อรรถกถาเล่มที่ ๕๔ หน้าที่ ๘๐.

คหิตา โหติ. อวิชฺชาธาตุคฺคหเณน ธมฺมธาตุ คหิตา. อุเปกฺขาธาตุคฺคหเณน จกฺขุโสตฆานชิวฺหาวิญฺาณธาตุมโนธาตุโย ตาสํเยว วตฺถารมฺมณภูตา จกฺขุธาตุรูปธาตุอาทโย จ คหิตาติ เอวํ อฏฺารสปิ ธาตุโย คหิตาว โหนฺติ. อิทานิ ตาสุ ทสหิ ธาตูหิ รูปปริคฺคโหติอาทิ สพฺพํ เหฏฺา วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํ. เอวมฺปิ เอกสฺส ภิกฺขุโน ยาว อรหตฺตา มตฺถกํ ปาเปตฺวา นิคมนํ กถิตํ โหตีติ เวทิตพฺพํ. ตตฺถ กตมา สุขธาตุ, ยํ กายิกํ สาตนฺติอาทีนิ เหฏฺา วุตฺตนยาเนว. [๑๘๑] ตติยฉกฺเก กาโมติ เทฺว กามา วตฺถุกาโม จ กิเลสกาโม จ. ตตฺถ กิเลสกามํ สนฺธาย กามปฏิสํยุตฺตา ธาตุ กามธาตุ, กามวิตกฺกสฺเสตํ นามํ. วตฺถุกามํ สนฺธาย กาโมเยว ธาตุ กามธาตุ, กามาวจรธมฺมานเมตํ นามํ. พฺยาปาทปฏิสํยุตฺตา ธาตุ พฺยาปาทธาตุ, พฺยาปาทวิตกฺกสฺเสตํ นามํ. พฺยาปาโทว ธาตุ พฺยาปาทธาตุ, ทสอาฆาตวตฺถุกสฺส ปฏิฆสฺเสตํ นามํ. วิหึสาปฏิสํยุตฺตา ธาตุ วิหึสาธาตุ, วิหึสาวิตกฺกสฺเสตํ นามํ. วิหึสาเยว ธาตุ วิหึสาธาตุ, ปรสตฺตวิเหนสฺเสตํ ^๑- นามํ. อยมฺปน เหฏฺา อนาคตตฺตา เอวํ อตฺถาทิวิภาคโต เวทิตพฺพา:- วิหึสนฺติ เอตาย สตฺเต, วิหึสนํ วา เอตํ สตฺตานนฺติ วิหึสา. สา วิเหนลกฺขณา กรุณาปฏิปกฺขลกฺขณา วา. ปรสนฺตาเน อุพฺเพคชนนรสา สกสนฺตาเน กรุณาวิทฺธํสนรสา วา. ทุกฺขายตนปจฺจุปฏฺานา, ปฏิฆปทฏฺานาติ เวทิตพฺพา. เนกฺขมฺมํ วุจฺจติ โลภา นิกฺขนฺตตฺตา อโลโภ, นีวรเณหิ นิกฺขนฺตตฺตา ปมชฺฌานํ, สพฺพากุสเลหิ นิกฺขนฺตตฺตา สพฺพกุสลํ. เนกฺขมฺมปฏิสํยุตฺตา ธาตุ เนกฺขมฺมธาตุ, เนกฺขมฺมวิตกฺกสฺเสตํ นามํ. เนกฺขมฺมเมว ธาตุ เนกฺขมฺมธาตุ, สพฺพสฺสาปิ กุสลสฺเสตํ นามํ. อพฺยาปาทปฏิสํยุตฺตา ธาตุ อพฺยาปาทธาตุ, อพฺยาปาทวิตกฺกสฺเสตํ นามํ. อพฺยาปาโทว ธาตุ อพฺยาปาทธาตุ, เมตฺตาเยตํ นามํ. อวิหึสาปฏิสํยุตฺตา ธาตุ อวิหึสาธาตุ, อวิหึสาวิตกฺกสฺเสตํ นามํ. อวิหึสาว ธาตุ อวิหึสาธาตุ. กรุณาเยตํ นามํ. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. ปรสตฺตวิเหสนสฺเสตํ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๕๔ หน้าที่ ๘๐. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=54&page=80&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=54&A=1863&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=54&A=1863&pagebreak=1#p80