ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 11 : PALI ROMAN Sam.A. (sarattha.1)

page313.

Kammantanutthanasaranagamanadanasamvibhagasilasamadanuposathakammadigahatthapatipadam, pabbajito va avipatisarakasilasankhatam taduttaricittavisuddhiadibhedam 1- pabbajitapatipadam pannaya aradhetva jivati, tassa pannaya jivino jivitam, tam pannajivim jivitam 2- setthamahuti evamattho datthabbo. Evam bhagavata vissajjite cattaropi panhe sutva attamano yakkho avasesepi cattaro panhe pucchanto kathamsu tarati oghanti gathamaha. Athassa bhagava purimanayeneva vissajjento saddhaya taratiti gathamaha. Tattha kincapi yo catubbidhamogham tarati so samsarannavampi tarati, vattadukkhampi acceti, kilesamalampi 3- parisujjhati, evam santepi pana yasma assaddho oghataranam asaddahanto na pakkhandati, pancasu kamagunesu cittavossaggena pamatto tattheva sattataya 4- samsarannavam na tarati, kusito dukkham viharati vokinno akusalehi dhammehi, appanno suddhimaggam ajananto na parisujjhati, tasma tappatipakkham dassentena bhagavata ayam gatha vutta. Evam vuttaya cetaya yasma sotapattiyangapadatthanam saddhindriyam, tasma saddhaya tarati oghanti imina padena ditthoghataranam sotapattimaggam sotapannanca pakaseti. Yasma pana sotapanno kusalanam dhammanam bhavanaya sataccakiriyasankhatena appamadena samannagato dutiyamaggam aradhetva thapetva sakidevimam lokam agamanamaggam avasesam sotapattimaggena atinnam bhavoghavatthum samsarannavam tarati, tasma appamadena annavanti imina padena bhavoghataranam sakadagamimaggam sakadagaminca pakaseti. Yasma ca sakadagami viriyena tatiyamaggam aradhetva sakadagamimaggena anatitam kamoghavatthum kamoghasannitanca kamadukkhamacceti, tasma viriyena dukkhamaccetiti imina 5- padena kamoghataranam anagamimaggam anagaminca pakaseti. Yasma pana anagami vigatakamasannaya parisuddhaya pannaya ekantaparisuddham catutthamaggapannam aradhetva anagamimaggena appahinam avijjasankhatam paramamalam pajahati, tasma pannaya parisujjhatiti imina padena @Footnote: 1 cha.Ma....bhedampi, i....bhedam va 2 cha.Ma. tam va pannajivitam @3 cha.Ma., i. kilesamalapi 4 cha.Ma. visattatta, i. tatrevasattavisattatta @5 Si.iminapi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page314.

Avijjoghataranam arahattamagganca arahattanca pakaseti. Imaya ca arahattanikutena kathitaya gathaya pariyosane yakkho sotapattiphale patitthasi. Idani tameva "pannaya parisujjhati"ti ettha vuttam pannapadam gahetva attano patibhanena lokiyalokuttaramissakam panham pucchanto kathamsu labhate pannanti imam chappadam gathamaha. Tattha kathamsuti sabbattheva atthayuttipuccha hoti. Ayam hi pannadiattham natva tassa yuttim pucchati "katham kaya yuttiya kena karanena pannam labhati"ti. Esa nayo dhanadisu. Athassa bhagava catuhi karanehi pannalabham dassento saddahanotiadimaha. Tassattho:- yena pubbabhage kayasucaritadibhedena aparabhage ca sattatimsabodhipakkhiyabhedena dhammena arahanto buddhapaccekabuddhasavaka nibbanappatta, tam saddahano arahatam dhammam nibbanapattiya lokiyalokuttarapannam labhati, tanca kho na saddhamattakeneva. Yasma pana saddhajato upasankamati, upasankamanto payirupasati, payirupasanto sotam odahati, ohitasoto dhammam sunati, tasma upasankamanato pabhuti yava dhammassavanena sussusam labhati. Kim vuttam hoti:- tam dhammam saddahitvapi acariyupajjhaye kalena upasankamitva vattakaranena payirupasitva yada payirupasanaya aradhitacitta kinci vattukama honti, atha adhigataya sotukamataya sotam odahitva sunanto labhatiti. Evam sussusampi ca satiavippavasena appamatto subhasitadubbhasitannutaya vicakkhanoeva labhati, na itaro. Tenaha "appamatto vicakkhano"ti. Evam yasma saddhaya pannalabhasamvattanikam patipadam patipajjati, sussusaya sakkaccam pannadhigamupayam sunati, appamadena gahitam na pammussati, 1- vicakkhanataya anunadhikam aviparitanca gahetva vittharikam karoti. Sussusaya va ohitasoto pannapatilabhahetum dhammam sunati, appamadena sutadhammam dhareti, vicakkhanataya dhatanam dhammanam atthamupaparikkhati, anupubbena 2- paramatthasaccam sacchikaroti, tasmassa @Footnote: 1 cha.Ma., i. pamussati 2 cha.Ma., i. athanupubbena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page315.

Bhagava "kathamsu labhate pannan"ti puttho imani cattari karanani dassento imam gathamaha:- 1- saddahano .pe. Vicakkhanoti. 1- Idani tato pare tayo panhe vissajjento patirupakariti imam gathamaha. Tattha desakaladini ahapetva lokiyassa lokuttarassa va dhanassa patirupam adhigamupayam karotiti patirupakari. Dhuravati cetasikaviriyavasena anikkhittadhuro. Utthatati "yo ca sitanca unhanca, tina bhiyyo na mannati"tiadina 2- nayena kayikaviriyavasena utthanasampanno asithilaparakkamo. Vindate dhananti ekamusikaya nacirasseva catusatasahassasankham culakantevasi viya lokiyadhananca mahallakamahatissatthero 3- viya lokuttaradhananca labhati. So "tihiyeva iriyapathehi viharissami"ti vattam katva thinamiddhagamavelaya palalacumbatakam temetva sise katva galappamanam udakam pavisitva thinamiddham patibahanto dasahi vassehi arahattam papuni. Saccenati vacisaccenapi "saccavadi bhutavadi"ti, paramatthasaccenapi "buddho paccekabuddho ariyasavako"ti evam kittim pappoti. Dadanti yankinci icchitapatthitam dadanto mattani ganthati, sampadeti karotiti attho. Duddadam va dadam tam ganthati. Danamukhena va cattaripi sangahavatthuni gahitaniti veditabbani, tehi mittani karotiti vuttam hoti. Evam gahatthapabbajitanam sadharanena lokiyalokuttaramissakena nayena cattaro panhe vissajjetva idani "katham pecca na socati"ti imam pancamam panham gahatthavasena vissajjento yassetetiadimaha. Tassattho:- yassa "saddahano arahatan"ti ettha vuttaya sabbakalyanadhammuppadikaya saddhaya samannagatatta saddhassa, gharamesinoti ettha 4- gharavasam panca va kamagune esantassa gavesantassa kamabhogino gahatthassa "saccena kittim pappoti"ti ettha vuttappakaram saccam, "sussusam labhate pannan"ti ettha sussusapannanamena vuttova dhammo, "dhurava utthata"ti ettha dhuranamena utthananamena ca vutta dhiti, @Footnote: 1-1 cha.Ma., i. ime patha na dissanti 2 khu. thera. 26/232/308 @matangaputtattheragatha 3 Ma. mallakamahatissatthero 4 cha.Ma. ayam patho na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page316.

"dadam mittani ganthati"ti ettha vuttappakaro cago cati ete caturo dhamma santi, sa ve pecca na socatiti idhaloka paralokam gantva sa ve pecca na socatiti. Evam bhagava pancamampi panham vissajjetva tam yakkham codento ingha annepitiadimaha. Tattha inghati codanatthe nipato. Annepiti annepi dhamme puthu samanabrahmane pucchassu. Annepi va puranadayo sabbannupatinne puthu samanabrahmane pucchassu, yadi amhehi "saccena kittim pappoti"ti ettha vuttappakara sacca bhiyyo kittippattikaranam va, "sussusam labhate pannanti ettha sussusati pannapadesena vutta damma bhiyyo lokiyalokuttarapannapatilabhakaranam va, "dadam mittani ganthati"ti ettha vuttappakara caga bhiyyo mittaganthanakaranam va, "dhurava utthata"ti ettha tam tam atthavasam paticca dhuranamena utthananamena ca vuttaya mahabharaharanatthena 1- ussolhibhavappattaya viriyasankhataya khantya bhiyyo lokiyalokuttaradhanavindanakaranam va, "saccam dhammo dhiti cago"ti evam vuttehi imeheva catuhi dhammehi bhiyyo asma loka paralokam gantva 2- pecca asocanakaranam va idha vijjatiti ayamettha saddhim sankhepayojanaya atthavannana. Vittharato pana ekamekam padam atthuddharapaduddharapadavannananayehi vibhajitva veditabba. Evam vutte yakkho yena samsayena anne puccheyya, tassa pahinatta katham nu dani puccheyyam, puthu samanabrahmaneti vatva yepissa apucchanakaranam na jananti, tepi janapento yoham 3- ajja pajanami, yo attho samparayikoti aha. Tattha ajjati ajjadikam 4- katvati adhippayo. Pajanamiti yathavuttena pakarena janami. Yo atthoti ettavata "sussusam labhate pannan"tiadina nayena vuttam ditthadhammikam dasseti. Samparayikoti imina "yassete caturo dhamma"ti vuttam pecca sokabhavakaram 5- samparayikam. Atthoti ca karanassetam @Footnote: 1 cha.Ma., i. mahabharasahanatthena 2 cha.Ma. ayam patho na dissati 3 Si. soham @4 cha.Ma., i. ajjadim 5 cha.Ma. sokabhavakaranam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page317.

Adhivacanam. Ayanhi atthasaddo "sattham sabyanjanan"ti 1- evamadisu pathatthe 2- vattati. "attho me gahapati hirannasuvannena"tiadisu 3- vikkhane. 4- "hoti silavatam attho"tiadisu 5- vuddhimhi. "bahujano bhajate atthahetu"tiadisu dhane. "ubhinnamattham carati"tiadisu 6- hite. "atthe jate ca panditan"tiadisu 7- karane. Idha pana karane. Tasma yam pannadilabhadinam 8- karanam ditthadhammikam, yanca pecca sokabhavassa karanam samparayikam, tam yoham ajja bhagavata vuttanayena samamyeva pajanami, so katham 9- nu dani puccheyyam puthu samanabrahmaneti evamettha sankhepato attho veditabbo. Evam yakkho "pajanami yo attho samparayiko"ti vatva tassa nanassa bhagavammulakattam dassento atthaya vata me buddhoti aha. Tattha atthayati hitaya vuddhiya va. 10- Yattha dinnam madapphalanti "yassete caturo dhamma"ti ettha vuttacagena yattha dinnam mahapphalam, tam aggadakkhineyyam buddham pajanamiti attho. Keci pana "samgham sandhaya evamaha"ti bhananti. Evam imaya gathaya attano hitadhigamam dassetva idani sahitapatipattim dipento so aham vicarissami"tiadimaha. Tattha gama gamanti devagama devagamam. Pura puranti devanagarato devanagaram. Namassamano sambuddham, dhammassa ca sudhammatanti "sammasambuddho vata bhagava, svakkhato vata bhagavata dhammo"tiadina nayena buddhasubodhitanca, dhammasudhammatanca, casaddena "supatipanno vata bhagavato savakasamgho"tiadina samghasuppatipattinca 11- abhitthavitva namassamano dhammaghosako hutva vicarissamiti vuttam hoti. @Footnote: 1 vinaYu. mahavi. 1/1/1 veranjakanda, di.sila. 9/255/37 ambatthasutta 2 Si. padatthe @3 di. maha. 10/250/153 gahapatiratana, Ma. upari. 14/258/227 balapanditasutta @4 i. acikkhane 5 khu. ja. ekaka. 27/11/4 lakkhanajataka (sya) @6 khu. ja. sattaka. 27/1033/221 kapijataka, sam. saga. 15/250/267 vepacittisutta, @khu.thera. 26/443/337 brahmadattattheragatha 7 khu. ja. ekaka. 27/92/30 @madasarajataka (sya) 8 Ma. pannaya labhadinam, i. pannadilabhakaranam @9 i. so aham katham 10 Si. samghasuppannatanca 11 cha.Ma., i. ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page318.

Evamimaya gathaya pariyosanam ca rattivibhavanam ca sadhukarasaddutthananca alavakakumarassa yakkhabhavanam anayananca ekakkhaneyeva ahosi. Rajapurisa sadhukarasaddam sutva "evarupo sadhukarasaddo thapetva buddhe na annesam abbhuggacchati, agato nu kho bhagava"ti avajjenta bhagavato sarirappabham disva pubbe viya bahi athatva nibbisanka 1- antoyeva pavisitva addasamsu bhagavantam yakkhassa bhavane nisinnam, yakkham ca anjalim paggahetva thitam. Disvana yakkham ahamsu "ayam te mahayakkha rajakumaro balikammaya anito, handa nam khada va bhunja va, yathapaccayam va karohi"ti. So sotapannataya 2- lajjito visesena ca bhagavato purato evam vuccamano atha tam kumaram ubhohi hatthehi patiggahetva bhagavato upanamesi "ayam bhante kumaro mayham pesito, imaham bhagavato dammi, hitanukampaka buddha, patigganhatu bhante bhagava imam darakam imassa hitatthaya sukhatthaya"ti. Imanca gathamaha:- "imam kumaram satapunnalakkhanam sabbangupetam paripunnabyanjanam udaggacitto sumano dadami te patiggaha lokahitaya cakkhuma"ti. Patiggahesi bhagava kumaram. Patigganhanto ca yakkhassa ca kumarassa ca mangalakaranattham padunagatham abhasi. Tam yakkho kumaram saranam gamenno tikkhattum catutthapadena puresi. Seyyathidam:- "dighayuko hotu ayam kumaro tuvanca yakkha sukhito bhavahi abyadhita lokahitaya titthatha ayam kumaro saranamupeti buddham. @Footnote: 1 Ma.nirasanka 2 cha.Ma., i. sotapannatta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page319.

Dighayuko hotu ayam kumaro tuvanca yakkha sukhito bhavahi abyadhita lokahitaya titthatha ayam kumaro saranamupeti dhammam. Dighayuko hoti ayam kumaro tuvanca yakkha sukhito bhavahi abyadhita lokahitaya titthatha ayam kumaro saranamupeti samghan"ti. Atha bhagava kumaram rajapurisanam adasi "imam vaddhetva puna mameva detha"ti. Evam so kumaro rajapurisanam hatthato yakkhassa hattham, yakkhassa hatthato bhagavato hattham, bhagavato hatthato puna rajapurisanam hattham gatatta namato "hatthako alavako"ti jato. Tam adaya patinivatte rajapurise disva kassakavanakammikadayo "kim yakkho kumaram atidaharatta na icchi"ti bhita pucchimsu. Rajapurisa "ma bhayatha, khemam katanca 1- bhagavata"ti sabbamarocesum. Tato "sadhu sadhu"ti sakalam alavinagaram ekakolahalena yakkhabhimukham ahosi. Yakkhopi bhagavato bhikkhacarakale anuppatte pattacivaram gahetva upaddhamaggam agantva 2- nivatti. Atha bhagava nagare pindaya caritva katabhattakicco nagaradvare annatarasmim vivitte rukkhamule pannattapavarabuddhasane 3- nisidi. Tato mahajanakayena saddhim raja ca nagara ca ekato sampinditva bhagavantam upasankamma vanditva parivaretva nisinna "katham bhante evam darunam yakkham damayittha"ti pucchimsu. Tesam bhagava yuddhamadim katva "evam navavidham vassam vassitva 4- evam vibhimsanakam akasi, evam panham pucchi, tassaham evam vissajjesin"ti tamevalavakasuttam kathesi. @Footnote: 1 cha.Ma., i. patam 2 cha.Ma. anugantva, i. gantva @3 cha.Ma. pannattavara..., i. pannattabuddhasane 4 cha.Ma. vassetva, i. vassi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page320.

Kathapariyosane 1- caturasitipanasahassani dhammabhisamayo ahositi. 2- Tato raja ceva nagara ca vessavannamaharajassa bhavanasamipe yakkhassa bhavanam katva pupphagandhadisakkarupetam niccabalim pavattesum. Tanca kumaram vinnutam pattam "tvam bhagavantam nissaya jivatam labhi, gaccha bhagavantamyeva payirupasassu bhikkhusamghanca"ti vissajjesum. So bhagavantanca bhikkhusamghanca payirupasamano nacirasseva anagamiphale patitthaya sabbam buddhavacanam uggahetva pancasataupasakaparivaro ahosi. Bhagava ca nam etadagge niddisi "etadaggam bhikkhave mama savakanam upasakanam catuhi sangahavatthuhi 3- parisam sanganhantanam yadidam hatthako alavako"ti. 4- Dvadasama. Iti yakkhasamyuttavannana nitthita. ------------- @Footnote: 1 i. suttapariyosane 2 cha.Ma., i. ahosi 3 ka. vatthuhi @4 an. ekaka. 20/251/27 etadagga...chatthavagga


             The Pali Atthakatha in Roman Book 11 page 313-320. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_rm.php?B=11&A=8088&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=11&A=8088&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=15&i=838              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=15&A=6878              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=15&A=6146              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=15&A=6146              Contents of The Tipitaka Volume 15 http://84000.org/tipitaka/read/?index_15

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]