อรรถกถาเล่มที่ ๘ หน้าที่ ๑๗.

เอตํ มมาติ ตณฺหาคาโห. เอโสหมสฺมีติ มานคฺคาโห. เอโส เม อตฺตาติ ทิฏฺฐิคฺคาโห โหติ. ^๑- เอวํ รูปารมฺมณา ตณฺหามานทิฏฺฐิโย กถิตา โหนฺติ. รูปํ ปน อตฺตาติ น วตฺตพฺพํ. เวทนาทีสุปิ เอเสว นโย. ทิฏฺฐํ รูปายตนํ, สุตํ สทฺทายตนํ, มุตํ คนฺธายตนํ รสายตนํ โผฏฺฐพฺพายตนํ, ตญฺหิ ปตฺวา คเหตพฺพโต มุตนฺติ วุตฺตํ. อวเสสานิ สตฺตายตนานิ วิญฺญาตนฺนาม. ปตฺตนฺติ ปริเยสิตฺวา วา อปริเยสิตฺวา วา ปตฺตํ. ปริเยสิตนฺติ ปตฺตํ วา อปฺปตฺตํ วา ปริเยสิตํ. อนุวิจริตํ มนสาติ จิตฺเตน อนุสญฺจริตํ. โลกสฺมึ หิ ปริเยสิตฺวา ปตฺตํปิ อตฺถิ, ปริเยสิตฺวา โน ปตฺตํปิ. อปริเยสิตฺวา ปตฺตมฺปิ อตฺถิ, อปริเยสิตฺวา โน ปตฺตมฺปิ. ตตฺถ ปริเยสิตฺวา ปตฺตํ ปตฺตนฺนาม. ปริเยสิตฺวา โน ปตฺตํ ปริเยสิตํ นาม. อปริเยสิตฺวา ปตฺตญฺจ อปริเยสิตฺวา โน ปตฺตญฺจ มนสานุจริตํ นาม. อถวา ปริเยสิตฺวา ปตฺตํปิ อปริเยสิตฺวา โน ^๒- ปตฺตมฺปิ ปตฺตฏฺเฐน ปตฺตํ นาม. ปริเยสิตฺวา โน ปตฺตเมว ปริเยสิตนฺนาม. ^๓- อปริเยสิตฺวา ปตฺตญฺจ อปริเยสิตฺวา โน ปตฺตญฺจ มนสานุจริตนฺนาม. ^๓- สพฺพํ วา เอตํ มนสานุจริตตฺตา มนสานุจริตํ นาม. อิมินา วิญฺญาณารมฺมณา ตณฺหามานทิฏฺฐิโย กถิตา, เทสนาวิลาเสน เหฏฺฐา ทิฏฺฐาทิอารมฺมณวเสน วิญฺญาณํ ทสฺสิตํ. ยมฺปิ ตํ ทิฏฺฐิฏฺฐานนฺติ ยํปิ เอตํ โส โลโกติอาทินา นเยน ปวตฺตทิฏฺฐิฏฺฐานํ. โส โลโก โส อตฺตาติ ยา เอสา "รูปํ อตฺตโต สมนุปสฺสตี"ติอาทินา นเยน ปวตฺตา ทิฏฺฐิ โลโก จ อตฺตา จาติ คณฺหาติ, ตํ สนฺธาเยตํ ^๔- วุตฺตํ. โส เปจฺจ ภวิสฺสามีติ โส อหํ ปรโลกํ คนฺตฺวา นิจฺโจ ภวิสฺสามิ, ธุโว สสฺสโต อวิปริณามธมฺโม ภวิสฺสามิ, สิเนรุมหาปฐวีมหาสมุทฺทาทิสสฺสติสมํ ตเถว ฐสฺสามิ. ตมฺปิ เอตํ มมาติ ตํปิ ทสฺสนํ เอตํ มม, เอโสหมสฺมิ, เอโส เม อตฺตาติ สมนุปสฺสติ. อิมินา ทิฏฺฐารมฺมณา ตณฺหามานทิฏฺฐิโย กถิตา. วิปสฺสนาย ปฏิวิปสฺสนากาโล วิย ปจฺฉิมทิฏฺฐิยา ปุริมทิฏฺฐิคหณกาโลเอว ^๕- โหติ. สุกฺกปกฺเข รูปํ เนตํ มมาติ รูเป ตณฺหามานทิฏฺฐิคาหา ปฏิกฺขิตฺตา. สุกฺกปกฺเข รูปํ เนตํ มมาติ รูเป ตณฺหามานทิฏฺฐิคาหา ปฏิกฺขิตฺตา. เวทนาทีสุปิ เอเสว นโย. สมนุปสฺสตีติ อิมสฺส ปน ปทสฺส ตณฺหาสมนุปสฺสนา @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. อยํ สทฺโท น ทิสฺสติ ^๒ ฉ.ม. อยํ สทฺโท น ทิสฺสติ @^๓-๓ ฉ.ม. อปริเยสิตฺวา โน ปตฺตํ มนสานุวิจริตํ นาม @^๔ ฉ.ม. สนฺธาย ^๕ ฉ.ม....กาเล เอวํ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๘ หน้าที่ ๑๗. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=8&page=17&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=8&A=413&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=8&A=413&modeTY=2&pagebreak=1#p17