ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 1 : PALI ROMAN Vinaya.A. (samanta.1)

page141.

Anacchariyam va etam yvaham ajja sabbannutappatto evarupam nipaccakararaham puggalam na passami. Apica kho yadapaham sampatijatova uttarenabhimukho sattapadavitiharena gantva sakalam dasasahassalokadhatum olokesim tadapi etasmim sadevakadibhede loke tam puggalam na passami yamaham abhivadeyyam va paccuttheyyam va asanena va nimanteyyam. Athakho mam solasakappasahassayuko khinasavamahabrahmapi anjalim paggahetva tvam loke mahapuriso tvam sadevakassa lokassa aggo ca jettho ca settho ca natthi taya uttaritaroti sanjatasomanasso patimanesi. Tadapicaham attana uttaritaram apassanto asabhim vacam niccharesim aggohamasmi lokassa jetthohamasmi lokassa setthohamasmi lokassati. Evam sampatijatassapi mayham abhivadanadiraho puggalo natthi. Svaham idani sabbannutappatto kam abhivadeyyam va .pe. Asanena va nimanteyyam tasma tvam brahmana ma tathagata evarupam nipaccakaram patthayittha yam hi brahmana tathagato abhivadeyya va .pe. Asanena va nimanteyya muddhapi tassa puggalassa rattipariyosane paripakasithilabandhanam vanta pamuttam talaphalamiva givato pacchijjitva sahasava bhumiyam vipateyya. {3} Evam vuttepi brahmano duppannataya tathagatassa lokajetthakabhavam asallakkhento kevalam tam vacanam asahamano aha arasarupo bhavam gotamoti. Ayam kirassa adhippayo yam loke

--------------------------------------------------------------------------------------------- page142.

Abhivadanapaccutthananjalikammasamicikammam samaggirasoti vuccati tam bhoto gotamassa natthi tasma arasarupo bhavam gotamo arasajatiko arasasabhavoti. Athassa bhagava cittamudubhavajananattham ujuvipaccanikabhavam pariharanto annatha tassa vacanassattham attani sandassento atthi khvesa brahmana pariyayotiadimaha. Tattha pariyayoti karanam. Ayam hi pariyayasaddo desanavarakaranesu vattati. Madhupindikapariyayotveva nam dharehitiadisu hi esa desanayam vattati. Kassa nukho ananda ajja pariyayo bhikkhuniyo ovadituntiadisu vare. Sadhu bhante bhagava annam pariyayam acikkhatu yathayam bhikkhusangho annaya santhaheyyatiadisu karane. Svayam idha karane vattati. Tasma ettha evamattho datthabbo atthi kho brahmana etam karanam yena karanena mam arasarupo bhavam gotamoti vadamano puggalo samma vadeyya avitathavaditi sankham gaccheyya. Katamo pana soti. Ye te brahmana ruparasa .pe. Photthabbarasa te tathagatassa pahinati. Kim vuttam hoti. Ye te jativasena va uppattivasena va setthasammatanampi puthujjananam ruparammanadini assadentanam abhinandantanam rajjantanam uppajjanti kamasukhassadasankhata ruparasa saddarasa gandharasa rasarasa photthabbarasa ye imam lokam givayam bandhitva viya avinchanti vattharammanadisamaggiyanca sati uppannatta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page143.

Samaggirasati vuccanti te sabbepi tathagatassa pahina. Mayham pahinati vattabbepi mamamkarena attanam anukkhipanto dhammam deseti. Desanavilaso va esa bhagavato. Tattha pahinati cittasantanato vigata jahita va. Etasmim panatthe karane samivacanam datthabbam. Ariyamaggasatthena ucchinnam tanhavijjamayam mulametesanti ucchinnamula. Talavatthu viya nesam vatthu katanti talavatthukata. Yatha hi talarukkham samulam uddharitva tassa vatthumatte tasmim padese kate na puna tassa talassa uppatti pannayati evam ariyamaggasatthena samule rupadirase uddharitva tesam pubbe uppannapubbabhavena vatthumatte cittasantane kate sabbepi te talavatthukatati vuccanti. Avirulhidhammata va matthakacchinnatalo viya katati talavatthukata. Yasma pana evam talavatthukata anabhavam kata honti yatha nesam pacchabhavo na hoti tatha kata honti tasma aha anabhavam katati. Ayam hettha padacchedo anuabhavam kata anabhavam katati. Anabhavam gatatipi patho. Tassa anuabhavam gatati attho. Tattha padacchedo anuabhavam gata anabhavam gatati yatha anuacchariya anacchariyati. Ayatim anuppadadhammati anagate anuppajjanakasabhava. Ye hi abhavam gata te katham uppajjissanti. Tenaha anabhavam gata ayatim anuppadadhammati. Ayam kho brahmana pariyayoti idam kho brahmana karanam yena mam samma vadamano vadeyya arasarupo samano gotamoti. No ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page144.

Kho yam tvam sandhaya vadesiti yanca kho mam sandhaya tvam vadesi so pariyayo na hoti. Kasma pana bhagava evamaha nanu evam vutte yo brahmanena vutto samaggiraso tassattani vijjamanata anunnata hotiti. Vuccate. Na hoti. Yo hi tam samaggirasam katum bhabbo hutva na karoti so tadabhavena arasarupoti vattabbo bhaveyya. Bhagava pana abhabbova tam katum tenassa karane abhabbatam pakasento aha no ca kho yam tvam sandhaya vadesiti yam pariyayam sandhaya tvam mam arasarupoti vadasi so amhesu neva vattabboti. {4} Evam brahmano attana adhippetam arasarupatam aropetum asakkonto athaparam nibbhogo bhavantiadimaha. Sabbapariyayesu cettha vuttanayeneva yojanakkamam viditva sandhaya bhasitamattham evam veditabbam. Brahmano tameva vayovuddhanam abhivadanakammadim loke samaggiparibhogoti mannamano tadabhavena bhagavantam nibbhogoti aha. Bhagava yvayam rupadisu sattanam chandaragaparibhogo tadabhavam attani sampassamano aparam pariyayam anujanati. {5} Puna brahmano yam loke vayovuddhanam abhivadanadikulasamudacarakammam lokiya karonti tassa akiriyam sampassamano bhagavantam akiriyavadoti aha. Bhagava pana yasma kayaduccaritadinam akiriyam vadati tasma tam akiriyavadam attani sampassamano aparam pariyayam anujanati. Tattha ca kayaduccaritanti panatipataadinnadanamicchacaracetana veditabba.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page145.

Vaciduccaritanti musavadapisunavacapharusavacasamphappalapacetana veditabba. Manoduccaritanti abhijjhabyapadamicchaditthiyo veditabba. Thapetva te dhamme avasesa akusala dhamma anekavihita papaka akusala dhammati veditabba. {6} Puna brahmano tameva abhivadanadikammam bhagavati apassanto imam agamma ayam lokatanti lokappaveni ucchijjatiti mannamano bhagavantam ucchedavadoti aha. Bhagava pana yasma attha lobhasahagatacittuppadesu pancakamagunikaragassa dvisu akusalacittesu uppajjamanakadosassa ca anagamimaggena ucchedam vadati sabbakusalasambhavassa pana niravasesassa mohassa arahattamaggena ucchedam vadati thapetva te tayo avasesanam papakanam akusalanam dhammanam yathanurupam catuhi maggehi ucchedam vadati tasma tam ucchedavadam attani sampassamano aparam pariyayam anujanati. {7} Puna brahmano jigucchati manne samano gotamo idam vayovuddhanam abhivadanadikulasamudacarakammantena na tam karotiti mannamano bhagavantam jegucchiti aha. Bhagava pana yasma jigucchati kayaduccaritadihi. Kim vuttam hoti. Yanca tividham kayaduccaritam yanca catubbidham vaciduccaritam yanca tividham manoduccaritam ya ca thapetva tani duccaritani avasesanam lamakatthena papakanam akosallasambhutatthena akusalanam dhammanam samapatti samapajjana samangibhavo tam sabbampi gutham viya mandanakajatiyo puriso jigucchati hiriyati. Tasma tam jegucchitam attani sampassamano aparam pariyayam anujanati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page146.

Tattha kayaduccaritenati upayogatthe karanavacanam datthabbam. {8} Puna brahmano tameva abhivadanadikammam bhagavati apassanto ayam imam lokajetthakakammam vineti vinaseti athava yasma etam samicikammam na karoti tasma ayam vinetabbo nigganhitabboti mannamano bhagavantam venayikoti aha. Tatrayam padattho. Vinayatiti vinayo vinasetiti vuttam hoti. Vinayoeva venayiko. Vinayam va arahatiti venayiko. Niggaham arahatiti vuttam hoti. Bhagava pana yasma ragadinam vinayaya vupasamaya dhammam deseti tasma venayiko hoti. Ayameva ettha padattho. Vinayaya dhammam desetiti venayiko. Vicitra hi taddhitavutti. Svayantam venayikabhavam attani sampassamano aparam pariyayam anujanati. {9} Puna brahmano yasma abhivadanadini samicikammani karonta vayovuddhe tosenti hasenti akaronta pana tapenti vihesenti domanassam nesam uppadenti bhagava ca tani na karoti tasma ayam vayovuddhe tappatiti mannamano sappurisacaravirahitatta va kapanapuriso ayanti mannamano bhagavantam tapassiti aha. Tatrayam padattho. Tapatiti tapo roseti vihesetiti vuttam hoti. Samicikammakaranassetam namam. Tapo assa atthiti tapassi. Dutiye atthavikappe byanjanani avicaretva loke kapanapuriso tapassiti vuccati. Bhagava pana ye akusala dhamma lokam tapanato tapaniyati vuccanti tesam pahinatta yasma tapassiti sankham gato tasma tam tapassitam attani sampassamano aparam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page147.

Pariyayam anujanati. Tatrayam padattho. Tapantiti tapa. Akusalanam dhammanametam adhivacanam. Vuttampi hetam idha tappati pecca tappatiti gathayam. Te tape assi nirassi pahasi viddhamsesiti tapassi. {10} Puna brahmano tam abhivadanadikammam devalokagabbhasampattiya devalokapatisandhipatilabhaya samvattatiti mannamano bhagavati cassa abhavam disva bhagavantam apagabbhoti aha. Kodhavasena va bhagavato matu kucchismim patisandhiggahane dosam dassentopi evamaha. Tatrayam padattho. Gabbhato apagatoti apagabbho. Abhabbo devalokupapattim papunitunti adhippayo. Hino va gabbho assati apagabbho. Devalokagabbhaparibahiratta ayatim hinagabbhapatilabhabhagiti hino vassa matu kucchismim gabbhavaso ahositi adhippayo. Bhagavato pana yasma ayatim gabbhaseyya apagata tasma so tam apagabbhatam attani sampassamano aparam pariyayam anujanati. Tatra ca yassa kho brahmana ayatim gabbhaseyya punabbhavabhinibbatti pahinati etesam padanam evamattho datthabbo. Brahmana yassa puggalassa anagate gabbhaseyya punabbhave ca abhinibbatti anuttarena maggena vihatakaranatta pahina. Gabbhaseyyagahanena cettha jalabujayoni gahita. Punabbhavabhinibbattiggahanena itara tissopi. Apica gabbhassa seyya gabbhaseyya punabbhavoeva abhinibbatti punabbhavabhinibbattiti evamettha attho datthabbo. Yatha ca vinnanatthititi vuttepi na vinnanato anna thiti atthi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page148.

Evamidhapi na gabbhato anna seyya veditabba. Abhinibbatti ca nama yasma punabbhavabhutapi apunabbhavabhutapi atthi idha ca punabbhavabhuta adhippeta tasma vuttam punabbhavoeva abhinibbatti punabbhavabhinibbattiti. {11} Evam agatakalato patthaya arasarupatadihi atthahi akkosavatthuhi akkosantampi brahmanam bhagava dhammissaro dhammaraja dhammasami tathagato anukampaya sitaleneva cakkhuna olokento yam dhammadhatum pativijjhitva desanavilasappatto hoti tassa dhammadhatuya supatividdhatta vigatabalahake antalikkhe samabbhuggato punnacando viya saradakale suriyo viya ca brahmanassa hadayandhakaram vidhamanto taniyeva akkosavatthuni tena tena pariyayena annatha dassetva punapi attano karunavippharam atthahi lokadhammehi akampiyabhavena patiladdham tadigunalakkhanam pathavisamacittatam akuppadhammatanca pakasento ayam brahmano kevalam palitasirakhandadantavalitatacatadihi attano vuddhabhavam sanjanati no ca kho janati attanam jatiya anugatam jaraya anusatam byadhina abhibhutam maranena abbhahatam vattakhanubhutam ajja maritva puna sveva uttanasayanadarakabhavagamaniyam mahantena kho pana ussahena mama santikam agato tadassa agamanam satthakam hotuti cintetva imasmim loke attano apatisamam purejatabhavam dassento seyyathapi brahmanatiadina nayena brahmanassa dhammadesanam vaddhesi. Tattha seyyathati opammatthe nipato.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page149.

Piti sambhavanatthe. Ubhayenapi yatha nama brahmanati dasseti. Kukkutiya andani attha va dasa va dvadasa vati ettha pana kincapi kukkutiya vuttappakarato unadhikanipi andani honti athakho vacanasilitthataya evam vuttanti veditabbam. Evam hi loke silitthavacanam hoti. Tanissuti tani assu. Bhaveyyunti vuttam hoti. Kukkutiya samma adhisayitaniti taya janettiya kukkutiya pakkhe pasaretva tesam upari sayantiya samma adhisayitani. Samma pariseditaniti kalena kalam utum ganhapentiya sutthu samantato seditani. Usmikataniti vuttam hoti. Samma paribhavitaniti kalena kalam sutthu samantato bhavitani. Kukkutigandham gahapitaniti vuttam hoti. Idani yasma taya kukkutiya evam tihi pakarehi tani andani paripaliyamanani na putini honti yopi nesam allasineho so pariyadanam gacchati kapalam tanukam hoti padanakhasikha ca mukhatundakanca kharam hoti kukkutapotaka parinamam gacchanti kapalassa tanutta bahiddha aloko anto pannayati atha te kukkutapotaka ciramvata mayam sankutitahatthapada sambadhe sayimha ayanca bahi aloko dissati ettha dani no sukhaviharo bhavissatiti nikkhamitukama hutva kapalam padena paharanti givam pasarenti. Tato tam kapalam dvedha bhijjati. Kukkutapotaka pakkhe vidhunanta tamkhananurupam viravanta nikkhamanti. Evam nikkhamantananca nesam yo pathamataram nikkhamati so jetthoti vuccati tasma bhagava taya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page150.

Upamaya attano jetthabhavam sadhetukamo brahmanam pucchati yo nukho tesam kukkutacchapakanam .pe. Kinti svassa vacaniyoti. Tattha kukkutacchapakananti kukkutapotakanam. Kinti svassa vacaniyoti so kinti vacaniyo assa kim vattabbo bhaveyya jettho va kanittho vati. Sesam uttanatthameva. Tato brahmano aha jetthotissa bho gotama vacaniyoti bho gotama so jettho iti assa vacaniyoti. Kasma iti ce. So hi nesam jetthoti yasma so nesam vuddhataroti attho. Athassa bhagava opammam patipadento aha evameva kho brahmana yatha so kukkutacchapako evam ahampi avijjagataya pajayati. Avijjagatayati avijja vuccati annanam tattha gataya. Pajayati sattadhivacanametam. Tasma ettha avijjandakosassa anto pavitthesu sattesuti evam attho datthabbo. Andabhutayati ande bhutaya jataya sanjataya. Yatha hi ande nibbatta ekacce satta andabhutati vuccanti evamayam sabbapi paja avijjandakose nibbattatta andabhutati vuccati. Pariyonaddhayati tena avijjandakosena samantato onaddhaya baddhaya vethitaya. Avijjandakosampadaletvati tam avijjamayam andakosam bhinditva. Ekova loketi sakalepi lokasannivase ahameva eko adutiyo. Anuttaram sammasambodhim abhisambuddhoti anuttaranti uttaravirahitam sabbasettham. Sammasambodhinti samma samanca bodhim. Athava

--------------------------------------------------------------------------------------------- page151.

Pasattham sundaranca bodhim. Bodhiti rukkhopi maggopi sabbannutannanampi nibbanampi vuccati. Bodhirukkhamule pathamabhisambuddhoti ca antara ca bodhim antara ca gayanti ca agatatthanesu hi rukkho bodhiti vuccati. Sattattimsabodhipakkhiyanam dhammanam catusu maggesu nananti agatatthane maggo. Pappoti bodhim varabhurimedhasoti agatatthane sabbannutannanam. Patvana bodhim amatam asankhatanti agatatthane nibbanam. Idha pana bhagavato arahattamaggannanam adhippetam. Sabbannutannanantipi vadanti. Annesam arahattamaggo anuttaro bodhi hoti na hotiti. Na hoti. Kasma. Asabbagunadayakatta. Tesam hi kassaci arahattamaggo arahattaphalameva deti. Kassaci tisso vijja. Kassaci cha abhinna . Kassaci catasso patisambhida. Kassaci savakaparaminanam. Paccekabuddhanampi paccekabodhinnanameva deti. Buddhanam pana arahattamaggo sabbagunasampattim deti abhiseko viya ranno sabbalokissariyabhavam. Tasma annassa kassacipi anuttaro bodhi na hotiti. Abhisambuddhoti abbhannasim pativijjhim pattomhi adhigatomhiti vuttam hoti. Idani yadetam bhagavata evameva kho aham brahmanatiadina nayena vuttam opammasampatipadanam tam evam atthena samsandetva veditabbam. Yatha hi tassa kukkutiya attano andesu adhisayitaditividhakiriyakaranam evam bodhipallanke nisinnassa bodhisattabhutassa bhagavato attano cittasantane aniccam dukkhamanattati tividhanupassanakaranam. Kukkutiya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page152.

Tividhakiriyasampadanena andanam aputibhavo viya bodhisattabhutassa bhagavato tividhanupassanasampadanena vipassanananassa aparihani. Kukkutiya tividhakiriyakaranena andanam allasinehapariyadanam viya bodhisattabhutassa bhagavato tividhanupassanasampadanena bhavattayanugata- nikantisinehapariyadanam. Kukkutiya tividhakiriyakaranena andakapalanam tanubhavo viya bodhisattabhutassa bhagavato tividhanupassanasampadanena avijjandakosassa tanubhavo. Kukkutiya tividhakiriyakaranena kukkutacchapakassa padanakhatundakanam thaddhakharabhavo viya bodhisattabhutassa bhagavato tividhanupassanasampadanena vipassanananassa tikkhakharavippasannasurabhavo. Kukkutiya tividhakiriyakaranena kukkutacchapakassa parinamakalo viya bodhisattabhutassa bhagavato tividhanupassanasampadanena vipassanananassa parinamakalo vaddhitakalo gabbhagahanakalo veditabbo. Tato kukkutiya tividhakiriyakaranena kukkutacchapakassa padanakhasikhaya va mukhatundakena va andakosampadaletva pakkhe papphotetva sotthina abhinibbidakalo 1- viya tassa bhagavato tividhanupassanasampadanena vipassanananam gabbham ganhapetva anupubbadhigatena arahattamaggena avijjandakosampadaletva abhinnapakkhe papphotetva sotthina sakalabuddhagunasacchikatakalo veditabbo. Svaham brahmana jettho settho lokassati so aham brahmana yatha tesam kukkutapotakanam pathamataram andakosampadaletva abhinibbatto kukkutapotako jettho hoti evam avijjagataya pajaya tam @Footnote: 1. abhinibbidha...itipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page153.

Avijjandakosampadaletva pathamataram ariyaya jatiya jatatta jettho vuddhatamoti sankham gato sabbagunehi pana apatisamatta setthoti. Evam bhagava attano anuttaram jetthasetthabhavam brahmanassa pakasetva idani yaya patipadaya tam adhigato tam patipadam pubbabhagato pabhuti dassetum araddham kho pana me brahmanatiadimaha. Imam va bhagavato anuttaram jetthasetthabhavam sutva brahmanassa cittamevam uppannam kaya nukho patipadaya imam pattoti tassa cittamannaya imayaham patipadaya imam anuttaram jetthasetthabhavam pattoti dassento evamaha. Tattha araddham kho pana me brahmana viriyam ahositi brahmana na maya ayam anuttaro jetthasetthabhavo kusitena mutthassatina saraddhakayena vikkhittacittena adhigato apica kho tadadhigamaya araddham kho pana me viriyam ahosi bodhimande nisinnena maya caturangasamannagatam viriyam araddham ahosi. Paggahitam asithilappavattitanti vuttam hoti. Araddhattayeva ca me tam asallinam ahosi. Na kevalanca viriyameva satipi me arammanabhimukhibhavena upatthita ahosi upatthitattayeva ca appamuttha. Passaddho kayoti kayacittappassaddhivasena kayopi me passaddho ahosi. Tattha yasma namakaye passaddhe rupakayopi passaddhoeva hoti tasma namakayo rupakayoti avisesetvava passaddho kayoti vuttam. Asaraddhoti so ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page154.

Kho passaddhattayeva asaraddho. Vigatadarathoti vuttam hoti. Samahitam cittam ekagganti cittampi me samma ahitam sutthu thapitam appitam viya ahosi samahitattaeva ca ekaggam acalam nipphandananti. Ettavata jhanassa pubbabhagapatipada kathita hoti. Idani imaya patipadaya adhigatam pathamajjhanam adim katva vijjattayapariyosanam visesam dassento sokho ahantiadimaha. Tattha vivicceva kamehi vivicca akusalehi dhammehitiadinam kincapi tattha katame kama chando kamo rago kamo chandarago kamo sankappo kamo rago kamo sankapparago kamo ime vuccanti kama tattha katame akusala dhamma kamacchando .pe. Vicikiccha ime vuccanti akusala dhamma iti imehi ca kamehi imehi ca akusalehi dhammehi vivitto hoti pavivitto tena vuccati vivicceva kamehi vivicca akusalehi dhammehitiadina nayena vibhangeyeva attho vutto tathapi atthakathanayam vina na sutthu pakato hoti atthakathanayeneva nam pakasayissami. Seyyathidam. Vivicceva kamehiti kamehi viviccitva vina hutva apasakkitva. Yo panayamettha evakaro so niyamatthoti veditabbo. Yasma ca niyamattho tasma tasmim pathamajjhanam upasampajja viharanasamaye avijjamananampi kamanam tassa pathamajjhanassa patipakkhabhavam kamapariccageneva cassa adhigamam dipeti. Katham. Vivicceva kamehiti evam hi niyame kariyamane

--------------------------------------------------------------------------------------------- page155.

Idam pannayati nunimassa jhanassa kama patipakkhabhuta yesu sati idam nappavattati andhakare sati padipo viya tesam pariccageneva cassa adhigamo hoti orimatirapariccagena parimatirasseva tasma niyamam karotiti. Tattha siya kasma panesa pubbapadeyeva vutto na uttarapade kim akusalehi dhammehi aviviccapi jhanam upasampajja vihareyyati. Na kho panetam evam datthabbam. Tannissaranato hi pubbapade esa vutto. Kamadhatusamatikkamanato hi kamaragapatipakkhato ca idam jhanam kamanameva nissaranam. Yathaha. Kamanametam nissaranam yadidam nekkhammanti. Uttarapadepi panesa yatha idheva bhikkhave pathamo samano idha dutiyo samanoti ettha evakaro anetva vuccati evam vattabbo. Na hi sakka ito annehipi nivaranasankhatehi akusaladhammehi avivicca jhanam upasampajja viharitum tasma vivicceva kamehi vivicceva akusalehi dhammehiti evam padadvayepi esa datthabbo. Padadvayepi ca kincapi viviccati imina sadharanavacanena tadangavivekadayo kayavivekadayo ca sabbepi viveka sangaham gacchanti tathapi kayaviveko cittaviveko vikkhambhanavivekoti tayoeva idha datthabba. Kamehiti imina pana padena ye ca niddese katame vatthukama manapiya rupatiadina nayena vatthukama vutta ye ca tattheva vibhange ca chando kamotiadina nayena kilesakama vutta te sabbepi sangahita icceva datthabba. Evam hi sati vivicceva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page156.

Kamehiti vatthukamehipi viviccevati attho yujjati. Tena kayaviveko vutto hoti. Vivicca akusalehi dhammehiti kilesakamehi sabbakusalehi va viviccati attho yujjati. Tena cittaviveko vutto hoti. Purimena cettha vatthukamehi vivekavacanatoyeva kamasukhapariccago dutiyena kilesakamehi vivekavacanato nekkhammasukhapariggaho vibhavito hoti. Evam vatthukamakilesakamavivekavacanatoyeva ca etesam pathamena sankilesavatthuppahanam dutiyena sankilesappahanam pathamena lolabhavassa hetupariccago dutiyena balabhavassa pathamena ca payogasuddhi dutiyena asayaposanam vibhavitam hotiti vinnatabbam. Esa tava nayo kamehiti ettha vuttakamesu vatthukamapakkhe. Kilesakamapakkhe pana chandoti ca ragoti ca evamadihi anekabhedo kamacchandoyeva kamoti adhippeto. So ca akusalapariyapannopi samano tattha katamo kamacchando kamotiadina nayena vibhange jhanapatipakkhato visum vutto. Kilesakamatta va purimapade vutto. Akusalapariyapannatta dutiyapade. Anekabhedato cassa kamatoti avatva kamehiti vuttam. Annesampi ca dhammanam akusalabhave vijjamane tattha katame akusala dhamma kamacchandotiadina nayena vibhange uparijhananganam paccanikapatipakkhabhavadassanato nivarananeva vuttani. Nivaranani hi jhanangapaccanikani. Tesam jhananganameva patipakkhani viddhamsakaniti vuttam hoti. Tatha hi samadhi kamacchandassa patipakkho piti byapadassa vitakko

--------------------------------------------------------------------------------------------- page157.

Thinamiddhassa sukham uddhaccakukkuccassa vicaro vicikicchayati petake vuttam. Evamettha vivicceva kamehiti imina kamacchandassa vikkhambhanaviveko vutto hoti. Vivicca akusalehi dhammehiti imina pancannampi nivarananam. Aggahitaggahanena pana pathamena kamacchandassa dutiyena sesanivarananam. Tatha pathamena tisu akusalamulesu pancakamagunabhedavisayassa lobhassa dutiyena aghatavatthubhedadivisayanam dosamohanam. Oghadisu va dhammesu pathamena kamoghakamayogakamasavakamupadanaabhijjhakayaganthakamaragasamyojananam dutiyena avasesaoghayogasavaupadanaganthasamyojananam. Pathamena ca tanhaya tamsampayuttakananca dutiyena avijjaya tamsampayuttakananca. Apica pathamena lobhasampayuttaatthacittuppadanam dutiyena sesanam catunnam akusalacittuppadanam vikkhambhanaviveko vutto hotiti veditabbo. Ayam tava vivicceva kamehi vivicca akusalehi dhammehiti ettha atthappakasana. Ettavata ca pathamassa jhanassa pahanangam dassetva idani sampayogangam dassento savitakkam savicarantiadimaha. Tattha vitakkanam vitakko ohananti 1- vuttam hoti. Svayam arammane cittassa abhiniropanalakkhano ahananapariyahananaraso. Tatha hi tena yogavacaro arammanam vitakkahatam vitakkapariyahatam karotiti vuccati. Arammane cittassa anayanapaccupatthano. Vicaranam vicaro anusancarananti vuttam hoti. Svayam @Footnote: 1. uhanantipi dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page158.

Arammananumajjanalakkhano tattha sahajatanuyojanaraso cittassa anuppabandhanapaccupatthano. Santepi ca nesam katthaci aviyoge olarikatthena pubbangamatthena ca ghandabhighatasaddo 1- viya cetaso pathamabhinipato vitakko sukhumatthena anuravo viya anuppabandho vicaro. Vippharava cettha vitakko paripphandabhavo cittassa akase uppatitukamassa pakkhino pakkhavikkhepo viya padumabhimukhapato viya ca gandhanubandhacetaso bhamarassa santavutti vicaro natiparipphandabhavo cittassa akase uppatitassa pakkhino pakkhappasaranam viya paribbhamanam viya ca padumabhimukhapatitassa bhamarassa padumassa uparibhage. So pana tesam viseso pathamadutiyajjhanesu pakato hoti. Iti imina ca vitakkena imina ca vicarena saha vattati rukkho viya pupphena ca phalena cati idam jhanam savitakkam savicaranti vuccati. Vibhange pana imina ca vitakkena imina ca vicarena upeto hoti samupetotiadina nayena puggaladhitthana desana kata. Attho pana tatrapi evameva datthabbo. Vivekajanti ettha vivitti viveko nivaranavigamoti attho. Vivittoti va viveko nivaranavivitto jhanasampayuttadhammarasiti attho. Tasma viveka tasmim va viveke jatanti vivekajam. Pitisukhanti ettha pinayatiti piti. Sa sampiyayanalakkhana kayacittapinanarasa pharanarasa va odagyapaccupatthana. Sukhanam sukham. Sutthu va khadati khanati ca kayacittabadhanti sukham. Tam satalakkhanam tamsampayuttanam upabruhanarasam anuggahapaccupatthanam. Satipi ca nesam katthaci aviyoge @Footnote: 1. ghantavighata...itipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page159.

Ittharammanapatilabhatutthi piti patiladdharasanubhavanam sukham. Yattha piti tattha sukham. Yattha sukham tattha na niyamato piti. Sankharakkhandhasangahita piti vedanakkhandhasangahitam sukham. Kantarakhinnassa vanantudakantadassanassavanesu viya piti vanacchayappavesanaudakaparibhogesu viya sukham. Tasmim tasmim samaye pakatabhavato cetam vuttanti veditabbam. Ayanca piti idanca sukham assa jhanassa asmim va jhane atthiti idam jhanam pitisukhanti vuccati. Athava piti ca sukhanca pitisukham dhammavinayadayo viya. Vivekajam pitisukhamassa jhanassa asmim va jhane atthiti evampi vivekajam pitisukham. Yatheva hi jhanam evam pitisukham cettha vivekajameva hoti. Tancassa atthiti tasma ekapadeneva vivekajapitisukhantipi vuttam yujjati. Vibhange pana idam sukham imaya pitiya sahagatantiadina nayenetam vuttam. Attho pana tatrapi evameva datthabbo. Pathamanti ganananupubbato pathamam. Idam pathamam samapajjatiti pathamam. Paccanikadhamme jhapetiti jhanam. Imina yogino jhayantitipi jhanam. Paccanikadhamme dahanti gocaram va cintentiti attho. Sayam va tam jhayati upanijjhayatiti jhanam. Teneva tam upanijjhayanalakkhananti vuccati. Tadetam arammanupanijjhanam lakkhanupanijjhananti duvidham hoti. Tattha arammanupanijjhananti saha upacarena atthasamapattiyo vuccanti. Kasma. Kasinarammanupanijjhayanato. Lakkhanupanijjhananti vipassanamaggaphalani vuccanti. Kasma. Lakkhanupanijjhayanato. Ettha hi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page160.

Vipassana aniccalakkhanadini upanijjhayati. Vipassanaya upanijjhayanakiccam pana maggena sijjhatiti maggo lakkhanupanijjhananti vuccati. Phalam pana nirodhassa tathalakkhanam upanijjhayatiti lakkhanupanijjhananti vuccati. Imasmim pana atthe arammanupanijjhanameva jhananti adhippetam. Etthaha katamam pana tam jhanam nama yam savitakkam savicaram .pe. Pitisukhanti evam apadesam arahatiti. Vuccate. Yatha sadhano saparijanotiadisu thapetva dhananca parijananca anno apadesaraho na hoti evam thapetva vitakkadidhamme annam apadesaraham natthi. Yatha pana saratha sapattika senati vuttesu senangesueva senasammati evamidha pancasu angesuyeva jhanasammati veditabba. Katamesu pancasu. Vitakko vicaro piti sukham cittekaggatati etesu. Etaneva hissa savitakkam savicarantiadina nayena angabhavena vuttani. Avuttatta ekaggata angam na hotiti ce. Tanca na. Kasma. Vuttatta eva. Sapi hi vibhange jhananti vitakko vicaro piti sukham cittassekaggatati evam vuttayeva tasma yatha savitakkam savicaranti evam sacittekaggatanti idha avuttepi imina vibhangavacanena cittekaggatapi angamevati veditabba. Yena hi adhippayena bhagavata uddeso kato soeva tena vibhangepi pakasitoti. Upasampajjati upagantva papunitvati vuttam hoti. Upasampadayitva va nipphadetvati vuttam hoti. Vibhange pana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page161.

Upasampajjati pathamassa jhanassa labho patilabho patti sampatti phusana sacchikiriya upasampadati vuttam. Tassapi evamevattho veditabbo. Vihasinti bodhimande nisajjasankhatena iriyapathaviharena itivuttappakarajjhanasamangi hutva attabhavassa iriyanam vuttim palanam yapanam yapanam caram viharam abhinipphadesinti attho. Vuttam hetam vibhange viharatiti iriyati vattati paleti yapeti yapeti carati viharati tena vuccati viharatiti. Kim pana katva bhagava imam jhanam upasampajja vihasiti. Kammatthanam bhavetva. Kataram. Anapanassatikammatthanam. Annena tadatthikena kim katabbanti. Annenapi etam va kammatthanam pathavikasinadinam va annataram bhavetabbam. Tesam bhavananayo visuddhimagge vuttanayeneva veditabbo. Idha pana vuccamane atibhariyam vinayanidanam hoti. Tasma paliya atthappakasanamattameva karomati. Pathamajjhanakatha nitthita. Vitakkavicaranam vupasamati vitakkassa ca vicarassa cati imesam dvinnam vupasama samatikkama. Dutiyajjhanakkhane apatubhavati vuttam hoti. Tattha kincapi dutiyajjhane sabbepi pathamajjhanadhamma na santi anneva hi pathamajjhane phassadayo anne idha olarikassa pana olarikassa angassa samatikkama pathamajjhanato paresam dutiyajjhanadinam adhigamo hotiti dipanattham vitakkavicaranam vupasamati evam vuttanti veditabbam. Ajjhattanti idha niyakajjhattam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page162.

Adhippetam. Vibhange pana ajjhattam paccattanti 1- ettakameva vuttam. Yasma pana niyakajjhattam adhippetam tasma attani jatam attano santane nibbattanti ayamettha attho. Sampasadananti sampasadanam vuccati saddha sampasadanayogato jhanampi sampasadanam nilavannayogato nilam vattham viya. Yasma va tam jhanam sampasadanasamannagatatta vitakkavicarakkhobhavupasamanena ceto sampasadayati tasmapi sampasadananti vuttam. Imasminca atthavikappe sampasadanam cetasoti evam padasambandho veditabbo. Purimasmim pana atthavikappe cetasoti etam ekodibhavena saddhim yojetabbam. Tatrayam atthayojana. Eko udetiti ekodi vitakkavicarehi anajjharulhatta aggo settho hutva udetiti attho. Setthopi hi loke ekoti vuccati. Vitakkavicaravirahito va eko asahayo hutva itipi vattati. Athava sampayuttadhamme udayatiti udi utthapetiti attho. Setthatthena eko ca so udi cati ekodi. Samadhissetam adhivacanam. Iti imam ekodim bhaveti vaddhayatiti idam dutiyajjhanam ekodibhavam. So panayam ekodi yasma cetaso na sattassa na jivassa tasma etam cetaso ekodibhavanti vuttam. Nanu cayam saddha pathamajjhanepi atthi ayanca ekodinamako samadhi atha kasma idameva sampasadanam cetaso ekodibhavancati vuttam. Vuccate. Adum hi pathamajjhanam vitakkavicarakkhobhena @Footnote: 1. abhi. vi. 35/348.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page163.

Vicitarangasamakulamiva jalam na suppasannam hoti tasma satiyapi saddhaya sampasadananti na vuttam. Na suppasannattayeva cettha samadhipi na sutthu pakato tasma ekodibhavantipi na vuttam. Imasmim pana jhane vitakkavicarapalibodhabhavena laddhokasa balavati saddha balavasaddhasahayapatilabheneva samadhipi pakato tasma idameva evam vuttanti veditabbam. Vibhange pana sampasadananti ya saddha saddahana okappana abhippasado. Cetaso ekodibhavanti ya cittassa thiti .pe. Samadhiti 1- ettakameva vuttam. Evam vuttena panetena saddhim ayam atthavannana yatha na virujjhati annadatthum samsandati ceva sameti ca evam veditabba. Avitakkam avicaranti bhavanaya pahinatta etasmim etassa va vitakko natthiti avitakkam. Iminava nayena avicaram. Vibhangepi vuttam iti ayanca vitakko ayanca vicaro santa honti samita vupasanta atthangata abbhatthangata appita byappita sosita visosita byantikata tena vuccati avitakkam avicaranti. Etthaha nanu ca vitakkavicaranam vupasamati iminapi ayam attho siddho atha kasma puna vuttam avitakkam avicaranti. Vuccate. Evameva siddhovayamattho na panetam tadatthadipakam. Nanu avocumha olarikassa pana olarikassa angassa samatikkama pathamajjhanato paresam dutiyajjhanadinam samadhigamo hotiti dipanattham vitakkavicaranam vupasamati evam vuttanti. Apica @Footnote: 1. abhi. vi. 35/348.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page164.

Vitakkavicaranam vupasama idam sampasadanam na kilesakalussiyassa vitakkavicaranam vupasama ca ekodibhavam na upacarajjhanamiva nivaranappahana pathamajjhanamiva ca angapatubhavati evam sampasadanaekodibhavanam hetuparidipakamidam vacanam. Tatha vitakkavicaranam vupasama idam avitakkam avicaram na tatiyacatutthajjhanani viya cakkhuvinnanadini viya ca abhavati evam avitakkaavicarabhavassa hetuparidipakanca na vitakkavicarabhavamattaparidipakam. Vitakkavicarabhavamattaparidipakameva pana avitakkam avicaranti idam vacanam tasma purimam vatvapi vattabbamevati. Samadhijanti pathamajjhanasamadhito va sampayuttasamadhito va jatanti attho. Tattha kincapi pathamampi sampayuttasamadhito jatam athakho ayameva samadhiti vattabbatam arahati vitakkavicarakkhobhavirahena ativiya acalatta suppasannatta ca tasma imassa vannabhananattham idameva samadhijanti vuttam. Pitisukhanti idam vuttanayameva. Dutiyanti ganananupubbato dutiyam. Idam dutiyam samapajjatitipi dutiyam. Jhananti ettha pana yatha pathamajjhanam vitakkadihi pancangikam hoti evamidam sampasadadihi caturangikanti veditabbam. Yathaha. Jhananti sampasado piti sukham cittassa ekaggatati 1-. Pariyayoyeva ceso. Sampasadanam pana thapetva nippariyayena tivangikamevetam hoti. Yathaha. Katamam tasmim samaye tivangikam jhanam hoti piti sukham cittassa ekaggatati 2-. @Footnote: 1. abhi. vi. 35/349. 2. abhi. vi. 35/355.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page165.

Sesam vuttanayamevati. Dutiyajjhanakatha nitthita. Pitiya ca viragati ettha vuttatthayeva piti. Viragoti tassa jigucchanam va samatikkamo va. Ubhinnamantara casaddo sampindanattho. So vupasamam va sampindeti vitakkavicaravupasamam va. Tattha yada vupasamameva sampindeti tada pitiya viraga ca kinci bhiyyo vupasama cati evam yojana veditabba. Imissa ca yojanaya virago jigucchanattho hoti tasma pitiya jigucchana ca vupasama cati ayamattho datthabbo. Yada pana vitakkavicaravupasamam sampindeti tada pitiya ca viraga kinci bhiyyo vitakkavicarananca vupasamati evam yojana veditabba. Imissa ca yojanaya virago samatikkamanattho hoti tasma pitiya ca samatikkama vitakkavicarananca vupasamati ayamattho datthabbo. Kamancete vitakkavicara dutiyajjhaneyeva vupasanta imassa pana jhanassa maggaparidipanattham vannabhananatthancetam vuttam. Vitakkavicarananca vupasamati hi vutte idam pannayati nuna vitakkavicaranam vupasamo maggo imassa jhanassati. Yatha ca tatiye ariyamagge appahinanampi sakkayaditthadinam pancannam orambhagiyanam sannojananam pahanati evam pahanam vuccamanam vannabhananam hoti tadadhigamaya ussukkanam ussahajananattham evameva idha avupasantanampi vitakkavicaranam vapasamo vuccamano vannabhananam hoti. Tenayamattho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page166.

Vutto pitiya ca samatikkama vitakkavicarananca vupasamati. Upekkhako ca vihasinti ettha upapattito ikkhatiti upekkha samam passati apakkhapatitava hutva passatiti attho. Taya visadaya vipulaya thamagataya samannagatatta tatiyajjhanasamangi upekkhakoti vuccati. Upekkha pana dasavidha hoti chalangupekkha brahmaviharupekkha bojjhangupekkha viriyupekkha sankharupekkha vedanupekkha vipassanupekkha tatramajjhattupekkha jhanupekkha parisuddhiupekkhati. Evamayam dasavidhapi tattha tattha agatanayato bhumipuggala- cittarammanakkhandhasangahaekakkhanakusalattikasankhepavasena ca papancasudaniya majjhimatthakathaya bhayabheravasuttavannanaya atthasaliniya va dhammasangahatthakathaya vuttanayena veditabba. Idha pana vuccamana vinayanidanam atibhariyam karotiti na vutta. Lakkhanadito pana idha adhippetupekkha majjhattalakkhana anabhogarasa abyaparapaccupatthana pitiviragapadatthanati. Etthaha nanu cayam atthato tatramajjhattupekkhava hoti sa ca pathamadutiyajjhanesupi atthi tasma tatrapi upekkhako ca vihasinti evamayam vattabba siya sa kasma na vuttati. Aparibyattakiccato. Aparibyattam hi tassa tattha kiccam vitakkadihi abhibhutatta. Idha panayam vitakkavicarapitihi anabhibhutatta ukkhittasira viya hutva paribyattakicca jata tasma vuttati. Nitthita upekkhako ca vihasinti etassa sabbaso attavannana. Idani sato ca sampajanoti ettha saratiti sato. Sampajanatiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page167.

Sampajano. Puggalena sati ca sampajannanca vuttam. Tattha saranalakkhana sati appamusanarasa arakkhapaccupatthana. Asammohalakkhanam sampajannam tiranarasam pavicayapaccupatthanam. Vittharato panetam majjhimatthakathayam satipatthanavannanayam vuttanayeneva veditabbam. Tattha kincapi idam satisampajannam purimajjhanesupi atthi. Mutthassatissa hi asampajanassa upacaramattampi na sampajjati pageva appana. Olarikatta pana tesam jhananam bhumiyam viya purisassa cittassa gati sukha hoti abyattam tattha satisampajannakiccam. Olarikangappahanena pana sukhumatta imassa jhanassa purisassa khuradharayam viya satisampajannakiccapariggahitayeva cittassa gati icchitabbati idheva vuttam. Kinci bhiyyo yathapi dhenupako vaccho dhenuto apanito arakkhiyamano punareva dhenum upagacchati evamidam tatiyajjhanasukham pitito apanitam satisampajannarakkhena arakkhiyamanam punareva pitim upagaccheyya pitisampayuttameva siya. Sukhe capi satta sarajjanti idanca atimadhuram sukham tato param sukhabhava satisampajannanubhavena panettha sukhe asarajjana hoti no annathati imampi atthavisesam dassetum idam idheva vuttanti veditabbam. Idani sukhanca kayena patisamvedesinti ettha kincapi tatiyajjhanasamangino sukhapatisamvedanabhogo natthi evam santepi yasma tassa namakayena sampayuttam sukham yam va tam namakayasampayuttam sukham tamsamutthanenassa yasma atipanitena rupena rupakayo phuttho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page168.

Yassa phutthatta jhana vutthitopi sukham patisamvedeyya tasma etamattham dassento sukhanca kayena patisamvedesinti aha. Idani yantam ariya acikkhanti upekkhako satima sukhavihariti ettha yamjhanahetu yamjhanakarana tamtatiyajjhanasamangipuggalam buddhadayo ariya acikkhanti desenti pannapenti patthapenti vivaranti vibhajanti uttanikaronti pakasenti pasamsantiti adhippayo. Kinti. Upekkhako satima sukhavihariti. Tam tatiyajjhanam upasampajja vihasinti evamettha yojana veditabba. Kasma pana tam te evam pasamsantiti. Pasamsarahato. Ayam hi yasma atimadhurasukhe sukhaparamippattepi tatiyajjhane upekkhako na tattha sukhabhisangena akaddhiyati yatha ca piti na uppajjati evam upatthitassatitaya satima yasma ca ariyakantam ariyajanasevitameva ca asankilittham sukham namakayena patisamvedeti tasma pasamsaraho. Iti pasamsarahato nam ariya te evam pasamsarahahetubhute gune pakasenta upekkhako satima sukhavihariti evam pasamsantiti veditabbam. Tatiyanti ganananupubbato tatiyam. Idam tatiyam samapajjatitipi tatiyam. Jhananti ettha yatha dutiyam sampasadadihi caturangikam evamidam upekkhadihi pancangikam. Yathaha. Jhananti upekkha sati sampajannam sukham cittassa ekaggatati. Pariyayoyeva ceso. Upekkhasatisampajannani pana thapetva nippariyayena duvangikamevetam hoti. Yathaha. Katamam tasmim samaye duvangikam jhanam hoti sukham cittassekaggatati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page169.

Sesam vuttanayamevati. Tatiyajjhanakatha nitthita. Sukhassa ca pahana dukkhassa ca pahanati kayikasukhassa ca kayikadukkhassa ca pahana. Pubbevati tanca kho pubbeva na catutthajjhanakkhane. Somanassadomanassanam atthangamati cetasikasukhassa cetasikadukkhassa cati imesampi dvinnam pubbeva atthangama pahana icceva vuttam hoti. Kada pana nesam pahanam hotiti. Catunnam jhananam upacarakkhane. Somanassam hi catutthassa jhanassa upacarakkhaneyeva pahiyati. Dukkhadomanassasukhani pathamadutiyatatiyanam upacarakkhanesu. Evametesam pahanakkamena avuttanam indriyavibhange pana indriyanam uddesakkameneva idhapi vuttanam sukhadukkhasomanassadomanassanam pahanam veditabbam. Yadi panetani tassa tassa jhanassa upacarakkhaneyeva pahiyanti atha kasma kattha cuppannam dukkhindriyam aparisesam nirujjhati idha bhikkhave bhikkhu vivicceva kamehi .pe. Pathamam jhanam upasampajja viharati etthuppannam dukkhindriyam aparisesam nirujjhati kattha cuppannam domanassindriyam sukhindriyam somanassindriyam aparisesam nirujjhati idha bhikkhave bhikkhu sukhassa ca pahana .pe. Catuttham jhanam upasampajja viharati etthuppannam somanassindriyam aparisesam nirujjhatiti 1- evam jhanesveva nirodho vuttoti. Atisayanirodhatta. Atisayanirodho hi nesam pathamajjhanadisu @Footnote: 1. sam. mahavara. 19/283.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page170.

Nirodho. Nirodhoyeva pana upacarakkhane natisayanirodhoti. Tatha hi nanavajjane pathamajjhanupacare niruddhassapi dukkhindriyassa damsamakasadisamphassena va visamasanupatapena va siya uppatti na tveva antoappanayam. Upacare va niruddhampetam na sutthu niruddham hoti patipakkhena avihatatta. Antoappanayam pana pitipharanena sabbo kayo sukhokkanto hoti. Sukhokkantakayassa ca sutthu niruddham hoti dukkhindriyam patipakkhena vihatatta. Nanavajjaneeva ca dutiyajjhanupacare pahinassa domanassindriyassa yasma etam vitakkavicarapaccayepi kayakilamathe cittupaghate ca sati uppajjati vitakkavicarabhave ca neva uppajjati yattha pana uppajjati tattha vitakkavicarabhave appahinaeva dutiyajjhanupacare vitakkavicarati tatthassa siya uppatti appahinapaccayatta na tveva dutiyajjhane pahinapaccayatta. Tatha tatiyajjhanupacare pahinassapi sukhindriyassa pitisamutthanappanitarupaphutthakayassa siya uppatti na tveva tatiyajjhane. Tatiyajjhane hi sukhassa paccayabhuta piti sabbaso niruddhati. Tatha catutthajjhanupacare pahinassapi somanassindriyassa pitiasannatta appanapattaya upekkhaya abhavena samma anatikkantatta ca siya uppatti na tveva catutthajhane. Tasma evanca etthuppannam dukkhindriyam aparisesam nirujjhatiti tattha tattha aparisesaggahanam katanti. Etthaha athevam tassa tassa jhanassupacare pahinapi eta vedana idha kasma samahariti. Sukhaggahanattham.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page171.

Ya hi ayam adukkhamasukhanti ettha adukkhamasukha vedana vutta sa sukhuma atiduvinneyya na sakka sukhena gahetum tasma yatha nama dutthassa yatha va tatha va upasankamitva gahetum asakkuneyyassa gonassa gahanattham gopo ekasmim vaje sabba gavo samaharati athekekam niharanto patipatiya agatam ayam so ganhatha nanti tampi gahayati evameva bhagava sukhaggahanattham sabba eta samahari. Evam hi samahata eta dassetva yam neva sukham na dukkham na somanassam na domanassam ayam adukkhamasukha vedanati sakka hoti esa gahayitum apica adukkhamasukhaya cetovimuttiya paccayadassanatthancapi eta vuttati veditabba. Sukhappahanadayo hi tassa paccaya. Yathaha. Cattaro kho avuso paccaya adukkhamasukhaya cetovimuttiya samapattiya idhavuso bhikkhu sukhassa ca pahana .pe. Catuttham jhanam upasampajja viharati ime kho avuso cattaro paccaya adukkhamasukhaya cetovimuttiya samapattiyati 1-. Yatha va annattha pahinapi sakkayaditthiadayo tatiyamaggassa vannabhananattham tattha pahinati vutta evam vannabhananatthampetassa jhanasseta idha vuttati veditabba. Paccayaghatena va ettha ragadosanam atidurabhavam dassetumpeta vuttati veditabba. Etasu hi sukham somanassassa paccayo somanassam ragassa dukkham domanassassa paccayo domanassam dosassa @Footnote: 1. Ma. Ma. 12/553.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page172.

Sukhadighatena ca sapaccaya ragadosa hatati atidure hontiti. Adukkhamasukhanti dukkhabhavena adukkham sukhabhavena asukham. Etenettha dukkhasukhapatipakkhabhutam tatiyavedanam dipeti. Na dukkhasukhabhavamattam. Tatiyavedana nama adukkhasukha upekkhatipi vuccati. Sa itthanitthaviparitanubhavanalakkhana majjhattarasa avibhutapaccupatthana sukhanirodhapadatthanati veditabba. Upekkhasatiparisuddhinti upekkhaya janitassatiparisuddhim. Imasmim hi jhane suparisuddha sati ya ca tassa satiya parisuddhi sa upekkhaya kata na annena tasma etam upekkhasatiparisuddhiti vuccati. Vibhangepi vuttam ayam sati imaya upekkhaya vivata hoti parisuddha pariyodata tena vuccati upekkhasatiparisuddhiti 1-. Yaya ca upekkhaya ettha satiya parisuddhi hoti sa atthato tatramajjhattatati veditabba. Na kevalam cettha taya satiyeva parisuddha apica kho sabbepi sampayuttadhamma. Satisisena pana desana vutta. Tattha kincapi ayam upekkha hetthapi tisu jhanesu vijjati yatha pana diva suriyappabhabhibhava somabhavena ca attano upakarakattena va sabhagaya rattiya alabha diva vijjamanapi candalekha aparisuddha hoti apariyodata evamayampi tatramajjhattupekkhacandalekha vitakkadipaccanikadhammatejabhibhava sabhagaya ca upekkhavedanarattiya alabha vijjamanapi pathamadijjhanabhede aparisuddha hoti. Tassa ca @Footnote: 1. abhi. vi. 35/352.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page173.

Aparisuddhaya diva aparisuddhacandalekhaya pabha viya sahajatapi satiadayo aparisuddhava honti. Tasma tesu ekampi upekkhasatiparisuddhiti na vuttam. Idha pana vitakkadipaccanikadhamma- tejabhibhavabhava sabhagaya ca upekkhavedanarattiya patilabha ayam tatramajjhattupekkhacandalekha ativiya parisuddha. Tassa parisuddhatta parisuddhacandalekhapabha viya sahajatapi satiadayo parisuddha honti pariyodata. Tasma idameva upekkhasatiparisuddhiti vuttanti veditabbam. Catutthanti ganananupubbato catuttham. Idam catuttham samapajjatiti catuttham. Jhananti ettha yatha tatiyam upekkhadihi pancangikam evamidam upekkhadihi tivangikam. Yathaha. Jhananti upekkha sati cittassekaggatati. Pariyayoeva ceso. Thapetva pana satim upekkhavedanameva gahetva nippariyayena duvangikametam hoti. Yathaha. Katamam tasmim samaye duvangikam jhanam hoti upekkha cittassekaggatati. Sesam vuttanayamevati. Catutthajjhanakatha nitthita. {12} Iti imani cattari jhanani kesanci cittekaggatatthani honti kesanci vipassanapadakani kesanci abhinnapadakani kesanci nirodhapadakani kesanci bhavokkamanatthani. Tattha khinasavanam cittekaggatatthani honti. Te hi samapajjitva ekaggacitta sukham divasam viharissamati icceva kasinaparikammam katva attha samapattiyo nibbattenti. Sekkhaputhujjananam samapattito vutthaya samahitena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page174.

Cittena vipassissamati nibbattentanam vipassanapadakani honti. Ye pana attha samapattiyo nibbattetva abhinnapadakam jhanam samapajjitva samapattito vutthaya ekopi hutva bahudha hotiti 1- vuttanaya abhinnayo patthenta nibbattenti tesam abhinnapadakani honti. Ye pana attha samapattiyo nibbattetva nirodhasamapattim samapajjitva sattaham acittaka hutva dittheva dhamme nirodham nibbanam patva sukham viharissamati nibbattenti tesam nirodhapadakani honti. Ye pana attha samapattiyo nibbattetva aparihinajjhana hutva brahmaloke uppajjissamati nibbattenti tesam bhavokkamanatthani honti. Bhagavata panidam catutthajjhanam bodhirukkhamule nibbattitam tam tassa vipassanapadakanceva ahosi abhinnapadakanca nirodhapadakanca sabbakiccasadhakanca sabbalokiyalokuttaragunadayakanti veditabbam. Yesanca gunanam dayakam ahosi tesam ekadesam dassento evam samahite cittetiadimaha. Tattha soti so aham. Evanti catutthajjhanakkamanidassanametam. Imina kamena catutthajjhanam patilabhitvati vuttam hoti. Samahiteti imina catutthajjhanasamadhina samahite. Parisuddhetiadisu pana upekkhasatiparisuddhibhavena parisuddhe. Parisuddhattayeva pariyodate pabhassareti vuttam hoti. Sukhadinam paccayanam ghatena vihataragadianganatta anangane. Ananganattayeva vigatupakkilese. @Footnote: 1. an. tika. 20/217.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page175.

Anganena hi cittam upakkilissati. Subhavitatta mudubhute vasibhavappatteti vuttam hoti. Vase vattamanam hi cittam muduti vuccati. Muduttaeva ca kammaniye kammakkhame kammayoggeti vuttam hoti. Mudu hi cittam kammaniyam hoti sunidhantamiva suvannam. Tadubhayampi ca subhavitattaeva. Yathaha. Naham bhikkhave annam ekadhammampi samanupassami yam evam bhavitam bahulikatam mudu ca hoti kammaniyanca yathayidam bhikkhave cittanti 1-. Etesu parisuddhabhavadisu thitatta thite thitattayeva anenjappatte acale nirinjaneti vuttam hoti. Mudukammannabhavena va attano vase thitatta thite. Saddhadihi pariggahitatta anenjappatte. Saddhapariggahitam hi cittam asaddhiyena na injati viriyapariggahitam kosajjena na injati satipariggahitam pamadena na injati samadhipariggahitam uddhaccena na injati pannapariggahitam avijjaya na injati obhasagatam kilesandhakarena na injati imehi chahi dhammehi pariggahitam anenjappattam hoti. Evam atthangasamannagatam cittam abhiniharakkhamam hoti abhinnasacchikaraniyanam dhammanam abhinnasacchikiriyaya. Aparopi nayo. Catutthajjhanasamadhina samahite nivaranaduribhavena parisuddhe vitakkadisamatikkamena pariyodate jhanapatilabhapaccayanam 2- papakanam icchavacaranam abhavena anangane icchaya avacaranam icchavasena otinnanam pavattanam nanappakaranam kamaragapaccayananti attho. Abhijjhadinam @Footnote: 1. an. eka. 20/11. 2. visuddhimagga. 2/203. peDna jhanapatilabhapaccanikanam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page176.

Cittupakkilesanam vigamena vigatupakkilese. Ubhayampi cetam ananganavatthusuttanusarena veditabbam. Vasippattiya mudubhute iddhipadabhavupagamanena kammaniye bhavanaparipuriya panitabhavupagamanena thite anenjappatte yatha anenjappattam hoti evam thiteti attho. Evampi atthangasamannagatam cittam abhiniharakkhamam hoti abhinnasacchikaraniyanam dhammanam abhinnasacchikiriyaya padakam padatthanabhutanti. Pubbenivasanussatinnanayati evam abhinnapadake jate etasmim citte pubbenivasanussatimhi yam nanam tadatthaya. Tattha pubbenivasoti pubbe atitajatisu nivutthakkhandha. Nivutthati ajjhavuttha anubhuta attano santane uppajjitva niruddha. Nivutthadhamma va. Nivutthati gocaranivasena nivuttha attano vinnanena vinnata paricchinna paravinnanavinnatapi va chinnavattumakanussaranadisu. Pubbenivasanussatiti yaya satiya pubbenivasam anussati pubbenivasanussati. Nananti taya satiya sampayuttam nanam. Evamimassa pubbenivasanussatinnanassa atthaya pubbenivasanussatinnanaya etassa nanassa adhigamaya pattiyati vuttam hoti. Abhininnamesinti abhiniharim. Soti so aham. Anekavihitanti anekavidham anekehi va pakarehi pavattitam samvannitanti attho. Pubbenivasanti samanantaratitam bhavam adim katva tattha tattha nivutthasantanam. Anussaramiti ekampi jatim dvepi jatiyo tissopi jatiyoti evam jatipatipatim anugantva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page177.

Anugantva sarami anueva 1- va sarami citte abhininnamitamatteeva saramiti dasseti. Puritaparaminam hi mahapurisanam parikammakaranam natthi tena te cittam abhininnamitvava saranti. Adikammikakulaputta pana parikammam katva saranti. Tasma tesam vasena parikammam vattabbam siya. Tam pana vuccamanam atibhariyam vinayanidanam karoti. Tasma tam na vadama. Atthikehi pana visuddhimagge vuttanayena gahetabbam. Idha pana palimeva vannayissama. Seyyathidanti araddhappakaradassanatthe nipato. Teneva yvayam pubbenivaso araddho tassa pakarappabhedam dassento ekampi jatintiadimaha. Tattha ekampi jatinti ekampi patisandhimulam cutipariyosanam ekabhavapariyapannam khandhasantanam. Esa nayo dvepi jatiyotiadisu. Anekepi samvattakappetiadisu pana parihayamano kappo samvattakappo vaddhamano vivattakappoti veditabbo. Tattha samvattena samvattatthayikappo gahito hoti tammulakatta. Vivattena ca vivattatthayi. Evam hi sati yani tani cattarimani bhikkhave kappassa asankheyyani katamani cattari samvatto samvattatthayi vivatto vivattatthayiti 2- vuttani tani sabbani pariggahitani honti. Tattha tayo samvatta tejosamvatto aposamvatto vayosamvattoti. Tisso samvattasimayo abhassara subhakinha vehapphalati. Yada kappo tejena samvattati abhassarato hettha aggina dayhati. Yada @Footnote: 1. anudevatipi dissati . 2. an. catukka. 21/190.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page178.

Udakena samvattati subhakinhato hettha udakena viliyati. Yada vatena samvattati vehapphalato hettha vatena viddhamsiyati. Vittharato pana sadapi ekam buddhakkhettam vinassati. Buddhakkhettannama tividham hoti jatikkhettam anakkhettam visayakkhettanca. Tattha jatikkhettam dasasahassacakkavalapariyantam hoti yam tathagatassa patisandhiadisu kampati. Anakkhettam kotisatasahassacakkavalapariyantam yattha ratanaparittam mettaparittam khandhaparittam dhajaggaparittam atanatiyaparittam moraparittanti imesam parittanam anubhavo pavattati. Visayakkhettam anantamaparimanam yam yavata va pana akankheyyati vuttam yattha yam yam akankhati tam tam anussarati. Evametesu tisu buddhakkhettesu ekam anakkhettam vinassati. Tasmim pana vinassante jatikkhettam vinatthameva hoti. Vinassantanca ekatova vinassati. Santhahantampi ekato santhahati. Tassa vinaso ca santhahananca visuddhimagge vuttam. Atthikehi tato gahetabbam. Ye pana te samvattavivatta vutta etesu bhagava bodhimande sammasambodhim abhisambujjhanatthaya nisinno anekepi samvattakappe anekepi vivattakappe anekepi samvattavivattakappe sari. Katham. Amutrasintiadina nayena. Tattha amutrasinti aham amumhi samvattakappe aham amumhi bhave va yoniya va gatiya va vinnanatthitiya va sattavase va sattanikaye va ahosim. Evannamoti vessantaro va jotipalo va. Evamgottoti bhagavo va gotamo va.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page179.

Evamvannoti odato va samo va. Evamaharoti salimamsodanaharo va pavattaphalabhojano va. Evamsukhadukkhapatisamvediti anekappakarena kayikacetasikanam samisaniramisadippabhedanam va sukhadukkhanam patisamvedi. Evamayupariyantoti evamvassasataparimanayupariyanto caturasitikappasahassaparimanayupariyanto va. So tato cuto amutra udapadinti so aham tato bhavato yonito gatito vinnanatthitito sattavasato sattanikayato va cuto puna amukasmim nama bhave yoniya gatiya vinnanatthitiya sattavase sattanikaye va udapadim. Tatrapasinti atha tatrapi bhave va yoniya va gatiya va vinnanatthitiya va sattavase va sattanikaye va puna ahosim. Evamnamotiadi vuttanayameva. Athava yasma amutrasinti idam anupubbena arohantassa yavadicchakaanussaranam so tato cutoti patinivattantassa paccavekkhanam tasma idhupapannoti imissa idhupapattiya anantaram amutra udapadinti tusitabhavanam sandhayahati veditabbo. Tatrapasim evannamoti tatrapi tusitabhavane setuketu nama devaputto ahosim. Evamgottoti tahi devatahi saddhim ekagotto. Evamvannoti suvannavanno. Evamaharoti dibbasudhaharo. Evamsukhadukkhapatisamvediti evam dibbasukham patisamvedi. Dukkham pana sankharadukkhamattameva. Evamayupariyantoti evam sattapannasavassakotisatthivassasatasahassayupariyanto. So tato cutoti so aham tato tusitabhavanato cuto. Idhupapannoti idha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page180.

Mahamayaya deviya kucchismim nibbatto. Ititi evam. Sakaram sauddesanti namagottavasena sauddesam vannadivasena sakaram. Namagottena hi satto naro tisso 1- gotamoti uddisiyati. Vannadihi odato samoti nanattato pannayati. Tasma namagottam uddeso itare akara. Kim pana buddhayeva pubbenivasam sarantiti. Vuccate. Na buddhayeva paccekabuddhasavakatitthiyapi no ca kho visesena. Titthiya hi cattalisamyeva kappe saranti na tato param. Kasma. Dubbalappannatta. Tesam hi namarupaparicchedavirahita dubbala panna hoti. Savakesu pana asitimahasavaka kappasatasahassam saranti. Dve aggasavaka ekamasankheyyam kappasatasahassanca. Paccekabuddha dve asankheyyani kappasatasahassanca. Ettako hi tesam abhiniharo. Buddhanam pana paricchedo natthi yava icchanti tava saranti. Titthiya ca khandhapatipatimeva saranti patipatim muncitva cutipatisandhivasena saritum na sakkonti. Tesam hi andhanam viya icchitappadesokkamanam natthi. Savaka ubhayathapi saranti. Tatha paccekabuddha. Buddha pana khandhapatipatiyapi cutipatisandhivasenapi sihokkantavasenapi anekasu kappakotisu hettha va upari va yam yam thanam akankhanti tam tam sabbam sarantiyeva. Ayam kho me brahmanatiadisu. Meti maya. Vijjati viditakaranatthena vijja. Kim viditam karoti. Pubbenivasam. @Footnote: 1. ito param katthaci dattotipi dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page181.

Avijjati tasseva pubbenivasassa aviditakaranatthena tappaticchadakamoho vuccati. Tamoti sveva moho paticchadakatthena tamoti vuccati. Alokoti sayeva vijja obhasakaranatthena alokoti vuccati. Ettha ca vijja adhigatati ayam attho. Sesam pasamsavacanam. Yojana panettha ayam kho me vijja adhigata tassa me adhigatavijjassa avijja vihata vinatthati attho. Kasma. Yasma vijja uppanna. Esa nayo itarasmimpi padadvaye. Yathatanti ettha yathati opamme. Tanti nipato. Satiya avippavasena appamattassa viriyatapena atapino kaye ca jivite ca anapekkhataya pahitattassa pesitacittassati attho. Idam vuttam hoti. Yatha appamattassa atapino pahitattassa viharato avijja vihanneyya vijja uppajjeyya tamo vihanneyya aloko uppajjeyya evameva mama avijja vihata vijja uppanna tamo vihato aloko uppanno etassa me padhananuyogassa anurupameva phalam laddhanti. Ayam kho me brahmana pathama abhinibbida 1- ahosi kukkutacchapakasseva andakosamhati ayam kho mama brahmana pubbenivasanussatinnanamukhatundakena pubbenivutthakkhandhapaticchadakam avijjandakosampadaletva pathama abhinibbida pathama nikkhanti pathama ariya jati ahosi kukkutacchapakasseva mukhatundakena va padanakhasikhaya va andakosampadaletva tamha andakosamha abhinibbida nikkhanti kukkutanikaye pacchajatiti 2-. Pubbenivasakatha nitthita. @Footnote: 1. paliyampana abhinibbidhati dissati. katthaci abhinibbhidatipi dissati. @2. paccajatiti bhaveyya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page182.

{13} So evam .pe. Cutupapatannanayati cutiya ca upapate ca nanaya. Yena nanena sattanam cuti ca upapato ca nayati tadatthanti vuttam hoti. Cittam abhininnamesinti parikammacittam niharim. So dibbena .pe. Passamiti ettha pana puritaparaminam mahasattanam parikammakaranam natthi te hi citte abhininnamitamatte eva dibbena cakkhuna .pe. Satte passanti. Adikammikakulaputta parikammam katva. Tasma tesam vasena parikammam vattabbam siya. Tam pana vuccamanam atibhariyam vinayanidanam karoti tasma tam na vadama. Atthikehi pana visuddhimagge vuttanayena gahetabbam. Idha pana palimeva vannayissama. Soti so aham. Dibbenatiadisu dibbasadisatta dibbam. Devatanam hi sucaritakammanibbattam pittasemharudhiradihi apalibuddham upakkilesavimuttataya durepi arammanasampaticchanasamattham dibbam pasadacakkhu hoti. Idancapi viriyabhavanabalanibbattam nanacakkhu tamsadisamevati dibbasadisatta dibbam. Dibbaviharavasena patiladdhatta attana ca dibbaviharasannissitattapi dibbam. Alokapariggahena mahajutikattapi dibbam. Tirokuddadigatarupadassanena mahagatikattapi dibbam. Tam sabbam saddasatthanusarena veditabbam. Dassanatthena cakkhu cakkhukiccakaranena cakkhumivatipi cakkhu. Cutupapatadassanena ditthivisuddhihetutta visuddham. Yo hi cutimattameva passati na upapatam so ucchedaditthim ganhati. Yo upapatamattameva passati na cutim so navasattapatubhavaditthim

--------------------------------------------------------------------------------------------- page183.

Ganhati. Yo pana tadubhayam passati so yasma duvidhampi tam ditthigatam ativattati tasmassa tam dassanam ditthivisuddhihetu hoti. Tadubhayanca bhagava addasa. Tenetam vuttam cutupapatadassanena ditthivisuddhihetutta visuddhanti. Ekadasaupakkilesavirahato va visuddham. Bhagavato hi ekadasaupakkilesavirahitam dibbacakkhu. Yathaha. So kho aham anuruddha vicikiccha cittassa upakkilesoti iti viditva vicikiccham cittassa upakkilesam pajahim amanasikaro cittassa thinamiddham cittassa chambhitattam cittassa ubbillam cittassa dutthullam cittassa accaraddhaviriyam cittassa atilinaviriyam cittassa abhijappa cittassa nanattasanna cittassa atinijjhayitattam rupanam cittassa upakkilesoti iti viditva atinijjhayitattam rupanam cittassa upakkilesam pajahim so kho aham anuruddha appamatto atapi pahitatto viharanto obhasam hi kho sanjanami na ca rupani passami rupani hi kho passami na ca obhasam sanjanamiti 1- evamadim. Tadevam ekadasaupakkilesavirahato visuddham. Manussupacaram atikkamitva rupadassanena atikkantamanusakam. Manusakam va mamsacakkhum atikkantatta atikkantamanusakanti veditabbam. Tena dibbena cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena. Satte passamiti manusso mamsacakkhuna viya satte passami dakkhami olokemi. Cavamane upapajjamaneti ettha cutikkhane upapattikkhane va dibbacakkhuna datthum na sakka ye pana asannacutika idani cavissantiti te cavamana ye ca gahitapatisandhika sampatinibbatta @Footnote: 1. Ma. upari. 14/306.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page184.

Va te upapajjamanati adhippeta. Te evarupe cavamane upapajjamane ca passamiti dasseti. Hineti mohanissandayuttatta hinanam jatikulabhogadinam vasena hilite onate avannate. Paniteti amohanissandayuttatta tabbiparite. Suvanneti adosanissandayuttatta itthakantamanapavannayutte. Dubbanneti dosanissandayuttatta anitthaakantaamanapavannayutte. Abhirupavirupetipi attho. Sugateti sugatigate. Alobhanissandayuttatta va addhe mahaddhane. Duggateti duggatigate. Lobhanissandayuttatta va dalidde appannapane. Yathakammupageti yam yam kammam upacitam tena tena upagate. Tattha purimehi cavamanetiadihi dibbacakkhukiccam vuttam. Imina pana padena yathakammupagannanakiccam. Tassa ca nanassa ayamuppattikkamo. Hettha nirayabhimukham alokam vaddhetva nerayikasatte passati mahantam dukkhamanubhavamane. Tam dassanam dibbacakkhukiccameva. So evam manasikaroti kinnukho kammam katva ime satta evam dukkhamanubhavantiti. Athassa idannama katvati tamkammarammanam nanam uppajjati. Tatha upari devalokabhimukham alokam vaddhetva nandanavanamissakavanaparusakavanadisu satte passati mahasampattim anubhavamane. Tampi dassanam dibbacakkhukiccameva. So evam manasikaroti kinnukho kammam katva ime satta evam sampattimanubhavantiti. Athassa idannama katvati tam kammarammanam nanam uppajjati. Idam yathakammupagannanam nama. Imassapi visum parikammannama natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page185.

Yathapimassa evam anagatamsannanassapi. Dibbacakkhupadakaneva hi imani dibbacakkhuna saheva ijjhanti. Kayaduccaritenatiadisu dutthu caritam duttham va caritam kilesaputikattati duccaritam. Kayena duccaritam kayato va uppannam duccaritanti kayaduccaritam. Evam vacimanoduccaritanipi datthabbani. Samannagatati samangibhuta. Ariyanam upavadakati buddhapaccekabuddhabuddhasavakanam ariyanam antamaso gihisotapannanampi anatthakama hutva antimavatthuna va gunapariddhamsanena va upavadaka akkosaka garahakati vuttam hoti. Tattha natthi imesam samanadhammo assamana eteti vadanto antimavatthuna upavadati natthi imesam jhanam va vimokkham va maggo va phalam vati vadanto gunapariddhamsanena upavadatiti veditabbo. So ca janam va upavadeyya ajanam va ubhayathapi ariyupavadova hoti. Bhariyam kammam saggavaranam maggavarananca. Tassa ca avibhavattham idam vatthumudaharanti. Annatarasmim kira game eko thero ca daharabhikkhu ca pindaya caranti. Te pathamaghareyeva ulunkamattam unhayagum labhimsu. Therassa ca kucchivato atthi. So cintesi ayam yagu mayham sappaya yava na sitala hoti tava nam pivamiti. So manussehi ummaratthaya ahate darukhande nisiditva tam pivi. Itaro tam jigucchi aticchato vatayam mahallako amhakam lajjitabbatam akasiti. Thero game caritva viharam gantva daharabhikkhum aha atthi te avuso imasmim sasane

--------------------------------------------------------------------------------------------- page186.

Patitthati. Ama bhante sotapanno ahanti. Tenahavuso uparimaggatthaya vayamam ma akasi khinasavo taya upavaditoti. So tam khamapesi. Tenassa tam pakatikam ahosi. Tasma yo annopi ariyam upavadati tena gantva sace attana vuddhataro hoti aham ayasmantam idancidanca avacam tam me khamahiti khamapetabbo. Sace navakataro hoti vanditva ukkutikam nisiditva anjalim paggahetva aham bhante tumhe idancidanca avacam tam me khamathati khamapetabbo. Sace so nakkhamati disapakkanto va hoti ye tasmim vihare bhikkhu vasanti tesam santikam gantva sace attana vuddhataro hoti thitakeneva sace navakataro ukkutikam nisiditva anjalim paggahetva khamapetabbam. Aham bhante asukannama ayasmantam idancidanca avacam khamatu me so ayasmati evam vadantena khamapetabbam. Sace so parinibbuto hoti parinibbutamancatthanam gantva yava sivathikam gantvapi khamapetabbam. Evam kate saggavarananca maggavarananca na hoti pakatikameva hoti. Micchaditthikati viparitadassana. Micchaditthikammasamadanati micchaditthivasena samadinnananavidhakamma ye ca micchaditthimulakesu kayakammadisu annepi samadapenti. Tattha ca vaciduccaritaggahaneneva ariyupavade manoduccaritaggahaneneva ca micchaditthiya sangahitayapi imesam dvinnam punavacanam mahasavajjabhavadassanatthanti veditabbam. Mahasavajjo hi ariyupavado

--------------------------------------------------------------------------------------------- page187.

Anantariyasadiso. Yathaha. Seyyathapi sariputta bhikkhu silasampanno samadhisampanno pannasampanno dittheva dhamme annam aradheyya evam sampadamidam sariputta vadami tam vacam appahaya tam cittam appahaya tam ditthim apatinissajjitva yathabhatam nikkhitto evam nirayeti. Micchaditthito ca mahasavajjatarannama annam natthi. Yathaha. Naham bhikkhave annam ekadhammampi samanupassami evam mahasavajjataram yathayidam micchaditthi micchaditthiparamani bhikkhave vajjaniti 1-. Kayassa bhedati upadinnakkhandhapariccaga. Parammaranati tadanantaram abhinibbattakkhandhaggahana. Athava kayassa bhedati jivitindriyassupaccheda. Parammaranati cuticittato uddham. Apayantievamadi sabbam nirayavevacanam. Nirayo hi saggamokkhahetubhuta punnasammata aya apetatta sukhanam va ayassa abhava apayo. Dukkhassa gati patisarananti duggati. Dosabahulataya va dutthena kammuna nibbatta gatiti duggati. Vivasa nipatanti tattha dukkatakarinoti vinipato. Vinassanta va ettha nipatanti sambhajjamanangapaccangati 2- vinipato. Natthi ettha assadasannito ayoti nirayo. Athava apayaggahanena tiracchanayonim dipeti. Tiracchanayoni hi apayo sugatito apetatta na duggati mahesakkhanam nagarajadinam sambhavato. Duggatiggahanena pittivisayam dipeti. So hi apayo ceva duggati ca sugatito @Footnote: 1. an. tika. 20/44. 2. sambhijjamananga...itipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page188.

Apetatta dukkhassa ca gatibhutatta na tu vinipato asurasadisam avinipatitatta. Petamahaddhikanam hi vimananipi nibbattanti. Vinipataggahanena asurakayam dipeti. So hi yathavuttenatthena apayo ceva duggati ca sabbasamussayehi ca vinipatitatta vinipatoti vuccati. Nirayaggahanena aviciadimanekappakaram nirayameva dipeti. Upapannati upagata tattha abhinibbattati adhippayo. Vuttavipariyayena sukkapakkho veditabbo. Ayam pana viseso. Ettha sugatiggahanena manussagatimpi 1- sangayhati. Saggaggahanena devagatiyeva. Tattha sundara gatiti sugati. Rupadihi visayehi sutthu aggoti saggo. So sabbopi lujjanappalujjanatthena lokoti ayam vacanattho. Vijjati dibbacakkhunnanavijja. Avijjati sattanam cutipatisandhipaticchadika avijja. Sesam vuttanayamevati. Dibbacakkhukatha nitthita. Ayameva hettha viseso. Yatha pubbenivasakathayam pubbenivasanussatinnanamukhatundakena pubbenivutthakkhandhapaticchadakam avijjandakosampadaletvati vuttam evamidha cutupapatannanamukhatundakena cutupapatapaticchadakam avijjandakosampadaletvati vattabbam. {14} So evam samahite citteti idha vipassanapadakam catutthajjhanacittam veditabbam. Asavanam khayannanayati arahattamaggannanatthaya. Arahattamaggo hi asavavinasanato asavanam khayoti @Footnote: 1. manussagatipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page189.

Vuccati. Tatra cetam nanam tattha pariyapannattati. Cittam abhininnamesinti vipassanacittam abhiniharim. So idam dukkhantievamadisu ettakam dukkham na ito bhiyyo dukkhanti sabbampi dukkhasaccam sarasalakkhanapativedhena yathabhutam abbhannasim janim pativijjhim tassa ca dukkhassa nibbattikam tanham ayam dukkhasamudayoti tadubhayampiyam thanam patva nirujjhati tam tesam appavattim nibbanam ayam dukkhanirodhoti tassa ca sampapakam ariyamaggam ayam dukkhanirodhagamini patipadati sarasalakkhanapativedhena yathabhutam abbhannasim janim pativijjhinti evamattho veditabbo. Evam sarupato saccani dassetva idani kilesavasena pariyayato dassento ime asavatiadimaha. Tassa me evam janato evam passatoti tassa mayham evam janantassa evam passantassa. Saha vipassanaya kotippattam maggam kathesi. Kamasavati kamasavato. Vimuccitthati imina phalakkhanam dasseti. Maggakkhane hi cittam vimuccati phalakkhane vimuttam hoti. Vimuttasmim vimuttamiti 1- nananti imina paccavekkhanannanam dasseti. Khina jatitiadihi tassa bhumim. Tena hi nanena bhagava paccavekkhanto khina jatitiadini abbhannasi. Katama pana bhagavato jati khina kathanca nam abbhannasiti. Vuccate. Na tavassa atita jati khina pubbeva khinatta na anagata anagate vayamabhavato na paccuppanna vijjamanatta. @Footnote: 1. poranapotthakesu vimuttamhiti dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page190.

Ya pana maggassa abhavitatta uppajjeyya ekacatuppancavokarabhavesu ekacatuppancakkhandhappabheda jati sa maggassa bhavitatta anuppadadhammatam apajjanena khina. Tam so maggabhavanaya pahinakilese paccavekkhitva kilesabhave vijjamanampi kammam ayatim apatisandhikam hotiti jananto abbhannasi. Vusitanti vuttham parivuttham katam caritam nitthitanti attho. Brahmacariyanti maggabrahmacariyam. Puthujjanakalyanakena hi saddhim satta sekkha brahmacariyavasam vasanti nama. Khinasavo vutthavaso. Tasma bhagava attano brahmacariyavasam paccavekkhanto vusitam brahmacariyanti abbhannasi. Katam karaniyanti catusu saccesu catuhi maggehi parinnapahanasacchikiriyabhavanavasena solasavidhampi kiccam nitthapitanti attho. Puthujjanakalyanakadayo hi tam kiccam karonti. Khinasavo katakaraniyo. Tasma bhagava attano karaniyam paccavekkhanto katam karaniyanti abbhannasi. Naparam itthattayati idani puna itthabhavaya evam solasakiccabhavaya kilesakkhayaya va maggabhavanakiccam me natthiti abbhannasi. Idani evam paccavekkhanannanapariggahitam tam asavanam khayannanadhigamam brahmanassa dassento ayam kho me brahmanatiadimaha. Tattha vijjati arahattamaggannanavijja. Avijjati catussaccapaticchadika avijja. Sesam vuttanayameva 1-. @Footnote: 1. dibbacakkhukatham upadaya ito param asavakkhayakatha nitthitati vacanena bhavitabbam. @tancakho na katthaci dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page191.

Ayam pana viseso. Ayam kho me brahmana tatiya abhinibbida ahositi ettha ayam kho mama brahmana asavanam khayannanamukhatundakena catussaccapaticchadakam avijjandakosam padaletva tatiya abhinibbida tatiya nikkhanti tatiya ariya jati ahosi kukkutacchapakasseva mukhatundakena va padanakhasikhaya va andakosam padaletva tamha andakosamha abhinibbida nikkhanti kukkutanikaye pacchajatiti. 1- Ettavata kim dassesiti. So hi brahmana kukkutacchapako andakosampadaletva tato nikkhamanto sakideva jayati aham pana pubbenivutthakkhandhapaticchadakam avijjandakosam bhinditva pathamantava pubbenivasanussatinnanavijjaya jato tato sattanam cutipatisandhipaticchadakam avijjandakosampadaletva dutiyam dibbacakkhunnanavijjaya jato puna catussaccapaticchadakam avijjandakosampadaletva tatiyam asavanam khayannanavijjaya jato evam tihi vijjahi tikkhattum jatomhi sa ca me jati araya sundara parisuddhati idam dassesi. Evam dassento ca pubbenivasannanena atitamsannanam dibbacakkhuna paccuppannanagatamsannanam asavakkhayena sakalalokiyalokuttaragunanti evam tihi vijjahi sabbepi sabbannugune pakasetva attano ariyaya jatiya jetthasetthabhavam brahmanassa dassesi. {15} Evam vutte veranjo brahmanoti evam bhagavata lokanukampakena brahmanam anukampamanena viniguhitabbepi attano ariyaya jatiya jetthasetthabhave vijjattayappakasitaya dhammadesanaya vutte @Footnote: 1. paccajatiti bhaveyya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page192.

Pitivippharaparipunnagattacitto veranjo brahmano tam bhagavato ariyaya jatiya jetthasetthabhavam viditva idisam namaham sabbalokasettham sabbagunasamannagatam sabbannum annesam abhivadanadikammam na karotiti avacam dhiratthu vata re annananti attanam garahitva ayam dani loke ariyaya jatiya purejatatthena jettho sabbagunehi apatisamatthena setthoti nittham gantva bhagavantam etadavoca jettho bhavam gotamo settho bhavam gotamoti. Evanca vatva puna tam bhagavato dhammadesanam abbhanumodamano abhikkantam bho gotamatiadimaha. Tatthayam abhikkantasaddo khayasundaraabhirupaabbhanumodanesu dissati. Abhikkanta bhante ratti nikkhanto pathamo yamo ciram nisinno bhikkhusanghotiadisu hi khaye dissati. Ayam imesam catunnam puggalanam abhikkantataro ca panitataro catiadisu sundare. Ko me vandati padani iddhiya yasasa jalam abhikkantena vannena sabba obhasayam disati- adisu abhirupe. Abhikkantam bhantetiadisu abbhanumodane. Idhapi abbhanumodaneyeva. Yasma ca abbhanumodane tasma sadhu sadhu bho gotamati vuttam hotiti veditabbam. Bhaye kodhe pasamsayam turite kotuhalacchare hase soke pasade ca kare ameditam 1- budhoti imina ca lakkhanena idha pasadavasena pasamsavasena cayam dvikkhattum @Footnote: 1. amenditantipi dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page193.

Vuttoti veditabbo. Athava abhikkantanti atikantam atiittham atimanapam atisundaranti vuttam hoti. Tattha ekena abhikkantasaddena desanam thometi ekena attano pasadam. Ayam hi ettha adhippayo abhikkantam bho gotama yadidam bhoto gotamassa dhammadesana abhikkantam yadidam bhoto gotamassa dhammadesanam agamma mama pasadoti. Bhagavatoyeva pavacanam dve dve atthe sandhaya thometi. Bhoto gotamassa vacanam abhikkantam dosanasanato abhikkantam gunadhigamanato tatha saddhajananato pannajananato satthato sabyanjanato uttanapadato gambhiratthato kannasukhato hadayangamato anattukkamsanato aparavambhanato karunasitalato pannavadatato apatharammaniyato vimaddakkhamato suyyamanasukhato vimamsiyamanahitatotievamadihi yojetabbam. Tato parampi catuhi upamahi desanamyeva thometi. Tattha nikujjitanti adhomukhatthapitam hetthamukhajatam va. Ukkujjeyyati uparimukham kareyya. Paticchannanti tinapannadicchaditam. Vivareyyati ugghateyya. Mulhassati disamulhassa. Maggam acikkheyyati hatthe gahetva esa maggoti vadeyya. Andhakareti kalapakkhacatuddasiaddharattaghanavanasandameghapatalehi caturange tamasi. Ayam tava anuttanapadattho. Ayam pana adhippayayojana. Yatha koci nikujjitam ukkujjeyya evam saddhammavimukham asaddhammapatitam mam asaddhamma vutthapentena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page194.

Yatha paticchannam vivareyya evam kassapassa bhagavato sasanantaradhana pabhuti micchaditthigahanapaticchannam sasanam vivarantena yatha mulhassa maggam acikkheyya evam kummaggamicchamaggapatipannassa me saggamokkhamaggam acikkhantena yatha andhakare telappajjotam dhareyya evam mohandhakaranimuggassa me buddhadiratanarupani apassato tappaticchadaka- mohandhakaraviddhamsakadesanapajjotam dharentena mayham bhota gotamena etehi pariyayehi pakasitatta anekapariyayena dhammo pakasito. Evam dhammadesanam thometva imaya desanaya ratanattaye pasannacitto pasannakaram karonto esahantiadimaha. Tattha esahanti eso aham. Bhavantam gotamam saranam gacchamiti bhavantam gotamam sarananti gacchami bhavam me gotamo saranam parayanam aghassa tata 1- hitassa ca vidhatati imina adhippayena bhavantam gotamam gacchami bhajami sevami payirupasami evam janami bujjhamiti. Yesam hi dhatunam gati attho buddhipi tesam attho. Tasma gacchamiti imassa janami bujjhamiti ayampi attho vutto. Dhammanca bhikkhusanghancati ettha pana adhigatamagge sacchikatanirodhe yathanusittham patipajjamane ca apayesu apatamane dharetiti dhammo. So atthato ariyamaggo ceva nibbananca. Vuttam hetam yavata bhikkhave dhamma sankhata va asankhata va ariyo atthangiko maggo tesam aggamakkhayatiti. Vittharo. Na kevalam ariyamaggo ceva nibbananca apica kho @Footnote: 1. hatatipi dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page195.

Ariyaphalehi saddhim pariyattidhammopi. Vuttampi hetam chattamanavakavimane 1- ragaviragamanenjamasokam dhammamasankhatamappatikulam madhuramimam pagunam suvibhattam dhammamimam saranatthamupehiti. Ettha hi ragaviragoti maggo kathito. Anenjamasokanti phalam. Dhammamasankhatanti nibbanam. Appatikulam madhuramimam pagunam suvibhattanti pitakattayena vibhattasabbadhammakkhandhati. Ditthisilasanghatena samhatoti sangho. So atthato atthaariyapuggalasamuho. Vuttam hetam tasmimyeva vimane yattha ca dinnam mahapphalamahu catusu sucisu purisayugesu attha ca puggaladhammadasa 2- te sanghamimam saranatthamupehiti bhikkhunam sangho bhikkhusangho. Ettavata ca brahmano tini saranagamanani pativedesi. Idani tesveva tisu saranagamanesu kosallattham saranam saranagamanam yo saranam gacchati saranagamanappabhedo saranagamanaphalam sankileso bhedoti ayam vidhi veditabbo. So pana idha vuccamano atibhariyam vinayanidanam karotiti na vutto. Atthikehi pana papancasudaniyam va majjhimatthakathayam bhayabheravasuttavannanato paramatthajotikayam @Footnote: 1. khu. vi. 26/94. 2. paliyampana puggaladhammaddasati dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page196.

Va khuddakatthakathayam sumangalavilasiniyam va dighanikayatthakathayam saranavannanato gahetabboti. Upasakam mam bhavam gotamo dharetuti mam bhavam gotamo upasako ayanti evam dharetuti attho. Upasakavidhikosallattham panettha ko upasako kasma upasakoti vuccati kimassa silam ko ajivo ka vipatti ka sampattiti idam pakinnakam veditabbam. Tam atibharakaranato idha na vibhattam. Atthikehi pana papancasudaniyam majjhimatthakathayam vuttanayeneva veditabbam. Ajjataggeti ettha ayam aggasaddo adikotikotthasasetthesu dissati. Ajjatagge samma dovarika avarami dvaram niganthanam niganthinantiadisu hi adimhi dissati. Teneva angulaggena tam angulaggam paramaseyya ucchuggam veluggantiadisu kotiyam. Ambilaggam va madhuraggam va tittikaggam va anujanami bhikkhave viharaggena va parivenaggena va bhajetuntiadisu kotthase. Yavata bhikkhave satta apada va dvipada va .pe. Tathagato tesam aggamakkhayatitiadisu setthe. Idha panayam adimhi datthabbo. Tasma ajjataggeti ajjaggam 1- adim katvati evamettha attho veditabbo. Ajjagganti 1- ajjabhavanti vuttam hoti. Ajjadagge icceva va patho. Dakaro padasandhikaro. Ajja aggam katvati vuttam hoti. Panupetanti panehi upetam yava me jivitam pavattati tava upetam anannasatthukam tihi saranagamanehi saranam gatam mam bhavam gotamo dharetu @Footnote: 1. ajjatanti bhaveyya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page197.

Janatu ahanhi sacepi me tikhinena asina sisam chindeyyum neva buddham. Na buddhoti va dhammam na dhammoti va sangham na sanghoti va vadeyyanti. Ettha ca brahmano panupetam saranam gatanti puna saranagamanam vadanto attasanniyyatanam pakasetiti veditabbo. Evam attanam niyyadetva bhagavantam saparisam upatthatukamo aha adhivasetu ca me bhavam gotamo veranjayam vassavasam saddhim bhikkhusanghenati. Kim vuttam hoti. Upasakanca mam bhavam gotamo dharetu adhivasetu ca me veranjayam vassavasam tayo mase veranjam upanissaya mama anuggahattham vassavasam sampaticchatuti. Adhivasesi bhagava tunhibhavenati athassa vacanam sutva bhagava kayangam va vacangam va acopetva abbhantareyeva khantim dharetva tunhibhavena adhivasesi. Brahmanassa anuggahattham manasava sampaticchiti vuttam hoti. Athakho veranjo brahmano bhagavato adhivasanam viditvati athakho veranjo brahmano sace me samano gotamo nadhivaseyya kayena va vacaya va patikkhipeyya yasma pana apatikkhipitva abbhantare khantim dharesi tasma me manasava adhivasesiti evam akarasallakkhanakusalataya bhagavato adhivasanam viditva attano nisinnasanato utthaya catusu disasu bhagavantam sakkaccam abhivadetva tikkhattum padakkhinam katva agatakalato pabhuti jatimahallakabrahmananam abhivadanadini na karotiti vigarahitvapi idani vinnatabuddhaguno kayena vacaya manasa ca anekakkhattum vandantopi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page198.

Atittoyeva hutva dasanakhasamodhanasamujjalam anjalimpaggayha sirasmim patitthapetva yava dassanavisayo tava patimukhoyeva apakkamitva dassanavisayam vijahanatthane vanditva pakkami. {16} Tena kho pana samayena veranja dubbhikkha hotiti yasmim veranjena brahmanena bhagava veranjam upanissaya vassavasam yacito tena samayena veranja dubbhikkha hoti. Dubbhikkhati dullabhabhikkha. Sa pana dullabhabhikkhata yattha manussa assaddha honti appasanna tattha susassakalepi atisamagghepi pubbannaparanne hoti veranjayam pana yasma na tatha ahosi apica kho dussassataya chatakadosena ahosi tasma tamattham dassento dvihitikatiadimaha. Tattha dvihitikati dvidha pavattaihitika. Ihitannama iriya dvidha pavatta cittairiya cittaiha. Ettha lacchama nukho kinci bhikkhamana na lacchamati jivitum va sakkhissama nukho noti ayamettha adhippayo. Athava dvihitikati dujjivika. Ihitam iha iriyanam pavattanam jivitantiadini hi padani ekatthani. Tasma dukkhena ihitam ettha pavattatiti dvihitikati ayamettha padattho. Setatthikati setakani atthini etthati setatthika. Divasampi yacitva kinci aladdha matanam kapanamanussakanam ahicchattakavannehi atthikehi tatra tatra parikinnati vuttam hoti. Setattikatipi patho. Tassattho seta atti etthati setattika. Attiti aturata byadhirogo. Tattha ca sassanam gabbhaggahanakale

--------------------------------------------------------------------------------------------- page199.

Setakarogena upahatameva pacchinnakhiram aggahitatandulam pandarapandaram salisisam va yavagodhumasisam va nikkhamati tasma setattikati vuccati. Vappakale sutthu abhisankharitvapi vuttasassam tattha salaka eva sampajjatiti salakavutta. Salakaya va tattha jivitam pavattentiti salakavutta. Kim vuttam hoti. Tattha kira dhannavikkayakanam santikam kayakesu gatesu dubbalamanusse abhibhavitva balavamanussa dhannam kinitva gacchanti. Dubbalamanussa alabhamana mahasaddam karonti. Dhannavikkayaka sabbesam sangaham karissamati dhannakaranatthane dhannamapakam nisidapetva ekapasse vannajjhakkham 1- nisidapesum. Dhannatthika vannajjhakkhassa santikam gacchanti. So agatapatipatiya mulam gahetva itthannamassa ettakam databbanti salakam likhitva deti. Te tam gahetva dhannamapakassa santikam gantva dinnapatipatiya dhannam ganhanti. Evam salakaya tattha jivitam pavattentiti salakavutta. Na sukara unchena paggahena yapetunti paggahena yo uncho tena yapetum na sukara. Pattam paggahetva yam ariya uncham karonti bhikkhacariyam caranti tena unchena yapetum na sukarati vuttam hoti. Tada kira tattha sattatthagame pindaya caritva ekadivasampi yapanamattam na labhanti. Tena kho pana samayena uttarapathaka assabanija .pe. Assosi kho bhagava udukkhalasaddanti. Tenati yasmim samaye bhagava veranjam upanissaya vassavasam upagato tena samayena @Footnote: 1. vannajjhakkhanti kahapanaparikkhakanti tika.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page200.

Uttarapathavasika uttarapathato va agatatta evamladdhavohara assabanija uttarapathe assanam utthanatthane panca assasatani gahetva digunatigunam labham patthayamana desantaram gacchanta tehi attano vikkayikabhandabhutehi pancamattehi assasatehi veranjayam vassavasam upagata honti. Kasma. Na hi sakka tasmim dese vassike cattaro mase addhanam patipajjitum. Upagacchanta ca bahinagare udakena anajjhottharaniye thane attano ca vasagarani assananca mandiram karapetva vatiya parikkhipimsu. Tani tesam vasanatthanani assamandalikayoti pannayimsu. Tenaha tehi assamandalikasu bhikkhunam pattha pattha pulakam pannattam hotiti. Patthapatthapulakanti ekamekassa 1- bhikkhuno patthapatthappamanam pulakam. Pattho nama nalimattam hoti ekassa purisassa alam yapanaya. Vuttampi hetam patthodano nalamayam duvinnanti. Pulakannama nitthusam katva ussedetva gahitayavatandula vuccanti. Yadi hi sathusa honti panaka vijjhanti addhanakkhama na honti tasma te banija addhanakkhamam katva yavatandulam adaya addhanam patipajjanti yattha assanam khadaniyam tinam dullabham bhavissati tattheva tam assabhattam bhavissatiti. Kasma pana tehi tam bhikkhunam pannattanti. Vuccate. Na hi te dakkhinapathamanussa viya assaddha appasanna. Te pana saddha pasanna buddhamamaka dhammamamaka sanghamamaka. @Footnote: 1. ekekassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page201.

Te pubbanhasamayam kenacideva karaniyena nagaram pavisanta dve tayo divase addasamsu sattattha bhikkhu sunivatthe suparute iriyapathasampanne sakalampi nagaram pindaya caritva kinci alabhamane. Disvana tesam etadahosi ayya imam nagaram upanissaya vassam upagata chatakanca vattati na ca kinci labhanti ativiya kilamanti mayancamha agantuka na sakkoma nesam devasikam yagunca bhattanca patiyadetum amhakam pana assa sayanca pato ca dvikkhattum bhattam labhanti yannuna mayam ekamekassa assassa patarasabhattato ekamekassa bhikkhuno patthapatthapulakam dadeyyama evam ayya na ca kilamissanti assa ca yapessantiti. Te bhikkhunam santikam gantva etamattham arocetva bhante tumhe patthapatthapulakam patiggahetva yam va tam va katva paribhunjathati yacitva devasikam patthapatthapulakam pannapesum. Tena vuttam tehi assamandalikasu bhikkhunam patthapatthapulakam pannattam hotiti. Pannattanti niccabhattasankhepena thapitam. Idani bhikkhu pubbanhasamayam nivasetvatiadisu. Pubbanhasamayanti divasassa pubbabhagasamayam. Pubbanhasamayeti attho. Pubbanhe va samayam pubbanhasamayam. Pubbanhe ekam khananti vuttam hoti. Evam accantasamyoge upayogavacanam labbhati. Nivasetvati paridahitva. Viharanivasanaparivattanavasenetam veditabbam. Na hi te tato pubbe anivattha ahesum. Pattacivaramadayati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page202.

Pattam hatthehi civaram kayena adiyitva sampaticchitva dharetvati attho. Yena va tena va hi pakarena ganhanta adaya icceva vuccanti. Yatha samadayeva pakkamatiti. Pindam alabhamanati sakalampi veranjam caritva titthatu pindo antamaso aticchathati vacampi alabhamana. Patthapatthapulakam aramam haritvati gatagatatthane laddham ekamekam pattha pattha pulakam gahetva aramam netva. Udukkhale kottetva paribhunjantiti theranam koci kappiyakarako natthi yo tesam tam gahetva yagum va bhattam va paceyya. Samampi pacanam samanasaruppam na hoti na ca vattati. Te evam no sallahukavuttita ca bhavissati samapakaparimocanancati atthattha jana va dasa dasa jana va ekato hutva udukkhale kottetva kottetva sakam sakam pativisam 1- udakena temetva paribhunjanti. Evam paribhunjitva appossukka samanadhammam karonti. Bhagavato pana te assavanija patthapulakanca denti tadupiyanca sappimadhusakkharam. Tam ayasma anando aharitva silayam pimsati. Punnavata panditapurisena katam manapameva hoti. Atha nam pimsitva sappiadihi sammayojetva bhagavato upanameti. Athettha devata dibbojam pakkhipanti. Tam bhagava paribhunji. Paribhunjitva phalasamapattiya kalam vitinameti. Na tato patthaya pindaya carati. Kim pananandatthero tada bhagavato upatthako hotiti. Na hoti no ca kho upatthakatthanam laddho. Bhagavato @Footnote: 1. pativimsantipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page203.

Hi pathamabodhiyam visativassabbhantare nibaddhupatthako nama natthi. Kadaci nagasamalatthero bhagavantam upatthapesi kadaci nagitatthero kadaci meghiyatthero kadaci upavanatthero kadaci sagatatthero kadaci sunakkhatto licchaviputto. Te attano ruciya upatthahitva yada icchanti tada pakkamanti. Anandatthero tesu upatthahantesa appossukko hoti pakkantesu sayameva vattapatipattim karoti. Bhagavapi kincapi me natisettho upatthakatthanam na tava labhati athakho evarupesu thanesu ayameva patirupo [1]- adhivasesi. Tena vuttam ayasma anando pattha pattha pulakam silayam pimsitva bhagavato upanameti tam bhagava paribhunjatiti. Nanu ca manussa dubbhikkhakale ativiya ussahajata punnani karonti attana abhunjitvapi bhikkhunam databbam mannanti te tada kasma katacchubhikkhampi na adamsu ayanca veranjo brahmano mahata ussahena bhagavantam vassavasam yaci so kasma bhagavato atthibhavampi na janatiti. Vuccate. Maravattanaya. Veranjam hi brahmanam bhagavato santika pakkantamattameva sakalanca nagaram samanta [2]- yojanamattam yattha sakka purebhattam pindaya caritva paccagantum tam sabbam maro avattetva mohetva sabbesam asallakkhanabhavam katva pakkami tasma na koci antamaso samicikammampi kattabbam mannittha. Kim pana bhagavapi maravattanam ajanitva tattha vassam upagatoti. No ajanitva. Atha kasma campasavatthirajagahadinam annatarasmim na upagatoti. @Footnote: 1. etthantare itisaddo nattho bhaveyya yojanayam dissamanatta. 2. etthantarepi @casaddo dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page204.

Titthantu campasavatthirajagahadini sacepi bhagava tasmim samvacchare uttarakurum va tidasapuram va gantva vassam upagaccheyya tampi maro avatteyya. So kira tam samvaccharam ativiya aghatena pariyutthitacitto ahosi. Idha pana bhagava imam atirekam karanam addasa assavanija bhikkhunam sangaham karissantiti tasma veranjayameva vassam upaganci. Kim pana maro vanijake avattetum na sakkotiti. No na sakkoti te pana avattitapariyosane agamimsu. Patinivattitva kasma na avattesiti. Avisayhataya. Na hi so tathagatassa abhihatabhikkhaya nibaddhadanassa appitavattassa antarayam katum visahati. Catunnam hi na sakka antarayo katum. Katamesam catunnam. Tathagatassa abhihatabhikkhasankhepena va nibaddhadanassa appitavattasankhepena va pariccattanam catunnam paccayanam na sakka kenaci antarayo katum buddhanam jivitassa na sakka kenaci antarayo katum asitiya anubyanjananam byamappabhaya va na sakka kenaci antarayo katum candimasuriyadevabrahmanampi hi pabha tathagatassa anubyanjanabyamappabhapadesam patva vihatanubhava honti buddhanam sabbannutannanassa na sakka kenaci antarayo katunti imesam catunnam na sakka kenaci antarayo katum. Tasma marena akatantarayabhikkham bhagava sasavakasangho tada paribhunjiti veditabbo. Evam paribhunjanto ca ekadivasam. Assosi kho bhagava udukkhalasaddanti bhagava pattha pattha pulakam kottentanam bhikkhunam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page205.

Musalasanghattajanitam udukkhalasaddam suni. Tato param janantapi tathagatatievamadi yam parato kinnukho so ananda udukkhalasaddoti pucchi tassa pariharadassanattham vuttam. Tatrayam sankhepavannana. Tathagata nama janantapi sace tadisam pucchakaranam hoti pucchanti sace pana tadisam pucchakaranam natthi janantapi na pucchanti. Yasma pana buddhanam ajananam nama natthi tasma ajanantapiti na vuttam. Kalam viditva pucchantiti sace tassa pucchaya so kalo hoti evam tam kalam viditva pucchanti sace na hoti evampi kalam viditva na pucchanti. Evam pucchantapi ca atthasamhitam tathagata pucchanti yam atthanissitam karananissitam tadeva pucchanti no anatthasamhitam. Kasma. Yasma anatthasamhite setughato tathagatanam. Setu vuccati maggo. Maggeneva tadisassa vacanassa ghato samucchedoti vuttam hoti. Idani atthasamhitanti ettha yam atthanissitam vacanam tathagata pucchanti tam dassento dvihi akarehitiadimaha. Tattha akarehiti karanehi. Dhammam va desessamati atthuppattiyuttam suttam va pubbacaritakaranayuttam jatakam va kathayissama. Savakanam va sikkhapadam pannapessamati savakanam va taya pucchaya vitikkamam pakatam katva garukam va lahukam va sikkhapadam pannapessama anam thapessamati. Athakho bhagava .pe. Etamattham arocesiti ettha natthi kinci vattabbam. Pubbe vuttameva hi bhikkhunam pattha pattha pulakam patilabham 1- sallahukavuttitam @Footnote: 1. patthapatthapulakapatilabhanti ekapadameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page206.

Samapakaparimocananca arocento etamattham arocesiti vuccati. Sadhu sadhu anandati idam pana bhagava ayasmantam anandam sampahamsento aha. Sadhukaram pana datva dvisu akaresu ekam gahetva dhammam desento aha tumhehi ananda sappurisehi vijitam pacchima janata salimamsodanam atimannissatiti. Tatrayam adhippayo tumhehi ananda sappurisehi evam dubbhikkhe dullabhapinde imaya sallahukavuttitaya imina ca sallekhena vijitam. Kim vijitanti. Dubbhikkham vijitam lobho vijito icchacaro vijito. Katham. Ayam veranja dubbhikkha samantato pana anantara gamanigama phalabharanamitasassa subhikkha sulabhapinda handa mayam tattha gantva paribhunjissama evam santepi bhagava idheva amhe ganhitva vasatiti ekabhikkhussapi cinta va vighato va natthi evam tava dubbhikkham vijitam abhibhutam attano vase vattitam. Katham lobho vijito. Ayam veranja dubbhikkha samantato pana anantara gamanigama phalabharanamitasassa subhikkha sulabhapinda handa mayam tattha gantva paribhunjissamati lobhavasena ekabhikkhunapi ratticchedo va pacchimikaya tattha vassam upagacchamati vassacchedo va na kato evam lobho vijito. Katham icchacaro vijito. Ayam veranja dubbhikkha ime ca manussa amhe dve tayo mase vasantepi na kisminci mannanti yannuna mayam gunavanijjam katva asuko bhikkhu pathamassa jhanassa labhi .pe. Asuko chalabhinnoti evam manussanam annamannam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page207.

Pakasetva kucchim patijaggitva paccha silam adhitthaheyyamati ekabhikkhunapi evarupa iccha na uppadita evam icchacaro vijito abhibhuto attano vase vattitoti. Anagate pana pacchima janata vihare nisinna appakasireneva labhitvapi kim idam uttandulam atikilinnam alonam atilonam anambilam accambilam ko imina atthotiadina nayena salimamsodanam atimannissati onatam avannatam karissati. Athava janapado nama na sabbakalam dubbhikkho hoti ekada dubbhikkho hoti ekada subhikkho hoti svayam yada subhikkho bhavissati tada tumhakam sappurisanam imaya patipattiya pasanna manussa bhikkhunam yagukhajjakadippabhedena anekappakaram salivikatim mamsodananca databbam mannissanti tam tumhe nissaya uppannam sakkaram tumhakam sabrahmacarisankhata pacchima janata tumhakam antare nisiditva anubhavamanava atimannissati tappaccayam mananca karissati. Katham. Kasma ettakam pakkam kim tumhakam bhajanani natthi yattha attano santakam pakkhipitva thapeyyathati. {17} Athakho ayasma mahamoggallanotiadisu. Ayasmati piyavacanametam garugaravasappatissadhivacanametam. Mahamoggallanoti maha ca so gunamahattena moggallano ca gottenati mahamoggallano. Etadavocati etam avoca idani vattabbam etarahi bhantetiadivacanam dasseti. Kasma avoca. Thero kira

--------------------------------------------------------------------------------------------- page208.

Pabbajitva sattame divase savakaparaminanassa matthakam patto sattharapi mahiddhikataya etadagge thapito. So tam attano mahiddhikatam nissaya cintesi ayam veranja dubbhikkha bhikkhu ca kilamanti yannunaham pathavim parivattetva bhikkhu pappatakojam bhojeyyanti. Athassa etadahosi sace panaham bhagavato santike viharanto bhagavantam ayacitva evam kareyyam na me tam assa patirupam yugaggaho viya bhagavata saddhim kato bhaveyyati tasma yacitukamo agantva bhagavantam etadavoca. Hetthimatalam sampannanti pathaviya kira hetthimatale pathavimanado pathavojo pathavipappatako atthi tam sandhaya vadati. Tattha sampannanti madhuram sadhurasanti attho. Yatheva hi tatrassa rukkho sampannaphalo ca uppannaphalo cati ettha madhuraphaloti attho evamidhapi sampannanti madhuram sadhurasanti veditabbam. Seyyathapi khuddakamadhu anilakanti idam panassa madhurataya opammanidassanattham vuttam. Khuddakamadhuti khuddakamakkhikahi katamadhu. Anilakanti nimmakkhikam nimmakkhikandakam parisuddham. Etam kira madhu sabbamadhuhi agganca setthanca surasanca ojavantanca. Tenaha seyyathapi khuddakamadhu anilakam evamassadanti. Sadhaham bhanteti sadhu aham bhante. Ettha ca sadhuti ayacanavacanametam. Pathaviparivattanam ayacanto hi thero bhagavantam evamaha. Parivatteyyanti ukkujjeyyam hetthimatalam uparimam kareyyam. Kasma. Evam hi kate sukhena bhikkhu pappatakojam pathavimandam paribhunjissantiti. Atha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page209.

Bhagava ananunnatukamopi theram sihanadam nadapetum pucchi ye pana te moggallana pathavinissita pana te katham karissasiti. Ye pathavinissita gamanigamadisu pana te pathaviya parivattiyamanaya akase santhatum asakkonte katham karissasi kattha thapessasiti. Atha thero bhagavata etadagge thapitabhavanurupam attano iddhanubhavam pakasento ekaham bhantetiadimaha. Tassattho ekam aham bhante hattham yatha ayam mahapathavi evam abhinimmissami pathavisadisam karissami evam katva ye pathavinissita pana te ekasmim hatthatale thite pane dutiyahatthatale sankamento viya tattha sankamessamiti. Athassa bhagava ayacanam patikkhipanto alam moggallanatiadimaha. Tattha alanti patikkhepavacanam. Vipallasampi satta patilabheyyunti viparitaggahampi satta sampapuneyyum. Katham. Ayannu kho pathavi udahu na ayanti. Athava amhakam nukho ayam gamo udahu annesanti. Evam nigamajanapadakkhettaramadisu. Na va esa vipallaso. Acinteyyo hi iddhimato iddhivisayo. Evam pana vipallasam patilabheyyum idam dubbhikkham nama na idaneva hoti anagatepi bhavissati tada bhikkhu tadisam iddhimantam sabrahmacarim kuto labhissanti te sotapannasakadagamianagamisukkhavipassakajjhanalabhi patisambhidappatta khinasavapi samana iddhibalabhava parakulani pindaya upasankamissanti tatra manussanam evam bhavissati buddhakale bhikkhu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page210.

Sikkhasu paripurikarino ahesum te gune nibbattetva dubbhikkhakale pathavim parivattetva pappatakojam paribhunjimsu idani pana sikkhaya paripurikarino natthi yadi siyum tatheva kareyyum na amhakam yankinci pakkam va amam va khaditum dadeyyunti evam te santesuyeva ariyapuggalesu natthi ariyapuggalati imam vipallasam patilabheyyum. Vipallasavasena ca ariye garahanta upavadanta apayupaga bhaveyyum tasma ma te rucci pathavim parivattetunti. Atha thero imam ayacanam alabhamano annam yacanto sadhu bhantetiadimaha. Tampissa bhagava patikkhipanto alam moggallanatiadimaha. Tattha kincapi na vuttam vipallasampi satta patilabheyyunti atha kho pubbe vuttanayeneva gahetabbam. Atthopi cassa vuttasadisoyeva veditabbo. Yadi pana bhagava anujaneyya thero kim kareyyati. Mahasamuddam ekena padavitiharena atikkamitabbam matikamattam adhitthahitva nalerupucimandato uttarakurum abhimukham maggam niharitva uttarakurum gamanagamanasampanne thane katva dasseyya yatha bhikkhu gocaragamam viya yathasukham pindaya pavisitva nikkhameyyunti. Nitthita mahamoggallanassa sihanadakatha. {18} Idani ayasma upali vinayappannattiya mulato pabhuti nidanam dassetum sariputtattherassa sikkhapadapatisamyuttam vitakkuppadam dassento atha kho ayasmato sariputtassatiadimaha. Tattha raho gatassati rahasi gatassa. Patisallinassati patisallinassa ekibhavam gatassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page211.

Katamesananti atitesu vipassiadisu buddhesu katamesam. Ciram assa thiti cira va assa thititi ciratthitikam. Sesamettha uttanapadatthameva. Kim pana thero imam attaparivitakkam sayam vinicchinitum na sakkotiti. Vuccate. Sakkoti ca na sakkoti ca. Ayam hi imesam nama buddhanam sasanam na ciratthitikam ahosi imesam ciratthitikanti ettakam sakkoti vinicchinitum imina pana karanena na ciratthitikam ahosi imina ciratthitikanti etam na sakkoti. Mahapadumatthero panaha etampi solasavidhaya pannaya matthakappattassa aggasavakassa na bhariyam sammasambuddhena pana saddhim ekatthane vasantassa sayam vinicchayakaranam tulam chaddetva hatthena tulanasadisam hotiti bhagavantamyeva upasankamitva pucchi. Athassa bhagava puccham visajjento bhagavato ca sariputta vipassissatiadimaha. Tam uttanatthameva. {19} Puna thero karanam pucchanto ko nukho bhante hetutiadimaha. Tattha ko nukho bhanteti karanapuccha. Tassa katamo nukho bhanteti attho. Hetu paccayoti ubhayametam karanadhivacanam. Karanam hi yasma tena tassa phalam hinoti pavattati tasma hetuti vuccati. Yasma tam paticca eti pavattati tasma paccayoti vuccati. Evam atthato ekampi voharavasena vacanasilitthataya ca tatra tatra etam ubhayampi vuccati. Sesamettha uttanatthameva. Idani tam hetunca paccayanca dassetum bhagava ca sariputta vipassitiadimaha. Tattha kilasuno ahesunti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page212.

Na alasiyakilasuno. Na hi buddhanam alasiyam va osannaviriyata va atthi. Buddha hi ekassa va dvinnam va sakalacakkavalassa va dhammam desenta samakeneva ussahena desenti na parisaya appabhavam disva osannaviriya honti napi mahantabhavam disva ussannaviriya. Yatha hi siho migaraja sattannam divasanam accayena gocaraya pakkamanto khuddake va mahante va pane disva ekasadiseneva vegena patati tam kissa hetu ma me javo parihayiti evam buddha appakaya va mahatiya va parisaya samakeneva ussahena dhammam desenti tam kissa hetu ma no dhammagaruka 1- parihayiti. Dhammagaruno hi buddha dhammagaravati. Yatha pana amhakam bhagava mahasamuddam purayamano viya vittharena dhammam desesi evam te na desesum. Kasma. Sattanam apparajakkhataya. Tesam kira kale dighayuka satta apparajakkha ahesum. Te catussaccapatisamyuttam ekagathampi sutva dhammam abhisamenti tasma na vittharena dhammam desesum. Teneva karanena appakanca nesam ahosi suttam .pe. Vedallanti. Tattha suttadinam nanattam pathamasangitivannanayam vuttameva. Appannattam savakanam sikkhapadanti savakanam niddosataya dosanurupataya pannapetabbam sattapattikkhandhavasena anasikkhapadam appannattam. Anuddittham patimokkhanti 2- @Footnote: 1. dhammagarutati bhaveyya . 2. adimetam mukhametam pamukhametam kusalanam dhammananti @tassa padabhajane vuttatta patimokkhantipi mati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page213.

Anvaddhamasam anapatimokkham anuddittham ahosi. Ovadapatimokkhameva te uddisimsu. Tampi ca no anvaddhamasam. Tatha hi vipassi bhagava channam channam vassanam sakim sakim ovadapatimokkham uddisi. Tancakho samamyeva. Savaka panassa attano attano vasanatthanesu na uddisimsu. Sakalajambudipe ekasmimyeva thane bandhumatiya rajadhaniya kheme migadaye vipassissa bhagavato vasanatthane sabbopi bhikkhusangho uposatham akasi. Tancakho sanghuposathameva na ganuposatham na puggaluposatham na parisuddhiuposatham na adhitthanuposatham. Tada kira jambudipe caturasitiviharasahassani honti. Ekamekasmim 1- vihare abbokinnani dasampi visampi timsampi bhikkhusahassani vasanti bhiyyopi vasanti. Uposatharocitaka devata tattha tattha gantva arocenti marisa ekam vassam atikkantam dve tini cattari panca vassani atikkantani idam chattham vassam agaminiya punnamasiniya buddhadassanattham uposathakaranatthanca gantabbam sampatto vo sannipatakaloti. Tato sanubhava bhikkhu attano anubhavena gacchanti. Itare devatanubhavena. Katham. Te kira bhikkhu pacinasamuddante pacchimauttaradakkhinasamuddante va thita gamiyavattam puretva pattacivaramadaya gacchamati cittam uppadenti. Saha cittuppada uposathaggam gatava honti. Te vipassisammasambuddham abhivadetva nisidanti. Bhagavapi sannisinnaya @Footnote: 1. ekekasmim.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page214.

Parisaya imam ovadapatimokkham uddisati khanti paramam tapo titikkha nibbanam paramam vadanti buddha na hi pabbajito parupaghati samano hoti param vihethayanto sabbapapassa akaranam kusalassupasampada sacittapariyodapanam etam buddhana sasanam anupavado anupaghato patimokkhe ca samvaro mattannuta ca bhattasmim pantanca sayanasanam adhicitte ca ayogo etam buddhana sasananti 1-. Eteneva upayena itaresampi buddhanam patimokkhuddeso veditabbo. Sabbabuddhanam hi ima tissova ovadapatimokkhagathayo honti. Ta dighayukabuddhanam yava sasanapariyanta uddesamagacchanti. Appayukabuddhanam pana pathamabodhiyamyeva. Sikkhapadappannattikalato pana pabhuti anapatimokkhameva uddisiyati. Tancakho bhikkhuyeva uddisanti na buddha. Tasma amhakampi bhagava pathamabodhiyam visativassamattameva idam ovadapatimokkham uddisi. Athekadivasam pubbarame migaramatupasade nisinno bhikkhu amantesi na danaham bhikkhave ito param uposatham karissami patimokkham uddisissami tumheva dani bhikkhave ito param uposatham kareyyatha patimokkham @Footnote: 1. di. maha. 10/57.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page215.

Uddiseyyatha atthanametam bhikkhave anavakaso yam tathagato aparisuddhaya parisaya uposatham kareyya patimokkham uddiseyyati 1-. Tato patthaya bhikkhu anapatimokkham uddisanti. Idam anapatimokkham tesam anuddittham ahosi. Tena vuttam anuddittham patimokkhanti. Tesam buddhananti tesam vipassiadinam tinnam buddhanam. Antaradhanenati khandhantaradhanena. Parinibbanenati vuttam hoti. Buddhanubuddhananti ye tesam buddhanam anubuddha sammukhasavaka tesanca khandhantaradhanena. Ye te pacchima savakati ye te sammukhasavakanam santike pabbajita pacchima savaka. Nananamati buddharakkhito dhammarakkhito sangharakkhitoti- adinamavasena vividhanama. Nanagottati gotamo moggallanoti- adigottavasena vividhagotta. Nanajaccati khattiyo brahmanoti- adijativasena nanajacca. Nanakula pabbajitati khattiyakuladivasena va uccanicaularanularabhogadikulavasena va vividhakula nikkhamma pabbajita. Te tam brahmacariyanti te pacchima savaka yasma ekanama ekagotta ekajatiya ekakula pabbajita amhakam sasanam tanti paveniti attano bharam katva brahmacariyam rakkhanti ciram pariyattidhammam pariharanti ime ca tadisa na honti tasma annamannam vihethenta vilomam ganhanta asuko thero janissati asko thero janissatiti sithilam karonta tam brahmacariyam khippanneva @Footnote: 1. vi. cullavagga. 7/292.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page216.

Antaradhapesum sangaham aropetva na rakkhimsu. Seyyathapiti tassatthassa opammanidassanam. Vikiratiti vikkhipati. Vidhamatiti thanantaram neti. Viddhamsetiti thitatthanato apaneti. Yathatam suttena asangahitattati yatha suttena aganthitatta abaddhatta evam vikirati. Yatha suttena asangahitani vikiriyanti evam vikiratiti vuttam hoti. Evameva khoti opammasampatipadanam. Antaradhapesunti vaggasangahapannasasangahadihi asanganhanta yam yam attano ruccati tam tadeva gahetva sesam vinasesum adassanam nayimsu. Kilasuno ca te bhagavanto ahesum savakanam cetasa ceto paricca ovaditunti apica sariputta te buddha attano cetasa savakanam ceto paricca paricchinditva ovaditum kilasuno ahesum paracittam natva anusasanam na bhariyato na papancato addasimsu. Bhutapubbam sariputtatiadi tesam kilasubhavappakasanattham vuttam. Bhimsanaketi bhayanake bhayajanake. Evam vitakkethati nekkhammavitakkadayo tayo kusalavitakke vitakketha. Ma evam vitakkayitthati kamavitakkadayo tayo akusalavitakke ma vitakkayittha. Evam manasi karothati aniccam dukkhamanatta asubhanti manasi karotha. Ma evam manasakatthati niccam sukham atta subhanti ma manasi akattha. Idam pajahathati akusalam pajahatha. Idam upasampajja viharathati kusalam upasampajja patilabhitva nipphadetva viharatha. Anupadaya asavehi cittani vimuccimsuti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page217.

Aggahetva vimuccimsu. Tesam hi cittani yehi asavehi vimuccimsu na te tani gahetva vimuccimsu. Anuppadanirodhena pana nirujjhamana 1- aggahetva vimuccimsu. Tena vuttam anupadaya asavehi cittani vimuccimsuti. Sabbepi te arahattam patta suriyaramsisamphutthamiva padumavanam vikasitacitta ahesum. Tatra sudam sariputta bhimsanakassa vanasandassa bhimsanakatasmim hotiti tatrati purimavacanapekkhanam. Sudanti padapuranamatte nipato. Sariputtati alapanam. Ayam panettha atthayojana. Tatrati yam vuttam annatarasmim bhimsanake vanasandeti tatra yo so bhimsanakoti vanasando vutto tassa bhimsanakassa vanasandassa bhimsanakabhavo bhimsanakata bhimsanakatasmim bhimsanakakiriyaya hotiti attho. Kim hoti. Idam hoti yokoci avitarago .pe. Lomani hamsantiti. Athava tatrati samiatthe bhummam. Su iti nipato kimsu nama te bhonto samanabrahmanatiadisu viya. Idanti adhippetamattham paccakkham viya katva dassanavacanam. Su idanti sudam. Sandhivasena ikaralopo veditabbo cakkhundriyam itthindrayam anannatannassamitindriyam kimsudha vittantiadisu viya. Ayam panettha atthayojana. Tassa sariputta bhimsanakassa vanasandassa bhimsanakatasmim idam su hoti. Bhimsanakatasmintibhimsanakabhaveti attho. Ekassa takarassa lopo datthabbo. Bhimsanakattasmintiyeva va patho. Bhimsanakataya iti va vattabbe lingavipallaso kato. Nimittatthe cettha bhummavacanam. Tasma @Footnote: 1. nirujjhamaneti yojanapatho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page218.

Evam sambandho veditabbo bhimsanakabhave idam su hoti bhimsanakabhavanimittam bhimsanakabhavahetu bhimsanakabhavapaccaya idam su hoti yokoci avitarago tam vanasandam pavisati yebhuyyena lomani hamsantiti bahutarani lomani hamsanti uddhamukhani sucisadisani kantakasadisani ca hutva titthanti appani na hamsanti bahutaranam va sattanam hamsanti appakanam atisurapurisanam na hamsanti. Idani ayam kho sariputta hetutiadi nigamanam. Yancettha antarantara na vuttam tam uttanatthameva tasma palikkameneva veditabbam. Yam pana vuttam na ciratthitikam ahositi tam purisayugavasena vuttanti veditabbam. Vassagananaya hi vipassissa bhagavato asitivassasahassani ayu sammukhasavakanampissa tattakameva. Evam yvassa sabbapacchimako savako tena saha ghatetva satasahassam satthimattani ca vassasahassani brahmacariyam atthasi. Purisayugavasena pana yugaparamparaya agantva dveyeva purisayugani atthasi. Tasma na ciratthitikanti vuttam. Sikhissa pana bhagavato sattativassasahassani ayu sammukhasavakanampissa tattakameva. Vessabhussa bhagavato satthivassasahasasani ayu sammukhasavakanampissa tattakameva. Evam tesampi ye sabbapacchimasavaka tehi saha ghatetva satasahassato uddham cattalisamattani visatimattani ca vassasahassani brahmacariyam atthasi. Purisayugavasena pana yugaparamparaya agantva dve dveyeva purisayugani atthasi. Tasma na ciratthitikanti vuttam. {20} Evam ayasma sariputto tinnam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page219.

Buddhanam brahmacariyassa na ciratthitikaranam sutva itaresam tinnam brahmacariyassa ciratthitikaranam sotukamo puna bhagavantam ko pana bhante hetutiadina nayena pucchi. Bhagavapissa byakasi. Tam sabbam vuttapatipakkhavasena veditabbam. Ciratthitikabhavepi cettha tesam buddhanam ayuparimanatopi purisayugatopi ubhayatha ciratthitikata veditabba. Kakusandhassa hi bhagavato cattalisavassasahassani ayu konagamanassa bhagavato timsavassasahassani kassapassa bhagavato visativassasahassani sammukhasavakanampi tesam tattakameva. Bahuni ca nesam savakayugani paramparaya brahmacariyam pavattesum. Evam tesam ayuparimanatopi savakayugatopi ubhayatha brahmacariyam ciratthitikam ahosi. Amhakam pana bhagavato kassapassa bhagavato upaddhayuppamane dasavassasahassayukakale uppajjitabbam siya tam asambhunantena pancavassasahassayukakale ekavassasahassayukakale pancavassasatayukakalepi va uppajjitabbam siya yasma panassa buddhattakarake dhamme esantassa pariyesantassa nanam paripacentassa gabbham ganhapentassa vassasatayukakale nanam paripakamagamasi tasma atiparittayukakale uppanno tenassa savakaparamparavasena ciratthitikampi brahmacariyam ayuparimanavasena vassagananaya aciratthitikamevati vattam vattati. {21} Athakho ayasma sariputtoti ko anusandhi. Evam tinnam buddhanam brahmacariyassa ciratthitikaranam sutva sikkhapadappannattiyeva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page220.

Ciratthitikabhavahetuti nittham gantva bhagavatopi brahmacariyassa ciratthitikabhavam icchanto ayasma sariputto bhagavantam sikkhapadappannattim yaci. Tassa yacanavidhidassanatthametam vuttam athakho ayasma sariputto utthayasana .pe. Ciratthitikanti. Tattha addhaniyanti addhanakkhamam. Dighakalikanti vuttam hoti. Sesam uttanatthameva. Athassa bhagava na tavayam sikkhapadappannattikaloti pakasento agamehi tvam sariputtatiadimaha. Tattha agamehi tvanti tittha tava tvam. Adhivasehi tava tvanti vuttam hoti. Adaravasena cetam dvikkhattum vuttam. Etena bhagava sikkhapadappannattiya savakanam visayabhavam patikkhipitva buddhavisayo sikkhapadappannattiti avikaronto tathagatovatiadimaha. Ettha ca tatthati sikkhapadappannattiyacanapekkham bhummavacanam. Tatrayam yojana yam vuttam taya sikkhapadam pannapeyyati tattha tassa sikkhapadappannattiya tathagatoyeva kalam janissatiti. Evam vatva akalam tava dassetum na tava sariputtatiadimaha. Tattha asava titthanti etesuti asavehi thatabba na vokkamitabbati va asavatthaniya. Yesu ditthadhammikasamparayika dukkhasava ca kilesasava ca parupavadavippatisaravadhabandhanadayo ceva apayadukkhavisesabhuta ca asava titthantiyeva yasma nesam te karanam hontiti attho. Te asavatthaniya vitikkamadhamma yava na sanghe patubhavanti na tava sattha savakanam sikkhapadam pannapetiti ayamettha yojana.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page221.

Yadi hi pannapeyya parupavada paruparambha garahadosa na parimucceyya. Katham. Pannapentena hi yo pana bhikkhu methunam dhammam patiseveyyatiadi sabbam pannapetabbam bhaveyya. Adisva ca vitikkamadosam imam pannattim natva pare evam upavadanca uparambhanca garahanca pavatteyyum katham hi nama samano gotamo bhikkhusangho me anvayiko vacanakaroti ettavata sikkhapadehi palivethessati parajikam pannapessati nanu ime kulaputta mahantanca bhogakkhandham mahantanca natiparivattam hatthagatani ca rajjanipi pahaya pabbajita ghasacchadanaparamataya santuttha sikkhaya tibbagarava kaye ca jivite ca nirapekkha viharanti tesu nama ko lokamisabhutam methunam va patisevissati parabhandam va harissati parassa va ittham kantam atimadhuram jivitam upacchindissati abhutagunakathaya va jivitam kappessati nanu parajike appannattepi pabbajjasankhepenevetam pakatam katanti. Tathagatassapi thamanca balanca satta na janeyyum pannattampi sikkhapadam kuppeyya na yathathane tittheyya. Seyyathapi nama akusalo vejjo kanci anuppannagandam purisam pakkositva ehambho purisa imasmim te sarirappadese mahagando uppajjitva anayabyasanam papessati patikacceva nam tikicchapehiti vatva sadhacariya tvamyeva nam tikicchassuti vutto tassa arogam sarirappadesam phaletva lohitam niharitva alepanabandhanadhovanadihi tam padesam sanchavim katva tam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page222.

Purisam vadeyya maharogo te maya tikicchito dehi me deyyadhammanti. So tam kimayam balavejjo vadati kataro kira me imina rogo tikicchito nanu me ayam dukkhanca janesi lohitakkhayanca mam papesiti evam upavadeyya ceva uparambheyya ca garaheyya ca na cassa gunam janeyya evameva yadi anuppanne vitikkamadose sattha savakanam sikkhapadam pannapeyya parupavadadihi ca na parimucceyya na cassa thamam va balam va satta janeyyum pannattampi sikkhapadam kuppeyya na yathathane tittheyya. Tasma vuttam na tava sariputta sattha savakanam .pe. Patubhavantiti. Evam akalam dassetva puna kalam dassetum yato ca kho sariputtatiadimaha. Tattha yatoti yada. Yasmim kaleti vuttam hoti. Sesam vuttanusareneva veditabbam. Ayam va ettha sankhepattho. Yasmim nama kale asavatthaniya dhammati sankham gata vitikkamadosa sanghe patubhavanti tada sattha savakanam sikkhapadam pannapeti uddisati patimokkham kasma tesamyeva asavatthaniya dhammati sankham gatanam vitikkamadosanam patighataya. Evam pannapento yatha nama kusalo vejjo uppannam gandam phalanalepanabandhanadhovanadihi tikicchanto ropetva sanchavim katva na tveva upavadadiraho hoti sake ca acariyake viditanubhavo hutva sakkaram papunati evam na ca upavadadiraho hoti sake ca sabbannuvisaye viditanubhavo hutva sakkaram papunati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page223.

Tancassa sikkhapadam akuppam hoti yathathane titthatiti. Evam asavatthaniyanam dhammanam anuppattim sikkhapadappannattiya akalam uppattinca kalanti vatva idani tesam dhammanam anuppattikalanca dassetum na tava sariputta idhekaccetiadimaha. Tattha uttanatthani padani palivaseneva veditabbani. Ayam pana anuttanapadavannana. Rattiyo janantiti rattannu. Attano pabbajitadivasato patthaya pahuta rattiyo jananti cirapabbajitati vuttam hoti. Rattannubhi mahattam rattannumahattam. Cirapabbajitehi mahantabhavanti attho. Tatra rattannumahattam patte sanghe upasenam vangantaputtam arabbha sikkhapadam pannattanti veditabbam. So hayasma unadasavasse bhikkhu upasampadente disva ekavasso saddhivihariyam upasampadesi. Athakho bhagava sikkhapadam pannapesi na bhikkhave unadasavassena upasampadetabbo yo upasampadeyya apatti dukkatassati 1-. Evam pannatte sikkhapade puna bhikkhu dasavassamha dasavassamhati bala abyatta upasampadenti. Atha bhagava aparampi sikkhapadam pannapesi na bhikkhave balena abyattena dasavassena upasampadetabbo yo upasampadeyya apatti dukkatassa anujanami bhikkhave byattena bhikkhuna patibalena dasavassena va atirekadasavassena va upasampadetunti 2-. Rattannumahattam pattakale dve sikkhapadani pannattani. Vepullamahattanti @Footnote: 1. vi. mahavagga. 4/109. 2. vi. mahavagga. 4/110.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page224.

Vipulabhavena mahattam. Sangho hi yava na theranavamajjhimanam vasena vepullamahattam patto hoti tava senasanani pahonti sasane ekacce asavatthaniya dhamma na uppajjanti vepullamahattam patte pana te uppajjanti. Atha sattha sikkhapadam pannapeti. Tattha vepullamahattam patte sanghe pannattasikkhapadani yo pana bhikkhu anupasampannena uttaridvirattatirattam sahaseyyam kappeyya pacittiyam ya pana bhikkhuni anuvassam vutthapeyya pacittiyam ya pana bhikkhuni ekam vassam dve vutthapeyya pacittiyanti imina nayena veditabbani. Labhaggamahattanti labhassa aggamahattam. Yo labhassa aggo uttamo mahantabhavo tam patto hotiti attho. Labhena va aggamahattampi labhena setthattanca mahantattanca pattoti attho. Sangho hi yava na labhaggamahattam patto hoti tava na labham paticca asavatthaniya dhamma uppajjanti patte pana uppajjanti. Atha sattha sikkhapadam pannapeti yo pana bhikkhu acelakassa va paribbajakassa va paribbajikaya va sahattha khadaniyam va bhojaniyam va dadeyya pacittiyanti. Idam hi labhaggamahattam patte sanghe sikkhapadam pannattam. Bahusaccamahattanti bahusaccassa mahantabhavam. Sangho hi yava na bahusaccamahattam patto hoti tava na asavatthaniya dhamma uppajjanti. Bahusaccamahattam patte pana yasma ekampi nikayam dvepi .pe. Pancapi nikaye uggahetva ayoniso ummujjamana puggala rasena rasam samsandetva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page225.

Uddhammam ubbinayam satthusasanam dipenti. Atha sattha yo pana bhikkhu evam vadeyya tathaham bhagavata dhammam desitam ajanami .pe. Samanuddesopi ce evam vadeyyatiadina nayena sikkhapadam pannapetiti. Evam bhagava asavatthaniyanam dhammanam anuppattikalanca uppattikalanca dassetva tasmim samaye sabbasopi tesam abhavam dassento nirabbudo hi sariputtatiadimaha. Tattha nirabbudoti abbudavirahito. Abbudati vuccanti cora. Niccoroti attho. Coroti ca imasmim atthe dussila adhippeta. Te hi assamana hutva samanapatinnataya paresam paccaye corenti tasma nirabbudo niccoro niddussiloti vuttam hoti. Niradinavoti nirupaddavo nirupasaggo. Dussiladinavavirahitoyevati vuttam hoti. Apagatakalakoti kalaka vuccanti dussilayeva. Te hi suvannavannapi samana kalakadhammasamayoga kalakatveva veditabba. Tesam abhava apagatakalako. Apahatakalakotipi patho. Suddhoti apagatakalakattayeva suddho. Pariyodatoti pabhassaro. Sare patitthitoti saroti vuccanti silasamadhipannavimuttivimuttinanadassanaguna. Tasmim sare patitthitatta sare patitthito. Evam sare patitthitabhavam vatva puna so cassa sare patitthitabhavo evam veditabboti dassento imesam hi sariputtatiadimaha. Tatrayam sankhepavannana yanimani veranjayam vassavasam upagatani panca bhikkhusatani imesam yo gunavasena pacchimako sabbaparittaguno

--------------------------------------------------------------------------------------------- page226.

Bhikkhu so sotapannoti. Sotapannoti sotam apanno. Sototi ca maggassetam adhivacanam. Sotapannoti tena samannagatassa puggalassa. Yathaha. Soto sototi hidam sariputta vuccati katamo nukho sariputta sototi. Ayameva hi bhante ariyo atthangiko maggo seyyathidam sammaditthi .pe. Sammasamadhiti. Sotapanno sotapannoti hidam sariputta vuccati katamo nukho sariputta sotapannoti. Yo hi bhante imina ariyena atthangikena maggena samannagato ayam vuccati sotapanno soyamayasma evannamo evamgottoti. Idha pana maggena phalassa namam dinnam tasma phalattho sotapannoti veditabbo. Avinipatadhammoti vinipatetiti vinipato. Nassa vinipato dhammoti avinipatadhammo. Na attanam apayesu vinipatanasabhavoti vuttam hoti. Kasma. Ye dhamma apayagamaniya tesam parikkhaya. Vinipatanam va vinipato. Nassa vinipato dhammoti avinipatadhammo. Apayesu vinipatanasabhavo assa natthiti vuttam hoti. Sammattaniyamena maggena niyatatta niyato. Sambodhi param ayanam para gati assati sambodhiparayano. Uparimaggattayam avassam sampapakoti attho. Kasma. Patiladdhapathamamaggattati. {22} Evam dhammasenapatim sannapetva veranjayam tam vassavasam vitinametva vutthavasso mahapavaranaya pavaretva athakho bhagava ayasmantam anandam amantesi. Amantesiti alapi abhasi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page227.

Sambodhesi. Kinti. Acinnam kho panetantievamadim. Acinnanti caritam vattamanudhammata. Tam kho panetam acinnam duvidham hoti buddhacinnam savakacinnanti. Katamam buddhacinnam. Idantava ekam yehi nimantita vassam vasanti na te anapaloketva anapucchitva janapadacarikam pakkamanti. Savaka pana apaloketva va anapaloketva va yathasukham pakkamanti. Aparampi buddhacinnam vutthavassa pavaretva janasangahatthaya janapadacarikam pakkamantiyeva. Janapadacarikam caranta ca mahamandalam majjhimamandalam antimamandalanti imesam tinnam mandalanam annatarasmim mandale caranti. Tattha mahamandalam navayojanasatikam. Majjhimamandalam chayojanasatikam. Antimamandalam tiyojanasatikam. Yada mahamandale carikam caritukama honti mahapavaranaya pavaretva patipadadivase mahabhikkhusanghaparivara nikkhamitva gamanigamadisu mahajanam amisapatiggahena anuggahanta dhammadanena cassa vivattupanissitam kusalam vaddhenta navahi masehi janapadacarikam pariyosapenti. Sace pana antovasse bhikkhunam samathavipassana taruna honti mahapavaranaya appavaretva pavaranasangaham datva kattikapunnamaya pavaretva migasirassa pathamadivase mahabhikkhusanghaparivara nikkhamitva vuttanayeneva majjhimamandale atthahi masehi carikam pariyosapenti. Sace pana nesam vutthavassanam aparipakkindriya veneyyasatta honti. Tesam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page228.

Indriyaparipakam agamenta migasiramasampi tattheva vasitva pussamasassa pathamadivase mahabhikkhusanghaparivara nikkhamitva vuttanayeneva antimamandale sattahi masehi carikam pariyosapenti. Tesu ca mandalesu yattha katthaci carantapi te te satte kilesehi viyojenta sotapattiphaladihi samyojenta veneyyavaseneva nanavannani pupphani ocinanta viya vicaranti. Aparampi buddhanam acinnam devasikam paccusasamaye santam sukham nibbanam arammanam katva phalasamapattisamapajjanam phalasamapattiya vutthahitva mahakarunasamapattiya samapajjanam tato dasasahassacakkavale bodhaneyyasattasamolokanam. Aparampi buddhanam acinnam agantukehi saddhim pathamataram patisantharakaranam atthuppattivasena dhammadesana otinne dose sikkhapadappannapananti. Idam buddhacinnam. Katamam savakacinnam. Buddhassa bhagavato kale dvikkhattum sannipato pure vassupanayikaya ca kammatthanagahanattham vutthavassananca adhigatagunarocanattham uparikammatthanagahanatthanca. Idam savakacinnam. Idha pana buddhacinnam dassento aha acinnam kho panetam ananda tathagatananti. Ayamati agacchayama. Apalokessamati carikancaranatthaya apucchissama. Evanti sampaticchanatthe nipato. Bhanteti garavadhivacanametam. Satthuno pativacanadanantipi vattati. Bhagavato paccassositi bhagavato vacanam patiassosi abhimukho hutva suni sampaticchi. Evanti imina vacanena patiggahesiti vuttam hoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page229.

Athakho bhagava nivasetvati idha pubbanhasamayanti va sayanhasamayanti va na vuttam. Evam santepi bhagava katabhattakicco majjhantikam vitinametva ayasmantam anandam pacchasamanam katava nagaradvarato patthaya nagaravithiyo suvannarasapinjarahi buddharamsihi samujjotayamano yena veranjassa brahmanassa nivesanam tenupasankami. Gharadvare thitamattameva cassa bhagavantam disva parijano arocesi. Brahmano satim patilabhitva samvegajato sahasa vutthaya maharaham asanam pannapetva bhagavantam paccuggamma ito bhagava upasankamatuti aha. Bhagava upasankamitva pannatte asane nisidi. Athakho veranjo brahmano bhagavantam upanisiditukamo attana thitappadesato yena bhagava tenupasankami. Ito param uttanatthameva. Yam pana brahmano aha apica yo deyyadhammo so na dinnoti tatrayamadhippayo maya nimantitanam vassam vutthanam tumhakam temasam divase divase pato yagukhajjakam majjhantike khadaniyam bhojaniyam sayanhakale anekavidhapanavikatigandhapupphadihi pujasakkaroti evamadiko yo deyyadhammo databbo assa so na dinnoti. Tanca kho no asantanti ettha pana lingavipallaso veditabbo. So ca kho deyyadhammo amhakam no asantoti ayam hettha attho. Athava yamyam mayam tumhakam dadeyyama tanca kho no asantanti evamettha attho veditabbo. Nopi adatukamyatati adatukamatapi no natthi yatha pahutavittupakarananam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page230.

Maccharinam. Tam kutettha labbha bahukicca gharavasati. Ttarayam yojana. Yasma bahukicca gharavasa tasma ettha santepi deyyadhamme datukamyataya ca tam kuto labbha kuto tam sakka laddhum yam mayam tumhakam deyyadhammam dadeyyamati gharavasam garahanto aha. So kira marena avattitabhavam na janati gharavasapalibodhena me satisammoso jatoti manni. Tasma evamaha. Apica tam kutettha labbhati imasmim temasabbhantare yamaham tumhakam dadeyyam tam kuto labbha bahukicca hi gharavasati evamettha yojana veditabba. Atha brahmano yannunaham yam me tihi masehi databbam siya tam sabbam ekadivaseneva dadeyyanti cintetva adhivasetu me bhavam gotamotiadimaha. Tattha svatanayati yam me tumhesu sakkare kate sve bhavissati punnanceva pitipamujjanca tadatthaya. Atha tathagato sace aham nadhivaseyyam ayam temasam kinci aladdha kupito manne tena me yaciyamano ekabhattampi na patigganhati natthi imasmim adhivasanakkhanti asabbannu ayanti evam brahmano ca veranjavasino ca garahitva bahum apunnam pasaveyyum tam tesam ma ahositi tesam anukampaya adhivasesi bhagava 1- tunhibhavena. Adhivasetva ca athakho bhagava veranjam brahmanam alam gharavasapalibodhacintayati sannapetva tam khananurupaya dhammiya kathaya ditthadhammikasamparayikam attham @Footnote: 1. tathagatoti padam bhagavati padassa visesananti yojana.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page231.

Sandassetva kusale dhamme samadapetva ganhapetva tattha ca nam samuttejetva saussaham katva taya saussahataya annehi ca vijjamanagunehi sampahamsetva dhammaratanavassam vassitva utthayasana pakkami. Pakkante ca pana bhagavati veranjo brahmano puttadaram amantesi mayam bhane bhagavantam temasam nimantetva ekadivasam ekabhattampi nadamha handa dani tatha danam patiyadetha yatha temasikopi deyyadhammo sve ekadivaseneva datum sakka hotiti. Tato panitadanam patiyadapetva yam divasam bhagava nimantito tassa 1- rattiya accayena asanatthanam alankarapetva maharahani asanani pannapetva gandhadhupavasakusumavicitram mahapujam sajjitva bhagavato kalam arocapesi. Tena vuttam athakho veranjo brahmano tassa rattiya accayena .pe. Nitthitam bhattanti. {23} Bhagava bhikkhusanghaparivuto tattha agamasi. Tena vuttam athakho bhagava .pe. Nisidi saddhim bhikkhusanghanti. Athakho veranjo brahmano buddhappamukham bhikkhusanghanti buddhappamukhanti buddhaparinayakam. Buddham sanghattheram katva nisinnanti vuttam hoti. Panitenati uttamena. Sahatthati sahatthena. Santappetvati sutthu tappetva paripunnam suhitam yavadattham katva. Sampavaretvati sutthu pavaretva alam alanti hatthasannaya ca mukhasannaya ca vacibhedena ca patikkhipapetva. Bhuttavinti bhuttavantam. @Footnote: 1. tassa iti bhaveyya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page232.

Onitapattapaninti pattato onitapanim apanitahatthanti vuttam hoti. Ticivarena acchadesiti ticivaram bhagavato adasi. Idam pana voharavacanamattam hoti ticivarena acchadesiti. Tasmim ca ticivare ekameko satako sahassam agghati. Iti brahmano bhagavato tisahassagghanakam ticivaramadasi uttamam kasiyavatthasadisam. Ekamekanca bhikkhum ekamekena dussayugenati ekamekena dussayugalena. Tatra ekasatako panca satani agghati. Evam pancannam bhikkhusatanam pancasatasahassagghanakani dussani adasi. Brahmano ettakampi datva atuttho puna sattatthasahassagghanake aneke rattakambale ca pattunnapatapate 1- ca phaletva phaletva ayogaamsavaddhakakayabandhana- parissavanadinam atthaya adasi. Satapakasahassapakananaca bhesajjatelanam tumbani puretva ekamekassa bhikkhuno abbhanjanatthaya sahassagghanakam telamadasi. Kim bahuna catuppaccayesu. Na koci parikkharo samanaparibhogo adinno nama ahosi. Paliyam pana civaramattameva vuttam. Evam mahayagam yajitva saputtadaram vanditva nisinnam athakho bhagava veranjam brahmanam temasam maravattanena dhammassavanamatarasaparibhogaparihinam ekadivaseneva dhammamatavassam vassitva paripunnasankappam kurumano dhammiya kathaya sandassetva .pe. Utthayasana pakkami. Brahmanopi saputtadaro bhagavantanca bhikkhusanghanca vanditva punapi bhante amhakam anuggaham kareyyathati @Footnote: 1. pattunnapattapate.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page233.

Evamadini vadanto anuvajitva assuni pavattayamano nivatti. Athakho bhagava veranjayam yathabhirantam viharitvati yathaajjhasayam yatharucitam vasam vasitva veranjaya nikkhamitva mahamandalacarika- caranakale gantabbam buddhavithim pahaya dubbhikkhadosena kilantam bhikkhusangham ujuna maggena gahetva gantukamo soreyyadini anupagamma payagapatitthanam gantva tattha gangam nadim uttaritva yena baranasi tadavasari. Tena avasariti tadavasari. Tatrapi yathaajjhasayam viharitva vesalim agamasi. Tena vuttam anupagamma soreyyam .pe. Vesaliyam viharati mahavane kutagarasalayanti. Samantapasadikaya vinayasamvannanaya veranjakandavannana nitthita. Tatridam samantapasadikaya samantapasadikattasmim acariyaparamparato nidanavatthuppabhedadipanato parasamayavivajjanato sakasamayavisuddhito ceva byanjanaparisodhanato padatthato paliyojanakkamato sikkhapadavinicchayato vibhanganayabhedadassanato sampassatam na dissati kinci apasadikam yato ettha vinnunamayam tasma samantapasadikatveva samvannana pavatta vinayassa veneyyadamanakusalena vuttassa lokanathena lokamanukampamanenati. ---------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 1 page 141-233. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_rm.php?B=1&A=2944&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=1&A=2944&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=1&i=1              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=1&A=1              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=1&A=1              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=1&A=1              Contents of The Tipitaka Volume 1 http://84000.org/tipitaka/read/?index_1

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]