อรรถกถาเล่มที่ ๗ ภาษาบาลี อักษรไทย
ม.อ. (ปปญฺจ.๑)
หน้าที่ ๑๘-๑๙.

หน้าที่ ๑๘.
ภควติ อคารวา หุตฺวา ตโต ปฏฺาย ภควโต อุปฏฺานมฺปิ ธมฺมสฺสวนมฺปิ
อภิณฺหํ น คจฺฉนฺติ. ภควา เตสนฺตํ จิตฺตวารํ ๑- ตฺวา "อภพฺพา อิเม อิมํ
มานขีลํ อนุปหจฺจ มคฺคํ วา ผลํ วา สจฺฉิกาตุนฺ"ติ เตสํ สุตปริยตฺตึ นิสฺสาย
อุปฺปนฺนํ มานํ อตฺถุปฺปตฺตึ กตฺวา เทสนากุสโล ภควา มานภญฺชนตฺถํ
สพฺพธมฺมมูลปริยายนฺติ เทสนํ อารภิ.
     ตตฺถ สพฺพธมฺมมูลปริยายนฺติ สพฺเพสํ ธมฺมานํ มูลปริยายํ. สพฺเพสนฺติ
อนวเสสานํ. อนวเสสวาจโก หิ อยํ สพฺพสทฺโท. โส เยน เยน สมฺพนฺธํ
คจฺฉติ, ตสฺส ตสฺส อนวเสสตํ ทีเปติ. ยถา "สพฺพํ รูปํ อนิจฺจํ สพฺพา
เวทนา อนิจฺจา สพฺพสกฺกายปริยาปนฺเนสุ ธมฺเมสู"ติ. ธมฺมสทฺโท ปนายํ
ปริยตฺติสจฺจสมาธิปญฺาปกติสภาวสุญฺตาปุญฺาปตฺติเยฺยาทีสุ ทิสฺสติ. "อิธ
ภิกฺขุ ธมฺมํ ปริยาปุณาติ สุตฺตํ เคยฺยนฺ"ติ อาทีสุ ๒- หิ ธมฺมสทฺโท ปริยตฺติยํ
ทิสฺสติ. ๓- "ทิฏฺธมฺโม วิทิตธมฺโม"ติ อาทีสุ ๔- สจฺเจสุ. "เอวํธมฺมา เต
ภควนฺโต"ติ อาทีสุ สมาธิมฺหิ.
         "ยสฺเสเต จตุโร ธมฺมา           วานรินฺท ยถา ตว
          สจฺจํ ธมฺโม ธิติ จาโค           ทิฏฺ โส อติวตฺตตี"ติ.
อาทีสุ ๕- ปญฺาย.
     "ชาติธมฺมา ชราธมฺมา"ติ อาทีสุ ปกติยํ. "กุสลา ธมฺมา"ติ อาทีสุ ๖-
สภาเว. "ตสฺมึ โข ปน สมเย ธมฺมา โหนฺตี"ติ อาทีสุ ๗- สุญฺตายํ. "ธมฺโม
สุจิณฺโณ สุขมาวหาตี"ติ อาทีสุ ๘- ปุญฺเ. "เทฺว อนิยตา ธมฺมา"ติ อาทีสุ ๙-
อาปตฺติยํ. "สพฺเพ ธมฺมา สพฺพากาเรน พุทฺธสฺส ภควโต าณมุเข
อาปาถมาคจฺฉนฺตี"ติ อาทีสุ เยฺเย. อิธ ปนายํ สภาเว วตฺตติ. ตตฺรายํ วจนตฺโถ:-
อตฺตโน ลกฺขณํ ธาเรนฺตีติ ธมฺมา. มูลสทฺโท วิตฺถาริโต เอว. อิธ ปนายํ
อสาธารณเหตุมฺหิ ทฏฺพฺโพ.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม., อิ. จิตฺตจารํ  ๒ องฺ. ปญฺจก. ๒๒/๗๓/๙๘ โยธาชีววคฺค (สยา)
@๓ ฉ.ม., อิ. วตฺตติ    ๔ ที.สี. ๙/๒๙๙/๑๐๘ อมฺพฏฺสุตฺต
@๕ ขุ. ชา. ๒๗/๕๗/๑๘ วานรินฺทชาตก    ๖ อภิ. สงฺ. ๓๔/๑/๑
@๗ อภิ. สงฺ. ๓๔/๑๒๑/๔๑ สุญฺตวาร     ๘ ขุ. ชา. ทสก. ๒๗/๑๔๒๐/๒๙๐ (สยา)
@๙ วินย. มหาวิ. ๑/๔๔๓/๓๓๒ อนิยตกณฺฑ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๙.
     ปริยายสทฺโท "มธุปิณฺฑิกปริยาโยติ นํ ธาเรหี"ติ อาทีสุ ๑-
เทสนายํปิ วตฺตติ. "อตฺถิ เขฺวส พฺราหฺมณ ปริยาโย, เยน มํ ปริยาเยน สมฺมา
วทมาโน วเทยฺย `อกิริยวาโท สมโณ โคตโม"ติ อาทีสุ ๒- การเณ. "กสฺส
นุ โข อานนฺท อชฺช ปริยาโย ภิกฺขุนิโย โอวทิตุนฺ"ติ อาทีสุ ๓- วาเร. อิธ
ปน การเณปิ เทสนายํปิ วตฺตติ. ตสฺมา "สพฺพธมฺมมูลปริยายนฺ"ติ เอตฺถ
สพฺเพสํ ธมฺมานํ อสาธารณเหตุสญฺิตํ การณนฺติ วา สพฺเพสํ ธมฺมานํ
การณเทสนนฺติ วา เอวํ ทฏฺพฺโพ. เนยฺยตฺถตฺตา จสฺส สุตฺตสฺส น จตุภูมิกาปิ
สภาวธมฺมา สพฺพธมฺมาติ เวทิตพฺพา. สกฺกายปริยาปนฺนา ปน เตภูมิกธมฺมาว
อนวเสสโต เวทิตพฺพา, อยเมตฺถ อธิปฺปาโยติ.
     โวติ อยํ โวสทฺโท ปจฺจตฺตอุปโยคกรณสมฺปทานสามิวจนปทปูรเณสุ
ทิสฺสติ. "กจฺจิ ปน โว อนุรุทฺธา สมคฺคา สมฺโมทมานา"ติอาทีสุ ๔- หิ ปจฺจตฺเต
ทิสฺสติ. "คจฺฉถ ภิกฺขเว, ปณาเมมิ โว"ติอาทีสุ ๕- อุปโยเค. "น โว มม สนฺติเก
วตฺถพฺพนฺ"ติอาทิสุ ๖- กรเณ. "วนปตฺถปริยายํ โว ภิกฺขเว เทสิสฺสามี"ติอาทีสุ ๗-
สมฺปทาเน. "สพฺเพสํ โว สาริปุตฺต สุภาสิตนฺ"ติอาทีสุ ๘- สามิวจเน. "เย หิ โว
อริยา ปริสุทฺธกายกมฺมนฺตา"ติอาทีสุ ๙- ปทปูรณมตฺเต. อิธ ปนายํ สมฺปทาเน
ทฏฺพฺโพ.
     ภิกฺขเวติ ปฏิสฺสเวน อภิมุขีภูตานํ ปุน อาลปนํ. เทสิสฺสามีติ
เทสนาปฏิชานนํ. อิทํ วุตฺตํ โหติ, ภิกฺขเว สพฺพธมฺมานํ มูลการณํ ตุมฺหากํ
เทสิสฺสามิ, ทุติเยน นเยน การณเทสนํ ตุมฺหากํ เทสิสฺสามีติ. ตํ สุณาถาติ ตํ
อตฺถํ ตํ การณํ ตํ เทสนํ มยา วุจฺจมานํ สุณาถ. สาธุกํ มนสิกโรถาติ เอตฺถ ปน
สาธุกํ สาธูติ เอกตฺถเมตํ. อยญฺจ สาธุสทฺโท อายาจนสมฺปฏิจฺฉนสมฺปหํสนสุนฺทร-
ทฬฺหีกมฺมาทีสุ ทิสฺสติ. "สาธุ เม ภนฺเต ภควา สงฺขิตฺเตน ธมฺมํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. มู. ๑๒/๒๐๕/๑๗๕ มธุปิณฺฑิกสุตฺต       ๒ วินย. มหาวิ. ๑/๕/๓ เวรญฺชกณฺฑ
@๓ ม. อุปริ. ๑๔/๓๙๘/๓๔๔ นนฺทโกวาทสุตฺต  ๔ ม. มู. ๑๒/๓๒๖/๒๙๐ จูฬโคสิงฺคสุตฺต
@๕ ม.ม. ๑๓/๑๕๗/๑๓๑ จาตุมสุตฺต          ๖ ม.ม. ๑๓/๑๕๗/๑๓๑ จาตุมสุตฺต
@๗ ม.มู. ๑๒/๑๙๐/๑๖๒ วนปตฺถสุตฺต        ๘ ม.มู. ๑๒/๓๔๕/๓๐๕ มหาโคสิงฺคสุตฺต
@๙ ม.มู. ๑๒/๓๕/๒๓ ภยเภรวสุตฺต


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๗ หน้าที่ ๑๘-๑๙.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=7&page=18&pages=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=7&A=447&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=7&A=447&pagebreak=1#p18