภา ภิกฺขา"ติอาทีนิ วตฺวา คนฺตุํ น
เทนฺติ. วินยธโร เจ โหติ, ตสฺส สนฺติเก วินยํ สชฺฌายนฺติ. สุตฺตนฺตาทิธโร เจ
โหติ, ตสฺส สนฺติเก ตํ ตํ ธมฺมํ สชฺฌายนฺติ. เต อาคนฺตุกตฺเถรานํ โอวาเท ฐตฺวา สห
ปฏิสมฺภิทาหิ อรหตฺตํ ปาปุณนฺติ. อาคนฺตุกา "เอกํ เทฺว ทิวสานิ วสิสฺสามาติ
อาคตมฺหา, อิเมสํ ปน สุขสํวาสตฺถาย ๑- ทส ทฺวาทส วสฺสานิ วสิมฺหา"ติ วตฺตาโร
โหนฺติ. เอวเมตฺถ หานิวุฑฺฒิโย เวทิตพฺพา.

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๖ หน้า ๑๗๔-๑๗๖.
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=16&A=3879&modeTY=2&pagebreak=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=16&A=3879&modeTY=2&pagebreak=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=23&i=21
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=23&A=527
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=23&A=452
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=23&A=452
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๒
http://84000.org/tipitaka/read/?index_23