ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๑๒ ภาษาบาลีอักษรไทย สํ.อ. (สารตฺถ.๒)

                         ๔. วิปสฺสีสุตฺตวณฺณนา
    [๔] จตุตฺเถ วิปสฺสิสฺสาติ ตสฺส กิร โพธิสตฺตสฺส ยถา โลกิยมนุสฺสานํ
กิญฺจิเทว ปสฺสนฺตานํ ปริตฺตกมฺมาภินิพฺพตฺตสฺส กมฺมชปสาทสฺส ทุพฺพลตฺตา
อกฺขีนิ วิปฺผนฺทนฺติ, น เอวํ วิปฺผนฺทึสุ. พลวกมฺมนิพฺพตฺตสฺส ปน กมฺมชปสาทสฺส
พลวตฺตา อวิปฺผนฺทนฺเตหิ อนิมฺมิเสหิ เอวํ อกฺขีหิ ปสฺสิ เสยฺยถาปิ เทวา
ตาวตึสา. เตน วุตฺตํ "อนิมฺมิสนฺโต ๑- กุมาโร เปกฺขตีติ โข ภิกฺขเว วิปสฺสิสฺส
กุมารสฺส `วิปสฺสี วิปสฺสี'เตฺวว สมญฺญา อุทปาที"ติ. ๒- อยํ เหตฺถ อธิปฺปาโย:-
อนฺตรนฺตรา นิมิสชนิตนฺธการวิรเหน วิสุทฺธํ ปสฺสติ, วิวเฏหิ วา อกฺขีหิ ปสฺสตีติ
วิปสฺสี. เอตฺถ จ กิญฺจาปิ ปจฺฉิมภวิกานํ สพฺพโพธิสตฺตานํ พลวกมฺมนิพฺพตฺตสฺส
กมฺมชปสาทสฺส พลวตฺตา อกฺขีนิ น วิปฺผนฺทนฺติ, โส ปน โพธิสตฺโต เอเตเนว นามํ
ลภิ.
    อปิจ วิเจยฺย วิเจยฺย ปสฺสตีติ วิปสฺสี, วิจินิตฺวา วิจินิตฺวา ปสฺสตีติ
อตฺโถ. เอกทิวสํ กิร วินิจฺฉยฏฺฐาเน นิสีทิตฺวา อตฺเถ อนุสาสนฺตสฺส รญฺโญ
อลงฺกตปฏิยตฺตํ มหาปุริสํ อาหริตฺวา องฺเก ฐปยึสุ. ตสฺส ตํ องฺเก กตฺวา
ปลาฬยมานสฺเสว ๓- อมจฺจา สามิกํ อสฺสามิกํ อกํสุ. โพธิสตฺโต อนตฺตมนสทฺทํ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม., อิ. อนิมิสนฺโต          ที.ม. ๑๐/๔๐-๔๑/๑๘
@ สี.,อิ. อุปลาฬยมานสฺเสว

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๔.

นิจฺฉาเรสิ. ราชา "กิเมตํ กิเมตํ อุปธาเรถา"ติ อาห. อุปธารยมานา อญฺญํ อทิสฺวา "อตฺถสฺส ๑- ทุพฺพินิจฺฉิตตฺตา เอวํ กตํ ภวิสฺสตี"ติ ปุน สามิกเมว สามิกํ กตฺวา "ญตฺวา นุ โข กุมาโร เอวํ กโรตี"ติ วีมํสนฺตา ปุน สามิกํ อสฺสามิกํ อกํสุ. ปุน โพธิสตฺโต ตเถว สทฺทํ นิจฺฉาเรสิ. อถโข ราชา "ชานาติ มหาปุริโส"ติ ตโต ปฏฺฐาย อปฺปมตฺโต อโหสิ. เตน วุตฺตํ "วิเจยฺย วิเจยฺย กุมาโร อตฺเถ มนายตีติ โข ๒- ภิกฺขเว วิปสฺสิสฺส กุมารสฺส ภิยฺโยโส มตฺตาย `วิปสฺสี วิปสฺสี'เตฺวว สมญฺญา อุทปาที"ติ. ๓- ภควโตติ ภาคฺยสมฺปนฺนสฺส. อรหโตติ ราคาทีนํ อรีนํ ๔- หตตฺตา, สํสารจกฺกสฺส วา อรานํ หตตฺตา, ปจฺจยานํ วา อรหตฺตา อรหาติ เอวํ คุณโต อุปฺปนฺนนามเธยฺยสฺส. สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสาติ สมฺมา นเยน เหตุนา สามํ ปจฺจตฺตปุริสกาเรน จตฺตาริ สจฺจานิ พุทฺธสฺส. ปุพฺเพว สมฺโพธาติ สมฺโพโธ วุจฺจติ จตูสุ มคฺเคสุ ญาณํ. ตโต ปุพฺเพว. โพธิสตฺตสฺเสว สโตติ เอตฺถ โพธีติ ญาณํ, โพธิมา ๕- สตฺโต โพธิสตฺโต, ญาณวา ปญฺญวา ปณฺฑิโตติ อตฺโถ. พุทฺธานํ ๖- หิ ปาทมูเล อภินีหารโต ปฏฺฐาย ปณฺฑิโตว โส สตฺโต, น อนฺธพาโลติ โพธิสตฺโต. ยถา วา อุทกโต อุคฺคนฺตฺวา ฐิตํ ปริปากคตํ ปทุมํ สุริยรสฺมิสมฺผสฺเสน อวสฺสํ พุชฺฌิสฺสตีติ พุชฺฌนกปทุมนฺติ วุจฺจติ, เอวํ พุทฺธานํ สนฺติเก พฺยากรณสฺส ลทฺธตฺตา อวสฺสํ อนนฺตราเยน ปารมิโย ปูเรตฺวา พุชฺฌิสฺสตีติ พุชฺฌนกสตฺโตติปิ โพธิสตฺโต. ยา จ เอสา จตุมคฺคญาณสงฺขาตา โพธิ, ตํ ปตฺถยมาโน ปวตฺตตีติ โพธิยํ สตฺโต อาสตฺโตติปิ โพธิสตฺโต. เอวํ คุณโต อุปฺปนฺนนามวเสน โพธิสตฺตสฺเสว สโต. กิจฺฉนฺติ ทุกฺขํ. อาปนฺโนติ อนุปฺปตฺโต. อิทํ วุตฺตํ โหติ:- อโห อยํ สตฺตโลโก ทุกฺขํ อนุปฺปตฺโตติ. จวติ @เชิงอรรถ: ฉ.ม., อิ. อฏฺฏสฺส ฉ.ม., อิ. ญาเยนาติ @ ที. ม. ๑๐/๔๑/๑๘ ฉ.ม. ราคาทิอรีนํ @ ฉ.ม., อิ. ปุริมพุทฺธานํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๕.

จ อุปปชฺชติ จาติ อิทํ อปราปรํ จุติปฏิสนฺธิวเสน วุตฺตํ. นิสฺสรณนฺติ นิพฺพานํ. ตํ หิ ชรามรณทุกฺขโต นิสฺสฏตฺตา ตสฺส นิสฺสรณนฺติ วุจฺจติ. กุทาสฺสุ นามาติ กตรสฺมึ นุ โข กาเล. โยนิโสมนสิการาติ อุปายมนสิกาเรน ปฐมมนสิกาเรน. อหุ ปญฺญาย อภิสมโยติ ปญฺญาย สทฺธึ ๑- ชรามรณการณสฺส อภิสมโย สมวาโย สมาโยโค อโหสิ, "ชาติปจฺจยา ชรามรณนฺ"ติ อิทนฺเตน ทิฏฺฐนฺติ อตฺโถ. อถวา โยนิโสมนสิการา อหุ ปญฺญายาติ โยนิโสมนสิกาเรน จ ปญฺญาย จ อภิสมโย อหุ, "ชาติยา โข สติ ชรามรณนฺ"ติ เอวํ ชรามรณการณสฺส ปฏิเวโธ อโหสีติ อตฺโถ. เอส นโย สพฺพตฺถ. อิติ หิทนฺติ เอวมิทํ. สมุทโย สมุทโยติ เอกาทสสุ ฐาเนสุ สงฺขาราทีนํ สมุทยํ สมฺปิณฺเฑตฺวา นิทฺทิสติ. ปุพฺเพ อนนุสฺสุเตสูติ "อวิชฺชาปจฺจยา สงฺขารา อวิชฺชาย สงฺขารานํ สมุทโย โหตี"ติ ๒- เอวํ อิโต ปุพฺเพ อนนุสฺสุเตสุ ธมฺเมสุ จตูสุ วา อริยสจฺจธมฺเมสุ. จกฺขุนฺติอาทีนิ ญาณเววจนาเนว. ญาณเมว เหตฺถ ทสฺสนฏฺเฐน จกฺขุํ, ญาณฏฺเฐน ๓- ญาณํ, ปชานนฏฺเฐน ปญฺญา, ปฏิเวธนฏฺเฐน วิชฺชา, โอภาสนฏฺเฐน อาโลโกติ วุตฺตํ. ตํ ปเนตํ จตูสุ สจฺเจสุ โลกิยโลกุตฺตรมิสฺสกํ นิทฺทิฏฺฐนฺติ เวทิตพฺพํ. นิโรธวาเรปิ อิมินาว นเยน อตฺโถ เวทิตพฺโพ. จตุตฺถํ -------------------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๒ หน้า ๒๓-๒๕. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=12&A=505&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=12&A=505&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=16&i=22              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=16&A=102              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=16&A=101              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=16&A=101              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_16

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]