ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 6 : PALI ROMAN Di.A. (sumangala.3)

     [22] Samsappatiti osidati. Tattheva sancarati. Pavala 1- vuccati
anisadatthika.
     [23] Parabhutarupoti parajitarupo, vinattharupo va.
     [25] Goyugehiti goyuttehi satamattehi va sahassamattehi va
yugehi. Avinjeyyamati akaddheyyama. Chijjeranti chijjeyyum. Patikaputto
va bandhatthane chijjeyya.
     [26] Darupattikantevasiti darupattikassa antevaSi. Tassa kira
etadahosi "titthatu tava patihariyam, samano gotamo `acelo patikaputto
asanapi na vutthahissati'ti aha. Handaham gantva yena kenaci upayena
tam asana vutthapemi. Ettavata ca samanassa gotamassa parajayo bhavissati"ti.
Tasma evamaha.
     [27] Sihassati cattaro siha tinasiho ca kalasiho ca
pandusiho ca kesarasiho ca. Tesam catunnam sihanam kesarasiho aggatam gato,
so idha adhippeto. Migarannoti sabbacatuppadanam ranno. Asayanti nivasam.
Sihanadanti abhitanadam. Gocaraya pakkameyyanti aharatthaya pakkameyyam. Varam
varanti uttamuttamam, thulam thulanti attho. Mudumamsaniti muduni mamsani.
"madhumamsani"ti patho, madhuramamsaniti attho. Ajjhupeyyanti upagaccheyyam. Sihanadam
naditvati ye dubbala pana, te palayantuti attano surabhavasannissitena
karunnena naditva.
     [28] Vighasasamvaddhoti vighasena samvaddho, vighasam bhakkhitatirittam
mamsam khaditva vaddhito. Dittoti dappito 2- thulasariro, balavati balasampanno.
Etadahositi kasma ahosi? asmimanadosena.
     Tatrayam anupubbikatha:- ekadivasam kira so siho gocarato nivattamano
tam singalam bhayena palayamanam disva karunnajato hutva "vayasa ma bhayi,
tittha ko nama tvan"ti aha. Jambuko namaham samiti. Vayasa jambuka ito
@Footnote: 1 Si. pavula                2 Ma. dabbito
Patthaya mam upatthatum sakkhissasiti. Upatthahissamiti. So tato patthaya
upatthati. Siho gocarato agacchanto mahantam mahantam mamsakhandam aharati. So
tam khaditva avidure pasanapitthe vasati. So katipahaccayeneva thulasariro
mahakhandho jato. Atha nam siho avoca "vayasa jambuka mama vijambhanakale
avidure thatva `virodha sami'ti vattam sakkhissasi"ti. Sakkomi samiti. So tassa
vijambhanakale tatha karoti. Tena sihassa atireko asmimano hoti.
     Athekadivasam jarasingalo udakasondiyam paniyam pivanto attano chayam
olokento addasa attano thulasarirattanceva mahakhandhattanca. Disvana
`jarasingalo jarasingalosmi'ti manam akatva "ahampi siho jato"ti mannamano 1-
tato attanava attanam etadavoca "vayasa jambuka yuttam nama tava imina
attabhavena parassa ucchitthamamsam khaditum, kim tvam puriso na hosi, sihassapi
cattaro pada dve dadha dve kanna ekam nanguttham, tavapi sabbam
tatheva, kevalam tava kesarabharamattameva natthi"ti. Tassevam cintayato asmimano
vaddhi. Athassa tena asmimanadosena etam "ko cahan"ti adi mannittamahosi. 2-
Tattha ko cahanti aham ko, siho migaraja ko, na mama nati, na
samiko, kimahantassa nipaccakaram karomiti adhippayo. Singalakamyevati singalaravameva.
Bherandakamyevati appiyaamanapasaddameva. Ke ca chave singaleti ko ca lamako
singalo. Ke pana sihanadeti ko pana sihanado, singalassa ca sihanadassa ca ko
sambandhoti adhippayo. Sugatapadanesuti sugatalakkhanesu. Sugatassa sasanasambhutasu
tisu sikkhasu. Katham panesa tattha jivati. Etassa hi cattaro paccaye dadamana
siladigunasampannanam sambuddhanam demati denti, esa 3- abuddho samano
buddhanam niyamitapaccaye paribhunjanto sugatapadanesu jivati nama.
Sugatatirittaniti tesam kira bhojanani dadamana buddhananca buddhasavakananca
datva paccha avasesam sayanhasamaye denti. Evamesa sugatatirittani bhunjati
@Footnote: 1 cha.Ma. i. manni      2 cha.Ma. i. mannitamahosi     3 Si. tesam
Nama. Tathagateti tathagatam arahantam sammasambuddham asadetabbam ghattayitabbam.
Athava "tathagate"ti adini upayogabahuvacananeva. Asadetabbanti idampi
bahuvacanameva ekavacanam viya vuttam. Asadanati aham buddhena saddhim patihariyam
karissamiti ghattana.
     [29] Samekkhiyanati samekkhitva, mannitvati attho. Amanniti
puna amannittha. Kotthuti singalo.
     [30] Attanam vighase samekkhiyati sondiyam ucchitthodake thulam
attabhavam disva. Yava attanam na passatiti yava aham sihavighasasamvaddhitako
jarasingaloti evam yathabhutam attanam na passati. Byagghoti mannatiti
sihohamasmiti mannati, sihena va samanabalo byagghoyeva ahanti mannati.
     [31] Bhutvana bheketi avatamanduke khaditva. Khalamusikayoti
khalesu musikayo ca khaditva. Katasisu khittani ca kunapaniti susanesu
chadditakunapani ca khaditva. Mahavaneti mahante mahavanasmim. Sunnavaneti
tucchavane. Vivaddhoti vaddhito. Tatheva so singalakam anaditi evam samvaddhopi
migarajahamasmiti mannitvapi yatha pubbe dubbalasingalakale, tatheva so
singalaravamyeva araviti. Imayapi gathaya bhekadini bhutva vaddhitasingalo viya
labhasakkaragiddho tvanti patikaputtameva ghattesi. Nagehiti hatthihi.
     [34] Mahabandhanati mahata kilesabandhana mocetva. Mahaviduggati
mahaviduggam nama cattaro ogha. Tato uddharitva nibbanathale patitthapetva.
                       Aggannapannattikathavannana
     [36] Iti bhagava ettakena kathamaggena patihariyam na karotiti
padassa anusandhim dassetva idani "na aggannam pannapeti"ti imassa
anusandhim dassento aggannancahanti desanam arabhi.
     Tattha aggannancahanti aham bhaggava aggannanca pajanami
lokuppatticariyavattanca. Tanca pajanamiti na kevalam aggannameva, tanca
Aggannam pajanami. Tato ca uttaritaram silasamadhito patthaya yava sabbannutanana
pajanami. Tanca pajananam na paramasamiti tanca pajanantopi aham idam
nama pajanamiti tanhaditthimanavasena na paramasami. Natthi tathagatassa
paramasoti dipeti. Paccattamyeva nibbuti viditati attanayeva attani
kilesanibbanam viditam. Yadabhijanam tathagatoti yam kilesanibbanam janam jananto.
Tathagato. No anayam apajjatiti aviditanibbana titthiya viya anayam dukkham
byasanam napajjati.
     [37] Idani yantam titthiya aggannam pannapenti, tam dassento
santi bhaggavati adimaha. Tattha issarakuttam brahmakuttanti issarakatam
brahmakatam, issaranimmitam 1- brahmanimmitanti attho. Brahmaeva hi ettha
adhipaccabhavena issaroti veditabbo. Acariyakanti acariyabhavam acariyavadam.
Tattha acariyavado aggannam. Aggannam pana ettha desitanti katva so
aggannantveva vutto. Kathamvihitakanti kena vihitam kinti vihitam. Sesam
brahmajale vittharitanayeneva veditabbam.
     [41] Khiddapadosikanti khiddapadosikamulam.
     [47] Asatati avijjanena, avijjamanatthenati attho. Tucchati
tucchena antosaravirahitena. Musati musavadena. Abhutenati bhutatthavirahitena.
Abbhacikkhantiti abhiacikkhanti. Viparitoti viparitasanno viparitacitto. Bhikkhavo
cati na kevalam samano gotamoyeva, ye ca assa anusitthim karonti, te bhikkhu
ca viparita. Atha yam sandhaya viparitoti vadanti, tam dassetum samano gotamoti
adi vuttam. Subham vimokkhanti vannakasinam. Asubhantvevati subhanca asubhanca
sabbam asubhanti evam pajanati. Subhantveva tasmim samayeti subhantieva ca tasmim
samaye pajanati, na asubham. Bhikkhavo cati ye te evam vadanti, tesam bhikkhavo ca
antevasikasamana viparita. Pahotiti samattho patibalo.
@Footnote: 1 Si. issaranimittam
     [48] Dukkaram khoti ayam paribbajako yadidam "evam pasanno aham
bhante"ti adimaha, tam satheyyena kohannena aha. Evam kirassa ahosi
"samano gotamo mayham ettakam dhammakatham kathesi, tamaham sutvapi pabbajitum na
sakkomi, maya etassa sasanam patipannasadisena bhavitum vattati"ti. Tato so
satheyyena kohannena evamaha. Tenassa bhagava mammam 1- ghattento viya
"dukkaram kho etam bhaggava taya annaditthikena"ti adimaha. Tam
potthapadasutte vuttatthameva. Sadhukamanurakkhati sutthu anurakkha.
     Iti bhagava pasadamattanurakkhane paribbajakam niyojesi. Sopi evam
mahantam suttantam sutvapi nasakkhi kilesakkhayam katum. Desana panassa ayatim
vasanaya paccayo ahosi. Sesam sabbattha uttanatthamevati.
                  Iti sumangalavilasiniya dighanikayatthakathaya
                       patikasuttavannana nitthita.
                        -----------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 6 page 12-16. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_rm.php?B=6&A=285&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=6&A=285&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=11&i=1              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=11&A=1              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=11&A=1              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=11&A=1              Contents of The Tipitaka Volume 11 http://84000.org/tipitaka/read/?index_11

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]