ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 14 : PALI ROMAN An.A. (manoratha.1)

                      10. Dutiyapamadadivaggavannana
      [98] Dasame vagge ajjhattikanti niyakajjhattavasena ajjhattikam. Anganti
karanam. Iti karitvati evam katva. Idam vuttam hoti:- bhikkhave ajjhattam paccattam
attano santane samutthitam karananti katva na annam ekam karanam samanupassamiti.
      [110-114] Bahiranti ajjhattasantanato bahibhavam. Saddhammassati sudhammassa,
sasanassati attho. Sammosayati vinasaya. Antaradhanayati apannapanatthaya. 1-
      [115] Thitiyati ciratthitattham. Asammosaya anantaradhanayati vuttapatipakkha-
nayeneva veditabbo. 2-  Sesamettha catukotiye 3- vuttanayameva.
@Footnote: 1 Si.,i. appannanatthaya, cha. apannanatthaya, Ma. apannayanatthaya
@2 cha.Ma.,i. veditabbam  3 cha.Ma.,i. catukkotike
      [130] Ito paresu adhammam dhammoti dipentitiadisu suttantapariyayena tava
dasa kusalakammapatha dhammo, dasa akusalakammapatha adhammo. Tatha cattaro satipatthana
cattaro sammappadhana cattaro iddhipada pancindriyani panca balani satta
bojjhanga ariyo atthangiko maggoti sattatimsa bodhipakkhiyadhamma dhammo nama, 1-
tayo satipatthana tayo sammappadhana tayo iddhipada cha indriyani cha balani
attha bojjhanga navangiko maggoti ca cattaro 2- upadana panca nivaranani
satta anusaya attha micchattati ca ayam adhammoti. 3-
      Tattha adhammoti 4- yankinci ekam adhammakotthasam gahetva "imam adhammam
dhammoti karissama, evam amhakam acariyassa kusalam niyyanikam bhavissati, mayanca loke
pakata bhavissama"ti tam adhammam "dhammo ayan"ti kathayanta adhammam dhammoti
dipenti nama. Tatheva dhammakotthasesu ekam gahetva "ayam adhammo"ti kathenta
dhammam adhammoti dipenti nama. Vinayapariyayena pana bhutena vatthuna codetva
saretva yathapatinnaya kattabbam kammam dhammo nama, abhutena vatthuna acodetva
asaretva appatinnaya kattabbam kammam adhammo nama.
      Suttantapariyayena ragavinayo dosavinayo mohavinayo samvaro pahanam patisankhati
ayam vinayo nama, ragadinam avinayo asamvaro appahanam appatisankhati ayam avinayo
nama. Vinayapariyayena vatthusampatti nattisampatti anusavanasampatti simasampatti
parisasampattiti ayam vinayo nama. Vatthuvipatti nattivipatti anusavanavipatti
simavipatti parisavipattiti ayam avinayo nama.
      Suttantapariyayena cattaro satipatthana cattaro sammappadhana .pe. Ariyo
atthangiko maggoti idam bhasitam lapitam tathagatena, tayo satipatthana tayo
@Footnote: 1 ka. maggoti dhammo, i. maggoti sattatimsa bodhipakkhiya dhamma  2 i. ca ayam dhammo
@cattaro  3 cha.Ma.,i. ayam adhammo  4 cha.Ma.,i. ayam patho na dissati
Sammappadhana tayo  iddhipada cha indriyani cha balani attha sambojjhanga navangiko
maggoti idam abhasitam alapitam tathagatena. Vinayapariyayena cattaro parajika
terasa sanghadisesa dve aniyata timsa nissaggiya pacittiyati idam bhasitam
lapitam tathagatena, tayo parajika cuddasa sanghadisesa tayo aniyata ekattimsa
nissaggiya pacittiyati idam abhasitam alapitam tathagatena.
      Suttantapariyayena devasikam phalasamapattisamapajjanam mahakarunasamapattisamapajjanam
buddhacakkhuna lokavolokanam atthuppattivasena suttantadesana jatakakathati idam
acinnam, na devasikam phalasamapattisamapajjanam .pe. Na jatakakathati idam anacinnam.
Vinayapariyayena nimantitassa vassavasam vasitva apaloketva carikapakkamanam
pavaretva carikapakkamanam, agantukehi saddhim pathamam patisantharakarananti idam
acinnam, tasseva acinnassa akaranam idam anacinnam nama.
      Suttantapariyayena cattaro satipatthana .pe. Atthangiko maggoti idam
pannattam nama, tayo satipatthana .pe. Navangiko maggoti idam apannattam
nama. Vinayapariyayena cattaro parajika .pe. Timsa nissaggiya pacittiyati
idam pannattam nama, tayo parajika .pe. Ekattimsa nissaggiya pacittiyati
idam apannattam nama.
      Yam panetam sabbasuttanam pariyosane te cimam dhammam antaradhapentiti
vuttam, tattha panca antaradhanani nama adhigamaantaradhanam patipattiantaradhanam
pariyattiantaradhanam lingaantaradhanam dhatuantaradhananti. Tattha adhigamoti cattaro
magga cattari phalani catasso patisambhida tisso vijja cha abhinnati. So
parihayamano patisambhidato patthaya parihayati. Buddhanam hi parinibbanato
vassasahassameva patisambhida nibbattetum na 1- sakkonti, tato param cha abhinna, tato
tapi nibbattetum
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. na-saddo na dissati
Asakkonta tisso vijja nibbattenti. Gacchante gacchante kale tapi
nibbattetum asakkonta sukkhavipassaka honti. Eteneva upayena anagamino
sakadagamino sotapannati. Tesu dharamanesu adhigamo antarahito nama na hoti.
Pacchimakassa pana sotapannassa jivitakkhayena adhigamo antarahito nama hotiti. 1-  Idam
adhigamaantaradhanam nama.
      Patipattiantaradhanam nama jhanavipassanamaggaphalani nibbattetum asakkonta
catuparisuddhisilamattam rakkhanti. Gacchante gacchante kale "silam paripunnam katva
rakkhama, padhananca anuyunjama, na ca maggam va phalam va sacchikatum sakkoma,
natthi idani ariyadhammapativedho"ti vosanam apajjitva kosajjabahula annamannamm
na codenti na sarenti akukkuccaka honti, tato patthaya khuddanukhuddakani
maddanti. Gacchante gacchante kale pacittiyathullaccayani apajjanti, tato
garukapattim. Parajikamattameva titthati. Cattari parajikani rakkhantanam bhikkhunam
satepi sahassepi dharamane patipatti antarahita nama na hoti. Pacchimakassa pana bhikkhuno
silabhedena va jivitakkhayena va antarahita hotiti idam patipattiantaradhanam nama.
      Pariyattiti tepitake buddhavacane 2- satthakatha pali. Yava sa titthati, tava
pariyatti paripunna nama hoti. Gacchante gacchante kale kaliyuge 3- rajayuvarajano 4-
adhammika honti, tesu adhammikesu rajamaccadayo adhammika honti, tato
ratthajanapadavasinoti. Etesam adhammikataya devo na samma vassati, tato sassani
na sampajjanti. Tesu asampajjantesu paccayadayaka bhikkhusamghassa paccaye datum
na sakkonti, bhikkhu paccayehi kilamanta antevasike sangahetum na sakkonti.
Gacchante gacchante kale pariyatti parihayati, atthavasena dharetum na sakkonti,
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. hoti  2 cha.Ma.,i. tepitakam buddhavacanam  3 cha.Ma.,i. ayam patho na dissati
@4 Si. kaliyugarajano
Palivaseneva dharenti. Tato kale gacchante gacchante palimpi sakalam dharetum
na sakkonti, pathamam abhidhammapitakam parihayati. Parihayamanam matthakato patthaya
parihayati. Pathamameva hi patthanamahapakaranam parihayati, tasmim parihine yamakam, kathavatthu,
puggalapannatti, dhatukatha, vibhango, dhammasanganiti. 1-
      Evam abhidhammapitake parihine matthakato patthaya suttantapitakam parihayati. Pathamam
hi anguttaranikayo parihayati, tasmim pathamam ekadasakanipato, tato dasakanipato
.pe. Tato ekakanipatoti. Evam anguttare parihine matthakato patthaya samyuttanikayo
parihayati. Pathamam hi mahavaggo parihayati, tato salayatanavaggo, khandhakavaggo,
nidanavaggo sagathavaggoti. Evam samyuttanikaye parihayante 2- matthakato patthaya
majjhimanikayo parihayati. Pathamam hi uparipannasako parihayati, tato majjhimapannasako,
tato mulapannasakoti. Evam majjhimanikaye parihine matthakato patthaya dighanikayo
parihayati. Pathamam hi patiyavaggo 3- parihayati. Tato mahavaggo, tato silakkhandhakavaggoti.
Evam dighanikaye parihine suttantapitakam parihinam nama hoti. Vinayapitakena saddhim
jatakameva dharenti. Vinayapitakam lajjinova dharenti, labhakama pana "suttante
kathitepi sallakkhenta natthi"ti jatakameva dharenti. Gacchante gacchante kale
jatakampi dharetum na sakkonti. Atha nesam pathamam vessantarajatakam parihayati, tato
patilomakkamena punnakajatakam, mahanaradajatakam 4- pariyosane apannakajatakam
parihayati. Evam jatake parihine vinayapitakameva dharenti.
      Gacchante gacchante kale vinayapitakampi 5- dharetum na sakkonti. Tato 5- matthakato
patthaya parihayati. Pathamam hi parivaro parihayati, tato khandhako, bhikkhunivibhango,
mahavibhangoti anukkamena 6- uposathakkhandhakamattameva dharenti. Tadapi pariyatti
antarahitava na hoti. Yava pana manussesu catuppadika gatha parivattita 7- tava
pariyatti
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. dhammasangahoti  2 cha.Ma.,i. parihine  3 cha.Ma. pathikavaggo
@4 Si.,i. mahanaradakassapajatakanti, cha.Ma. mahanaradajatakanti  5-5 cha.Ma. ime patha
@na dissanti  6 ka. bhikkhunivibhangoti tato anukkamena
@7 cha.Ma. catuppadikagathapi pavattati
Antarahitava na hoti. Yada saddho pasanno raja hatthikkhandhe suvannacankotakamhi
satasahassathavikam thapapetva "buddhehi kathitam catuppadikam gatham jananta imam
satasahassam 1- ganhantu"ti nagare bherim carapetva ganhanakam alabhitva ekavaram
carapitenapi sunantapi honti asunattaya 2- yavatatiyam carapetva ganhanakam
alabhitva rajapurisa tam satasahassathavikam 3- puna rajakulam pavesenti, tada pariyatti
antarahita nama hotiti. 4- Idam pariyattiantaradhanam nama.
      Gacchante gacchante kale civaragahanam pattagahanam samminjanapasaranam
alokitavilokitam na pasadikam hoti, niganthasamano 5- viya alabupattam bhikkhu pattam
aggabahaya pakkhipitva adaya vicaranti, ettavatapi lingam anantarahitameva hoti.
Gacchante gacchante kale aggabahato otaretva hatthena va sikkaya va
olambetva 6- vicaranti, civarampi rajanasaruppam akatva otthatthivannam katva
vicaranti. Gacchante gacchante kale rajanam na hoti dasacchindanampi ovattikavijjhanampi,
kappamattam katva valanjenti. Puna ovattikam vissajjetva 7- kappam na karonti.
Tato ubhayam akatva dasa chetva paribbajaka viya vicaranti. Gacchante gacchante kale
"ko imina amhakam attho"ti khuddakam kasayakhandam hatthe va givayam va bandhanti,
kesesu va alliyapenti, darabharanam va karonta kasitva vapitva jivitam kappenta
vicaranti. Tada dakkhinam dento jano samgham uddissa etesam deti. 8-  Idam sandhaya
bhagavata vuttam "bhavissanti kho panananda anagatamaddhanam gotrabhuno kasavakantha
dussila papadhamma, tesu dussilesu papadhammesu 9- samgham uddissa danam dassanti.
Tadapaham ananda samghagatam dakkhinam asankheyyam appameyyam vadami"ti. 10-  Tato
gacchante gacchante kale nanavidhani kammani karonta "papanco nama esa, kim imina
amhakan"ti kasavakhandam chaddetva 11- aranne khipanti. Etasmim kale lingam
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. sahassam  2 cha.Ma. "ekavaram carapite nama sunantapi honti
@assunantapi"ti  3 cha.Ma.,i. sahassathavikam  4 cha.Ma. hoti  5 cha.Ma.....samana
@6 Si. olaggetva, cha.Ma. olambitva  7 cha.Ma.,i. vijjhitva
@8 cha.Ma. denta...denti  9 pali.,cha.Ma. ayam patho natthi
@10 Ma.u. 14/380/325 dakkhinavibhangasutta  11 cha.Ma.,i. chinditva
Antarahitam nama hoti. Kassapadasabalassa kira kale tesam tesam setakani vatthani 1-
parupitva caranam caritam jatanti idam lingaantaradhanam nama hoti.
      Dhatuantaradhanam nama 2- evam veditabbam:- tini parinibbanani kilesaparinibbanam
khandhaparinibbanam dhatuparinibbananti. Tattha kilesaparinibbanam bodhipallanke
ahosi, khandhaparinibbanam nama kusinarayam, dhatuparinibbanam anagate bhavissati.
Katham? tato tattha tattha sakkarasammanam alabhamana dhatuyo buddhanam adhitthanabalena
Sakkarasammanalabhanakatthanam gacchanti. Gacchante gacchante kale sabbatthanesu
sakkarasammano na hoti. Sasanassa osakkamanakale imasmim tambapannidipe dhatuyo
sannipatitva mahacetiyam gamissanti mahacetiyato nagadipacetiyam tato bodhipallankam
gamissanti. Nagabhavanatopi devalokatopi brahmalokatopi dhatuyo bodhipallankameva
gamissanti. Sasapamattapi dhatu na antara nassissati. 3- Sabba dhatuyo
mahabodhimande sannipatitva buddharupam gahetva bodhimande pallankena nisinnam
buddhasariram 4- dassenti. 5- Dvattimsamahapurisalakkhanani asityanubyanjanani
byamappabhati sabbam paripunnameva hoti. Tato yamakapatihariyadivase viya patihariyam
katva dassenti. 5- Tam thanam 6- manussabhutasatto nama tattha gato 7- natthi,
dasasahassacakkavale pana devata sabbava santipatitva "ajja dasabalo parinibbayati,
itodani patthaya andhakaram bhavissati"ti paridevanti. Atha dhatusarirato tejo samutthaya
tam sariram apannattikabhavam 8- gameti. Dhatusarirato samutthita jala yava brahmaloka
uggacchanti, 9- sasapamattayapi dhatuya sati ekajalava bhavissati. Dhatusu pariyadanam
gatasu pacchijjissati. Evam mahantam anubhavam dassetva dhatuyo antaradhayanti. Tada
devasangho 10- buddhanam parinibbutadivase viya dibbagandhamalaturiyadihi sakkaram
katva tikkhattum padakkhinam
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. kalato patthaya yonakanam setavattham  2 cha.Ma. pana  3 cha.Ma. sasanassa hi
@osakkanakale imasmim   tambapannidipe sabba dhatuyo santipatitva mahacetiyam, tato
@nagadipe rajayatanacetiyam, tato bodhipallankam gamissanti.  .... na nassissati
@4 cha.Ma.,i. nisinnabuddhasarirasirim  5 Ma. dassessanti  6 cha.Ma. tada
@7 Si.,i. ganta  8 Ma. apannakabhavam  9 cha.Ma. uggacchissati  10 Si. sannipatito
@devasamgho, cha.Ma. sannipatita devasamgha
Katva vanditva "anagate uppajjanakabuddham passitum labhissama bhagava"ti vatva
sakasakatthanameva gacchati. 1- Idam dhatuantaradhanam nama.
      Imassa pancavidhassa antaradhanassa pariyattiantaradhanameva mulam. Pariyattiya
hi antarahitaya patipatti antaradhayati, pariyattiya thitaya titthati. 2- Teneva imasmim
dipe candalatissamahabhaye sakko devaraja mahaulumpam mapetva bhikkhunam
arocapesi "mahantam bhayam bhavissati, na samma devo vassissati, bhikkhu paccayehi
kilamanta pariyattim dharetum na sakkhissanti, paratiram gantva ayyehi jivitam rakkhitum
vattati. Imam mahaullumpam aruyha gacchatha bhante. Yesam ettha nisajjatthanam
nappahoti, te katthakhandepi uram thapetva gacchantu sabbesampi bhayam na bhavissati"ti.
Tada samuddatiram gantva satthi bhikkhu katikam katva "amhakam ettha gamanakiccam
natthi, mayam idheva hutva tepitakam rakkhissama"ti tato nivattitva dakkhinamalayajanapadam
gantva kandamulapannehi jivitam kappenta vasimsu. Kaye vahante nisiditva sajjhayam
karonti, avahante valikam ussapetva 3- parivaretva sisani ekatthane katva
pariyattim sammasanti. Imina niyamena dvadasa samvaccharani satthakatham tepitakam
paripunnam dharayimsu. 4-
      Bhaye vupasante sattasata bhikkhu attano gatatthana 5- satthakathe tepitake
ekakkharampi ekabyanjanampi avinasetva imameva dipamagamma kallagamajanapade
mandalaramaviharam pavisimsu. Theranam agamanapavuttim 6- sutva imasmim dipe ohina
satthi bhikkhu "there passissama"ti gantva therehi saddhim tepitakam sodhenta
ekakkharampi ekabyanjanampi asamentam nama na passimsu. Tasmim thane theranam ayam
katha udapadi "pariyatti nu kho sasanassa mulam, udahu patipatti"ti. Pamsukulikatthera
"patipatti mulan"ti ahamsu, dhammakathika "pariyatti"ti. Atha te thera "tumhakam
@Footnote: 1 cha.Ma. gacchanti  2 cha.Ma. patipatti patitthati  3 cha.Ma. ussaretva  4 cha.Ma. katva
@dharayimsu  5 cha.Ma. gatatthane  6 Si. agatapavattim, cha.Ma. agamanappavattim
Dvinnampi jananam vacanamatteneva na karoma jinabhasitam suttam aharatha"ti ahamsu.
Suttam aharitum na bharoti 1- "ime ca subhadda bhikkhu samma vihareyyum, asunno
loko arahantehi assati 2- patipattimulakam maharaja satthusasanam patipattiyam saritam 3-
patipattiyam dharantam 4- titthati"ti 5- suttam aharimsu. Imam suttam sutva
dhammakathika attano vadathapanatthaya imam suttam aharimsu:-
            "yava titthanti suttanta       vinayo yava dippati
             tava dakkhanti 6- alokam     suriye abbhutthite yatha.
             Suttantesu asantesu         pamutthe vinayepi ca
             tamo bhavissati loke         suriye atthangate yatha.
             Suttante rakkhite sante      patipatti hoti rakkhita
             patipattiyam thito dhiro         yogakkhema na dhamsati"ti.
      Imasmim sutte ahate pamsukulikatthera tunhi ahesum, dhammakathikattheranamyeva
vacanam purato ahosi. Yatha hi gavasatassa va gavasahassassa va antare pavenipalikaya
dhenuya asatiyeva vamso paveni 7- na ghatiyati, evameva 8- araddhavipassakanam bhikkhunam
satepi sahassepi samvijjamane pariyattiya asati ariyamaggapativedho nama na hoti.
Yatha ca nidhikumbhiya jananatthaya pasanapitthe  akkharesu thapitesu 9- yava akkhara
dharanti, tava nidhikumbhiyo nattha nama na honti, 10-  evameva pariyattiya dharamanaya
sasanam antarahitam nama na hotiti.
                    Dutiyapamadadivaggavannana nitthita.
                           Dasamo vaggo.
@Footnote: 1 Ma. na garuti  2 di.Ma. 10/214/133 subhaddaparibbajakavatthu
@3 cha.Ma.,i. patipattisarakam  4 cha.Ma. patipattiya dharantaya
@5 milinda. 7/136 saddhammantarapanha (parivattitapotthake)  6 Ma. rakkhanti  7 Ma. sa
@paveni  8 cha.Ma. evamevam. evamuparipi  9 Si. upanibaddhesu
@10 cha.Ma. nidhikumbhi....hoti



             The Pali Atthakatha in Roman Book 14 page 76-84. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_rm.php?B=14&A=1783&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=14&A=1783&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=20&i=99              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=20&A=387              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=20&A=413              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=20&A=413              Contents of The Tipitaka Volume 20 http://84000.org/tipitaka/read/?index_20

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]