ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 1 : PALI ROMAN Vinaya.A. (samanta.1)

page206.

Samapakaparimocananca arocento etamattham arocesiti vuccati. Sadhu sadhu anandati idam pana bhagava ayasmantam anandam sampahamsento aha. Sadhukaram pana datva dvisu akaresu ekam gahetva dhammam desento aha tumhehi ananda sappurisehi vijitam pacchima janata salimamsodanam atimannissatiti. Tatrayam adhippayo tumhehi ananda sappurisehi evam dubbhikkhe dullabhapinde imaya sallahukavuttitaya imina ca sallekhena vijitam. Kim vijitanti. Dubbhikkham vijitam lobho vijito icchacaro vijito. Katham. Ayam veranja dubbhikkha samantato pana anantara gamanigama phalabharanamitasassa subhikkha sulabhapinda handa mayam tattha gantva paribhunjissama evam santepi bhagava idheva amhe ganhitva vasatiti ekabhikkhussapi cinta va vighato va natthi evam tava dubbhikkham vijitam abhibhutam attano vase vattitam. Katham lobho vijito. Ayam veranja dubbhikkha samantato pana anantara gamanigama phalabharanamitasassa subhikkha sulabhapinda handa mayam tattha gantva paribhunjissamati lobhavasena ekabhikkhunapi ratticchedo va pacchimikaya tattha vassam upagacchamati vassacchedo va na kato evam lobho vijito. Katham icchacaro vijito. Ayam veranja dubbhikkha ime ca manussa amhe dve tayo mase vasantepi na kisminci mannanti yannuna mayam gunavanijjam katva asuko bhikkhu pathamassa jhanassa labhi .pe. Asuko chalabhinnoti evam manussanam annamannam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page207.

Pakasetva kucchim patijaggitva paccha silam adhitthaheyyamati ekabhikkhunapi evarupa iccha na uppadita evam icchacaro vijito abhibhuto attano vase vattitoti. Anagate pana pacchima janata vihare nisinna appakasireneva labhitvapi kim idam uttandulam atikilinnam alonam atilonam anambilam accambilam ko imina atthotiadina nayena salimamsodanam atimannissati onatam avannatam karissati. Athava janapado nama na sabbakalam dubbhikkho hoti ekada dubbhikkho hoti ekada subhikkho hoti svayam yada subhikkho bhavissati tada tumhakam sappurisanam imaya patipattiya pasanna manussa bhikkhunam yagukhajjakadippabhedena anekappakaram salivikatim mamsodananca databbam mannissanti tam tumhe nissaya uppannam sakkaram tumhakam sabrahmacarisankhata pacchima janata tumhakam antare nisiditva anubhavamanava atimannissati tappaccayam mananca karissati. Katham. Kasma ettakam pakkam kim tumhakam bhajanani natthi yattha attano santakam pakkhipitva thapeyyathati. {17} Athakho ayasma mahamoggallanotiadisu. Ayasmati piyavacanametam garugaravasappatissadhivacanametam. Mahamoggallanoti maha ca so gunamahattena moggallano ca gottenati mahamoggallano. Etadavocati etam avoca idani vattabbam etarahi bhantetiadivacanam dasseti. Kasma avoca. Thero kira

--------------------------------------------------------------------------------------------- page208.

Pabbajitva sattame divase savakaparaminanassa matthakam patto sattharapi mahiddhikataya etadagge thapito. So tam attano mahiddhikatam nissaya cintesi ayam veranja dubbhikkha bhikkhu ca kilamanti yannunaham pathavim parivattetva bhikkhu pappatakojam bhojeyyanti. Athassa etadahosi sace panaham bhagavato santike viharanto bhagavantam ayacitva evam kareyyam na me tam assa patirupam yugaggaho viya bhagavata saddhim kato bhaveyyati tasma yacitukamo agantva bhagavantam etadavoca. Hetthimatalam sampannanti pathaviya kira hetthimatale pathavimanado pathavojo pathavipappatako atthi tam sandhaya vadati. Tattha sampannanti madhuram sadhurasanti attho. Yatheva hi tatrassa rukkho sampannaphalo ca uppannaphalo cati ettha madhuraphaloti attho evamidhapi sampannanti madhuram sadhurasanti veditabbam. Seyyathapi khuddakamadhu anilakanti idam panassa madhurataya opammanidassanattham vuttam. Khuddakamadhuti khuddakamakkhikahi katamadhu. Anilakanti nimmakkhikam nimmakkhikandakam parisuddham. Etam kira madhu sabbamadhuhi agganca setthanca surasanca ojavantanca. Tenaha seyyathapi khuddakamadhu anilakam evamassadanti. Sadhaham bhanteti sadhu aham bhante. Ettha ca sadhuti ayacanavacanametam. Pathaviparivattanam ayacanto hi thero bhagavantam evamaha. Parivatteyyanti ukkujjeyyam hetthimatalam uparimam kareyyam. Kasma. Evam hi kate sukhena bhikkhu pappatakojam pathavimandam paribhunjissantiti. Atha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page209.

Bhagava ananunnatukamopi theram sihanadam nadapetum pucchi ye pana te moggallana pathavinissita pana te katham karissasiti. Ye pathavinissita gamanigamadisu pana te pathaviya parivattiyamanaya akase santhatum asakkonte katham karissasi kattha thapessasiti. Atha thero bhagavata etadagge thapitabhavanurupam attano iddhanubhavam pakasento ekaham bhantetiadimaha. Tassattho ekam aham bhante hattham yatha ayam mahapathavi evam abhinimmissami pathavisadisam karissami evam katva ye pathavinissita pana te ekasmim hatthatale thite pane dutiyahatthatale sankamento viya tattha sankamessamiti. Athassa bhagava ayacanam patikkhipanto alam moggallanatiadimaha. Tattha alanti patikkhepavacanam. Vipallasampi satta patilabheyyunti viparitaggahampi satta sampapuneyyum. Katham. Ayannu kho pathavi udahu na ayanti. Athava amhakam nukho ayam gamo udahu annesanti. Evam nigamajanapadakkhettaramadisu. Na va esa vipallaso. Acinteyyo hi iddhimato iddhivisayo. Evam pana vipallasam patilabheyyum idam dubbhikkham nama na idaneva hoti anagatepi bhavissati tada bhikkhu tadisam iddhimantam sabrahmacarim kuto labhissanti te sotapannasakadagamianagamisukkhavipassakajjhanalabhi patisambhidappatta khinasavapi samana iddhibalabhava parakulani pindaya upasankamissanti tatra manussanam evam bhavissati buddhakale bhikkhu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page210.

Sikkhasu paripurikarino ahesum te gune nibbattetva dubbhikkhakale pathavim parivattetva pappatakojam paribhunjimsu idani pana sikkhaya paripurikarino natthi yadi siyum tatheva kareyyum na amhakam yankinci pakkam va amam va khaditum dadeyyunti evam te santesuyeva ariyapuggalesu natthi ariyapuggalati imam vipallasam patilabheyyum. Vipallasavasena ca ariye garahanta upavadanta apayupaga bhaveyyum tasma ma te rucci pathavim parivattetunti. Atha thero imam ayacanam alabhamano annam yacanto sadhu bhantetiadimaha. Tampissa bhagava patikkhipanto alam moggallanatiadimaha. Tattha kincapi na vuttam vipallasampi satta patilabheyyunti atha kho pubbe vuttanayeneva gahetabbam. Atthopi cassa vuttasadisoyeva veditabbo. Yadi pana bhagava anujaneyya thero kim kareyyati. Mahasamuddam ekena padavitiharena atikkamitabbam matikamattam adhitthahitva nalerupucimandato uttarakurum abhimukham maggam niharitva uttarakurum gamanagamanasampanne thane katva dasseyya yatha bhikkhu gocaragamam viya yathasukham pindaya pavisitva nikkhameyyunti. Nitthita mahamoggallanassa sihanadakatha. {18} Idani ayasma upali vinayappannattiya mulato pabhuti nidanam dassetum sariputtattherassa sikkhapadapatisamyuttam vitakkuppadam dassento atha kho ayasmato sariputtassatiadimaha. Tattha raho gatassati rahasi gatassa. Patisallinassati patisallinassa ekibhavam gatassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page211.

Katamesananti atitesu vipassiadisu buddhesu katamesam. Ciram assa thiti cira va assa thititi ciratthitikam. Sesamettha uttanapadatthameva. Kim pana thero imam attaparivitakkam sayam vinicchinitum na sakkotiti. Vuccate. Sakkoti ca na sakkoti ca. Ayam hi imesam nama buddhanam sasanam na ciratthitikam ahosi imesam ciratthitikanti ettakam sakkoti vinicchinitum imina pana karanena na ciratthitikam ahosi imina ciratthitikanti etam na sakkoti. Mahapadumatthero panaha etampi solasavidhaya pannaya matthakappattassa aggasavakassa na bhariyam sammasambuddhena pana saddhim ekatthane vasantassa sayam vinicchayakaranam tulam chaddetva hatthena tulanasadisam hotiti bhagavantamyeva upasankamitva pucchi. Athassa bhagava puccham visajjento bhagavato ca sariputta vipassissatiadimaha. Tam uttanatthameva. {19} Puna thero karanam pucchanto ko nukho bhante hetutiadimaha. Tattha ko nukho bhanteti karanapuccha. Tassa katamo nukho bhanteti attho. Hetu paccayoti ubhayametam karanadhivacanam. Karanam hi yasma tena tassa phalam hinoti pavattati tasma hetuti vuccati. Yasma tam paticca eti pavattati tasma paccayoti vuccati. Evam atthato ekampi voharavasena vacanasilitthataya ca tatra tatra etam ubhayampi vuccati. Sesamettha uttanatthameva. Idani tam hetunca paccayanca dassetum bhagava ca sariputta vipassitiadimaha. Tattha kilasuno ahesunti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page212.

Na alasiyakilasuno. Na hi buddhanam alasiyam va osannaviriyata va atthi. Buddha hi ekassa va dvinnam va sakalacakkavalassa va dhammam desenta samakeneva ussahena desenti na parisaya appabhavam disva osannaviriya honti napi mahantabhavam disva ussannaviriya. Yatha hi siho migaraja sattannam divasanam accayena gocaraya pakkamanto khuddake va mahante va pane disva ekasadiseneva vegena patati tam kissa hetu ma me javo parihayiti evam buddha appakaya va mahatiya va parisaya samakeneva ussahena dhammam desenti tam kissa hetu ma no dhammagaruka 1- parihayiti. Dhammagaruno hi buddha dhammagaravati. Yatha pana amhakam bhagava mahasamuddam purayamano viya vittharena dhammam desesi evam te na desesum. Kasma. Sattanam apparajakkhataya. Tesam kira kale dighayuka satta apparajakkha ahesum. Te catussaccapatisamyuttam ekagathampi sutva dhammam abhisamenti tasma na vittharena dhammam desesum. Teneva karanena appakanca nesam ahosi suttam .pe. Vedallanti. Tattha suttadinam nanattam pathamasangitivannanayam vuttameva. Appannattam savakanam sikkhapadanti savakanam niddosataya dosanurupataya pannapetabbam sattapattikkhandhavasena anasikkhapadam appannattam. Anuddittham patimokkhanti 2- @Footnote: 1. dhammagarutati bhaveyya . 2. adimetam mukhametam pamukhametam kusalanam dhammananti @tassa padabhajane vuttatta patimokkhantipi mati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page213.

Anvaddhamasam anapatimokkham anuddittham ahosi. Ovadapatimokkhameva te uddisimsu. Tampi ca no anvaddhamasam. Tatha hi vipassi bhagava channam channam vassanam sakim sakim ovadapatimokkham uddisi. Tancakho samamyeva. Savaka panassa attano attano vasanatthanesu na uddisimsu. Sakalajambudipe ekasmimyeva thane bandhumatiya rajadhaniya kheme migadaye vipassissa bhagavato vasanatthane sabbopi bhikkhusangho uposatham akasi. Tancakho sanghuposathameva na ganuposatham na puggaluposatham na parisuddhiuposatham na adhitthanuposatham. Tada kira jambudipe caturasitiviharasahassani honti. Ekamekasmim 1- vihare abbokinnani dasampi visampi timsampi bhikkhusahassani vasanti bhiyyopi vasanti. Uposatharocitaka devata tattha tattha gantva arocenti marisa ekam vassam atikkantam dve tini cattari panca vassani atikkantani idam chattham vassam agaminiya punnamasiniya buddhadassanattham uposathakaranatthanca gantabbam sampatto vo sannipatakaloti. Tato sanubhava bhikkhu attano anubhavena gacchanti. Itare devatanubhavena. Katham. Te kira bhikkhu pacinasamuddante pacchimauttaradakkhinasamuddante va thita gamiyavattam puretva pattacivaramadaya gacchamati cittam uppadenti. Saha cittuppada uposathaggam gatava honti. Te vipassisammasambuddham abhivadetva nisidanti. Bhagavapi sannisinnaya @Footnote: 1. ekekasmim.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page214.

Parisaya imam ovadapatimokkham uddisati khanti paramam tapo titikkha nibbanam paramam vadanti buddha na hi pabbajito parupaghati samano hoti param vihethayanto sabbapapassa akaranam kusalassupasampada sacittapariyodapanam etam buddhana sasanam anupavado anupaghato patimokkhe ca samvaro mattannuta ca bhattasmim pantanca sayanasanam adhicitte ca ayogo etam buddhana sasananti 1-. Eteneva upayena itaresampi buddhanam patimokkhuddeso veditabbo. Sabbabuddhanam hi ima tissova ovadapatimokkhagathayo honti. Ta dighayukabuddhanam yava sasanapariyanta uddesamagacchanti. Appayukabuddhanam pana pathamabodhiyamyeva. Sikkhapadappannattikalato pana pabhuti anapatimokkhameva uddisiyati. Tancakho bhikkhuyeva uddisanti na buddha. Tasma amhakampi bhagava pathamabodhiyam visativassamattameva idam ovadapatimokkham uddisi. Athekadivasam pubbarame migaramatupasade nisinno bhikkhu amantesi na danaham bhikkhave ito param uposatham karissami patimokkham uddisissami tumheva dani bhikkhave ito param uposatham kareyyatha patimokkham @Footnote: 1. di. maha. 10/57.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page215.

Uddiseyyatha atthanametam bhikkhave anavakaso yam tathagato aparisuddhaya parisaya uposatham kareyya patimokkham uddiseyyati 1-. Tato patthaya bhikkhu anapatimokkham uddisanti. Idam anapatimokkham tesam anuddittham ahosi. Tena vuttam anuddittham patimokkhanti. Tesam buddhananti tesam vipassiadinam tinnam buddhanam. Antaradhanenati khandhantaradhanena. Parinibbanenati vuttam hoti. Buddhanubuddhananti ye tesam buddhanam anubuddha sammukhasavaka tesanca khandhantaradhanena. Ye te pacchima savakati ye te sammukhasavakanam santike pabbajita pacchima savaka. Nananamati buddharakkhito dhammarakkhito sangharakkhitoti- adinamavasena vividhanama. Nanagottati gotamo moggallanoti- adigottavasena vividhagotta. Nanajaccati khattiyo brahmanoti- adijativasena nanajacca. Nanakula pabbajitati khattiyakuladivasena va uccanicaularanularabhogadikulavasena va vividhakula nikkhamma pabbajita. Te tam brahmacariyanti te pacchima savaka yasma ekanama ekagotta ekajatiya ekakula pabbajita amhakam sasanam tanti paveniti attano bharam katva brahmacariyam rakkhanti ciram pariyattidhammam pariharanti ime ca tadisa na honti tasma annamannam vihethenta vilomam ganhanta asuko thero janissati asko thero janissatiti sithilam karonta tam brahmacariyam khippanneva @Footnote: 1. vi. cullavagga. 7/292.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page216.

Antaradhapesum sangaham aropetva na rakkhimsu. Seyyathapiti tassatthassa opammanidassanam. Vikiratiti vikkhipati. Vidhamatiti thanantaram neti. Viddhamsetiti thitatthanato apaneti. Yathatam suttena asangahitattati yatha suttena aganthitatta abaddhatta evam vikirati. Yatha suttena asangahitani vikiriyanti evam vikiratiti vuttam hoti. Evameva khoti opammasampatipadanam. Antaradhapesunti vaggasangahapannasasangahadihi asanganhanta yam yam attano ruccati tam tadeva gahetva sesam vinasesum adassanam nayimsu. Kilasuno ca te bhagavanto ahesum savakanam cetasa ceto paricca ovaditunti apica sariputta te buddha attano cetasa savakanam ceto paricca paricchinditva ovaditum kilasuno ahesum paracittam natva anusasanam na bhariyato na papancato addasimsu. Bhutapubbam sariputtatiadi tesam kilasubhavappakasanattham vuttam. Bhimsanaketi bhayanake bhayajanake. Evam vitakkethati nekkhammavitakkadayo tayo kusalavitakke vitakketha. Ma evam vitakkayitthati kamavitakkadayo tayo akusalavitakke ma vitakkayittha. Evam manasi karothati aniccam dukkhamanatta asubhanti manasi karotha. Ma evam manasakatthati niccam sukham atta subhanti ma manasi akattha. Idam pajahathati akusalam pajahatha. Idam upasampajja viharathati kusalam upasampajja patilabhitva nipphadetva viharatha. Anupadaya asavehi cittani vimuccimsuti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page217.

Aggahetva vimuccimsu. Tesam hi cittani yehi asavehi vimuccimsu na te tani gahetva vimuccimsu. Anuppadanirodhena pana nirujjhamana 1- aggahetva vimuccimsu. Tena vuttam anupadaya asavehi cittani vimuccimsuti. Sabbepi te arahattam patta suriyaramsisamphutthamiva padumavanam vikasitacitta ahesum. Tatra sudam sariputta bhimsanakassa vanasandassa bhimsanakatasmim hotiti tatrati purimavacanapekkhanam. Sudanti padapuranamatte nipato. Sariputtati alapanam. Ayam panettha atthayojana. Tatrati yam vuttam annatarasmim bhimsanake vanasandeti tatra yo so bhimsanakoti vanasando vutto tassa bhimsanakassa vanasandassa bhimsanakabhavo bhimsanakata bhimsanakatasmim bhimsanakakiriyaya hotiti attho. Kim hoti. Idam hoti yokoci avitarago .pe. Lomani hamsantiti. Athava tatrati samiatthe bhummam. Su iti nipato kimsu nama te bhonto samanabrahmanatiadisu viya. Idanti adhippetamattham paccakkham viya katva dassanavacanam. Su idanti sudam. Sandhivasena ikaralopo veditabbo cakkhundriyam itthindrayam anannatannassamitindriyam kimsudha vittantiadisu viya. Ayam panettha atthayojana. Tassa sariputta bhimsanakassa vanasandassa bhimsanakatasmim idam su hoti. Bhimsanakatasmintibhimsanakabhaveti attho. Ekassa takarassa lopo datthabbo. Bhimsanakattasmintiyeva va patho. Bhimsanakataya iti va vattabbe lingavipallaso kato. Nimittatthe cettha bhummavacanam. Tasma @Footnote: 1. nirujjhamaneti yojanapatho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page218.

Evam sambandho veditabbo bhimsanakabhave idam su hoti bhimsanakabhavanimittam bhimsanakabhavahetu bhimsanakabhavapaccaya idam su hoti yokoci avitarago tam vanasandam pavisati yebhuyyena lomani hamsantiti bahutarani lomani hamsanti uddhamukhani sucisadisani kantakasadisani ca hutva titthanti appani na hamsanti bahutaranam va sattanam hamsanti appakanam atisurapurisanam na hamsanti. Idani ayam kho sariputta hetutiadi nigamanam. Yancettha antarantara na vuttam tam uttanatthameva tasma palikkameneva veditabbam. Yam pana vuttam na ciratthitikam ahositi tam purisayugavasena vuttanti veditabbam. Vassagananaya hi vipassissa bhagavato asitivassasahassani ayu sammukhasavakanampissa tattakameva. Evam yvassa sabbapacchimako savako tena saha ghatetva satasahassam satthimattani ca vassasahassani brahmacariyam atthasi. Purisayugavasena pana yugaparamparaya agantva dveyeva purisayugani atthasi. Tasma na ciratthitikanti vuttam. Sikhissa pana bhagavato sattativassasahassani ayu sammukhasavakanampissa tattakameva. Vessabhussa bhagavato satthivassasahasasani ayu sammukhasavakanampissa tattakameva. Evam tesampi ye sabbapacchimasavaka tehi saha ghatetva satasahassato uddham cattalisamattani visatimattani ca vassasahassani brahmacariyam atthasi. Purisayugavasena pana yugaparamparaya agantva dve dveyeva purisayugani atthasi. Tasma na ciratthitikanti vuttam. {20} Evam ayasma sariputto tinnam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page219.

Buddhanam brahmacariyassa na ciratthitikaranam sutva itaresam tinnam brahmacariyassa ciratthitikaranam sotukamo puna bhagavantam ko pana bhante hetutiadina nayena pucchi. Bhagavapissa byakasi. Tam sabbam vuttapatipakkhavasena veditabbam. Ciratthitikabhavepi cettha tesam buddhanam ayuparimanatopi purisayugatopi ubhayatha ciratthitikata veditabba. Kakusandhassa hi bhagavato cattalisavassasahassani ayu konagamanassa bhagavato timsavassasahassani kassapassa bhagavato visativassasahassani sammukhasavakanampi tesam tattakameva. Bahuni ca nesam savakayugani paramparaya brahmacariyam pavattesum. Evam tesam ayuparimanatopi savakayugatopi ubhayatha brahmacariyam ciratthitikam ahosi. Amhakam pana bhagavato kassapassa bhagavato upaddhayuppamane dasavassasahassayukakale uppajjitabbam siya tam asambhunantena pancavassasahassayukakale ekavassasahassayukakale pancavassasatayukakalepi va uppajjitabbam siya yasma panassa buddhattakarake dhamme esantassa pariyesantassa nanam paripacentassa gabbham ganhapentassa vassasatayukakale nanam paripakamagamasi tasma atiparittayukakale uppanno tenassa savakaparamparavasena ciratthitikampi brahmacariyam ayuparimanavasena vassagananaya aciratthitikamevati vattam vattati. {21} Athakho ayasma sariputtoti ko anusandhi. Evam tinnam buddhanam brahmacariyassa ciratthitikaranam sutva sikkhapadappannattiyeva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page220.

Ciratthitikabhavahetuti nittham gantva bhagavatopi brahmacariyassa ciratthitikabhavam icchanto ayasma sariputto bhagavantam sikkhapadappannattim yaci. Tassa yacanavidhidassanatthametam vuttam athakho ayasma sariputto utthayasana .pe. Ciratthitikanti. Tattha addhaniyanti addhanakkhamam. Dighakalikanti vuttam hoti. Sesam uttanatthameva. Athassa bhagava na tavayam sikkhapadappannattikaloti pakasento agamehi tvam sariputtatiadimaha. Tattha agamehi tvanti tittha tava tvam. Adhivasehi tava tvanti vuttam hoti. Adaravasena cetam dvikkhattum vuttam. Etena bhagava sikkhapadappannattiya savakanam visayabhavam patikkhipitva buddhavisayo sikkhapadappannattiti avikaronto tathagatovatiadimaha. Ettha ca tatthati sikkhapadappannattiyacanapekkham bhummavacanam. Tatrayam yojana yam vuttam taya sikkhapadam pannapeyyati tattha tassa sikkhapadappannattiya tathagatoyeva kalam janissatiti. Evam vatva akalam tava dassetum na tava sariputtatiadimaha. Tattha asava titthanti etesuti asavehi thatabba na vokkamitabbati va asavatthaniya. Yesu ditthadhammikasamparayika dukkhasava ca kilesasava ca parupavadavippatisaravadhabandhanadayo ceva apayadukkhavisesabhuta ca asava titthantiyeva yasma nesam te karanam hontiti attho. Te asavatthaniya vitikkamadhamma yava na sanghe patubhavanti na tava sattha savakanam sikkhapadam pannapetiti ayamettha yojana.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page221.

Yadi hi pannapeyya parupavada paruparambha garahadosa na parimucceyya. Katham. Pannapentena hi yo pana bhikkhu methunam dhammam patiseveyyatiadi sabbam pannapetabbam bhaveyya. Adisva ca vitikkamadosam imam pannattim natva pare evam upavadanca uparambhanca garahanca pavatteyyum katham hi nama samano gotamo bhikkhusangho me anvayiko vacanakaroti ettavata sikkhapadehi palivethessati parajikam pannapessati nanu ime kulaputta mahantanca bhogakkhandham mahantanca natiparivattam hatthagatani ca rajjanipi pahaya pabbajita ghasacchadanaparamataya santuttha sikkhaya tibbagarava kaye ca jivite ca nirapekkha viharanti tesu nama ko lokamisabhutam methunam va patisevissati parabhandam va harissati parassa va ittham kantam atimadhuram jivitam upacchindissati abhutagunakathaya va jivitam kappessati nanu parajike appannattepi pabbajjasankhepenevetam pakatam katanti. Tathagatassapi thamanca balanca satta na janeyyum pannattampi sikkhapadam kuppeyya na yathathane tittheyya. Seyyathapi nama akusalo vejjo kanci anuppannagandam purisam pakkositva ehambho purisa imasmim te sarirappadese mahagando uppajjitva anayabyasanam papessati patikacceva nam tikicchapehiti vatva sadhacariya tvamyeva nam tikicchassuti vutto tassa arogam sarirappadesam phaletva lohitam niharitva alepanabandhanadhovanadihi tam padesam sanchavim katva tam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page222.

Purisam vadeyya maharogo te maya tikicchito dehi me deyyadhammanti. So tam kimayam balavejjo vadati kataro kira me imina rogo tikicchito nanu me ayam dukkhanca janesi lohitakkhayanca mam papesiti evam upavadeyya ceva uparambheyya ca garaheyya ca na cassa gunam janeyya evameva yadi anuppanne vitikkamadose sattha savakanam sikkhapadam pannapeyya parupavadadihi ca na parimucceyya na cassa thamam va balam va satta janeyyum pannattampi sikkhapadam kuppeyya na yathathane tittheyya. Tasma vuttam na tava sariputta sattha savakanam .pe. Patubhavantiti. Evam akalam dassetva puna kalam dassetum yato ca kho sariputtatiadimaha. Tattha yatoti yada. Yasmim kaleti vuttam hoti. Sesam vuttanusareneva veditabbam. Ayam va ettha sankhepattho. Yasmim nama kale asavatthaniya dhammati sankham gata vitikkamadosa sanghe patubhavanti tada sattha savakanam sikkhapadam pannapeti uddisati patimokkham kasma tesamyeva asavatthaniya dhammati sankham gatanam vitikkamadosanam patighataya. Evam pannapento yatha nama kusalo vejjo uppannam gandam phalanalepanabandhanadhovanadihi tikicchanto ropetva sanchavim katva na tveva upavadadiraho hoti sake ca acariyake viditanubhavo hutva sakkaram papunati evam na ca upavadadiraho hoti sake ca sabbannuvisaye viditanubhavo hutva sakkaram papunati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page223.

Tancassa sikkhapadam akuppam hoti yathathane titthatiti. Evam asavatthaniyanam dhammanam anuppattim sikkhapadappannattiya akalam uppattinca kalanti vatva idani tesam dhammanam anuppattikalanca dassetum na tava sariputta idhekaccetiadimaha. Tattha uttanatthani padani palivaseneva veditabbani. Ayam pana anuttanapadavannana. Rattiyo janantiti rattannu. Attano pabbajitadivasato patthaya pahuta rattiyo jananti cirapabbajitati vuttam hoti. Rattannubhi mahattam rattannumahattam. Cirapabbajitehi mahantabhavanti attho. Tatra rattannumahattam patte sanghe upasenam vangantaputtam arabbha sikkhapadam pannattanti veditabbam. So hayasma unadasavasse bhikkhu upasampadente disva ekavasso saddhivihariyam upasampadesi. Athakho bhagava sikkhapadam pannapesi na bhikkhave unadasavassena upasampadetabbo yo upasampadeyya apatti dukkatassati 1-. Evam pannatte sikkhapade puna bhikkhu dasavassamha dasavassamhati bala abyatta upasampadenti. Atha bhagava aparampi sikkhapadam pannapesi na bhikkhave balena abyattena dasavassena upasampadetabbo yo upasampadeyya apatti dukkatassa anujanami bhikkhave byattena bhikkhuna patibalena dasavassena va atirekadasavassena va upasampadetunti 2-. Rattannumahattam pattakale dve sikkhapadani pannattani. Vepullamahattanti @Footnote: 1. vi. mahavagga. 4/109. 2. vi. mahavagga. 4/110.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page224.

Vipulabhavena mahattam. Sangho hi yava na theranavamajjhimanam vasena vepullamahattam patto hoti tava senasanani pahonti sasane ekacce asavatthaniya dhamma na uppajjanti vepullamahattam patte pana te uppajjanti. Atha sattha sikkhapadam pannapeti. Tattha vepullamahattam patte sanghe pannattasikkhapadani yo pana bhikkhu anupasampannena uttaridvirattatirattam sahaseyyam kappeyya pacittiyam ya pana bhikkhuni anuvassam vutthapeyya pacittiyam ya pana bhikkhuni ekam vassam dve vutthapeyya pacittiyanti imina nayena veditabbani. Labhaggamahattanti labhassa aggamahattam. Yo labhassa aggo uttamo mahantabhavo tam patto hotiti attho. Labhena va aggamahattampi labhena setthattanca mahantattanca pattoti attho. Sangho hi yava na labhaggamahattam patto hoti tava na labham paticca asavatthaniya dhamma uppajjanti patte pana uppajjanti. Atha sattha sikkhapadam pannapeti yo pana bhikkhu acelakassa va paribbajakassa va paribbajikaya va sahattha khadaniyam va bhojaniyam va dadeyya pacittiyanti. Idam hi labhaggamahattam patte sanghe sikkhapadam pannattam. Bahusaccamahattanti bahusaccassa mahantabhavam. Sangho hi yava na bahusaccamahattam patto hoti tava na asavatthaniya dhamma uppajjanti. Bahusaccamahattam patte pana yasma ekampi nikayam dvepi .pe. Pancapi nikaye uggahetva ayoniso ummujjamana puggala rasena rasam samsandetva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page225.

Uddhammam ubbinayam satthusasanam dipenti. Atha sattha yo pana bhikkhu evam vadeyya tathaham bhagavata dhammam desitam ajanami .pe. Samanuddesopi ce evam vadeyyatiadina nayena sikkhapadam pannapetiti. Evam bhagava asavatthaniyanam dhammanam anuppattikalanca uppattikalanca dassetva tasmim samaye sabbasopi tesam abhavam dassento nirabbudo hi sariputtatiadimaha. Tattha nirabbudoti abbudavirahito. Abbudati vuccanti cora. Niccoroti attho. Coroti ca imasmim atthe dussila adhippeta. Te hi assamana hutva samanapatinnataya paresam paccaye corenti tasma nirabbudo niccoro niddussiloti vuttam hoti. Niradinavoti nirupaddavo nirupasaggo. Dussiladinavavirahitoyevati vuttam hoti. Apagatakalakoti kalaka vuccanti dussilayeva. Te hi suvannavannapi samana kalakadhammasamayoga kalakatveva veditabba. Tesam abhava apagatakalako. Apahatakalakotipi patho. Suddhoti apagatakalakattayeva suddho. Pariyodatoti pabhassaro. Sare patitthitoti saroti vuccanti silasamadhipannavimuttivimuttinanadassanaguna. Tasmim sare patitthitatta sare patitthito. Evam sare patitthitabhavam vatva puna so cassa sare patitthitabhavo evam veditabboti dassento imesam hi sariputtatiadimaha. Tatrayam sankhepavannana yanimani veranjayam vassavasam upagatani panca bhikkhusatani imesam yo gunavasena pacchimako sabbaparittaguno

--------------------------------------------------------------------------------------------- page226.

Bhikkhu so sotapannoti. Sotapannoti sotam apanno. Sototi ca maggassetam adhivacanam. Sotapannoti tena samannagatassa puggalassa. Yathaha. Soto sototi hidam sariputta vuccati katamo nukho sariputta sototi. Ayameva hi bhante ariyo atthangiko maggo seyyathidam sammaditthi .pe. Sammasamadhiti. Sotapanno sotapannoti hidam sariputta vuccati katamo nukho sariputta sotapannoti. Yo hi bhante imina ariyena atthangikena maggena samannagato ayam vuccati sotapanno soyamayasma evannamo evamgottoti. Idha pana maggena phalassa namam dinnam tasma phalattho sotapannoti veditabbo. Avinipatadhammoti vinipatetiti vinipato. Nassa vinipato dhammoti avinipatadhammo. Na attanam apayesu vinipatanasabhavoti vuttam hoti. Kasma. Ye dhamma apayagamaniya tesam parikkhaya. Vinipatanam va vinipato. Nassa vinipato dhammoti avinipatadhammo. Apayesu vinipatanasabhavo assa natthiti vuttam hoti. Sammattaniyamena maggena niyatatta niyato. Sambodhi param ayanam para gati assati sambodhiparayano. Uparimaggattayam avassam sampapakoti attho. Kasma. Patiladdhapathamamaggattati. {22} Evam dhammasenapatim sannapetva veranjayam tam vassavasam vitinametva vutthavasso mahapavaranaya pavaretva athakho bhagava ayasmantam anandam amantesi. Amantesiti alapi abhasi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page227.

Sambodhesi. Kinti. Acinnam kho panetantievamadim. Acinnanti caritam vattamanudhammata. Tam kho panetam acinnam duvidham hoti buddhacinnam savakacinnanti. Katamam buddhacinnam. Idantava ekam yehi nimantita vassam vasanti na te anapaloketva anapucchitva janapadacarikam pakkamanti. Savaka pana apaloketva va anapaloketva va yathasukham pakkamanti. Aparampi buddhacinnam vutthavassa pavaretva janasangahatthaya janapadacarikam pakkamantiyeva. Janapadacarikam caranta ca mahamandalam majjhimamandalam antimamandalanti imesam tinnam mandalanam annatarasmim mandale caranti. Tattha mahamandalam navayojanasatikam. Majjhimamandalam chayojanasatikam. Antimamandalam tiyojanasatikam. Yada mahamandale carikam caritukama honti mahapavaranaya pavaretva patipadadivase mahabhikkhusanghaparivara nikkhamitva gamanigamadisu mahajanam amisapatiggahena anuggahanta dhammadanena cassa vivattupanissitam kusalam vaddhenta navahi masehi janapadacarikam pariyosapenti. Sace pana antovasse bhikkhunam samathavipassana taruna honti mahapavaranaya appavaretva pavaranasangaham datva kattikapunnamaya pavaretva migasirassa pathamadivase mahabhikkhusanghaparivara nikkhamitva vuttanayeneva majjhimamandale atthahi masehi carikam pariyosapenti. Sace pana nesam vutthavassanam aparipakkindriya veneyyasatta honti. Tesam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page228.

Indriyaparipakam agamenta migasiramasampi tattheva vasitva pussamasassa pathamadivase mahabhikkhusanghaparivara nikkhamitva vuttanayeneva antimamandale sattahi masehi carikam pariyosapenti. Tesu ca mandalesu yattha katthaci carantapi te te satte kilesehi viyojenta sotapattiphaladihi samyojenta veneyyavaseneva nanavannani pupphani ocinanta viya vicaranti. Aparampi buddhanam acinnam devasikam paccusasamaye santam sukham nibbanam arammanam katva phalasamapattisamapajjanam phalasamapattiya vutthahitva mahakarunasamapattiya samapajjanam tato dasasahassacakkavale bodhaneyyasattasamolokanam. Aparampi buddhanam acinnam agantukehi saddhim pathamataram patisantharakaranam atthuppattivasena dhammadesana otinne dose sikkhapadappannapananti. Idam buddhacinnam. Katamam savakacinnam. Buddhassa bhagavato kale dvikkhattum sannipato pure vassupanayikaya ca kammatthanagahanattham vutthavassananca adhigatagunarocanattham uparikammatthanagahanatthanca. Idam savakacinnam. Idha pana buddhacinnam dassento aha acinnam kho panetam ananda tathagatananti. Ayamati agacchayama. Apalokessamati carikancaranatthaya apucchissama. Evanti sampaticchanatthe nipato. Bhanteti garavadhivacanametam. Satthuno pativacanadanantipi vattati. Bhagavato paccassositi bhagavato vacanam patiassosi abhimukho hutva suni sampaticchi. Evanti imina vacanena patiggahesiti vuttam hoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page229.

Athakho bhagava nivasetvati idha pubbanhasamayanti va sayanhasamayanti va na vuttam. Evam santepi bhagava katabhattakicco majjhantikam vitinametva ayasmantam anandam pacchasamanam katava nagaradvarato patthaya nagaravithiyo suvannarasapinjarahi buddharamsihi samujjotayamano yena veranjassa brahmanassa nivesanam tenupasankami. Gharadvare thitamattameva cassa bhagavantam disva parijano arocesi. Brahmano satim patilabhitva samvegajato sahasa vutthaya maharaham asanam pannapetva bhagavantam paccuggamma ito bhagava upasankamatuti aha. Bhagava upasankamitva pannatte asane nisidi. Athakho veranjo brahmano bhagavantam upanisiditukamo attana thitappadesato yena bhagava tenupasankami. Ito param uttanatthameva. Yam pana brahmano aha apica yo deyyadhammo so na dinnoti tatrayamadhippayo maya nimantitanam vassam vutthanam tumhakam temasam divase divase pato yagukhajjakam majjhantike khadaniyam bhojaniyam sayanhakale anekavidhapanavikatigandhapupphadihi pujasakkaroti evamadiko yo deyyadhammo databbo assa so na dinnoti. Tanca kho no asantanti ettha pana lingavipallaso veditabbo. So ca kho deyyadhammo amhakam no asantoti ayam hettha attho. Athava yamyam mayam tumhakam dadeyyama tanca kho no asantanti evamettha attho veditabbo. Nopi adatukamyatati adatukamatapi no natthi yatha pahutavittupakarananam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page230.

Maccharinam. Tam kutettha labbha bahukicca gharavasati. Ttarayam yojana. Yasma bahukicca gharavasa tasma ettha santepi deyyadhamme datukamyataya ca tam kuto labbha kuto tam sakka laddhum yam mayam tumhakam deyyadhammam dadeyyamati gharavasam garahanto aha. So kira marena avattitabhavam na janati gharavasapalibodhena me satisammoso jatoti manni. Tasma evamaha. Apica tam kutettha labbhati imasmim temasabbhantare yamaham tumhakam dadeyyam tam kuto labbha bahukicca hi gharavasati evamettha yojana veditabba. Atha brahmano yannunaham yam me tihi masehi databbam siya tam sabbam ekadivaseneva dadeyyanti cintetva adhivasetu me bhavam gotamotiadimaha. Tattha svatanayati yam me tumhesu sakkare kate sve bhavissati punnanceva pitipamujjanca tadatthaya. Atha tathagato sace aham nadhivaseyyam ayam temasam kinci aladdha kupito manne tena me yaciyamano ekabhattampi na patigganhati natthi imasmim adhivasanakkhanti asabbannu ayanti evam brahmano ca veranjavasino ca garahitva bahum apunnam pasaveyyum tam tesam ma ahositi tesam anukampaya adhivasesi bhagava 1- tunhibhavena. Adhivasetva ca athakho bhagava veranjam brahmanam alam gharavasapalibodhacintayati sannapetva tam khananurupaya dhammiya kathaya ditthadhammikasamparayikam attham @Footnote: 1. tathagatoti padam bhagavati padassa visesananti yojana.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page231.

Sandassetva kusale dhamme samadapetva ganhapetva tattha ca nam samuttejetva saussaham katva taya saussahataya annehi ca vijjamanagunehi sampahamsetva dhammaratanavassam vassitva utthayasana pakkami. Pakkante ca pana bhagavati veranjo brahmano puttadaram amantesi mayam bhane bhagavantam temasam nimantetva ekadivasam ekabhattampi nadamha handa dani tatha danam patiyadetha yatha temasikopi deyyadhammo sve ekadivaseneva datum sakka hotiti. Tato panitadanam patiyadapetva yam divasam bhagava nimantito tassa 1- rattiya accayena asanatthanam alankarapetva maharahani asanani pannapetva gandhadhupavasakusumavicitram mahapujam sajjitva bhagavato kalam arocapesi. Tena vuttam athakho veranjo brahmano tassa rattiya accayena .pe. Nitthitam bhattanti. {23} Bhagava bhikkhusanghaparivuto tattha agamasi. Tena vuttam athakho bhagava .pe. Nisidi saddhim bhikkhusanghanti. Athakho veranjo brahmano buddhappamukham bhikkhusanghanti buddhappamukhanti buddhaparinayakam. Buddham sanghattheram katva nisinnanti vuttam hoti. Panitenati uttamena. Sahatthati sahatthena. Santappetvati sutthu tappetva paripunnam suhitam yavadattham katva. Sampavaretvati sutthu pavaretva alam alanti hatthasannaya ca mukhasannaya ca vacibhedena ca patikkhipapetva. Bhuttavinti bhuttavantam. @Footnote: 1. tassa iti bhaveyya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page232.

Onitapattapaninti pattato onitapanim apanitahatthanti vuttam hoti. Ticivarena acchadesiti ticivaram bhagavato adasi. Idam pana voharavacanamattam hoti ticivarena acchadesiti. Tasmim ca ticivare ekameko satako sahassam agghati. Iti brahmano bhagavato tisahassagghanakam ticivaramadasi uttamam kasiyavatthasadisam. Ekamekanca bhikkhum ekamekena dussayugenati ekamekena dussayugalena. Tatra ekasatako panca satani agghati. Evam pancannam bhikkhusatanam pancasatasahassagghanakani dussani adasi. Brahmano ettakampi datva atuttho puna sattatthasahassagghanake aneke rattakambale ca pattunnapatapate 1- ca phaletva phaletva ayogaamsavaddhakakayabandhana- parissavanadinam atthaya adasi. Satapakasahassapakananaca bhesajjatelanam tumbani puretva ekamekassa bhikkhuno abbhanjanatthaya sahassagghanakam telamadasi. Kim bahuna catuppaccayesu. Na koci parikkharo samanaparibhogo adinno nama ahosi. Paliyam pana civaramattameva vuttam. Evam mahayagam yajitva saputtadaram vanditva nisinnam athakho bhagava veranjam brahmanam temasam maravattanena dhammassavanamatarasaparibhogaparihinam ekadivaseneva dhammamatavassam vassitva paripunnasankappam kurumano dhammiya kathaya sandassetva .pe. Utthayasana pakkami. Brahmanopi saputtadaro bhagavantanca bhikkhusanghanca vanditva punapi bhante amhakam anuggaham kareyyathati @Footnote: 1. pattunnapattapate.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page233.

Evamadini vadanto anuvajitva assuni pavattayamano nivatti. Athakho bhagava veranjayam yathabhirantam viharitvati yathaajjhasayam yatharucitam vasam vasitva veranjaya nikkhamitva mahamandalacarika- caranakale gantabbam buddhavithim pahaya dubbhikkhadosena kilantam bhikkhusangham ujuna maggena gahetva gantukamo soreyyadini anupagamma payagapatitthanam gantva tattha gangam nadim uttaritva yena baranasi tadavasari. Tena avasariti tadavasari. Tatrapi yathaajjhasayam viharitva vesalim agamasi. Tena vuttam anupagamma soreyyam .pe. Vesaliyam viharati mahavane kutagarasalayanti. Samantapasadikaya vinayasamvannanaya veranjakandavannana nitthita. Tatridam samantapasadikaya samantapasadikattasmim acariyaparamparato nidanavatthuppabhedadipanato parasamayavivajjanato sakasamayavisuddhito ceva byanjanaparisodhanato padatthato paliyojanakkamato sikkhapadavinicchayato vibhanganayabhedadassanato sampassatam na dissati kinci apasadikam yato ettha vinnunamayam tasma samantapasadikatveva samvannana pavatta vinayassa veneyyadamanakusalena vuttassa lokanathena lokamanukampamanenati. ---------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 1 page 206-233. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_rm.php?B=1&A=4324&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=1&A=4324&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=1&i=1              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=1&A=1              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=1&A=1              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=1&A=1              Contents of The Tipitaka Volume 1 http://84000.org/tipitaka/read/?index_1

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]