ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 7 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.1)

page362.

Janati "ayam imam patipadam puretva sabbasave khepetva anasavam cetovimuttim pannavimuttinti evam vuttaphalasamapattim upasampajja viharissati"ti. Yatha so puriso aparabhage tayam pokkharaniyam nhatva vanasandam pavisitva nisinnam va nipannam va ekantasukham vedanam vedayamanam passati, evameva bhagava aparabhage tam puggalam patipadam puretva maggam bhavetva phalam sacchikatva nirodhasayanavaragatam nibbanarammanam phalasamapattim appetva ekantasukham vedanam vedayamanam passati. Dukkarakarikadisuddhivannana [155] "abhijanami kho panaham sariputta caturangasamannagatan"ti idam kasma araddham? patiyekkam anusandhivasena araddham. Ayam kira sunakkhatto dukkarakarikaya suddhi hotiti evamladdhiko. Athassa bhagava maya etasmim attabhave thatva caturangasamannagatam dukkaram katam, dukkarakarako nama maya sadiso natthi. Dukkarakarena suddhiya sati ahameva suddho bhaveyyanti dassetum imam desanam arabhi. Apica ayam sunakkhatto dukkarakarikaya pasanno, sopassa 1- pasannabhavo "addasa kho bhagava sunakkhatto licchaviputto acelam korakkhattiyam catukundikam chamanikinnam bhakkhasam mukheneva 2- khadantam mukheneva 2- bhunjantam, disvanassa etadahosi `sadhurupo vata bho ayam 3- samano catukundiko chamanikinnam bhakkhasam mukheneva khadati, mukheneva bhunjati"tievamadina patikasutte 4- agatanayena veditabbo. Atha bhagava ayam dukkarakarikaya pasanno, maya ca etasmim attabhave thatva caturangasamannagatam dukkaram katam, dukkarakare pasidantenapi anena mayi pasiditabbam siya, sopissa pasado mayi natthiti dassento 5- idam desanam arabhi. Tatra brahmacariyanti danampi veyyavaccampi sikkhapadampi brahmaviharapi dhammadesanapi methunaviratipi sadarasantosopi uposathopi ariyamaggopi sakalasasanampi ajjhasayopi viriyampi vuccati. @Footnote: 1 cha.Ma. so cassa 2-2 cha.Ma. mukhena 3 pali., Si. araham @4 di. pati. 11/7/5 korakkhattiyavatthu 5 cha.Ma. Si. dassentopi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page363.

"kinte vatam kim pana brahmacariyam kissa sucinnassa ayam vipako iddhi juti balaviriyupapatti akkhahi me 1- naga mahavimanam. Ahanca bhariya ca manussaloke saddha ubho danapati ahumha opanabhutam me gharam tadasi santappita samanabrahmana ca. Tam me vatam tam pana brahmacariyam tassa sucinnassa ayam vipako iddhi juti balaviriyupapatti idanca me dhira mahavimanan"ti 2- imasminhi punnakajatake danam brahmacariyanti vuttam. "kena pani kamadado kena pani madhussavo kena te brahmacariyena punnam panimhi ijjhati. Tena pani kamadado tena pani madhussavo tena me brahmacariyena punnam panimhi ijjhati"ti 3- imasmim ankurapetavatthusmim veyyavaccam brahmacariyanti vuttam. "idam 4- kho bhikkhave tittiriyannama brahmacariyam ahosi" 4- imasmim tittirajatake pancasikkhapadam brahmacariyanti vuttam. "tam kho pana me pancasikkha brahmacariyam neva nibbidaya na viragaya na nirodhaya yavadeva brahmalokupapattiya"ti 5- imasmim mahagovindatte brahmavihara brahmacariyanti vutta. "ekasmim brahmacariyassumim, sahassam @Footnote: 1 pali., cha.Ma. idanca te 2 khu. ja, maha. 28/1010-11/355 vidhurajataka (sya) @3 khu. peta. 26/275,277/183 ubbarivagga 4-4 pali evam, vinaYu. cula. 7/311/82 @senasanakkhandhaka 5 di. maha 10/329/214 mahagovindapabbajja

--------------------------------------------------------------------------------------------- page364.

Maccuhayinan"ti 1- ettha dhammadesana brahmacariyanti vutta. "apare 2- abrahmacari bhavissanti, mayamettha brahmacari bhavissama"ti 2- sallekhasutte methunavirati brahmacariyanti vutta. "mayanca bhariya natikkamama bhariyapi amhe 3- natikkamanti annatra tahi brahmacariyam carama 4- tasmatihamha dahara na miyyare"ti 4- mahadhammapalajatake sadarasantoso brahmacariyanti vutto. "hinena brahmacariyena khattiye upapajjati majjhimena ca devesu 5- uttamena visujjhati"ti 5- evam nimijatake attadamanavasena kato atthangiko uposatho brahmacariyanti vutto. "idam kho pana me pancasikha brahmacariyam ekantanibbidaya viragaya .pe. Ayameva ariyo atthangiko maggo"ti 6- mahagovindasuttasminneva ariyamaggo brahmacariyanti vutto. "tayidam brahmacariyam iddhanceva phitanca vittharikam bahujannam puthubhutam yava devamanussehi suppakasitan"ti 7- pasadikasutte sikkhattayasangaham sasanam brahmacariyanti vuttam. "api ataramananam phalasava samijjhati vipakkabrahmacariyosmi evam janahi gamani"ti 8- ettha ajjhasayo brahmacariyanti vutto. Idha pana viriyam brahmacariyanti adhippetam. Viriyabrahmacariyassa hi idameva suttam. Tadetam ekasmim attabhave catubbidhassa dukkarassa katatta caturangasamannagatanti vuttam. @Footnote: 1 sam. saga. 15/184/186 andhakavindasutta, 2-2 pali. pare, Ma.mu. 12/83/56 @mulapariyayavagga 3 cha.Ma. amhe ca bhariya 4-4 pali. tasma hi amham, khu. ja. @dasaka. 27/1415/289 mahadhammapalajataka (sya) 5-5 pali. devattam, khu. ja. @atthaka. 27/1186/249 adittajataka (sya) 6 di. maha. 10/329/214 @mahagovindapabbajja 7 di. pati. 11/174/107 brahmacariyaparipuradikatha @8 khu. ja. ekaka. 27/8/3 gamanijataka (sya)

--------------------------------------------------------------------------------------------- page365.

Tapassi sudam homiti sudanti nipatamattam, tapanissitako homiti attho. Paramatapassiti paramo tapassi, tapanissitakanam uttamo. Lukho sudam homiti lukho homi. Jegucchiti papajegucchiko. Pavivitto sudam homiti pavivitto aham homi. Tatrassu me idam sariputtati tatra caturange brahmacariye idam mama tapassitaya hoti, tapanissitakabhave mayham idam acelakaditapassitakatam hotiti dasseti. Tattha acelakoti niccelo naggo. Muttacaroti visatthacaro, uccarakammadisu lokiyakulaputtacarena virahito, thitakova uccaram karomi, passavam karomi, khadami bhunjami ca. Hatthavalekhanoti 1- hatthe pindamhi nitthite 2- jivhaya hattham avalikhami, 3- uccaram va katva hatthasmimyeva dandakasanni hutva hatthena avalikhamiti dasseti. Te kira dandakam sattoti pannapenti, tasma tesam patipadam purento evamakasi. Bhikkhagahanattham ehi bhanteti 4- vutto na etiti na ehibhaddantiko. Tenahi tittha tittha bhanteti 5- vuttopi na titthatiti na titthabhaddantiko. Tadubhayampi titthiya ca 6- etassa vacanam katam bhavissatiti na karonti. Ahampi evam akasinti dasseti. Abhihatanti puretaram gahetva ahatabhikkham. Uddissa katanti imam tumhe uddissa katanti evam arocitabhikkham. Na nimantananta asukannama kulam va vithim va gamam va paviseyyathati evam nimantitabhikkhampi na sadiyami na ganhami. Na kumbhimukhati kumbhito uddharitva diyyamanam bhikkham na ganhami. Na kalopimukhati kalopiti ukkhali va pacchi va, tatopi na ganhami. Kasma? kumbhikalopiyo mam nissaya katacchuna paharam labhantiti. Na elakamantaranti ummaram antaram katva diyyamanam na ganhami. Kasma? ayam mam nissaya antarakaranam labhatiti. Dandamusalesupi eseva nayo. Na dvinnanti dvisu bhunjamanesu ekasmim utthaya dente na ganhami. Kasma? kabalantarayo hotiti. Na gabbhiniyatiadisu pana gabbhiniya kucchiyam darako kilamati, payantiya darakassa khirantarayo @Footnote: 1 cha.Ma., i. hatthapalekhano 2 cha.Ma. thite 3 cha.Ma., i. apalijami, evamuparipi @4 cha.Ma. bhaddanteti 5 cha.Ma. evam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page366.

Hoti, purisantaragatayati 1- ratiantarayo hotiti na ganhami. Na sankittisuti sankittetva katabhattesu. Dubbhikkhasamaye kira acelakasavaka acelakanam atthaya tato tato tanduladihi 2- samadapetva bhattam pacanti. Ukkatthacelako. Gato 3- na patiganhati, na yattha sati yattha sunakho pindam labhissamiti upatthito hoti, tattha tassa adatva ahatam na ganhami. Kasma? etassa pindantarayo hotiti. Sandasandacariniti samuhasamuhacarini, sace hi acelakam disva imassa bhikkham dassamati manusaka bhattageham pavisanti. Tesu ca pavisantesu kalopimukhadisu nilina makkhika uppatitva sandasanda vicaranti. 4- Tato ahatabhikkham na ganhami, kasma? mam nissaya makkhikanam gocarantarayo jatoti, ahampi tatha akasim. Na thusodakanti sabbasassasambharehi 5- katam lonasocirakam, 6- ettha ca surapanameva savajjam, ayam pana sabbesupi savajjasanni. Ekagarikoti yo ekasmimyeva gehe bhikkham labhitva nivattati. Ekalopikoti yo ekeneva alopena yapeti. Dvagarikadisupi eseva nayo. Ekissapi dattiyati ekaya dattiya. Datti nama eka khuddakapati hoti, yattha aggabhikkham pakkhipitva thapenti. Ekahikanti ekadivasantarikam. Addhamasikanti addhamasantarikam. Pariyayabhattabhojananti varabhattabhojanam. Ekahavarena dvihavarena sattahavarena addhamasavarenati evam divasavarena agatam bhattabhojanam. Sakabhakkhoti allasakabhakkho. Samakabhakkhoti samakatandulabhakkho. Nivaradisu nivara nama tava aranne sayam jatavihijati. Daddulanti cammakarehi cammam likhitva chadditakasatam. Hatam vuccati silesopi sevalopi kannikaradirukkhaniyyasopi. Kananti kondakam. 7- Acamoti bhattaukkhalikaya laggojjhamaodano, tam chadditatthane gahetva khadatiti. 8- "odanakanjiyan"tipi vadanti. Pinnakadayo pakata. 9- Pavattaphalabhojiti patitaphalabhoji. @Footnote: 1 cha.Ma. iti-saddo na dissagi 2 cha.Ma. tanduladini 3 cha.Ma. tatopi @4 cha.Ma. caranti 5 Ma. sabbasambharehi 6 cha.Ma. lonasovirakam, Si. suvirakam @7 cha.Ma. kundakam 8 cha.Ma. iti-saddo na dissati 9 cha.Ma. pakataeva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page367.

Sananiti sanavakacolani. Masananiti missakacolani. Chavadussaniti matasarirato chadditavatthani. Erakatinadini va ganthetva katanivasanani. Pamsukulaniti pathaviyam chadditanantakani. Tiritaniti rukkhatacavatthani. Ajinanti ajinamigacammam. Ajinakkhipanti tadeva majjhe dalikam 1- sakhurakantipi vadanti. Kusaciranti kusatinam ganthetva kataciram. Vakaciraphalakaciresupi eseva nayo. Kesakambalanti manussakesehi katakambalam. Yam sandhaya vuttam "yani kanici bhikkhave tantavutanam vatthanam, kesakambalo tesam patikuttho akkhayati. Kesakambalo bhikkhave site sito unhakale unho dubbanno duggandho dukkhasamphassoti" 2- valakambalanti assavaladihi katakambalam. Ulukapakkhanti ulukapattani ganthetva katanivasanam. Ubbhatthakoti uddham thitako. Ukkutikappadhanamanuyuttoti ukkatikaviriyam anuyutto, gacchantopi ukkutikova hutva uppatitva uppatitva gacchati. Kantakapassayikoti ayakantake va pakatikantake va bhumiyam kottetva tattha cammam attharitva thanacankamadini karomiti dasseti. Seyyanti sayantopi tattheva seyyam kappemi. Sayatatiyakanti 3- sayatatiyam. 3- Pato majjhantike sayanti divassa tikkhattum papam pavahessamiti udakorohananuyogam anuyutto viharamiti dasseti. [156] Nekavassaganikanti nekavassaganasanjatam. Rajojallanti rajamalam, idam attano rajojallakavatasamadanakalam sandhaya vadati. Jegucchisminti papajigucchanabhave. Yava udakabindumhipiti yava udakatthevepi 4- mama daya paccupatthita hoti. Ko pana vado annesu sakkharakathaladandakavalakadisu. Te kira udakabindum ca ete ca sakkharakathaladayo khuddakapanati pannapenti. Tenaha "yava udakabindumhipi me daya paccupatthita hoti"ti. Udakabindumpi na hanami na vinasemi, kimkarana? maham khuddake pane visamagate sanghatam apadesinti ninnathalatinaggarukkhasakhadisu viya 5- visamatthane gate udakabindusankhate khuddakapane sanghatam vadham ma apadesinti. Etamattham "sato ca 5- abhikkamami"ti dasseti. Acelakesu @Footnote: 1 cha.Ma. phalitam 2 an tika. 20/138/279 kesakambalasutta @3-3 cha.Ma. sayam tatiyamassati sayatatiyakam 4 cha.Ma. udakathevakepi @5 cha.Ma. ayam saddo na dissati 6 cha.Ma. va

--------------------------------------------------------------------------------------------- page368.

Kira bhumiakkantakalato pabhuti silava nama natthi. Bhikkhacaram gacchantapi dussilava hutva gacchanti, upatthakanam gehe bhunjantapi dussilava hutva bhunjanti. Agacchantapi dussilava hutva agacchanti. Yada pana morapinchena phalakam sammajjitva silam adhitthaya nisidanti, tada silavanto nama hoti. Vanakammikanti kandamulaphaladinam 1- atthaya vane vicarantam. Vanena vananti vanato vanam, esa nayo sabbattha. Papatamiti 2- gacchami. Arannakoti aranne jatavaddho, 3- idam attano ajivakakalam sandhaya vadati. Bodhisatto kira pasandam pariganhanatthaya tam pabbajjam pabbajji, niratthakabhavam pana natvapi na upabbajito, bodhisatta hi yam yam thanam upenti, tato anivattitadhamma honti, pabbajitva pana ma mam koci addasati tatova arannam pavittho. Tenevaha "ma mam te addasamsu ahanca ma te addasan"ti. Gotthati govaja. Patthitagavoti nikkhantagavo. Tattha catukundikoti vananteyeva 4- thito gopalakanam gavihi saddhim apagatabhavam disva dve hatthe dve ca jannukani bhumiyam thapetva evam catukundiko upasankamitvati attho. Tani sudam aharemiti mahallakavacchakanam gomayani kasatani nirojani honti, tasma tani vajjetva yani tarunakanam 5- khirapaneneva vadantanam saojani gomayani, tani kucchipuram khaditva puna vanasandameva pavisati. Tam sandhayaha "tani sudam aharemi"ti. Yavakivanca meti yattakam kalam mama sakam muttakarisam aparikkhinam hoti. Yava me dvaravalanjo pavattittha, tava tadeva aharemiti attho. Kale pana gacchante gacchante parikkhinamamsalohito upacchinnadvaravalanjo vacchakanam gomayani aharemi. Mahavikatabhojanasminti mahante vikatabhojane, apakatibhojaneti attho. [157] Tatra sudam sariputta bhimsanakassa vanasandassa bhimsanakatasmim hotiti tatrati purimavacanapekkhanam. Sudanti padapuranamatte nipato. Sariputtati alapanam. @Footnote: 1 cha.Ma. kandamulaphalaphaladinam 2 cha.Ma. sampatamiti @3 cha.Ma. jatavuddho 4 ka. carantoyeva 5 cha.Ma. tarunavacchakanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page369.

Ayam panettha atthayojana:- tatrati yam vuttam 1- annatarasmim bhimsanake vanasandeti, 1- tatra yo so bhimsanako vanasando vutto, tassa bhimsanakassa vanasandassa bhimsanakatasmim hoti, bhimsanakakiriyaya hotiti attho. Kim hoti, idam hoti, yo koci avitarago .pe. Lomani hamsantiti. Athava tatrati samiatthe bhummam. Su iti nipato, kimsu nama te bhonto samanabrahmanatiadisu viya. Idanti adhippetamattham paccakkham viya katva dassanavacanam. Sudanti su idam, sandhivasena ikaralopo veditabbo cakkhundriyam itthindriyam anannatannassamitindriyam kimsudha vittantiadisu viya. Ayam panettha atthayojana, tassa sariputta bhimsanakassa vanasandassa bhimsanakatasmim idamsu hotiti. Bhimsanakatasminti bhimsanakabhaveti attho. Ekassa takarassa lopo datthabbo. "bhimsanakattasmin"ti yeva va patho, bhimsanakataya iti va vattabbe lingavipallaso kato, nimittatthe cettha 2- bhummavacanam, tasma evam sambandho veditabbo, bhimsanakabhave idamsu hoti, bhimsanakabhavanimittam bhimsanakabhavahetu bhimsanakabhavapaccaya idamsu hoti, yo koci avitarago tam vanasandam pavisati, yebhuyyena lomani hamsanti bahutarani lomani hamsanti, uddhammukhani sucisadisani kantakasadisani ca hutva titthanti, appani na hamsanti, bahutaranam va sattanam hamsanti, appakanam atisurapurisanam na hamsantiti. Antaratthakati maghamasassa avasane catasso, phaggunamasassa adimhi catassoti evam ubhinnam antare attharatti. Abbhokaseti mahasatto himapatasamaye rattim abbhokase viharati, athassa lomakupesu avuta mutta viya himabinduni titthanti, sakalasariram 3- setadukulaparutam viya hoti. Diva vanasandeti diva himabindusu suriyatapasamphassena vigatesu assasopi bhaveyya, ayam pana suriye uggacchanteyeva vanasandam pavisati, tatrapissa suriyatapena paggharantam himam sarireyeva patatiti. 4- Diva abbhokase viharami rattim vanasandeti gimhakale kiresa diva abbhokase @Footnote: 1-1 cha.Ma. annataram bhimsanakam vanasandanti 2 cha.Ma. cetam 3 cha.Ma. sariram @4 cha.Ma. iti-saddo na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page370.

Vihasi, tenassa kacchehi sedadhara muccimsu, rattim assaso bhaveyya, ayam pana suriye atthangacchanteyeva vanasandam pavisati. Athassa diva gahitausme vanasande angarakasuyam pakkhitto viya attabhavo paridayhittha. Anacchariyati anuacchariya. Patibhasiti upatthasi. Sotattoti diva atapena rattim pavanausmaya 1- sutatto. Sosinnoti rattim himena diva himodakena sutthu tinto. Bhimsanaketi bhayajanake. Naggoti niccelo. Nivasanaparupane hi sati sitam va unham va na atibadheyya, tampi me natthiti dasseti. Na caggimasinoti aggimpi na upagato. Esanapasutoti suddhiesanatthaya pasuto payutto. Muniti tada attanam muniti katva kathesi. 2- Chavatthikaniti upaddhadaddhani atthini. Upadhayati 3- yatha sisupadhananca padupadhananca pannayati, evam santharitva tattha seyyam kappemiti dasseti. Gomandalati 4- gopaladaraka. Te kira bodhisattassa santikam gantva sumedha tvam imasmim thane kasma nisinno, kathehiti vadanti. Bodhisatto adhomukho nisidati, na katheti. Atha nam te akathetum na dassamati parivaretva otthubhanti sarire khelam patenti. Bodhisatto evampi na katheti. Atha nam tvam na kathesiti omuttenti passavamassa upari vissajjenti. Bodhisatto evampi na kathetiyeva. Tato nam kathehi kathehiti pamsukena okiranti. Bodhisatto evampi na kathetiyeva. Athassa na kathesiti dandasalaka gahetva kannasotesu pavesenti. Bodhisatto dukkha tippa 5- katuka vedana adhivasento kassaci kinci na kathessamiti 6- matako viya acchati. Tenaha "na kho panaham sariputta abhijanami tesu papakam cittam uppadeta"ti. Na maya tesu papakam cittampi uppaditanti attho. Upekkhaviharasmim hotiti upekkhaviharo hoti. Viharova 7- hi viharasminti vutto. Teneva ca "idamsu me"ti etthapi ayamsu meti evam attho veditabbo. @Footnote: 1 cha.Ma. vanausmaya 2 cha.Ma. katheti 3 ka. upanidhayati 4 cha.Ma. gamandalati @5 cha.Ma. tibba 7 cha.Ma. karissamiti 6 cha.Ma. viharo eva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page371.

Imina nayena annanipi evarupani padani veditabbani. Imina ito ekanavute kappe puritam upekkhaviharam dasseti. Yam sandhayaha:- "sukhe patte 1- na rajjami dukkhe na homi dummano sabbattha tulito homi esa me upekkhaparami"ti. Aharasuddhivannana [158] Aharena suddhiti koladina ekaccena parittakaaharena sakka sujjhitunti evam ditthino honti. Evamahamsuti evam vadanti. Kolehiti bada- rehi. 2- Kolodakanti kolani maddetva katapanakam. Kolavikatinti kolasalavakolapuva- kolaguladikolavikaram. Etaparamoti etam pamanam paramam assati etaparamo. Tada ekanavutikappamatthake pana na beluvapakkatalapakkappamano kolo hoti, yam etarahi kolassa pamanam, ettakova hotiti attho. [159] Adhimattakisamananti ativiya kisabhavam. Asitikapabbani va kalapabbani vati yatha asitikavalliya va kalavalliya va sandhitthanesu milayitva majjhe unnatunnata 3- honti, evam mayham angapaccangani hontiti dasseti. Otthapadanti yatha otthassa padam majjhe gambhiram hoti, evameva bodhisattassa milate mamsalohite vaccadvarassa antopavitthatta anisadam majjhe gambhiram hoti. Athassa bhumiyam nisinnatthanam saraponkhena akkantam viya majjhe unnatam hoti. Vattanavaliti yatha yatthi 4- rajjuya avunitva kata vattanavali vattananam antarantara ninna hoti, vattanatthanesu unnata, evam pitthikantako unnatavanato hoti, jarasalaya gopanasiyoti jinnasalaya gopanasiyo, ta vamsato muccitva mandale patitthanti mandalato muccitva bhumiyanti evam eka upari hoti, eka hetthati oluggavilugga bhavanti. Bodhisattassa pana na evam phasuliyo, @Footnote: 1 cha.Ma. sukhapatto 2 cha.Ma. padarehi 3 cha.Ma. unnatunnatani @4 cha.Ma. ayam saddo na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page372.

Tassa hi lohite chinne mamse milate phasulantarehi cammani hettha otinnani, tam sandhayetam vuttam. Okkhayikati hettha anupavittha. Tassa kira lohite chinne mamse milate akkhiavataka matthalungam ahacca atthamsu, tenassa evarupa akkhitaraka ahesum. Amakacchinnoti atitarunakale chinno, so hi vatatapena samphusati ceva milayati ca. Yavassu me sariputtati sariputta mayham udaracchavi yava pitthikantakam allina hoti. Athava yavassu me sariputta bhariyabhariya ahosi dukkarakarika, mayham udaracchavi yava pitthikantakam allina ahositi evamettha sambandho veditabbo. Pitthikantakanneva parigganhamiti sahaudaracchavim ganhami. Udaracchavimyeva parigganhamiti sahapitthikantakam ganhami. Avakujjo papatamiti tassa hi uccara- passavatthaya nisinnassa passavo neva nikkhamati, vaccam pana ekadvekatakatthimattam nikkhami. Balavadukkham uppadeti. Sarirato seda muccanti, tattheva avakujjo bhumiyam patati. Tenaha "avakujjo papatami"ti. Tameva kayanti tam ekanavutikappamatthake kayam. Mahasaccakasutte pana pacchimabhavakayam 1- sandhaya imameva kayanti aha. Putimulaniti mamse va lohite va sati titthanti. Tassa pana abhave cammakhande lomani viya hattheyeva lagganti, tam sandhayaha "putimulani lomani kayasma papatanti"ti. Alamariyananadassanavisesanti ariyabhavam katum samattham lokuttaramaggam. Imissayeva ariyaya pannayati vipassanaya pannaya anadhigama. Yayam ariyati ya ayam maggapanna adhigata. Idam vuttam hoti:- yatha etarahi vipassanaya pannaya adhigatatta maggapanna adhigata, evam ekanavutikappamatthake vipassanaya pannaya anadhigatatta lokuttaramaggapannam nadhigatosmiti, majjhimabhanakatthera panahu, imissayevati vuttapannapi yayam ariyati vuttapannapi maggapannayeva. Atha ne bhikkhu ahamsu "evam sante maggassa anadhigatatta maggam nadhigatosmiti @Footnote: 1 cha.Ma. pacchimabhavikakayam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page373.

Idam vuttam hoti bhante"ti, avuso kincapi dipetum na sakkomi, dvepi pana maggapannayevati, etadeva cettha yuttam. Itaratha hi ya ayanti niddeso ananurupo siya. Samsarasuddhiadivannana [160] Samsarena suddhiti bahukam samsaritva sujjhantiti vadanti. Upapattiya suddhiti bahukam upapajjitva sujjhantiti vadanti. Avasena suddhiti bahusu thanesu vasitva sujjhantiti vadanti. Tisupi thanesu samsaranakavasena samsaro. Upapajjanakavasena upapatti. Vasanakavasena avasoti khandhayeva vutta. Yannenati bahuyage yajitva sujjhantiti vadanti. Muddhavasittenati tihi sankhehi khattiyabhisekena muddhani abhisittena. Aggiparicariyayati bahuaggiparicaranena sujjhantiti vadanti. [161] Daharoti taruno. Yuvati yobbanena samannagato. Susukalakesoti sutthu kalakeso. Bhadrena yobbanena samannagatoti iminassa yena yobbanena samannagato yuva, tam yobbanam bhaddam laddhakanti dasseti. Pathamena vayasati pathamavayo nama tettimsa vassani, tena samannagatoti attho, pannaveyyattiyenati pannaveyyattibhavena. Jinnoti jarajinno. Vuddhoti vaddhitva thitaangapaccango. Mahallakoti jatiya mahallako. Addhagatoti bahuaddhanam gato cirakalatikkanto. Vayo anuppattoti vassasatassa tatiyakotthasam pacchimavayam anuppatto. Asitiko me vayo vattatiti imam kira suttam bhagava parinibbanasamvacchare kathesi. Tasma evamaha. Paramayati uttamaya. Satiyatiadisu padasatampi padasahassampi vadantasseva ugganhanasamatthata 1- sati nama. Tadeva adharanaupanibandhanasamatthata gati nama. Evam gahitam dharitam sajjhayam katum samatthaviriyam dhiti nama. Tassa atthanca karananca dassanasamatthata pannaveyyattiyam nama. @Footnote: 1 cha.Ma. gahanasamatthata

--------------------------------------------------------------------------------------------- page374.

Dalhadhammo 1- dhanuggahoti dalhadhanum gahetva thito issaso. Dalhadhanu nama dvisahassathamam vuccati, dvisahassathamam nama yassa aropitassa jiyabandho lohasisadinam bharo dande gahetva yava kanthappamana 2- ukkhittassa pathavito muccati. Sikkhitoti dasadvadasa vassani acariyakule uggahitasipPo. Katahatthoti koci sippameva ugganhati. Katahattho na hoti, ayam pana katahattho cinnavasibhavo. Katupasanoti rajakuladisu dassitasipPo. Lahukena asanenati anto susiram katva tuladini puretva katalakhaparikammena sallahukakandena. Evam katam hi ekausabhagami dve usabhani gacchati, atthausabhagami solasa usabhani gacchati. Appakasirenati niddukkhena. Atipateyyati atikkameyya. Evam adhimattasatimantoti yatha so dhanuggaho tam vidatthicaturangulacchayam sighameva atikkameti, evam padasatampi padasahassampi uggahetum upadharetum sajjhayitum atthakaranani ca upaparikkhitum samatthati 3- attho. Annatra asitapitakhayitasayitati asitapitadini hi bhagavatapi katabbani honti, bhikkhuhipi. Tasma tesam karanamattakalam thapetvati dasseti. Apariyadinnayevati aparikkhina eva. Sace hi eko bhikkhu kayanupassanam pucchati, anno vedananupassanam, anno cittanupassanam, anno dhammanupassanam. Imina puttho 4- aham pucchissamiti eko ekam na oloketi. Evam santepi tesam varo pannayati. Evam buddhanam pana varo na pannayati, vidatthicaturangulacchayam sighameva 5- atikkamanato puretaramyeva bhagava cuddasavidhena kayanupassanam, navavidhena vedananupassanam, solasavidhena cittanupassanam, pancavidhena dhammanupassanam katheti. Titthantu va tava ete cattaro. Sace hi anne cattaro sammappadhanesu, anne iddhipadesu, anne pancindriyesu, 6- anne pancabalesu, 7- anne satta bojjhangesu, anne atthasu maggangesu panham puccheyyum, tampi bhagava katheyya. Titthantu va ete attha. Sace anne sattatimsajana bodhipakkhiyesu panham puccheyyum, tampi bhagava tavadeva katheyya. Kasma? @Footnote: 1 cha.Ma. dalhadhamma 2 cha.Ma. kandappamana 3 Ma. samatthoti @4 cha.Ma. puttham 5 cha.Ma. ayam saddo na dissati @6 Ma. indriyesu 7 Ma. balesu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page375.

Yavata hi lokiyamahajana ekam padam kathenti. Tavata 1- anandatthero attha padani katheti. Anandatthere pana ekam padam kathenteyeva bhagava solasapadani katheti. Kasma? bhagavato hi jivha muduka dantavaranam suphusitam vacanam agalitam bhavangaparivaso lahuko. Tenaha "pariyadinnayevassa sariputta tathagatassa dhammadesana"ti. Tattha dhammadesanati tantithapana. Dhammapadabyanjananti paliya padabyanjanam, tassa tassa atthassa byanjanakam akkharam. Panhapatibhananti panhabyakaranam. Imina kim dasseti? tathagato pubbe daharakale akkharani sampindetva padam Vattum sakkoti, padani sampindetva gatham vattum sakkoti, catuakkharehi va atthaakkharehi va solasaakkharehi va padehi yuttaya gathaya attham vattum sakkoti. Idani pana mahallakakale akkharani sampindetva padam va, padani sampindetva gatham va, gathaya attham va vattum na sakkotiti evam natthi. Daharakale ca mahallakakale ca sabbametam tathagatassa apariyadinnamevati idam 2- dasseti. Mancakena cepi manti idam buddhabaladipanatthameva parikappetva aha. Dasabalam pana mancakam 3- aropetva gamanigamarajadhaniyo pariharanakalo nama natthi. Tathagata hi pancame ayukotthase khandiccadihi anabhibhuta suvannavannassa sarirassa vevanniye anuppatte 4- devamanussanam piyamanapakaleyeva parinibbayanti. [162] Nagasamaloti tassa therassa namam. Pathamabodhiyam hi visativassabbhantare upavananagitameghiyatthera viya ayampi bhagavato upatthako ahosi. Vijayamanoti mandamandena talavantavatena bhagavato utusukham samutthapayamano. Etadavocati sakalasuttantam sutva bhagavato pubbacaritam dukkarakaram agamma pasanno etam "acchariyam bhante"tiadivacanam avoca. Tattha accharam paharitum yuttanti acchariyam. Abhutapubbam bhutanti abhutam. Ubhayenapi attano vimhayameva dipeti. Ko namo @Footnote: 1 cha.Ma. tava 2 cha.Ma. imam @3 cha.Ma. mancake 4 cha.Ma. ananuppatte

--------------------------------------------------------------------------------------------- page376.

Ayam bhanteti idam bhaddako vatayam dhammapariyayo, handassa bhagavantam ayacitva namam ganhapemiti adhippayena aha. Athassa bhagava namam ganhanto tasma tiha tvantiadimaha. Tassattho, yasma idam suttam sutva tava lomani hatthani, tasmatiha tvam nagasamala imam dhammapariyayam "lomahamsanapariyayo"tveva nam dharehiti. Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya mahasihanadasuttavannana nitthita. ------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 7 page 362-376. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_rm.php?B=7&A=9265&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=7&A=9265&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=159              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=12&A=2296              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=2788              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=2788              Contents of The Tipitaka Volume 12 http://84000.org/tipitaka/read/?index_12

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]