พระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕  พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๑๗ [ฉบับมหาจุฬาฯ]
ขุททกนิกาย ขุททกปาฐะ-ธรรมบท-อุทาน-อิติวุตตกะ-สุตตนิบาต

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ธรรมบท ๒๖. พราหมณวรรค ๑๔. อุคคเสนวัตถุ
๑๓. อัญญตรพราหมณวัตถุ
เรื่องพราหมณ์คนใดคนหนึ่ง
             (พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่พราหมณ์คนหนึ่ง ดังนี้)
             [๓๙๖] เราไม่เรียกบุคคลผู้ถือกำเนิด
                       เกิดในครรภ์มารดาว่า พราหมณ์
                       ถ้าเขายังมีกิเลสเครื่องกังวลอยู่
                       เขาเป็นเพียงผู้ชื่อว่า โภวาที๑- เท่านั้น
                       เราเรียกผู้หมดกิเลสเครื่องกังวล
                       หมดความยึดมั่นถือมั่นเท่านั้นว่า พราหมณ์๒-
๑๔. อุคคเสนวัตถุ
เรื่องนายอุคคเสน
             (พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
             [๓๙๗] ผู้ตัดสังโยชน์ได้หมดสิ้น ไม่สะดุ้ง๓-
                       ผู้ล่วงพ้นกิเลสเครื่องข้อง๔- ได้
                       ผู้ปราศจากโยคะ๕-
                       เราเรียกว่า พราหมณ์
@เชิงอรรถ :
@๑ โภวาที หมายถึงบุคคลผู้มีปกติเที่ยวร้องเรียกตนเองว่า “เป็นผู้เจริญ” (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๒๐)
@๒ ม.ม. (แปล) ๑๓/๔๕๗/๕๗๗
@๓ ไม่สะดุ้ง หมายถึงไม่สะดุ้งหวาดกลัวเพราะตัณหา (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๒๑)
@๔ ดูเชิงอรรถที่ ๑ หน้า ๑๔๙ ในเล่มนี้
@๕ ดูเชิงอรรถที่ ๖ หน้า ๓๑ ในเล่มนี้
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๑๕๘}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ธรรมบท ๒๖. พราหมณวรรค ๑๗. สารีปุตตเถรวัตถุ
๑๕. เทฺวพราหมณวัตถุ
เรื่องพราหมณ์ ๒ คน
             (พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุประมาณ ๕๐๐ รูป ดังนี้)
             [๓๙๘] ผู้ตัดชะเนาะ เชือกหนัง และเงื่อน๑-
                       พร้อมทั้งสายรัดได้ ถอดลิ่มสลัก๒- เป็นผู้ตรัสรู้แล้ว
                       เราเรียกว่า พราหมณ์
๑๖. อักโกสกภารทวาชวัตถุ
เรื่องอักโกสกภารทวาชพราหมณ์
             (พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
             [๓๙๙] ผู้ไม่ประทุษร้าย อดกลั้นคำด่า
                       การฆ่า และการจองจำได้
                       มีขันติเป็นพลัง มีขันติเป็นกำลังพล
                       เราเรียกว่า พราหมณ์
๑๗. สารีปุตตเถรวัตถุ
เรื่องพระสารีบุตรเถระ
             (พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
             [๔๐๐] ผู้ไม่มักโกรธ มีศีล มีวัตร
                       ไม่มีตัณหาเครื่องฟูขึ้น ฝึกตนได้แล้ว
                       มีสรีระเป็นร่างกายสุดท้าย
                       เราเรียกว่า พราหมณ์
@เชิงอรรถ :
@๑ ชะเนาะ หมายถึงความโกรธ เชือกหนัง หมายถึงตัณหา เงื่อน หมายถึงทิฏฐิ ๖๒ (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๒๒)
@๒ สายรัด หมายถึงอนุสัยกิเลส ลิ่มสลัก หมายถึงอวิชชา (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๒๒)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๑๕๙}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ธรรมบท ๒๖. พราหมณวรรค ๒๐. เขมาภิกขุนีวัตถุ
๑๘. อุปปลวัณณาเถรีวัตถุ
เรื่องพระอุบลวัณณาเถรี
             (พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
             [๔๐๑] ผู้ใดไม่ติดในกามทั้งหลาย
                       เหมือนน้ำไม่ติดอยู่บนใบบัว
                       เหมือนเมล็ดพันธุ์ผักกาดไม่ติดอยู่บนปลายเหล็กแหลม
                       เราเรียกผู้นั้นว่า พราหมณ์
๑๙. อัญญตรพราหมณวัตถุ
เรื่องพราหมณ์คนใดคนหนึ่ง
             (พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่พราหมณ์คนหนึ่ง ดังนี้)
             [๔๐๒] ผู้ใดในศาสนานี้ รู้ชัดความสิ้นทุกข์ของตน
                       ปลงภาระได้แล้ว ปราศจากโยคะ
                       เราเรียกผู้นั้นว่า พราหมณ์
๒๐. เขมาภิกขุนีวัตถุ
เรื่องพระเขมาภิกษุณี
             (พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ท้าวสักกะจอมเทพและเทวดาทั้งหลาย ดังนี้)
             [๔๐๓] ผู้มีปัญญาลึกซึ้ง เป็นปราชญ์
                       ฉลาดในทางและมิใช่ทาง๑- บรรลุประโยชน์สูงสุด
                       เราเรียกว่า พราหมณ์
@เชิงอรรถ :
@๑ ฉลาดในทางและมิใช่ทาง หมายถึงรู้ว่าธรรมนี้เป็นทางไปทุคติ ธรรมนี้เป็นทางไปสุคติ ธรรมนี้เป็นทาง
@ไปนิพพาน และรู้ว่าธรรมนี้มิใช่ทาง (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๒๙)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๑๖๐}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ธรรมบท ๒๖. พราหมณวรรค ๒๓. สามเณรวัตถุ
๒๑. ปัพภารวาสีติสสเถรวัตถุ
เรื่องพระติสสเถระผู้อยู่ที่เงื้อมเขา
             (พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
             [๔๐๔] ผู้ไม่คลุกคลี๑- กับคน ๒ จำพวก
                       คือ คฤหัสถ์ และบรรพชิต
                       ไม่มีความอาลัยเที่ยวไป มีความปรารถนาน้อย
                       เราเรียกว่า พราหมณ์
๒๒. อัญญตรภิกขุวัตถุ
เรื่องภิกษุรูปใดรูปหนึ่ง
             (พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
             [๔๐๕] ผู้ใดละวางโทษทัณฑ์ในสัตว์ทั้งหลาย
                       ไม่ว่าจะเป็นสัตว์ที่ยังหวาดสะดุ้ง๒- และสัตว์ที่มั่นคง๓-
                       ไม่ฆ่าเอง ไม่ใช้ให้คนอื่นฆ่า
                       เราเรียกผู้นั้นว่า พราหมณ์
๒๓. สามเณรวัตถุ
เรื่องสามเณร
             (พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
             [๔๐๖] ผู้ไม่มุ่งร้ายในหมู่คนผู้มุ่งร้าย
                       ผู้สงบในหมู่คนผู้ชอบหาเรื่องใส่ตน
                       ผู้ไม่ถือมั่นในหมู่คนผู้ถือมั่น
                       เราเรียกว่า พราหมณ์
@เชิงอรรถ :
@๑ คลุกคลี ในที่นี้หมายถึงการคลุกคลีทางกายคือการเห็น การฟัง การเจรจาปราศรัย การร่วมกิน ร่วมดื่ม
@(ขุ.ธ.อ. ๘/๑๓๓)
@๒ สัตว์ที่ยังหวาดสะดุ้ง หมายถึงสัตว์ที่ยังมีตัณหา (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๓๕)
@๓ สัตว์ที่มั่นคง หมายถึงสัตว์ที่หมดตัณหา (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๓๕)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๑๖๑}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ธรรมบท ๒๖. พราหมณวรรค ๒๖. อัญญตรภิกขุวัตถุ
๒๔. มหาปันถกเถรวัตถุ
เรื่องพระมหาปันถกเถระ
             (พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
             [๔๐๗] ผู้ใดทำราคะ โทสะ โมหะ มานะ และมักขะให้ตกไป๑-
                       เหมือนเมล็ดพันธุ์ผักกาดตกไปจากปลายเหล็กแหลม
                       เราเรียกผู้นั้นว่า พราหมณ์
๒๕. ปิลินทวัจฉเถรวัตถุ
เรื่องพระปิลินทวัจฉเถระ
             (พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
             [๔๐๘] ผู้กล่าวคำที่ไม่หยาบคาย สื่อความหมายได้
                       เป็นคำจริง ไม่เป็นเหตุให้ใครๆ ขัดเคือง
                       เราเรียกว่า พราหมณ์
๒๖. อัญญตรภิกขุวัตถุ
เรื่องภิกษุรูปใดรูปหนึ่ง
             (พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
             [๔๐๙] ผู้ใดในโลกนี้ ไม่ถือเอาสิ่งของที่เขามิได้ให้
                       ไม่ว่ายาวหรือสั้น เล็กหรือใหญ่ งามหรือไม่งาม
                       เราเรียกผู้นั้นว่า พราหมณ์
@เชิงอรรถ :
@๑ ตกไป หมายถึงไม่ให้ตั้งอยู่ในใจ (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๔๐)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๑๖๒}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ธรรมบท ๒๖. พราหมณวรรค ๒๙. เรวตเถรวัตถุ
๒๗. สารีปุตตเถรวัตถุ
เรื่องพระสารีบุตรเถระ
             (พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
             [๔๑๐] ผู้ใดไม่มีความหวัง๑- ในโลกนี้และโลกหน้า
                       ปราศจากความหวัง ปราศจากโยคะ
                       เราเรียกผู้นั้นว่า พราหมณ์
๒๘. มหาโมคคัลลานวัตถุ
เรื่องพระมหาโมคคัลลานะ
             (พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
             [๔๑๑] ผู้ใดไม่มีความอาลัย๒- หมดความสงสัยเพราะรู้ชัด
                       หยั่งลงสู่อมตะ๓- บรรลุแล้ว
                       เราเรียกผู้นั้นว่า พราหมณ์
๒๙. เรวตเถรวัตถุ
เรื่องพระเรวตเถระ
             (พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
             [๔๑๒] ผู้ใดในโลกนี้ ละบุญและบาปทั้งสองได้
                       พ้นจากกิเลสเครื่องข้องได้ ไม่เศร้าโศก
                       ปราศจากกิเลสดุจธุลี เป็นผู้บริสุทธิ์
                       เราเรียกผู้นั้นว่า พราหมณ์
@เชิงอรรถ :
@๑ ความหวัง (อาสา) หมายถึงตัณหา (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๔๔)
@๒ อาลัย ในที่นี้หมายถึงตัณหา (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๔๕)
@๓ ดูเชิงอรรถที่ ๒ หน้า ๓๑ ในเล่มนี้
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๑๖๓}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ธรรมบท ๒๖. พราหมณวรรค ๓๑. สีวลิเถรวัตถุ
๓๐. จันทาภเถรวัตถุ
เรื่องพระจันทาภเถระ
             (พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
             [๔๑๓] ผู้บริสุทธิ์ดุจจันทร์แจ่ม
                       มีจิตผ่องใส ไม่ขุ่นมัว๑- เป็นผู้สิ้นความเพลิดเพลินในภพ๒-
                       เราเรียกว่า พราหมณ์
๓๑. สีวลิเถรวัตถุ
เรื่องพระสีวลีเถระ
             (พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
             [๔๑๔] ผู้ใดก้าวพ้นทางอ้อม๓- ทางหล่ม๔-
                       สงสาร๕- และโมหะได้แล้ว
                       ข้ามไปถึงฝั่งแล้ว เจริญฌาน
                       ไม่หวั่นไหว หมดความสงสัย
                       ดับเย็น เพราะไม่ถือมั่น
                       เราเรียกผู้นั้นว่า พราหมณ์
@เชิงอรรถ :
@๑ ไม่ขุ่นมัว หมายถึงปราศจากมลทินคือกิเลส (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๕๑)
@๒ ความเพลิดเพลินในภพ หมายถึงตัณหาในภพทั้ง ๓ (กามภพ รูปภพ อรูปภพ) (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๕๑)
@๓ ทางอ้อม หมายถึงราคะ
@๔ ทางหล่ม หมายถึงกิเลส (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๕๒)
@๕ สงสาร หมายถึงสังสารวัฏ (การเวียนว่ายตายเกิด) (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๕๒)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๑๖๔}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ธรรมบท ๒๖. พราหมณวรรค ๓๔. โชติกเถรวัตถุ
๓๒. สุนทรสมุททเถรวัตถุ
เรื่องพระสุนทรสมุทรเถระ
             (พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
             [๔๑๕] ผู้ใดในโลกนี้ ละกามได้แล้ว
                       ออกบวชเป็นบรรพชิต
                       เป็นผู้สิ้นกามและภพ
                       เราเรียกผู้นั้นว่า พราหมณ์
๓๓. ชฏิลวัตถุ
เรื่องพระชฎิลเถระ
             (พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
             [๔๑๖] ผู้ใดในโลกนี้ ละตัณหาได้ขาด
                       ออกบวชเป็นบรรพชิต
                       เป็นผู้สิ้นตัณหาและภพ
                       เราเรียกผู้นั้นว่า พราหมณ์
๓๔. โชติกเถรวัตถุ
เรื่องพระโชติกเถระ
             (พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
             [๔๑๖] ผู้ใดในโลกนี้ ละตัณหาได้ขาด
                       ออกบวชเป็นบรรพชิต
                       เป็นผู้สิ้นตัณหาและภพ
                       เราเรียกผู้นั้นว่า พราหมณ์
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๑๖๕}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ธรรมบท ๒๖. พราหมณวรรค ๓๖. ทุติยนฏปุพพกเถรวัตถุ
๓๕. ปฐมนฏปุพพกเถรวัตถุ
เรื่องพระเถระผู้เคยเป็นนักฟ้อนรูปที่ ๑
             (พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
             [๔๑๗] ผู้ละกิเลสเครื่องประกอบอันเป็นของมนุษย์ได้๑-
                       ล่วงพ้นกิเลสเครื่องประกอบอันเป็นทิพย์ได้แล้ว
                       เป็นผู้ปราศจากโยคะ๒- ทั้งปวง
                       เราเรียกผู้นั้นว่า พราหมณ์
๓๖. ทุติยนฏปุพพกเถรวัตถุ
เรื่องพระเถระผู้เคยเป็นนักฟ้อนรูปที่ ๒
             (พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
             [๔๑๘] ผู้ละทั้งความยินดี๓- และความไม่ยินดี๔-
                       เป็นผู้เยือกเย็น หมดอุปธิกิเลส
                       ครอบงำโลกทั้งหมด๕- เป็นผู้แกล้วกล้า
                       เราเรียกว่า พราหมณ์
@เชิงอรรถ :
@๑ กิเลสเครื่องประกอบอันเป็นของมนุษย์ หมายถึงอายุและกามคุณ ๕ (รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ)
@อันเป็นของมนุษย์ (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๘๒)
@๒ ดูเชิงอรรถที่ ๖ หน้า ๓๑ ในเล่มนี้
@๓ ความยินดี หมายถึงความยินดีในกามคุณ ๕ (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๘๓)
@๔ ความไม่ยินดี หมายถึงความระอาในการอยู่ป่า (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๘๓)
@๕ ครอบงำโลกทั้งหมด หมายถึงครอบงำโลกคือขันธ์ ๕ (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๘๓)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๑๖๖}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ธรรมบท ๒๖. พราหมณวรรค ๓๘. ธัมมทินนาเถรีวัตถุ
๓๗. วังคีสเถรวัตถุ
เรื่องพระวังคีสเถระ
             (พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
             [๔๑๙] ผู้ใดรู้การจุติและการอุบัติ
                       ของสัตว์ทั้งหลายโดยประการทั้งปวง
                       เราเรียกผู้นั้น ซึ่งเป็นผู้ไม่ติดข้อง
                       ไปดีแล้ว และตรัสรู้แล้วว่า พราหมณ์
             [๔๒๐] ผู้ใดมีคติที่เทวดา คนธรรพ์ และมนุษย์ ก็รู้ไม่ได้
                       เราเรียกผู้นั้นซึ่งเป็นอรหันตขีณาสพว่า พราหมณ์
๓๘. ธัมมทินนาเถรีวัตถุ
เรื่องพระธัมมทินนาเถรี
             (พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่วิสาขอุบาสก อดีตสามีของพระธัมมทินนาเถรี ดังนี้)
             [๔๒๑] ผู้ใดไม่มีกิเลสเครื่องกังวล๑-
                       ทั้งในอดีต ปัจจุบัน และอนาคต
                       เราเรียกผู้นั้นซึ่งเป็นผู้ไม่มีกิเลสเครื่องกังวล
                       หมดความยึดมั่นถือมั่นว่า พราหมณ์
@เชิงอรรถ :
@๑ กิเลสเครื่องกังวล หมายถึงความถือมั่นด้วยอำนาจตัณหา (๘/๑๘๙)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๑๖๗}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ธรรมบท ๒๖. พราหมณวรรค ๔๐. เทวหิตพราหมณวัตถุ
๓๙. อังคุลิมาลเถรวัตถุ
เรื่องพระองคุลิมาลเถระ
             (พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
             [๔๒๒] ผู้องอาจ ผู้ประเสริฐ ผู้แกล้วกล้า
                       ผู้แสวงหาคุณอันยิ่งใหญ่ ผู้ชำนะแล้ว
                       ผู้ไม่หวั่นไหว ผู้ชำระแล้ว และตรัสรู้แล้ว
                       เราเรียกว่า พราหมณ์
๔๐. เทวหิตพราหมณวัตถุ
เรื่องเทวหิตพราหมณ์
             (พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่เทวหิตพราหมณ์ ดังนี้)
             [๔๒๓] ผู้ใดระลึกอดีตชาติได้๑- เห็นสวรรค์และอบาย
                       บรรลุภาวะที่สิ้นสุดการเกิด๒-
                       หมดภารกิจ๓- เพราะรู้ยิ่ง เป็นมุนี
                       เป็นผู้อยู่จบพรหมจรรย์แล้ว
                       เราเรียกผู้นั้นว่า พราหมณ์
พราหมณวรรคที่ ๒๖ จบ
@เชิงอรรถ :
@๑ ระลึกอดีตชาติได้ หมายถึงมีทิพยจักษุญาณเห็นสวรรค์ ๒๖ ชั้น และอบายภูมิ ๔ เป็นต้น (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๙๑)
@๒ ภาวะที่สิ้นสุดการเกิด หมายถึงอรหัตตผล (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๙๑)
@๓ หมดภารกิจ หมายถึงหมดหน้าที่กำหนดรู้(ปริญญากิจ) หมดหน้าที่ละ(ปหานกิจ) และหมดหน้าที่ทำ
@ให้แจ้ง(สัจฉิกิริยากิจ) (ขุ.ธ.อ. ๘/๑๙๑)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๑๖๘}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ธรรมบท รวมวรรคในธรรมบท
รวมวรรคในธรรมบท
                          ๑. ยมกวรรค         	๒. อัปปมาทวรรค
                          ๓. จิตตวรรค         	๔. ปุปผวรรค
                          ๕. พาลวรรค         	๖. ปัณฑิตวรรค
                          ๗. อรหันตวรรค     	๘. สหัสสวรรค
                          ๙. ปาปวรรค         	๑๐. ทัณฑวรรค
                          ๑๑. ชราวรรค        	๑๒. อัตตวรรค
                          ๑๓. โลกวรรค        	๑๔. พุทธวรรค
                          ๑๕. สุขวรรค          	๑๖. ปิยวรรค
                          ๑๗. โกธวรรค        	๑๘. มลวรรค
                          ๑๙. ธัมมัฏฐวรรค    	๒๐. มัคควรรค
                          ๒๑. ปกิณณกวรรค  	๒๒. นิรยวรรค
                          ๒๓. นาควรรค        	๒๔. ตัณหาวรรค
                          ๒๕. ภิกขุวรรค         	๒๖. พราหมณวรรค
             รวมเป็น ๒๖ วรรค อันพระพุทธเจ้าผู้เป็นเผ่าพันธุ์แห่งพระอาทิตย์ ทรงแสดงไว้แล้ว
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๑๖๙}

                                                                 พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ธรรมบท รวมพระคาถาในธรรมบท
รวมพระคาถาในธรรมบท
                          ยมกวรรค มี ๒๐ คาถา  อัปปมาทวรรค มี ๑๒ คาถา
                          จิตตวรรค มี ๑๑ คาถา  ปุปผวรรค มี ๑๖ คาถา
                          พาลวรรค มี ๑๖ คาถา  ปัณฑิตวรรค มี ๑๔ คาถา
                          อรหันตวรรค มี ๑๐ คาถา  สหัสสวรรค มี ๑๖ คาถา
                          ปาปวรรค มี ๑๓ คาถา  ทัณฑวรรค มี ๑๗ คาถา
                          ชราวรรค มี ๑๑ คาถา  อัตตวรรค มี ๑๐ คาถา
                          โลกวรรค มี ๑๒ คาถา  พุทธวรรค มี ๑๘ คาถา
                          สุขวรรค มี ๑๒ คาถา  ปิยวรรค มี ๑๒ คาถา
                          โกธวรรค มี ๑๔ คาถา  มลวรรค มี ๒๑ คาถา
                          ธัมมัฏฐวรรค มี ๑๗ คาถา  มัคควรรค มี ๑๗ คาถา
                          ปกิณณกวรรค  มี ๑๖ คาถา  นิรยวรรค มี ๑๔ คาถา
                          นาควรรค มี ๑๔ คาถา  ตัณหาวรรค มี ๒๖ คาถา
                          ภิกขุวรรค มี ๒๓ คาถา  พราหมณวรรค มี ๔๑ คาถา
             รวมพระคาถาทั้งหมดที่พระพุทธเจ้าผู้เป็นเผ่าพันธุ์แห่งพระอาทิตย์ ทรงแสดงไว้
ในนิบาต ในธรรมบทนี้ ๔๒๓ พระคาถา
ธรรมบท จบ
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๕ หน้า : ๑๗๐}


             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ เล่มที่ ๒๕ หน้าที่ ๑๕๘-๑๗๐.
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_read.php?B=25&A=4078&w=
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=25&siri=35
             ฟังเนื้อความพระไตรปิฎก : [1], [2], [3]. 
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/v.php?B=25&A=1301&Z=1424&pagebreak=0
             ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=36
             ศึกษาพระไตรปิฏกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/pali_item_s.php?book=25&item=36&items=2
             ศึกษาพระไตรปิฏกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/roman_item_s.php?book=25&item=36&items=2
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕
http://84000.org/tipitaka/read/?index_mcu25