อรรถกถาเล่มที่ ๖ หน้าที่ ๑๐๕.

ยญฺหิ จุนฺท อิเมสํ สตฺตานํ ทิฏฺ สุตํ มุตํ วิญฺาตํ ตตฺถ ตถาคเตน อทิฏฺ วา อสฺสุตํ วา อมุตํ วา อวิญฺาตํ วา นตฺถิ. อิมสฺส ปน ^๑- มหาชนสฺส ปริเยสิตฺวา ปตฺตํปิ อตฺถิ, ปริเยสิตฺวา อปฺปตฺตํปิ อตฺถิ. อปริเยสิตฺวา ปตฺตํปิ อตฺถิ, อปริเยสิตฺวา อปฺปตฺตํปิ อตฺถิ. สพฺพํปิ ตํ ตถาคตสฺส อปฺปตฺตํ นาม นตฺถิ, าเณน อสจฺฉิกตํ นาม. "ตสฺมา ตถาคโตติ วุจฺจตี"ติ. ยํ านํ ^๒- ยถา โลเก น คตํ ตสฺส ตเถว คตตฺตา "ตถาคโต"ติ วุจฺจติ. ปาลิยํ ปน อภิสมฺพุทฺธนฺติ วุตฺตํ, ตํ คตสทฺเทน เอกตฺถํ. อิมินา นเยน สพฺพวาเรสุ "ตถาคโต"ติ นิคมนสฺส อตฺโถ เวทิตพฺโพ. ตสฺส ยุตฺติ พฺรหฺมชาเล ตถาคตสทฺทวิตฺถาเร วุตฺตาเยว. อพฺยากตฏฺานวณฺณนา [๑๘๙] เอวํ อตฺตโน อสมตํ อนุตฺตรตํ สพฺพญฺุตํ ธมฺมราชภาวํ กเถตฺวา อิทานิ "ปุถุสมณพฺราหฺมณานํ ลทฺธีสุ มยา อญฺาตํ อทิฏฺ นาม นตฺถิ, สพฺพํ มม าณสฺส อนฺโตเยว ปวตฺตตี"ติ สีหนาทํ นทนฺโต านํ โข ปเนตํ จุนฺท วิชฺชตีติ อาทิมาห. ตตฺถ ตถาคโตติ สตฺโต. นเหตํ อาวุโส อตฺถสญฺหิตนฺ อิธโลกปรโลกตฺถสญฺหิตํ น โหติ. น ธมฺมสญฺหิตนฺติ นวโลกุตฺตรธมฺมนิสฺสิตํ น โหติ. น อาทิพฺรหฺมจริยกนฺติ สิกฺขตฺตยสงฺคหิตสฺส สกลสาสนพฺรหฺมจริยสฺส อาทิภูตํ น โหตํ. พฺยากตฏฺานวณฺณนา [๑๙๐] อิทิ ทุกฺขนฺติ โขติอาทีสุ ตณฺหํ เปตฺวา อวเสสา เตภูมิกา ธมฺมา อิทํ ทุกฺขนฺติ พฺยากตํ. ตสฺเสว ทุกฺขสฺส ปภาวิกา ชนิกา ตณฺหา ทุกฺขสมุทโยติ พฺยากตํ อุภินฺนํ อปฺปวตฺติ ทุกฺขนิโรโธติ พฺยากตํ. ทุกฺขปริชานโน สมุทยปชหโน นิโรธสจฺฉิกรโณ อริยมคฺโค ทุกฺขนิโรธคามินีปฏิปทาติ พฺยากตํ. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. ปนสทฺโท น ทิสฺสติ ^๒ ฉ.ม., อิ. านนฺติ น ทิสฺสติ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๖ หน้าที่ ๑๐๕. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=6&page=105&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=6&A=2632&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=6&A=2632&pagebreak=1#p105