อรรถกถาเล่มที่ ๗ หน้าที่ ๓๕๑.

ปรปุคฺคลานํ อินฺทฺริยปโรปริยตฺตํ ยถาภูตํ าณํ? อิธ ตถาคโต สตฺตานํ อาสยํ ปชานาติ อนุสยํ ปชานาตี"ติอาทินา ^๑- นเยน อภิธมฺเม อาคตาเยว. ฌานวิโมกฺขสมาธิสมาปตฺตีนนฺติ ปมาทีนํ จตุนฺนํ ฌานานํ รูปี รูปานิ ปสฺสตีติ อาทีนํ อฏฺนฺนํ วิโมกฺขานํ สวิตกฺกสวิจาราทีนํ ติณฺณํ สมาธีนํ ปมชฺฌานสมาปตฺติอาทีนญฺจ นวนฺนํ อนุปุพฺพสมาปตฺตินํ. สงฺกิเลสนฺติ หานภาคิยธมฺมํ. โวทานนฺติ วิเสสภาคิยธมฺมํ. วุฏฺานนฺติ "โวทานมฺปิ วุฏฺานํ, ตมฺหา ตมฺหา สมาธิมฺหา วุฏฺานมฺปิ วุฏฺานนฺ"ติ ^๒- เอวํ วุตฺตํ ปคุณชฺฌานญฺเจว ภวงฺคผลสมาปตฺติโย จ. เหฏฺิมํ เหฏฺิมญฺหิ ปคุณชฺฌานํ อุปริมสฺส อุปริมสฺส ปทฏฺานํ โหติ. ตสฺมา "โวทานมฺปิ วุฏฺานนฺ"ติ วุตฺตํ. ภวงฺเคน สพฺพชฺฌาเนหิ วุฏฺานํ โหติ. ผลสมาปตฺติยา นิโรธสมาปตฺติโต วุฏฺานํ โหติ. ตํ สนฺธาย "ตมฺหา ตมฺหา สมาธิมฺหา วุฏฺานมฺปิ วุฏฺานนฺ"ติ วุตฺตํ. อิทํปิ าณํ "ตตฺถ กตมํ ตถาคตสฺส ฌานวิโมกฺขสมาธิสมาปตฺตีนํ สงฺกิเลสํ โวทานํ วุฏฺานํ ยถาภูตํ าณํ? ฌายีติ จตฺตาโร ฌายี, อตฺเถกจฺโจ ฌายี สมฺปตฺตึเยว สมานํ วิปตฺตีติ ปจฺเจตี"ติอาทินา ^๓- นเยน อภิธมฺเม วิตฺถาริตํ. สพฺพญฺุตาณญฺจ ^๔- วิตฺถารกถาย วินิจฺฉโย ^๔- สมฺโมหวิโนทนิยํ วิภงฺคฏฺกถายํ วุตฺโต. ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติทิพฺพ- จกฺขุาณกถา วิสุทฺธิมคฺเค ^๕- วิตฺถาริตา. อาสวกฺขยกถา ภยเภรเว. [๑๔๙] อิมานิ โข สาริปุตฺตาติ ยานิ ปุพฺเพ "ทส โข สาริปุตฺต ตถาคตสฺส ตถาคตพลานี"ติ อโวจํ, อิมานิ ตานีติ อปฺปนํ กโรติ. ตตฺถ ปรวาทิกถา โหติ:- ทสพลาณํ นาม ปาฏิเยกฺกํ นตฺถิ, สพฺพญฺุตาณสฺเสวายํ ปเภโทติ. ตํ น ตถา ทฏฺพฺพํ. อญฺเมว, หิ ทสพลาณํ, อญฺ สพฺพญฺุตาณํ. ทสพลาณญฺหิ สกสกกิจฺจเมว ชานาติ. สพฺพญฺุตาณํ ตํปิ ตโต อวเสสํปิ ชานาติ. ^๖- ทสพลาเณสุปิ หิ ^๗- ปมํ การณาการณเมว ชานาติ. ทุติยํ กมฺมนฺตรวิปากนฺตรเมว. ตติยํ กมฺมปริจฺเฉทเมว. จตุตฺถํ ธาตุนานตฺตการณเมว. ปญฺจมํ สตฺตานํ อชฺฌาสยาธิมุตฺติเมว. ฉฏฺ อินฺทฺริยานํ ติกฺขมุทุภาวเมว. สตฺตมํ @เชิงอรรถ: ^๑ อภิ. วิภงฺค. ๓๕/๘๑๔/๔๑๔ าณวิภงฺค: ทสกนิทฺเทส @^๒ อภิ. วิภงฺค ๓๕/๘๒๘/๔๑๙ ทสกนิทฺเทส ^๓ อภิ. วิภงฺค. ๓๕/๘๒๘/๔๑๗ ทสกนิทฺเทส @^๔-๔ ฉ.ม. สตฺตนฺนํ าณานํ วิตฺถารกถาวินิจฺฉโย ^๕ วิสุทฺธิ. ๒/๒๕๑-๒ @อภิญฺานิทฺเทส ^๖ ฉ.ม. ปชานาติ ^๗ ฉ.ม. ทสพลาเณสุ หิ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๗ หน้าที่ ๓๕๑. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=7&page=351&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=7&A=8975&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=7&A=8975&pagebreak=1#p351