อรรถกถาเล่มที่ ๗ หน้าที่ ๑๗๗.

[๖๙] ฉฏฺาภิญฺาย อาสวานํ ขยาติ อรหตฺตมคฺเคน สพฺพกิเลสานํ ขยา. อนาสวนฺติ อาสววิรหิตํ. เจโตวิมุตฺตึ ปญฺาวิมุตฺตินฺติ เอตฺถ เจโตวจเนน อรหตฺตผลสมฺปยุตฺโต สมาธิ, ปญฺาวจเนน ตํสมฺปยุตฺตา ปญฺา จ วุตฺตา. ตตฺถ จ สมาธิ ราคโต วิมุตฺตตฺตา เจโตวิมุตฺติ, ปญฺา อวิชฺชาย วิมุตฺตตฺตา ปญฺาวิมุตฺตีติ เวทิตพฺพา. วุตฺตํ เจตํ ภควตา "โย หิสฺส ภิกฺขเว สมาธิ, ตทสฺส สมาธินฺทฺริยํ, ยา หิสฺส ภิกฺขเว ปญฺา, ตทสฺส ปญฺินฺทฺริยํ, อิติ โข ภิกฺขเว ราควิราคา เจโตวิมุตฺติ, อวิชฺชาวิราคา ปญฺาวิมุตฺตี"ติ, อปิ เจตฺถ สมถผลํ เจโตวิมุตฺติ, วิปสฺสนาผลํ ปญฺาวิมุตฺตีติ เวทิตพฺพา. ทิฏฺเว ธมฺเมติ อิมสฺมึเยว อตฺตภาเว. สยํ อภิญฺา สจฺฉิกตฺวาติ อตฺตนาเยว ปญฺาย ปจฺจกฺขํ กตฺวา, อปรปฺปจฺจเยน ตฺวาติ อตฺโถ. อุปสมฺปชฺช วิหเรยฺยนฺติ ปาปุณิตฺวา สมฺปาเทตฺวา วิหเรยฺยํ. สีเลเสฺววาติ เอวํ สพฺพาสเว นิฏฺงฺคเมตฺวาว ^๑- เจโตวิมุตฺตึ ปญฺาวิมุตฺตึ อธิคนฺตุกาโมปิ สีเลเสฺววสฺส ปริปูริการีติ. เอวํ ภควา สีลานิสํสกถํ ยาว อรหตฺตา กเถตฺวา อิทานิ สพฺพํปิ ตํ สีลานิสํสํ สมฺปิณฺฑิตฺวา ทสฺเสนฺโต นิคมนํ อาห "สมฺปนฺนสีลา ภิกฺขเว ฯเปฯ อิทเมตํ ปฏิจฺจ วุตฺตนฺ"ติ. ตสฺสายํ สงฺเขปตฺโถ, "สมฺปนฺสีลา ภิกฺขเว วิหรถ ฯเปฯ สิกฺขาปเทสู"ติ อิติ ยํ ตํ มยา ปุพฺเพ เอวํ วุตฺตํ เอตํ สพฺพํปิ สมฺปนฺนสีโล ภิกฺขุ สพฺรหฺมจารีนํ ปิโย โหติ มนาโป, ครุ ภาวนีโย ปจฺจยานํ ลาภี, ปจฺจยทายกานํ มหปฺผลกโร, ปุพฺพาตีนํ อนุสฺสรณเจตนาย ผลมหตฺตกโร, อรติรติสโห, ภยเภรวสโห, รูปาวจรชฺฌานานํ อรูปาวจรชฺฌานานํ จ ลาภี, เหฏฺิมานิ ตีณิ สามญฺผลานิ ปญฺจโลกิยาภิญฺา อาสวกฺขยาณนฺติ อิเม จ คุเณ สยํ อภิญฺา สจฺฉิกตฺวา ^๒- โหติ, อิทํ ปฏิจฺจ อิทํ สนฺธาย วุตฺตนฺติ. อิทมโวจ ภควา, อตฺตมนา เต ภิกฺขู ภควโต ภาสิตํ อภินนฺทุนฺติ. ปปญฺจสูทนียา มชฺฌิมนิกายฏฺกถาย อากงฺเขยฺยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺิตา. ----------- @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. นิทฺธุนิตฺวา ^๒ ฉ.ม., อิ. สจฺฉิกตฺตา

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๗ หน้าที่ ๑๗๗. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=7&page=177&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=7&A=4526&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=7&A=4526&pagebreak=1#p177