อรรถกถาเล่มที่ ๘ ภาษาบาลี อักษรไทย
ม.อ. (ปปญฺจ.๒)
หน้าที่ ๔๑-๔๒.

หน้าที่ ๔๑.
เถรสฺส กมฺมฏฺานํ อโหสิ. เถโรปิ อิทเมว สุตฺตํ กมฺมฏฺานํ กตฺวา วิปสฺสนํ
วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตํ ปตฺโต. อยเมตสฺส อตฺโถติ อยํ เอตสฺส ปญฺหสฺส อตฺโถ.
อิติ ภควา รตนราสิมฺหิ มณิกูฏํ คณฺหนฺโต วิย ยถานุสนฺธินาว เทสนํ
นิฏฺเปสีติ.
                    ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺกถาย
                       วมฺมิกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา.
                         ---------------
                        ๔. รถวินีตสุตฺตวณฺณนา
    [๒๕๒] เอวมฺเม สุตนฺติ รถวินีตสุตฺตํ. ตตฺถ ราคเหติ เอวํนามเก
นคเร, ตหิ มนฺธาตุมหาโควินฺทาทีหิ ปริคฺคหิตตฺตา ราชคหนฺติ วุจฺจติ.
อญฺเเปตฺถ ปกาเร วณฺณยนฺติ. กินฺเตหิ, นามเมตํ ตสฺส นครสฺส. ตํ ปเนตํ
พุทฺธกาเล จ จกฺกวตฺติกาเล จ นครํ โหติ, เสสกาเล สุญฺ โหติ ยกฺขปริคฺคหิตํ,
เตสํ วสนวนํ ๑- หุตฺวา ติฏฺติ. เวฬุวเน กลนฺทกนิวาเปติ เวฬุวนนฺติ ตสฺส
อุยฺยานสฺส นามํ, ตํ กิร เวฬูหิ ปริกฺขิตฺตํ อโหสิ อฏฺารสหตฺเถน จ ปากาเรน,
โคปุรฏฺฏาลกยุตฺตํ นีโลภาสํ มโนรมํ, เตน เวฬุวนนฺติ วุจฺจติ. กลนฺทกานํ เจตฺถ
นิวาปํ อทํสุ, เตน กลนฺทกนิวาโปติ วุจฺจติ.
    ปุพฺเพ กิร อญฺตโร ราชา ตตฺถ อุยฺยานกีฬนตฺถํ อาคโต ๒- สุรามเทน
มตฺโต ทิวา เสยฺยํ อุปคโต สุปิ. ปริชโนปิสฺส "สุตฺโต ราชา"ติ ปุปฺผผลาทีหิ
ปโลภิยมาโน อิโต จิโต จ ปกฺกามิ, อถ สุราคนฺเธน อญฺตรสฺมา สุสิรรุกฺขา
กณฺหสปฺโป นิกฺขมิตฺวา รญฺาภิมุโข อาคจฺฉติ. ตํ ทิสฺวา รุกฺขเทวตา "รญฺโ
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. วสนฺตวนํ          ๒ ม. อตฺตโน
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๒.
ชีวิตํ ทมฺมี"ติ กาลกเวเสน อาคนฺตฺวา กณฺณมูเล สทฺทมกาสิ. ราชา ปฏิพุชฺฌิ,
กณฺหสปฺโป นิวตฺโต. โส ตํ ทิสฺวา "อิมาย มม ชีวิตํ ทินฺนนฺ"ติ กาลกานํ
ตตฺถ นิวาปํ เปสิ, ๑- อภยโฆสนํ จ โฆสาเปสิ. ตสฺมา ตํ ตโต ปภูติ
กลนฺทกนิวาปนฺติ สงฺขฺยํ คตํ. กลนฺทกาติ หิ กาลกานํ นามํ.
    ชาติภูมิกาติ ชาติภูมิวาสิโน. ตตฺถ ชาติภูมีติ ชาตฏฺานํ. ตํ โข ปเนตํ
เนว โกสลมหาราชาทีนํ น จงฺกีพฺราหฺมณาทีนํ น สกฺกสุยามสนฺตุสิตาทีนํ น
อสีติมหาสาวกาทีนํ น อญฺเสํ สตฺตานํ ชาตฏฺานํ "ชาติภูมี"ติ วุจฺจติ. ยสฺส ปน
ชาตทิวเส ทสสหสฺสี โลกธาตุ เอกธชมาลาวิปฺปกิณฺณกุสุมวาสจุณฺณคนฺธสุคนฺธา
สพฺพผาลิผุลฺลมิว ๒- นนฺทนวนํ วิโรจยมานา ปทุมินิปณฺเณ อุทกพินฺทุ วิย
อกมฺปิตฺถ, ชจฺจนฺธาทีนํ จ รูปทสฺสนาทีนิ อเนกานิ ปาฏิหาริยานิ ปวตฺตึสุ,
ตสฺส สพฺพญฺุโพธิสตฺตสฺส ชาตฏฺานสากิยชนปโท ๓- กปิลวตฺถาหาโร, สา
"ชาติภูมี"ติ วุจฺจติ.
                          ธมฺมครุภาววณฺณนา
    วสฺสํ วุฏฺาติ เตมาสํ วสฺสํ วุฏฺา ปวาริตปวารณา หุตฺวา. ภควา
เอตทโวจาติ "กจฺจิ ภิกฺขเว ขมนียนฺ"ติอาทีหิ วจเนหิ อาคนฺตุกปฏิสนฺถารํ
กตฺวา เอตํ "โก นุโข ภิกฺขเว"ติอาทิวจนมโวจ. เต กิร ภิกฺขู "กจฺจิ
ภิกฺขเว ขมนียํ กจฺจิ ยาปนียํ, กจฺจิตฺถ อปฺปกิลมเถน อทฺธานํ อาคตา, น จ
ปิณฺฑเกน กิลมิตฺถ, กุโต จ ตุเมฺห ภิกฺขเว อาคจฺฉถา"ติ ปฏิสนฺถารวเสน
ปุจฺฉิตา "ภควา สากิยชนปเท กปิลวตฺถาหารโต ชาติภูมิโต อาคจฺฉามา"ติ
อาหํสุ. อถ ภควา เนว สุทฺโธทนมหาราชสฺส, น สุกฺโกทนสฺส, น สกฺโกทนสฺส,
น โธโตทนสฺส, น อมิโตทนสฺส, น อมิตาย เทวิยา, น มหาปชาปติยา, น
สกลสฺส สากิยมณฺฑลสฺส อาโรคฺยํ ปุจฺฉิ. อถโข อตฺตนา จ ทสกถาวตฺถุลาภึ
ปรญฺจ ตตฺถ สมาทเปตารํ ปฏิปตฺติสมฺปนฺนํ ภิกฺขุํ ปุจฺฉนฺโต อิทํ "โก นุ โข
ภิกฺขเว"ติอาทิวจนํ อโวจ.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ปฏฺเปสิ   ๒ ฉ.ม. สพฺพปาลิผุลฺลมิว    ๓ สี. ชาตฏฺานํ สากิยชนปเท


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๘ หน้าที่ ๔๑-๔๒.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=8&page=41&pages=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=8&A=1051&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=8&A=1051&pagebreak=1#p41