อรรถกถาเล่มที่ ๘ ภาษาบาลี อักษรไทย
ม.อ. (ปปญฺจ.๒)
หน้าที่ ๖๓-๖๔.

หน้าที่ ๖๓.
ปฏิสมฺภิทาปตฺโต มหาขีณาสโว, สาริปุตฺตตฺเถโรปิ. อิติ เอกํ กนกคุหํ ปวิฏฺา
เทฺว สีหา วิย, เอกํ วิชมฺภนภูมึ โอติณฺณา เทฺว พฺยคฺฆา วิย, เอกํ
สุปุปฺผิตสาลวนํ ปวิฏฺา เทฺว ฉทฺทนฺตนาคราชาโน วิย, เอกํ สิมฺพลิวนํ ปวิฏฺา
เทฺว สุปณฺณราชาโน วิย, เอกํ นรวาหนยานํ อภิรุฬฺหา เทฺว เวสฺสวณา วิย,
เอกํ ปณฺฑุกมฺพลสิลํ อภินิสินฺนา เทฺว สกฺกา วิย, เอกวิมานพฺภนฺตรคตา เทฺว
หาริตมหาพฺรหฺมาโน วิย จ เต เทฺวปิ พฺราหฺมณชจฺจา เทฺวปิ สุวณฺณวณฺณา
เทฺวปิ สมาปตฺติลาภิโน เทฺวปิ อภินีหารสมฺปนฺนา เทฺวปิ ปฏิสมฺภิทาปตฺตา
มหาขีณาสวา เอกวนสณฺฑํ อนุปวิฏฺา ตํ วนสณฺฑํ ๑- โสภยึสุ.
    ภควติ โน อาวุโส พฺรหฺมจริยํ วุสฺสตีติ อาวุโส กึ อมฺหากํ ภควโต
สนฺติเก อายสฺมตา พฺรหฺมจริยํ วุสฺสตีติ อิทํ อายสฺมา สาริปุตฺโต ตสฺส ภควติ
พฺรหฺมจริยวาสํ ชานนฺโตปิ กถาสมุฏฺาปนตฺถํ ปุจฺฉิ. ปุริมกถาย หิ
อปฺปติฏฺิตาย ปจฺฉิมกถา น ชายติ, ตสฺมา เอวํ ปุจฺฉิ. เถโร อนุชานนฺโต
"เอวมาวุโส"ติ อาห. อถสฺส ปญฺหาวิสฺสชฺชนํ โสตุกาโม อายสฺมา สาริปุตฺโต "กึ
นุ โข อาวุโส สีลวิสุทฺธตฺถํ ภควติ  พฺรหฺมจริยํ วุสฺสตี"ติ ปฏิปาฏิยา สตฺต
วิสุทฺธิโย ปุจฺฉิ. ตาสํ วิตฺถารกถา วิสุทฺธิมคฺเค วุตฺตา อายสฺมา ปน ปุณฺโณ
ยสฺมา จตุปฺปาริสุทฺธิสีลาทีสุ ิตสฺสาปิ พฺรหฺมจริยวาโส มตฺถกํ น ปาปุณาติ,
ตสฺมา "โน หิทํ อาวุโส"ติ สพฺพํ ปฏิกฺขิปิ.
    กิมตฺถํ จรหาวุโสติ ยทิ สีลวิสุทฺธิอาทีนํ อตฺถาย พฺรหฺมจริยํ น วุสฺสติ,
อถ กิมตฺถํ วุสฺสตีติ ปุจฺฉิ. ๒- อนุปาทาปรินิพฺพานตฺถํ โข อาวุโสติ เอตฺถ
อนุปาทาปรินิพฺพานํ นาม อปฺปจฺจยปรินิพฺพานํ. เทฺวธา อุปาทานานิ
คหณูปาทานญฺจ ปจฺจยูปาทานญฺจ. คหณูปาทานํ นาม กามูปาทานาทิกํ จตุพฺพิธํ,
ปจฺจยูปาทานํ นาม อวิชฺชาปจฺจยา สงฺขาราติ เอวํ วุตฺตปจฺจยา. ตตฺถ
คหณูปาทานวาทิโน อาจริยา อนุปาทาปรินิพฺพานนฺติ จตูสุ อุปาทาเนสุ อญฺตเรนาปิ
กญฺจิ ธมฺมํ อคเหตฺวา ปวตฺตํ อรหตฺตผลํ อนุปาทาปรินิพฺพานนฺติ กเถนฺติ.
ตํ หิ น จ อุปาทานสมฺปยุตฺตํ หุตฺวา กญฺจิ  ธมฺมํ อุปาทิยติ, กิเลสานญฺจ
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. วนฏฺานํ         ๒ สี. ปุจฺฉติ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๖๔.
ปรินิพฺพุตนฺเต ชาตตฺตา ปรินิพฺพานนฺติ วุจฺจติ. ปจฺจยูปาทานวาทิโน ปน
อนุปาทาปรินิพฺพานนฺติ อปฺปจฺจยปรินิพฺพานํ. ปจฺจยวเสน อนุปฺปนฺนํ  อสงฺขตํ
อมตธาตุเมว อนุปาทาปรินิพฺพานนฺติ กเถนฺติ. อยํ อนฺโต, อยํ โกฏิ, อยํ
นิฏฺา. อปฺปจฺจยปรินิพฺพานํ ปตฺตสฺส หิ พฺรหฺมจริยวาโส มตฺถกํ ปตฺโต นาม
โหติ, ตสฺมา เถโร "อนุปาทาปรินิพฺพานตฺถนฺ"ติ อาห.
    อถ นํ อนุยุญฺชนฺโต อายสฺมา สาริปุตฺโต "กึ นุ โข อาวุโส สีลวิสุทฺธิ
อนุปาทาปรินิพฺพานนฺ"ติ ปุน ปุจฺฉํ อารภิ.
    [๒๕๘] เถโรปิ สพฺพปริวฏฺเฏสุ ตเถว ปฏิกฺขิปิตฺวา ปริโยสาเน
โทสํ ทสฺเสนฺโต สีลวิสุทฺธึ เจ อาวุโสติอาทิมาห. ตตฺถ ปญฺเปยฺยาติ ยทิ
ปญฺเปยฺย. สอุปาทานํเยว สมานํ อนุปาทาปรินิพฺพานํ ปญฺเปยฺยาติ
สงฺคหณธมฺมเมว นิคฺคหณธมฺมํ สปฺปจฺจยธมฺมเมว อปฺปจฺจยธมฺมํ สงฺขตธมฺมเมว
อสงฺขตธมฺมนฺติ ปญฺเปยฺยาติ อตฺโถ. าณทสฺสนวิสุทฺธิยํ ปน สปฺปจฺจยธมฺมเมว
อปฺปจฺจยธมฺมํ สงฺขตธมฺมเมว อสงฺขตธมฺมนฺติ ปญฺเปยฺยาติ อยเมวตฺโถ คเหตพฺโพ.
ปุถุชฺชโน หาวุโสติ เอตฺถ วฏฺฏานุคโต โลกิยพาลปุถุชฺชโน ทฏฺพฺโพ. โส
หิ จตุปฺปาริสุทฺธิสีลมตฺตสฺสาปิ อภาวโต สพฺพโสว ๑- อญฺตฺร อิเมหิ ธมฺเมหิ.
เตนหีติ เยน การเณน เอกจฺเจ ปณฺฑิตา อุปมาย อตฺถํ ชานนฺติ, เตน การเณน
อุปมนฺเต กริสฺสามีติ อตฺโถ.
                          สตฺตรถวินีตวณฺณนา
    [๒๕๙] สตฺต รถวินีตานีติ วินีตอสฺสาชานียยุตฺเต สตฺต รเถ. ยาวเทว
จิตฺตวิสุทฺธตฺถาติ อาวุโส อยํ สีลวิสุทฺธิ นาม ยาวเทว จิตฺตวิสุทฺธตฺถา.
จิตฺตวิสุทฺธตฺถาติ นิสฺสกฺกวจนเมตํ. อยํ ปเนตฺถ อตฺโถ, ยาวเทว
จิตฺตวิสุทฺธิสงฺขาโต อตฺโถ, ๒- ตาว อยํ สีลวิสุทฺธิ นาม อิจฺฉิตพฺพา. ยา ปน อยํ
จิตฺตวิสุทฺธิ, เอสา สีลวิสุทฺธิยา อตฺโถ, อยํ โกฏิ, อิทํ ปริโยสานํ,
จิตฺตวิสุทฺธิยํ ิตสฺส หิ สีลวิสุทฺธิกิจฺจํ กตํ นาม โหตีติ. เอส นโย สพฺพปเทสุ.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. สพฺพโส           ๒ ฉ.ม. จิตฺตวิสุทฺธิสงฺขาตา อตฺถา


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๘ หน้าที่ ๖๓-๖๔.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=8&page=63&pages=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=8&A=1608&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=8&A=1608&pagebreak=1#p63