ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๑๓ ภาษาบาลีอักษรไทย สํ.อ. (สารตฺถ.๓)

                          ๓. สีลสุตฺตวณฺณนา
    [๑๘๔] ตติเย สีลสมฺปนฺนาติ เอตฺถ ขีณาสวสฺส โลกิยโลกุตฺตรสีลํ
กถิตํ, เตน สมฺปนฺนาติ อตฺโถ. สมาธิปญฺญาสุปิ เอเสว นโย. วิมุตฺติ ปน
ผลวิมุตฺติเยว, วิมุตฺติญาณทสฺสนํ ปจฺจเวกฺขณญาณํ. เอวเมตฺถ สีลาทโย ตโย
โลกิยโลกุตฺตรา, วิมุตฺติ โลกุตฺตราว, วิมุตฺติญาณทสฺสนํ โลกิยเมว.
    ทสฺสนมฺปาหนฺติ ทสฺสนมฺปิ อหํ. ตํ ปเนตํ ทสฺสนํ จกฺขุทสฺสนํ
ญาณทสฺสนนฺติ ทุวิธํ. ตตฺถ ปสนฺเนหิ จกฺขูหิ อริยานํ ทสฺสนํ โอโลกนํ จกฺขุทสฺสนํ
นาม. อริเยหิ ปน ทิฏฺฐสฺส ลกฺขณสฺส ทสฺสนํ, ปฏิวิทฺธสฺส จ ปฏิวิชฺฌนํ
ฌาเนน วา วิปสฺสนาย วา มคฺคผเลหิ วา ญาณทสฺสนํ นาม. อิมสฺมึ
ปเนตฺถ จกฺขุทสฺสนํ อธิปฺเปตํ. อริยานํ หิ ปสนฺเนหิ จกฺขูหิ โอโลกนมฺปิ
พหุการเมว. สวนนฺติ "อสุโก นาม ขีณาสโว อสุกสฺมึ นาม รฏฺเฐ วา
ชนปเท วา คาเม วา นิคเม วา วิหาเร วา เลเณ วา วสตี"ติ กเถนฺตานํ
โสเตน สวนํ, เอตมฺปิ พหุการเมว. อุปสงฺกมนนฺติ "ทานํ วา ทสฺสามิ,
ปญฺหํ วา ปุจฺฉิสฺสามิ, ธมฺมํ วา โสสฺสามิ, สกฺการํ วา กริสฺสามี"ติ เอวรูเปน
จิตฺเตน อริยานํ อุปสงฺกมนํ. ปยิรุปาสนนฺติ ปญฺหาปยิรุปาสนํ. อริยานํ คุเณ
สุตฺวา เต อุปสงฺกมิตฺวา นิมนฺเตตฺวา ทานํ ทตฺวา "กึ ภนฺเต กุสลนฺ"ติอาทินา
นเยน ปญฺหปุจฺฉนนฺติ อตฺโถ.
อนุสฺสตินฺติ รตฺติฏฺฐานทิวาฏฺฐาเนสุ นิสินฺนสฺส "อิทานิ อริยา เลณคุหมณฺฑปาทีสุ
ฌานวิปสฺสนามคฺคผลสุเขหิ วีตินาเมนฺตี"ติ อนุสฺสรณํ. โย วา เนสํ
สนฺติเก โอวาโท ลทฺโธ โหติ, ตํ อาวชฺชิตฺวา "อิมสฺมึ ฐาเน สีลํ กถิตํ,
อิมสฺมึ สมาธิ, อิมสฺมึ วิปสฺสนา, อิมสฺมึ มคฺโค, อิมสฺมึ ผลนฺ"ติ เอวํ
อนุสฺสรณํ. อนุปพฺพชฺชนฺติ อริเยสุ จิตฺตํ ปสาเทตฺวา ฆรา นิกฺขมฺม เตสํ สนฺติเก
ปพฺพชฺชํ. อริยานํ หิ สนฺติเก จิตฺตํ ปสาเทตฺวา เตสํเยว สนฺติเก ปพฺพชิตฺวา
เตสํเยว โอวาทานุสาสนึ ปจฺจาสึสมานสฺส จรโตปิ ปพฺพชฺชา อนุปพฺพชฺชา นาม.
๑- อญฺเญสํ สนฺติเก โอวาทานุสาสนึ ปจฺจาสึสมานสฺส จรโตปิ ๑- อริเยสุ ปสาเทน
อญฺญตฺถ ปพฺพชิตฺวา อริยานํ สนฺติเก โอวาทานุสาสนึ ปจฺจาสึสมานสฺส
จรโต ปพฺพชฺชาปิ อนุปพฺพชฺชา นาม. อญฺเญสุ ปน ปสาเทน อญฺเญสํเยว
สนฺติเก ปพฺพชิตฺวา อญฺเญสํเยว โอวาทานุสาสนึ ปจฺจาสึสมานสฺส จรโต
ปพฺพชฺชา อนุปพฺพชฺชา นาม น โหติ.
    เอวํ ปพฺพชิเตสุ ปน มหากสฺสปตฺเถรสฺส ตาว อนุปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตา
สตสหสฺสมตฺตา อเหสุํ, ตถา เถรสฺเสว สทฺธิวิหาริกสฺส จ จนฺทคุตฺตตฺเถรสฺส,
ตสฺสาปิ สทฺธิวิหาริกสฺส สูริยคุตฺตตฺเถรสฺส, ตสฺสาปิ สทฺธิวิหาริกสฺส
อสฺสคุตฺตตฺเถรสฺส, ตสฺสาปิ สทฺธิวิหาริกสฺส โยนกธมฺมรกฺขิตตฺเถรสฺส, ตสฺส
ปน สทฺธิวิหาริโก อโสกรญฺโญ กนิฏฺฐภาตา นาม อโหสิ, ตสฺส อนุปพฺพชฺชํ
ปพฺพชิตา อฑฺฒเตยฺยโกฏิสงฺขา อเหสุํ. มหินฺทตฺเถรสฺส อนุปพฺพชิตานํ
คณนปริจฺเฉโท ๒- นตฺถิ, ยาวชฺชทิวสา ลงฺกาทีเป สตฺถริ ปสาเทน ปพฺพชนฺตา
มหินฺทตฺเถรสฺเสว ปพฺพชฺชํ อนุปพฺพชนฺติ นาม.
    ตํ ธมฺมนฺติ ตํ เตสํ โอวาทานุสาสนีธมฺมํ. อนุสฺสรตีติ สรติ. อนุวิตกฺเกตีติ
วิตกฺกาหตํ กโรติ. อารทฺโธ โหตีติ ปริปุณฺโณ โหติ. ปวิจินตีติอาทิ สพฺพํ
@เชิงอรรถ: ๑-๑ ฉ.ม. อญฺเญสํ สนฺติเก ฯเปฯ จรโตปีติ อิเม ปาฐา น ทิสฺสนฺติ
@ ม. ปมาณปริจฺเฉโท
ตตฺถ ญาณจารวเสเนว วุตฺตํ. อถวา ปวิจินตีติ เตสํ เตสํ ธมฺมานํ ลกฺขณํ
วิจินติ. ปวิจรตีติ ตตฺถ ญาณํ จราเปติ. ปริวีมํสมาปชฺชตีติ วีมํสนํ โอโลกนํ
คเวสนํ อาปชฺชติ.
    สตฺต ผลา สตฺตานิสํสาติ อุภยมฺเปตํ อตฺถโต เอกํ. ทิฏฺเฐว ธมฺเม
ปฏิกจฺจ อญฺญํ อาราเธตีติ อรหตฺตํ อาราเธนฺโต อิมสฺมึเยว อตฺตภาเว
อาราเธติ, ตญฺจ โข ปฏิกจฺจ อสมฺปตฺเตเยว มรณกาเลติ อตฺโถ. อถ มรณกาเลติ
อถ มรณสฺส อาสนฺนกาเล.
    อนฺตราปรินิพฺพายีติ โย อายุเวมชฺฌํ อนติกฺกมิตฺวา ปรินิพฺพายติ, โส
ติวิโธ โหติ. กปฺปสหสฺสายุเกสุ ตาว อวิเหสุ นิพฺพตฺติตฺวา เอโก นิพฺพตฺตทิวเสเยว
อรหตฺตํ ปาปุณาติ. โน เจ นิพฺพตฺตทิวเส ปาปุณาติ, ปฐมสฺส ปน
กปฺปสตสฺส มตฺถเก ปาปุณาติ. อยเมโก อนฺตราปรินิพฺพายี. อปโร เอวํ
อสกฺโกนฺโต ทฺวินฺนํ กปฺปสตานํ มตฺถเก ปาปุณาติ, อยํ ทุติโย. อปโร เอวมฺปิ
อสกฺโกนฺโต จตุนฺนํ กปฺปสตานํ มตฺถเก ปาปุณาติ, อยํ ตติโย อนฺตราปรินิพฺพายี.
    ปญฺจมํ ปน กปฺปสตํ อติกฺกมิตฺวา อรหตฺตํ ปตฺโต อุปหจฺจปรินิพฺพายี
นาม โหติ. อตปฺปาทีสุปิ เอเสว นโย. ยตฺถ กตฺถจิ อุปฺปนฺโน  ปน สสงฺขาเรน
สปฺปโยเคน อรหตฺตํ ปตฺโต สสงฺขารปรินิพฺพายี นาม, อสงฺขาเรน อปฺปโยเคน
ปตฺโต อสงฺขารปรินิพฺพายี นาม. อวิหาทีสุปิ นิพฺพตฺโต ตตฺถ ยาวตายุกํ ฐตฺวา
อุปรูปริ นิพฺพตฺติตฺวา อกนิฏฺฐํ ปตฺโต อุทฺธํโสโต อกนิฏฺฐคามี นาม.
    อิมสฺมึ ปน ฐาเน อฏฺฐจตฺตาฬีส อนาคามิโน กเถตพฺพา. อวิเหสุ หิ
ตโย อนฺตราปรินิพฺพายี, เอโก อุปหจฺจปรินิพฺพายี, เอโก อุทฺธํโสโต อกนิฏฺฐคามีติ
ปญฺจ โหนฺติ, เต อสงฺขารปรินิพฺพายิโน ปญฺจ, สสงฺขารปรินิพฺพายิโน
ปญฺจาติ ทส โหนฺติ, ตถา อตปฺปาทีสุ. อกนิฏฺเฐสุ ปน อุทฺธํโสโต นตฺถิ,
ตสฺมา ตตฺถ จตฺตาโร สสงฺขารปรินิพฺพายี, จตฺตาโร อสงฺขารปรินิพฺพายีติ
อฏฺฐาติ เอวํ อฏฺฐจตฺตาฬีส โหนฺติ. เตสํ อุทฺธํโสโต อกนิฏฺฐคามี สพฺพเชฏฺโฐ
เจว โหติ สพฺพกนิฏฺโฐ จ. กถํ? โส หิ โสฬสกปฺปสหสฺสายุกตฺตา อายุนา
สพฺเพสํ เชฏฺโฐ, สพฺพปจฺฉา อรหตฺตํ ปาปุณาตีติ สพฺเพสํ กนิฏฺโฐ.
อิมสฺมึ สุตฺเต อปุพฺพํ อจริมํ เอกจิตฺตกฺขณิกา นานาลกฺขณา อรหตฺตมคฺคสฺส
ปุพฺพภาควิปสฺสนา โพชฺฌงฺคา กถิตา.


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๓ หน้า ๒๐๘-๒๑๑. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=13&A=4518&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=13&A=4518&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=19&i=373              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=19&A=2229              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=19&A=1861              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=19&A=1861              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๘ http://84000.org/tipitaka/read/?index_19

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]