อรรถกถาเล่มที่ ๕๕ ภาษาบาลี อักษรไทย
ปญฺจ.อ. (ปรมตฺถที.)
หน้าที่ ๑๘๗-๑๘๘.

หน้าที่ ๑๘๗.
     [๓๔๕] ทุกฺเข ทิฏฺเฐ จตฺตาริ สจฺจานีติ ปุจฺฉา ปรวาทิสฺส, เอกาภิสมยวเสน
ปฏิญฺญา สกวาทิสฺส. ปุน ทุกฺขสจฺจํ จตฺตาริ สจฺจานีติ อนุโยเค จตุนฺนมฺปิ
นานาสภาวตฺตา ปฏิกฺเขโป ตสฺเสว.
     รูปกฺขนฺเธ อนิจฺจโต ทิฏฺเฐติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, สมุทฺทโต เอกพินฺทุสฺส
รเส ปฏิวิทฺเธ เสสอุทกสฺส ปฏิเวโธ วิย เอกธมฺเม อนิจฺจาทิโต ปฏิวิทฺเธ
สพฺเพปิ ปฏิวิทฺธา โหนฺตีติ ลทฺธิยา ปฏิญฺญา ปรวาทิสฺส.
     จตูหิ ญาเณหีติ ทุกฺเข ญาณาทีหิ. อฏฺฐหิ ญาเณหีติ สาวกานํ สาธารเณหิ
สจฺจญาเณหิ เจว ปฏิสมฺภิทาญาเณหิ จ. ทฺวาทสหิ ญาเณหีติ ทฺวาทสงฺคปฏิจฺจ-
สมุปฺปาทญาเณหิ. จตุจตฺตาลีสาย ญาเณหีติ "ชรามรเณ ญาณํ, ชรามรณสมุทเย
ญาณนฺ"ติ เอวํ นิทานวคฺเค วุตฺตญาเณหิ. สตฺตสตฺตติยา ญาเณหีติ "ชรามรณํ
ภิกฺขเว อนิจฺจํ สงฺขตํ ปฏิจฺจสมุปฺปนฺนํ ขยธมฺมํ วยธมฺมํ วิราคธมฺมํ
นิโรธธมฺมนฺ"ติ ๑- เอวํ ตตฺเถว วุตฺตญาเณหิ. เสสเมตฺถ ปาลินเยเนว เวทิตพฺพํ
สทฺธึ สุตฺตสาธเนนาติ.
                    อนุปุพฺพาภิสมยกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                           -----------
                        ๑๐. โวหารกถาวณฺณนา
     [๓๔๗] อิทานิ โวหารกถา นาม โหติ. ตตฺถ พุทฺโธ ภควา โลกุตฺตเรน
โวหาเรน โวหรตีติ เยสํ ลทฺธิ เสยฺยถาปิ เอตรหิ อนฺธกานํ, เต สนฺธาย
ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ลทฺธิวเสน ปฏิญฺญา ปรวาทิสฺส. โลกุตฺตเร โสเตติอาทีนิ
ตสฺส อยุตฺตวาทีภาวทสฺสนตฺถํ ๒- วุตฺตานิ. อยเมตฺถ ๓- อธิปฺปาโย "สทฺทายตนเมว
เต โลกุตฺตรํ, อุทาหุ โสตาทีนิปี"ติ.
@เชิงอรรถ: ๑ สํ.นิ. ๑๖/๒๐/๒๖    ๒ ฉ.ม.....ทีปนตฺถํ   ๓ ฉ.ม. อยเญฺหตฺถ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๘๘.
     หญฺจิ พุทฺธสฺส ภควโต โวหาโร โลกิเย โสเต ปฏิหญฺญตีติ เอตฺถ
ยทิ โส โลกุตฺตเร ปฏิหญฺเญยฺย. โลกุตฺตโร สิยาติ เอวมตฺโถ น คเหตพฺโพ.
โลกิเย ปฏิหญฺญมานสฺส ปน โลกุตฺตรตา นาม นตฺถีติ อยเมตฺถาธิปฺปาโย.
โลกิเยน วิญฺญาเณนาติ เอตฺถาปิ โลกิเยเนวาติ อตฺโถ. อิตรถา อเนกนฺตตา
สิยา. โลกุตฺตรญฺหิ โลกิเยนาปิ ญาเณน ญายติ. เอวํ สพฺพํ ยถานุรูปโต
เวทิตพฺพํ. สพฺเพ เต มคฺคํ ภาเวนฺตีติ ปเญฺหสุ เย มคฺคํ น ปฏิลภนฺติ, เต
สนฺธาย ปฏิกฺขิปติ. เย ปฏิลภนฺติ, เต สนฺธาย ปฏิชานาติ.
     [๓๕๑] โสวณฺณมยายาติ สุวณฺณมยาย. อิทํ ปรวาทิสฺส อุทาหรณํ.
     เอลณฺฑิยายาติ เอลณฺฑมยาย. อิทํ สกวาทิสฺส อุทาหรณํ. โลกิยํ โวหรนฺตสฺส
โลกิโยติ อยมฺปิ เอกา ลทฺธิ. สา เอตรหิ เอกจฺจานํ อนฺธกานํ ลทฺธิ.
เสสเมตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติ.
                      โวหารกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                           -----------
                        ๑๑. นิโรธกถาวณฺณนา
     [๓๕๓] อิทานิ นิโรธกถา นาม โหติ. ตตฺถ เยสํ อปฺปฏิสงฺขานิโรธญฺจ
ปฏิสงฺขานิโรธญฺจ เทฺวปิ เอกโต กตฺวา นิโรธสจฺจนฺติ ลทฺธิ เสยฺยถาปิ
เอตรหิ มหิสาสกานญฺเจว อนฺธกานญฺจ, เต สนฺธาย เทฺว นิโรธาติ ปุจฺฉา
สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา ปรวาทิสฺส. เทฺว ทุกฺขนิโรธาติ ปเญฺหสุ ยสฺมา เทฺว
ทุกฺขสจฺจานิ น อิจฺฉติ, ตสฺมา ปฏิกฺขิปติ. ยสฺมา ทฺวีหากาเรหิ ทุกฺขํ
นิรุชฺฌตีติ อิจฺฉติ, ตสฺมา ปฏิชานาติ. เทฺว นิโรธสจฺจานีติ ปเญฺหสุ ทฺวินฺนํ
ทุกฺขสจฺจานํ นิโรธวเสน อนิจฺฉนฺโต ปฏิกฺขิปติ. ทฺวีหากาเรหิ ทุกฺขสฺส
นิรุชฺฌนโต ปฏิชานาติ. เทฺว ตาณานีติอาทีสุปิ เอเสว นโย.


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้าที่ ๑๘๗-๑๘๘.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=55&page=187&pages=2&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=55&A=4196&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=55&A=4196&modeTY=2&pagebreak=1#p187