ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 8 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.2)

    Ya ca patisankhanupassasa, ya ca sankharupekkha, ime dhamma ekattha byanjanameva
nanan"ti 1- evam tihi namehi vutta. Patthane "anulomam gotrabhussa anantara-
paccayena paccayo, anulomam vodanassa anantarapaccayena paccayo"ti 2- evam dvihi
namehi vutta. Imasmim pana alagaddasutte nibbindatiti nibbidanamena agata.
    Nibbindam 3- virajjatiti ettha viragoti maggo. Viraga vimuccatiti ettha
viragena maggena vimuccatiti phalam kathitam. Vimuttasmim vimuttamiti nanam hotiti idha
paccavekkhana kathita.
    Evam vimuttacittam mahakhinasavam dassetva idani tassa yathabhutehi
pancahi karanehi namam ganhanto ayam vuccati bhikkhavetiadimaha. Avijjati
vattamulika avijja. Ayam hi durukkhipanatthena palighoti vuccati. Tenesa tassa 4-
ukkhittatta ukkhittapalighoti vutto. Talavatthukatati sisacchinnatalo viya kata,
samulam va talam uddharitva talassa vatthu viya kata, yatha tasmim vatthusmim
puna so talo na pannayati, evam puna appannattibhavam nitati attho.
Ponobbhavikoti  punabbhavadayako. Jatisamsaroti jatisu jayanavasena ceva
samsaranavasena ca evam laddhanamanam punabbhavakkhandhanam paccayo kammabhisankharo.
So hi punappunam uppattikaranavasena parikkhipitva thitatta parikkhati vuccati,
tenesa tassa sankinnatta vikinnatta sankinnaparikkhoti vutto. Tanhati
vattamulika tanha. Ayam hi gambhiranugatatthena esikati vuccati. Tenesa tassa
abbhulhatta luncitva chadditatta abbhulhesikoti vutto. Orambhagiyaniti
orambhajanakani kamabhave upapattipaccayani. Etani hi kavatam viya nagaradvaram
cittam pidahitva thitattava 5- aggalati vuccanti. Tenesa tesam nirakatatta
bhinnatta niraggaloti vutto. Ariyoti nikkileso parisuddho. Pannaddhajoti
patitamanaddhajo. Pannabharoti khandhabharakilesabharaabhisankharabharapancakamagunabhara
panna orohita assati pannabharo. Apica idha manabharasseva orohitatta
@Footnote: 1 khu. pati. 31/120 adi/87 nanakatha (sya) atthato samanam
@2 abhi. patthana 40/417/128- kusalattika    3 cha.Ma. nibbida virajjatiti
@4 cha.Ma. tassa  5 cha.Ma. va-saddo na dissati
Pannabharoti adhippeto, visamyuttoti catuhi yogehi sabbakilesehi ca visamyutto.
Idha pana manasamyogeneva visamyuttatta visamyuttoti adhippeto. Asmimanoti rupe
asmiti mano, vedanaya, sannaya, sankharesu, vinnane asmiti mano.
    Ettavata bhagavata maggena kilese khepetva nirodhasayanavaragatassa
nibbanarammanam phalasamapattim appetva viharato khinasavassa kalo dassito.
Yatha hi dve nagarani ekam coranagaram, ekam khemanagaram. Atha ekassa mahayodhassa
evam bhaveyya "yavidam coranagaram titthati, tava khemanagaram bhayato na muccati,
coranagaram anagaram karissami"ti sannaham katva khaggam gahetva coranagaram
upasankamitva nagaradvare ussapite esikatthambhe khaggena chinditva saddhim
dvarabahahi 1- kavatam bhinditva paligham ukkhipitva pakaram bhindanto parikkham
sankiritva nagarasobhanatthaya ussite dhaje patetva nagaram aggina jhapetva
khemanagaram pavisitva pasadam abhiruyha natiganaparivuto surasabhojanam bhunjeyya,
evam coranagaram viya sakkayo, khemanagaram viya nibbanam, mahayodho viya yogavacaro.
Tassevam hoti "yava sakkayavattam vattati, tava dvattimsakammakaranaatthanavutiroga-
pancavisatimahabhayehi parimuccanam natthi"ti. So mahayodho  viya sannaham silasannaham
katva, pannakhaggam gahetva khaggena esikatthambhe viya arahattamaggena tanhesikam
luncitva, so yodho sadvarabaham nagarakavatam viya pancorambhagiyasamyojanaggalam
ugghatetva, so yodho paligham viya avijjapaligham ukkhipitva, so yodho pakaram
bhindanto parikkham viya kammabhisankharam bhindanto jatisamsaraparikkham sankiritva,
so yodho nagarasobhanatthaya ussapite dhaje viya manaddhaje patetva
sakkayanagaram jhapetva, so yodho khemanagare uparipasade surasabhojanam viya
kilesanibbananagaram pavisitva amatanirodharammanam phalasamapattisukham anubhavamano
kalam vitinameti.
    [246] Idani evam vimuttacittassa khinasavassa parehi anadhigamaniyavinnanam 2-
dassento evam vimuttacittam khotiadimaha. Tattha anvesantati 3-
@Footnote: 1 cha.Ma. sadvarabahakam   2 cha.Ma....vinnanatam   3 cha.Ma., pali. anvesanti
Anvesanta gavesanta. Idam nissitanti idam nama nissitam. Tathagatassati ettha
sattopi tathagatoti adhippeto, uttamapuggalo khinasavopi. Ananuvijjoti
asamvijjamano va avindeyyo va. Tathagatoti hi satte gahite asamvijjamanoti
attho vattati, khinasave gahite avindeyyoti attho vattati.
    Tattha purimanaye ayamadhippayo:- bhikkhave aham dittheva dhamme dharamanakamyeva
khinasavam tathagato satto puggaloti na pannapemi. Appatisandhikam pana parinibbutam
khinasavam sattoti va puggaloti va kim pannapessami. Ananuvijjo tathagato,
na hi paramatthato satto nama koci atthi, tassa avijjamanassa idam nissitam
vinnananti anvesantapi kim adhigacchissanti, katham patilabhissantiti attho.
Dutiyanaye ayamadhippayo:- bhikkhave aham dittheva dhamme dharamanakamyeva khinasavam
vinnanavasena indadihi avindiyam vadami, na hi sainda deva sabrahmaka
sapajapatika anvesantapi khinasavassa vipassanacittam va maggacittam va phalacittam
va idam nama arammanam nissaya vattatiti janitum sakkonti, te appatisandhikassa
parinibbutassa kim janissantiti.
    Asatati asantena. Tucchati tucchakena. Musati musavadena. Abhutenati yam
natthi, tena. Abbhacikkhantiti abhiacikkhanti, abhibhavitva vadanti. Venayikoti
vinayati vinasetiti vinayo, so eva venayiko, sattavinasakoti adhippayo. Yatha
caham bhikkhave nati 1- bhikkhave yena karanena 2- aham na sattavinasako. Yatha caham
na vadamiti yena va karanena aham sattavinasam na pannapemi. Idam vuttam
hoti:- yathaham na sattavinasako, yatha ca na sattavinasam pannapemi, tatha
mam te bhonto samanabrahmana "venayiko samano gotamo"ti vadanta
sattavinasako samano gotamoti ca, "sato sattassa ucchedam vinasam vibhavam
pannapemi"ti 3- vadanta sattavinasam pannapemiti ca asata tuccha musa abhutena
abbhacikkhantiti.
@Footnote: 1 cha.Ma. yatha caham na bhikkhaveti     2 cha.Ma. va karena  3 cha.Ma. pannapetiti evamuparipi
    Pubbe cati pubbe mahabodhimandamhiyeva ca. Etarahi cati etarahi
dhammadesanayam ca. Dukkham ceva pannapemi, dukkhassa ca nirodhanti dhammacakkam
appavattetva bodhimande viharantopi dhammacakkappavattanato patthaya dhammam
desentopi catusaccameva pannapemiti attho. Ettha hi dukkhaggahanena tassa
mulabhuto samudayo, nirodhaggahanena ca 1- tamsampapako maggo gahitova hotiti
veditabbo. Tatra ceti tasmim catusaccappakasane. Pareti saccani ajanitum
pativijjhitum asamatthapuggala. Akkosantiti dasahi akkosavatthuhi akkosanti.
Paribhasantiti vacaya paribhasanti. Rosenti vihesentiti rosessama vihesessamati
adhippayena ghattenti dukkhapenti. Tatrati tesu akkosadisu, tesu va
parapuggalesu. Aghatoti kodho. 2- Appaccayoti domanassam. Anabhiraddhiti 3- atutthi.
    Tatra ceti catusaccappakasaneyeva. Pareti catusaccappakasanam ajanitum
pativijjhitum samatthapuggala. Anandoti anandapiti. Ubbilavitattanti 4-
ubbilapanapiti. Tatraceti catusaccappakasanamhiyeva. Tatrati sakkaradisu. Yam kho
idam pubbe parinnatanti yam idam khandhapancakam pabbe bodhimande tihi parinnahi
parinnatam. Tattha'meti  tasmim khandhapancake ime. Kim vuttam hoti? tatrapi tathagatassa
ime sakkara mayi bhavissanti 5- va aham ete anubhavamiti va na hoti. Pubbe 6-
parinnatakkhandhapancakasseva ete sakkara khandhapancakamyeva ca te sakkare
anubhotiti 6- ettakameva hotiti. Tasmati yasma saccani pativijjhitum asamattha
tathagatampi akkosanti, tasma. Sesam vuttanayeneva veditabbam.
    [247] Tasmatiha bhikkhave yam na tumhakanti yasma attaniyepi chandaragappahanam
digharattam hitaya sukhaya samvattati, tasma yam na tumhakam, tam pajahathati
attho. Yathapaccayam va kareyyati yatha yatha iccheyya, tatha tatha kareyya.
Na hi no etam bhante atta vati bhante etam tinakatthasakhapalasam amhakam
neva atta na amhakam rupam na vinnananti vadanti. Attaniyam vati amhakam
@Footnote: 1 cha.Ma. ca-saddo na dissati      2 cha.Ma. kopo   3 ka. anabhinanditi
@4 cha.Ma. uppilavitattanti   5 cha.Ma. kariyantiti
@6-6 cha.Ma. pubbe parinnatakkhandhapancakamyeva ete sakkare anubhotiti
Civaradiparikkharopi na hotiti attho. Evameva kho bhikkhave yam na tumhakam tam
pajahathati bhagava khandhapancakamyeva na tumhakanti dassetva pajahapeti, tanca
kho na uppatetva luncitva va, chandaragavinayena panetam pajahapeti.
    [248] Evam svakkhatoti ettha tiparivattato patthaya yava imam thanam
aharitumpi vattati, patilomena pemamattakena saggaparayanato patthaya yava imam
thanam aharitumpi vattati. Svakkhatoti sukathito. Sukathitatta ca 1- uttano vivato
pakasito. Chinnapilotikoti pilotikati vuccati chinnam bhinnam tattha tattha sibbitam
ganthikatam jinnavattham, tam yassa natthi, atthahattham va navahattham va ahatasatakam
nivattho, so chinnapilotiko nama. Ayampi dhammo tadiso, na hettha kohannadivasena
chinnabhinnasibbitaganthikatabhavo atthi. Apica kacavaro pilotikoti vuccati.
Imasmim ca sasane samanakacavaram nama patitthatum na labhati. Tenevaha:-
           "karandamva 2- niddhamatha          kasambuncavakassatha 3-
            tato palase 4- vahetha       assamane samanamanine.
            Niddhamitvana papicche          papaacaragocare
            suddha suddhehi samvasam          kappayavho patissata
            tato samagga nipakka          dukkhassantam karissatha"ti. 5-
    Iti samanakacavarassa chinnattapi ayam dhammo chinnapilotiko nama hoti.
Vattantesam natthi pannapanayati tesam vattam apannattibhavam gatam nippannattikam
jatam. Evarupo mahakhinasavo evam svakkhate sasaneyeva uppajjati. Yatha ca
khinasavo, evam anagamiadayopi.
    Tattha dhammanusarino saddhanusarinoti ime dve sotapattimaggattha
honti. Yathaha "katamo ca puggalo dhammanusari. Yassa puggalassa
sotapattiphalasacchikiriyaya patipannassa pannindriyam adhimattam hoti, pannavahim
pannapubbangamam ariyamaggam bhaveti. Ayam vuccati puggalo dhammanusari.
Sotapattiphalasacchikiriyaya patipanno puggalo dhammanusari, phale thito
ditthippatto. Katamo
@Footnote: 1 cha.Ma. eva     2 cha.Ma. karandavam    3 cha.Ma. kasambuncapakassatha
@4 pali, cha.Ma. palape   5 khu.sutta. 25/284-6/388-9 dhammacariyasutta
Ca puggalo saddhanusari. Yassa puggalassa sotapattiphalasacchikiriyaya patipannassa
saddhindriyam adhimattam hoti, saddhavahim saddhapubbangamam ariyamaggam bhaveti. Ayam
vuccati puggalo saddhanusari. Sotapattiphalasacchikiriyaya patipanno puggalo
saddhanusari, phale thito saddhavimutto"ti. 1- Yesam mayi saddhamattam pemamattanti
imina yesam anno ariyadhammo natthi, tathagate pana saddhamattam pemamattameva
hoti. Te vipassaka puggala adhippeta. Vipassakabhikkhunanhi evam vipassanam
patthapetva nisinnanam dasabale eka saddha ekam pemam uppajjati. Taya
saddhaya tena pemena hatthe gahetva sagge thapita viya honti, niyatagatika
kira ete. Poranakatthera pana evarupam bhikkhum culasotapannoti vadanti. Sesam
sabbattha uttanamevati.
                    Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya
                     alagaddupamasuttavannana nitthita.
                         ---------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 8 page 22-27. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_rm.php?B=8&A=548&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=8&A=548&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=274              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=12&A=4443              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=5284              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=5284              Contents of The Tipitaka Volume 12 http://84000.org/tipitaka/read/?index_12

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]