พระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๒  พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๒๔ [ฉบับมหาจุฬาฯ]
ขุททกนิกาย อปทาน ภาค ๑

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน [๔๐. ปิลินทวัจฉวรรค]
                                                                 ๒. เสลเถราปทาน
                      ผู้ทรงเป็นพระธรรมราชา
                      ผู้ทรงบรรเทาลูกศรคือความเศร้าโศกให้ข้าพเจ้าด้วยเถิด
             [๒๖๕] (เกนิยพราหมณ์ กล่าวว่า)
                               ท่านคงเห็นป่าใหญ่ เขียว
                      ดุจดังก้อนมหาเมฆตั้งขึ้น
                      เปรียบด้วยดอกอัญชัน ซึ่งปรากฏดุจท้องทะเล
             [๒๖๖]         พระพุทธเจ้า ผู้ทรงฝึกฝนคนที่ยังมิได้รับการฝึกฝน
                      ทรงเป็นมุนี ทรงแนะนำเวไนยสัตว์ให้ตรัสรู้โพธิปักขิยธรรม
                      พระองค์ทรงประทับอยู่ที่ป่านั้น
             [๒๖๗]         ข้าพเจ้าเที่ยวค้นหาพระชินเจ้า
                      เปรียบเหมือนคนกระหายน้ำแสวงหาน้ำดื่ม
                      เปรียบเหมือนคนหิวข้าวแสวงหาข้าวกิน
                      เปรียบเหมือนแม่โครักลูกโคเที่ยวค้นหาลูกโค
             [๒๖๘]         ข้าพเจ้ารู้จักอาจาระและอุปจาระ
                      สำรวมระวังเหมาะสมแก่เหตุ
                      ให้บรรดาศิษย์ของตนซึ่งจะไปยังสำนักพระชินเจ้า ศึกษาว่า
             [๒๖๙]         พระผู้มีพระภาคทั้งหลาย หาผู้กระทบกระทั่งได้ยาก
                      เสด็จเที่ยวไปเพียงพระองค์เดียว ดุจดังราชสีห์
                      มาณพทั้งหลาย พวกท่านควรเข้าแถวกันมา
             [๒๗๐]         พระพุทธเจ้าทั้งหลายหาผู้กระทบกระทั่งได้ยาก
                      ดุจอสรพิษกล้า
                      ดุจพญาเนื้อไกรสรราชสีห์
                      ดุจช้างกุญชรตกมันที่ได้รับการฝึกแล้ว
             [๒๗๑]         มาณพทั้งหลาย พวกท่านจงอย่าไอ อย่าจาม
                      เดินเข้าแถวพากันเข้าไปยังสำนักของพระพุทธเจ้าเถิด
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๒ หน้า : ๖๑๘}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน [๔๐. ปิลินทวัจฉวรรค]
                                                                 ๒. เสลเถราปทาน
             [๒๗๒]         พระพุทธเจ้าทั้งหลาย ทรงเป็นผู้หนักในการอยู่ในที่เร้น
                      ชอบสถานที่เงียบเสียง
                      หาผู้กระทบกระทั่งได้ยาก ยากที่จะเข้าเฝ้า
                      ทรงเป็นครูในมนุษยโลกพร้อมทั้งเทวโลก
             [๒๗๓]         ข้าพเจ้าทูลถามปัญหาข้อใด หรือได้ปราศรัยโต้ตอบอยู่
                      ขณะนั้น ขอให้ท่านทั้งหลายจงเงียบเสียงนิ่งเฉยอยู่
             [๒๗๔]         พระองค์ทรงแสดงพระสัทธรรมใด
                      ซึ่งเป็นธรรมปลอดโปร่ง เพื่อบรรลุนิพพาน
                      ขอท่านทั้งหลายจงพิจารณาเนื้อความแห่งพระสัทธรรมนั้น
                      เพราะการฟังพระสัทธรรมเป็นเหตุนำสุขมาให้
             [๒๗๕]         ข้าพเจ้าได้เข้าเฝ้าพระสัมมาสัมพุทธเจ้าแล้ว
                      ได้สนทนาปราศรัยกับพระมุนี
                      ให้การสนทนานั้นผ่านไปแล้วจึงตรวจดูพระลักษณะ
             [๒๗๖]         ข้าพเจ้าสงสัยพระลักษณะ ๒ ประการ
                      ได้เห็นเพียงพระลักษณะ ๓๐ ประการ
                      พระมุนีจึงได้ทรงแสดงพระคุยหฐาน
                      ซึ่งเร้นอยู่ในฝักให้ปรากฏด้วยฤทธิ์
             [๒๗๗]         อนึ่ง พระชินเจ้าได้ทรงแลบพระชิวหา
                      สอดเข้าในช่องพระกรรณและเข้าในช่องพระนาสิก
                      แล้วปกปิดไปถึงสุดพระนลาฏทั้งสิ้น
             [๒๗๘]         ข้าพเจ้าได้เห็นพระลักษณะของพระองค์
                      ครบถ้วนบริบูรณ์พร้อมทั้งพระอนุพยัญชนะ
                      จึงแน่ใจได้ว่าเป็นพระพุทธเจ้าแล้ว
                      ได้บวชพร้อมกับบรรดาศิษย์
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๒ หน้า : ๖๑๙}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน [๔๐. ปิลินทวัจฉวรรค]
                                                                 ๒. เสลเถราปทาน
             [๒๗๙]         ข้าพเจ้าพร้อมด้วยบรรดาศิษย์ ๓๐๐ คน
                      ได้บวชเป็นบรรพชิต ยังไม่ทันถึงครึ่งเดือน
                      พวกเราทั้งหมดก็ได้บรรลุนิพพาน
             [๒๘๐]         ศิษย์ทั้งหลายร่วมกันทำกรรมในนาบุญที่ยอดเยี่ยม
                      ท่องเที่ยวไปร่วมกัน คลายกิเลสได้ร่วมกัน
             [๒๘๑]         ข้าพเจ้าได้ถวายไม้กลอนทั้งหลาย
                      จึงได้อยู่ในธรรมเป็นอันมาก
                      ด้วยกรรมที่ได้ทำไว้ดีแล้วนั้น
                      ข้าพเจ้าย่อมได้เหตุ ๘ ประการ
             [๒๘๒]         คือข้าพเจ้าเป็นผู้ที่เขาบูชาในทิศทั้งหลาย ๑
                      มีโภคสมบัตินับไม่ถ้วน ๑
                      เป็นที่พึ่งของคนทั้งปวง ๑ ไม่มีความสะดุ้งกลัว ๑
             [๒๘๓]         ข้าพเจ้าไม่มีความเจ็บไข้ ๑ รักษาอายุได้ยืนยาว
                      มีผิวพรรณละเอียดอ่อน ๑ อยู่ในที่อยู่ที่ปรารถนาได้ ๑
             [๒๘๔]         เพราะได้ถวายไม้กลอน ๘ อัน
                      ข้าพเจ้าจึงได้อยู่ในธรรมเป็นอันมาก
                      ความเป็นพระอรหันต์ถึงพร้อมด้วยปฏิสัมภิทา
                      เป็นข้อที่ ๘ อีกข้อหนึ่งของข้าพเจ้า
             [๒๘๕]         ข้าแต่พระมหามุนี
                      ข้าพระองค์มีธรรมเครื่องอยู่ทั้งปวงอยู่จบหมดแล้ว
                      ทำกิจเสร็จแล้ว ไม่มีอาสวะ มีชื่อว่าอัฏฐโคปานสี
                      เป็นบุตรของพระองค์
             [๒๘๖]         เพราะได้ถวายเสา ๕ ต้น
                      ข้าพเจ้าจึงได้อยู่ในธรรมเป็นอันมาก
                      ด้วยกรรมที่ได้ทำไว้ดีแล้วนั้น
                      ข้าพเจ้าจึงได้เหตุ ๕ ประการ
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๒ หน้า : ๖๒๐}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน [๔๐. ปิลินทวัจฉวรรค]
                                                                 ๒. เสลเถราปทาน
             [๒๘๗]         คือข้าพเจ้าเป็นผู้มีเมตตาไม่หวั่นไหว ๑
                      มีโภคสมบัติไม่รู้จักพร่อง ๑
                      มีถ้อยคำที่ควรเชื่อถือได้ โดยที่ข้าพเจ้าไม่พูดกำจัด ๑
             [๒๘๘]         ข้าพเจ้ามีจิตไม่ฟุ้งซ่าน ๑
                      ไม่เป็นเสี้ยนหนามต่อใครๆ ๑
                      ด้วยกรรมที่ได้ทำไว้ดีแล้วนั้น
                      ข้าพเจ้าจึงเป็นผู้ปราศจากมลทินในศาสนา
             [๒๘๙]         ข้าแต่พระมุนีผู้มีความเพียรมาก
                      ภิกษุสาวกของพระองค์มีความเคารพ
                      มีความยำเกรง ได้ทำกิจเสร็จแล้ว
                      ไม่มีอาสวะ ขอกราบไหว้พระองค์
             [๒๙๐]         ข้าพเจ้าได้ทำบัลลังก์ที่ทำอย่างสวยงามแล้วจัดตั้งไว้ในศาลา
                      ด้วยกรรมที่ได้ทำไว้ดีแล้วนั้น
                      ข้าพเจ้าจึงได้เหตุ ๕ ประการ
             [๒๙๑]         คือเกิดในตระกูลสูง ๑ มีโภคะมาก ๑
                      มีสมบัติทุกอย่าง ๑ ไม่มีความตระหนี่ ๑
             [๒๙๒]         เมื่อข้าพเจ้าปรารถนาจะไป บัลลังก์ก็ตั้งขึ้น
                      ข้าพเจ้าย่อมไปพร้อมกับบัลลังก์อันประเสริฐ
                      ตามที่ข้าพเจ้าปรารถนา ๑
             [๒๙๓]         เพราะการถวายบัลลังก์นั้น
                      ข้าพเจ้ากำจัดความมืดทั้งหมดได้แล้ว
                      ข้าแต่พระมหามุนี
                      พระเถระผู้บรรลุอภิญญาและพลธรรมทั้งปวง
                      ขอกราบไหว้พระองค์
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๒ หน้า : ๖๒๑}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน [๔๐. ปิลินทวัจฉวรรค]
                                                                 ๒. เสลเถราปทาน
             [๒๙๔]         ข้าพเจ้าทำกิจทั้งปวงทั้งที่เป็นกิจ
                      ของผู้อื่นและกิจของตนสำเร็จแล้ว
                      ด้วยกรรมที่ได้ทำไว้ดีแล้วนั้น
                      ข้าพเจ้าจึงได้เข้าไปยังบุรีที่ไม่มีภัย
             [๒๙๕]         ข้าพเจ้าได้ถวายเครื่องบริโภคในศาลาที่สร้างสำเร็จแล้ว
                      ด้วยกรรมที่ได้ทำไว้ดีแล้วนั้น
                      ข้าพเจ้าจึงได้บรรลุความเป็นผู้ประเสริฐ
             [๒๙๖]         ผู้ฝึกเหล่าใดเหล่าหนึ่งในโลก
                      ผู้ฝึกเหล่านั้นย่อมฝึกช้างและม้า
                      พวกเขาให้ทำเหตุต่างๆ แล้วฝึกอย่างหนัก
             [๒๙๗]         ข้าแต่พระองค์ผู้มีความเพียรมาก
                      พระองค์หาทรงฝึกเหล่าชายหญิงเช่นนั้นไม่
                      พระองค์ทรงฝึกในวิธีฝึกอย่างสูงสุด
                      โดยไม่ต้องใช้อาชญาไม่ต้องใช้ศัสตรา
             [๒๙๘]         พระมุนีทรงฉลาดในเทศนา ทรงสรรเสริญคุณแห่งทาน
                      และตรัสปัญหาข้อเดียว
                      ก็ให้เวไนยสัตว์ ๓๐๐ ตรัสรู้ได้
             [๒๙๙]         ข้าพระองค์ทั้งหลาย อันพระองค์ผู้เป็นสารถีฝึกแล้ว
                      จึงพ้นวิเศษด้วยดี ไม่มีอาสวะ
                      บรรลุอภิญญาและพลธรรมทั้งปวง
                      ดับแล้วในธรรมเป็นที่สิ้นอุปธิ
             [๓๐๐]         ในกัปที่ ๑๐๐,๐๐๐ นับจากกัปนี้ไป
                      ข้าพเจ้าได้ถวายทานไว้ในครั้งนั้น
                      ภัยทั้งปวงล่วงพ้นไปแล้ว
                      นี้เป็นผลแห่งการถวายศาลา
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๓๒ หน้า : ๖๒๒}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน [๔๐. ปิลินทวัจฉวรรค]
                                                                 ๓. สัพพกิตติกเถราปทาน
             [๓๐๑]         กิเลสทั้งหลายข้าพเจ้าเผาได้แล้ว
                      ภพทั้งปวงข้าพเจ้าถอนได้แล้ว
                      ข้าพเจ้าตัดกิเลสเครื่องผูกพันได้แล้วอยู่อย่างผู้ไม่มีอาสวะ
                      ดุจพญาช้างตัดเครื่องพันธนาการได้แล้วอยู่อย่างอิสระ
             [๓๐๒]         การที่ข้าพเจ้าได้มาในสำนักของพระพุทธเจ้า
                      เป็นการมาดีแล้วโดยแท้
                      วิชชา ๓ ข้าพเจ้าได้บรรลุแล้วโดยลำดับ
                      คำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า ข้าพเจ้าก็ได้ทำสำเร็จแล้ว
             [๓๐๓]         คุณวิเศษเหล่านี้ คือ ปฏิสัมภิทา ๔ วิโมกข์ ๘
                      และอภิญญา ๖ ข้าพเจ้าได้ทำให้แจ้งแล้ว
                      คำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า ข้าพเจ้าก็ได้ทำสำเร็จแล้ว ดังนี้แล
             ได้ทราบว่า ท่านพระเสลเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้ ด้วยประการฉะนี้
เสลเถราปทานที่ ๒ จบ

             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ เล่มที่ ๓๒ หน้าที่ ๖๑๘-๖๒๓.
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_read.php?B=32&A=16946&w=
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=32&siri=394
             ฟังเนื้อความพระไตรปิฎก : [1], [2]. 
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/v.php?B=32&A=8288&Z=8466&pagebreak=0
             ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=32&i=394
             ศึกษาพระไตรปิฏกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/pali_item_s.php?book=32&item=394&items=1
             ศึกษาพระไตรปิฏกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/roman_item_s.php?book=32&item=394&items=1
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๒
http://84000.org/tipitaka/read/?index_mcu32