พระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗  พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๑๙ [ฉบับมหาจุฬาฯ]
ขุททกนิกาย ชาดก ภาค ๑

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก [๑๗. จัตตาลีสนิบาต]
                                                                 ๒. สรภังคชาดก (๕๒๒)
             [๗๗] บุคคลใดคิดปัญหาที่ลึกซึ้งได้ด้วยใจ
                     ไม่ทำกรรมอันหยาบช้าซึ่งหาประโยชน์เกื้อกูลมิได้
                     ไม่ตัดรอนประโยชน์ที่มาถึงตามกาลให้เสียไป
                     บัณฑิตเรียกคนเช่นนั้นว่า ผู้มีปัญญา
             [๗๘] บุคคลใดเป็นคนกตัญญูกตเวที เป็นปราชญ์
                     มีกัลยาณมิตร และมีความภักดีมั่นคง
                     ช่วยกระทำกิจของมิตรที่ตกยากด้วยความเต็มใจ
                     บัณฑิตเรียกคนเช่นนั้นว่า สัตบุรุษ
             [๗๙] บุคคลใดประกอบด้วยคุณสมบัติทั้งปวงเหล่านี้
                     มีศรัทธา อ่อนโยน จำแนกแจกทานด้วยดี
                     รู้ความประสงค์ของผู้ขอ สิริย่อมไม่ละคนเช่นนั้น
                     ผู้มีปกติสงเคราะห์ มีวาจาอ่อนหวาน สละสลวย
             (ท้าวสักกะตรัสว่า)
             [๘๐] โยมขออนุโมทนาคำสุภาษิตของพระคุณเจ้า
                     แต่โยมขอถามปัญหาข้ออื่นกับพระคุณเจ้า
                     ขอพระคุณเจ้าโปรดกล่าวแก้ปัญหานั้น
                     ศีล ๑ สิริ ๑ ธรรมของสัตบุรุษ ๑ ปัญญา ๑
                     บัณฑิตกล่าวข้อไหนว่า ประเสริฐกว่า
             (พระมหาสัตว์สรภังคดาบสตอบว่า)
             [๘๑] ท่านผู้ฉลาดทั้งหลายกล่าวว่า ปัญญาแลประเสริฐที่สุด
                     ดุจดวงจันทร์ราชาแห่งนักษัตรประเสริฐกว่าดวงดาวทั้งหลาย
                     ศีล สิริ และแม้ธรรมของสัตบุรุษย่อมเป็นไปตามบุคคลผู้มีปัญญา
             (ท้าวสักกะตรัสว่า)
             [๘๒] โยมขออนุโมทนาคำสุภาษิตของพระคุณเจ้า
                     แต่โยมขอถามปัญหาข้ออื่นกับพระคุณเจ้า
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๗ หน้า : ๖๐๘}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก [๑๗. จัตตาลีสนิบาต]
                                                                 ๒. สรภังคชาดก (๕๒๒)
                     ขอพระคุณเจ้าโปรดกล่าวแก้ปัญหานั้น
                     บุคคลในโลกนี้กระทำอย่างไร กระทำกรรมอะไร
                     ประพฤติกรรมอะไร คบหาคนอย่างไร จึงจะได้ปัญญา
                     บัดนี้ ขอพระคุณเจ้าโปรดบอกปฏิปทาแห่งปัญญาว่า
                     บุคคลกระทำอย่างไร จึงจะชื่อว่าผู้มีปัญญา
             (พระมหาสัตว์สรภังคดาบสกล่าวว่า)
             [๘๓] บุคคลควรคบหาท่านผู้เจริญด้วยปัญญา
                     มีความรู้ละเอียดลออเป็นพหูสูต
                     ควรศึกษาเล่าเรียน สอบถาม ฟังคำสุภาษิตโดยเคารพ
                     บุคคลกระทำอย่างนี้ จึงจะชื่อว่าผู้มีปัญญา
             [๘๔] ท่านผู้มีปัญญาพิจารณาเห็นกามคุณ
                     โดยความเป็นของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ และโดยความเป็นโรค
                     เมื่อเห็นแจ้งอย่างนี้ จึงละความพอใจในกามทั้งหลาย
                     ซึ่งเป็นทุกข์เป็นภัยอันใหญ่หลวงเสียได้
             [๘๕] เขาปราศจากราคะแล้ว พึงกำจัดโทสะได้
                     เจริญเมตตาจิตหาประมาณมิได้
                     วางอาชญาในสัตว์ทุกจำพวก
                     เป็นผู้ไม่ถูกนินทา เข้าถึงพรหมสถาน
             (พระมหาสัตว์สรภังคดาบสทราบว่า พระราชาทั้ง ๓ พระองค์ละความกำหนัด
ยินดีในเบญจกามคุณได้แล้ว จึงกล่าวคาถาด้วยอำนาจความร่าเริงของพระราชา
เหล่านั้นว่า)
             [๘๖] ขอถวายพระพรมหาบพิตรอัฏฐกะ
                     การเสด็จมาของพระองค์ ของพระเจ้าภีมรถ
                     และของพระเจ้ากาลิงคะผู้มีพระยศระบือไปทั่ว
                     ได้มีความสำเร็จอย่างใหญ่หลวง
                     ทุกพระองค์ทรงละกามราคะได้แล้ว
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๗ หน้า : ๖๐๙}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก [๑๗. จัตตาลีสนิบาต]
                                                                 ๒. สรภังคชาดก (๕๒๒)
             (พระราชาทั้งหลายทรงชมเชยพระมหาสัตว์สรภังคดาบสว่า)
             [๘๗] พระคุณเจ้ารู้จิตของผู้อื่นว่า โยมทุกคนละกามราคะได้แล้ว
                     ข้อนั้นเป็นจริงอย่างนั้นแหละ
                     ขอพระคุณเจ้าจงกระทำโอกาสเพื่ออนุเคราะห์
                     โดยประการที่โยมทุกคนจะบรรลุถึงคติของพระคุณเจ้าเถิด
             (พระมหาสัตว์สรภังคดาบสให้โอกาสแก่พระราชาทั้ง ๓ พระองค์ว่า)
             [๘๘] อาตมาจะกระทำโอกาสเพื่ออนุเคราะห์
                     เพราะมหาบพิตรทั้งหลายทรงละกามราคะได้แล้วอย่างแท้จริง
                     ขอมหาบพิตรทั้งหลายทรงแผ่ปีติที่ไพบูลย์ให้แผ่ซ่านไปทั่วพระวรกาย
                     โดยประการที่จะบรรลุถึงคติของอาตมาเถิด
             (พระราชาเหล่านั้นเมื่อจะทรงยอมรับ จึงได้ตรัสว่า)
             [๘๙] ท่านผู้มีปัญญาเพียงดังแผ่นดิน พระคุณเจ้าจะกล่าวคำใดใด
                     โยมทั้งหลายจะกระทำตามคำพร่ำสอนของพระคุณเจ้านั้นทุกอย่าง
                     จะแผ่ปีติที่ไพบูลย์ไปทั่วกาย
                     โดยประการที่จะบรรลุถึงคติของพระคุณเจ้า
             (ลำดับนั้น พระมหาสัตว์สรภังคดาบสให้พระราชาเหล่านั้นพร้อมทั้งพลนิกาย
บวช เมื่อจะส่งหมู่ฤๅษีไป จึงกล่าวว่า)
             [๙๐] ท่านผู้เจริญทั้งหลาย พวกเราทำการบูชา
                     กีสวัจฉดาบสอย่างนี้แล้ว
                     ขอฤๅษีทั้งหลายผู้เป็นคนดี จงไปยังที่อยู่ของตนเถิด
                     ท่านทั้งหลายจงยินดีในฌาน มีจิตตั้งมั่นในกาลทุกเมื่อ
                     ความยินดีนั้นเป็นคุณชาติประเสริฐสุดสำหรับบรรพชิต
             (พระศาสดาทรงทราบความนี้แล้วได้ตรัสพระคาถาเหล่านี้ว่า)
             [๙๑] ครั้นได้สดับคาถาซึ่งประกอบด้วยประโยชน์อย่างยิ่ง
                     ที่ฤๅษีผู้เป็นบัณฑิตกล่าวดีแล้ว เทวดาทั้งหลายผู้มียศเหล่านั้น
                     เกิดปีติและโสมนัสอนุโมทนาอยู่ ได้พากันหลีกไปยังเทพบุรี
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๗ หน้า : ๖๑๐}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก [๑๗. จัตตาลีสนิบาต]
                                                                 ๓. อลัมพุสาชาดก (๕๒๓)
             [๙๒] คาถาที่ฤๅษีผู้เป็นบัณฑิตกล่าวดีแล้วเหล่านี้
                     มีอรรถและพยัญชนะอันดีงาม
                     ผู้ใดผู้หนึ่งพึงสดับคาถาเหล่านั้นให้เป็นประโยชน์
                     พึงได้คุณวิเศษทั้งเบื้องต้นและเบื้องปลาย
                     ครั้นได้แล้ว พึงบรรลุสถานที่ที่พญามัจจุราชมองไม่เห็น
             (พระศาสดาครั้นทรงรวบยอดเทศนาด้วยพระอรหัตอย่างนี้แล้วประกาศ
สัจจะทั้งหลาย ทรงประชุมชาดกว่า)
             [๙๓] สาลิสสรดาบสคือสารีบุตร เมณฑิสสรดาบสคือกัสสปะ
                     ปัพพตดาบสคืออนุรุทธะ เทวิลดาบสคือกัจจายนะ
             [๙๔] อนุสิสสดาบสคืออานนท์ กีสวัจฉดาบสคือโกลิตะ
                     นารทดาบสคืออุทายีเถระ บริษัททั้งหลายคือพุทธบริษัท
                     ส่วนสรภังคโพธิสัตว์คือเราตถาคต
                     เธอทั้งหลายจงทรงจำชาดกไว้อย่างนี้แล
สรภังคชาดกที่ ๒ จบ

             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ เล่มที่ ๒๗ หน้าที่ ๖๐๘-๖๑๑.
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_read.php?B=27&A=17327&w=
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=27&siri=522
             ฟังเนื้อความพระไตรปิฎก : [1], [2]. 
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/v.php?B=27&A=10186&Z=10323&pagebreak=0
             ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=2446
             ศึกษาพระไตรปิฏกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/pali_item_s.php?book=27&item=2446&items=32
             ศึกษาพระไตรปิฏกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/roman_item_s.php?book=27&item=2446&items=32
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_mcu27