ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 8 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.2)

                     8. Mahatanhasankhayasuttavannana
    [396] Evamme sutanti mahatanhasankhayasuttam. Tattha ditthigatanti
alagaddupamasutte laddhimattam ditthigatanti vuttam, idha sassataditthi. So ca bhikkhu
bahussuto, ayam appassuto jatakabhanako bhagavantam jatakam kathetva "aham bhikkhave
tena samayena vessantaro ahosim, 3- mahosatho, vidhurapandito, 3- senakapandito,
mahajanako raja ahosin"ti samodhanentam sunati. Athassa etadahosi "ime
rupavedana sanna sankhara tattha tattheva nirujjhanti, vinnanam pana idhalokato
@Footnote: 1 Si. annatannatarassati    2 cha.Ma. yathanusandhinava
@3-3 cha.Ma. mahosadho vidhurapandito

--------------------------------------------------------------------------------------------- page213.

Paralokam, paralokato imam lokam sandhavati samsarati"ti sassatadassanam uppannam. Tenaha "tadevidam vinnanam sandhavati samsarati anannan"ti. Sammasambuddhena pana "vinnanasambhavo 1- sati paccaye uppajjati, vina paccayam natthi vinnanassa sambhavo"ti vuttam tasma ayam bhikkhu buddhena akathitam katheti, jinacakke paharam deti, vesarajjananam patibahati, sotukamajanam visamvadeti, ariyapathe tiriyam nipatitva mahajanassa ahitaya dukkhaya patipanno. Yatha nama ranno rajje mahacoro uppajjamano mahajanassa ahitaya dukkhaya uppajjati, evam jinasasane coro hutva mahajanassa ahitaya dukkhaya uppannoti veditabbo. Sambahula bhikkhuti janapadavasino pindapatikabhikkhu. Tenupasankamimsuti ayam parisam labhitva sasanampi antaradhapeyya, yava pakkham na labhati, tavadeva nam ditthigata vivecemati sutasutatthanatoyeva athatva anisiditva upasankamimsu. [398] Katamam tam sati vinnananti sati yam tvam vinnanam sandhaya vadesi, katamam tam vinnananti. Yvayam bhante vado vedeyyo tatra tatra kalyanapapakanam kammanam vipakam patisamvedetiti bhante yo ayam vadati vedayati, so cayam tahim tahim kusalakusalakammanam vipakam paccanubhoti. Idam bhante vinnanam, yamaham sandhaya vademiti. Kassa nu kho namati kassa khattiyassa va brahmanassa va vessasuddagahatthapabbajitadevamanussanam va annatarassa. [399] Athakho bhagava bhikkhu amantesiti kasma amantesi? satissa Kira evam ahosi "sattha mam `moghapuriso'ti vadati, na ca moghapurisoti vuttamatteneva maggaphalanam upanissayo na hoti. Upasenampi hi vangantaputtam `atilahum kho tvam moghapurisa bahullaya avatto'ti 2- bhagava moghapurisavadena ovadi. Upasenattheropi 3- aparabhage ghatento vayamanto cha abhinna sacchakasi. Ahampi tatharupam viriyam pagganhitva maggaphalani sacchikarissami"ti 4- athassa bhagava chinnapaccayo ayam sasane avirulhadhammoti dassento bhikkhu amantesi. Usmikatotiadi hettha @Footnote: 1 cha.Ma. vinnanam paccayasambhavam 2 vinaYu. maha. /4/75/76 acariyavattakatha @3 cha.Ma. thero 4 cha.Ma. nibbattessamiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page214.

Vuttadhippayameva. Athakho bhagavati ayampi patiyekko anusandhi. Satissa kira etadahosi "bhagava mayham maggaphalanam upanissayo natthiti vadati, kim sakka upanissaye asati upanissayo patikatum, 1- na hi tathagata saupanissayasseva dhammam desenti, yassa kassaci desentiyeva, aham buddhassa santika sugatovadam labhitva saggasampattiya 2- kusalam karissami"ti. Athassa bhagava "naham moghapurisa tuyham ovadam va anusasanim va demi"ti sugatovadam patipassambhento imam desanam arabhi, tassattho hettha vuttanayeneva veditabbo. Idani parisaya laddhim sadhento 3- "idhaham bhikkhu patipucchissami"tiadimaha. Tam sabbampi hettha vuttanayeneva veditabbam. [400] Idani vinnanassa sappaccayabhavam dassetum yam yadeva bhikkhavetiadimaha. Tattha mananca paticca dhamme cati sahavajjanena bhavangamananca tebhumikadhamme ca paticca. Katthanca paticcatiadi opammanidassanattham vuttam. Tena kim dipeti? dvarasankantiya abhavam. Yatha hi kattham paticca jalamano aggi upadanapaccaye satiyeva jalati, tasmim asati paccayavekallena tattheva vupasammati, na sakalikadini sankamitva sakalikaggitiadisankhayam gacchati, evameva cakkhunca paticca rupe ca uppannam vinnanam tasmim dvare cakkhurupaalokamanasikarasankhate paccayamhi satiyeva uppajjati, tasmim asati paccayavekallena tattheva nirujjhati, na sotadini sankamitva sotavinnanantiadisankhyam gacchati. Eseva nayo sabbavaresu. Iti bhagava naham vinnanappavatte dvarasankantimattampi vadami, ayam pana sati moghapuriso bhavasankantim vadatiti satim niggahesi. [401] Evam vinnanassa sappaccayabhavam dassetva idani pana pancannampi khandhanam sappaccayabhavam dassento bhutamidantiadimaha. Tattha bhutamidanti idam khandhapancakam jatam bhutam nibbattam, tumhepi tam bhutamidanti bhikkhave passathati. Tadaharasambhavanti tam panetam khandhapancakam aharasambhavam paccayasambhavam, sati paccaye uppajjati evam passathati pucchati. Tadaharanirodhati tassa paccayassa nirodha. Bhutamidam nossuti bhutam nu kho idam, na nu kho bhutanti. Tadaharasambhavam nossuti @Footnote: 1 cha.Ma. upanissaye asati katum 2 cha.Ma. saggasampattupagam 3 cha.Ma. sodhento

--------------------------------------------------------------------------------------------- page215.

Tam panetam 1- bhutam khandhapancakam paccayasambhavam nu kho, na nu khoti. Tadaharanirodhati tassa paccayassa nirodha. Nirodhadhammam nossuti nirodhadhammam nu kho, na nu khoti. Sammappannaya passatoti idam khandhapancakam jatam bhutam nibbattanti yathavasarasalakkhanato vipassanapannaya samma passantassa. Pannaya suditthanti vuttanayeneva vipassanapannaya sutthu dittham. Evam ye ye tam puccham sallakkhesum, tesam tesam patinnam ganhanto pancannam khandhanam sappaccayabhavam dassesi. Idani yaya pannaya tehi tam sappaccayam sanirodham khandhapancakam sutthu dittham 2- tattha nittanhabhavam pucchanto imam ce tumhetiadimaha. Tattha ditthinti vipassanasammaditthim. Sabhavadassanena parisuddham. Paccayadassanena pariyodatam. Alliyethati tanhaditthihi alliyitva vihareyyatha. Kelayethati tanhaditthihi kilamana vihareyyatha. Dhanayethati dhanam viya icchanta gedham apajjeyyatha. Mamayethati tanhaditthimamattam 3- uppadeyyatha. Nittharanatthaya no gahanatthayati so yo maya caturoghanittharanatthaya kullupamo dhammo desito, no nikantivasena gahanatthaya. Api nu tam tumhe ajaneyyathati. Vipariyayena sukkapakkho veditabbo. [402] Idani tesam khandhanam paccayam dassento cattarome bhikkhave aharatiadimaha, tampi 4- vuttatthameva. Yatha pana eko imam janasiti vutto "na kevalam imam, matarampissa janami, matu matarampi"ti evam pavenivasena jananto sutthu janati nama, evameva bhagava na kevalam khandhamattameva janati, khandhanam paccayampi tesampi paccayanam paccayanti evam sabbapaccayaparamparam janati, so tam buddhabalam dipento idani paccayaparamparam dassetum 5- ime ca bhikkhave cattaro aharatiadimaha, tampi vuttatthameva. Iti kho bhikkhave avijjapaccaya sankhara .pe. Dukkhakkhandhassa samudayo hotiti ettha pana paticcasamuppadakatha vittharetabba bhaveyya, sa visuddhimagge vittharitava. @Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati 2 cha.Ma. sudittham 3 cha.Ma. tanhaditthihi mamattam @4 cha.Ma. tam 5 Ma. nidanaparamparam dassento

--------------------------------------------------------------------------------------------- page216.

[404] Imasmim sati idam hotiti imasmim avijjadike paccaye sati idam sankharadikam phalam hoti. Imassuppada idam uppajjatiti imassa avijjadikassa paccayassa uppada idam sankharadikam phalam uppajjati, tenevaha "yadidam avijjapaccaya sankhara .pe. Samudayo hoti"ti. Evam vattam dassetva idani vivattam dassento avijjaya tveva asesaviraganirodhatiadimaha. Tattha avijjaya tvevati avijjaya eva tu. Asesaviraganirodhati viragasankhatena maggena asesanirodha anuppadanirodha. Sankharanirodhoti sankharanam anuppadanirodho hoti, evam niruddhanam pana sankharanam nirodha vinnananirodho hoti, vinnanadinam ca nirodha namarupadini niruddhaniyeva hontiti dassetum sankharanirodha vinnananirodhotiadim vatva evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotiti vuttam. Tattha kevalassati sakalassa, suddhassa va, sattavirahitassati attho. Dukkhakkhandhassati dukkharasissa. Nirodho hotiti anuppado hoti. [406] Imasmim asatitiadi vuttapatipakkhanayena veditabbam. [407] Evam vattavivattam kathetva idani imam dvadasangapaccayavattam saha vipassanaya maggena janantassa ya patidhavana pahiyyati, tassa abhavam pucchanto api nu tumhe bhikkhavetiadimaha. Tattha evam janantati evam saha vipassanaya maggena jananta. Evam passantati tasseva vevacanam. Pubbantanti purimakotthasam, atitakkhandhadhatuayatananiti attho. Patidhaveyyathati tanhaditthivasena patidhaveyyatha. Sesam sabbasavasutte vittharitameva. Idani nesam tattha niccalabhavam pucchanto api nu tumhe bhikkhave evam jananta evam passanta evam vadeyyatha, sattha no garutiadimaha. Tattha garuti bhariko akama anuvattitabbo. Samanoti buddhasamano. Annam sattharam uddiseyyathati ayam sattha amhakam kiccam sadhetum na sakkotiti api nu evam sannino hutva annam bahirakam sattharam uddiseyyatha. Puthusamanabrahmanananti evam sannino hutva puthunam titthiyasamananam ceva brahmanananca. Vatakotuhalamangalaniti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page217.

Vatasamadanani ca ditthikutuhalani ca ditthasutamutamangalani ca. Tani sarato paccagaccheyyathati etani saranti evamsannino hutva patiagaccheyyatha, evam nissatthani ca puna ganheyyathati attho. Samam natanti sayam nanena natam. Samam ditthanti sayam pannacakkhuna dittham. Samam viditanti sayam vibhavitam pakatam katam, upanita kho me tumheti maya bhikkhave tumhe imina sanditthikadisabhavena dhammena nibbanam upanita, papitati attho. Sanditthikotiadinamattho visuddhimagge vittharito. Idametam paticca vuttanti etam vacanam idam tumhehi samam natadibhavam paticca vuttam. [408] Tinnam kho pana bhikkhaveti kasma arabhi? nanu hettha Vattavivattavasena desana matthakam papitati. Ama papita. Ayam pana patiekko anusandhi, "ayanhi lokasannivaso patisandhisammulho, tassa sammohatthanam viddhamsetva pakatam karissami"ti imam desanam arabhi. Apica vattamulam avijja, vivattamulam buddhuppado, iti vattamulam avijjam vivattamulam ca buddhuppadam dassetvapi "puna ekavaram vattavivattavasena desanam matthakam papessami"ti imam desanam arabhi. Tattha sannipatati samodhanena pindabhavena. Gabbhassati gabbhe nibbattanakasattassa. Avakkanti hotiti nibbatti hoti. Katthaci hi gabbhoti matukucchi vutta. 1- Yathaha:- "yamekarattim pathamam gabbhe vasati manavo abbhutthitova so yati 2- sa gaccham na nivattati"ti. 3- Katthaci gabbhe nibbattasatto. Yathaha "yatha kho panananda anna itthiyo 4- nava va dasa va mase gabbham kucchina pariharitva vijayanti"ti. 5- Idha satto adhippeto, tam sandhaya vuttam "gabbhassa avakkanti hoti"ti. Idhati imasmim sattaloke. Mata ca utuni hotiti idam utusamayam sandhaya vuttam. Matugamassa kira yasmim okase darako nibbattati, tattha mahati lohitapilaka @Footnote: 1 cha.Ma. vutto 2 ka. sayati 3 khu.ja. 27/2261/469 ayogharajataka (sya) @4 cha.Ma., pali. itthika 5 Ma. upari. 14/205/171 acchariyabbhutadhammasutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page218.

Santhahitva bhijjitva paggharati, vatthu suddham hoti, suddhe vatthumhi matapitusu ekavaram sannipatitesu yava sattadivasani khettameva hoti. Tasmim samaye hatthaggaha- veniggahadina angaparamasanenapi darako nibbattatiyeva. Gandhabboti tatrupagasatto. Paccupatthito hotiti na matapitunam sannipatam olokayamano samipe thito paccupatthito nama hoti. Kammayantayantito pana eko satto tasmim okase nibbattanako hotiti ayamettha adhippayo. Samsayenati "arogo nu kho bhavissami aham va, putto va me"ti evam mahantena jivitasamsayena. Lohitanhetam bhikkhaveti tada kira matulohitam tam thanam sampattam puttasinehena pandaram hoti. Tasma evamaha. Vankakanti gamadarakanam kilakam khuddakanangalam. Ghatika vuccati dighadandena rassadandakam paharanakila, mokkhacikanti samparivattakakila, akase va dandakam gahetva bhumiyam va sisam thapetva hetthuppariyabhavena parivattanakilananti vuttam hoti. Cingulikam vuccati talapannadihi katam vatappaharena paribbhamanacakkam. Pattalhakam vuccati pannanalika. Taya valikadini minanta kilanti. Rathakanti khuddakaratham. Dhanukampi khuddakadhanumeva. [409] Sarajjatiti ragam uppadeti. Byapajjatiti byapadam uppadeti. Anupatthitakayasatiti kaye sati kayasati, tam anupatthapetvati attho. Parittacetasoti akusalacitto. Yatthassa te papakati yassam phalasamapattiyam ete nirujjhanti, tam na janati nadhigacchatiti attho. Anurodhavirodhanti raganceva dosanca. Abhinandatiti tanhavasena abhinandati, tanhavaseneva aho sukhantiadini vadanto abhivadati. Ajjhosaya titthatiti tanhajjhosanagahanena gilitva parinitthapetva ganhati. Sukham va adukkhamasukham va abhinandatu, dukkham katham abhinandatiti. "aham dukkhito mama dukkhan"ti ganhanto abhinandati nama. Uppajjati nanditi tanha uppajjati. Tadupadananti sava tanha gahanatthena upadanam nama, tassa upadanapaccaya bhavo .pe. Samudayo hotiti, idam hi bhagavata puna ekavaram tisandhicatusankhepam 1- paccayakaravattam dassitam. @Footnote: 1 cha.Ma. dvisandhi tisankhepam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page219.

[410-4] Idani vivattam dassetum idha bhikkhave tathagato loke uppajjatitiadimaha. Tattha appamanacetasoti appamanam lokuttaram ceto assati appamanacetaso, maggacittasamangiti attho. Imam kho me tumhe bhikkhave sankhittena tanhasankhayavimuttim dharethati bhikkhave imam sankhittena desitam mayham tanhasankhaya- vimuttidesanam tumhe niccakalam dhareyyatha ma pamajjeyyatha. Desana hi ettha vimuttipatilabhahetuto vimuttiti vutta. Mahatanhajalatanhasanghatapatimukkanti tanhava samsibbitatthena mahatanhajalam, sanghatitatthena sanghatanti vuccati, iti etasmim mahatanhajale tanhasanghate ca imam satim bhikkhum kevattaputtam patimukkam dharetha, anupavittho antogadhoti nam dhareyyathati 1- attho. Sesam sabbattha uttanatthamevati. Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya mahatanhasankhayasuttavannana nitthita. -------------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 8 page 212-219. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_rm.php?B=8&A=5435&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=8&A=5435&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=440              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=12&A=8041              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=9558              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=9558              Contents of The Tipitaka Volume 12 http://84000.org/tipitaka/read/?index_12

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]