บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๑๕

หน้าที่ ๓๓๗.

โทณคชฺชิตํ นาม วณฺณํ วณฺเณตฺวา ^๑- มยิ ปรินิพฺพุเต สกลชมฺพูทีเป อุปฺปนฺนํ มหากลหํ วูปสเมตฺวา ธาตุโย ภาเชสฺสตี"ติ. อิมินา การเณน ปฏิปนฺโน. โทโณปิ สุทํ พฺราหฺมโณติ โทณพฺราหฺมโณปิ ตโย เวเท ปคุเณ กตฺวา ปญฺจสเต มาณวเก สิปฺปํ วาเจนฺโต ตํทิวสํ ปาโตว วุฏฺฐาย สรีรปฏิชคฺคนํ กตฺวา สตคฺฆนิกํ ^๒- นิวาเสตฺวา ปญฺจสตคฺฆนิกํ เอกํสวรคตํ ^๓- กตฺวา อามุตฺตยญฺญสุตฺโต รตฺตวฏฺฏิกา ^๔- อุปาหนา อาโรหิตฺวา ปญฺจสตมาณวกปริวาโร ตเมว มคฺคํ ปฏิปชฺชิ. ตํ สนฺธาเยตํ วุตฺตํ. ปาเทสูติ ปาเทหิ อกฺกนฺตฏฺฐาเนสุ. จกฺกานีติ ลกฺขณจกฺกานิ. กึ ปน ภควโต คจฺฉนฺตสฺส อกฺกนฺตฏฺฐาเน ปทํ ปญฺญายตีติ? น ปญฺญายติ. กสฺมา? สุขุมตฺตา มหาพลวตฺตา มหาชนานุคฺคเหน จ. พุทฺธานญฺหิ สุขุมจฺฉวิตาย อกฺกนฺตฏฺฐานํ ตูลปิจุนา ^๕- ปติฏฺฐิตฏฺฐานํ วิย โหติ, ปทวลญฺโช น ปญฺญายติ. ยถา จ พลวโต วาตชสินฺธวสฺส ปทุมินิปตฺเตปิ อกฺกนฺตมตฺตเมว โหติ, เอวํ มหา- พลวตาย ตถาคเตน อกฺกนฺตฏฺฐานํ อกฺกนฺตมตฺตเมว โหติ, น ตตฺถ ปทวลญฺโช ปญฺญายติ. พุทฺธานญฺจ อนุปทํ มหาชนกาโย คจฺฉติ, ตสฺส ^๖- สตฺถุ ปทวลญฺชํ ทิสฺวา มทฺทิตุํ อวิสหนฺตสฺส คมนวิจฺเฉโท ภเวยฺย. ตสฺมา อกฺกนฺตอกฺกนฺตฏฺฐาเน โยปิ ปทวลญฺโช ภเวยฺย, โส อนฺตรธายเตว. โทโณ ปน พฺราหฺมโณ ตถาคตสฺส อธิฏฺฐานวเสน ปสฺสิ. ภควาปิ ยสฺส ปทเจติยํ ทสฺเสตุกาโม โหติ, ตํ อารพฺภ "อสุโก นาม ปสฺสตู"ติ อธิฏฺฐาติ. ตสฺมา มาคณฺฑิยพฺราหฺมโณ วิย อยมฺปิ พฺราหฺมโณ ตถาคตสฺส อธิฏฺฐานวเสน อทฺทส. ปาสาทิกนฺติ ปสาทชนกํ. อิตรํ ตสฺเสว เววจนํ. อุตฺตมทมถสมถมนุปฺปตฺตนฺติ เอตฺถ อุตฺตมทมโถ นาม อรหตฺตมคฺโค, อุตฺตมสมโถ นาม อรหตฺตมคฺคสมาธิ, @เชิงอรรถ: ^๑ สี. คชฺชิตฺวา, ฉ.ม.วตฺวา ^๒ ฉ.ม. สตคฺฆนกํ ^๓ ม. เอกํสํ @^๔ ม. อามุตฺตยญฺญมุตฺโต สนฺตปฺปีติกา ^๕ ฉ.ม. ตูลปิจุโน ^๖ ม. ตตฺถสฺส

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๓๘.

ตทุภยํ ปตฺตนฺติ อตฺโถ. ทนฺตนฺติ นิพฺพิเสวนํ. คุตฺตนฺติ โคปิตํ. สนฺตินฺทฺริยนฺติ ^๑- รกฺขิตินฺทริยํ. นาคนฺติ ฉนฺทาทีหิ อคจฺฉนโต, ปหีนกิเลเส ปุน อนาคจฺฉนโต, อาคุํ อกรณโต, พลวนฺตฏฺเฐนาติ จตูหิ การเณหิ นาคํ. เทโว โน ภวํ ภวิสฺสตีติ เอตฺถ "เทโว โน ภวนฺ"ติ เอตฺตาวตาปิ ปุจฺฉา นิฏฺฐิตา ภเวยฺย, อยํ ปน พฺราหฺมโณ "อนาคเต มเหสกฺโข เอโก เทวราชา ภวํ ^๒- ภวิสฺสตี"ติ อนาคตวเสน ปุจฺฉํ ^๓- กโรนฺโต ^๔- เอวมาห. ภควาปิสฺส ปุจฺฉาสภาเคเนว กเถนฺโต น โข อหํ พฺราหฺมณ เทโว ภวิสฺสามีติ อาห. เอส นโย สพฺพตฺถ. อาสวานนฺติ กามาสวาทีนํ จตุนฺนํ. ปหีนาติ โพธิปลฺลงฺเก สพฺพญฺญุตญาณาธิคเมเนว ปหีนา. อนูปลิตฺโต โลเกนาติ ตณฺหาทิฏฺฐิเลปานํ ปหีนตฺตา สงฺขารโลกสงฺขาเตน โลเกน อนูปลิตฺโต. พุทฺโธติ จตุนฺนํ สจฺจานํ พุทฺธตฺตา พุทฺโธ อิติ มํ ธาเรหิ. เยนาติ เยน อาสเวน. เทวูปปตฺยสฺสาติ เทวูปปตฺติ อสฺส มยฺหํ ภเวยฺย. วิหงฺคโมติ อากาสจาโร คนฺธพฺพกายิกเทโว. วิทฺธสฺตาติ วิธมิตา. วินฬีกตาติ วิคตนฬา วิคตพนฺธนา กตา. อุคฺคนฺติ ^๕- สุนฺทรํ. โตเยน น อุปลิปฺปตีติ อุทกโต รตนมตฺตํ อจฺจุคฺคมฺม ฐิตํ สรํ โสภยมานํ ภมรคณํ หาสยมานํ โตเยน น ลิปฺปติ. ตสฺมา พุทฺโธสฺมิ พฺราหฺมณาติ เทสนาปริโยสาเน ตีณิ มคฺคผลานิ ปาปุณิตฺวา ทฺวาทสหิ ปทสหสฺเสหิ โทณคชฺชิตํ นาม วณฺณํ กเถสิ, ตถาคเต จ ปรินิพฺพุเต ชมฺพูทีปตเล อุปฺปนฺนํ มหากลหํ วูปสเมตฺวา ธาตุโย ภาเชสีติ.

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๕ หน้า ๓๓๗-๓๓๘. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=15&A=7801&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=15&A=7801&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=21&i=36 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=21&A=1009 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=21&A=1005 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=21&A=1005 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๐ http://84000.org/tipitaka/read/?index_21