อรรถกถาเล่มที่ ๗ หน้าที่ ๔๐๑.

อนุสนฺธึ คเหตฺวา ทสพลํ ยาจิตฺวา อิมํ ปญฺหํ ภิกฺขุสํฆสฺส ปากฏํ กริสฺสามีติ อุฏฺายาสนา เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ กริตฺวา ทสนขสมุชฺชลํ อญฺชลึ ปคฺคยฺห กึวาที ปน ภนฺเต ภควาติอาทิมาห. ยโตนิทานนฺติ ภาวนปุํสกํ เอตํ, เยน การเณน ยสฺมึ การเณ สตีติ อตฺโถ. ปปญฺจสญฺาสงฺขาติ เอตฺถ สงฺขาติ โกฏฺาโส. ^๑- ปปญฺจสญฺาติ ตณฺหามานทิฏฺิปปญฺจสมฺปยุตฺตา สญฺา, สญฺานาเมน วา ปปญฺจาเยว วุตฺตา. ตสฺมา ปปญฺจโกฏฺาสาติ อยเมตฺถ อตฺโถ. สมุทาจรนฺตีติ ปวตฺตนฺติ. เอตฺถ เจ นตฺถิ อภินนฺทิตพฺพนฺติ ยสฺมึ ทฺวาทสายตนสงฺขาเต การเณ สติ ปปญฺจสญฺาสงฺขา สมุทาจรนฺติ, เอตฺถ เอกายตนํปิ เจ อภินนฺทิตพฺพํ อภิวทิตพฺพํ อชฺโฌสิตพฺพํ นตฺถีติ อตฺโถ. ตตฺถ อภินนฺทิตพฺพนฺติ ^๒- อหํ มมนฺติ อภินนฺทิตพฺพํ. อภิวทิตพฺพนฺติ อหํ มมนฺติ วตฺตพฺพํ. อชฺโฌสิตพฺพนฺติ อชฺโฌสิตฺวา คิลิตฺวา ปรินิฏฺาเปตฺวา คเหตพฺพยุตฺตํ. เอเตเนตฺถ ตณฺหาทีนํเยว อปฺปวตฺตึ กเถติ. เอเสวนฺโตติ อยํ อภินนฺทนาทีนํ นตฺถิภาโวว ราคานุสยาทีนํ อนฺโต. เอเสว นโย สพฺพตฺถ. ทณฺฑาทานาทีสุ ปน ยาย เจตนาย ทณฺฑํ อาทิยติ, สา ทณฺฑาทานํ. ยาย สตฺถํ อาทิยติ ปรามสติ, สา สตฺถาทานํ. มตฺถกปฺปตฺตํ กลหํ. นานาคาหปฺปตฺตํ ^๓- วิคฺคหํ. นานาวาทปฺปตฺตํ ^๔- วิวาทํ. ตุวํ ตุวนฺติ เอวํ ปวตฺตํ ตุวํ ตุวํ วาจํปิ. ^๕- เปสุญฺกรณํ ^๖- เปสุญฺ. อยถาสภาวํ มุสาวาทํ กโรติ, สา มุสาวาโทติ เวทิตพฺพา. เอตฺเถเตติ เอตฺถ ทฺวาทสสุ อายตเนสุ เอเต กิเลสา. กิเลสา หิ อุปฺปชฺชมานาปิ ทฺวาทส อายตนานิ นิสฺสาย อุปฺปชฺชนฺติ, นิรุชฺฌมานาปิ ทฺวาทสสุ อายตเนสุเยว นิรุชฺฌนฺติ. เอวํ ยตฺถุปฺปนฺนา, ตตฺเถว นิรุทฺธา โหนฺติ. สฺวายมตฺโถ สมุทยสจฺจปเญฺหน ทีเปตพฺโพ:- "สา โข ปเนสา ตณฺหา กตฺถ อุปฺปชฺชมานา อุปฺปชฺชติ, กตฺถ นิวิสมานา นิวิสตี"ติ ^๗- หิ ^๘- วตฺวา "ยํ โลเก ปิยรูปํ สาตรูปํ, เอตฺเถสา ตณฺหา @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. โกฏฺาสา ^๒ ฉ.ม. อภินินฺทิตพฺพนฺติ ^๓ ฉ.ม. นานาคาหมตฺตํ @^๔ ฉ.ม. นานาวาทมตฺตํ ^๕ ฉ.ม. อยํ ปาโ น ทิสฺสติ ^๖ ฉ.ม. ปิยสุญฺกรณํ @^๗ อภิ. วิภงฺค. ๓๕/๒๐๓/๑๒๐ สมุทยสจฺจ ^๘ ฉ.ม. หิ-สทฺโท น ทิสฺสติ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๗ หน้าที่ ๔๐๑. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=7&page=401&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=7&A=10202&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=7&A=10202&pagebreak=1#p401