อรรถกถาเล่มที่ ๖ ภาษาบาลี อักษรไทย
ที.อ. (สุมงฺคล.๓)
หน้าที่ ๑๘๘-๑๘๙.

หน้าที่ ๑๘๘.
ธมฺมเสนาปติสทิสสฺสาปิ หิ ขีณาสวสฺส มโนทฺวาเร สอุปารมฺภวเสน มโนทุจฺจริตํ
อุปฺปชฺชติเอว.
      ปาตุมวตฺถุสฺมึ ๑- หิ ปญฺจหิ ภิกฺขุสเตหิ สทฺธึ สาริปุตฺตโมคฺคลฺลานานํ
ปณามิตกาเล เตสํ อตฺถาย ปาตุเมยฺยเกหิ ๒- สเกฺยหิ ภควติ ขมาปิเต เถโร
ภควตา "กินฺติ เต สาริปุตฺต อโหสิ มยา ภิกฺขุสํเฆ ปณามิเต"ติ ปุฏฺโฐ อหํ
ปริสาย อพฺยตฺตภาเวน สตฺถารา ปณามิโต. อิโตทานิ ปฏฺฐาย ปรํ น
โอวทิสฺสามีติ จิตฺตํ อุปฺปาเทตฺวา อาห "เอวํ โข เม ภนฺเต อโหสิ ภควตา
ภิกฺขุสํโฆ ปณามิโต, อปฺโปสฺสุกฺโกทานิ ภควา ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหารํ อนุยุตฺโต
วิหริสฺสติ, มยํปิทานิ อปฺโปสฺสุกฺกา ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหารํ อนุยุตฺตา
วิหริสฺสามา"ติ.
      อถสฺส ตสฺมึ มโนทุจฺจริเต อุปารมฺภํ อาโรเปนฺโต สตฺถา อาห
"อาคเมหิ ตฺวํ สาริปุตฺต, น โข เต สาริปุตฺต ปุนปิ เอวรูปํ จิตฺตํ
อุปฺปาเทตพฺพนฺ"ติ. เอวํ ปรํ น โอวทิสฺสามิ นานุสาสิสฺสามีติ วิตกฺกิตมตฺตํปิ
เถรสฺส มโนทุจฺจริตํ นาม ชาตํ. ภควโต ปน เอตฺตกํ นาม นตฺถิ,
อนจฺฉริยญฺเจตํ. สพฺพญฺญุตํ ปตฺตสฺส ทุจฺจริตํ น ภเวยฺย. โพธิสตฺตภูมิยํ
ฐิตสฺส ฉพฺพสฺสานิ ปธานํ อนุยุญฺชนฺตสฺสาปิ ปนสฺส นาโหสิ. อุทรจฺฉวิยา
ปิฏฺฐิกณฺฏกํ อลฺลีนาย "กาลกโต สมโณ โคตโม"ติ เอวํ ๓- เทวตานํ วิมติยา
อุปฺปชฺชมานายปิ "สิทฺธตฺถ กสฺมา กิลมสิ? สกฺกา โภเค จ ภุญฺชิตุํ ปุญฺญานิ
จ กาตุนฺ"ติ มาเรนปิ ปาปิมตา วุจฺจมานสฺส "โภเค ภุญฺชิสฺสามี"ติ
วิตกฺกมตฺตํปิ น อุปฺปชฺชติ. อถ นํ มาโร โพธิสตฺตกาเล ฉพฺพสฺสานิ
พุทฺธกาเล เอกํ วสฺสํ อนุพนฺธิตฺวา กิญฺจิ วชฺชํ อปสฺสิตฺวา อิทํ วตฺวา
ปกฺกามิ:-
           สตฺต วสฺสานิ ภควํ ๔-     อนุพนฺธึ ปทาปทํ
           โอตารํ นาธิคมิสฺสํ ๕-     สมฺพุทฺธสฺส สตีมโตติ.
      อปิจ อฏฺฐารสนฺนํ พุทฺธธมฺมานํ วเสนาปิ ภควโต ทุจฺจริตาภาโว
เวทิตพฺโพ. อฏฺฐารส พุทฺธธมฺมา นาม นตฺถิ ตถาคตสฺส กายทุจฺจริตํ, นตฺถิ
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม., อิ. จาตุมวตฺถุสฺมิญฺหิ  ๒ ฉ.ม. จาตุเมยฺยเกหิ  ๓ ฉ.ม., อิ.
@เอวํ สทฺโท น ทิสฺสติ  ๔ ฉ.ม. อิ. ภควนฺตํ  ๕ ฉ.ม., อิ. นาธิคจฺฉิสฺสํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๘๙.
วจีทุจฺจริตํ, นตฺถิ มโนทุจฺจริตํ, อตีเต พุทฺธสฺส อปฺปฏิหตํ ญาณํ, อนาคเต,
ปจฺจุปฺปนฺเน พุทฺธสฺส อปฺปฏิหตํ ญาณํ, สพฺพํ กายกมฺมํ พุทฺธสฺส ภควโต
ญาณานุปริวตฺติ, สพฺพํ วจีกมฺมํ, สพฺพํ มโนกมฺมํ พุทฺธสฺส ภควโต
ญาณานุปริวตฺติ, นตฺถิ ฉนฺทสฺส หานิ, นตฺถิ วิริยสฺส หานิ, นตฺถิ สติยา
หานิ, นตฺถิ ทวา, นตฺถิ รวา, นตฺถิ ขลิตํ, ๑- นตฺถิ สหสา, นตฺถิ
อพฺยาวโต มโน, นตฺถิ อกุสลํ จิตฺตนฺติ. (๓๐)
      กิญฺจนาติ ปลิโพธา. ราโค กิญฺจนนฺติ ราโค อุปฺปชฺชมาโน สตฺเต
พนฺธติ ปลิพนฺธติ, ๒- ตสฺมา กิญฺจนนฺติ วุจฺจติ. อิตเรสุปิ ทฺวีสุ นโย. (๓๑)
      อคฺคีติ อนุทหนฏฺเฐน อคฺคิ. ราคคฺคีติ ราโค อุปฺปชฺชมาโน สตฺเต
อนุทหติ ฌาเปติ, ตสฺมา อคฺคีติ วุจฺจติ. อิตเรสุปิ ทฺวีสุ ๓- เอเสว นโย. ตตฺถ
วตฺถูนิ:- เอกา ทหรภิกฺขุนี จิตฺตลปพฺพตวิหาเร อุโปสถาคารํ คนฺตฺวา
ทฺวารปาลรูปกํ โอโลกยมานา ฐิตา. อถสฺสา อนฺโต ราโค อุปฺปนฺโน, สา เตเนว
ฌายิตฺวา กาลมกาสิ. ภิกฺขุนิโย จ ๔- คจฺฉมานา "อยํ ทหรา ฐิตา, ปกฺโกสถ
นนฺ"ติ อาหํสุ. เอกา คนฺตฺวา กสฺมา ฐิตาสีติ หตฺเถ คณฺหิ. คหิตมตฺตา
ปริวตฺเตตฺวา ๕- ปปตา. อิทํ ตาว ราคสฺส อนุทหนตาย วตฺถุํ. ๖- โทสสฺส ปน
อนุทหนตาย มโนปโทสิกา เทวา. โมหสฺส อนุทหนตาย ขิฑฺฑาปโทสิกา เทวา
ทฏฺฐพฺพา. โมหวเสน หิ เตสํ ๗- สติสมฺโมโส โหติ. ตสฺมา ขิฑฺฑาวเสน
อาหารกาลํ อติวตฺติตฺวา กาลํ กโรนฺติ. (๓๒)
      อาหุเนยฺยคฺคีติอาทีสุ อาหุนํ วุจฺจติ สกฺกาโร, อาหุนํ อรหนฺตีติ
อาหุเนยฺยา. มาตาปิตโร หิ ปุตฺตานํ พหูปการตาย อาหุนํ อรหนฺติ. เตสุ
วิปฺปฏิปชฺชมานา ปุตฺตา นิรยาทีสุ นิพฺพตฺตนฺติ. ตสฺมา กิญฺจาปิ มาตาปิตโร
น อนุทหนฺติ, อนุทหนสฺส ปน ปจฺจยา โหนฺติ. อิติ อนุทหนฏฺเฐน อาหุเนยฺยคฺคีติ
วุจฺจนฺติ. สฺวายมตฺโถ มิตฺตวินฺทุกวตฺถุนา ๘- เวทิตพฺโพ:-
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. จลิตํ, อิ. ผลิตํ  ๒ ฉ.ม. ปลิพุนฺธติ  ๓ ฉ.ม. ทฺวีสูติ น ทิสฺสติ
@๔ ฉ.ม. จ สทฺโท น ทิสฺสติ  ๕ ฉ.ม., อิ. ปริวตฺติตฺวา  ๖ ฉ.ม. อิ. วตฺถุ
@๗ ฉ.ม. ตาสํ  ๘ ฉ.ม., อิ. มิตฺตวินฺทกวตฺถุนา. ขุ.ชา. ๒๗/๗๙๓/๑๘๐ (สยา)


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๖ หน้าที่ ๑๘๘-๑๘๙.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=6&page=188&pages=2&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=6&A=4746&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=6&A=4746&modeTY=2&pagebreak=1#p188